Activiteitenverslag 2009 Globale synthese

Activiteitenverslag 2009 Globale synthese

INHOUDSOPGAVE Over Leefmilieu Brussel Opdrachten Waarden Intern milieubeleid Organisatiestructuur Plaats Directieraad Voogdij

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1. De bescherming van het leefmilieu ten dienste van economie en tewerkstelling 1.1 Acties ten voordele van duurzame ontwikkeling 1.2 De toekenning van milieuvergunningen 1.3 De inspectie

4 4 5 5 6 6 7 7

9 9 12 13

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. De strategische en thematische plannen 2.1 Het Afvalplan 2.2 Het Lucht-Klimaatplan 2.3 Het Geluidsplan 2.4 Een gewestelijke strategie “Leefmilieu – Gezondheid” 2.5 Het beheer en de sanering van vervuilde bodems 2.6 Het duurzame beheer van water

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

17 17 19 21 23 24 27

3. Ontwikkeling, bescherming en beheer van de groene ruimten en de biodiversiteit 3.1 Het beheer van de groene ruimten 3.2 De bescherming van de natuur en de biodiversiteit

30 30 32

4. Het energiebeleid 4.1 De energieprestatie van gebouwen (EPB) 4.2 De aanmoediging van rationeel energiegebruik (REG) 4.3 De promotie van hernieuwbare energiebronnen en warmtekrachtkoppeling 4.4 De sociale aspecten van energie 4.5 De vrijgemaakte elektriciteitsen gasmarkten

35 35 35 37 37 38

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. De communicatie 5.1 De professionalisering 5.2 De toegang tot informatie 5.3 De aanmoediging van gedragswijzigingen bij gezinnen 5.4 Aanmoedigen van gedragswijzigingen bij scholen 5.5 De aanmoediging van gedragswijzigingen bij ondernemingen

39 39 39 40 42 43

6. De inter- en bovengewestelijke betrekkingen 6.1 De intergewestelijke betrekkingen 6.2 De bovengewestelijke betrekkingen 6.3 De internationale partnerschappen

44 44 44 45

7. Onderzoek en analyse van gegevens 7.1 De laboratoria 7.2 De milieugegevens

47 47 48

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8. De interne administratie 8.1 Het personeelsbeheer 8.2 De begroting 8.3 Het economaat 8.4 De juridische coördinatie 8.5 Informatica 8.6 Het beheer van het patrimonium

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

49 49 49 50 50 51 51

EEN WOORDJE VAN DE ALGEMENE DIRECTIE 1989 – 2009, Leefmilieu Brussel viert zijn 20ste verjaardag… Evelyne Huytebroeck Brussels Minister voor Leefmilieu en Energie

20 jaar ten dienste van het publiek, ten dienste van het Gewest, ten dienste van het leefmilieu en van de duurzame ontwikkeling. Leefmilieu Brussel, dat gegroeid is uit de inzet en uit het doorzettingsvermogen van enkele avonturiers, is vandaag een onmisbare pion geworden voor het realiseren van het stadsproject van de Brusselse Regering. In 2009 tellen we meer dan 800 enthousiaste en plichtsbewuste ambtenaren die hun taak met evenveel passie vervullen als de pioniers van 1989. Leefmilieu Brussel informeert, bereidt voor, stelt voor, stimuleert, bevordert, adviseert, voorkomt, controleert, bestraft, onderhoudt…, en dit alles al 20 jaar lang, en draagt op die manier bij aan een noodzakelijke wijziging van onze levenswijze : de manier waarop wij ons verplaatsen, waarop wij produceren en consumeren, onze manier van samen leven en werken. Wij zijn dan ook trots u dit twintigste jaarverslag te mogen voorstellen : het getuigt van ons engagement voor de bescherming van ons leefmilieu, voor de verbetering van de leefomgeving van de Brusselaars en voor de economische activiteit van het Gewest.

Eric SCHAMP Adj.-Directeur-generaal

Jean-Pierre HANNEQUART Directeur-generaal

Over Leefmilieu Brussel

Het Brussels Instituut voor Milieubeheer (BIM) is de milieu- en energieadministratie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het BIM is een Autonome Bestuursinstelling (ABI) van eerste categorie die werd opgericht door het koninklijk besluit van 8 maart 1989. Om de herkenbaarheid van de administratie bij de burger te vergroten, werden in 2006 de algemene benaming “Leefmilieu Brussel” en een nieuwe logo ingevoerd.

Opdrachten

Instrumentele benadering / Sectorale benadering

In overeenstemming met de grote uitdagingen van het Gewest omvatten de opdrachten van Leefmilieu Brussel onder andere : • de uitvoering van onderzoeken en studies met betrekking tot leefmilieu en energie ; • het geven van adviezen over leefmilieu en energie ;

4

partnerschappen

Meer details over de opdrachten vindt u op de website van Leefmilieu Brussel, rubriek “Wat zijn wij?”. – www.leefmilieubrussel.be

groene ruimten

vergunningen

inspectie

economische instrumenten

sensibilisering

AC TIVITEITENVERS L A G 2 0 0 9

• …

planning

instrumenten

informatie & opleidingen

• het beheer van het Zoniënwoud ; • de aanleg en het beheer van de groene ruimten ; • de promotie van de energie-efficiëntie en de coördinatie van het beleid dat verband houdt met de vrijmaking van de energiemarkt ;

wetenschappelijk onderzoek

bovengewestelijke betrekkingen

beheer openbare ruimte

• het bewustmaken en opvoeden van het publiek voor milieuproblemen ; • het toekennen van milieuvergunningen en erkenningen ; • de inspectie en de beteugeling van milieuovertredingen ; • de strijd tegen de klimaatverandering en voor de luchtkwaliteit, tegen de verontreiniging van water en bodem, tegen geluidshinder en tegen afval ; • het opstellen van sectorale plannen en de coördinatie van de uitvoering ervan ; • de bescherming van de natuur en de biodiversiteit ;

subsidies begeleiding

natuur & bos bodem

gezondheid

lucht

ecoconstructie

sectoren

klimaat

duurzame ontwikkeling

geluid

energie

water afval

Waarden

Intern milieubeleid

Met betrekking tot de waarden die Leefmilieu Brussel in het vaandel draagt, werd ter gelegenheid van het 20-jarig bestaan van de instelling een verbintenishandvest aangenomen. Partnerschap Binnen Leefmilieu Brussel : tussen de ambtenaren die hun acties coördineren en samenwerken rond een project, een thema, een dossier, enz. Een partnerschap waarbij elke partij met respect voor de kennis en verantwoordelijkheden van de ander handelt. Met de ondernemingen, de verenigingen, maar ook alle burgers van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Met alle andere besturen die rechtstreeks of onrechtstreeks betrokken zijn bij het milieubeheer, en dat zowel op internationaal, Europees, nationaal, regionaal als gemeentelijk niveau.

Als promotor van een specifiek labelingsmechanisme op het vlak van milieumanagement (het Brusselse label “ecodynamische onderneming”), wil Leefmilieu Brussel uiteraard zelf het goede voorbeeld geven en de talrijke aanbevolen maatregelen ook op zichzelf toepassen. Binnen dit continue proces om zich steeds te verbeteren, zijn dit de stappen die we intussen al hebben gezet : • 1989 : zoektocht naar diverse vormen van coherentie tussen interne en externe organisatie ; • 1998 : milieuverklaring, goedgekeurd door de Directieraad van het Instituut ; • 2001 : eerste ster voor het ecodynamische label ; • 2005-2006 : transversale groepen voor oriëntatie en operationele opvolging van het ecobeheer ; • 2006-2007 : ecobeheercampagne met specifieke kwantitatieve doelstellingen ; • 2008-2009 : een ster voor het ecodynamische label voor de sites van Woluwe & Laken, twee sterren voor Gulledelle…

Transparantie Voor een betere toegang tot milieu-informatie.

Transversaliteit In het kader van onze benadering, die zowel multisectoraal als multi-instrumenteel is..

Doeltreffendheid In ons dagelijks werk om onze doelstellingen te halen. We hebben het hier over betrokkenheid, enthousiasme, nieuwsgierigheid, passie, innovatie, bekwaamheid en professionalisme, onpartijdigheid en eerlijkheid.

Ecobeheer Een voortdurende promotie van een ecodynamische werking bij het personeel, om van Leefmilieu Brussel een modeladministratie te maken. In dit kader wil de Directieraad ten laatste in 2012 het internationale EMAS-certificaat behalen.

Leefmilieu Brussel bestaat 20 jaar Charter

Charte_20ans_NL.indd 1

3/11/09 8:21:47

Onze engagementen voor de toekomst • De dynamiek van het label “Ecodynamische onderneming” voortzetten met als doel, tegen uiterlijk 2012, trachten de internationale EMAS-certificering te verwerven. • In 2010, voor alle activiteiten van het Instituut, het opstellen van een Koolstofbalans formaliseren, die vervolgens als basis zal dienen om een belangrijke verlaging van de CO2-uitstoot daadwerkelijk te realiseren en kwantitatief op te volgen. • Het personeel concreet blijven sensibiliseren en ondersteunen op het vlak van ecobeheer : verplaatsingen, eetgewoonten op kantoor, papier-, energie- en waterverbruik, afvalpreventie, hergebruik, compostering, afvalsortering… • Ten opzichte van de onderaannemers, onze eisen inzake “duurzame” prestaties met betrekking tot de levering van goederen en diensten versterken. • Ernaar streven om van de acties die het Instituut organiseert en waarvoor het toelating geeft, na te volgen voorbeelden te maken, door zich met name te laten inspireren door de talrijke initiatieven die ter zake reeds werden geconcretiseerd in het kader van het Milieufeest.

A ctiviteitenverslag 2009

5

Plaats

Om zijn opdrachten te kunnen uitvoeren, heeft Leefmilieu Brussel een soepele en dynamische interne organisatiestructuur aangenomen : de structuur komt in de eerste plaats overeen met de grote instrumenten van de administratieve actie, maar houdt ook rekening met bepaalde grote thema’s en met de nood aan een evenwichtige verdeling van de verantwoordelijkheden. Het organigram kan worden geraadpleegd op de website van Leefmilieu Brussel, rubriek “Wat zijn wij?”. – www.leefmilieubrussel.be

Door het beheer van ruim 200 gebouwen en 2.210 ha aan groene ruimten, waarvan 400 ha parken, 1.685 ha bossen en 125 ha natuurreservaten, is Leefmilieu Brussel op het terrein aanwezig op zowat het hele grondgebied van het Gewest. Op 6 december 2007 keurde de Brusselse Hoofdstedelijke Regering de verhuizing van de administratieve zetel van Leefmilieu Brussel naar de site van Thurn & Taxis goed. Een huurovereenkomst werd ondertekend in juli 2008 tussen de nv Project T&T en Leefmilieu Brussel voor de bouw (door Project T&T) en de huur (door Leefmilieu Brussel) van een voorbeeldgebouw dat aan erg strikte milieukwaliteitscriteria zal voldoen (de criteria voor tertiaire passiefgebouwen) en dat ook een “ecocentrum”, met tentoonstellings-, conferentie- en multimediaruimten, zal omvatten. De maquette van het gebouw werd voorgesteld aan de pers en aan het personeel van Leefmilieu Brussel ter gelegenheid van de 20ste verjaardag van het Instituut.

kaart van de groene ruimten te brussel

Organisatiestructuur

Sites beheerd door Leefmilieu Brussel Ander beheer

6


Het “EEE@T&T”-project (Ecoconstruction/Ecosite/Ecogestion) is voor Leefmilieu Brussel veel meer dan louter een verhuizing van de hoofdzetel van het Instituut ; het zou de milieuadministratie in staat moeten stellen om zijn maatschappelijke zetel in een voorbeeldgebouw op het vlak van ecoconstructie onder te brengen, met een “ecocentrum” dat in de ruimere context van een ecowijk zou moeten kaderen. Bovendien is dit een project dat het Instituut de kans biedt om een volledige reorganisatie van zijn werking door te voeren met het oog op duurzame ontwikkeling. De ontwikkeling van een “ecocentrum” zal er tevens voor zorgen dat Brussel zal beschikken over een belangrijke locatie om zowel het grote publiek, de scholen als de ondernemingen te sensibiliseren (via informatie, permanente tentoonstellingen en demonstraties) voor duurzame ontwikkeling.

Totale bruto bovengrondse oppervlakte

16.250 m², waarvan 2.500 m² voor het ecocentrum (zalen voor permanente en tijdelijke tentoonstellingen, ruimte voor ontmoetingen met het publiek, auditorium, café-restaurant).

Aantal gebruikers

Werkruimte voor 550 ambtenaren in de 13 750 m² kantoorruimte.

Fietsenstalling

Capaciteit van 210 fietsen.

Netto-energiebehoefte voor verwarming en koeling

15 kWh/m²/jaar, of 10 keer minder dan de huidige zetel van Leefmilieu Brussel.

Luchtdichtheid van het gebouw

0,6 h-1

Hernieuwbare energie

Meer dan 500 m² fotovoltaïsche panelen die tussen 60.000 en 70.000 KWh/jaar . zullen produceren.

Water

Het regenwater op de daken zal worden opgevangen, waardoor aan een deel van de behoefte aan niet-drinkbaar water kan worden voldaan.

Materialen

De gebouwschil zal vooral bestaan uit glas en metaal, de andere materialen zijn nog niet echt gekend. Er wordt gedacht aan het werken met zo veel mogelijk gerecycleerde en recycleerbare materialen, alsook aan ruwe en massieve afwerkingsmaterialen (in de plaats van “gelijmde” afwerkingsmaterialen met structuurelementen) met een hoge levensduur.

Toegankelijkheid voor PBM’s

Het hele gebouw zal toegankelijk zijn voor personen met een beperkte mobiliteit.

Directieraad De Directieraad bestaat uit 8 leden. Hij telt evenveel Nederlandstalige als Franstalige leden. De Directieraad begeleidt de activiteiten van Leefmilieu Brussel op basis van strategische doelstellingen die zijn vastgelegd in het jaarlijkse werkprogramma. De Directieraad wordt voorgezeten door de Directeur-generaal. De leden van de Directieraad zijn : • Jean-Pierre Hannequart, Directeur-generaal • Eric Schamp, Adjunct-Directeur-generaal • Vincent Carton de Tournai, Directeur-Ingenieur . (Afdeling “Energie, Lucht, Klimaat en Geluid”) • Jean Delfosse, Directeur (Afdeling “Vergunningen en Partnerschappen”)

• Rik De Laet, Directeur (Afdeling “Informatie, Onderzoek, Afval . en Duurzame ontwikkeling”) • Machteld Gryseels, Directrice (Afdeling “Natuur, Water en Bos”) • Jean-Pierre Janssens, Directeur (Afdeling “Milieupolitie en Bodem”) • Serge Kempeneers, Directeur (Afdeling “Groene ruimten”) De Directieraad komt maandelijks bijeen.

Voogdij Leefmilieu Brussel staat onder de voogdij van de bevoegde Minister (Evelyne Huytebroeck). De Directeur-generaal en de Adjunct-Directeurgeneraal beschikken over een machtiging voor alle handelingen die betrekking hebben op het dagelijks beheer.

A C T I V I T E I T E N V E R S L A G 2009

7

Activiteitenverslag

8


1. De bescherming van het leefmilieu ten dienste van economie en tewerkstelling xx

In het verlengde van de reeds geleverde inspanningen om de hele zone rond het kanaal nieuw leven in te blazen, heeft de Brusselse Hoofdstedelijke Regering in samenwerking met het EFRO (het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling) een belangrijk strategisch programma ter waarde van 114 miljoen euro gelanceerd, dat de gewestelijke economische slagkracht, de tewerkstelling en de duurzame ontwikkeling in Brussel wil stimuleren. Samen met het BAO staat Leefmilieu Brussel daarbij in voor de coördinatie van de implementatie van deze strategie. Beoogde algemene doelstellingen : • het creëren van economische activiteit en “groene” jobs in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest door de activering van de meest veelbelovende milieunetwerken op het vlak van ecoconstructie/energie-efficiëntie, hernieuwbare energie, biomassa, groene chemie, ecoproducten, afval/ recyclage en technologieën in verband met water en duurzame voeding ; • het activeren van de PIZ (de langs het kanaal gelegen en in het Operationele Programma bepaalde “Prioritaire Interventiezone”) om de bestaande intergewestelijke verschillen te verkleinen (hoge werkloosheid, laag scholingsniveau, geringe aantrekkelijkheid van bepaalde wijken, stedelijke breukzones binnen dit gebied).

In het kader van het Operationeel programma “Doelstelling 2013 : Samen investeren in stedelijke ontwikkeling !” heeft Leefmilieu Brussel een studie ondernomen die het mogelijk zal maken een strategisch plan uit te werken voor de ontwikkeling van een “groene” economische structuur in het Brussels Gewest (2009-2014). Doelstelling : een opsomming geven van de te voeren prioritaire acties in de meest veelbelovende subsectoren in termen van groene jobs, economische ontwikkeling en meerwaarde voor het milieu.

vooral de nadruk gelegd op de uitvoering van

1.1 Acties ten voordele van duurzame ontwikkeling

Naar een duurzamere consumptie van de gezinnen

De westerse levenswijze gebruikt enorme hoeveelheden natuurlijke rijkdommen, zowel op het vlak van energie als van materialen, en genereert grote hoeveelheden afval. Zelfs onze meest onschuldige dagelijkse gedragingen hebben een impact op het milieu en op de duurzaamheid van onze ontwikkeling. Leefmilieu Brussel ontwikkelt daarom verschillende projecten die de duurzame ontwikkeling ten goede moeten komen en die zich tot de ondernemingen, administraties, gezinnen en scholen richten. Ook dit jaar werd

de lokale Agenda’s 21, de promotie van duurzame wijken en gebouwen, en de promotie van duurzame voeding. Daarnaast konden, dankzij de vele contacten met de professionele wereld, ook diverse structuren worden opgezet om de Brusselse economie te stimuleren in het kader van het Contract voor de Economie en de Tewerkstelling.

In het kader van de acties die op het vlak van “ecogedragingen” werden georganiseerd, zette Leefmilieu Brussel zijn partnerschap met het Onderzoeks- en Informatiecentrum van de Verbruikersorganisaties (OIVO) voort voor de verdere uitbouw van de activiteiten van het “Brussels Observatorium voor Duurzame Consumptie” (BODC) dat nieuwe onderzoeksdossiers heeft ontwikkeld over verpakkingen, duurzame voeding... Leefmilieu Brussel heeft ook een studie uitgevoerd over complementair geld en de manier waarop het de duurzame aankopen kan ondersteunen, met het oog op de deelname aan een Europees project rond kaarten voor duurzame aankopen (dat van start gaat in maart 2010).


9

? Het “Netwerk van Brusselse Actoren voor Duurzame Voeding” (RABAD)

brengt natuurlijke en rechtspersonen, burgers, verenigingen, besturen en ondernemingen samen. De bedoeling is promotie te voeren voor duurzame voeding bij een breed en gevarieerd publiek, teneinde de duurzame ontwikkeling te bevorderen maar ook om de aandacht te vestigen op het belang van onze consumptiegewoonten op milieu, gezondheid, ontwikkeling, enz…

Een prioriteit : duurzame voeding voor een zo ruime mogelijk publiek Leefmilieu Brussel heeft de ontwikkeling voortgezet van het project “duurzame voeding in grootkeukens” : 42 grootkeukens hebben de opleidingscyclus voltooid eind 2009 (wat overeenkomt met ongeveer 42.300 dagelijkse maaltijden). 29 nieuwe grootkeukens zijn half 2009 met de opleidingen gestart. Een website en een film werden hierover gemaakt. Leefmilieu Brussel heeft financiële steun verleend aan organisaties die tot doel hebben een duurzame voeding te promoten : het “Convivium Slow Food” voor de actie “Proef Brussel” (week voor de promotie van voedingsdiversiteit en Slow Food), de vzw “Le début des haricots” voor de promotie van Solidaire AankoopGroep voor Artisanale Landbouw – SAGAL, het Netwerk van Brusselse Actoren voor Duurzame Voeding (RABAD)… Naar aanleiding van een haalbaarheidsstudie over de milieuetikettering van voedingsmiddelen heeft Leefmilieu Brussel overigens, bij wijze van proef, een CO2-label ontwikkeld dat is berekend volgens de analyses van de levenscyclus van voedingsproducten uit de boerderij- en biologische landbouw. De resultaten hiervan zullen worden voorgesteld in 2010.

Een nieuwe omzendbrief groene aankopen en hulpmiddelen voor de besturen

Evolutie van het aantal ecodynamische ondernemingen

In het kader van de promotie van de duurzame aankopen heeft de Brusselse Regering in februari 2009 een nieuwe rondzendbrief goedgekeurd betreffende de opname van ecologische criteria en criteria betreffende duurzame ontwikkeling in overheidsaanbestedingen voor leveringen en diensten, waaraan de overheidsbesturen zich moeten en de gemeenten zich mogen houden. In de praktijk werden opleidingsmodules georganiseerd voor de

10

A ctiviteitenverslag 2 0 0 9

gewesten gemeentebesturen, werd een helpdeskdienst opgezet en werden bewustmakingsmiddelen ontwikkeld.

Promotie van de lokale Agenda’s 21 In partnerschap met de Vereniging van de Stad en de Gemeenten van het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest (VSGB) en de Stichting voor Toekomstige Generaties werd eind 2008 opnieuw een oproep voor de indiening van projecten voor de “Agenda Iris 21” uitgeschreven ; zo kon het aantal gemeenten en OCMW’s dat betrokken is bij de dynamiek van de lokale agenda’s 21 worden uitgebreid tot 12 gemeenten en 4 OCMW’s. Tegelijk werden 4 meer gerichte projecten ondersteund. In november 2009 werd een derde oproep tot indiening van projecten gelanceerd, met het doel nog 3 nieuwe laureaten te kunnen verwelkomen in 2010.

Om de dynamiek van de lokale Agenda 21-initiatieven, die de Brusselse gemeenten met onze steun hebben opgezet, meer onder de aandacht te brengen, werd een portaalsite www.agendairis21.be online gezet. Naast een voorstelling van het globale project, voorziet de website ook ruimte om elke projectdrager toe te laten om de vorderingen van zijn projecten te beschrijven en deelnemende evenementen of belangrijke mijlpalen van zijn agenda aan te kondigen.

De promotie van milieumanagement in ondernemingen Sinds 1999 steunt Leefmilieu Brussel, via het label “Ecodynamische onderneming”, de vrijwillige initiatieven die op het vlak van ecomanagement worden ondernomen door economische actoren uit de privé- en de overheidssector van het Brussels Gewest.

250 labels, gecumuleerd, effectief vernieuwingen, gecumuleerd (effectief) 200

150

100

50

0

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Daarbij stelt het Instituut verschillende begeleidingsformules ter beschikking van de ondernemingen die zich kandidaat stellen voor het label : opleidingen, hulpmiddelen, individuele begeleiding en het in een netwerk samenbrengen van de kandidaten.

Het label “Ecodynamische onderneming 2009” bracht 35 nieuw gelabelde ondernemingen en 16 vernieuwingen. In totaal zijn er nu 143 gelabelde sites. Door de vereenvoudiging van de administratieve procedure voor kandidaatstelling kan het label voortaan sneller worden toegekend.

Leefmilieu Brussel verleende verder steun aan het Brussels Intersyndicaal Sensibiliseringsnetwerk voor het Milieu (BRISE), Bioforum Wallonie (voor de ontwikkeling van duurzame kantines in het Brussels Gewest) en de antenne Atrium van de Spiegelwijk in Jette (voor het project boodschappentassen).

De promotie van de ecoconstructie Leefmilieu Brussel zette zijn acties voort die het de voorbije 8 jaar heeft opgestart om duurzame ontwikkeling in de bouwsector te promoten : behoud van een dynamiek “milieu-economie-tewerkstelling” en creatie van hulp- en begeleidingsmiddelen op het vlak van ecoconstructie. Enkele voorbeelden : • Hulpmiddelen : praktische gids en infofiches voor de bouw en renovatie van kleine gebou-

wen, gericht tot architecten en bouwheren, hulpmiddelen en aanbevelingen om bouwheren en ontwerpers te helpen hun regenwater beter te beheren. • Diverse analyse-instrumenten, bijvoorbeeld om de kwaliteiten van grote Brusselse gebouwen op het vlak van ecoconstructie na te trekken (>1000 m² : “Green Building Brussels”), het elektronische zelfdiagnosesysteem om een woning snel te evalueren en de organisatie van een algemene reflectie over de evaluatie en erkenning (labeling) van de milieueigenschappen van gebouwen. • Terbeschikkingstelling van een facilitator inzake ecoconstructie om de bouwsector te informeren en te ondersteunen, begeleiding op het vlak van ecoconstructie voor openbare gebouwen van meer dan 1.000 m2, en inrichting van een loket – verbonden aan De Stadswinkel – voor particulieren. • Ontwikkeling van het netwerk waarin hogescholen voor architectuur samenwerken rond architectuur en duurzame ontwikkeling. • Uitvoeren van een vergelijkende synthese van de kosten en baten van ecoconstructie op financieel, milieu- en sociaal vlak.

