ACTIEPLAN 2015 Het Firmament vzw

ACTIEPLAN 2015 Het Firmament vzw

Het Firmament vzw +32 (0)15 34 94 36 [email protected] www.hetfirmament.be

Maatschappelijke zetel Hoogstraat 83 2800 Mechelen Dagelijkse werking Brusselpoort Hoogstraat 83 2800 Mechelen

Het Firmament wordt gesteund door de Vlaamse overheid

INHOUD 1.

Inleiding – p. 3

2.

Missie – p. 5

3.

BIJLAGE I: Begroting 2015 3.1 Begroting 2015 – p. 6 3.2 Toelichting bij de begroting – p. 7 3.2.1 Inkomsten 3.2.2 Kosten

4.

BIJLAGE II: Acties 2015 – p. 13

Het Firmament: Actieplan 2015

2

1. INLEIDING Met het jaar 2015 voor de boeg is de tweede helft van de beleidsperiode in volle uitvoering. Een goed moment voor Het Firmament om de balans op te maken en vooruit te kijken. In dit actieplan doen we dat door elke doelstelling kort in te leiden ter illustratie van de uitgestippelde weg voor deze beleidsperiode. We doen dit ook door meteen volop in te spelen op de aandachtspunten die Sven Gatz als nieuwe Minister van Cultuur recent heeft meegeven in zijn beleidsnota. We waren zeer verheugd daarin het volgende te mogen lezen:

“Er blijft een grote nood aan begeleiding van vele (private) erfgoedbeheerders (o.a. […] kunstenaars) die erfgoedzorg niet als kerntaak hebben. Landelijke expertisecentra en organisaties volkscultuur nemen deze taak op.” Sven Gatz, Beleidsnota Cultuur 2014-2019, p. 35

Vanuit een werking rond podiumkunstenerfgoed is het inderdaad een hoofdbekommernis van Het Firmament om deze en andere doelgroepen zo gericht mogelijk te benaderen. Qua concreet ‘werkterrein’ is dit enerzijds het podiumkunstenveld, professionelen en amateurs, een veld dat zoals vermeld in de beleidsnota erfgoedzorg niet als prioritaire taak heeft. Anderzijds ondersteunen we het erfgoedveld waar bijvoorbeeld musea, archiefinstellingen, heemkundige kringen, enz. met podiumkunstencollecties in hun beheer wel over erfgoedexpertise beschikken, maar niet noodzakelijk de context van de podiumkunsten beheersen. Op maat van de verschillende doelgroepen ontwikkelen we een dienstverlening die hen op tal van terreinen ondersteunt en bouwen we aan netwerken over de domeinen heen. Vanuit een vernieuwde werking sinds 2012 met een verbreding van figurentheaternaar podiumkunstenerfgoed, zetten we in 2015 nog meer in op dit dienstverleningsaanbod (strategische doelstelling 3: kennisdeling). Het was noodzakelijk in een eerste fase kennis en expertise op te bouwen (strategische doelstelling 2: kennisopbouw) en op het terrein te peilen naar wat er leefde en nodig was (strategische doelstelling 1: noden- en visiebevraging). Dit ter voorbereiding van een gefundeerd en performant aanbod van diensten. We blijven uiteraard het internationale veld monitoren, bijkomende expertise ontwikkelen en uittesten in de praktijk, en de vinger aan de pols houden in het veld. Maar de valorisatie van al dit voorbereidend werk begint meer en meer z’n vruchten af te werpen in de concrete ondersteuning van diverse actoren. Verschillende doelgroepen blijven in 2015 terecht kunnen bij Het Firmament voor alles wat betreft de zorg voor podiumarchieven en –collecties. Maar dit is vaak slechts het – weliswaar belangrijk - startpunt van of aanleiding voor een brede erfgoedwerking rond podiumkunsten. Denken we maar aan de omgang met de immateriële aspecten of context verbonden aan dit roerend erfgoed of de kwetsbare kennis en technieken vervat in de hoofden en lichamen van podiumkunstenaars. Ook rond deze thematiek biedt Het Firmament advies en ondersteuning. Tot slot kan iedereen met plannen voor publieksgerichte


3

initiatieven over de sporen van theater en dans bij Het Firmament terecht. We doen dit in 2015 onder meer door binnenkomende vragen te behandelen, advies te geven tijdens plaatsbezoeken, ontmoetingsdagen te organiseren, concrete inititieven te realiseren, actief te participeren in partnerprojecten, netwerken te initiëren over domeinen heen, en via brede en gerichte communicatie te informeren en inspireren. We krijgen bovendien stilaan een eerste zicht op de bewaarplaatsen van de archieven en collecties gerelateerd aan podiumkunsten. In 2015 zetten we verder in op het vindbaar, zichtbaar en analyseerbaar maken van deze gegevens en continueren we gericht de zoektocht. Dergelijk overzicht levert een schat aan informatie op voor tentoonstellingsmakers, onderzoekers, kunstenaars, critici, docenten, enz. en vormt de basis van een verder gefundeerd beleid over het beheer van deze archieven en collecties zoals ook minister Gatz bevestigt in zijn beleidsnota (p. 36). Hij voegt nog toe dat een belangrijke randvoorwaarde een duidelijk waarderingskader en selectiebeleid is, een thema dat reeds op de agenda van Het Firmament stond en waarop we in 2015 verder inzetten. Na de brede en algemene communicatie in 2014 naar aanleiding van de nieuwe website van Het Firmament zullen we in 2015 onze diensten bovendien proactief en gericht communiceren naar specifieke doelgroepen als deeldisciplines binnen de podiumkunsten en hun koepelorganisaties, onderzoeks- en onderwijsinstellingen, musea en archiefinstellingen, enz. Het is net in de vertaalslag naar verschillende doelgroepen, zowel in communicatie als in benadering dat de meerwaarde en sterkte van de expertisecentra ligt. Door op deze manier te informeren stimuleren we bovendien om het cultureel erfgoed van de podiumkunsten te beschouwen als inspiratiebron voor het erfgoedveld en voor andere domeinen. Het Firmament legt zich steeds hoge kwaliteitsnormen op en werkt vanuit een netwerkperspectief, met een permanente reflex naar afstemming, complementariteit en efficiëntie. Het Firmament benadrukt het belang van interne en externe kennisdeling en de opgebouwde expertise bij het personeel. Het zijn die facetten die we zullen meenemen in het beleidsplanningstraject dat we volop zullen opstarten met de indiendatum van 1 april 2016 in het vooruitzicht. In afwachting zoeken we volop bijkomende financiering om het behoud van het personeel en hun expertise tot eind 2016 te kunnen garanderen. Tot slot willen we melden dat Het Firmament sinds kort een nieuwe voorzitter heeft. Patrick Allegaert, artistiek directeur van het Museum dr. Guislain neemt de fakkel over van Sigrid Bosmans (Erfgoedcel Mechelen) die ondervoorzitter blijft van Het Firmament. Naast de andere leden uit collectiebeherende instellingen als Mu.ZEE en Letterenhuis, vormt Patrick Allegaert een bijkomende en noodzakelijke schakel in de verdere ontwikkeling van een performante dienstverlening van Het Firmament als expertisecentrum voor collectiebeheerders. Veerle Wallebroek Coördinator Het Firmament vzw


4

2. MISSIE Het Firmament is het landelijk expertisecentrum voor het cultureel erfgoed van de podiumkunsten. Het inspireert groepen, gemeenschappen en individuen om op een actuele, reflectieve en zorgzame manier om te gaan met dit erfgoed. De opgebouwde expertise inzake het cultureel erfgoed van het figurentheater geldt daarbij als een belangrijk vertrekpunt. In dialoog met het veld ontwikkelt Het Firmament nieuwe kennis en expertise over behoud en beheer, onderzoek, transmissie, ontsluiting en publiekswerking. Het doet dit vanuit een internationaal perspectief en speelt in op maatschappelijke tendensen en behoeften. Het Firmament vervult een stimulerende makelaarsrol in het expertisenetwerk van het cultureel erfgoed van de podiumkunsten. Het bouwt aan een platform om relevante kennis en expertise verder te ontwikkelen en uit te wisselen inzake het koesteren en borgen van het roerend en immaterieel erfgoed van de podiumkunsten in Vlaanderen. www.hetfirmament.be

Het Firmament betrekt in 2015 volgende partners bij haar eigen werking en projecten: AMVB, Archiefbank Vlaanderen, Danspunt, DE MAAN, De Munt, Erfgoedcel Mechelen, FARO, Forum voor Amateurkunsten, Het Theaterfestival, Letterenhuis Mu.ZEE, Museum dr. Guislain, NTGent, OPENDOEK, PACKED, Radboud Universiteit Nijmegen (NL), Resonant, RITS, SIBMAS, Stad Mechelen, t,arsenaal, Toneelhuis, Universiteit Amsterdam (NL), Universiteit Antwerpen, VTi Het Firmament werkt via partnerprojecten samen met onderstaande organisaties: AMVB, Archiefbank Vlaanderen, CAG, Danspunt, De Munt, De Spiegel, Erfgoedcel Leuven, Erfgoedcel Mechelen, Erfgoedcel Pajottenland, ETWIE, Instituut Vlaamse Volkskunst, Kantuta vzw, Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen, LECA, PACKED, Provincie Antwerpen, SIBMAS, Sjarabang vzw, Stad Mechelen, Stedelijke Musea Mechelen, STUK, t,arsenaal, tapis plein vzw, Theater aan Zee, UNESCO, Universiteit Antwerpen, Universiteit Brussel, Universiteit Gent, Vlaamse overheid


5

3. BIJLAGE I: BEGROTING 2015 3.1

Begroting 2015

Voor 2015 worden de kosten en inkomsten geschat op € 241.888,41 zoals hieronder weergegeven in het overzicht. Deze worden in detail besproken in de toelichting.

Inkomsten Werkingssubsidie Reissubsidie Projectsubsidie Subsidie Stad Mechelen Subsidie Provincie Antwerpen Teruggave Bedrijfsvoorheffing Maribel/ViA/educatief verlof VOP-subsidie VDAB Projectopbrengsten Aanwending resultaat 2014

€241.888,41 €184.152,00 €0,00 €0,00 €0,00 €0,00 €706,30 €13.700,00 €19.103,16 €1.000,00 €23.226,95

Kosten Diverse diensten Personeelskosten Afschrijvingen Andere bedrijfskosten Financieel resultaat Projectkosten

€241.888,41 €38.144,25 €189.644,16 €4.000,00 €50,00 €50,00 €10.000,00

Resultaat boekjaar


€0,00

6

3.2

Toelichting bij de begroting

3.2.1 Inkomsten De geschatte inkomsten van Het Firmament bedragen in 2015 € 241.888,41. Deze zijn afkomstig uit verschillende inkomstenbronnen: -‐

-‐

-‐ -‐ -‐

Subsidies: de jaarlijkse structurele subsidie van de Vlaamse overheid werd na de aangekondigde besparingsronde van 5% voor de expertisecentra berekend op €184.152,00. Dit laat zich vooral voelen in de projecten van Het Firmament. Om zoveel mogelijk te kunnen blijven inzetten op het personeel en hun expertise- en competentie-ontwikkeling - de basis van de werking van een dienstverlenende organisatie - werd besloten om vooral te besparen op bijkomende investeringen in eigen projecten. Bovendien is er nog geen zekerheid over een nieuwe structurele tussenkomst van de Stad Mechelen die in 2013 werd geschrapt. Het Firmament zal in 2015 inzetten op de zoektocht naar externe financieringsbronnen en partners om dit alles op te vangen, maar blijft realistisch en voorzichtig in de opname van mogelijke projectsubsidies of andere inkomsten in de begroting. Vandaar dat deze mogelijkheid voorlopig niet voorzien werd. Door de verhoogde tewerkstelling bij Het Firmament sinds 2012, heeft Het Firmament recht op een ondersteuning van 0,18 VTE voor wat betreft het loon van Eline De Lepeleire, afkomstig van het Fonds Sociale Maribel. Door de aanwerving van een medewerker met een arbeidshandicap, wordt een deel van het loon ondersteund door VDAB, via een Vlaamse Arbeidsondersteuningspremie (VOP). Tot slot zet Het Firmament een deel van de opgebouwde reserve in voor de verdere uitbouw van de werking in 2015. De inzet van de reserve wordt geraamd op €23.226,95. In 2016 zal deze reserve echter uitgeput zijn en zal de besparing van 5% vergaande consequenties hebben indien er geen bijkomende financiering gevonden wordt om dit op te vangen.