De ontwikkeling van duurzame wijken Leefmilieu Brussel wil de ontwikkeling bevorderen van duurzame wijken, zowel in het kader van de renovatie van bestaande wijken, als in het kader van de bouw van nieuwe wijken, door de invoering van een facilitatordienst en de verspreiding van een praktische gids voor de projectauteurs die belast zijn met de opstelling van verschillende types van stedenbouwkundige documenten (BBP, richtschema’s, gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen,…), enz.

Mijn wijk zet zich in voor het Milieu Projectoproep “Duurzame wijken 2009”

voor meer info en om het kandidatuurformulier te downloaden :

? Ondersteuning van een dynamiek “milieu – economie – tewerkstelling”

Leefmilieu Brussel zet specifieke acties op binnen het economische domein van de bouwsector. Deze acties hebben een drieledig doel : • bevordering van werkmethoden die meer rekening houden met het milieu in deze sector ; • sluiting van partnerschappen met gekwalificeerde operatoren op het vlak van opleiding, economische animatie en technologische begeleiding, en dit met het oog op de ontwikkeling van de tewerkstelling ; • uitbreiding van het aanbod van gekwalificeerde ondernemingen in een sector waarin de vraag in volle expansie is. • Enkele voorbeelden van acties : aanmoediging van “passiefbouwen” en “lage energieconstructies”, versterking van de thema’s ecoconstructie en energieefficiëntie in het opleidingsaanbod van de bouwsector, financiële ondersteuning voor een Referentiecentrum voor de beroepen binnen de bouwsector, enz.

www.leefmilieubrussel.be/ duurzamewijken info : 02 775 75 75

QUARTIER DURABLE DUURZAME WIJK

QUARTIER DURABLE DUURZAME WIJK

BRUXELLES ENVIRONNEMENT • LEEFMILIEU BRUSSEL

Verantwoordelijke uitgevers : J.P. Hannequart & E. Schamp – Gulledelle 100 – 1200 Brussel - Gedrukt met plantaardige inkt op gerecycleerd papier

A3-QD affiche_NL.indd 1

QUARTIER DURABLE

3/06/09 16:37:10

BRUXELLES ENVIRONNEMENT

BRUXELLES ENVIRONNEMENT • LEEFMILIEU BRUSSEL DUURZAME WIJK

LEEFMILIEU BRUSSEL


QUARTIER DURABLE

11

In 2009 lanceerde Leefmilieu Brussel ook zijn tweede oproep tot indiening van projecten (2009-2010) om de omvorming van bestaande wijken tot “duurzame wijken” te ondersteunen. Hiervan werden vijf wijken weerhouden. Een evaluatieverslag van de eerste oproep tot indiening van projecten (2008-2009), toonde aan dat het initiatief een sterke verenigingsdynamiek opwekt.

1.2 De toekenning van milieuvergunningen 2009 werd gekenmerkt door de verschijning van nieuwe reglementaire verplichtingen, onder meer op het vlak van elektromagnetische straling.

De thematische aspecten Acties die verband houden met milieuvergunningen, zijn van nature transversaal en hebben betrekking op zeer uiteenlopende activiteitensectoren. Leefmilieu Brussel ondernam tal van acties die verband hielden met de milieuvergunningen in deze verschillende sectoren. Enkele voorbeelden. • Energie : in het kader van de verschillende initiatieven van het Gewest (financiële stimuli, EPB, enz.), werd een studie naar de auditmethodologie in de woning- (appartementen) en de tertiaire sector afgerond, en werd een studie gestart voor de hotel- en handelssector. In het algemeen werden in 2009 “REG”-voorwaarden opgenomen in de exploitatievoorwaarden, bijvoorbeeld door systematisch te verplichten energiemetingen uit te voeren. .

De administratieve vereenvoudiging Het “Contract Economie-Tewerkstelling 20052010” dat tussen de Brusselse Hoofdstedelijke Regering en de representatieve organisaties van werknemers, werkgevers en middenstand gesloten werd, omvat een deel administratieve vereenvoudiging dat gericht is op een “versnelling van de behandeling en de toekenning van de stedenbouwkundige en milieuvergunningen en op een vereenvoudiging van de procedures”. Leefmilieu Brussel heeft zich actief ingezet om deze doelstellingen te bereiken : • op reglementair niveau : verbetering van de Ordonnantie Milieuvergunning (OMV) en aanpassing aan het Brussels Wetboek van Ruimtelijke Ordening (BWRO), herziening van bepaalde exploitatievoorwaarden en verduidelijking van de bevoegdheden en verantwoordelijkheden van Leefmilieu Brussel in de domeinen waarin het Instituut, samen met andere autoriteiten, de controle uitoefent over een ingedeelde activiteit ; • op het niveau van de administratieve vereenvoudiging : deelname aan het gewestelijke platform voor administratieve vereenvoudiging, herziening van de aanvraagformulieren voor vergunningen en milieucertificaten, meting van de administratieve lasten voor de ondernemingen met het doel deze te verlagen, vergemakkelijking van de toegang tot informatie en tot de administratieve procedures voor de exploitanten via het internet en ontwikkeling van een proefproject van elektronisch loket, delen van gegevens tussen de verschillende instellingen (verbetering van de “NOVA-enviro”-software en start van de werkzaamheden aan de “NOVAEPB”-software) en ontwikkeling van een voor de ambtenaren van Leefmilieu Brussel bestemd “Autonet”-netwerk in verband met technische en milieukennis.

12


• Lucht en klimaat : opvolgen van de bedrijfsvervoersplannen, start van een proefproject m.b.t. de gecoördineerde vervoersplannen van verschillende ondernemingen (industriezone Mercator en Gallilei in Neder-Over-Heembeek), beëindiging van de voorbereidende studies voor een voorontwerp van besluit tot reglementering van de parkeerplaatsen buiten de weg op de bestaande parkeerterreinen, studie over de mogelijkheid van tarifering/belastingheffing voor de parkeerplaatsen, coördinatie, follow-up en evaluatie van de urgentieplannen bij verontreinigingspieken, enz. .

De ordonnantie van 14 mei 2009 betreffende de vervoersplannen voorziet de opstelling van een vervoersplan voor alle evenementen met meer dan 1.000 personen voor eenzelfde site. Leefmilieu Brussel is belast met het beheer van deze verplichting voor de beheerders van sites die gebonden zijn aan een milieuvergunning.

• Geluid : metingen van het geluid dat wordt voortgebracht door wegenwerken, opstelling van een voorontwerp van besluit over het geluid van transformatoren. .

• Afval : beheer van de vergunningen voor asbestverwijdering, erkenningen van afvalophalers met het oog op een beter toezicht op wat er met afvaloliën, PCB’s, AEEA, dierlijke afvalstoffen, afgedankte voertuigen, enz. gebeurt. .

• Water : beheer van de captatievergunningen, opstelling van sectorale voorwaarden voor de niet-overdekte parkings, teneinde het aanbrengen van doorlatende verhardingen en een regenwaterbeheersysteem te bevorderen, inventarisatie van de beste beschikbare technologieën voor de winning en het beheer van water voor de temperatuurregeling van gebouwen, enz. .

• Bodem : preventie van de risico’s op bodemverontreiniging door de ingedeelde inrichtingen.

• Gezondheid : beheer van de bioveiligheidsdossiers, beheer van de GGO’s, onderzoek van de risico’s die verband houden met de blootstelling aan asbest (containerparken, afbraakwerken) en elektromagnetische straling (vergunning en controle van gsm-antennes, enz.), kadaster van de zendantennes, enz. .

Een uitvoeringsbesluit dat, onder andere, de praktische en technische bepalingen verder uitwerkt van de uitvoering van de ordonnantie van 1 maart 2007 betreffende de bescherming van het leefmilieu tegen de eventuele schadelijke effecten en hinder van niet-ioniserende stralingen werd aangenomen op 30 oktober 2009 : het voorziet met name de toekenning van een milieuvergunning door Leefmilieu Brussel voor elke installatie die elektromagnetische golven uitzendt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

1.3 De inspectie

current. Deze controles kunnen worden gestuurd vanuit een thematische of sectorale invalshoek, bijvoorbeeld de controles van zwembaden, laboratoria die werken met genetisch gemodificeerde organismen, of kunnen gebaseerd zijn op de risico’s van emissies of incidenten, zoals dat het geval is voor IPPC- of SEVESO-ondernemingen. Ze kunnen ook gericht zijn op bepaalde zones, zoals de kanaalzone waar veel industriële ondernemingen geconcentreerd zijn, of de Heyvaertstraat en omgeving waar veel ondernemingen zijn die actief zijn in de autohandel. Elk jaar wordt ook een honderdtal controles uitgevoerd bij bedrijven vóór en na de toekenning van hun milieuvergunning ; sommige van deze controles worden gevraagd door de gemeenten, de politie of het parket. Voor al deze dossiers zijn controles nodig en in tal van gevallen moeten administratieve maatregelen worden genomen. De inspecteurs voeren ook controles uit naar aanleiding van incidenten in afvalverwerkende ondernemingen. In 2010 zal een bijzondere aandacht worden besteed aan deze sector. Geïntegreerde inspectie – Administratieve maatregelen in 2009 Aantal bezoeken

1.666

Aantal verstuurde waarschuwingen

452

Aantal verstuurde herinneringen voorafgaand aan de ingebrekestelling

663

Aantal verstuurde ingebrekestellingen

323

Aantal processen-verbaal

34

Het controlewerk is absoluut noodzakelijk om de reglementering te doen naleven. De inspectie geeft voorrang aan preventie en dialoog met de betrokken actoren met het doel alle gevaren voor de volksgezondheid en het milieu te voorkomen of te verhelpen. De geïntegreerde inspectie De “geïntegreerde” controle heeft betrekking op de hele milieuwetgeving die van kracht is in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De inspecteurs voeren preventieve controles uit in tal van bedrijven. Veel van deze acties zijn re-

Een tiental ondernemingen valt onder de “IPPC”richtlijn en wordt jaarlijks gecontroleerd. Uit de door Leefmilieu Brussel gevraagde lucht emissiemetingen is gebleken dat één ondernemingen de normen voor de emissies van deeltjes overschreed. Een andere onderneming was in overtreding met betrekking tot de norm betreffende de vluchtige organische stoffen. Deze onderneming kregen een aanmaning om de nodige maatregelen treffen. Een onderneming die vorig jaar in overtreding was wat de kwikemissies betreft, werd ook intensief en veelvuldig gecontro-


13

leerd. De IPPC-ondernemingen en de andere ondernemingen moeten jaarlijks een verslag opstellen over de emissies in de lucht en het water, en over de transfer van afvalstoffen. Deze verplichting vloeit voort uit de Europese PRTRverordening. Zeven van deze rapporten werden zorgvuldig geanalyseerd, en enkele foutieve aangiften werden vastgesteld. De ondernemingen die vluchtige organische stoffen uitstoten en die een jaarverslag moeten indienen, worden eveneens gecontroleerd. Bepaalde overtredingen van de emissienormen werden vastgesteld.

Vijf ondernemingen die vallen onder de SEVESOrichtlijnen (die betrekking hebben op de beheersing van de risico’s van zware ongevallen in ondernemingen die gevaarlijke, giftige en/of ontvlambare stoffen verwerken en/of opslaan), zijn het voorwerp van regelmatige controles. Deze controles hebben aan het licht gebracht dat niet-genormeerde bepalingen waaraan de ondernemingen zich moeten houden (de codes van goede praktijk of aanbevelingen van de overheden) niet worden nageleefd. Deze bezoeken betroffen de follow-up van actieplannen en de uitvoering van vijf thematische controlecampagnes betreffende de opslaginstallaties voor diesel/ stookolie, de interne noodplanning, de uitvoering van gevaarlijke werken, het beheer van ongevallen/incidenten en de beheersing van de risico’s die verband houden met de pijpleidingen. De samenwerking van Leefmilieu Brussel met de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg kreeg vaste vorm door de publicatie en de verspreiding van documenten die als basis dienen voor twee van de vijf thematische controlecampagnes.

14


De specifieke inspectie De “specifieke” inspectie heeft betrekking op een bijzonder aspect van het milieurisico : de verontreiniging van lucht, water en/of bodem door gevaarlijke en/of verboden stoffen en het beheer van afval van alle aard. Leefmilieu Brussel ziet toe op de conformiteit van de installaties en de naleving van de erkenningsvoorwaarden door de ondernemingen. Deze inspecties, en de dialoog die eruit voortvloeit, maken eveneens deel uit van de preventietaken van het Instituut. Enkele voorbeelden : • Het afvalregister Naast de controles ter plaatse zijn er andere instrumenten om na te gaan of de milieuwetgeving wordt nageleefd, met name met betrekking tot de controle van de afvalstromen. De afvalbeheerders moeten om de drie maanden een register indienen bij Leefmilieu Brussel, of zelfs elke maand indien ze gevaarlijk afval beheren. Leefmilieu Brussel geeft ook advies wanneer de Brusselse afvalbeheerders hun afvalstoffen willen storten in het Waals Gewest. Een onderzoek dat werd aangevat in 2008 werd dit jaar beëindigd en zal worden gebruikt als basis om een aanpassing van de wet op het afvalregister voor te stellen, teneinde de verschillende kennisgevingsverplichtingen te vereenvoudigen. Een betere opvolging van de kennisgevingsplicht heeft ertoe geleid dat de cijfers over de hoeveelheid ingezameld en/of verwerkt afval zijn gestegen. Voor 2009 gaat het over 3,3 miljoen ton afval. • Import-export : voortzetting van vernieuwing Op Belgisch grondgebied wordt op dit moment gewerkt aan een internationaal elektronisch uitwisselingsplatform voor afvaltransport. Dit jaar heeft Leefmilieu Brussel een hiervoor ontwikkelde toepassing in gebruik genomen. Op termijn zullen de ondernemingen de gegevens over hun transporten langs elektronische weg moeten doorgeven. In afwachting biedt dit instrument al heel wat voordelen bij de verwerking van informatie. Zo konden in 2009, na de douanecontroles in de haven van Antwerpen voor o.a. het illegale transport van afval van elektronische en elektrische apparaten, acht belangrijke dossiers worden doorgegeven aan Leefmilieu Brussel. Honderden afgedankte toestellen werden gecontroleerd en uiteindelijk vernietigd als gevaarlijk afval. Tegelijk werden 23 kennisgevingsdossiers behandeld, vooral voor residu’s van de afvalverwerking. 290.000 ton afval werd naar het buitenland gevoerd en 8.500 ton afval uit het buitenland werd in het Brussels Gewest binnengebracht voor verwerking.

den uitgevoerd. De onderzoeken hebben geleid tot 12 processen-verbaal die werden opgesteld tegen ondernemingen die gespecialiseerd zijn in asbestverwijdering. Twee stopzettingen van activiteit werden uitgesproken. Dit is meer dan in 2008. Nochtans zou men mogen veronderstellen dat ondernemingen die vaak erkend zijn om met asbest te werken, de reglementering zouden kennen, maar dit blijkt niet uit hun werkwijze. Bovendien hebben ze soms reeds verschillende aanmaningen gekregen tijdens voorafgaande controles. De bouwplaatsen waaraan de inspecteurs de meeste tijd en aandacht besteden, zijn diegene waar de asbestverwijderingswerken en andere activiteiten (afbraak en/of renovatie) in overleg worden uitgevoerd, zodat het asbestbeheer en het leiden van de asbestverwijderingswerf worden bemoeilijkt.

• De terugnameplicht – de verantwoordelijkheid van de fabrikanten De meeste milieuovereenkomsten bereiken hun vervaldatum, zodat nieuwe onderhandelingen werden opgestart. De acties van de inspecteurs zijn gericht op het opsporen van “free riders” (fabrikanten/invoerders die zich niet houden aan het collectieve systeem of die geen individueel plan indienen) en de naleving van de wettelijke verplichtingen van de collectieve systemen, zoals de indiening van een jaarlijks verslag en de naleving van de percentages van inzameling en recyclage. Ook worden de individuele plannen behandeld. Dit betreft vooral het afval van elektrische en elektronische apparaten : tien individuele plannen lopen, drie dossiers worden op dit moment geanalyseerd. De inspecteurs volgen ook de klachten over anti-reclamestickers, voeren controles uit in een demonteercentrum voor afgedankte voertuigen en in tal van opslagplaatsen voor afgedankte voertuigen, alsook in andere afvalopslagplaatsen die gebonden zijn aan de terugnameplicht. In 2009 heeft Leefmilieu Brussel meegewerkt aan een nieuwe bewustmakingscampagne voor de inzameling van vervallen geneesmiddelen. • Asbest Sinds het nieuwe besluit over de asbestverwijderingswerven in voege is getreden, worden alle aangiften en vergunningsaanvragen voor asbestverwijderingswerken behandeld door Leefmilieu Brussel. Dit besluit heeft, onder andere, de verplichting tot opstelling van een asbestinventaris ingevoerd, een belangrijk preventief instrument in het asbestbeheer. De inspecties werden in hoofdzaak uitgevoerd op basis van de afgifte van deze vergunningen. In 2009 werden 180 dossiers geopend. Meer dan 500 bezoeken wer-

De waterzuiveringsstations Twee waterzuiveringsstations zuiveren het afvalwater dat wordt opgevangen door de riolering, waarvan een deel in het Vlaams Gewest. Alleen het waterzuiveringsstation Noord is uitgerust met een tertiaire behandeling om stikstof en fosfor uit het water te verwijderen. De twee stations beschikken over slibbehandelingsinstallaties. De afvalverbrandingsoven van het waterzuiveringsstation Zuid werd eind 2009 stilgelegd wegens de hoge kosten om de installatie in overeenstemming te brengen met de emissienormen voor stikstofoxide. De inspecteurs van Leefmilieu Brussel voeren regelmatige controles uit in de twee stations. Ze controleren ook of de normen, die worden uitgedrukt in concentratie van het effluent of verwijderingspercentage, worden nageleefd. Het waterzuiveringsstation Zuid respecteerde in 2008 en 2009 de normen voor de (bio)chemische zuurstofbehoefte (BZV en CZV). Het station Noord, dat wordt uitgebaat door Aquiris, heeft zijn installaties stilgelegd op 8 december 2009, wat voor een turbulent eindejaar heeft gezorgd. De inspecteurs zijn onmiddellijk ter plaatse gegaan om onderzoeken uit te voeren en de verantwoordelijken te verhoren. Een proces-verbaal van overtreding werd opgesteld tegen Aquiris. Een campagne om de waterkwaliteit van de Zenne op te volgen werd gestart. De gevolgen van de lozing van onbehandeld afvalwater deden zich vooral voelen in het Vlaams Gewest, zodat een gerechtelijke procedure werd gestart door het Vlaams Gewest en verschillende gemeenten stroomafwaarts van de Zenne. Voor de eerste keer werd de nieuwe ordonnantie van 2008 over de milieuverantwoordelijkheid toegepast.


15

Elektromagnetische straling Op 15 januari 2009 bevestigde het Grondwettelijk Hof de geldigheid van de ordonnantie betreffende de bescherming van het leefmilieu tegen de eventuele schadelijke effecten en de hinder van niet-ioniserende stralingen, die vervolgens van kracht werd op 15 maart 2009. Leefmilieu Brussel heeft bijgevolg meegewerkt aan de opstelling van uitvoeringsbesluiten en is begonnen met de behandeling (door metingen van de elektromagnetische velden) van de 55 klachten die al werden ingediend. Hierdoor wordt dit de derde grootste bron van milieuhinder.

Het beheer van de klachten In 2009 heeft Leefmilieu Brussel meer dan 1.000 klachten behandeld, vooral over geluidshinder veroorzaakt door het luchtverkeer, de horeca en de bewoners van de belendende woningen. We benadrukken dat het moeilijk blijft voor de inspecteurs om burenhinder vast te stellen (oorsprong moeilijk te identificeren, doet zich maar nu en dan voor) en te bepalen wie verantwoordelijk is voor de situatie (de eigenaar(s) indien de woning onvoldoende is geïsoleerd, de bewoner indien zijn gedrag onaangepast is). Daarom werd een proefproject opgezet, in samenwerking met de lokale bemiddelingsdiensten, om deze hinder te verhelpen. Ook hebben bepaalde horecazaken duidelijk geen zin om zich te schikken naar de wet, ondanks waarschuwingen. Leefmilieu Brussel heeft bijgevolg vaker gebruik moeten maken van repressie en dwingende maatregelen (plaatsing van een vermogensbegrenzing voor het geluid, sluiting van de zaak indien onze instructies niet worden nageleefd,…).

Processen-verbaal en administratieve boetes Leefmilieu Brussel, de gemeenten, de politie en de andere Brusselse instellingen hebben de mogelijkheid processen-verbaal op te stellen in het geval milieuovertredingen worden vastgesteld. Sinds enkele jaren wordt een geleidelijke daling vastgesteld van het aantal milieuovertredingen. Bovendien kan Leefmilieu Brussel, in het geval de Procureur des Konings geen vervolging instelt, een administratieve boete opleggen aan de overtreders.

Aantal processen-verbaal en administratieve boetes in 2009

16

Op het niveau van de gemeenten

Op het niveau van Leefmilieu Brussel – alle vormen van hinder

Op het niveau van Leefmilieu Brussel – geluidshinder van vliegtuigen

Opgesteld aantal processen-verbaal

150

85

158

Aantal processen-verbaal waarvoor de beslissing werd genomen een administratieve boete op te leggen

169

96

198

Aantal processen-verbaal met een administratieve boete (AB)

106

63

174

Bedragen in euro

38.388

41.213

2.441.145


2. De strategische en thematische plannen 2.1 Het afvalplan gericht zijn het huidige comfort te behouden

ton afval geproduceerd. Voor de productie

(zelfde niveau van economische ontwikkeling en

van dit afval waren energie en grondstoffen nodig en ook de inzameling en recyclage

welzijn), en tegelijk het gebruik van de natuurlijke hulpbronnen (grondstoffen en energie) te verminderen.

vereisten energie. Bovendien zorgt de verbranding van het niet-gerecycleerde afval

Verschillende actieniveaus

eveneens voor verontreiniging. Dit alles

Om het 3de Afvalplan uit te voeren, werden er ac-

betekent een belangrijke verspilling voor

ties opgezet op het vlak van :

de maatschappij, zowel vanuit ecologisch als vanuit financieel oogpunt. Daarom is en blijft afvalvermindering en -preventie een cruciale opdracht. Er is immers nog altijd een enorm potentieel voor afvalvermindering aanwezig en dat zowel bij gezinnen als bij openbare instanties en ondernemingen. Leefmilieu Brussel vervolgde zijn promotie van een rationeel gebruik van de natuurlijke rijkdommen bij de particulieren, scholen en ondernemingen.

De uitvoering van het Afvalplan 2003-2007 De uitvoering van het 3de “Plan voor de preventie en het beheer van afvalstoffen” werd voortgezet. Dit derde plan schrijft acties voor die erop

• Preventie : De acties om voedselverspilling te bestrijden, werden voortgezet. Wat de promotie van alternatieven voor de wegwerpzakken betreft, waren er verschillende contacten met de lokale antennes van Atrium en andere buurtverenigingen. Proefprojecten met wasbare luiers in de kinderdagverblijven werden afgerond. De resultaten van de communicatieacties die op het vlak van preventie werden uitgevoerd in 2009, worden verderop in dit document besproken. • Hergebruik en andere diensten die het afval verminderen : Leefmilieu Brussel zette zijn acties voort ter ondersteuning van de sociale economie die actief is op het vlak van hergebruik (Terre, Spullenhulp, Oxfam-Solidariteit, La Poudrière, Emaüs). De subsidie voor de federatie “Ressources” werd eveneens vernieuwd met het oog op een voortzetting van de coördinatie van de organisaties uit de sector. OxfamSolidariteit ontving een specifieke subsidie voor zijn project “Oxfam Second Style”. Er werd een studie opgestart die zou moeten resulteren in een reeks aanbevelingen om diensten te promoten die ervoor zorgen dat er minder afval wordt geproduceerd (huren, lenen, herstellen). Momenteel wordt gewerkt aan de voorbereiding van een Brusselse strategie om de ontwikkeling van nieuwe afvalverminderende diensten te ondersteunen. • Compostering : Leefmilieu Brussel zette zijn acties voort op het vlak van opleiding en bewustmaking. Een methodologische gids over wijkcompostering wordt op dit moment afgewerkt. Initiatieven rond wijkcompostering werden financieel ondersteund. • Afvalvermindering in het algemeen : Leefmilieu Brussel is partner van het Europese

EuropEsE WEEk Van dE afValVErmindEring Van 21 tot 29 noVEmbEr 2009 Ver. uitgev. J.-P. Hannequart & E. Schamp - Gulledelle 100, 1200 Brussel - Gedrukt op gerecycleerd papier met plantaardige inkt.

In Brussel wordt elk jaar ongeveer 2 miljoen

www.ewwr.eu

samEnWErkEn om hEt afVal tE bEpErkEn ! 6641

programma - 02 775 75 75 www.leefmiieubrussel.be

A5_FR_NL.indd 1

Met de financiële steun van de Europese Commissie

3/11/09 9:47:12


17

? Recyclage en valorisatie

De responsabilisering van de producenten heeft tot doel hen ertoe te verplichten om het afval op het einde van de levensduur van hun producten terug te nemen (of te laten terugnemen) en om de streefcijfers te halen, die voor de recyclage en/of de valorisatie van dit afval werden vooropgesteld.

Life+-project “Europese Week van de Afvalvermindering”, en stond als dusdanig ook in voor de organisatie van deze week in Brussel. • Beheer : Leefmilieu Brussel steunde verder de circuits voor het beheer van afvalstoffen via, onder meer, de toekenning van financiële steun aan 4 gemeenten die een containerpark beheren. • Niet-huishoudelijk afval : de terbeschikkingstelling van een “afval”-facilitator om de ondernemingen te begeleiden in hun programma om hun papierverbruik te verminderen, werd in het algemeen positief geëvalueerd ; momenteel wordt een opvolging van het type “helpdesk” bestudeerd. Voor het gevaarlijke afval dat in kleine hoeveelheden geproduceerd wordt, liet Leefmilieu Brussel een vergelijkende analyse uitvoeren van de inzamelmodaliteiten van de kleine producenten om hen een aangepaste inzameling te kunnen voorstellen. De gids voor het beheer van bouw- en sloopafval, daterend uit 2000, werd bijgewerkt en gepubliceerd. De privésector en de gemeenten werden gecontacteerd met het oog op een mogelijke terugname van het asbestafval van particulieren.

De responsabilisering van de producenten Bij het beleid op het vlak van afvalbeheer bleef de nadruk liggen op de responsabilisering van de producenten.

Leefmilieu Brussel nam deel aan de onderhandelingen en/of de uitvoering van de milieuovereenkomsten met betrekking tot afgedankte elektrische en elektronische apparatuur, banden en niet-voedingsoliën, enz. : • Afvaloliën : onderhandelingen over de oprichting van een inzamelingsnetwerk dat is aangepast aan de stedelijke context van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn lopende. • Gebruikte banden : een voorstel van nieuwe milieuovereenkomst werd opgesteld en voorgelegd aan de sector.

• Afgedankte voertuigen : een nieuwe milieuovereenkomst werd opgesteld en is in goedkeuringsfase. • Fotografisch afval : door de sterke daling van de hoeveelheid fotografieproducten die op de markt worden gebracht en dus ook van de teruggenomen hoeveelheden, wordt op dit moment de mogelijkheid bestudeerd om af te stappen van de terugnameplicht voor deze producten. • De terugnameplicht voor afval van elektrische en elektronische apparaten : belangrijke onderhandelingen met de representatieve producentenorganisaties zijn afgerond ; de akkoorden moeten in 2010 geformaliseerd worden. • Voedingsoliën en -vetten : momenteel wordt een milieuovereenkomst tussen de sector en het Gewest onderhandeld. In samenwerking met Valorfrit (de beheersorganisatie die de betrokken fabrikanten en invoerders vertegenwoordigt) werd een proefproject “Grote steden” voorbereid. Dit project beoogt de oprichting van bijkomende inzamelpunten op openbare en private plekken in de gemeenten Jette en Ganshoren, om aldus een grotere hoeveelheid huishoudelijke dierlijke oliën en vetten in te zamelen en te recycleren in het Brussels Gewest. Dit proefproject wordt aangevat in de eerste helft van 2010 en zal na 6 maanden worden geëvalueerd. • Oude batterijen en accu’s : omzetting van Richtlijn 2006/66/EG en onderhandelingen over een verlenging van de lopende overeenkomsten. • Verpakkingen : Leefmilieu Brussel heeft meegewerkt aan de activiteiten van de Interregionale Verpakkingscommissie, en met name aan de voorbereiding van een nieuwe erkenning voor Fost Plus en Val-I-Pac. Binnen deze Commissie werd een nieuw interregionaal kader ingevoerd, het interregionale platform over de uitgebreide verantwoordelijkheid van de producenten (UVP) ; dit platform moet de coördinatie verzekeren tussen de administraties op het vlak van het beheer van alle terugnameverplichtingen die bestaan in België. Meer in het algemeen werd in 2009 het werk voortgezet dat in 2008 werd aangevat om de Brusselse wetgeving te herzien m.b.t. de afvalstromen die onderworpen zijn aan een terugnameplicht. Deze herziening zou moeten kunnen leiden tot een verbering ter zake.

Het Afvalplan 2008-2012 Het openbaar onderzoek betreffende het 4de Afvalplan werd beëindigd in december 2008. Een nieuw plan, waarin de relevante opmerkingen van de burgers zijn opgenomen, werd ter goedkeuring voorgelegd aan de Regering.

18


2.2 Het Lucht-Klimaatplan In Brussel wordt elk jaar bijna 30.000 ton gasachtige polluenten in de lucht geloosd. Deze verontreinigende stoffen zitten in de lucht die wij inademen en kunnen een rechtstreeks effect hebben op onze gezondheid. En dan hebben we nog niets gezegd over de 4 miljoen ton broeikasgassen. De acties van Leefmilieu Brussel zijn erop gericht om de kwaliteit van de buitenlucht en van de binnenlucht in gebouwen te verbeteren en de uitstoot van gasachtige polluenten, waaronder broeikasgassen, te verminderen : energiebesparing in de woonsector, de tertiaire sector en de transportsector, ontwikkeling van hernieuwbare energie, enz. Bovendien werkt het Instituut ook aan een ambitieus nieuw Lucht-Klimaat-

• Publicatie van het besluit “Schone voertuigen” dat aan de diensten van het Ministerie, de autonome overheidsorganisaties en de lagere overheden een ecoscore-criterium oplegt bij elke aankoop van dienstvoertuigen. • Goedkeuring van het besluit “Verontreinigings pieken”. • Voortzetting van de ontwikkeling van een instrument voor de modellering van de verontreiniging veroorzaakt door het transport.

De maatregelen met betrekking tot de ondernemingen Leefmilieu Brussel zette verschillende acties op om de emissies van de industriële activiteiten te verminderen (de uitstoot van vluchtige organische stoffen).

De acties met betrekking tot de lucht

plan met doelstellingen voor 2020. De uitvoering van het Lucht-Klimaatplan De maatregelen met betrekking tot het wegvervoer

In het kader van de vergunningsacties werden er maatregelen uitgewerkt ter bevordering van de mobiliteit. Verder werden ook andere acties ondernomen om de luchtkwaliteit te verbeteren : • Voortzetting van de ontwikkeling van de Ecoscore (update van de database, verbetering van de website www.ecoscore.be) die moet toelaten om elk voertuig vanuit milieuoogpunt te kenmerken.

De luchtkwaliteit wordt in Brussel gemeten sinds het einde van de jaren zestig. Het meetnetwerk wordt beheerd door het Laboratorium voor Milieuonderzoek (LMO) van Leefmilieu Brussel. De Regionale Cel voor Interventie bij Binnenhuisvervuiling (RCIB), die werd opgericht binnen het LMO, biedt artsen hulp bij het stellen van diagnoses, wanneer zij vermoeden dat een gezondheidsprobleem verband houdt met de woning van hun patiënt. In voorkomend geval analyseert het Laboratorium de aanwezige chemische stoffen en stelt acties voor om de toestand te verbeteren. Leefmilieu Brussel zette ook de inventarisatie voort van de uitstoot van luchtpolluenten, waarmee in 1990 begonnen werd. De emissies in kwestie worden daarbij berekend op basis van het energieverbruik en beschrijvende informatie over het verkeer en de gewestelijke economische activitei-

? Het LuchtKlimaatplan

Op 13 november 2002 keurde de Brusselse Hoofdstedelijke Regering het Lucht-Klimaatplan goed. Dit plan stelt de maatregelen voor, die nodig zijn om de kwaliteit van de omgevingslucht te verbeteren en de uitstoot van luchtverontreinigende stoffen, waaronder broeikasgassen, te verminderen tegen 2010 in het kader van de strijd tegen de verandering van ons klimaat. Concreet streeft het plan daarbij naar : • vermindering van de uitstoot afkomstig van het transport, het energieverbruik van gebouwen, de industriële activiteiten, de individuele verbranding en het verbruik van oplosmiddelen door de gezinnen ; • promotie van de hernieuwbare energiebronnen ; • verbetering van de geïntegreerde blootstelling (binnenlucht/buitenlucht) van de bevolking.


19

? Geluidsplan 2008-2013

2/4/2009: goedkeuring door de Brusselse Regering van het nieuwe “Plan ter preventie en bestrijding van geluidshinder en trillingen in een stedelijke omgeving in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest”. Dit plan voorziet, voor de komende 5 jaar, acties tegen de geluidshinder waaraan de Brusselaars worden blootgesteld. Prioritaire acties: • minder geluidshinder door het wegverkeer en meer mobiliteit met een zo laag mogelijke druk op het leefmilieu; • meer akoestisch com fort in de woningen; • promoten van nieuwe technologieën tegen geluidshinder (stillere wagens, isolatie, enz.); • oprichting van een observatorium voor de follow-up van “geluidsklachten”; -- definiëren en be schermen van “rustige zones”; -- afronding samenwerkingsakkoord met de federale overheid en het Vlaams Gewest over de geluidshinder door de luchthaven van Brussel Nationaal. Het plan voorziet in gerichte acties i.f.v. de verschillende geluidsbronnen. Het steunt ook op een versterkte samenwerking tussen alle betrokken partijen.Het plan wil gerichte acties voeren naargelang van de verschillende bronnen van hinder. Het steunt ook op een versterkte samenwerking tussen alle betrokken actoren.

20


ten. Ze worden dus niet gemeten, maar berekend op basis van een internationaal wiskundig model dat evolueert in functie van de ontwikkelingen op het vlak van wetenschappelijk onderzoek. Leefmilieu Brussel heeft eveneens voortgewerkt aan de modellering van de luchtkwaliteit (het in kaart brengen van de emissiebronnen van polluenten en van de luchtkwaliteit).

De acties met betrekking tot energie Leefmilieu Brussel staat in voor de opvolging van de overeenkomst, de analyse en de interpretatie van de jaarlijkse energiebalans, alsook voor de verspreiding van de hierbij verzamelde informatie en de interne en intergewestelijke coördinatie. De balans zelf omvat een overzicht van statistische energiegegevens sinds 1990. De acties die erop gericht zijn het energieverbruik van de gebouwen te verminderen en hernieuwbare energie te promoten, werden voortgezet (zie “Het energiebeleid”).

Naar een geïntegreerd Lucht-, Klimaat-, Energieplan

De complementariteit van de maatregelen die moeten worden getroffen op het vlak van lucht, klimaat en energie brengt mee dat voortaan een geïntegreerd Lucht-, Klimaat- en Energieplan zal worden uitgewerkt. De uitgangspunten van een nieuw Lucht-, Klimaat- en Energieplan werden dus geïntegreerd in één tekst om een geheel van coherente maatregelen uit te werken in de sectoren van de bouw, de mobiliteit en zelfs de wijken.

Voorspellingen van het energieverbruik en de luchtuitstoot in het Gewest 2010-2020 In het kader van de implementatie van het Kyotoprotocol en de Europese Richtlijn National Emission Ceiling (NEC) inzake luchtverontreiniging, moet het Brussels Hoofdstedelijk Gewest : • de impact van zijn huidige en toekomstige beleid evalueren om de gewestelijke doelstellingen te halen met betrekking tot de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen en luchtpolluenten die onder NEC I ressorteren (COV, SO2, NOX, NH3) ; • de toekomstige onderhandelingen tussen de Gewesten en/of met de Federale Overheid voorbereiden over de bovengrens van de emissies van polluenten die onder NEC II ressorteren en over de doelstellingen in verband met de reductie van “post Kyoto”-emissies tegen 2020. Leefmilieu Brussel werkte een wiskundig model uit voor de voorspelling van het energieverbruik en de uitstoot van broeikasgassen, NEC-gassen en deeltjes.

De voorbereiding van de maatregelen op het vlak van Lucht 2010-2020 Een eerste voorstel van maatregelen voor Lucht werd opgesteld en in oktober voor advies naar het kabinet van de Voogdijminister gestuurd.

De voorbereiding van de maatregelen op het vlak van Klimaat 2010-2020

De uitdagingen op het vlak van “lucht-klimaatenergie” blijven belangrijk, en kunnen pas worden aangegaan mits een sterke politieke ambitie die steunt op de voorbeeldrol van de overheden, een versterking van de reglementering en de financiële middelen, en een steeds stevigere integratie in de behandeling van de problemen op het vlak van lucht-klimaat-energie en ecoconstructie. Deze acties zullen parallel moeten verlopen met de mobilisatie van de Brusselse bedrijven om hun aanbod van milieuvriendelijke banen uit te breiden.

Eind 2007 stelde Leefmilieu Brussel een voorontwerp van een gewestelijk plan op met als doel een aanzienlijke vermindering van de globale uitstoot van broeikasgassen. Het plan is transversaal en heeft betrekking op alle bevoegdheden van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest : gebouwen, stedenbouw, ruimtelijke ordening, het sociaaleconomische aspect, transport, de voorbeeldfunctie van overheidsinstanties, alsook de financiering en productie van energie. In 2008 werd de uitwerking ervan voortgezet in samenwerking met de politieke, economische, sociale en verenigingswereld om het luik Klimaat van het toekomstige geïntegreerde plan te vormen. Ook werd gewerkt aan de ontwikkeling van het luik Energie van het Plan.

2.3 Het Geluidsplan Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is een dynamisch en aantrekkelijk stadsgewest met een heleboel economische activiteiten, een zich uitbreidend aanbod aan ontspanningsmogelijkheden en tal van communicatie- en vervoersmiddelen. Deze eigenschappen, die van Brussel een aantrekkelijke stad maken, gaan onvermijdelijk gepaard met het nodige lawaai. Als dit lawaai buitensporige vormen aanneemt en hinderlijk wordt, spreken we van geluidshinder. Die kan een impact hebben op de levenskwaliteit en zelfs op de gezondheid van de inwoners van de stad. Uit diverse onderzoeken is gebleken dat één Brussels gezin op vijf de eigen woonplaats als lawaaierig beschouwd en dat een Brussels gezin op twee ontevreden is over de geluidsomgeving in het Gewest. De grote uitdaging van Brussel is het verzoenen van de levenskwali-

bepalingen, in het bijzonder op Europees niveau. Het legt de nadruk op initiatieven die rechtstreeks kunnen worden uitgevoerd door de overheidsinstanties. Tot slot streeft het naar de ontwikkeling van samenwerkingsverbanden met de andere gewestelijke plannen, en wordt er bijzondere aandacht besteed aan de wisselwerking tussen de vooropgestelde maatregelen en die van de andere plannen, zoals het Gewestelijk Bestemmingsplan, het Iris-vervoersplan, de andere milieuthematische plannen, enz. Binnen Leefmilieu Brussel werd een werkgroep opgericht om toe te zien op de uitvoering van het plan ; nieuwe werklijnen werden naar voor geschoven : • update, harmonisatie van de indicatoren en followup van de verschillende vormen van geluidshinder ; • milieucapaciteit van de wegen ; • gemeenschappelijk observatorium voor de opvolging van klachten ; • akoestisch comfort van de woningen en promotie van nieuwe technologieën ; • definitie van stille zones ; • Om de 30 maanden zullen evaluaties worden bezorgd aan de Regering.

teit van de inwoners met de economische en sociale activiteiten en de mobiliteitsbehoefmilieu Brussel zette zijn lopende acties ter bestrijding van de geluidshinder voort, vooral met betrekking tot de geluidshinder veroorzaakt door het verkeer, en is begonnen met de uitvoering van het tweede Geluidsplan. De uitvoering van het Geluidsplan 2008-2013 Een nieuw Geluidsplan bevestigt de actieprincipes van het vorige plan en biedt de mogelijkheid om een aantal procedures aan te passen. Het houdt rekening met de evolutie van de reglementaire

< 45 dB (A)

Lden-geluidsniveaus – 2006 week – Multi-blootstelling

ten die inherent zijn aan een grootstad. Leef-

45-50 dB (A)

Brussels Airport

50-55 dB (A)

55-60 dB (A) 60-65 dB (A) 65-70 dB (A) 70-75 dB (A) > 75 dB (A)

Uitgewerkt met Brussels UrbIS®© – Distributie & copyright CIBG – Copyright NGI

Openbaar OnderzOek Over het Ontwerpplan vOOr de preventie en de bestrijding van geluidshinder in een stedelijke Omgeving vOOr het brussels hOOfdstedelijk gewest - 15 OktOber tOt en met 15 december 2008 Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is een dynamisch stedelijk gewest. Daardoor heeft het ook een drukke economische activiteit, een bloeiend cultureel leven, een uitgebreide verkeers- en communicatie-infrastructuur, ..... Maar al deze elementen, die van Brussel een aantrekkelijke stad maken, veroorzaken ook lawaai. Dat is onvermijdelijk. Als dat lawaai te veel wordt, is er sprake van geluidshinder, en dat heeft zijn gevolgen op de levenskwaliteit en zelfs op de gezondheid van zijn inwoners. Uit studies is gebleken dat 1 Brussels gezin op 5 last heeft van lawaaihinder in de woonomgeving en dat 1 Brussels gezin op 2 ontevreden is over de geluidsomgeving in het Gewest.

Lawaai mag geen tol zijn om in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest te wonen! Er bestaan oplossingen om de lawaaioverlast te beperken. Er kan en er moet gehandeld worden! Daarom stelt het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een nieuw “plan voor de preventie en de bestrijding van de geluidshinder in een stedelijke omgeving” voor. Door middel van dit plan wil het Gewest ervoor zorgen dat de geluidshinder van de voornaamste lawaaibronnen tot een minimum wordt herleid. Een dergelijk plan kan alleen maar doeltreffend zijn als ook u eraan meewerkt. Alvorens het plan goed te keuren, stellen we voor dat u het ontwerp inkijkt en ons uw opmerkingen bezorgt. Op die manier kunnen we het nog verbeteren.

wilt u er meer over weten?

Volgende documenten kunnen worden gedownload op www.leefmilieubrussel.be/geluidsplan : • de brochure die een samenvatting van het plan geeft • het volledige ontwerpplan • de balans van het eerste geluidsplan • het milieueffectenrapport over het ontwerpplan • de infofiches die het plan ondersteunen U kunt ze ook bij uw Gemeentebestuur raadplegen en/of elke dinsdag en donderdag van 10.00 uur tot 12.00 uur bij Leefmilieu Brussel – Dienst Info – 1e verd. - lokaal 107 – Gulledelle, 100 – 1200 Brussel

wilt u reageren en uw mening geven?

Vul de vragenlijst in op www.leefmilieubrussel.be/geluidsplan of schrijf ons via [email protected] of Leefmilieu Brussel – Dienst Info – Geluidsplan - 1e verd. – lokaal 107 – Gulledelle, 100 – 1200 Brussel

wenst u uitleg van onze experts?

Er zullen gezamenlijke informatiesessies worden georganiseerd op woensdagnamiddag van 13.30 uur tot 16.00 uur. Let op : zij zijn enkel op afspraak toegankelijk, door te bellen naar het nr. 02 775 75 75. ALLE BEETJES HELPEN WANT WE ZIJN MET EEN MILJOEN BRUSSELAARS

De kadasters en de bestrijding van geluidshinder De opstelling van de Geluidskadasters Leefmilieu Brussel beheert verschillende cartografische modellen die toelaten om een diagnose te stellen van de geluidshinder die veroorzaakt wordt door het vervoer : bestaande, geplande en verbeterde situatie. Met behulp van deze resultaten kan Leefmilieu Brussel voldoen aan zijn wettelijke verplichtingen ten overstaan van de Europese Commissie op het vlak van de strijd tegen geluidshinder. Het Instituut kan zo ook nagaan wat de huidige akoestische situatie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is, wat de geluidsimpact is van de mobiliteitsplannen en de ondernomen mobiliteitsmaatregelen, welke delen van


21

Een andere actie bestond erin om, in het kader van de heraanleg van sommige groene ruimten, ervoor te zorgen dat de geluidshinder er beperkt wordt..

Naar aanleiding van een vergelijkende studie van het geluidsniveau tussen 2006 en 2009 in het Elisabethpark, werd een studie aangevat om de stille zones te identificeren en te behouden.

? Het

APHEKOM-pro-

ject (Improving Know-

ledge and Communication for Decision Making on Air Pollution and Health in Europe) heeft tot doel de kennis en de beleidsondersteuning inzake luchtvervuiling en gezondheid te verbeteren. Het project werd gestart in juli 2008 in Parijs door het Institut de Veille Sanitaire (InVS Paris), coördinator van het project, en brengt 35 wetenschappers en specialisten uit 25 Europese steden samen. Hun taak : een evaluatie maken van de strategieën die ontwikkeld zijn om de luchtverontreiniging te verminderen, de dialoog tussen de betrokken partijen stimuleren en advies verlenen aan de gezondheidswerkers over welke maatregelen patiënten moeten nemen om hun blootstelling aan luchtverontreiniging te verminderen. Leefmilieu Brussel vertegenwoordigt het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in dit project. Meer info : www.aphekom.org

22


de bevolking getroffen worden door deze plannen, en ten slotte alternatieve oplossingen voorstellen.

Een synthesedocument m.b.t. de Geluidsbelastingskaarten voor wegverkeer in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werd opgesteld door Leefmilieu Brussel en bezorgd aan de Europese Commissie. De kaarten, alsook de didactische posters en een geluidshindermodule (die geluiden van hetzelfde niveau weergeeft als deze die als aangenaam en/of onaangenaam worden ervaren), werden getoond en toegelicht tijdens het Milieufeest op zondag 7 juni 2009.

De strijd tegen de geluidshinder veroorzaakt door het vervoer over land De milieuovereenkomsten die in 2001 met de NMBS en in 2004 met de MIVB werden ondertekend, leggen maximale geluids- en trillingsniveaus vast en voorzien een gezamenlijk beheer van klachten, de realisatie van een geluidskadaster, de identificatie van zwarte punten, de uitstippeling van een beleid dat tot een vermindering van het veroorzaakte lawaai moet leiden, alsook een voorafgaande evaluatie van belangrijke projecten. Voor het overige houdt de overeenkomst met de NMBS ook de ondertekening in van een overeenkomst voor elke aanvraag van stedenbouwkundige vergunning die verband houdt met het Gewestelijke Expresnet (GEN). De specifieke overeenkomsten voor het op 4 sporen brengen van de lijnen 50A, 161zuid, 124 en van het project Diabolo werden ondertekend in mei 2009. Een eerste versie van de specifieke overeenkomst voor het project van de uitbreiding van de spoorwegcapaciteit in de Vierhoek, ten noorden van het Noordstation, ligt ter discussie. Zoals in het verleden, werden er verschillende geluids- en trillingsmetingen uitgevoerd voordat de MIVB werken aanvatte, zoals op de Leuvensesteenweg waar een busstrook werd aangelegd.

Wat het van wegverkeer afkomstige lawaai betreft, werd de opleiding in verband met het gebruik van het Vademecum van het wegverkeerslawaai opnieuw verlengd. Ook bleef men in contact met de wegbeheerders, voornamelijk dan van de gewestwegen, ofwel in de vorm van maandelijkse coördinatievergaderingen, ofwel in het kader van specifieke begeleidingscomités. In samenspraak met Mobiel Brussel werden er, op basis van de vastgestelde zwarte punten, prioriteiten bepaald voor het uitvoeren van geluidssaneringswerken. Er werden specifieke expertises, soms met inbegrip van modelleringen en voorstellen, opgemaakt om een antwoord te bieden op de talrijke klachten die werden ingediend tegen de hinder veroorzaakt door de sirenes van de voertuigen van de hulpdiensten en van de nachtelijke activiteiten in de Aarschotstraat. Er werd ook nagegaan wat de reacties waren van de omwonenden nadat de werken voor de aanleg van een tramlijn op de Leopold III-laan waren beëindigd.