7

3.2.2 Kosten WERKINGSKOSTEN 610000 Huur 610050 Huur rollend materiaal Huur materiaal 611000 Onderhoud/inrichting gebouwen 611020 Onderhoud bureelmateriaal 612000 Water 612100 Gas 612110 Elektriciteit 612200 Onderhoudsprodukten 612320 Klein en technisch materiaal 612400 Kantoorbehoeften 612405 Kopies 612420 Bureelmaterieel 612430 Software 613100 Erelonen 613155 Vrijwilligers 613165 Kleine kostenvergoeding 613180 Beheerskosten Sociaal Secretariaat 613200 Bijdragen beroepsgroeperingen 613500 Wettelijke bekendmakingen 613700 Telefoon/internet 613720 GSM 613722 Website 613730 Postzegels 613740 Verzendingskosten 613760 Nieuwsbrieven 613800 Publiciteit en promotie 613804 Geschenken 613809 Toegangskaarten/prospectie 613810 Receptiekosten/werklunchen 613812 Foto's 613820 Boeken 613830 Abonnementen 613840 Studiedagen 613850 Isabel isaserver 614000 Brandverzekering 614100 Verzekering BA 614150 Verzekering materiaal 615000 KM vergoedingen personeel 615100 Openbaar vervoer personeel 615110 reizen buitenland 615130 Hotelkosten buitenand 61 DIVERSE DIENSTEN EN GOEDEREN 620200 Bruto Veerle Wallebroek 620300 Bruto Eline De Lepeleire 620600 Bruto Staf Vos 620700 Bruto Hanne Ampe 621200 Patronaal Veerle Wallebroek 621300 Patronaal Eline De Lepeleire 621600 Patronaal Staf Vos 621700 Patronaal Hanne Ampe 623200 Wetsverzekering bedienden


150,00 200,00 250,00 500,00 500,00 200,00 6.000,00 1.200,00 100,00 200,00 1.250,00 500,00 1.000,00 500,00 5.630,00 2.000,00 250,00 2.500,00 500,00 100,00 1.000,00 500,00 514,25 250,00 200,00 0,00 1.500,00 200,00 1.250,00 1.250,00 250,00 750,00 400,00 1.750,00 50,00 500,00 250,00 0,00 750,00 1.250,00 1.000,00 1.000,00 38.144,25 31.734,69 30.529,00 40.667,92 39.379,35 9.275,91 9.394,16 12.506,68 12.131,71 1.500,00

8

623210 623280 623290 623410 623420 623440 623462 62 630200 63 640550 64 650000 654000 656100 657000 657001 65

Verzekering vrijwilligers Voorziening vakantiegeld Aanwending voorz. vakantiegeld Geneeskundige dienst Abonnementen (openbaar vervoer) Levensmiddelen en dranken Fietsvergoeding BEZOLDIGINGEN, SOCIALE LASTEN Afschrijving materiele activa AFSCHRIJVINGEN Auteursrechten ANDERE BEDRIJFSKOSTEN Intresten op leningen Koersverschillen debet Bank- en postcheckkosten betalingsverschillen Intresten leveranciers FINANCIELE KOSTEN TOTAAL

100,00 23.302,11 -23.977,37 250,00 2.000,00 150,00 700,00 189.644,16 4.000,00 4.000,00 50,00 50,00 0,00 0,00 50,00 0,00 0,00 50,00 231.888,41

De kosten van de dagelijkse werking – los van de projecten – worden in 2015 geschat op € 231.888,41. Een van de hoogste kosten is het gasverbruik (612100), € 6.000, eigen aan een kantoorruimte gevestigd in een monument. Daarnaast wordt wat betreft te vergoeden erelonen (613100) in 2015 opnieuw beroep gedaan op een boekhouder (€ 3.630). Ook het ereloon voor een advocaat die ons begeleidt in een aantal juridische kwesties wordt in rekening gebracht (€ 2.000). Dit resulteert in een totale kost voor de erelonen van € 5.630. Het Firmament doet opnieuw beroep op een aantal vrijwilligers voor administratieve en ondersteunende taken, voor een bedrag van € 2.000 op jaarbasis. De post afschrijvingen (63) bevat de kosten voor de nieuw ontwikkelde website (2014, afgeschreven over 3 jaar) en een eerder aangekochte computer. We voorzien de aankoop van een nieuwe computer, wat het totaal af te schrijven bedrag in 2015 op € 4.000 brengt. PERSONEELSKOSTEN Functie

Naam

Tewerkstelling

Barema

Coördinator

Veerle Wallebroek

0,8 VTE

L1 - 10 jr anc.

41.010,60

Archief- en collectiezorg

Eline De Lepeleire

1 VTE

B1c/cat.1 - 5 jr anc.

39.923,16

Comm/erfgoedbemiddeling Hanne Ampe

1 VTE

L1 - 2 jr anc.

51.511,06

Onderzoek

1 VTE

L1 - 3 jr anc.

53.174,61

Staf Vos

TOTAAL

3,8 VTE

Loonkost

185.619,43

De personeelsbezetting van Het Firmament bedraagt in 2015 3,8 VTE, verdeeld over 4 personeelsleden die over de nodige expertise beschikken om de doelstellingen van Het Firmament te realiseren. Zoals bij de opbrengsten toegelicht, wordt een deel van de personeelskosten ondersteund door het Fonds Sociale Maribel en de VDAB. Door de bevallingsrust van de coördinator van midden maart tot en met eind juli 2015, is de personeelskost lager dan in 2014, De indexsprong werd mee in rekening gebracht.


9

PROJECTEN PROJECT

Kosten

Opbrengsten RESULTAAT

SD1 Noden- en visiebevraging

0,00 0,00

0,00

0,00

0,00

1.500,00

0,00

500,00

0,00

-500,00

3.000,00

0,00

-3.000,00

Generieke begeleiding

1.500,00

0,00

-1.500,00

Themadossiers website

1.000,00

0,00

-1.000,00

SD2 Expertise-opbouw

0,00

SD3 Expertisedeling

0,00 -7.500,00

Studiedag Theaterfestival Studiedag amateurdansveld Advies op maat & testcases

SD4 Netwerk

-1.500,00

-1.500,00

ICE-netwerk & immaterieelerfgoed.be

500,00

0,00

-500,00

1.000,00

0,00

-1.000,00

Erfgoedzorg in de kunsten & TRACKS (PACKED)

0,00

0,00

0,00

Netwerken types podiumerfgoed

Partnerprojecten Archiefzorg voor kunstinstellingen (AMVB)

0,00

0,00

0,00

In kaart brengen kunstenerfgoed (Archiefbank Vlaanderen)

0,00

0,00

0,00

De coulissen van het geheugen (UA)

0,00

0,00

0,00

Stuur- en werkgroepen, adviesraden, commissies…

0,00

0,00

0,00

1.000,00

0,00

0,00

0,00

0,00

Projectsubsidies

0,00

1.000,00

1.000,00

TOTAAL

10.000,00

1.000,00

-10.000,00

SD5 Verduurzaming figurentheaterwerking

-1.000,00

Herbestemmingstraject figurentheatercollectie SD6 Duurzaamheid en diversiteit

-1.000,00 0,00

Per doelstelling worden hierboven de projecten vermeld die naast de loonkost en overhead een specifieke investering vereisen. Voor de inhoud van deze projecten, verwijzen we naar de desbetreffende doelstellingen en acties uit het actieplan. Zoals vermeld werd ervoor geopteerd om de aangekondigde besparing van 5% door te voeren in de projecten en vooral de expertise en competenties van het personeel in te zetten in eigen en in partnerprojecten, eerder dan bijkomende financiële investeringen. Gezien de grote tijdsinvestering van het personeel werd een aantal van deze partnerprojecten toch in bovenstaand overzicht opgenomen. Een aantal van bovenvermelde projecten worden ingezet om meerdere doelstellingen te realiseren. De ontmoetingsmomenten zijn bijvoorbeeld niet enkel een nuttig instrument om kennis te delen (SD3), maar evenzeer om te peilen naar wat er leeft, de noden, de visies, etc. (SD1). Voor de transparantie plaatsen we dit echter onder één doelstelling.


10

KOSTEN PER DOELSTELLING

DOELSTELLING % Kosten SD1 Noden- en visiebevraging 23.188,84 Projectkosten 0,00 Loonkosten 18.561,94 Coördinator 10% 4.101,06 Onderzoeker 10% 5.317,46 Comm./erfgoedbemiddeling 10% 5.151,11 Archief- en collectiezorg 10% 3.992,32 Overhead 4.626,90 SD2 Expertise-opbouw 64.475,09 Projectkosten 0,00 Loonkosten 51.751,12 Coördinator 20% 8.202,12 Onderzoeker 40% 21.269,84 Comm./erfgoedbemiddeling 20% 10.302,21 Archief- en collectiezorg 30% 11.976,95 Overhead 12.723,97 SD3 Expertisedeling 83.182,43 Projectkosten 7.500,00 Loonkosten 60.645,01 Coördinator 20% 8.202,12 Onderzoeker 25% 13.293,65 Comm./erfgoedbemiddeling 45% 23.179,98 Archief- en collectiezorg 40% 15.969,26 Overhead 15.037,42 SD4 Netwerk 55.818,73 Projectkosten 1.500,00 Loonkosten 43.329,85 Coördinator 40% 16.404,24 Onderzoeker 20% 10.634,92 Comm./erfgoedbemiddeling 20% 10.302,21 Archief- en collectiezorg 15% 5.988,47 Overhead 10.988,88 SD5 Verduurzaming figurentheaterwerking 7.215,10 Projectkosten 1.000,00 Loonkosten 4.942,71 Coördinator 5% 2.050,53 Onderzoeker 2% 1.063,49 Comm./erfgoedbemiddeling 2% 1.030,22 Archief- en collectiezorg 2% 798,46 Overhead 1.272,40 SD6 Duurzaamheid en diversiteit 8.008,21 Projectkosten 0,00 Loonkosten 6.388,79 Coördinator 5% 2.050,53 Onderzoeker 3% 1.595,24 Comm./erfgoedbemiddeling 3% 1.545,33 Archief- en collectiezorg 3% 1.197,69 Overhead 1.619,41 TOTAAL


241.888,41

11

Nog een andere manier van de weergave van de kosten wordt hierboven opgenomen: een kostenweergave per doelstelling, waarbij zowel de projectkosten als de structurele kosten in rekening worden gebracht, evenals een verduidelijking van de inzet per personeelslid. Met deze weergave wordt duidelijk dat daar waar vorig jaar nog sterk ingezet werd op noden- en visiebevraging, er in 2015 nog meer ingezet wordt op de werkelijke implementatie van de dienstverlening (SD3: expertisedeling). Zo wordt de expertise die tot nu toe opgebouwd werd maximaal gevaloriseerd en ingezet ter ondersteuning van het veld.


12

4. BIJLAGE II: ACTIES 20154 Op basis van de strategische (SD) en operationele (OD) doelstellingen zoals vastgelegd in de beheersovereenkomst met de Vlaamse overheid (2012-2016) worden hieronder alle geplande acties voor 2015 weergeven. Elke doelstelling wordt voorafgaand aan de acties voor 2015 kort geduid in een inleiding. SD 1 Het Firmament heeft uiterlijk tegen het einde van de beleidsperiode een methode ontwikkeld om, en is gestart met, het veld van het cultureel erfgoed van de podiumkunsten op een uniforme wijze in kaart te brengen, inclusief de noden en behoeften.

Sinds 2012 is de opdracht van Het Firmament verruimd van de omgang met figurentheatererfgoed, naar de omgang met theater- en danserfgoed. Daarom was het essentieel om in de eerste helft van de beleidsperiode in te zetten op het in kaart brengen van de noden die er bij verschillende doelgroepen leven. Dit met het oog op de ontwikkeling van een gefundeerde visie en een dienstverlening. Aan de hand van verschillende methoden is Het Firmament er in geslaagd om een goed zicht te krijgen op de noden rond het erfgoed van de podiumkunsten en de verschillende visies die er leven over de omgang met dit erfgoed. De informatie wordt steeds systematisch verzameld en verwerkt. Dankzij bepaalde acties in 2014 kunnen we bijvoorbeeld veel gerichter begeleiden bij herbestemmingsvragen (survey collectiebeherende instellingen), weten we nu dat er voor de beoefenaars van eerder kwetsbare deeldisciplines dringend nood is aan een ondersteuningskader willen we dat hun kennis en kunde verder leeft in volgende generaties (onderzoekstraject ‘Schatten van*in mensen’), weten we wat er nodig is om de problematieken rond decordoeken aan te pakken (opgestart netwerk ‘decordoeken’, met experts en beheerders) en hebben we een beter zicht op de omgang van amateurtheaters met hun verleden en welke begeleiding zie hierbij wensen (rondetafelgesprek Landjuweelfestival en bijkomende stageopdracht). Dit aanvullend op de resultaten van de eerdere nodenbevragingen in 2012 en 2013. Deze ‘peilingen’ in het veld vormen in 2015 onder meer de basis van een visienota die we samen met Resonant zullen publiceren, over de immateriële aspecten van podiumkunsten en muziek en en de geheel andere benadering die hiervoor noodzakelijk is dan voor roerend erfgoed. In navolging van de acties naar het amateurtheaterveld, zullen we in 2015 daarnaast inzetten op amateurdans. We blijven de vinger aan de pols houden in het professioneel podiumkunstenveld met een evenement op Het Theaterfestival en een publieksmoment in het kader van de online toolbox TRACKS (o.v.), met tips en richtlijnen rond erfgoedzorg voor het volledige kunstenveld. We zetten bijgevolg de nodenbevragingen in bepaalde doelgroepen verder, maar we zullen in deze tweede helft van de beleidsperiode vooral inzetten op het verfijnen van de bestaande dienstverlening en het


13

ontwikkelen van bijkomende diensten ter ondersteuning van al wie in aanraking komt met podiumkunstenerfgoed (zie SD3). Wat betreft het in kaart brengen van het podiumkunstenerfgoed zelf, verwijzen we naar strategische doelstelling 2 waar we alle acties hieromtrent hebben opgenomen. OD 1.1

Hiertoe heeft Het Firmament het cultureel erfgoed van de podiumkunsten benoemd en geïdentificeerd in een thesaurus van het cultureel erfgoed van de podiumkunsten.

Zie OD 2.1 OD 1.2

Hiertoe heeft Het Firmament in dialoog met het veld een solide en onderbouwde gemeenschappelijke visie omtrent de omgang met het cultureel erfgoed van de podiumkunsten ontwikkeld. Actie Op verschillende manieren zet Het Firmament de visie- en nodenbevraging over de omgang met het erfgoed van de podiumkunsten verder:  een ontmoetingsmoment voor het amateurdansveld (i.s.m. Danspunt en het Forum voor Amateurkunsten)  een ontmoetingsmoment op Het Theaterfestival voor het professionele podiumkunstenveld  minstens 2 bijeenkomsten met de Algemene vergadering van Het Firmament vzw. Deze vergadering werd sinds 2012 uitgebreid met tal van experts uit het podiumkunsten- en erfgoedveld en fungeert als denktank en draagvlak.  minstens 2 bijeenkomsten met de stuurgroep van het eigen onderzoek over ‘De omgang met het podiumkunstenerfgoed in Vlaanderen’1. In dialoog met de stuurgroep en op basis van de gedetecteerde noden verfijnt Het Firmament telkens de strategie van dit onderzoeksproject. Zo ontwikkelen we in deze beleidsperiode een methode over een duurzame omgang met het podiumkunstenerfgoed. De stuurgroep fungeert als klankbordgroep en als draagvlak in het erfgoed- en podiumkunstenveld.  tal van individuele gesprekken met erfgoedvormers en beheerders uit het podiumkunsten- en erfgoedveld en met organisaties uit het netwerk Actie Het Firmament verzamelt de gedetecteerde noden en visies op een gestructureerde manier, verwerkt ze systematisch en zet de analyse

1 De stuurgroep bestaat uit Johan Wambacq (Kaaitheater), Rony Vissers (PACKED), Kathleen De Blauwe (AMVB), Klaas Jaap van der Meijden (Resonant), Alexander Vanderstichele (FARO), Sigrid Bosmans (Erfgoedcel Mechelen), Bart Ooghe (Erfgoedcel Waasland), Bart Magnus (VTi), Bernard Soenens (OPENDOEK) en Ton Schipper (Danspunt).


14

ervan actief in in de werking van de organisatie en de visieontwikkeling over de omgang met podiumkunstenerfgoed Actie Het Firmament publiceert samen met Resonant een visienota over de immateriële aspecten van podiumkunsten en muziek en de uitdagingen over de omgang die een geheel andere benadering vereist dan die met roerend erfgoed.

Indicatoren: nota noden- en visiebevraging de verfijning van de dienstverlening en van de algemene visie over de omgang met podiumkunstenerfgoed, op basis van geanalyseerde resultaten van de noden- en visiebevragingen de gepubliceerde nota over de immateriële aspecten van podiumkunsten en muziek, i.s.m. Resonant OD 1.3

Hiertoe heeft Het Firmament aan de hand van casussen bepaalde problematieken onderzocht.

Zie OD3.1


15

SD 2 Het Firmament heeft in samenwerking met de cultureelerfgoedgemeenschap van de podiumkunsten nieuwe expertise, kennis en onderzoek omtrent het cultureel erfgoed van de podiumkunsten ontwikkeld.

Naast het in kaart brengen van de noden, is het voor een expertisecentrum met een verruimde opdracht in een eerste beleidsperiode essentieel om in te zetten op het verwerven van nieuwe expertise met het oog op een performante dienstverlening ter ondersteuning van het veld. Dit doen we nog steeds in 2015 enerzijds binnen de eigen organisatie, door (internationaal) relevante kennis en expertise te verzamelen, te evalueren en bijkomend te ontwikkelen daar waar lacunes zijn (OD 2.1). Anderzijds gaan we partnerschappen aan met andere organisaties en onderwijsinstellingen (OD 2.2). Een doordacht en goed functionerend intern systeem voor duurzaam informatiebeheer en interne informatiedeling is hiervoor fundamenteel. Dit laatste vormt een onderdeel van een traject rond Interne Kwaliteitszorg dat Het Firmament deze beleidsperiode doorloopt. De opbouw van kennis en expertise gebeurt volgens vier werkdomeinen vooropgesteld in het eigen onderzoek over ‘De omgang met het cultureel erfgoed van de podiumkunsten’, begeleid door een stuurgroep van experts: -‐ Werkdomein 1: Archief- en collectiezorg -‐ Werkdomein 2: Lokalisatie en registratie -‐ Werkdomein 3: Documenteren en doorgeven van de immateriële aspecten van podiumkunstenerfgoed -‐ Werkdomein 4: Publieksgericht re-activeren en valoriseren Per werkdomein doorlopen we telkens hetzelfde proces: -‐ Stap 1: Kennis- en expertiseopbouw d.m.v. analyse (internationale) praktijkvoorbeelden, reflectieve themadossiers en praktijkgerichte testcases (SD2) -‐ Stap 2: Aanbod dienstverlening d.m.v. communicatie, advies, begeleiding, publieksmomenten, vorming, etc. (SD3) Aangezien op dit moment het werkdomein rond archief- en collectiezorg volop in de praktijk ingebed wordt, zet Het Firmament qua expertise-opbouw in 2015 en 2016 voluit in op de drie andere werkdomeinen. Hoe deze opgebouwde expertise gevaloriseerd wordt in het veld, leest u onder de volgende doelstelling (SD3).


16

OD 2.1

Hiertoe heeft Het Firmament verder gewerkt aan een voortdurende uitbreiding van kennis en expertise binnen de eigen organisatie.

ALGEMEEN Actie Aan de hand van relevante literatuur, nieuwsbrieven, opvolging van de actualiteit, enzovoort, breiden de medewerkers van Het Firmament hun kennis en expertise over het cultureel erfgoed van de podiumkunsten uit en zijn ze op de hoogte van actuele trends en evoluties. Hetzelfde geldt voor studiedagen, congressen, deelname aan werkgroepen en overlegorganen, opleidingen, bijwonen van voorstellingen, lidmaatschap van organisaties, enzovoort, Actie Alle verzamelde informatie wordt systematisch geïntegreerd in de geïnstalleerde instrumenten voor efficiënt en duurzaam informatiebeheer en optimale informatie- en kennisdeling (traject Interne Kwaliteitszorg) (zie SD6)

Indicatoren: -‐ De informatie die systematisch verzameld en duurzaam beheerd wordt om als basis te dienen voor communicatie en dienstverlening (advies, begeleiding, publieksmomenten, vorming, etc. - zie SD3) WERKDOMEIN 1: ARCHIEF- EN COLLECTIEZORG

In 2013-2014 zette Het Firmament in op de zorg voor podiumkunstenarchieven en -collecties. Dit gebeurde complementair aan het project ‘Erfgoedzorg in de kunstensector’, gecoördineerd door PACKED vzw, met de medewerking van tal van partners uit het erfgoed- en kunstenveld. In 2014 besloten Het Firmament en PACKED om de krachten te bundelen en de initiële plannen van Het Firmament voor een online toolbox, specifiek voor het podiumkunstenveld, in te zetten voor het volledige kunstenveld, met de inbreng van alle partners. De samenwerking resulteerde in een online toolbox TRACKS (Toolbox en Richtlijnen voor Archief-en Collectiezorg in de KunstenSector, www.projecttracks.be) die kunstenaars en kunstenorganisaties concreet ondersteunt met tal van tips en richtlijnen over de zorg voor archieven en collecties. Zo wordt de opgebouwde expertise over podiumkunstenerfgoed ontsloten en ingezet voor de hele kunstensector. De richtlijnen en tools zijn geschikt voor iedereen die de zorg voor archief en collecties niet als prioritaire taak heeft. Daarom worden altijd de meest economische en efficiënte oplossingen voorgesteld die toch kwaliteitsvol zijn. Actie Het Firmament blijft (internationale) organisaties en initiatieven monitoren op het vlak van archief- en collectiezorg binnen de podiumkunsten. De verzamelde informatie wordt geanalyseerd en geëvalueerd op kwaliteit en op inzetbaarheid in de Vlaamse context. Het wordt ingezet in de algemene dienstverlening van Het Firmament rond dit thema, en om de online toolbox TRACKS (www.projecttracks.be) alsmaar te verbeteren en aan te vullen met nieuwe tools.


17

Actie Het Firmament zet binnen dit werkdomein specifiek in op expertiseopbouw over deze thema’s, op basis van concrete testcases:  sensibiliseren van jonge makers rond het belang van archief- en collectiezorg van bij de start van hun carrière, op basis van een testcase bij Theater aan Zee  inzetten van vrijwilligers bij de registratie van podiumkunstenerfgoed, op basis van testcases met de vrijwilligers van o Erfgoedcel Mechelen: registratie van het Mechels podiumkunstenerfgoed, o.m. van DE MAAN (inventaris figurentheatercollectie) en t,arsenaal (inventaris theaterkostuums) o Theater aan Zee: registratie archief o Kantuta vzw – Boliviaanse volksdans: registratie kostuums  waardering en selectie van podiumkunstenerfgoed, in samenwerking met een stagiair van de opleiding Archivistiek: Erfgoed- en Hedendaags Documentbeheer  als onderdeel van bovenstaande trajecten rond selectie en waardering en herbestemming, onderzoeken we ook op welke manier grote of moeilijk te bewaren objecten (decors, kostuums, poppen), kunnen worden gedocumenteerd (foto, beschrijving, …) als alternatief voor bewaring  herbestemmen van podiumkunstenarchieven en -collecties, op basis van tal van vragen uit het veld, inclusief de herbestemming van de figurentheatercollectie, –bibliotheek en het -archief beheerd door Het Firmament vzw  specifieke erfgoedtypes, eigen aan het podiumkunstenveld: decors, maquettes, theatermachinerie, kostuums… Actie Het Firmament blijft als partner actief participeren in het project ‘Erfgoedzorg in de kunstensector’, gecoördineerd door PACKED vzw, waarvan de online toolbox TRACKS het concrete resultaat is. Het Firmament is enerzijds lid van de stuurgroep die fungeert als klankbord om het project op te volgen, bij te sturen en te bewaken. Anderzijds levert Het Firmament via de werkgroep onder meer kennis en expertise aan over archief- en collectiezorg. Het Firmament zet zich in om bestaande richtlijnen en tools te optimaliseren en nieuwe richtlijnen en tools op te sporen en aan aan te maken. Actie Het Firmament blijft meedenken met PACKED vzw over de structuur en vormgeving van de TRACKS-‐website op basis van het effectieve gebruik en evaluatie. Daarnaast fungeren PACKED vzw en Het Firmament samen als eindredacteur voor wijzigingen of nieuw te publiceren tekstmateriaal. Actie Het Firmament, AMVB en PACKED werken samen een methode uit om plaatsbezoeken bij kunstenactoren zo optimaal mogelijk te benutten. Dit om maximaal te kunnen inzetten op alle noden van deze kunstenactoren. Actie Algemeen realiseert Het Firmament de acties rond archief- en collectiezorg complementair aan de lopende trajecten van PACKED


18

vzw (‘Erfgoedzorg in de kunstensector’) en van het Archief en Museum van het Vlaamse leven te Brussel (‘Archiefzorg voor kunstinstellingen’).