Door de voortzetting van de courante acties en van de partnerschappen met de belangrijkste beheerders van de transportinfrastructuren (Mobiel Brussel, NMBS, MIVB en de gemeenten) kon een concreet antwoord worden geboden op de problemen die door de bevolking werden aangekaart, en kon er ook worden voor gezorgd dat er rekening werd gehouden met de geluidshinder in de lopende projecten (Meerjarenplan Openbare Werken van Mobiel Brussel, plan van de MIVB, GEN en investeringsplan van de afdeling Groene Ruimten van Leefmilieu Brussel).

Geluidsisolatie van gebouwen Op het vlak van de geluidsisolatie, werd de subsidie verlengd die aan de Stadswinkel werd toegekend voor het beheer van een geluidsinformatieloket. Het doel van dit loket is om de premies voor de geluidsisolatie van woningen te promoten in het kader van de renovatiepremies. Door een subsidie aan de vzw Empreintes konden 6 scholen deelnemen aan een proefproject over geluidsisolatie (geluidsaudit, opleiding over akoestiek, enz.) en kon een referentiewerk worden opgesteld over goede praktijken op het vlak van isolatie.

2.4 Een gewestelijke strategie “Leefmilieu – Gezondheid” Heel ons leven worden we geconfronteerd met verschillende zaken die een invloed hebben op onze gezondheid : lucht, lawaai, onze verplaatsingen, de producten die wij gebruiken, onze voeding, enz. Kortom, ons leefmilieu heeft een impact op onze gezondheid. Daarom verzamelt Leefmilieu Brussel informatie over de gevolgen van onze leefomgeving voor onze gezondheid, doet het vaststellingen ter zake en verricht het tal van tussenkomsten om de impact van binnenhuisvervuiling op onze gezondheid te verminderen. Leefmilieu Brussel ondersteunt ook de professionelen die werkzaam zijn op het vlak van de eerstelijnsgezonheidszorg en ontwikkelt hulpmiddelen voor hen, om hen aan te zetten om bij het uitoefenen van hun activiteiten rekening te houden met milieuparameters. Sinds 2000 heeft de expertisepool “gezondheid – leefmilieu” verschillende projecten geconcretiseerd, waarbij diverse actoren (zowel op gewes-

telijk als op lokaal niveau) betrokken waren, en die gericht waren op de verwerving van kennis, de ontwikkeling van hulpmiddelen om de professionelen de juiste reflexen bij te brengen en om ervoor te zorgen dat voortaan rekening wordt gehouden met doelstellingen inzake volksgezondheid in de door het Instituut gevoerde acties op het vlak van milieu en energie : • identificatie en studie van de gegevens over volksgezondheid : oriëntaties in de thematische plannen (EPB, ecoconstructie), projecten in verband met de evaluatie van de gezondheidsrisico’s van een blootstelling aan luchtverontreiniging en opvolging van de gevolgen van de blootstelling aan deeltjes (PM 10 en PM 2,5) om de beslissingsprocessen te ondersteunen van de steden die deelnemen aan het APHEISnetwerk (Air Pollution and Health : A European Information System) en deelname aan het APHEKOM-project (cardiovasculaire problemen die verband houden met ultrafijne deeltjes, meer bepaald de gevolgen van de nabijheid van het verkeer op de gezondheid). • identificatie van de problemen van binnenhuisvervuiling die gevolgen hebben voor de gezondheid in de woningen en andere leefruimten : interventie in woningen, protocol voor de analyse van de binnenluchtverontreiniging in kinderdagverblijven, ondersteuning van de sociale en gezondheidswerkers voor het informeren van bewoners, financiële steun aan de organisatie Habitat Santé om tegemoet te komen aan de ongerustheid van de bewoners ;


23

De groene ambulance van Leefmilieu Brussel (RCIB) heeft in 172 woningen tussenkomsten verricht, heeft advies gegeven m.b.t. de aanpassing van 137 woningen en heeft de verbetering van de gezondheid van 179 patiënten geëvalueerd. De ontwikkeling van een interventie protocol voor de kinderdagverblijven werd voortgezet. Uit het verslag van de analyses van de binnenluchtverontreiniging in de 19 kinderdagverblijven die hebben deelgenomen aan de proeffase tussen 2006 en 2009 blijkt dat er in het algemeen geen gevaren voor de gezondheid waren ; wel werd, uit bezorgdheid over de producten die de voogdij-instanties opleggen voor het onderhoud van vloeren en werkbladen, nagegaan in welke mate deze een rol kunnen spelen in de binnenluchtverontreiniging. De verworven kennis wordt gebruikt door de WGO en geïntegreerd in acties die betrekking hebben op ecoconstructie en energieprestaties van gebouwen.

• hulpmiddelen voor de bewustmaking en opleiding van gezondheids- en maatschappelijk werkers die in de huisvestingssector actief zijn : valorisatie van goede praktijken op basis van een onderzoeksactie m.b.t. de tips die aan de bewoners worden meegegeven, creëren van een netwerk van de Brusselse actoren in de domeinen “huisvesting” en “gezondheid” om hun werkveld in kaart te brengen, een dynamisch

hulpmiddel in verband met de verluchting en ventilatie van de woningen (SquaTte), thematische fiches over de ziekten die verband houden met de eigen leefomgeving, met blootstellingssituaties en met polluenten die gezondheidsproblemen veroorzaken ; • deelname aan partnerschappen en netwerken van “gezonde steden” : opvolging van de ervaringen van bewonersgroepen in verband met de verbetering van de gezondheid in de stad, opstelling van een strategie om gezondheid in het stedelijk beleid te integreren en financiële steun aan de vereniging “Brussel, gezond stadsgewest” op initiatief van de Wereldgezondheidsorganisatie. In het kader van de uitvoering van het Nationaal Actieplan Milieu en Gezondheid (NEHAP) ondersteunde Leefmilieu Brussel de opname van Brusselse prioriteiten in de lopende acties, door deel te nemen aan de nationale coördinatiecel voor milieu en gezondheid. Het Instituut nam actief deel aan verschillende werkgroepen (beleid rond producten en binnenhuisvervuiling, indicatoren, stadsvervuiling, kinderdagverblijven, kanker bij kinderen en leefmilieu, humane biomonitoring). Het instituut heeft tevens meegewerkt aan de analyse van de Brusselse adviezen die werden verzameld naar aanleiding van de openbare raadpleging over het voorontwerp van NEHAP 2008-2013.

De vaststellingen op het vlak van zowel binnenluchtverontreiniging als de effecten van andere milieudeterminanten op de gezondheid lieten toe mee te werken aan de synthese van de Staat van het Leefmilieu, de evaluatie van het Luchtplan en de voorbereiding van een geïntegreerd Plan. Via overleg met de platformen van actoren op het terrein en beleidsmakers, werden argumenten verzameld om het aspect “gezondheidsbewaking” te ondersteunen m.b.t. elektromagnetische velden, binnenlucht, buitenlucht en geluidshinder. De deelname aan het APHEKOM-project en de samenwerking op het vlak van milieu en gezondheid in het kader van NEHAP plaatsen de acties van Leefmilieu Brussel op een nationaal of zelfs internationaal niveau.

2.5 Het beheer en de sanering van vervuilde bodems In mei 2004 keurde het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een ordonnantie goed om de risico’s van bodemverontreiniging te beheren. In maart 2009 werd een nieuwe “bodem”-ordon-

24


nantie goedgekeurd teneinde meer juridische zekerheid te bieden, de toepassing van het principe van “de vervuiler betaalt” te versterken, de economische realiteit te integreren, de

enerzijds verband met de wijziging van het samenwerkingsakkoord dat gericht is op de sanering van de tankstations “BOFAS”, en anderzijds op de overdracht of de sluiting van bepaalde tankstations.

technische procedures te verduidelijken en de toegang tot informatie te verbeteren. In mei 2009 werd een colloquium georganiseerd om de principes van deze nieuwe ordonnanties toe te lichten aan de betrokken actoren (deskundigen, notarissen, ondernemingen,…). Om de ordonnantie van 2009 tot uitvoering te kunnen brengen, werden 7 ontwerpen van uitvoeringsbesluiten opgesteld waarvan er 2 (risicoactiviteiten en sanerings-/interventienormen) werden goedgekeurd in december 2009.

Identificatie en behandeling van de verontreinigde bodems De “Bodem”-ordonnantie In 2009 is het aantal verkennende bodemonderzoeken (952) vrijwel gelijk gebleven, vergeleken met 2008 (964). Deze onderzoeken gaven aanleiding tot 660 risico-onderzoeken en 218 saneringsvoorstellen. In totaal heeft Leefmilieu Brussel 3 229 technische adviezen gegeven aan de exploitanten en eigenaars van terreinen. Deze adviezen werden ingediend voor 3.005 technische rapporten, wat een verhoging is met 10 % vergeleken met 2008. De verkennende bodemonderzoeken hadden betrekking op verschillende activiteitensectoren : de stookolietanks van woningen, kantoren of ondernemingen (38 %), de tankstations voor privégebruik (22 %), de onderhoudswerkplaatsen voor voertuigen (14 %), de drukkerijen (7 %),… De sector van de tankstations blijft het zwaarst getroffen door verontreiniging (75 % van de verontreinigde sites), gevolgd door de drukkerijen (66 %) en vervolgens de onderhoudswerkplaatsen van voertuigen (64 %). Het algemene percentage van de verontreinigde terreinen bedraagt ongeveer 66 %, net als in 2008. De meest voorkomende verontreinigende stoffen zijn de koolwaterstoffen (83 %), zware metalen (10 %) en de vluchtige organische stoffen (5 %).

Praktijkgeval in 2009 : ontdekking van uranium in het grondwater in Ukkel Tijdens een onderzoek van het grondwater in Brussel in het kader van de uitvoering van de kaderrichtlijn m.b.t. het grondwater heeft Leefmilieu Brussel in juli 2009 een uraniumverontreiniging van het grondwater vastgesteld in de omgeving van het Sint-Pieterscollege in Ukkel. Ten gevolge van deze ontdekking heeft Leefmilieu Brussel onmiddellijk gevraagd om dit water niet langer te gebruiken voor welke toepassing dan ook, en heeft het het initiatief genomen om, via een erkende expert, bijkomende onderzoeken te laten uitvoeren (monsternemingen en analyses van de bodem, het grondwater en de groenten) om aldus de aard van het probleem vast te stellen en de omvang ervan te bepalen. De resultaten van de analyses hebben aangetoond dat er geen risico was voor de menselijke gezondheid op voorwaarde dat de gebruiksbeperkingen worden nageleefd.

De inventaris van de (potentieel) verontreinigde bodems De validatie van de inventaris Het belangrijkste instrument van de ordonnantie van 13 mei 2004 is de inventaris van de verontreinigde en potentieel verontreinigde bodems. Nadat deze nieuwe ordonnantie van kracht was geworden, heeft Leefmilieu Brussel een lijst opgesteld van alle verontreinigde bodems of bodems waarvoor er een sterk vermoeden van verontrei-

De tankstations Het besluit van 21 januari 1999 tot vaststelling van de uitbatingsvoorwaarden voor tankstations legt op dat bodemonderzoeken worden uitgevoerd, evenals saneringen van de bodem en het grondwater, indien nodig. Van de ongeveer 400 tankstations die eind jaren ’90 toegankelijk waren voor het publiek, blijven er op dit moment nog 150 over. In 2009 werden 24 prospectieve onderzoeken, 15 nadere onderzoeken en 8 saneringsonderzoeken goedgekeurd door Leefmilieu Brussel. Ze houden


25

? De Europese kaderrichtlijn water

Deze richtlijn, die werd omgezet in het Brusselse recht op 20 oktober 2006, beoogt de preventie van elke bijkomende aantasting van de waterkwaliteit en de instandhouding en verbetering van de staat van de aquatische systemen. Ze legt de lidstaten op om een beheersplan in te voeren en periodiek verslagen op te stellen over de vorderingsstaat van de gerealiseerde werken.

niging is, en deze lijst regelmatig bijgewerkt. De gegevensinzameling werd voortgezet in 2009 en de inventaris telt op dit moment ongeveer 17.000 terreinen (kadastrale percelen), wat overeenkomt met ongeveer 20 % van de oppervlakte van het gewestelijk grondgebied. Op elk van deze terreinen heeft ooit minstens één risicoactiviteit of ongeval met een risico van verontreiniging van de bodem of het grondwater plaatsgevonden. De jaarlijkse aanpassing van de gegevens van het kadaster vormt een van de belangrijkste problemen. Om dit op te lossen, werd in 2009 een grote inspanning geleverd om te kunnen beschikken over de meest recente gegevens van het kadaster (2008) en de database voor te bereiden op de wijziging van het kadastrale perceel.

De toegang tot de inventaris In 2009 werden er 18.085 aanvragen behandeld van toegang tot de inventaris van de potentieel verontreinigde bodems. De terbeschikkingstelling aan de notarissen van een elektronische online applicatie maakte het mogelijk om de termijn voor de behandeling van de aanvragen in te korten.

Partnerschap en communicatie Met de federaties van bodemverontreinigingsdeskundigen worden regelmatig ontmoetingen georganiseerd om de praktische problemen op te lossen die verband houden met het beheer van de dossiers en de opstelling van de uitvoeringsbesluiten van de nieuwe “bodem”-ordonnantie. De informatiecampagne ten behoeve van ondernemingen werd voorgezet met artikelen in “Leefmilieu Brussel News”, maar ook via de publicatie van teksten en andere praktische informatie op de internetsite van Leefmilieu Brussel. Sinds 2001 komen de administraties van de drie gewesten van het land (OVAM voor Vlaanderen, Office wallon des déchets voor Wallonië en Leefmilieu Brussel voor Brussel) regelmatig samen om de balans op te maken van de evolutie van de wetgeving en de reglementering in de drie gewesten, en om bepaalde wettelijke bepalingen op elkaar af te stemmen : uitwisselen van onderzoeken die zijn uitgevoerd in de verschillende gewesten en discussiëren in technische groepen over thema’s die de gewestgrenzen ruimschoots overschrijden (risicobeoordelingen, keuzes van saneringstechnieken, financieringsmechanisme, enz.).

De financiële middelen Premies voor onderzoeken Het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 20 september 2007 machtigt Leefmilieu Brussel om premies toe te kennen voor de uitvoering van bodemonderzoeken. In 2009 werden 228 premies toegekend voor een totaal

26


bedrag van 439.049 €, of gemiddeld 1.926 €/premie. Deze 228 premies werden toegekend voor 155 verkennende bodemonderzoeken, 68 risicoonderzoeken en 5 prospectieve bodemonderzoeken.

Hulp bij de sanering van tankstations : Bofas De vzw Bofas is belast met het beheer van het saneringsfonds voor tankstations, waarop eigenaars en exploitanten van tankstations die werden uitgebaat als verkooppunt voor het publiek in heel België, tot maart 2008 een beroep konden doen. De vzw wordt gecontroleerd en gesuperviseerd door de Interregionale Bodemsaneringscommissie (IBC), waaraan ze haar werkprogramma, haar rekeningen en haar activiteitenverslagen voorlegt. De drie gewesten en de Federale Staat zijn hierin vertegenwoordigd. Aangezien de voorwaarden voor toegang tot het fonds werden uitgebreid in 2007, met een nieuwe periode voor de indiening van een aanvraag tot interventie, is het aantal sites dat moet worden gesaneerd door Bofas (gesloten stations waar werken zullen worden uitgevoerd door Bofas) vrijwel verdubbeld (van 1.052 sites eind 2006 tot 1.964 op dit moment voor de drie gewesten). In juni 2009 stond de IBC een verlenging van de erkenning tot in 2019 toe aan de vzw Bofas.

Hulp bij de behandeling van wees verontreiniging : Brussels Greenfields

In 2009 werden de administratieve voorbereidingen voortgezet om in 2010 oproepen te kunnen lanceren voor kandidaatstelling voor “Brussels Greenfields”. Dit programma kadert in het operationele programma EFRO 2007-2013 van het Gewest. Het wil de economische slagkracht en arbeidsmarkt van het Gewest verbeteren door de ontwikkeling van bestaande en de lancering van nieuwe economische activiteiten te ondersteunen. Op 5 jaar tijd zal 15 miljoen euro worden uitgetrokken voor de sanering van 120.000 m2 aan verontreinigde braakliggende terreinen. Hierop zullen zich een zestigtal ondernemingen kunnen vestigen. Zij zullen nieuwe banen scheppen en een voorbeeldfunctie vervullen, met name op het vlak van energieprestaties.

2.6 Het duurzame beheer van water Zelfs in onze streken, waar het toch overvloedig aanwezig lijkt te zijn, staat water onder sterke druk. Afgezien van de intensieve landbouw, dragen ook de steden, de industrie en de gezinnen bij tot de verontreiniging van het water, zodat het eerst gezuiverd moet worden voor het opnieuw in de natuur kan terechtkomen. Dit proces kost de gemeenschap handenvol geld ! De waterlopen, waterpartijen en waterrijke gebieden vormen echter rijke en gevarieerde ecosystemen die

waarvoor is bepaald dat ze een bijzondere bescherming vereisen in het kader van de wetgeving betreffende het oppervlaktewater en het grondwater, en de instandhouding van de habitats en de soorten die rechtstreeks afhankelijk zijn van het water. Dit register omvat een beschrijving van de gebieden en van de specifieke wetgeving die erop van toepassing is, alsook een kaart van deze gebieden ; • het project van omzetting van richtlijn 2006/118/ EG “Bescherming van het grondwater”. Leefmilieu Brussel heeft ook de Brusselse afvaardiging op de Internationale Scheldecommissie voor haar rekening genomen en leverde een bijdrage aan de uitwerking van een omvangrijk beheersplan voor het hele stroombekken.

behouden moeten blijven, zowel wat hun biodiversiteit, als hun landschappelijke en

De uitvoering van het “Regenplan”

recreatieve waarde betreft. Daarnaast is het

In Brussel zijn het aantal overstromingen en de ernst ervan de laatste jaren toegenomen. Zelfs de aanzienlijke investeringen van het Gewest die het risico hebben helpen verminderen, bleken onvoldoende. De problematiek van de overstromingen kan niet alleen worden aangepakt door de uitvoering van grote openbare werken. De kostprijs van deze werken en de stedelijke dichtheid van ons Gewest dwingen ons om na te denken over structurele, preventieve en complementaire oplossingen. Op 11 december 2008 keurde de Regering daarom een “Gewestelijk plan voor overstromingsbestrijding – Regenplan' goed (B.S. 09.02.2009) dat het nemen van de volgende maatregelen op verschillende niveaus omvat : • acties om de ondoorlatendheid van de bodem te verminderen (groene ruimten, tuinen, groendaken,…) ; • de renovatie van het rioolstelsel en de aanleg van stormbekkens ;

waterbeheer ook belangrijk voor het voorkomen van overstromingen. De “kaderrichtlijn” water

Ontwerp van het Gewestelijk plan vOOr de preventie van OverstrOminGen 2008 - 2011

Plan_pluie_NL.indd 1

25/04/08 11:11:37

Leefmilieu Brussel heeft op verschillende manieren bijgedragen tot de uitvoering van de kaderordonnantie “Water”, onder meer door : • de voorbereiding van het “Waterbeheersplan” en het bijhorende “Maatregelenprogramma”, met de voorstelling van de “Belangrijke kwesties”, goedgekeurd door de Regering op 15 januari 2009 (B.S. 17.02.2009) ; • de voltooiing van een economische analyse van het waterverbruik in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (kostprijs van de met water verband houdende diensten) en de opstelling van een besluit “Boekhoudkundig waterplan om de reële kostprijs van het water in het BHG te kunnen bepalen” ; • de invoering van een “Register van beschermde gebieden” dat alle gebieden samenbrengt


27

? Informatisering

• een aangepast beheer van bepaalde waterlopen en overloopzones met het oog op de opslag van water van voldoende kwaliteit ; • de afbakening van risicozones om regels op het vlak van bouw en stedenbouw vast te leggen.

van de atlas van het hydrografisch netwerk

Een nauwgezette kennis van het hydrografische netwerk, zijn geografische ligging en zijn administratieve en wettelijke kenmerken is onontbeerlijk om een duurzaam beleid op het vlak van oppervlaktewaterbeheer te kunnen voeren.

Het Regenplan zal worden opgenomen in het toekomstige gewestelijke Water beheersplan (WBP). Het vormt bovendien de gewestelijke toepassing van richtlijn 2007/60/EG “Beoordeling en beheer van overstromingsrisico’s”.

De meeste projecten die verband houden met de uitvoering van het plan werden in 2009 aangevat of voortgezet. Tot die projecten horen : de verwerking van de gegevens van het Rampenfonds en de BDBDMH, de coördinatie van het “Regenplan” voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, de steun bij het opzetten van proefprojecten, de modellering van de waterlopen, de organisatie van een juridische ondersteuning, de bijdrage aan werken op het vlak van ecoconstructie.

De bewaking van de waterkwaliteit

stroombekkens vallei van de woluwe

De bewaking door Leefmilieu Brussel betreft het grondwater, het oppervlaktewater en de lozingen van afvalwater. Daarnaast staat het Instituut ook in voor het toezicht op de naleving van de procedure voor de analyse van het voor consumptie bestemde water. • Leefmilieu Brussel volgde verschillende studieovereenkomsten m.b.t. de bewaking van de (fysisch-chemische en biologische) kwaliteit van het oppervlaktewater op. Het In-

stituut voert verschillende periodieke metingen uit en analyseert de gemiddelden in vergelijking met de normen. • Leefmilieu Brussel staat ook in voor de kwantitatieve en kwalitatieve bewaking van het grondwater : opvolging van het meetnetwerk, verwerking van de verzamelde gegevens, onderhoud van de apparatuur, chemische analyses, enz., aangevuld met de bewaking van de pluviometrie : opvolging van het regenmeternetwerk (13 meetstations), onderhoud van de apparaten, verwerking en validatie van de gegevens, enz.

Resultaten van de modellering van de Woluwe : de “topografische” stroombekkens in de Woluwevallei (links) : alle regen die er valt, komt vroeg of laat in het plaatselijke hydrografische netwerk terecht ; rechts, in het bruin, wat er nog van overblijft na de realisatie van het rioleringsnetwerk bij droog weer of bij matige regenval (in het groen : de bos- en woudzones die op de riolering aangesloten zijn en die door een verbreking van deze aansluiting de waterlopen opnieuw van water zouden kunnen beginnen te voorzien).

28


De cartografie en de modellering van het oppervlaktewater De Atlas van de Brusselse waterlopen van 19591964 wordt geactualiseerd en geïnformatiseerd, op basis van opmetingen op het terrein die per vallei georganiseerd worden. Vervolgens worden er simulaties ontwikkeld die de afvloeiingen schetsen bij verschillende weersomstandigheden : droog weer, regen, storm… Dit model is onontbeerlijk voor het bepalen van de afmetingen van specifieke inrichtingen en de eventuele herprofilering van bepaalde water lopen. Op dit ogenblik wordt de Woluwe gemodelleerd. Tegelijkertijd wordt ook een model opgesteld van het “gedrag” van afvalwater in de riolen en collectoren van de vallei uitgewerkt door VIVAQUA. Een gelijkaardige modellering werd uitgevoerd voor de Molenbeek-Pontbeek.

Het blauwe netwerk

• Leefmilieu Brussel moet, in samenwerking met de BIWD, waken over de kwaliteit van het water dat voor consumptie is bestemd.

Het blauwe netwerk Het blauwe netwerk laat de natuurlijke hydrografische netwerken (opnieuw) tot hun recht komen en doet dat met drie doelstellingen voor ogen : het verzekeren van de ontwikkeling van de bio diversiteit die verbonden is aan aquatische milieus, het gebruik van de waterlopen als natuurlijke afvoerwegen voor regenwater en de verbetering van de diverse sociale functies (wandelen, vissen, roeien,…). Leefmilieu Brussel staat in voor de heraanleg en het onderhoud van de waterlopen van eerste (Zenne en Woluwe gedeeltelijk) en tweede categorie, alsook van een veertigtal vijvers.

De prioritaire interventies van 2009 : de restauratie van een deel van de loop van de Molenbeek in het Koning Boudewijnpark (fase 2), de renovatie van het hydraulisch systeem van het vijvercomplex van Hertoginnedal, Mellaerts en Parmentier, de uitbaggering van de grote Pedevijver in Anderlecht en de uitbaggering van Geleytsbeek onder de Audi-fabrieken in Vorst.


29

3. Ontwikkeling, bescherming en beheer van de groene ruimten en de biodiversiteit

?