Indicatoren: -‐ De aanvullingen en verfijningen door Het Firmament van de tools op www.projecttracks.be, ter ondersteuning van kunstenaars en kunstenorganisaties in de zorg voor hun archieven en collecties -‐ Een intern stappenplan voor de begeleiding bij vragen van beheerders die een nieuwe bestemming zoeken voor een podiumkunstenarchief of – collectie -‐ I.s.m. Erfgoedcel Mechelen, de publicatie van een draaiboek voor het werken met vrijwilligers, met de registratie van podiumkunstenarchieven of – collecties als casus. -‐ Een uitgewerkt sensibiliseringsplan voor jonge makers over archiefzorg -‐ De voorbereiding van een methode over waardering en selectie van podiumerfgoed en over het documenteren ervan. WERKDOMEIN 2: REGISTRATIE EN LOKALISATIE

Om een gefundeerd beleid te ontwikkelen over het beheer van podiumkunstenerfgoed start Het Firmament deze beleidsperiode met het in kaart brengen van archieven en collecties en de immateriële aspecten die eraan verbonden zijn. Dit bij al wie in Vlaanderen en Brussel podiumkunstenerfgoed creëert of beheert en in samenwerking met partners op verschillende niveaus. Het doel is om de gegevens vindbaar, zichtbaar en analyseerbaar te maken, ter ondersteuning van onderzoekers, tentoonstellingsmakers, kunstenaars, critici, docenten, studenten, kunsteducatieve projecten, etc. In 2015 wordt verder gewerkt op het vooronderzoek dat in 2014 gevoerd werd. In eerste instantie voerden we begin 2014 een online survey bij alle professionele musea, erfgoedbibliotheken, archiefinstellingen en –diensten (i.s.m. Karel de GroteHogeschool). Zo kregen we een eerste zicht op welke categorieën podiumkunstenerfgoed zich in deze bewaarinstellingen bevinden en waarom ze wel of (nog) niet bereid zijn podiumarchieven of -collecties op te nemen bij herbestemmingsvragen. De resultaten werden verwerkt en in de loop van deze maand gecommuniceerd. Daarnaast werden alle gegevens met betrekking tot podiumkunstenerfgoed die nu reeds opgenomen zijn in Archiefbank Vlaanderen en in andere Beeld- en Erfgoeddatabanken in 2014 geanalyseerd en de lacunes in kaart gebracht. We hebben bijgevolg nu een zicht op welke regio’s, periodes, (deel)disciplines, types beheerders/bewaarplaatsen, types erfgoed enz. nog ondervertegenwoordigd zijn en welke (historische/actuele) gezelschappen, organisaties en personen wel vertegenwoordigd zijn. In overleg met de stuurgroep werd besloten geen eigen, nieuwe databank te ontwikkelen voor het podiumkunstenerfgoed in Vlaanderen, maar Archiefbank Vlaanderen en andere bestaande Beeld- en Erfgoeddatabanken verder aan te vullen en te optimaliseren. Via gerichte acties wordt het podiumkunstenerfgoed verder in kaart gebracht. De zichtbaarheid van waardevol roerend of immaterieel


19

podiumkunstenerfgoed wordt gegarandeerd via de communicatiekanalen van Het Firmament en partners. Actie Op basis van de gedetecteerde lacunes leggen we prioriteiten vast wat eerst verder in kaart gebracht moet worden. Per prioritaire lacune bepalen we op welke manier en in samenwerking met welke partners dit zal gebeuren. Actie Voor de bewaarinstellingen gebeurt dit in afstemming met Archiefbank Vlaanderen, dit in het kader van een campagne voor de registratie van kunstenerfgoed (2015-2016), i.s.m. Resonant en PACKED Actie Het Firmament optimaliseert bestaande fiches in Archiefbank Vlaanderen. Actie We voegen nieuwe fiches in Archiefbank Vlaanderen toe op basis van gegevens uit eerder gevoerd onderzoek dat nog niet werd opgenomen. Actie In overleg met Archiefbank Vlaanderen en andere Beeld- en Erfgoeddatabanken maakt Het Firmament afspraken over het benoemen van podiumkunstenerfgoed zodat er gestreefd wordt naar eenvormigheid en zo de vindbaarheid verhoogt. Actie In overleg met tapis plein vzw werken we een methodiek uit over hoe de immateriële aspecten en de context van podiumkunstenerfgoed in kaart gebracht kan worden. Actie Bij plaatsbezoeken naar aanleiding van een vraag vanuit een gezelschap of een andere beheerder van podiumkunstenerfgoed, wordt deze gelegenheid altijd aangegrepen om de basisgegevens van het archief en de collectie in kaart te brengen en deze aanvullen in Archiefbank Vlaanderen. Dit geldt ook voor de geplande testcases (zie SD3).

Indicatoren: -‐ het plan van aanpak van het in kaart brengen van de lacunes en de start van de uitvoering ervan -‐ de aangepaste en nieuw toegevoegde fiches in Archiefbank Vlaanderen -‐ de eenvormigheid qua gehanteerde terminologie over het benoemen van podiumkunstenerfgoed in bestaande databanken -‐ het plan van aanpak van het in kaart brengen van de immateriële aspecten van podiumkunstenerfgoed en de start van de uitvoering ervan WERKDOMEIN 3: DOCUMENTEREN EN TRANSMISSIE VAN DE IMMATERIËLE ASPECTEN VAN PODIUMKUNSTENERFGOED (ICE)

Erfgoed gaat over veel meer dan enkel het materiële archief of de objectencollectie. Want is daarin wel de essentie vertegenwoordigd van wat dans en theater (maken) betekent voor bedenkers, performers, technici en toeschouwers? Een belangrijke uitdaging situeert zich in het documenteren en de overdracht van disciplines, en de gerelateerde kennis en vaardigheden. Net als voor het werkdomein ‘archief- en collectiezorg’ startten we in 2014 met het systematisch verzamelen en evalueren van (internationale) kennis en expertise en


20

het monitoren van organisaties en initiatieven om de dienstverlening rond immaterieel erfgoed te kunnen uitbouwen tegen 2015. Een brainstorm met Resonant (i.s.m. tapis plein) over de immateriële aspecten van podiumkunstenerfgoed en muzikaal erfgoed, verfijnde de visie, wat zal resulteren in een gezamenlijke nota in 2015. Het Firmament zette bovendien mee haar schouders onder het ICE-netwerk van expertisecentra en de verdere uitbouw van het platform www.immaterieelerfgoed.be. Aan de hand van projecten als ‘Schatten van*in mensen’, geïnitieerd door tapis plein vzw met Het Firmament als een van de actieve partners, hebben we in 2014 een breder zicht gekregen op hoe vandaag de dag kennis en kunde in de praktijk overgedragen worden, bijvoorbeeld in bepaalde deeldisciplines binnen de podiumkunsten, en waar de knelpunten liggen. Een beleidsnota geënt op de UNESCO-visie over Living Human Treasures met een concreet ondersteuningskader voor dit transmissieproces door ‘meesters’ of ‘schatten’, werd overhandigd aan Minister Sven Gatz. Met het eigen schimmenspelproject ‘Life’s but a walking shadow’ werd expertise opgebouwd over visuele antropologie en participatief documenteren. Aan de hand van vragen van (lokale) gemeenschappen bouwden we expertise uit rond de begeleiding van deze gemeenschappen in de duurzame omgang met hun traditie, techniek, kennis of kunde binnen de podiumkunsten. In 2015 zetten we de expertise-opbouw over dit werkdomein verder door het verzamelen en evalueren van inspirerende praktijkvoorbeelden, de voorbereiding van themadossiers voor de website en experimentele testcases. Dit vormt de fundamentele basis voor de uitbouw van de dienstverlening en de reflectie over dit thema. Actie Het Firmament blijft (internationale) organisaties en initiatieven systematisch monitoren op het vlak van de immateriële aspecten binnen de podiumkunsten, met – gezien de noden daaromtrent - de focus op instrumenten die theater en dans documenteren. De verzamelde informatie wordt geanalyseerd, geëvalueerd op kwaliteit en inzetbaarheid in Vlaanderen en systematisch gedocumenteerd en intern gedeeld. Het wordt ingezet in de communicatie en om de dienstverlening rond dit thema te kunnen uitbouwen (zie SD3). Actie De tools over het documenteren van theater en dans die nu reeds ontwikkeld zijn in binnen- en buitenland worden uitgetest bij een aantal choreografen en gezelschappen die hun ervaringen hierover willen delen op een publieksmoment op Het Theaterfestival in september 2015 (zie SD3). Actie Het Firmament analyseert de bestaande instrumenten rond documenteren ter voorbereiding van een presentatie over de resultaten hiervan op een publieksmoment op Het Theaterfestival in september 2015 (SD3) Actie Aan de hand van een aantal testcases zal Het Firmament ook over andere aspecten, bijvoorbeeld transmissie van kennis en kunde en het begeleiden van (lokale) gemeenschappen, expertise opbouwen. In 2015 voeren we alvast deze testcases uit:  Hoe de basispassen van folkloredans in Vlaanderen documenteren en online ontsluiten in functie van het bewaren


21

en de overdracht van deze discipline? (i.s.m. Danspunt, Forum voor Amateurkunsten, Instituut Vlaamse Volkskunst)  Hoe de basispassen van Boliviaanse volkdans (actieve gemeenschap in Halle) documenteren en online ontsluiten in functie van het bewaren en de overdracht van deze discipline? (i.s.m. Kantuta vzw, Erfgoedcel Pajottenland) Actie Het Firmament lanceert samen met Resonant een visienota over de immateriële aspecten van podiumkunsten en muziek, de uitdagingen met betrekking tot het documenteren en de overdracht ervan en de verhouding tot de UNESCO-definitie van ‘immaterieel cultureel erfgoed’. Actie Het Firmament werkt een themadossier uit bestemd voor de website. Dit dossier dient om bepaalde thematieken te verdiepen en reflectie en discussie aan te zwengelen door ze via communicatiekanalen in de kijker te plaatsen. Op basis van de reeds gedetecteerde noden, zijn mogelijke thema’s voor dossiers binnen dit werkdomein ‘het documenteren en de overdracht van de immateriële aspecten van podiumkunsten‘, ‘hoe en waarom voorstellingen capteren?’, ‘het documenteren van creatieve processen’, etc. Actie Indien er zich opportuniteiten voordoen in de nasleep van het project ‘Schatten van*in mensen’, over het overdragen van kennis en kunde, speelt Het Firmament daar op in.

Indicatoren: -‐ de gepubliceerde nota over de immateriële aspecten van podiumkunsten en muziek i.s.m. Resonant -‐ de systematisch verzamelde (internationale) praktijkvoorbeelden, organisaties en initiatieven over het documenteren en de overdracht van de immateriële aspecten van de podiumkunsten -‐ het gepubliceerde themadossier op de website -‐ de uitgevoerde testcases door choreografen en gezelschappen van deze bestaande instrumenten -‐ de analyse van de bestaande instrumenten over het documenteren van theater en dans, ter voorbereiding van een presentatie op Het Theaterfestival WERKDOMEIN 4: PUBLIEKSGERICHT RE-ACTIVEREN EN VALORISEREN

Cultureel erfgoed kan fungeren als aanjager voor kritische bevraging, als inspiratiebron voor artistiek experiment, als basismateriaal voor een herneming, een publicatie of een tentoonstelling, etc. Het gaat enerzijds om ‘valorisatie’ van archieven en collecties, anderzijds over de mogelijke re-activering van wat moeilijk kan worden vastgelegd, maar des te dynamischer kan voortleven in een bloeiende cultuursector. Aan de hand van inspirerende praktijkvoorbeelden, reflectieve themadossiers en praktijkgerichte testcases wil Het Firmament in 2015 erfgoedvormers en –beheerders hierover laten reflecteren, inspireren en aanzetten tot dergelijke acties.


22

Net als voor het werkdomein ‘archief- en collectiezorg’ startten we in 2014 met het systematisch verzamelen en evalueren van (internationale) kennis en expertise en het monitoren van organisaties en initiatieven. Dit in functie van communicatie over dit thema en als basis voor een dienstverlening ter ondersteuning van het veld. Concreet werkten we een themadossier uit met als titel ‘Podiumkunsten tentoongesteld’, over de uitdagende en fascinerende verbindingen tussen podiumkunsten en musea en tentoonstellingen. Het dossier bevat een essay, verschillende tentoonstellingsconcepten, inspirerende praktijkvoorbeelden, een overzicht van (internationale en Vlaamse) theater- en dansmusea en – tentoonstellingen en bibliografische referenties. In 2015 gaan we zelf een aantal concepten uittesten in de praktijk. Alle verzamelde voorbeelden en opgebouwde expertise zullen in 2016 resulteren in twee inspiratiebrochures, respectievelijk gericht op het erfgoed- en het podiumkunstenveld. Actie Het Firmament blijft (internationale) organisaties en initiatieven systematisch monitoren op het vlak van publieksgerichte praktijkvoorbeelden over podiumkunstenerfgoed. De verzamelde informatie wordt geanalyseerd, geëvalueerd op kwaliteit en op inzetbaarheid in Vlaanderen en systematisch gedocumenteerd en intern gedeeld. Het wordt ingezet in de communicatie en om de dienstverlening rond dit thema te kunnen uitbouwen (zie SD3). Specifiek voor dit werkdomein dienen ze ook ter voorbereiding van twee inspiratiebrochures die zich in 2016 respectievelijk naar het erfgoed- en podiumkunstenveld richten. Actie Het Firmament werkt een themadossier uit bestemd voor de website. Deze dossiers dienen om bepaalde thematieken te verdiepen en reflectie en discussie aan te zwengelen door ze via communicatiekanalen in de kijker te plaatsen. Op basis van de reeds gedetecteerde noden, zijn mogelijke thema’s voor dossiers binnen dit werkdomein ‘re-enactment’, ‘oral history als materiaal voor de theatermaker’, etc. Actie Het Firmament test een aantal tentoonstellingsconcepten met podiumkunstenerfgoed uit in de experimentele tentoonstelling van de Stad Mechelen (dec 2014 – mrt 2015), ter voorbereiding van de opening van een nieuw stadsmuseum in 2018. Performance, objecten, passies en tradities krijgen een plaats in de opstelling. Op deze manier experimenteren we niet enkel met de relatie podiumkunsten-museale context, maar evenzeer met hoe dit op een participatieve manier kan gebeuren, door lokale podiumkunstenactoren te betrekken. Actie Het Firmament werkt mee aan het project ‘Het spel zit op de wagen mee’ (Sjarabang vzw), over hoe de technieken van wagenspelen vertaald kunnen worden naar een hedendaags straattheaterproject Actie Alle verzamelde praktijkvoorbeelden en de evaluatie van de eigen testcases gelden als voorbereiding van twee inspiratiebrochures die in 2016 gelanceerd zullen worden in, respectievelijk het erfgoed- en het podiumkunstenveld. De insteek zal zijn hoe je publieksgericht aan de slag kan gaan met podiumkunstenerfgoed. Dit zowel vanuit het perspectief van de kunstenaar of kunstenorganisatie, als van de erfgoedwerker in een museum, erfgoedcel, heemkundige kring, etc.


23

Indicatoren: -‐ de systematisch verzamelde (internationale) praktijkvoorbeelden, organisaties en initiatieven over het publieksgericht re-activeren en valoriseren van podiumkunstenerfgoed -‐ het gepubliceerde themadossier op de website -‐ de evaluatie van de testcases op de experimentele tentoonstelling van de Stad Mechelen -‐ de voorbereiding van twee inspiratiebrochures over hoe je publieksgericht aan de slag kan gaan met podiumkunstenerfgoed (lancering in 2016) OD 2.2

Hiertoe heeft Het Firmament meer aandacht gegenereerd voor het cultureel erfgoed van de podiumkunsten op het gebied van onderwijs, vorming en academisch onderzoek. Het heeft de noden en behoeften blootgelegd en in wisselwerking met betrokken instellingen initiatieven gelanceerd voor onderzoek en experiment met het oog op kruisbestuiving en de uitwisseling van ideeën en praktijken.

Actie Het Firmament zet de structurele samenwerking met de Vrije Universiteit Brussel – Master na Master Archivistiek: Erfgoedbeheer en Hedendaags Documentbeheer (Prof. dr. Scheelings) verder en begeleidt studenten tijdens hun stage. Actie Het Firmament faciliteert als partner van het Research Centre for Visual Poetics (Universiteit Antwerpen) en ArchiVolt (Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen) een nieuwe boekenreeks ‘De coulissen van het geheugen’, in samenwerking met VTi. De voornaamste doelstelling van de reeks is om documenten, beeldmateriaal en getuigenissen uit de Vlaamse podiumarchieven ter beschikking stellen van een breed publiek en wordt uitgegeven bij LannooCampus. In 2015 komt een derde boek in de reeks uit: “Belgium is Happening”, met een selectie van 100 happenings en performances uit de periode 1950-1990. Actie Voor de opmaak van themadossiers, bestemd voor de website, betrekt Het Firmament,afhankelijk van het thema, waar mogelijk onderzoekers van de relevante studiedomeinen.

Indicatoren: -‐ de begeleide stage Archivistiek -‐ de gepubliceerde publicatie(s) binnen de reeks ‘De coulissen van het geheugen’ -‐ de betrokkenheid van externe (al dan niet academische) onderzoekers bij de themadossiers


24

OD 2.3

Hiertoe is Het Firmament op zoek gegaan naar good practices in de sector van podiumkunsten op vlak van behoud en beheer, onderzoek, transmissie, digitalisering, ontsluiting en publiekswerking.

Zie OD 2.1


25

SD 3 Het Firmament heeft zijn kennis en expertise over het cultureel erfgoed van de podiumkunsten proactief ter beschikking gesteld, in de eerste plaats aan de cultureel-erfgoedgemeenschap van de podiumkunsten, maar ook aan andere erfgoedgemeenschappen. Doordat het gedurende de beleidsperiode verder heeft gewerkt aan de kwaliteitsvolle uitbouw van de dienstverlening heeft Het Firmament een aanzet gegeven tot de overdracht van het cultureel erfgoed van de podiumkunsten aan toekomstige generaties.

Het is de opdracht van Het Firmament om kennis en expertise van elders te laten binnenstromen en mits vertaalslag en verwerking weer te laten uitstromen. De nieuwe website, gelanceerd in 2014, is hiervoor een belangrijk instrument. Nu de website en het daaraan gekoppelde CRM-systeem in werking zijn, zet Het Firmament in op pro-actieve en gerichte communicatie. Hierbij hebben we oog voor de verschillende doelgroepen: de professionals en de amateurspelers uit de podiumkunsten, performers, critici, lesgevers en wetenschappers, maar ook al wie binnen de erfgoedsector met het erfgoed van theater of dans in aanraking komt, zowel professionele bewaarinstellingen als verenigingen. Het Firmament geeft advies op maat bij binnenkomende vragen, begeleidt organisaties bij subsidie-aanvragen voor erfgoedprojecten en participeert aan tal van stuurgroepen, commissies en trajecten. We organiseren ontmoetingsmomenten, publiceren artikels en geven presentaties over thema’s gerelateerd aan podiumerfgoed. De testcases waarmee Het Firmament opgebouwde expertise in de praktijk uittest, gelden tot slot niet enkel voor het verfijnen van de opgebouwde expertise (zie SD2). De betrokken actoren worden meteen ondersteund, de resultaten van deze testcases worden nadien via verschillende kanalen gedeeld met de sector en ingebed in de algemene dienstverlening van Het Firmament. OD 3.1

Hiertoe heeft Het Firmament instrumenten ontwikkeld waardoor kennis en expertise over cultureel erfgoed doorgegeven en uitgewisseld wordt met de cultureel-erfgoedgemeenschap van de podiumkunsten.

COMMUNICATIETOOLS Actie Het Firmament onderhoudt en actualiseert de website op regelmatige basis. Actie Het Firmament publiceert in 2015 minstens 1 reflectief themadossier op de website en minstens 10 inspirerende praktijkvoorbeelden. Actie Het Firmament verstuurt in 2015 minstens 9 nieuwsbrieven en post wekelijks een bericht op Facebook. Actie Het Firmament maakt de uitgevoerde testcases (zie verder) zichtbaar via de eigen website.


26

Actie Het Firmament maakt de voortgang van in kaart brengen van podiumarchieven – en collecties (zie SD2) zichtbaar door regelmatig een gelokaliseerd archief of collectie in de kijker te zetten Actie Het Firmament streeft in 2015 naar een stijging van 15%, zowel qua aantal abonnees op de nieuwsbrief, als volgers op Facebook, als bezoekers op de website. Actie Nu de website en het daaraan gekoppelde CRM-systeem in werking zijn, zet Het Firmament in op pro-actieve en gerichte communicatie, met oog voor de verschillende doelgroepen uit het erfgoed- en kunstenveld, en daarbuiten. Actie Het Firmament publiceert artikels in externe communicatiekanalen en geeft presentaties over thema’s gerelateerd aan podiumerfgoed. Actie De systematisch verzamelde informatie over (internationale) initiatieven en organisaties rond podiumkunstenerfgoed (theater- en dansmusea, tentoonstellingen, digitaliseringsprojecten, onderzoek, dienstverlenende organisaties, documenterings- en transmissieprojecten, films en documentaires, etc.) wordt zoveel mogelijk ontsloten via de website. Actie Het Firmament onderzoekt de mogelijkheden om deze verzamelde informatie ook internationaal te ontsluiten, via de website van SIBMAS, het internationaal netwerk voor bewaarinstellingen en dienstverlenende organisaties die werken rond podiumkunstenerfgoed. Actie Het Firmament bereidt in 2015 twee inspiratiebrochures voor op basis van de verzamelde praktijkvoorbeelden en de evaluatie van de eigen testcases. De insteek zal zijn hoe je publieksgericht aan de slag kan gaan met podiumkunstenerfgoed. Dit zowel vanuit het perspectief van de kunstenaar of kunstenorganisatie, als van de erfgoedwerker in een museum, erfgoedcel, heemkundige kring, etc. De brochures worden in 2016 gelanceerd en richten zich respectievelijk tot het erfgoed- en het podiumkunstenveld.