3.1 Het beheer van de groene ruimten De groene ruimten – parken, bossen, Zoniën-

Ontwerp en uitvoering van de inrichtingsprojecten

Ontwerp: Uitwerking van de projecten, voorbereiding van de v e r g u n n i n g s a a n v ra gen en opstelling van de bestekken voor de werken, alsook alle nodige begeleidingsmaatregelen. Deze erg belangrijke fase wordt meestal volledig uitgevoerd met de eigen personeelsleden en budgettaire middelen van Leefmilieu Brussel. De uitvoering van de werken. gunning van de opdrachten en follow-up van de werken tot hun definitieve oplevering. Meestal zijn de vereiste bedragen hoog en overschrijden ze de middelen van het Instituut. Ze worden dan ook grotendeels gefinancierd met de BELIRIS-budgetten (Samenwerkingsakkoord Federaal-Brussels Gewest voor de promotie van de internationale en hoofdstedelijke rol van Brussel). Bepaalde werken worden echter rechtstreeks met eigen budget gefinancierd.

30


woud, privétuinen, begraafplaatsen en sportterreinen – beslaan ongeveer de helft van de oppervlakte van het Gewest. Ze dragen bij tot onze levenskwaliteit, tot onze gezondheid en tot de ontwikkeling van een grote biodiversiteit. Ze moeten echter doorlopend beschermd, heraangelegd, toegankelijker en aantrekkelijker worden gemaakt voor de inwoners van Brussel en dit overal in de stad, en dus niet alleen in de “groene' wijken. Het

De aanleg van de Groene Wandeling in 2009 Voltooiing van verschillende secties : Gewestelijk Park van de Pede in Anderlecht : aanleg van de omgeving ; Wandelweg op de vroegere spoorlijn Brussel-Tervuren L160 : aanleg van 17 toegangswegen en verlenging tot het station Delta (Werken Beliris + BUV voor anti-geluidsmuur), enz. Toenemend aantal projecten in voorbereiding en in slotfase : Horzelplein, Bempt, Koning Boudewijnpark fase 3 en ingang fase 1, Vogelzang, Verbinding Wybran-Lennik, Jeugdpark, Keyenbempt, Van Praet, Tramweg, enz.).

gedifferentieerde beheer van de groene ruimten zorgt ervoor dat de verschillende functies – sociale, recreatieve, educatieve, landschappelijke en ecologische – op harmonieuze wijze naast elkaar kunnen bestaan. De aanlegwerken De aanleg van groene ruimten vormt een ambitieus programma, zowel vanuit het oogpunt van de voorbereiding van de diverse projecten, als wat de omvang van de hiervoor noodzakelijke investeringen betreft.

De Groene Wandeling De Groene Wandeling is een lusvormig parcours van een zestigtal kilometer dat de stedelijke parken, semi-natuurlijke sites, natuurreservaten en bossen van de tweede kroon van het Brussels Gewest met elkaar verbindt. Het traject is nog niet volledig afgewerkt, maar biedt nu al een ruim gamma aan plaatsen voor ontspanning en recreatie en diverse mogelijkheden voor functionele verplaatsingen (zachte mobiliteit) en garandeert intussen de duurzaamheid van de betrokken groene ruimten. In 2009 werd een gids uitgegeven die de Groene Wandeling voorstelt. Deze gids geeft de toeristische routes weer op een topografische kaart, geïllustreerd met foto’s, het geheel aangevuld met informatie over de parken en groene ruimten.

De aanleg en het herstel van de groene ruimten in het centrum en in de wijken Momenteel worden projectstudies of investeringen in centrale en probleemwijken uitgevoerd in het Gaucheretpark, aan de Hallepoort, Bonnevie…

De sociale begeleiding van aanlegprojecten De dienst Sociale begeleiding werkt samen met landschapsarchitecten om parken op mensenmaat te creëren in wijken met een grote bevolkingsdichtheid. Deze parken worden bedacht door en voor de plaatselijke bewoners. Om de diverse actoren van de wijken in kwestie aan te sporen om mee te werken aan het project, maakt de dienst gebruik van diagnose- en dialoogtechnieken en moedigt hij aan tot participatie. Het uitvoeren van een sociaalstedenbouwkundige studie geldt daarbij als een van de manieren om rekening te houden met de diverse architecturale, stedenbouwkundige, culturele en functionele aspecten

en maakt het mogelijk om de banden tussen alle actoren van de wijk te doorgronden en hun verwachtingen te bepalen.

Om deze aanpak te bestendigen, zijn er een twintigtal parkwachters-animatoren in deze parken actief. Zij vervullen enerzijds dezelfde functies als de “gewone” parkwachters (netheids- en onderhoudsfunctie, preventieve, repressieve en bijstandsfunctie, informatie- en animatorfunctie), maar hebben anderzijds ook een specifiekere manier van werken ten opzichte van de gebruikers van de parken. Zo zorgen ze, als bijkomend hulpmiddel, voor animaties en bevorderen ze aldus de participatie. Doelstellingen : de aanvaarding en de erkenning van de parkwachters-animatoren door de gebruikers versterken, werken met de lokale context en de behoeften ervan – dat is de participatieve benadering.

Dialoog met de jongerenverenigingen Dit jaar in het bijzonder heeft Leefmilieu Brussel de dialoog met de jongerenverenigingen voortgezet en versterkt via verschillende acties, onder meer in het Wilderbos in Sint-Agatha-Berchem. Met zijn licht glooiende boomrijke zones, zijn weiden, moerassen, vijver, boomgaard en moes tuinen, is het Wilderbos sinds mensenheugenis een schitterend en avontuurlijk speelterrein voor verenigingen en jeugdbewegingen. De druk van het jonge publiek op de site is echter zo toegenomen dat er gevaar voor “slijtage” dreigt, met alle negatieve gevolgen van dien voor het behoud en de goede ontwikkeling van de ecologisch kwetsbare zones. Om deze impact te beperken – zonder af te stappen van een open-bos-strategie –, hebben de beheerders van Leefmilieu Brussel en de leiders van de jeugdbewegingen een charter opgesteld dat gastvrijheid met ecologisch behoud verzoent. Een proefproject werd opgestart, waarbij de jongeren onder meer deelnamen aan het afbakenen van de kwetsbare zones en aan de inrichting van een nieuw trefpunt. Deze inrichting werd plechtig ingehuldigd op de “Born to be Wilder”-dag.

Het “Speelnetwerk” 10 jaar nadat overal speel- en sport terreinen werden aangelegd, werd een uitgebreid onderzoek gevoerd naar het aanbod van en de behoeften aan sport en spel in Brussel. De studie is er onder andere op gericht de grote keuzes vast te leggen die moeten worden gemaakt op het vlak van sport- en speelterreinen, zowel voor de modernisering van de bestaande infrastructuren als voor de creatie van nieuwe speelterreinen met een gewestelijke uitstraling. Het doel is nu deze gegevens optimaal te gebruiken en ze te integreren in een heuse strategie m.b.t. de herstructurering van de speelterreinen. Er werd dus een aanvang genomen met de ontwikkeling van een echt speelnetwerk in het Brussels Gewest – een werk dat wellicht meerdere jaren zal beslaan…

? Verdeling van de groene ruimten in Brussel

42% van de totale oppervlakte bestaat uit privé-tuinen en -domeinen, 20% zijn bossen en wouden (voornamelijk het Brusselse deel van het Zoniënwoud) en 12% zijn openbare parken en tuinen. Jardins privés Bois

4%

3%

3%2%

Parcs et Jardins pu Domaines privés

7%

32%

Friches Terres agricoles

Terrains de jeux, d

7%

Espaces associés à

Talus de chemin d

10%

Cimetières

12%

20%

Privétuinen Bossen

4%

3% 3%

2%

Parken en openbare tuinen Privédomeinen

7%

32%

Braakland Landbouwgrond Speel-, sport en recreatieterreinen

7%

Ruimten voor het wegennet Spoorwegbermen

10%

Kerkhoven

12%

20%

De andere aanlegwerken Leefmilieu Brussel investeert ook in minder kwetsbare wijken om de onthaalcapaciteit van verschillende grote groene ruimten te verbeteren. Voorbeelden hiervan zijn het Jubelpark, het Rood Klooster en het Koning Boudewijnpark. Twee andere grote projecten betroffen de aanleg van prestigieuze speelpleinen : het speelplein van de Hallepoort en dat van de Carré Tillens, dat werd ingehuldigd in april. Ook de inspanningen om de parken beter toegankelijk te maken voor personen met een beperkte mobiliteit, werden voortgezet. Andere inrichtingswerken werden afgerond, zoals de volledige vernieuwing van de verlichting van het Elisabethpark.


31

Het onderhoud en het beheer van parken en tuinen

Het onderhoud van de groene ruimten gebeurt zowel door eigen teams van tuinmannen of ecokantonniers van Leefmilieu Brussel, als door gespecialiseerde ondernemingen voor werken die aangepast materiaal vereisen. Voor 2009 vermelden we met name : de restauratie van de rivier van de Tuin van de Japanse Toren en de renovatie van de paden van het park van de Kruidtuin. Sinds april 2007 wordt er voor de Groene Wandeling een beroep gedaan op een specifiek team dat instaat voor het toezicht op en het regelmatige beheer van de bebakening en signalisatie, alsook voor het signaleren van gebreken die moeten worden verholpen. In 2009 is dit team vooral moeten tussenkomen voor herstellingen van schade door vandalenstreken (verwijderen van tags, vervanging van pictogrammen/bordjes van de GFR’s, rechtzetten van paaltjes,…).

overtuigen van het nut om het reglement en het milieu te respecteren en dragen ze bij tot het veiligheidsgevoel in de parken. Op die manier breidt de rol van parkwachter zich in feite uit tot die van “parkwachter-informatieverstrekker-animator”. De parkwachter staat ook in voor de netheid van het park waarop hij toezicht houdt. In 2009 bleek de inzameling van de inhoud van de vuilnisbakken en het schoonhouden van de directe omgeving ervan in de parken erg doeltreffend, ondanks het feit dat het aantal tussenkomsten merkelijk diende te worden opgevoerd.

3.2 De bescherming van de natuur en de biodiversiteit Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest herbergt een biologisch patrimonium met een grote diversiteit. De openbare en private groene ruimten spelen een doorslaggevende rol in het behoud van deze biodiversiteit. De toenemende verstedelijking van de laatste braakliggende terreinen (Engeland, Avijl, Gulledelle, enz.), de aantasting van de natuurlijke habitats ten gevolge van de toenemende vraag naar recreatiemogelijkheden en de aanwezigheid van invasieve exotische soorten, brengen bepaal-

De nabijheidsacties : de parkbewaking

de soorten Brusselse fauna en flora in gevaar.

In 2009 zette Leefmilieu Brussel zijn informatie- en opleidingsopdracht onverminderd voort, was het op tal van evenementen aanwezig met een informatiestand, organiseerde het verschillende animaties en begeleidde het talrijke bezoeken waarbij de deel nemers werden gesensibiliseerd voor het leefmilieu. De aanzienlijke inspanningen die sinds 2006 geleverd worden op het vlak van preventie, bemiddeling en conflictbeheersing, werden in 2009 nog versterkt. Door een positieve dialoog aan te knopen, proberen de parkwachters gebruikers te

De grootste uitdaging voor Leefmilieu Brussel bestaat er dan ook in de achteruitgang van de biodiversiteit een halt toe te roepen, gezien de aanzienlijke ecologische, sociale en economische gevolgen hiervan. De herziening van de “natuurwetgeving” Sinds 2005 werkt Leefmilieu Brussel aan een grondige herziening van het wetgevende kader inzake natuurbehoud. Dit werk resulteerde in 2008 in de opstelling van een ontwerp van “kaderordonnantie” Natuur (samenvoeging van de ordonnanties van 1991 en 1995) dat werd goedgekeurd door de Brusselse Regering in januari 2009. Het doel van deze “kaderordonnantie” is : • de leesbaarheid, coherentie en toepasbaarheid van de wetgeving ter zake verbeteren ; • een stevige juridische basis geven aan de uitvoering van de Europese wetgeving in verband met het Natura 2000-netwerk, de bescherming van de fauna en flora en de implementatie van een echt beleid op het vlak van natuurbehoud door de uitwerking van een strategisch plan.

Opstelling van een verslag en een strategisch plan “Natuur/Biodiversiteit” Op 16 maart 2009 trad het Brussels Hoofdstedelijk Gewest toe tot het programma “Local Action for

32


Biodiversity” (LAB) van het ICLEI-netwerk (International Council for Local Environnemental Initiatives). Dit programma ijvert, via uitwisselingen en partnerschappen tussen steden uit de hele wereld, voor het opzetten van lokale actieplannen voor de natuur. In dit kader heeft Leefmilieu Brussel, met de steun van het permanente team van LAB al : • een aanvang genomen met de opstelling van een verslag over de staat van de natuur, dat bedoeld is om het Brusselse beleid inzake natuurbehoud en ontwikkeling van de biodiversiteit te sturen ; • een eerste inhoudstafel opgesteld voor een langetermijnstrategie voor de lokale biodiversiteit en van een actieplan ; • een aanvang genomen met de opstelling van een structuurschema voor het Brusselse ecologische netwerk, dat het mogelijk zal maken een prospectief en visueel (cartografisch) instrument te ontwikkelen, dat erop gericht is strategische keuzes te sturen en aanbevelingen te doen voor het behoud en de herstructurering van een coherent en functioneel ecologisch netwerk.

op het Horzelplein, uitbreiding van de parking / Campus Jette, enz.) ; • de opvolging van de staat van de soorten en de habitats in de Natura 2000-sites.

De monitoring van de fauna en flora Naast het Natura 2000-netwerk sensu stricto voert Leefmilieu Brussel ook belangrijke inhoudelijke acties met betrekking tot de opvolging (monitoring) en het beheer van de fauna en flora. Dit werk omvat niet alleen studies en monitoringprojecten, maar ook interventies op het terrein om de ontwikkeling van de habitats en de biodiversiteit te bevorderen. Zo bijvoorbeeld, dringende interventies naar aanleiding van klachten, de controle van dode dieren en invasieve soorten en het fytosanitair toezicht. Dit monitoringwerk wordt uitgevoerd in samenwerking met de wetenschappelijke instellingen, de natuur- en/of andere vrijwillige verenigingen.

De ondertekening van de verbintenis van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in de Countdown 2010 vond eveneens plaats op 16 maart 2009. Het gaat om sterke engagementen die op lange termijn moeten worden nagestreefd, wil men de biodiversiteit in Brussel beschermen en versterken.

De realisatie van het Natura 2000-netwerk In 2009, werd de realisatie van het Natura 2000-netwerk voortgezet door : • de voltooiing van de specifieke beheersplannen voor de 48 sites van de drie “Speciale Beschermingszones” (SBZ) ; • de opstelling van de globale beheersplannen voor de SBZ waarin doelstellingen m.b.t. de gunstige staat van instandhouding ervan, werden opgenomen ; • de voorbereiding van de opstelling van de besluiten voor de afbakening van de SBZ, meer bepaald hun samenhang met de kadastrale gegevens ; • de indiening van tal van adviezen in het kader van de “specifieke” evaluaties van de effecten van de plannen en projecten die gevolgen kunnen hebben voor deze sites (bv. uitbreiding tot 4 sporen van lijn 161, uitbreiding van de Ring West/Laarbeekbos, uitbreiding van het voetbalterrein/Laarbeekbos, uitbreiding van de rugbyclub/Vorsterieplateau, bouw van de gebouwen

Een strategie werd uitgewerkt om de noden aan monitoring efficiënt te organiseren, en om te voldoen aan de internationale rapporteringsplicht. Enkele monitorings in 2009 : watervogels, voltooiing van het vlinderatlasproject, rechtvleugeligen, bepaalde groepen van zoogdieren (vleermuizen).

? Natura 2000

Het Natura 2000-programma dat op Euro pees niveau wordt gevoerd op basis van eigen normen voor elke lidstaat, streeft naar een bescherming van bepaalde soorten, alsook van de natuurlijke habitats waar deze soorten vertoeven en die hen in staat moeten stellen om zich op een harmonieuze manier te ontwikkelen. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werden drie zones voor een totale oppervlakte van meer dan 2.300 ha (ca. 14% van het gewestelijke grondgebied) als “Speciale Beschermingszones” afgebakend. Deze zones maken het voorwerp uit van specifieke maatregelen op het vlak van onderhoud en beheer.

Leefmilieu Brussel staat borg voor een grondige opvolging van en doet voorstellen in verband met de aanpassing van de juridische aspecten die betrekking hebben op de natuur, in het bijzonder de bescherming van de fauna en flora. Ook de samenwerking met de gemeenten werd voortgezet, o.m. via de toekenning van subsidies voor de sterilisatie van zwerfkatten.

Het beheer van de natuurlijke sites Het geïntegreerd beheer van de natuurreservaten en de verschillende semi-natuurlijke sites beoogt bij voorrang de instandhouding van de biodiversiteit in het specifieke kader van de Habitatrichtlijn : het herstel van de waterrijke gebieden, het beheer van vijvers en waterlopen, het ecologische beheer in bepaalde landschapsparken, het behoud van holle bomen, de controle van exotische soorten, enz.


33

? Structuurvisie Zoniënwoud

De Europese Natura 2000-wetgeving motiveert en verplicht de Gewesten om de ecologische waarde van het Zoniënwoud te versterken. Door in te stemmen met het opstellen van die structuurvisie engageerden het Brussels, Vlaams en Waals Gewest zich op verschillende niveaus. De bescherming en de versterking van het ecosysteem van het woud vormen de grondslag van deze structuurvisie, waarbij de optimalisering van de ecologische werking en het herstel van de ruimtelijke cohesie en integratie van het woud primeren. Drie jaar lang zochten een groep van experts en de drie bosingenieurs die verantwoordelijke zijn voor de site, naar nieuwe denkpistes en oplossingen op korte en lange termijn voor de vele problemen. Als vertrekpunt legt de structuurvisie een ecologische structuur vast op basis van onderzoek en analyses. Die visie is weliswaar verre van volledig, maar geeft een beeld van de uitdagingen en problemen waarop een antwoord zal moeten worden gevonden.

De diversificatie van bepaalde bospercelen evolueerde daarbij naar een meer natuurlijke dynamiek dankzij uitdunningen per boom en per groep die erop gericht zijn de bosstructuur te diversifiëren en bepaalde soorten te bevoordelen. De sociale en landschappelijke functies van deze sites werden eveneens ontwikkeld (toegankelijkheid, informatie). De werken zelf werden uitgevoerd door een team van ecokantonniers of door externe bedrijven in het geval van repetitieve taken (zoals maaien) die minder terreinervaring en specifieke kennis vragen.

Het bos Het beheer De meeste verrichtingen voor het beheer van bossen en wouden worden in regie uitgevoerd door de bosambtenaren : beveiliging van bosranden, verrichting van aanplantingen, aanvulling, onderhoud en opruiming van aanplantingen, hameren, vellen van gevaarlijke of specifieke bomen, snoeien, enz.

De beveiliging van de bosranden is een prioriteit voor Leefmilieu Brussel : de bomen die een te groot risico inhouden voor de veiligheid van het publiek, worden geveld ; ze blijven liggen als dood hout om aldus de ontwikkeling van de biodiversiteit te bevorderen.

Het hakken en uitdunnen voor de verkoop per opbod van percelen staand hout gebeurt door de privésector.

34


In 2009 werd ongeveer 200 ha bos gehamerd voor uitdunning en beveiliging, en werd 15 ha beukenbos gehamerd voor regeneratie. De om te hakken bomen worden aangeduid volgens de criteria die in het beheersplan van het Zoniënwoud zijn opgenomen. De bomen die in de loop van het jaar werden gehamerd, werden in oktober te koop gesteld (verkoop bij afslag) : het ging om 13 percelen beuken, eiken, lorken, dennen en verschillende loofbomen (3.721 bomen voor een totaal volume van 5.108 m³). In 2008 werden 13.580 planten geplant, waaronder 10.050 beuken, die kenmerkend zijn voor het woud, en 1.750 eiken.

De studies Verschillende studies die de voorbije jaren werden aangevat, werden voortgezet : haalbaarheidsstudie verbindingsbrug fauna, gewestelijke bos inventaris. De studie, die in 2008 werd afgerond, in verband met het probleem van de everzwijnen, werd in 2009 gevolgd door de opstelling van een beheersplan voor de soort, geldig voor het hele gebied. De inventaris van de opmerkelijke bomen werd afgewerkt en zal aanleiding geven tot een publicatie en een tentoonstelling.

In 2009 werden twee belangrijke studies uitgevoerd • In de context van de klimaatverandering heeft een studie over de geschiktheid van de diverse bostypes van het Zoniënwoud gewezen op een sterke afname van het potentieel van beuk en de zomereik. Deze studie zou moeten helpen bij de herziening van het beheersplan van het Zoniënwoud. • Een gezondheidsbalans van het Zoniënwoud heeft aangetoond dat een hoog aandeel van de beuken, meer dan twee derde, symptomen vertoont die er duidelijk op wijzen dat de bomen afsterven. Deze vaststelling nodigt uit om een grondigere analyse te maken van de bijdrage van de verschillende potentiële factoren voor het afsterven van de bomen (bodem, verontreiniging, bosbouw,…) en om de beheersmaat regelen te nemen die nodig zijn.

In het kader van de uitvoering van het structuurschema voor het Zoniënwoud, dat werd afgewerkt in 2008, werd een akkoord voor de ontwikkeling van een intergewestelijke overlegstructuur gesloten tussen de drie gewesten en ter goedkeuring voorgelegd aan de verschillende Regeringen.

4. Het energiebeleid

4.1 De energieprestatie van gebouwen (EPB) In Brussel zijn de gebouwen (huisvesting en tertiaire sector) verantwoordelijk voor ongeveer 70% van het totale energieverbruik van het Gewest. Vandaag bestaan er echter betrouwbare concepten en technologieën die ons energieverbruik op een efficiënte manier kunnen verminderen. De Energieprestatie van gebouwen – of EPB – heeft tot doel het energieverbruik (en dus ook de CO2emissies) van de gebouwen te verminderen

• Ontwikkeling van een coherente strategie voor alle bestaande en toekomstige reglementaire stappen in verband met verwarmings- en airconditioninginstallaties »» samenwerking met de andere Gewesten ; »» opstelling van een voorontwerp van besluit betreffende de EPB-eisen die van toepassing zijn op de verwarmingssystemen voor de bouw, bij hun installatie en tijdens hun uitbating ; »» ontwikkeling van een instrumentarium voor de controle van verwarmingsketels van meer dan 15 jaar oud ; »» enz.

en tegelijkertijd het binnenklimaat te verbeteren. Leefmilieu Brussel zette zijn acties op het vlak van de EPB voort : • EPB-eisen »» Opstelling van reglementaire EPB-teksten (implementatie van de Brusselse ordonnantie van 7 juni 2007) die de verplichting van een EPB-aangifte voor elk nieuw gebouw invoeren ; de energiecertificatie zal vanaf 2011 verplicht zijn voor elke vastgoedtransactie en vanaf 2011 zal er een controlesysteem voor verwarmings- en airconditioninginstallaties van kracht zijn ; »» organisatie van de opleidingen van de EPBadviseurs en de opleidingen “energieontwerp” ; »» informatieverstrekking aan architecten en andere professionelen uit de bouwsector, alsook een EPB-helpdesk ; »» verbetering van de software voor de berekening van de energieprestatie, bestemd voor de EPB-adviseurs ; • EPB-certificatie »» samenwerking met de andere Gewesten om de certificatiesystemen eenvormiger te maken ; »» ontwikkeling van software voor de certificatie van niet-woongebouwen en de certificatie van openbare gebouwen ;

4.2 De aanmoediging van rationeel energiegebruik (REG) Het energiebeleid van het Gewest is er in de eerste plaats op gericht om het energieverbruik tot een minimum te beperken en vervolgens het gebruik van hernieuwbare energiebronnen te promoten. Aangezien het energieverbruik in Brussel grotendeels plaatsvindt in gebouwen, houdt deze inspanning vooral in dat verschillende renovatie- en constructietechnieken worden aangemoedigd (isolatie, hoogrenderende verwarming,…), dat energiebeheersprojecten in gebouwenparken worden gestimuleerd, dat mensen via campagnes ertoe worden aangespoord om hun gedrag bij te sturen en dat er reglementaire teksten worden opgesteld, die erop gericht zijn een bepaald energieprestatieniveau aan nieuwe of zwaar gerenoveerde gebouwen op te leggen. De particulieren Voor de particulieren voerde het Instituut doelgerichte informatiecampagnes en ondernam het verschillende experimenten op het vlak van burger participatie, zoals de Energie-Uitdaging.

? De EPB-richtlijn

De richtlijn 2002/91/ EG die de EU-lidstaten oplegt om een wetgeving toe te passen i.v.m. energieprestatie van gebouwen, werd omgezet in het Brussels recht door de ordonnantie van 7/6/2007. Die steunt op 4 belangrijke pijlers: • ontwikkeling van een berekeningsmethode om de EPB te berekenen; • bepaling van minimumvereisten m.b.t. energieprestaties waaraan alle nieuwe gebouwen moeten voldoen, alsook bestaande gebouwen die ingrijpende renovatiewerken ondergaan; • oplegging van een EPB-certificatieverplichting voor nieuwe gebouwen, gebouwen die te koop of te huur worden aangeboden en van alle openbare gebouwen; • invoering van een regelmatig inspectiesysteem voor de verwarmingsketels en airconditioninginstallaties in gebouwen, alsook de evaluatie van de volledige verwarmingsinstallatie als de ketels ervan ouder zijn dan 15 jaar.


35

De professionals : collectieve huisvesting of appartementsgebouwen, tertiaire en industriële sector

? De “Plannen voor Lokale Actie voor het Gebruik van Energie” (PLAGE) voorzien in financiële en technische steun voor de beheerders van vastgoedpatrimonium. 15 van 19 Brusselse gemeenten hebben er zich voor ingeschreven. De resultaten in de PLAGE-gebouwen van de eerste 7 gemeenten, aan het eind van het proces, wijzen op dalingen van 10 tot 30% voor hun verwarming en een stabilisering, zelfs mooie daling van hun stroomverbruik (tot 10 %). Het plan loopt ook voor het huisvestingspatrimonium van twee ocmw’s. In de deelnemende ziekenhuizen liep het plan af in december 2009. Het eindrapport toont duidelijk dat het stroomverbruik kon worden gestabiliseerd (t.a.v. een structurele stijging van 2 à 4 % per jaar zonder REG) en dat het gasverbruik met gemiddeld 13% werd beperkt. Het PLAGE Scholen startte in 2009 en slaat op alle netten voor leerplichtonderwijs van het Brussels Gewest.

36


De steun aan eco-efficiënte systemen werd voortgezet via de budgetten voor energiepremies die van de elektriciteitsen gassector (SIBELGA) afkomstig zijn : 19,2 miljoen euro voor eengezinswoningen en 16,4 miljoen euro voor collectieve woningen en tertiaire gebouwen. In totaal werd hieraan 35,6 miljoen euro besteed in 2009, een jaar dat werd gekenmerkt door een explosieve groei, op het einde van het jaar, van het aantal premieaanvragen, vooral voor fotovoltaïsche panelen. De premies waren als volgt verdeeld : • directe premieaanvragen : »» hernieuwbare energie, zonder onderscheid : 62 % »» isolatie : 21,5 % »» verwarming : 10,7 % »» elektrische huishoudtoestellen : 4,8 % »» andere : 1% • belofteaanvragen : »» hernieuwbare energie : 43 % »» isolatie : 29 % »» verwarming + warmtekrachtkoppeling : 24 % »» andere : 14 % Leefmilieu Brussel heeft, in samenwerking met de andere actoren, de premies voor 2009 vastgelegd, waarbij een grote inspanning werd geleverd om te komen tot een gelijkschakeling tussen de verschillende sectoren en een verbetering van de praktische modaliteiten.

Leefmilieu Brussel biedt professionelen een uitgebreid gamma aan diensten en krachtige hulpmiddelen op het vlak van energie aan en wijdt tevens aanzienlijke budgetten aan de ondersteuning van emblematische acties : • plaatsing op de website van Leefmilieu Brussel van hulpmiddelen voor de integratie van een REG in investerings- en beheersprojecten : bestekken, vademecum, cd-rom Energie +, auditchecklists, beheershandleiding, enz. ; • voortzetting van de opleiding voor het getuigschrift “Energieverantwoordelijke” ; • bijstand, energiebegeleiding, informatie, audits, enz. door de “Energiefacilitatoren” ; • organisatie van seminaries en sitebezoeken ; • voortzetting van de PLAGE-projecten ; • hulp op het vlak van energie-efficiëntie bij het beheer, de bouw en de renovatie van het patrimonium van de Brusselse instellingen (GOMB, BGHM, gemeenten, OCMW’s en MIVB) ; • lancering van een 3de oproep tot indiening van projecten voor het ontwerp en de uitvoering van voorbeeldgebouwen.

Naar aanleiding van de oproep tot indiening van projecten, die werd gedaan in 2009, werden nog 41 projecten geselecteerd, in totaal goed voor 61.000 m² Voorbeeldgebouwen (waarvan 38.000 m² volgens de passiefstandaard). Ze zullen uiterlijk tegen einde 2013 worden uitgevoerd, met behulp van een financiële steun van 5,1 miljoen euro van het Brussels Gewest. Deze derde oproep brengt het totaal van dit speerpuntproject op 267.000 m² Brusselse voorbeeldgebouwen op het vlak van energie en leefmilieu, of 117 projecten sinds 2007 !

…en net als voor de particulieren werd de steun voor eco-efficiënte investeringen via energiepremies voortgezet, en werden andere financiële stimulansen versterkt door de voorbereiding van derde-investeerdermechanismen en leningen tegen een verlaagd tarief, als alternatieve financieringsbronnen om rendabele energiebesparende investeringen uit te voeren.

4.3 De promotie van hernieuwbare energiebronnen en warmtekrachtkoppeling In Brussel is de bezonning van 1 m² dakoppervlak goed voor een energie-equivalent van

Leefmilieu Brussel heeft ook nagegaan wat de mogelijkheden zouden zijn om grote windmolens in het Gewest te plaatsen, en heeft meegewerkt aan een Actieplan voor Hernieuwbare Energie in het kader van de Europese Richtlijn die erop gericht is het gebruik van hernieuwbare energie te versterken.

ongeveer 100 liter stookolie. Zelfs in de stad hebben hernieuwbare energiebronnen, zoals zonne-energie, dus een rol te spelen. Deze

4.4 De sociale aspecten van energie

technologieën zijn echter nog altijd te weinig gekend door de consument. Als we ervoor

Het Brussels Gewest telt een groot aantal

willen zorgen dat deze technieken meer alge-

kwetsbare gezinnen en personen. De energie-

mene ingang vinden, moeten de ondernomen

prijs blijft stijgen en sommige mensen wor-

bewustmakingsacties, informatiecampagnes

den hierdoor geconfronteerd met moeilijk-

en initiatieven om professionelen en particu-

heden om hun facturen te betalen, waardoor

lieren te begeleiden, voortgezet worden, en

hun toegang tot energie in het gedrang komt.

moet de juiste financiële steun worden ver-

Daarom werden er verschillende voorzie-

leend.

ningen voor de bescherming van kwetsbare consumenten ontwikkeld en dat zowel met betrekking tot de vrijmaking van de energiemarkt, als met betrekking tot de EPB-wetgeving in het Brussels Gewest. De voorzieningen voor de sociale bescherming van de afnemers Het Gewest hecht veel belang aan de sociale aspecten van energie en verleent zijn concrete steun aan verschillende acties. • De opvolging van de energieproblematiek bij het kwetsbare publiek, met name om : »» de sociale aspecten te integreren in het REGbeleid en het beleid in verband met de toegang tot energie ; »» het verband te leggen met de gezondheidsaspecten met de RCIB, de Regionale Cel voor Interventies bij Binnenhuisvervuiling (“de groene ambulance”) ;

In 2009 waren de ondernomen informatie- en begeleidingsacties vooral gericht op : • de bijstand, begeleiding en informatie die werd verleend door de Energiefacilitator “Warmtekrachtkoppeling” en de Energiefacilitator “Hernieuwbare energiebronnen – grote systemen” ; • de promotie van de productie van fotovoltaïsche elektriciteit : »» het bijwerken van de lijst van installateurs ; »» de voltooiing van een “Administratieve en technische gids voor de installatie van fotovoltaïsche zonnepanelen” ; »» enz. ; • de promotie van de thermische zonneboiler door : »» publicatie van technische en onderhoudshandleidingen voor kleine en grote thermische zonnesystemen »» enz.


37

? BRUGEL

Brussel Gas Elektriciteit, kortweg “Brugel”, is de regulator d.w.z. de onafhankelijke instelling die belast werd met het controleren van de naleving van de wettelijke normen en kwaliteitseisen. www.brugel.be

»» de toegang van het kwetsbare publiek tot informatie te vergemakkelijken. • De organisatie van de Sociale Energiebegeleiding (SEB). Deze gestructureerde vorm van begeleiding die door Leefmilieu Brussel werd opgestart, gebeurt door maatschappelijk werkers (die vooraf een opleiding in energiebeheer hebben gevolgd) die de sociale huurders helpen om hun gedrag aan te passen aan de goede energiepraktijken. Het hiermee beoogde doel is hun energieverbruik te stabiliseren of te verminderen en hun uitgaven onder controle te houden zonder aan comfort in te boeten. In 2006 en 2007 leidden proefexperimenten tot veelbelovende conclusies. Acties op grotere schaal, die werden georganiseerd in 2008, werden voortgezet in 2009 ; »» organisatie van opleidingen-debatten over het thema van de vrijmaking van de markten ten behoeve van maatschappelijk werkers ; »» begeleiding en uitvoering van het SEB door maatschappelijk werkers.

De openbaredienstopdrachten van de OCMW’s In het kader van de vrijmaking van de gas- en elektriciteitsmarkten ontvangen de OCMW’s subsidies voor de verrichting van openbaredienstopdrachten op het vlak van sociale energiebegeleiding. Leefmilieu Brussel werkte daarbij nauw samen met BRUGEL (zie verder) voor het beheer van de toelagen die verband houden met deze opdrachten.

4.5 De vrijgemaakte elektriciteitsen gasmarkten Op 1 januari 2007 konden de residentiële afnemers hun elektriciteitsen gasleverancier kiezen. Op diezelfde datum werd de nieuwe ordonnantie betreffende de organisatie van de elektriciteitsen de gasmarkt van kracht. In het verlengde daarvan werd een reeks van regeringsbesluiten goedgekeurd, die essentieel zijn voor een goede werking van de markt De Reguleringscommissie voor de elektriciteitsen gasmarkten, kortweg BRUGEL, werd opgericht. De eerste taken, zoals het geven van adviezen over de nieuwe aanvragen van leveringsvergunningen, de behandeling van klachten, de certificatie van installaties voor het opwekken van groene stroom, enz. werden aanvankelijk verzekerd door

38


Leefmilieu Brussel. Sinds 2008 worden ze volledig verzekerd door BRUGEL : • uitwerking van een mechanisme voor de traceerbaarheid van elektriciteit om te garanderen dat elektriciteit effectief hernieuwbaar is of werd opgewekt op basis van kwaliteitswarmtekrachtkoppeling ; • versterking van het mechanisme van de groenestroomcertificaten voor bepaalde types van installaties (productie van elektriciteit met fotovoltaïsche panelen of op basis van biomassa van lokaal organisch afval, enz.) ; • vastlegging van nieuwe quota voor de groenestroomcertificaten ; • aanvaarding van het mechanisme voor de toekenning van het statuut van beschermde afnemer ; • aanstelling door de Regering van de bemiddelaars en de leden van de Kamer van Beroep ; • enz. Leefmilieu Brussel behoudt in zijn bevoegdheden de definitie en de algemene coördinatie van het beleid in verband met de gas- en elektriciteitsmarkt. In dit kader werden er verschillende acties ondernomen : • Oprichting van een Raad van Afnemers van elektriciteit en gas in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest die verschillende interveniënten groepeert die actief zijn op de elektriciteitsen gasmarkten : vertegenwoordigers van de consumenten, de gewestelijke raden, de professionele actoren van de gas- en elektriciteitssector, enz. en waarvan het secretariaat door de dienst verzorgd wordt. • Denkoefeningen over toekomstige wijzigingen van de ordonnanties die de elektriciteitsen gasmarkt regelen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, en dit in samenhang met de evaluatie die heeft plaatsgevonden eind 2008, alsook met de nodige omzettingen ten gevolge van de goedkeuring van het “Derde Energiepakket” op Europees niveau. • Beheer van het Sociaal Fonds voor Energiebegeleiding. • Samenwerking met de verschillende interveniënten van de energiemarkt buiten de Raad van Afnemers. • Opstelling van wetgevende teksten (besluiten betreffende de toekenning, het behoud of het intrekken van leveringsvergunningen, besluiten tot wijziging van de leden van de Raad van Gebruikers, enz.) • Strategische en technische denkoefening over het complexe probleem van de lokale levering en de privé-netwerken, alsook de opvolging van een concreet dossier.

5. 2. De xxxxxxxx communicatie © MARSU by Franquin – 2010 – www.gastonlagaffe.com

5.1 De professionalisering

5.2 De toegang tot informatie

De communicatieacties van Leefmilieu Brus-

Net zoals de jaren voordien zorgde Leefmilieu

sel hebben een dubbel doel voor ogen. Ener-

Brussel er in 2008 opnieuw voor dat er een

zijds willen ze gedragswijzigingen bij parti-

permanente toegang tot milieu-informatie

culieren, professionelen en Brusselse scholen

was.

teweegbrengen ten voordele van het milieu, anderzijds zijn ze bedoeld om de zichtbaar-

De dienst Info-Leefmilieu

heid en geloofwaardigheid van het Instituut

Deze dienst zette zijn rol verder van eerstelijnsinformatiedienst van het Gewest met betrekking tot leefmilieu en energie. De thema’s waarover de meeste vragen werden gesteld, blijven energie en groene ruimten. In totaal ontving de dienst bijna 30.000 verzoeken om informatie via het telefoonnummer 02/775.75.75 en het e-mailadres info@ leefmilieubrussel.be.

bij deze doelgroepen en hun contacten, d.w.z. de pers, de verenigingen en de politieke wereld, te versterken.

Sinds 2005 professionaliseert Leefmilieu Brussel zijn communicatie : het grafische handvest en de benaming “Leefmilieu Brussel” zorgen voor een optimale herkenbaarheid door de burger.

Het departement Communicatie van Leefmilieu Brussel zette de professionalisering van de acties voort, die rechtstreeks bijdragen tot de opdrachten van het Instituut. In dit kader ontwikkelde het departement : • een coherente communicatiestrategie die gericht is op het teweegbrengen van veranderingen in het gedrag van de burger aan de hand van een niet-moraliserende en positieve toon en dito boodschappen ; • een rode draad (“baseline”) : “Alle beetjes helpen, want we zijn met een miljoen Brusselaars” ; • een communicatie op drie niveaus : bewustmaking, informatie en meer technische informatie. • in 2009 werd verder een beroep gedaan op de diensten van een agentschap voor de aankoop van mediaruimte en de diensten van een creatief communicatiebureau (om de coherentie van ons imago te garanderen). Leefmilieu Brussel heeft opnieuw zijn barometeronderzoek naar de evolutie van het gedrag van de bevolking op het vlak van leefmilieu uitgevoerd. De resultaten worden verwacht tegen begin 2010.

De website Naast het dagelijkse beheer van de website van Leefmilieu Brussel, werd in 2009 gewerkt aan de verbetering van de kwaliteit van deze site. Een mini-Google-zoekmotor werd geïnstalleerd. Tal van inhoudelijke onderdelen werden herschreven of geactualiseerd en werd heel wat nieuws op de website aangekondigd.

De dienst Internet volgde de creatie of actualisering van tal van toegevoegde of deelsites


39

10 prioriteiten voor een energiezuinige woning

10 prioriteiten voor een energiezuinige woning

10_priorites_energie_NL.indd 1

1 29/01/09 11:58:59

op : ontwikkeling van een nieuw deel van de site gewijd aan de Staat van het Leefmilieu, toevoeging van een rubriek over de werken in de groene ruimten, creatie van rubrieken “Voeding” en “Horeca” voor professionelen, integratie van de Energie-uitdaging voor gezinnen, ontwikkeling van een FAQ over EPB, ontwikkeling van een module om de voorbeeldgebouwen voor te stellen, enz. De website werd ook gebruikt om informatie te verspreiden langs elektronische weg via, • de verzending van een maandelijkse infobrief voor particulieren ; • de herstructurering en de maandelijkse verzending van een infobrief voor professionelen ; • de creatie van een Facebook-groep ; • de creatie van een Twitter-account ; • de verzending van specifieke mailings (o.m. voor de “Europese Week van de afvalvermindering” en de verontreinigingspieken).

Deze publicaties werden proactief of op vraag verspreid. Daarnaast werden in totaal zo'n 50.000 brochures, folders en/of informatiebladen verspreid onder de bevolking via de 22 documentatierekken die in de gemeenten en op andere strategische plekken staan opgesteld.

5.3 De aanmoediging van gedragswijzigingen bij gezinnen Sinds 2006 stelt Leefmilieu Brussel jaarlijks een “speerpuntcampagne” centraal, waarbij het gebruikmaakt van de massamedia (tv, radio, affiches, evenementen, enz.). Het doel is telkens een sterke bewustwording en sensibilisering te creëren rond een prioritair thema van het beleid dat op het vlak van milieu

De publicaties In 2009 verschenen tal van publicaties gericht op sensibilisering of ter ondersteuning van de evenementen die door het Instituut werden georganiseerd : • “Mijn stad onze planeet” werd gratis naar ongeveer 15.000 abonnees verstuurd ; een speciaal nummer over energie werd verspreid over alle brievenbussen van het Gewest. • De brochure “Minder afval produceren : 100 tips om duurzaam te consumeren” werd toegevoegd aan de collectie brochures voor het publiek met “100 tips voor…”. • Een groot aantal folders, brochures, boekjes, technische fiches, enz. ter ondersteuning van de acties of manifestaties die in 2009 plaatsvonden werd opgesteld of bijgewerkt : een brochure “10 prioriteiten voor een energiezuinige woning”, een brochure “Composteren om mijn afval te verminderen. Praktische gids”, een toeristische gids “ De groene wandeling”, een folder “De sociale groene lening in het Brussels Gewest”, een folder ”Energiepremies 2009”.

bescherming wordt gevoerd.

Grote campagne “10 prioriteiten voor een energiezuinige woning”

De campagne 2009 was gericht op de 10 prioriteiten voor een energiezuinige woning. De belangrijkste boodschap daarbij was : “Wie goed isoleert verwarmt niet voor iedereen”. Het doel was het grote publiek te sensibiliseren om de energie-efficiëntie van de woning te verbeteren, en het de weg te wijzen naar een reeks hulpmiddelen die door Leefmilieu Brussel en het Gewest werden ontwikkeld : info fiches, brochures, premies, energieaudits,…

Andere campagnes Dit jaar verwelkomde het Milieufeest in de loop van de maand juni opnieuw bijna 25.000 bezoekers, zodat het zijn status van vaste waarde nogmaals bevestigde. Het departement Communicatie stond daarbij in voor de promotiecampagne rond het feest, maar was daarnaast ook sterk betrokken bij de uitvoering van de tentoonstelling “Guust en het Milieu”, die tot doel had de Brusselse gezinnen te sensibiliseren voor de milieu-uitdagingen aan de hand van 14 humoristische tekeningen uit het oeuvre van Franquin. De campagnes over de energiepremies, sociale groene leningen en de Brussel’air-premie werden herhaald.

40


De energiepremies

-- SOCIALE GROENE LENING --

Een lening tegen O % zodat iedereen kan isoleren

Een investering die rendeert ? Bespaar op energie.

Een initiatief van de Brusselse Minister voor Leefmilieu en Energie

www.leefmilieubrussel.be Info 02 775 75 75

www.leefmilieubrussel.be Info 02 775 75 75

BIM kredietbemiddelaar - Erkenningsnummer 211883 - Gulledelle 100, 1200 Sint-Lambrechts-Woluwe - JKP 0 % onder voorbehoud van bijzondere voorwaarden - Informatie en voorwaarden bij het BIM

IBG0068_Pret vert social_Abribus.indd 2

10/27/08 5:38:27 PM

Verder werden er dit jaar campagnes gevoerd rond het Feest van de Groene Wandeling of de tentoonstelling “Het nieuwe gezicht van Brussel… Op weg naar een duurzame stad !”, die naar aanleiding van het congres Energie-Cités en Climate Alliance werd georganiseerd.

Thematische acties Verschillende thematische acties werden opgezet om mensen ertoe aan te sporen om hun gedrag op verschillende vlakken te veranderen. Leefmilieu Brussel zette zijn acties rond duur zame voeding voort, onder meer : • in het kader van de internationale dag van de rechten van de consument op 15 maart : gratis culinaire workshops, distributie van een handig voorwerp om verspilling tegen te gaan (spaghettidoseerder), stands, animatie… • In het kader van Landelijk Brussel : steun aan het RABAD (netwerk van Brusselse actoren voor duurzame voeding) voor de organisatie van een dorp van de duurzame voeding en kookcursussen. Op het vlak van ecoconstructie werd 2009 vooral gekenmerkt door : • de financiële ondersteuning van de Stadswinkel voor 2 “loketten” in verband met wonen (energie en geluidsisolatie) ; • organisatie van conferenties over diverse thema’s (water, materialen, gezondheid…) ; • de deelname aan Batibouw 2009.

Inzake afval werd in 2009 voornamelijk de implementatie van het 3de Afvalplan voortgezet en dat met name aan de hand van de volgende acties : • preventie »» promotie van de antireclamesticker via nabijheidsacties ; »» voortzetting van de promotie van de alternatieven voor de wegwerpzakken van winkels door de verspreiding van nylonzakken tijdens het Milieufeest ; »» organisatie van de 1ste editie van de “Europese Week van de Afvalvermindering”, in het kader van een Life+-project. 67 projectdragers (ondernemingen, verenigingen, scholen…) hebben acties opgezet voor afvalvermindering (vb. : strijd tegen gadgets en nutteloze voorwerpen), en bereikten zo meer dan 20.000 personen ; »» promotie van herbruikbare luiers bij actoren die werken in de kinderverzorging via informatieavonden. • compostering »» voor de bevolking bestemde opleidingen in verband met composteren en wormcomposteren ; »» begeleiding en acties van het netwerk van compostmeesters ; »» voortzetting van de acties om het composteren op wijkniveau te stimuleren ; »» organisatie van een opendeurdag “Allemaal in de tuin”.

KIES ZELF WAT IN UW BRIEVENBUS TERECHTKOMT

Op de keerzijde vindt u een sticker om op uw brievenbus te kleven. Zo bespaart u per jaar 10 kg afval.

Stop reclame : u ontvangt geen ongeadresseerde reclame meer, maar wel nog de reclame op naam Stop gratis bladen : u ontvangt de gratis bladen niet meer, maar wel nog het gemeenteblad en andere ofﬁciële mededelingen

OM DE HOEVEELHEID WEGGEWORPEN PAPIER MET DE HELFT TE VERMINDEREN, KAN U OOK : STOP zeggen tegen reclame op naam: schrijf u in op www.robinson.be STOP zeggen tegen reclame van speciﬁeke bedrijven: meld hen

dat u geen reclame meer wilt ontvangen

STOP zeggen tegen telefoongidsen : schrijf u in op www.1307.be om ze niet meer te ontvangen en gebruik internet om uw telefoonnummers op te zoeken STOP zeggen tegen verspilling: druk altijd recto

verso af

STOP zeggen tegen het “alles afdrukken” : geef de voorkeur aan online lezen (kranten, tijdschriften, enz.)