Indicatoren: -‐ de systematische updates van de website -‐ de gepubliceerde themadossiers (minstens 1) en praktijkvoorbeelden (minstens 10) -‐ de verstuurde nieuwsbrieven (minstens 10) en geposte items op Facebook (minstens wekelijks) -‐ de gepubliceerde artikels en gegeven presentaties -‐ de stijging van 15% qua gebruik, abonnees en volgers -‐ het ontsluiten op de website van de systematisch verzamelde informatie, mogelijk internationaal -‐ de voorbereiding van de twee inspiratiebrochures (lancering 2016)


27

ADVIES OP MAAT & TESTCASES Actie Het Firmament behandelt binnenkomende vragen en adviseert en verwijst door waar mogelijk. Dergelijke vragen worden systematisch gedocumenteerd. Het Firmament streeft in 2015 naar een stijging van 20% van de behandelde vragen. Actie Het Firmament behandelt binnenkomende vragen m.b.t. podiumkunstenerfgoed die binnenkomen via de contactpagina van www.projecttracks.be en www.immaterieelerfgoed.be en systematisch doorgestuurd worden. Actie Het Firmament begeleidt organisaties over de opmaak van subsidieaanvragen voor erfgoedprojecten. Actie Het Firmament begeleidt Theater aan Zee (Oostende) in de zorg voor hun archief, ter voorbereiding van de activiteiten in het jubileumjaar 2016 Actie Het Firmament begeleidt STUK (Leuven) bij de overdracht van het papieren archief, ter voorbereiding van het feestjaar in 2015, met o.m. een tentoonstelling en publicatie. Actie Het Firmament begeleidt t,arsenaal (Mechelen) in de zorg voor hun archief, o.m. de registratie van hun theaterkostuums. Dit ter voorbereiding van het jubileumjaar in 2016 Actie Het Firmament begeleidt De Spiegel (Antwerpen) in de zorg voor hun archief, o.m. het aanmaken van een inventaris. Dit ter voorbereiding van het jubileumjaar 2015. Het Firmament begeleidt daarbij ook een aanvraag voor een ontwikkelingsgericht project over de ‘Omgang met podiumkunstenerfgoed in een museale context'. Actie Daar waar nieuw opgebouwde expertise of ontwikkelde dienstverlening binnen de 4 werkdomeinen uitgetest dient te worden in de praktijk, geldt deze begeleiding in sommige gevallen als testcase. Naast andere mogelijke testcases, zal Het Firmament in 2015 alvast volgende projecten realiseren of opstarten:

Archief- en collectiezorg  Hoe podiumkunstenarchieven en –collecties herbestemmen? Testcase: de figurentheatercollectie, –bibliotheek en het – archief, beheerd door Het Firmament vzw  Hoe jonge, startende makers sensibiliseren over het belang van archief- en collectiezorg? Testcase: Theater aan Zee (Oostende)  Hoe vrijwilligers inzetten bij de registratie van podiumkunstenerfgoed? Op basis van projecten met de vrijwilligers van o Erfgoedcel Mechelen: registratie van het Mechels podiumkunstenerfgoed, o.m. van DE MAAN (inventaris figurentheatercollectie) en t,arsenaal (inventaris theaterkostuums) o Theater aan Zee (Oostende): registratie archief o Kantuta vzw – Boliviaanse volksdans (Halle): registratie kostuums


28



o De Spiegel: registratie archief Hoe podiumkunstenerfgoed selecteren en de waarde ervan bepalen? Testcase: nog te bepalen

Documenteren en transmissie van de immateriële aspecten van podiumkunstenerfgoed  Hoe theater en dans documenteren aan de hand van reeds ontwikkelde tools in binnen- en buitenland? Testcases bij een aantal choreografen en gezelschappen die hun ervaringen hierover willen delen op een publieksmoment op Het Theaterfestival in september 2015  Hoe de basispassen van folkloredans in Vlaanderen documenteren en online ontsluiten in functie van het bewaren en de overdracht van deze discipline? Testcase i.s.m. Danspunt, Forum voor Amateurkunsten, Instituut Vlaamse Volkskunst  Hoe de basispassen van de Boliviaanse gemeenschap uit Halle documenteren en online ontsluiten in functie van het bewaren en de overdracht van deze discipline? Testcase: Kantuta vzw, i.s.m. Erfgoedcel Pajottenland en Resonant Publieksgericht re-activeren en valoriseren van podiumkunstenerfgoed  Het Firmament test een aantal tentoonstellingsconcepten met podiumkunstenerfgoed uit in de experimentele tentoonstelling van de Stad Mechelen (dec 2014 – mrt 2015), ter voorbereiding van de opening van een nieuw stadsmuseum in 2018. Performance, objecten, passies en tradities krijgen een plaats in de opstelling. Op deze manier experimenteren we niet enkel met de relatie podiumkunsten/museale context, maar evenzeer met hoe dit op een participatieve manier kan gebeuren, door lokale podiumkunstenactoren te betrekken (i.s.m. Erfgoedcel Mechelen)  ‘Het spel zit op de wagen mee’, over hoe de technieken van de wagenspelen te vertalen naar een hedendaags straattheaterproject. Testcase: Sjarabang vzw, i.s.m. tapis plein vzw, FARO, OPENDOEK, Kunstwerk(t), Demos Indicatoren: -‐ Het aantal behandelde vragen en begeleidingen op maat, en de stijging ervan met 20% -‐ De ingediende subsidiedossiers -‐ De beschrijving en evaluatie van de testcases met het oog op ontsluiting via de eigen communicatiekanalen en die van de partners KENNISDELING IN PARTNERPROJECTEN Actie De beschrijving en evaluatie van alle testcases zoals hierboven opgelijst worden zowel via de eigen website als die van partners


29

ontsloten. Voor projecten rond archief- en collectiezorg worden ze als pilootproject opgenomen op www.projecttracks.be, alles met betrekking tot immaterieel erfgoed wordt ontsloten via www.immaterieelerfgoed.be. Voor kennisdeling aan de hand van participatie aan stuurgroepen, commissies en adviesraden van partners uit het cultureel-erfgoedveld, verschillende beleidsniveaus en andere beleidsdomeinen, verwijzen we naar SD4.

Indicatoren: -‐ de gepubliceerde beschrijvingen en evaluaties van de testcases op de eigen website en die van de partners (www.projecttracks.be en www.immaterieelerfgoed.be) VORMING Actie Op basis van bestaande expertise over vrijwilligerswerking (Erfgoedcel Mechelen) die ingezet wordt bij registratieprojecten van Mechels podiumerfgoed onderzoekt Het Firmament de mogelijkheden om met andere erfgoedcellen gelijkaardige trajecten op te zetten in andere regio’s Actie Op basis van bestaande expertise over vrijwilligerswerking (Erfgoedcel Mechelen) die ingezet wordt bij registratieprojecten van Mechels podiumerfgoed onderzoekt Het Firmament de mogelijkheden om met vrijwilligers uit de achterban van kunstenactoren registratieprojecten op te starten. Actie In het kader van het project ‘Erfgoedzorg in de Kunsten’, met de online toolbox TRACKS als concreet resultaat , geeft Het Firmament gastcolleges over archief- en collectiezorg in de podiumkunstenopleidingen. Actie In het kader van het project ‘Erfgoedzorg in de Kunsten’, met de online toolbox TRACKS als concreet resultaat , organiseert Het Firmament, samen met PACKED, regionale vormingen over archief- en collectiezorg voor (podium)kunstenactoren.

Indicatoren: -‐ de gastcolleges over archief- en collectiezorg en de presentatie van TRACKS voor studenten in podiumkunstenopleidingen -‐ de contacten met erfgoedcellen over het inzetten van vrijwilligers in de registratie van podiumkunstenerfgoed -‐ de gerealiseerde begeleidingen van kunstenactoren die eigen vrijwilligers willen inzetten in de registratie van hun podiumkunstenerfgoed -‐ de gerealiseerde vormingen per regio rond archief- en collectiezorg in de kunstensector


30

OD 3.2

Hiertoe heeft Het Firmament in Vlaanderen erfgoededucatie en publiekswerking opgestart om bij specifieke doelgroepen te sensibiliseren over de omgang met het cultureel erfgoed van de podiumkunsten.

ONTMOETING & DIALOOG Actie Naar analogie met het rondetafelgesprek voor amateurtheaters op het Landjuweelfestival (2014) organiseert Het Firmament In het kader van een bestaand evenement voor het amateurdansveld een ontmoetingsmoment om te sensibiliseren over de omgang met hun erfgoed (i.s.m. Danspunt, Forum voor Amateurkunsten) Actie Het Firmament organiseert in het kader van Het Theaterfestival (september 2015) een ontmoetingsmoment voor het professionele podiumkunstenveld over het thema ‘documenteren van theater en dans’. Concreet zullen podiumkunstenaars die in de loop van het jaar een bestaande documenteringstool hebben uitgetest, hun ervaringen delen. Het Firmament presenteert de voor- en nadelen van bestaande tools om na te gaan welk instrument voor podiumactoren in Vlaanderen het meest aangewezen is. Actie Het Firmament werkt als partner mee aan een publieksmoment van het project ‘Erfgoedzorg in de kunstensector’, georganiseerd door PACKED vzw.

Indicatoren: -‐ het plaatsvinden van deze ontmoetingsmomenten OD 3.3

Gezien Het Firmament in haar werking ondermeer inzet op immaterieel erfgoed (ICE) en op methodieken voor het borgen hiervan, heeft Het Firmament de cultureel-erfgoedgemeenschappen toegeleid naar de databank en de website voor het immaterieel erfgoed in Vlaanderen, ontwikkeld door de Vlaamse Gemeenschap. Het Firmament heeft haar cultureel-erfgoedgemeenschappen begeleid bij het invullen van de databank. Het Firmament heeft tevens de kennis en expertise over immaterieel erfgoed uitgewisseld met anderen via de databank en via de website.

In navolging van de visienota rond immaterieel erfgoed (2010), bundelden een aantal expertisecentra onder impuls van tapis plein vzw de krachten om de immaterieel erfgoedwerking in het brede Vlaamse erfgoedveld te begeleiden. Het zogenaamde ‘ICE-trekkersnetwerk’ bestaat uit de expertisecentra CAG, ETWIE, Het Firmament, LECA en tapis plein. Vanuit hun thematische aanpak zijn ze elk het aanspreekpunt in een breder netwerk van musea, archieven en dienstverlenende organisaties. Het Platform immaterieel erfgoed (www.immaterieelerfgoed.be) wordt gerealiseerd in nauwe samenwerking met het ICE-trekkersnetwerk. In 2015 realiseert het ICE-trekkersnetwerk een aantal gezamenlijke acties. Daarnaast zet Het Firmament ook in op een aantal specifieke acties.


31

Actie Vanuit samenwerking in het ICE-trekkersnetwerk wordt in 2015 verder werk gemaakt van de uitbouw en opvolging van het digitale ICEplatform, in voorbereiding op een consortium zoals vermeld in de visienota ICE van de Vlaamse overheid (2010). Actie Het Firmament voert een gerichte communicatie over immaterieel erfgoed en het digitale ICE-platform naar specifieke gemeenschappen Actie Voor individuen of organisaties die zichzelf beschouwen als drager van ICE en het belangrijk vinden hun kennis en kunde door te geven aan volgende generaties, sensibiliseert Het Firmament om zich aan te melden op www.immaterieelerfgoed.be en zo hun belichaamde kennis of traditie zichtbaar te maken. Het Firmament begeleidt hen hierbij. Actie De beschrijving en evaluatie van alle testcases zoals hierboven opgelijst worden zowel via de eigen website als die van partners ontsloten. Projecten rond immaterieel erfgoed worden ontsloten via www.immaterieelerfgoed.be.

Indicatoren: -‐ de aanwezigheid van podiumkunsten op www.immaterieelerfgoed.be en de concrete borgingsacties die bij gemeenschappen lopen, onder begeleiding van Het Firmament


32

SD 4 Het Firmament heeft een inspirerende en sensibiliserende voortrekkersrol gespeeld in het expertisenetwerk van het cultureel-erfgoed van de podiumkunsten. In dat netwerk heeft het zich opgesteld als bemiddelende instantie of makelaar die nieuwe ideeën laat circuleren en productief maakt.