Als er geen rekening wordt gehouden met de sticker en voor meer info : www.leefmilieubrussel.be/stoppub - 02 775 75 75

La Boite.indd 2

9/11/09 13:29:17

Op het vlak van luchtverontreiniging werden een preventieve campagne en een waarschuwingscampagne in het geval van verontreinigingspieken voorbereid, die klaar zijn om, indien nodig, te worden gestart (waarschuwingssysteem via sms en e-mail, website www.pollutiepiek.be, e-mailing naar professionelen, artikelen in de pers, berichten voor de dynamische informatieborden (DIB) van de tunnels van Mobiris, verkeersberichten op de radio…). Wat energie betreft, promootte Leefmilieu Brussel niet alleen de beschikbare premies (zie hoger), maar versterkte het Instituut ook zijn activiteiten op het vlak van : • REG »» afsluiting van de 4de Energie-Uitdaging met meer dan 6.500 deelnemende gezinnen, opleiding van energie-animatoren ; »» start van een project met lokale animatie over energie voor kwetsbare en allochtone doel groepen die “zich minder bewust zijn” van REG ; »» in partnerschap met het Passiefhuis Platform (PHP), organisatie van de “Brussels Energy Challenge” om de burgers aan te sporen om hun woning beter te isoleren in het kader van de strijd tegen de klimaatopwarming ;


41

? interregionale samenwerking

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest sloot zich aan bij het samenwerkingsakkoord in verband met milieueducatie, dat in juli 2003 tussen het Waals Gewest en de Franse Gemeenschap gesloten werd. Een voorstel van decreet en een programma van gezamenlijke acties werden goedgekeurd door de Brusselse Regering in april 2009. In de praktijk werd een werkgroep opgericht die regelmatig samenkomt om voorstellen te doen voor opleidingen, gemeenschappelijke publicaties, evenementen,…

»» voorbereiding van een workshop “Energie en gedragswijzigingen” ; »» voortzetting van het infrarood luchtthermografieproject om de inwoners van Brussel bewust te maken van de noodzaak van een verbetering van de energieprestatie van hun gebouwen (verzameling van cartografische gegevens die de warmte die via de daken van gebouwen verloren gaat, aantoont) ; »» subsidiëring van het technische informatie loket van het ABEA bij de Stadswinkel (tips en begeleiding, conferenties, audits, opleiding van energieadviseurs…) ; »» financiële steun aan de verenigingen “Buurtwerk Bonnevie”, “De Ateliers van de Vootstraat” (projecten “Zonnetechnieken” en “Futur Futé”), WWF (project www.topten.be), “Klimaatcoalitie”… ; • Hernieuwbare energie »» subsidiëring van de vzw APERe (website www.hernieuwbaar-brussel.be, aanwezigheid op het terrein, deelname aan debatten,…) ; »» ontwikkeling van een zonnemodule die de zonnetechnologie op een ludieke en pedagogische manier voorstelt.

3X20:PL AY theGAME! Joint Annual Rendez-vous of

Energie-Cités & Climate Alliance

Co-organised with Brussels-Capital Region

22 – 24 APRIL 2009 - BRUSSELS

ten werden weerhouden voor de toekenning van een beurs ; begeleidingsbezoeken zullen worden afgelegd aan de werken in de komende jaren, en hier kunnen in de toekomst ook animaties plaatsvinden.

5.4 Aanmoedigen van gedragswijzigingen bij scholen Het milieueducatieprogramma dat het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voorstaat, draait rond twee prioriteiten : de aandacht van de kinderen op de grote milieu-uitdagingen vestigen en de milieu-impact van de educatieve activiteiten beperken. Het milieueducatieprogramma en de partneracties Het milieueducatieprogramma werkt via een jaarlijkse financiële ondersteuning van verenigingen die actief zijn op het vlak van milieueducatie. In 2009 werd via deze weg een totaalbudget van 868.200 euro aan verschillende vzw’s toegekend. Daarnaast handhaafde Leefmilieu Brussel ook de toelage (238.000 € in 2009) aan de acties van “Réseau Idée” en “Green Belgium” die erop gericht waren om : • de pedagogische projecten en hulpmiddelen, opleidingen en centra voor milieueducatie te valoriseren ; • bruggen te slaan tussen alle actoren die op milieueducatievlak actief zijn (leerkrachten van alle niveaus, animatoren, opleiders, ouders en milieuraadgevers).

Ontwikkeling van animaties en pedagogische hulpmiddelen In april 2009 heeft Leefmilieu Brussel het jaarlijkse congres Energie-Cités en Climate Alliance georganiseerd. Ruim 400 vertegenwoordigers van gemeenten en lokale energieagentschappen gingen er de discussie aan over acties die kunnen worden opgezet om de Europese klimaat- en energiedoelstellingen te halen tegen 2020.

Op het vlak van biodiversiteit en de bescherming van de natuur zette Leefmilieu Brussel zijn voor het Brusselse publiek bestemde bewustmakingsacties voort door de vzw Natagora en haar initiatief “Natuur in de tuin” financieel te ondersteunen (opendeurdag, animaties…). Tegelijkertijd werd ook een voor de gemeentebesturen bestemde oproep tot indiening van projecten voor ecologische modeltuinen gelanceerd om hen aan te sporen om de openbare ruimten open te stellen voor een ecologisch beheer. Drie projec-

42


Leefmilieu Brussel ontwikkelt tal van pedagogische hulpmiddelen die gericht zijn op specifieke milieudoelstellingen (zoals afvalvermindering, biodiversiteit, rationeel energiegebruik, enz.) ten behoeve van de leerkrachten die deze thema’s willen aansnijden met hun leerlingen. In een eerste fase vertrouwt Leefmilieu Brussel daarbij proefprojecten toe aan verenigingen die in dit onderwerp gespecialiseerd zijn om zo de vraag van de leerkrachten naar pedagogische ondersteuning nauwkeurig te kunnen bepalen. Vervolgens worden de geselecteerde hulpmiddelen ter beschikking gesteld van de scholen middels specifieke promotieacties.

In 2009 bereikten de campagnes “Jongeren keren het klimaat” en “8 gebaren voor mijn planeet” ruim 50.000 kinderen.

schooljaar 2010-2011 educatief aanbod

Het leefmilieu voor Milieueducatie… jongeren van 8 tot 12 jaar …voor de kleintjes draait rond hun creativiteit, hun gevoeligheid en inschrijving hun aanvoelen. Een milieueduvoor de begeleide projecten catief project speelt helemaal in op hun vaardigheden, maakt hen vertrouwd met actuele thema’s het 6de leerjaar van het 3de tot en laat hen op een actieve manier kennismaken met het leefmilieu. Om u te begeleiden… biedt Leefmilieu Brussel u gratis, ter ondersteuning, heel wat hulpmiddelen aan • een informatie- en documentatiecentrum; • pedagogisch materiaal; • animatieactiviteiten en nascholing. Wie zijn We? Leefmilieu Brussel is de administratie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest die bevoegd is voor leefmilieu en energie. In die hoedanigheid geven we scholen een steuntje in de rug door milieueducatief materiaal te ontwikkelen en ter beschikking te stellen. Wij helpen immers graag mee om de toekomstige generaties zorg voor onze planeet bij te brengen.

Het leefmilieu Het milieu beleven Ondersteuning voor jongeren in uw scHool van 12 Leefmilieu tot 20 jaar Brussel heeft GREEN Steunpunt Brussel de opdracht Avontuur gegarandeerd. Stap mee gegeven om de leerkrachten vakin een dynamisch project en geniet kundig bij steun te staan hun milieuzo de die in Leefmilieu Brussel educatieve u gratisprojecten. aanbiedt. informatie op maat Het milieu beleven in uw scHool, dat betekent: Heeft•ude vragen, ideeën, milieueducatie? Contacteer GREEN aandacht vanzin uwinleerlingen op actuele thema’sdan vestigen; Steunpunt Brussel. Zij begeleiden en adviseren Brusselse scholen bij • betrokken worden bij een burgerdynamiek; de uitwerking van herontdekken milieuprojecten. Dat kan bij het Steunpunt zelf of bij • uw school vanuit de milieu-invalshoek;

u in de klas.nieuwe U krijgtbenadering er concrete,kunnen uit het leven en creatievete be• een volgengegrepen om de eindtermen antwoorden. reiken;Daarna kan u met uw leerlingen onmiddellijk aan de slag

inschrijving rond •milieueducatie. pedagogische leermiddelen ontdekken. voor de begeleide projecten Documentatiecentrum En bovenal met veel plezier nieuwe inzichten ontdekken! GREEN Steunpunt Brussel stelt een documentatiecentrum ter beschikking met een zeer ruim aanbod van publicaties over milieueducaOm u hierbij te helpen, stelt Leefmilieu Brussel gratis heel wat leertie. Umiddelen vindt er naast het aanbod van Leefmilieu Brussel ook materiaal ter beschikking, gaande van pedagogische tools tot het dat door andere van organisaties werdnascholing, samengesteld. begeleiden scholen, over bewustmakingscampagnes en animatieactiviteiten ter ondersteuning van uw projecten. Inschrijven voor de animatieactiviteiten 2010-2011 om uw projecten te begeleiden, kan nu. Wees bij de eersten om uw kans te grijpen

Wenst u regelmatig op de hoogte te worden gebracht van de initiatieven van Leefmilieu Brussel op het vlak van milieueducatie, dan kunt u: • zich inschrijven in de databank ‘lerarencontact’, zodat we u per-

op een begeleiding van uw project gedurende één of twee jaar, al naargelang het type van project.

soonlijk alle informatie kunnen toezenden; • zich abonneren op de maandelijkse nieuwsbrief “NME in Brussel”.

Campagnes De uitDagingen voor iedereen

Een hele hoop drankverpakkinadolescentie isklassen, een sleutelmogen, De oververwarmde pament in de vorming van iemands pierverspilling… onze verspilzucht persoonlijkheid en hetgaan lijkt ons en consumptiegewoonten om het danmilieu. ook eens stilvan te staan bij onze manier vaakbelangrijk ten koste van Maak uw lessen gebruik van leven. Het milieu aankaarten binnen de leefwereld om zaken die ons allemaal aanbelangen te bespreken, zoals van de leerlingen is een uitstekend vertrekpunt eens grondig de klimaatverandering, de bescherming van deom natuurlijke na te denken overplaneet het economisch, ecologisch en sociaal rijkdommen van onze of onze gezondheid. evenwicht in onze samenleving.

Inuhet Gewest bestaan Heeft zinBrussels om de hele school te er verschillende waarvan betrekken bij eencampagnes project? Grijp uw kans en neem deel aan onze jaar het succes en de bekendheid na jaar toenemen. alternatief Uitdagingen. Dankzij Als een parvoor globale schoolprojecten, dieschoolgemeenschap heel wat tijd vergen, vorticipatieve pedagogie zal de hele dezeachter campagnes de ideale gelegenheid de handen zich men scharen een project om duurzameom gedragseven uiten demilieuvriendelijke mouwen te steken oplossingen en zich gedurende wijzigingen ingangeen te dag een week echt in te zetten. doenofvinden

Het verloop van Het project

De school zal gedurende éénkliMaat à twee schooljaren van de begeleiding Jongeren keren het van een kunnen Hij /de zij zal u helpen eenof ecoteam op denk Wie“coach” heeft nog nooit genieten. gehoord van Dikketruiendag Eet lokaal,

Milieueducatie betekent: Leefmilieu Brussel biedt u ondersteuning • kennismaken met actuele thema’s; aan met behulp van een vereniging die gespecialiseerd is bezinning in het opzetten • de aanzet geven tot een over van onzeanimatieactivimaatschappelijke teiten rond het leefmilieu. De animator zal uw leerlingen het belang keuzes; van een goedeaanmoedigen beschermingdat vanvan de eerbied natuurlijke rijkdommen vangetuigt; de • gedrag voor onze planeet Aarde• duidelijk maken en de leren door ervaring enkinderen beleving;zo aansporen om zelf ook een steentje bij te dragen in de vorm vannieuwe een klasproject. • eindtermen bereiken via een benadering; • leerkrachten en leerlingen samen laten bijleren. Hij/zij zal u helpen bij de concrete uitwerking van uw project in functie van uw behoeften. Uw leerlingen zullen zichontdekken! van hun kant Enervaring bovenalenmet veel plezier nieuwe inzichten binnen hun eigen school ontpoppen tot heuse ambassadeurs van

het project. Om u hierbij te helpen, stelt Leefmilieu Brussel gratis heel wat leermiddelen ter beschikking, gaande van pedagogische tools tot het De animator zal invan de scholen, loop van het 3 à en 4 keer langskomen begeleiden overschooljaar opleidingen bewustmakingscamin de pagnes. klas. In deze folder vindt u:

te richten en teDeze dynamiseren, dat hetvormen project slechts zal dragen. Hetdeecoteam globaal? 2 themadagen 2 van 5 acties van zal alles in het werk“Jongeren stellen omkeren het project te latenHet slagen en wordt de campagne het klimaat”. principe is eenvousamengesteld uit leerkrachten en directie, ook uit dag andere dig: de deelnemende scholen stellen maar op dezelfde eenleden bepaalde van de school. die hun CO2-uitstoot vermindert. handeling

Deze acties, gecoördineerd door de vzw GREEN en ondersteund door

pedagogiscHe begeleiding Leefmilieu Brussel, zijn dan ook een eenvoudige en leuke manier om De coach dedenken pedagogische leerlingen eens zorgt diepervoor na te over de begeleiding uitdagingenvan voordehet leefmilieu. van de voortrekkersklassen en van de leden van de schoolgemeenschap. Informatie en inschrijvingen: www.jongerenkerenklimaat.be GREEN vzw | 02 893 08 08 | [email protected] concrete maatregelen

De coach laat u Week mee profiteren van zijn / haar milieuexpertise europese van de afvalverMindering (eWav)zodat u binnen de school maatregelen kan consumeren implementeren die Gadgets, gsm’s,concrete frisdrankblikjes… Jongeren en overcon-

meetbaar en duurzaam sumeren. De EWAVzijn. vormt dan ook een uitgelezen kans om niet alleen met hen de milieugevolgen van overconsumptie en afval te bespreken, Het feest vanen devooral uitdaging maar ook om hen alternatieven voor hun consumptie aan Op het het schooljaar zullen de scholensnacks van dezonder Uitdaging te einde reiken:van kraantjeswater leren appreciëren, verpakin de kingen, bloemetjes enz.worden gezet, tijdens een feestelijk evenement dat alle betrokken Werking:scholen zal samenbrengen. Een ideale gelegenheid om

te beschermen. U kan ons ook contacteren:

informatie en voorinscHrijving

leefmilieu De Het begeleiDe voor jongeren klasprojecten van 12 tot 20 jaar

Om de milieu-impact van uw klas concreet te verlagen, zal de aniOns aanbod inzake begeleide projecten: mator• u vanJongerenparlement het nodige materiaal, drinkbekers, hetvoorzien Brusselse voorzoals het Milieu (BJPM) papierbakken… • de “Energie”- en “Afval”-Uitdagingen

U wordt dan per mail op de hoogte gehouden over milieueducatie; • een abonnement nemen op het krantje “Mijn stad onze planeet”, dat concrete informatie bevat om de rijkdommen van onze planeet

Mevrouw Geleyn | 02 775 76 28 | [email protected] Of een kijkje nemen op onze website: www.leefmilieubrussel.be > scholen > basisonderwijs > communicatie

Leefmilieu Brussel gaf ook de volgende publicaties uit : • nieuwe folders : “Hoe zijn afval verminderen”, “Brussels Greenfields : Investeer en maak de stad groener”, “De facilitatoren”, enz. ; • een versie op papier van de infofiches over ecoconstructie om de architecten en studiebureaus te begeleiden bij de integratie van de vereisten en procedures op het vlak van de energieprestaties van hun gebouwen ; • gidsen : “Geluid en HVAC, handleiding goede praktijken en beste beschikbare technologieën”, “Gids voor het beheer van bouw- en sloopafval”, “Grote thermische zonnesystemen”, enz. ; • een vademecum voor de horecasector : “Een betere energie-efficiëntie in de Brusselse hotelsector”.

Green Steunpunt Brussel: Kris Van Ingelghem 02 893 08 09 | 0473 96 85 04 | [email protected] Edinburgstraat 26 1050 Brussel (metro Naamsepoort) www.greenbrussel.org

De thema’s die dit jaar om worden zijn:de grote campagnes: Een uitnodiging deelvoorgesteld, te nemen aan • papier; • “Jongeren keren het klimaat” • water; • “De Europese Week van de Afvalvermindering” (EWAV) • energie.

Voor meer informatie : Meer informatie over ons volledige aanbod vindt u op de website van Leefmilieu Brussel www.leefmilieubrussel.be > scholen.

elkaarDe te projectdragers ontmoeten en samen plezierschrijven te maken! (klas, school) zich voor de Week in door de actie te beschrijven die ze willen ondernemen tijdens de Week De Uitdagingen die20 dittot jaar aangeboden, zijn: het project officieel die loopt van 28worden november 2010. Eenmaal • geluid; aanvaard is, zullen de projectdragers gratis een reeks hulpmiddelen • papier; kunnen ontvangen (affiches, bekertjes, armbandjes…). • water; • energie. Schrijf u vanaf nu in: www.leefmilieubrussel.be

Wie zijn Wij?

VOOr mEEr InfOrmatIE OVEr dE prOjEctEn: GREEN Steunpunt Brussel, Kris Van Ingelghem 02 893 08 09 | 0473 96 85 04 | [email protected]

Leefmilieu Brussel is de administratie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest die bevoegd is voor leefmi-

Om u OnmIddEllIjk In tE schrIjVEn:

Verstuur onderstaand formulier naar Kris Van Ingelghem. Een ani-

mator zal vervolgens contact met u opnemen om uw inschrijving af lieu en energie. In die hoedanigheid te ronden. geven we scholen een steuntje in de • per fax: 02 893 08 01

door milieueducatief materiaal te ontwikkelen en ter be• perrug post: GREEN Steunpunt Brussel, schikking te stellen. Wij helpen immers graag mee om de toeEdinburgstraat 26, 1050 Brussel generaties zorg voor onze planeet bij te brengen. • perkomstige e-mail: [email protected] Opgelet, de plaatsen zijn beperkt, dus wacht niet te lang! Wenst u regelmatig op de hoogte te worden gebracht van initiatieven van Leefmilieu Brussel op het vlak van milieueducatie, dan kunt u: Mevr./Dhr • zich ...................................................................................... inschrijven in de databank ‘lerarencontact’, zodat we u persoonlijk alle................................ informatie kunnen toezenden; Leerkracht in het jaar van het lager onderwijs,

• zich abonneren op de maandelijkse nieuwsbrief “NME in Brussel”. aantal leerlingen ............................................................................. U wordt dan per e-mail op de hoogte gehouden over milieueducatie; School: naam ................................................................................ • een abonnement nemen op het krantje “Mijn stad onze planeet”, dat concrete informatie bevat om de rijkdommen van onze planeet adres ................................................................................. te beschermen. postcode ............ tel ..................................o MOS-school U kan ons contacteren via: o Schrijft zich Geleyn in voor het klasproject rond het thema: Mevrouw | 02begeleid 775 76 28 | [email protected]

een kijkje nemen onze website:owww.leefmilieubrussel.be oOf Papier o op Energie Water > scholen > secundair onderwijs > communicatie o Schrijft zich in voor de Uitdaging en stelt een ecoteam samen rond het thema: o Energie

o Geluid

o Water

o Papier

Verantwoordelijke Uitgevers : JP Hannequart en E Schamp - Gulledelle 100 - 1200 Brussel. © foto’s: BIM. Gedrukt op gerecycleerd papier met plantaardige inkt

Het leefmilieu voor kinderen van 3 tot 8 jaar

o Wenst geïnformeerd te worden over de data van de door Leefmilieu Brussel georganiseerde nascholingen.

o Wenst regelmatig op de hoogte te worden gehouden via de nieuwsbrief “NME in Brussel”.

Mijn contactgegevens:

Tel ..............................................GSM ........................................... E-mail ............................................................................................

Het beste tijdstip om contact met me op te nemen ....................... ....................................................................................................... .......................................................................................................

Voor meer details over elk uitdaging, zie ommezijde!

Opleiding voor leerkrachten Leefmilieu Brussel zette zijn vrijwillige opleidingen voor leerkrachten verder. Deze opleidingen worden sinds 2007 erkend in de officiële catalogus van de opleidingen van het (Franstalig) gemeentelijk en provinciaal onderwijs.

5.5 De aanmoediging van gedragswijzigingen bij ondernemingen

Overzicht van de in 2009 in de Brusselse scholen gebruikte animaties en hulpmiddelen Thema

Hulpmiddel

Biodiversiteit

Veertiendaagse van het Zoniënwoud

Geluid

Kant-en-klaarproject geluid

Onderneming voortgezet. Belangrijkste doel-

Duurzame consumptie

Campagne “8 gebaren voor mijn planeet”

stelling : vergroten van de zichtbaarheid en

Afval

Week van de afvalvermindering

In 2009 werd de communicatiestrategie ten aanzien van de ondernemingen in samenwerking met het Brussels Agentschap voor de

Kant-en-klaarproject papier

geloofwaardigheid van Leefmilieu Brussel

Proefproject “Papierfacilitator” Het driemaandelijkse magazine “Leefmilieu Brussel News voor professionelen” werd verspreid over 13.000 abonnees. Het hoofddoel : de houders van een milieuvergunning informeren over de nieuwe wettelijke bepalingen, alsook over mogelijkheden voor vrijwillige actie in hun onderneming.

Duurzame ontwikkeling

Pedagogische koffer “Ecologische voetafdruk” Campagne “Jongeren keren het klimaat”

Energie / Verandering van ons klimaat

Kant-en-klaarproject energie

Water

Brussels Jongerenparlement voor het leefmilieu

Dikketruiendag

Kant-en-klaarproject waterklassen


43

6. De inter- en bovengewestelijke betrekkingen 6.1 De intergewestelijke betrekkingen

6.2 De bovengewestelijke betrekkingen

Leefmilieu heeft betrekking op alle grote

Leefmilieu Brussel neemt deel aan de uitvoe-

De bovengeweste-

activiteitensectoren van het Brussels Hoofd-

ring van talrijke bovengewestelijke en fede-

lijke structuren

stedelijk Gewest. Daarom onderhoudt Leef-

rale milieubeleidslijnen. Dit is essentieel voor

Leefmilieu Brussel neemt deel aan verschillende bovengewestelijke structuren : • de Interministeriële Milieuconferentie (uitgebreid tot Gezondheid) ; • het Coördinatie comité Internationaal Milieubeleid (CCIM) ; • een analoge structuur voor Energie (ENOVER) ; • de Coördinatiewerkgroep Broeikaseffect (CCIM) ; • de Nationale Klimaatcommissie (NKC) ; • de nationale coördinatiecel leefmilieugezondheid van de Federale Staat, de 3 Gewesten en de Gemeenschappen ; • verschillende thematische structuren, enz.

milieu Brussel ook partnerschappen met de

de ontwikkeling van het specifieke beleid ter

diverse gewestelijke en gemeentelijke acto-

zake van de Brusselse autoriteiten.

?

ren en operatoren. Zo zijn er regelmatig contacten met het Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (Bestuur Ruimtelijke Ordening en Huisvesting, Brussel Mobiliteit, Directie buitenlandse betrekkingen,…) en met de andere Instellingen van Openbaar Nut (Brussels Agentschap voor de Onderneming, Haven van Brussel, Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Gewestelijke Investeringsmaatschappij voor Brussel, Maatschappij voor Intercommunaal Vervoer te Brussel, Centrum voor Informatica voor het Brussels Gewest, Gewestelijk Agentschap voor Netheid, Brusselse Gewestelijke Huisvestingsmaatschappij, Brusselse Hoofdstedelijke Dienst voor Brandbestrijding en Dringende Medische Hulp, Brussels Instituut ter bevordering van het Wetenschappelijk onderzoek, enz.). Verschillende vormen van samenwerkingsverbanden werden aangegaan met de gemeenten : milieuraadgeving, controle van de ondernemingen, overlegcommissies, alsook acties op het vlak van duurzame ontwikkeling. De diverse partnerschappen met de beroepsfederaties en de verschillende NGO’s werden voortgezet.

De internationale politiek richt zich gewoonlijk tot de Belgische staat, zonder rekening te houden met de interne bevoegdheidsverdeling. Daarom werden formele coördinatiestructuren opgezet via de Interministeriële Milieuconferentie en de samenwerkingsakkoorden, waarbij het Brussels Hoofdstedelijk Gewest betrokken partij is. Ze vereisen een actieve medewerking van de politieke vertegenwoordigers en de administraties van het Gewest.

In 2009 nam Leefmilieu Brussel actief deel aan de voorbereiding van de “Burden Sharing” (verdeling van de lasten van het klimaatgedeelte) in het “energie/klimaatpakket” dat in januari 2008 door de Europese Commissie werd voorgesteld (ambitieuze maatregelen die voortbouwen op de in maart 2007 door de Europese Raad aangegane verbintenissen ter bestrijding van de klimaatverandering en ter bevordering van de hernieuwbare energiebronnen, en die de Regeringen bindende doelstellingen opleggen met betrekking tot de uitstoot van broeikasgassen).