Het Firmament treedt op als bemiddelaar in het expertisenetwerk van het cultureel erfgoed van de podiumkunsten om van daaruit de cultureel-erfgoedgemeenschap van de podiumkunsten te activeren. Het Firmament stimuleert interactie en overleg tussen de verschillende spelers en streeft naar complementariteit met bestaande organisaties. Door regelmatig overleg met mogelijke partners creëert het voldoende draagvlak en brengt het een duurzaam functioneren van het expertisenetwerk tot stand. Daarnaast overstijgt de werking van Het Firmament de grenzen van het netwerk van het podiumkunstenerfgoed. Zo zal het samenwerken met de netwerken van andere expertisecentra en erfgoedorganisaties en zoekt het ook aansluiting bij andere relevante beleidsdomeinen en -niveaus. Zo blijven we in 2015 bruggen tussen erfgoedactoren, tussen beleidsdomeinen en –niveaus, tussen professionele actoren en vrijwilligers en amateurs. OD 4.1

Hiertoe heeft Het Firmament op de verschillende beleidsniveaus in Vlaanderen duurzame contacten uitgebouwd die gericht zijn op afstemming en synergie in de podiumkunstensector. Actie Het Firmament pleegt in 2014 minstens een keer overleg met het lokale (stad Mechelen) en Vlaamse niveau (agentschap Kunsten en Erfgoed). Actie Het Firmament volgt de ontwikkelingen van de interne staatshervorming op om op de hoogte te zijn welk beleidsniveau de provinciale bevoegdheden m.b.t. erfgoed zal overnemen. Actie Vertegenwoordigers van de stad Mechelen en de provincies zijn opgenomen in de stuurgroep van het onderzoek over ‘De omgang met podiumkunstenerfgoed’ en in de Algemene vergadering van Het Firmament. Actie Het Firmament is lid van de Expertencommissie Immaterieel Cultureel Erfgoed waarin o.m. advies te gegeven wordt over aanvragen voor de Inventaris Vlaanderen voor Immaterieel Cultureel Erfgoed en voor de verschillende lijsten en het UNESCO-register. Actie Veerle Wallebroek van Het Firmament is lid van de stuurgroep van het project E-land, een reflectietraject van Erfgoedcel Mechelen om vanuit concrete, lokale erfgoedprojecten blijvend in te zetten op (internationale) netwerking en expertisedeling. Actie Het Firmament is lid van de werkgroep Selectie en Waardering (provincies) Actie Het Firmament is lid van de adviescommissie van het Autonoom Gemeentebedrijf Mechelen ‘Actief in Cultuur’


33

Indicatoren: -‐ het bijwonen van de vergaderingen en de verslagen -‐ de gemaakte afspraken m.b.t. afstemming en complementariteit OD 4.2

Hiertoe heeft Het Firmament de erfgoedreflex in andere beleidsdomeinen aangewakkerd en heeft het aangezet tot domeinoverschrijdende samenwerking door middel van sensibilisering op het vlak van het cultureel erfgoed van de podiumkunsten.

Actie Het Firmament werkt met het onderzoek over ‘De omgang met podiumkunstenerfgoed’ een strategie uit om het erfgoedbewustzijn ingang te doen vinden in het professionele podiumkunstenveld en in het amateurkunstenveld en om het erfgoedveld toe te leiden naar de performatieve mogelijkheden van podiumkunstenerfgoed. Actie Het Firmament stimuleert het opgestarte netwerk rond ‘decordoeken’. Dit netwerk kwam in 2014 voor de eerste keer samen en brengt mensen uit het erfgoedveld en onderzoeksinstellingen samen. Het eerste doel van dit netwerk is de nog resterende decordoeken in kaart te brengen met het oog op een internationaal restauratieproject. Het Firmament ontsluit de verzamelde gegevens via Archiefbank Vlaanderen. Actie Het Firmament start een netwerk op over ‘theatertechnisch erfgoed’ met experts en organisaties uit verschillende domeinen, met het oog op kennisdeling, registratie, samenwerking, etc. Actie Het Firmament is lid van de stuurgroep van het project ‘Het spel zit op de wagen mee’ van Sjarabang vzw, gesubsidieerd binnen het beleidsdomein Sociaal-Cultureel Werk (Participatiedecreet). Met het project wil men de technieken van de wagenspelen vertalen naar een hedendaags straattheaterproject. I.s.m. tapis plein vzw, FARO, OPENDOEK, Kunstwerk(t), Demos Actie Het Firmament zetelt samen met het Vlaams Theater Instituut als partner in de redactieraad van de nieuwe publicatiereeks over belangrijke theaterarchieven i.s.m. het Research Centre for Visual Poetics (Universiteit Antwerpen) en ArchiVolt (Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen). Actie Het Firmament onderhoudt en breidt de contacten uit in het onderwijs- en onderzoeksveld om zo de erfgoedreflex in dit beleidsdomein aan te wakkeren.

Indicatoren: -‐ de gelegde contacten en de verslagen -‐ de uitgewerkte onderzoeksstrategie


34

OD 4.3

Hiertoe heeft Het Firmament haar visie en expertiserol afgestemd met FARO, andere landelijke expertisecentra, organisaties voor volkscultuur en relevante collectiebeherende cultureelerfgoedorganisaties binnen het cultureel-erfgoedveld.

Actie Het Firmament is lid van het Cultureel-Erfgoedoverleg waarin organisaties erkend binnen het Cultureel-Erfgoeddecreet vertegenwoordigd zijn, met het oog op belangenbehartiging, afstemming, complementariteit, etc. Actie In navolging van de beleidsnota over immaterieel erfgoed (2010) blijft Het Firmament in 2015 een actieve rol opnemen in het netwerk rond immaterieel erfgoed. Het (min.) tweemaandelijks overleg tussen de ICE-domeintrekkers LECA vzw, ETWIE, CAG, Resonant vzw, Het Firmament, tapis plein, FARO en platform www.immaterieelerfgoed.be wordt verdergezet in functie van de verdere netwerkontwikkeling, taakverdeling, afstemming en samenwerking rond dienstverlening en begeleiding alsook rond opvolging van het digitale ICE-platform voor elk van de (min.) 5 domeinen (zie OD 3.3). Actie Binnen dit ICE-trekkersnetwerk fungeert Het Firmament samen met Resonant als ‘trekker’ van het domein podiumkunsten en muziek. In 2015 resulteert dit concreet in een visienota over de immateriële aspecten van het erfgoed van podiumkunsten en muziek. Actie Het Firmament pleegt in 2015 minstens eenmaal overleg met FARO om bepaalde acties en strategieën af te toetsen en af te stemmen. Actie Het Firmament participeert actief aan de stuurgroep en inhoudelijke werkgroepen van het project ‘Erfgoedzorg in de kunstensector’ (PACKED). Het Firmament neemt hierin niet enkel een sturende rol op, maar levert ook generieke kennis aan over archief- en collectiezorg. Er wordt gestreefd naar een complementaire expertiseopbouw en maximale expertisedeling. Actie Het Firmament volgt het Brusselse project ‘Archiefzorg voor kunstinstellingen’ (AMVB) mee op. Er wordt gestreefd naar een complementaire expertiseopbouw en maximale expertisedeling. Actie Het Firmament zetelt in de adviesraad van Resonant om een strategie uit te werken over de omgang met jazzerfgoed. Actie Het Firmament is lid van de werkgroep Privaatrechtelijke Archief (VVBAD) Actie Verschillende vertegenwoordigers uit het erfgoedveld (en het podiumkunstenveld) zetelen in de stuurgroep van het onderzoek over ‘De omgang met podiumkunstenerfgoed’ en in de Algemene vergadering met het oog op kennisdeling en afstemming. Actie Het Firmament pleegt individueel overleg met organisaties om samenwerkingsmogelijkheden af te toetsen en om af te stemmen over concrete projecten indien er raakvlakken zijn met de werking van Het Firmament.

Indicatoren: -‐ de deelname aan en de verslagen van de bijeenkomsten met deze stuurgroepen, commissies, trajecten, etc.


35

OD 4.4

Hiertoe heeft Het Firmament een complementaire werking uitgebouwd met het Vlaams Theater Instituut, het Forum voor Amateurkunsten (OPENDOEK en Danspunt) en Resonant. Deze organisaties fungeren als preferentiële partners in het expertisenetwerk van het cultureel erfgoed van de podiumkunsten.

Actie Het Firmament pleegt in 2015 minstens eenmaal overleg respectievelijk met VTi, Forum voor Amateurkunsten, OPENDOEK en Danspunt, en Resonant om te komen tot een complementaire werking. Actie Het Firmament zetelt in de stuurgroep OPENDOEK/Figurentheater om vanuit de voorgeschiedenis van Het Firmament een duurzame werking over figurentheater te ondersteunen en verder uit te bouwen. Actie Verschillende vertegenwoordigers van deze preferentiële partners zetelen in de stuurgroep van het onderzoek over ‘De omgang met podiumkunstenerfgoed’ en in de Algemene vergadering, met het oog op kennisdeling en afstemming.

Indicatoren: -‐ de deelname aan en de verslagen van de vergaderingen en de overlegmomenten OD 4.5

Hiertoe heeft Het Firmament een gemeenschapsvormende rol gespeeld en heeft het op die manier bijgedragen tot dialoog en samenwerking binnen en buiten het veld van het erfgoed van de podiumkunsten. Het heeft een platform gecreëerd waar de verschillende groepen, gemeenschappen en individuen van de cultureel-erfgoedgemeenschap van de podiumkunsten elkaar kunnen ontmoeten.

Actie Het Firmament blijft de Algemene vergadering met een brede vertegenwoordiging uit het erfgoed- en podiumkunstenveld inzetten als platform voor ontmoeting en discussie over bepaalde thema’s. Actie Aan de hand van individuele contacten, overlegmomenten, aanwezigheid op sectorevenementen, sensibiliseert Het Firmament het veld van de podiumkunsten (professioneel en amateur) en het erfgoedveld (professioneel en vrijwilliger) over het belang van de borging van het cultureel erfgoed van de podiumkunsten en zorgt het voor dialoog en samenwerking.

Indicatoren: -‐ de deelname aan en de verslagen van de vergaderingen, de overlegmomenten en evenementen


36

OD 4.6

Hiertoe heeft Het Firmament zich ingeschakeld in een internationaal netwerk van erfgoed en podiumkunsten om actief mee te werken aan kennis- en expertisedeling met het buitenland.

Actie Aan de hand van relevante internationale literatuur, nieuwsbrieven, opvolging van de actualiteit in het buitenland, enzovoort, breiden de medewerkers van Het Firmament hun kennis en expertise over het cultureel erfgoed van de podiumkunsten uit en zijn ze op de hoogte van actuele internationale trends en evoluties. Zoals vermeld wordt de verzamelde informatie geëvalueerd, gedocumenteerd en zo breed mogelijk gecommuniceerd. Actie Het Firmament onderhoudt huidige en legt nieuwe contacten in het internationale veld van het erfgoed van de podiumkunsten. Het maakt zich lid van relevante internationale organisaties om op de hoogte te zijn van de ontwikkelingen op internationaal niveau en samenwerkingsmogelijkheden te onderzoeken. Actie Het Firmament neemt deel aan internationale congressen en presenteert waar mogelijk een eigen project. Actie Het Firmament is lid van SIBMAS (International Association of Libraries and Museums of the Performing Arts) en volgt hun werking op. Actie Het Firmament onderzoekt de mogelijkheden om samen met SIBMAS bij de Vlaamse overheid een subsidie-aanvraag in te dienen voor een internationaal project om alle verzamelde (internationale) praktijkvoorbeelden, initiatieven en organisaties ook op internationaal niveau te kunnen ontsluiten en aan te vullen, via de website van SIBMAS. Actie Als lid van het uitvoerend comité van SIBMAS is Veerle Wallebroek mee verantwoordelijk voor de uitbouw van de website van SIBMAS en voor de voorbereiding van volgend congres in Kopenhagen (2016). De voorbereidende samenkomst vindt plaats begin juni 2015 in Kopenhagen. Actie Het Firmament pleegt minstens jaarlijks overleg met de Universiteit van Amsterdam – Bijzondere Collecties om expertise uit te wisselen, samenwerkingen te onderzoeken en projecten van het voormalige Theater Instituut Nederland in Vlaanderen verder te zetten. Actie Het Firmament publiceert een artikel in een internationale publicatie, uitgegeven bij de Universitaire Pers Leuven, naar aanleiding van een presentatie op het congres ‘Revaluing Theatrical Heritage’, georganiseerd door de Universiteit Gent in Kortrijk (januari 2013). Het artikel draagt de titel ‘Beyond the archive. Safeguarding theatrical heritage: a strategy for empowerment of artistic communities’, en werd geschreven door Maarten De Pourcq en Staf Vos. Actie Het Firmament verwierf in 2009 de accreditatie van UNESCO om internationale dossiers m.b.t. een aanvraag om podiumkunstenerfgoed op de “representatieve lijst van immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid” (UNESCO, 2001) op te nemen, te beoordelen. Indien UNESCO Het Firmament contacteert om een dossier te behandelen, zal Het Firmament deze aanvragen ter harte nemen. Het Firmament


37

volgt verder de ontwikkelingen bij UNESCO en andere instanties op m.b.t. immaterieel en roerend erfgoed.