In 2009 heeft Leefmilieu Brussel zijn acties versterkt voorafgaand aan het internationale besluitvormingsproces en dat onder meer m.b.t. : • de deelname aan de onderhandelingen over het Brusselse en/of Belgische standpunt in de internationale dossiers (en organisaties) op het vlak van leefmilieu en energie ; • de deelname aan de voorbereiding en opvolging van de Milieuraden in het kader van de bekleding door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest van de Belgische zetel van de Milieuraad in de loop van het 2de semester van 2009 (op-

44


volging van de dossiers op de agenda van de Raad, coördinatie van de goedkeuringsprocedure voor de stuurnota's en hun verspreiding, coördinatie van de vergadering van de Belgische delegatie, enz.) ; • de voorbereiding van de activiteiten die door het Brussels Gewest moeten worden geleid tijdens het Belgische Voorzitterschap van de Europese Unie in 2010 (zie hieronder) ; • de deelname aan internationale netwerken van steden en/of regio’s (zie hieronder) ; • het toezicht op externe financieringsprogramma’s en offerteaanvragen (zie hieronder). Wat het Nationaal Plan Leefmilieu-Gezondheid betreft, bekleedde Leefmilieu Brussel het vicevoorzitterschap van de nationale coördinatiecel en coördineerde het er een politiek platform met de kabinetten van de 3 gewestelijke Ministers bevoegd voor leefmilieu en gezondheid. In dit verband werd deelgenomen aan verschillende werkgroepen en werden diverse gezamenlijke projecten opgevolgd. Leefmilieu Brussel werkte ook mee aan de voorbereiding van het Belgische Voorzitterschap van de Europese Unie (tweede semester van 2010) via zijn deelname aan de Ad Hoc Groep (AHG 2010) die binnen de Coördinatiecomité Internationaal Milieubeleid (CCIM) werd opgericht. Twee vertegenwoordigers van Leefmilieu Brussel zetelen in dit orgaan. De AHG 2010 wil de plaats zijn waar alle ondernomen acties in verband met de voorbereidingen van het Voorzitterschap op het vlak van milieu gecentraliseerd worden, en wil daarna de coördinatiezetel vormen voor alle milieudossiers tijdens het Voorzitterschap zelf. Eveneens met het oog op het Belgische Voorzitterschap, begon Leefmilieu Brussel in 2009 met de voorbereiding van een aantal acties en initiatieven, met betrekking tot de evaluatie van het 6de Communautaire Milieuactieprogramma (MAP) en de voorbereiding van het 7de Programma. Een reeks voorafgaande studies werd al gestart. Deze kunnen leiden tot een aantal thematische seminaries die zowel individuele evenementen vormen als voorbereidende thinktanks voor de slotconferentie die zal worden georganiseerd onder het Belgische voorzitterschap. Een comité van experten op hoog niveau zal toezien op het verloop van dit project. Als eerste voorbereidend evenement werd op 10 november 2009 een publieke hoorzitting over “Het communautaire actieprogramma voor het milieu en het gebruik van economische en voluntaristische instrumenten” georganiseerd, samen met het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC), dat hiervoor ook zijn lokalen ter beschikking stelde. Het hoogtepunt van dit initiatief wordt de organisatie van een grote conferentie rond het thema van het 7de MAP op 25 en 26 november 2010 in het Congrespaleis in Brussel.

6.3 De internationale partnerschappen Leefmilieu Brussel heeft internationale partnerschappen en samenwerkingsverbanden opgebouwd binnen verschillende Europese netwerken die actief zijn op het vlak van duurzame ontwikkeling. Leefmilieu Brussel richtte zich daarbij vooral tot de internationale netwerken van steden en/of regio’s die bijzonder interessant zijn voor het Brussels Gewest, zoals Eurocities, de Vereniging van Steden en Regio’s voor Recyclage en duurzaam grondstoffengebruik (ACR+), Energie-cités, IMPEL (“European Union Network for the Implementation and Enforcement of Environmental Law”), het netwerk van gezonde steden (WGO), enz. Door deel te nemen aan hun activiteiten, kan het Instituut mee profiteren van de waakzaamheid waarmee deze netwerken de grote internationale dossiers en de Europese programma's en financieringen met betrekking tot milieu en energie opvolgen, en aldus mee de belangen helpen verdedigen van de lokale en gewestelijke overheden of van de stedelijke specificiteit. Leefmilieu Brussel zette ook zijn werkzaamheden voort in het kader van de gedecentraliseerde samenwerkingspartnerschappen, enerzijds met de bilaterale buitenlandse partners van het Gewest, en anderzijds met de partners van het Zuidelijke deel van het Middellandse Zeegebied. In deze context loopt ook het “SHAMS”-project dat door het Instituut in het kader van de offerteaanvraag MED-PACT wordt gecoördineerd en de oprichting van een netwerk beoogt, waarmee informatie kan worden uitgewisseld over de ontwikkeling van strategieën op het vlak van duurzame ontwikkeling op lokaal niveau (www.medpact-shams. net). In 2009 diende Leefmilieu Brussel een nieuw project in voor gedecentraliseerde samenwerking in het kader van het financieringsprogramma CIUDAD. Dit project GODEM – Gestion Optimisée des DEchets en Méditerranée (Verbeterd afvalbeheer in het Middellandse Zeegebied) – werd aanvaard door de Europese Commissie en gaat van start in februari 2010. Het beoogt de creatie van een netwerk voor uitwisselingen tussen de lagere en gewestelijke overheden in het domein van het geïntegreerd en duurzaam beheer van afvalstoffen, hulpbronnen en producten. Verder kon Leefmilieu Brussel rekenen op een EFRO-financiering voor twee belangrijke projecten in het PIG, het Prioritaire Interventiegebied rond het kanaal. • Het project “Brussels Greenfields” is een proefproject rond de invoering van een mechanisme voor de begeleiding en financiële ondersteuning van dragers van economische projecten (KMO’s) die hun activiteiten langs het


45

kanaal willen vestigen, op een site waar de bodem verontreinigd is. Hiervoor werd een totaalbudget van meer dan 18 miljoen euro voorzien, verspreid over een tijdsspanne van 5 jaar, waarvan 41%, d.w.z. bijna 7,5 miljoen euro, door het EFRO-fonds gefinancierd wordt ; • Het project “Ontwikkeling van economische sectoren in het domein van het leefmilieu” dat de ontwikkeling van de economische sectoren op het vlak van ecoconstructie en energieprestaties van gebouwen, alsook de sector van de hernieuwbare energiebronnen beoogt. Voor dit project werd een budget van bijna 2 miljoen euro voorzien, verspreid over een tijdsspanne van 5 jaar. Projecten in het kader van de oproep tot indiening van projecten van het LIFE+-programma : • het project “Europese Week van de Afvalvermindering” ging van start in januari 2009. Het concept van de week van de afvalvermindering op een Europees niveau brengen, dat is de uitdaging die de vijf partners willen aangaan : ADEME (FR), ACR+, het Afvalagentschap van Catalonië, de dienst voor afvalbeheer van Groot-Porto en uiteraard Leefmilieu Brussel ; • voor het project “DEMOCOPHES 2” werd een financiering voorzien : dankzij dit project kunnen de voorstellen van het onderzoeksproject “COPHES 2”, geselecteerd door het DG Onderzoek, die betrekking hebben op humane biomonitoring, in de praktijk worden gebracht. Leefmilieu Brussel neemt deel aan het “SCALDWIN”-project dat weerhouden werd na

een oproep tot indiening van projecten van INTERREG IVB-ENO. Het project wil zorgen voor een verbetering van het oppervlakte- en het grondwater van het internationale stroomgebied van de Schelde. Het zal de uitwerking en implementatie van een reeks acties mogelijk maken, die een versterking van de biodiversiteit van de ecosystemen in de rivieren, een beheer van de sedimenten en een duurzaam beheer van de ondergrondse waterreserves beogen. Voor dit project van vier jaar werd in totaal een budget van 8,6 miljoen euro uitgetrokken en er zullen acht partners uit de drie landen van het stroomgebied van de Schelde aan meewerken. Leefmilieu Brussel is een van de partners van het Europese programma APHEKOM dat door het DG SANCO (2008-2010) wordt gefinancierd. Het omvat diverse experimenten om de gevolgen voor het ademhalingsstelsel en de hart- en bloedvaten na te gaan van een blootstelling aan luchtverontreiniging in een stedelijk gebied, en om het besluitvormingsproces ter zake te ondersteunen. In totaal zullen 25 Europese steden aan dit initiatief meewerken. In 2009 heeft Leefmilieu Brussel ook deelgenomen aan de voorbereiding van drie Europese projecten (Interreg IVC- of IVB-ENO-financiering). • Het project “Pre-Waste” beoogt een uitwisseling van ervaringen met betrekking tot het op regionaal niveau gevoerde beleid inzake afvalpreventie, alsook de bepaling van specifieke indicatoren voor de opvolging en evaluatie van plannen of acties met betrekking tot afvalpreventie ; • het project “SUCCESS-Card” sluit aan bij een denkoefening die bij Leefmilieu Brussel reeds verschillende jaren wordt gevoerd over een “duurzameconsumptiekaart” om de milieuvriendelijke gedragingen van de gezinnen te belonen ; • het project “Green Cook” heeft tot doel de voedselverspilling te verminderen. Bovendien ondertekende het Brussels Gewest ook het “Covenant of Mayors” en sloot zich hierdoor aan bij meer dan 350 andere Europese steden. Ze verbinden zich ertoe om verder te gaan dan de Europese doelstellingen met betrekking tot de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen tegen 2020, via een Actieplan voor Duurzame Energie (SEAP, Sustainable Energy Action Plan). In 2009 werd een ontwerp van dit Actieplan van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest opgesteld door Leefmilieu Brussel. • In maart 2009 heeft het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zich aangesloten bij het project “Local Action for Biodiversity” (LAB) van het ICLEI-netwerk (International Council for Local Environnemental Initiatives). Zie hoger “De bescherming van de natuur en de biodiversiteit“.

46


7. Onderzoek en 2. xxxxxxxx analyse van gegevens 7.1 De laboratoria De bewaking van de luchtkwaliteit en van de geluidsniveaus in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gebeurt door twee uitmuntende laboratoria die deel uitmaken van Leefmilieu Brussel. Het laboratorium “Lucht” Het laboratorium “Lucht” controleert de kwaliteit van de lucht in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest met behulp van een netwerk van meetstations die de concentraties van de verschillende verontreinigde stoffen permanent meten. Dit netwerk bestaat uit 13 meetpunten en omvat verschillende analysatoren die gecontroleerd, onderhouden en geijkt moeten worden. De analysatoren meten verschillende parameters die in de “Immissies”-database worden ingevoerd. Op basis hiervan kunnen dan het verslag van de staat van het leefmilieu worden opgesteld, alsook verschillende wetenschappelijke verslagen en de dagelijkse luchtvervuilingsindex. Het laboratorium “Lucht” heeft o.m. ook voor de milieupolitie chemische analyses uitgevoerd met betrekking tot verschillende problematieken (riolering, stookoliedampen, verfcabines, geurhinder,…). IRCEL – LUCHT heeft zijn rol als interface vervuld tussen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de EU alsook met het Europees Milieuagentschap. Het doorzenden van de Brusselse gegevens door het laboratorium gebeurde op basis van de criteria en termijnen zoals die werden vastgelegd in de verschillende richtlijnen.

Het laboratorium “Geluid” Het laboratorium “Geluid” zorgt, met behulp van een netwerk van vaste en mobiele stations (17 meetpunten), voor het toezicht op de geluids niveaus. Een deel van deze stations wordt ingezet voor het controleren van de geluidhinder, veroorzaakt door de overvliegende vliegtuigen, zodat de Inspectiedienst en de Adviescommissie de eventuele overtredingen van de geluidsnormen kunnen behandelen.

Geluidsanalyses in de scholen en kinderdagverblijven hebben duidelijk een probleem van geluidshinder aangetoond, en maakten het mogelijk acties te ondersteunen gericht op bewustmaking, herstel en/of structurele planning op het vlak van ecoconstructie.

In 2009 werden tal van bewijsvoeringen opgesteld of ondersteund door het laboratorium “Lucht” teneinde de noodzaak te verantwoorden van een Lucht-, klimaat-, energieplan en van een gemeenschappelijke codificatie, met inbegrip van de omzetting van de nieuwe kaderrichtlijn over de luchtkwaliteit.


47

Om te voldoen aan de doelstelling inzake transparantie van de milieu-informatie en de toegankelijkheid ervan voor verschillende doelgroepen (beslissers, geïnteresseerden, groot publiek, technici), worden regelmatig verschillende soorten informatie ter beschikking gesteld op de website van Leefmilieu Brussel : • de ontwikkeling van de milieurubriek van de conjunctuurbarometer van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (IBSA) werd voortgezet ; • tal van documentatiefiches werden bijgewerkt en/of opgesteld ; • er werd een subsite ontwikkeld over de staat van het leefmilieu, die ook de gebruikers helpt bij het raadplegen van het documentatiecentrum.

7.2 De milieugegevens Een van de opdrachten van Leefmilieu Brussel is het doorgeven van zijn milieu-informatie aan de verschillende lokale doelgroepen. Het

De Synthese van de Staat van het Leefmilieu 2007-2008 (SSL), die werd opgesteld in 2009, actualiseert De toestanD de belangrijkste gevan het leefmilieu in brussel gevens van het Ver2003 - 2006 slag van de Staat van het Leefmilieu 20032006 (VSL) dat werd gepubliceerd in 2007. Het bestaat uit 32 thematische fiches met indicatoren, balansen en/of syntheses van onderzoeken, en vormt een van de belangrijkste kanalen voor verspreiding van kennis over de stand van zaken, de trends en de acties die ondernomen werden op het vlak van de kwaliteit van het Brusselse leefmilieu en het beheer van de natuurlijke hulpbronnen. 1

EENL_v3_bat.indb 1

Instituut heeft ook een rapporteringsplicht op Europees niveau.

Rapporteringsplicht In het kader van de rapporteringsplicht die is opgelegd door de Europese richtlijnen of andere reglementaire verplichtingen heeft Leefmilieu Brussel met name : • de indicatoren voor het gemeentelijk afval bijgewerkt op vraag van EUROSTAT ; • de (steeds terugkerende) vragenlijst van EUROSTAT - OESO beantwoord over de binnenwateren. Deze vragenlijst omvat indicatoren over de volumes die worden gewonnen uit het oppervlaktewater/het grondwater, over de kwaliteit van het geloosde water, over het gebruik van het water, enz. ; • meegewerkt aan de opstelling van het 4de nationale verslag van de uitvoering van de Conventie inzake Biologische Diversiteit (Rio, 1992) ; • de Europese vragenlijsten beantwoord over het gebruik van slib en de productie van huishoudelijk afval.

48


9/06/08 22:26:40

Een voorontwerp van ordonnantie dat de Europese richtlijn “INSPIRE” omzet, werd eveneens opgesteld in samenwerking met de verschillende Brusselse administraties. Dit voorontwerp voert een geografische informatie-infrastructuur in, via het ter beschikking stellen van gestructureerde gegevens, vooral over het milieu.

8. De interne administratie 8.1 Het personeelsbeheer

8.2 De Begroting

Op 1 december 2009 had Leefmilieu Brussel 707 werknemers in dienst (310 statutaire en 397 contractuele werknemers). Deze cijfers houden geen rekening met de contractuele werknemers die werden aangeworven met een startbaanovereenkomst (Rosetta-plan), de tijdelijke contractuele werknemers, de beheerspartnerschappen (medeeigendom) en de contracten die verband houden met de eigen middelen. Een moratorium (door de budgetbeperkingen) op het niveau van de aanwervingen verklaart waarom het personeelsbestand t.o.v. 2008 vrijwel stabiel is gebleven. Vallen hier toch te vermelden : 52 toelatingen tot de stage (vooral contractuele personeelsleden die al in dienst zijn). Het Instituut heeft ook 342 opleidingssessies georganiseerd voor zijn personeel. Van deze opleidingen vermelden we degene die aansluiten bij een project van duurzame of sociale ontwikkeling, en degene die nieuwe kwalificaties ontwikkelen : zie tabel volgende pagina.

Het budget van de uitgaven voor leefmilieu en energie voor het boekjaar 2009 zag eruit als volgt (in duizenden euro’s) :

Personeelskosten

39.956

Dagelijks administratief beheer

8.118

Aankoop van patrimonium

2.324

Opdrachten (studies, diensten, toelagen) uitgezonderd Water en Bos

9.285

Acties op het vlak van energie

15.264

Aanlegwerken en onderhoud van de groene ruimten, Water en Bos

13.939

Totaal

88.886

Evolutie aantal personeelsleden van Leefmilieu Brussel

750

700

650

600

550

500

2005

2006

2007

2008

2009


49

Veiligheid en welzijn

Opleiding voor vertrouwenspersonen

Bedrijfscultuur

Goede ICT-praktijken (dematerialisatie) Bezoeken aan de kantoren van de Stad Leuven, Vlaamse Gemeenschap, Cameleon, (in het kader van het project EEE@T&T) BIM : Ecodynamische onderneming

Informatica

Arno : beheer van de personeelsgegevens (aanpassing van de HR-tools in het kader van dematerialisatie)

Juridisch-administratief

PostGis (cartografie) Voorbereiding van het Belgische voorzitterschap van de EU 2010 Opname van criteria van duurzame ontwikkeling in de overheidsaanbestedingen (groene aankopen)

Management

Beheer van teams arbeiders voor de teamleiders op het terrein

Terreinpersoneel

Besturen van milieuvriendelijke bedrijfsvoertuigen Vorm- en onderhoudsnoei (beheer van het Zoniënwoud) Herkennen van de invasieve fauna en flora in het BHG en manieren voor bestrijding VCA 1-certificaat : veiligheid voor de bouwplaatsen Sociaal-sportieve animatie in de parken Opleidingscertificaat begeleiding van groepen

Verontreiniging en natuurlijke hulpbronnen

Methodes voor meting van niet-ioniserende stralingen (GSM) Methode “Koolstofbalans” CadnaA-software – geluidshinder van lucht- en wegverkeer Toestel Thermo Fisher Scientific Theorie over elektromagnetische stralingen (GSM) Ecologische bouwmaterialen

Opleiding “Eerste opleidende werkervaring”

Wet-Tobback Initiatie bosbouw Initiatie tuinbouw Initiatie timmerman

8.3 Het economaat In 2009 werden een aantal belangrijke aankopen gedaan voor de goede werking van Leefmilieu Brussel, met name 7 vrachtwagens die worden gebruikt voor het dagelijks beheer van de parken en de gewestelijke groene ruimten. Wat de ecologische aankopen betreft, werden milieubepalingen opgenomen in de aanbestedingen, met name die over kantoorpapier en voertuigen. Deze manier om bij aankopen rekening te houden met het milieu, zal worden uitgebreid naar de meeste aanbestedingen die Leefmilieu Brussel uitschrijft voor zijn leveranciers.

8.4 De juridische coördinatie De juridische coördinatie, die in 2008 werd ingevoerd, heeft haar initiatieven voortgezet : • op het vlak van informatie van juridische aard : »» opzoeking en centralisering van alle juridische informatie die voor Leefmilieu Brussel van groot belang is ;

50


»» systematische dispatching van deze informatie aan de directeurs en de betrokken technische en juridische verantwoordelijken ; »» systematische verzameling van deze informatie in een databank ; »» samenvatting van een deel van deze informatie in de vorm van tabellen die geactualiseerd worden en die voor sommigen via de intranetsite toegankelijk zijn (bv. tabel van de EU-inbreuken, tabel van de juridische teksten die binnen Leefmilieu Brussel worden voorbereid, enz,…) ; • het in goede banen leiden van de transversale dossiers en het met elkaar in contact brengen van de verschillende technische en juridische verantwoordelijken van de betrokken afdelingen ; • de oprichting en activering van een informele werkgroep die ca. om de tien weken samenkomt en alle juristen van Leefmilieu Brussel samenbrengt (“juristengroep”) ; • de ontwikkeling van hulpmiddelen voor de rationalisering en verbetering van het binnen Leefmilieu Brussel verrichte juridische werk.

8.5 Informatica Het gevoerde beleid met betrekking tot de vernieuwing van hardware en apparatuur werd voortgezet in de geest van het meerjarenactieplan voor informatica 2004-2009 : dankzij belangrijke materiaalaankopen kon het Instituut de modernisering van zijn computerpark voortzetten en almaar meer van zijn externe sites uitrusten. In 2009 werd ook een groot deel van de infrastructuur voor gegevensopslag vernieuwd en was er een grote evolutie in de infrastructuur van de virtuele servers (nieuwe servers en overschakeling op Vsphere 4). Een nieuwe stap werd gezet met de invoering en de follow-up van de projectmethode ; standaarddocumenten, follow-uprapporten en opstelling van een draaiboek vormen een aanvulling bij de reeks beschikbare documenten om het beheer en de formalisering van de projecten te verbeteren. Het comité Cartografie is op kruissnelheid gekomen en de eerste deliverables werden afgeleverd (standaardlayout, cartouche, technische informatie bestek,…). De bakens werden uitgezet voor 2010 : er werd een bijzondere inspanning geleverd inzake communicatie en er werd een middag voor de departementshoofden georganiseerd. In 2009 werd ook het IT-team versterkt ; de laatste aanwervingen zullen gebeuren in 2010. Deze inspanningen moeten het mogelijk maken om de grote projecten die nog op de wachtlijst staan aan te vatten, onder meer m.b.t. de thema’s “dematerialisatie” en “nieuwe samenwerkingstools”. Leefmilieu Brussel is op gewestelijk niveau ook in het Europese INSPIRE-project gestapt, om de invoering op gewestelijk niveau van een catalogus van cartografische gegevens te coördineren. Er zullen inspanningen ter zake worden gedaan om een gunstig gevolg te geven aan de Europese vereisten en hun toepassing in het BHG. In 2009 werden ook andere belangrijke projecten geconcretiseerd met de ingebruikname van de 2de versie van de software voor het beheer van EPBdossiers op het gewestelijke platform NOVA. NOVAenviro werd opnieuw bij de prioriteiten opgenomen en zal in productie worden genomen in 2010. Verschillende modules voor de bodeminventaris en de toegang van de notarissen tot een webapplicatie voor het beheer van de aanvragen werden gecreëerd, en nieuwe aanvragen werden ingediend om zowel de interne als de externe tools te verbeteren. Ook op het vlak van begroting en financiën werd een inspanning gedaan om de processen te verbeteren en de tools efficiënter te maken. Een zeer groot werk werd gedaan om de tools te verbeteren en de beheerstools voor de projecten en het werkprogramma voor te bereiden. Ten slotte werden er, naast het dagelijks beheer en de nodige aanpassingen aan de centrale applicaties van het Instituut, informatica-infrastruc-

tuurwerken op de administratieve site verricht. Tegelijkertijd werden interne beheerhulpmiddelen ingevoerd om een betere afhandeling van de verzoeken van de gebruikers te kunnen garanderen en hier doeltreffender op te kunnen antwoorden.

8.6 Het beheer van het patrimonium Het administratief beheer van de gebouwen en bouwwerken Leefmilieu Brussel hield de inventaris bij van de te beheren gebouwen (ongeveer 200 gebouwen), beheerde de huurcontracten en de medeeigendom van Gulledelle 100 en zag toe op de naleving van de wettelijke bepalingen inzake veiligheid en hygiëne. Er konden ook gedetailleerde statistieken opgesteld worden over het water-, gas- en elektriciteitsverbruik en werd de codering van de technische inlichtingen voortgezet.

Het technisch beheer Leefmilieu Brussel staat in voor het dagelijks beheer van de onderhoudscontracten, kleine renovatiewerken en dringende ingrepen, enkele investeringswerken, beveiligingswerken, het beheer van de technische werkplaatsen en het (rollend en niet-rollend) exploitatiematerieel, enz. De meeste aandacht ging uit naar de werken die verband hielden met de werkomstandigheden van het personeel. Verder voerde het Instituut renovatiewerken uit aan een aantal van zijn gebouwen, waarbij het de principes van ecoconstructie en ecorenovatie toepaste. Dit was onder meer het geval voor de technische site van Laken en de boswachterswoning in de Auguste Beernaertstraat. In het Fond’Roypark werd de volledige renovatie van de boerderij van Ukkel voltooid.


51

Layout : Wim Didelez Redactie en coördinatie : Vera Mombeek, Rik De Laet, Mathieu Molitor Herlezing : Sylvie Clara, Tom Penxten Wettelijk depot : D/5762/2010/05 Verantwoordelijke uitgevers : J.P. Hannequart & E. Schamp – Gulledelle 100 – 1200 Brussel Gedrukt met plantaardige inkt op gerecycleerd papier Fotokredieten : © Bruxelles environnement : p 5, 15, 16, 17, 22, 25, 31, 30, 33, 34, 36, 37, 41, 46, 47 © Herman Ricour : couverture, p 8, 13, 19, 22, 23, 27, 28, 30, 32, 34, 40, 47, 48, 49 © Getty Images : p 5, 9, 14, 17, 20, 35 © Yves Fonck : p 3, 4, 17 © Céline Carbonnelle : p 15 © Isabelle Nizette : p 18, 19 © Médiathèque européenne : p 24, 44 © Xavier Claes : p 29, 44 © Inbo : p 33 © Mathieu Molitor : p 39, 51 © Romuald arbe : p 40 © Leefmilieu Brussel-BIM • September 2010

Activiteitenverslag 2009 Globale synthese

Recommend Documents