Indicatoren: -‐ De informatie die systematisch verzameld en duurzaam beheerd wordt om als basis te dienen voor communicatie en de uitbouw van de dienstverlening (advies, begeleiding, publieksmomenten, vorming, etc. - zie SD3) -‐ De ingediende subsidie-aanvraag voor een internationaal project met SIBMAS -‐ De verslagen van overlegmomenten met internationale partners, congressen, etc. -‐ Het gepubliceerde artikel in de internationale publicatie uitgegeven bij de Universitaire Pers Leuven -‐ de opmaak van een adviesrappport indien UNESCO Het Firmament contacteert


38

SD 5 Het Firmament heeft de opgebouwde kennis en expertise op het vlak van figurentheater verduurzaamd.

Door de historiek en de evolutie van Het Firmament vanaf 1968 is er vooral expertise ontwikkeld op het vlak van figurentheater en erfgoed. De eindresultaten van drie jaar onderzoek het duurzaam borgen van figurentheatererfgoed (20052009) werden gebundeld in de publicatie ‘De boom op het dak. Verdiepingen in het figurentheatererfgoed’. Het Firmament wil er dan ook op inzetten om gedurende deze beleidsperiode de werking over figurentheater en de opgebouwde kennis en expertise te verduurzamen. De noden die destijds gedetecteerd werden over figurentheatererfgoed en die ook gelden voor het ruimere veld van de podiumkunsten, werden geïntegreerd in de verruimde werking (nood aan depotruimte, wetenschappelijk onderzoek, integrale aanpak van roerend en immaterieel erfgoed, etc.). Voor andere aspecten die niet verdergezet kunnen worden in de vernieuwde werking van Het Firmament, wordt getracht ze zoveel mogelijk in te bedden in andere structuren. Zo werden de figurentheaterworkshops, de organisatie van het Forum voor figurentheater en de communicatie naar het figurentheaterveld sinds 2013 overgenomen door OPENDOEK, steunpunt voor amateurtheater. Bijzondere aandacht in dit proces gaat naar de eigen collectie van 1000 poppen, het figurentheaterarchief en de –bibliotheek die doorheen de geschiedenis van Het Firmament werden opgebouwd. De collectie werd alvast ingezet als testcase om expertise op te bouwen over objectregistratie, het werken met vrijwilligers voor registratie, en het herbestemmen van archieven en collecties. De opgebouwde expertise wordt systematisch ingezet in de dienstverlening voor het brede veld of gedeeld via eigen of partnerkanalen. OD 5.1

Hiertoe heeft Het Firmament een structurele oplossing gezocht voor de waardevolle collectie. Actie Het Firmament voert het actieplan voor het herbestemmen van de eigen figurentheatercollectie, -bibliotheek en het –archief verder uit. Voor de verschillende deelcollecties en –archieven rondt het proces van het uitklaren van de eigendomsrechten af, begeleid door een jurist. De schenkingen die in het verleden gebeurden, werden op papier vastgelegd. Het uitklaren van de eigendomsrechten en het juridisch vastleggen van de schenkingen geeft de organisatie de nodige slagkracht om andere partners te benaderen. Daarnaast gaat Het Firmament verder met het registeren van de collectie in samenwerking met vrijwilligers van Erfgoedcel Mechelen om een goed beeld te krijgen over de inhoud en waarde van de collectie, in functie van selectie en overdracht. Actie Analyse van de noden en verwachtingen van de stakeholders betrokken bij (delen van) het archief of de collectie en van de concrete herbestemmingspistes


39

Actie Parallel een rondetafelgesprek over ‘hoe erfgoedcollecties een nieuwe bestemming kunnen krijgen in het kunstenveld?' Dit in functie van het re-activeren van erfgoed en om verder te kijken dan louter een goede bewaring. Actie De resultaten van de nodenanalyse en het rondetafelgesprek resulteren in een concreet voorstel aan de Raad van bestuur. Actie Mogelijke (erfgoed)bewaarplaatsen en/of actoren uit het kunstenveld worden gecontacteerd in functie van een overdracht van (delen van) het archief of de collectie. Actie Wanneer Het Firmament aanvragen tot bruiklenen ontvangt voor objecten uit de collectie, wordt hier zoveel mogelijk op ingespeeld.

Indicatoren: -‐ de ondertekende schenkingsovereenkomsten -‐ het concrete voorstel tot herbestemming aan de Raad van bestuur op basis van de nodenanalyse van de betrokkenen bij het archief en de collectie en het rondetafelgesprek over de mogelijkheden tot herbestemmingen in het kunstenveld -‐ de gelegde contacten in functie van een mogelijke overdracht -‐ de behandelde bruikleenaanvragen OD 5.2

Hiertoe heeft Het Firmament gezorgd voor een structurele verankering van vorming en opleiding over figurentheater om de overdracht ervan te garanderen naar volgende generaties. Actie Vanuit zijn bestuurdersmandaat bij Het Firmament sinds 2014 en zijn betrokkenheid bij de vroegere werking van Het Firmament, engageert Willem Verheyden zich om vanuit zijn huidige beroepsactiviteiten in het Deeltijds Kunstonderwijs en de Kunsthumaniora voor deze doelstelling duurzame oplossingen te vinden. Het is de bedoeling om de overdracht van figurentheatertechnieken voor volgende generaties te garanderen. Deze aanpak is nodig om de opgebouwde dynamiek in het figurentheaterveld verder te zetten en een nieuwe instroom van talent te garanderen. De workshops figurentheater werden alvast overgenomen door OPENDOEK.

Indicatoren: -‐ de gezette stappen tot inbedding van vorming rond figurentheater in het Deeltijds Kunstonderwijs, de Kunsthumaniora en andere onderwijsinstellingen.


40

OD 5.3

Hiertoe heeft Het Firmament de noden en behoeften zoals die door het haalbaarheidsonderzoek (2005-2009) gedetecteerd werden, opgevolgd.

Door de overdracht van verschillende aspecten van de vroegere figurentheaterwerking aan OPENDOEK, worden deze noden nu verder opgevolgd door OPENDOEK.


41

SD 6 Het Firmament heeft een beleid geconcretiseerd op vlak van duurzaamheid en maatschappelijke en culturele diversiteit binnen de eigen organisatie.

Het Firmament heeft relevante maatschappelijke tendensen waaronder ecologie, duurzaamheid, diversiteit en interculturaliteit altijd hoog in het vaandel gedragen en zal dat blijven doen in deze beleidsperiode. Het Firmament integreert het in de verschillende aspecten van zijn werking door onder meer in te zetten op interne kwaliteitszorg wat de werking van de organisatie efficiënter maakt en waardoor de opgebouwde kennis en expertise op een duurzame manier bewaard en ingezet kan worden. OD 6.1

Hiertoe heeft Het Firmament bijzondere aandacht gehad voor een maatschappelijk en cultureel diverse samenstelling van het personeelsbestand en de raad van bestuur en heeft activiteiten rond diversiteit opgezet. Bovendien heeft Het Firmament zich geëngageerd om proactief vorm te geven aan acties die vervat zitten in het Vlaams Actieplan Armoedebestrijding en die betrekking hebben op hun doelstellingen. Actie Het Firmament is partner van het project ‘Het spel zit op de wagen mee’ van Sjarabang vzw, gesubsidieerd binnen het beleidsdomein Sociaal-cultureel werk (Participatiedecreet). Sjarabang vzw wil kunsten cultuurparticipatie van mensen met een verstandelijke of meervoudige beperking bevorderen via inclusieve activiteiten. Met het project wil men de technieken van de wagenspelen vertalen naar een hedendaags straattheaterproject, gerealiseerd door mensen met een beperking. Het Firmament zorgt voor input over de traditie van wagenspelen ter inspiratie van de betrokkenen. Actie Het Firmament betrekt Sjarabang vzw als een van de testcases rond podiumkunstenerfgoed in de experimentele tentoonstelling van de Stad Mechelen, ter voorbereiding van de opening van een nieuw stadsmuseum (2018).

Indicatoren: -‐ de verslagen van de stuurgroep van het project, de actieve inbreng van Het Firmament -‐ de actie van Sjarabang vzw in de tentoonstelling


42

OD 6.2

Hiertoe heeft Het Firmament in zijn werking de basisprincipes van duurzaamheid en ecologisch bewustzijn ingebouwd. Dit behelst onder meer constante aandacht voor de ecologische impact van de werking. Het behelst ook een duurzame werking, met kennisborging naast kennisdeling. In dit kader heeft Het Firmament er ook voor gezorgd dat de omgang met gedigitaliseerd of digital born cultureel erfgoed van de podiumkunsten op een duurzame manier is verlopen. Teneinde de digitale gegevens blijvend toegankelijk te maken, heeft Het Firmament bij de creatie van de bestanden standaarden toegepast met het oog op de archivering (duurzame opslag), de ontsluiting als de uitwisseling van digitale collecties. CEST (Cultureel ErfgoedStandaarden Toolbox) is een dynamisch instrument om praktijkgerichte ondersteuning te voorzien bij het gebruik van standaarden. Het Firmament heeft voor hun digitaliseringsactiviteiten CEST geraadpleegd.

Actie Het Firmament zet het opgestart traject rond interne kwaliteitszorg verder in het kader van de professionalisering van de werking en het verduurzamen van interne processen en kennis. Actie Alle verzamelde informatie, binnenkomende vragen en alle andere interne en externe documenten worden systematisch geïntegreerd in de geïnstalleerde instrumenten voor efficiënt en duurzaam informatiebeheer en optimale informatie- en kennisdeling. Dit met het oog duurzame overdracht van kennis en expertise:  Het wekelijks intern overleg wordt voorbereid in een gedeeld document op het cloudsysteem van Google Drive  Alle medewerkers werken in één gemeenschappelijke boomstructuur op Google Drive en respecteren de gemaakte afspraken over het gebruik ervan  De verzamelde praktijkvoorbeelden, organisaties en initiatieven uit binnen- en buitenland worden systematisch per categorie opgelijst in een excelbestand  Alle studiedagen, vormingen, voorstellingen, bijgewoond door de medewerkers worden systematisch opgelijst Actie Het Firmament organiseert minstents 1 keer per jaar een Trash Day met alle medewerkers. Actie De medewerkers van Het Firmament implementeren methodes van timemanagement in hun dagelijkse werking. Actie Het Firmament vertaalt het actieplan naar een meetplan met bruikbare indicatoren dat als dagelijks werkinstrument ingezet kan worden. Actie Het Firmament ontwikkelt functieprofielen, gekoppeld aan loonbarema’s en functioneringscycli.

Indicatoren: -‐ Het gebruik van de geïnstalleerde instrumenten voor duurzaam beheer van informatie met het oog duurzame overdracht van kennis enexpertise -‐ de toepassing van een tijdwinplan van de medewerkers -‐ het ontwikkelde meetplan -‐ de functieprofielen en –cycli


43

OD 6.3

Hiertoe heeft Het Firmament zich geëngageerd om te waarborgen dat de website van de organisatie toegankelijk is. Dit betekent dat de website ook bruikbaar moet zijn voor mensen met een visuele, auditieve of motorische beperking. Indien Het Firmament een nieuwe website heeft gebouwd, voldoet deze aan de ijkpunten van de AnySurfer checklist.

Actie Het Firmament waakt erover dat de vernieuwde website blijft voldoen aan de ijkpunten van de AnySurfer checklist.

Indicatoren: -‐ de vernieuwde website die blijft voldoen aan de AnySurfer checklist


44

ACTIEPLAN 2015 Het Firmament vzw

Recommend Documents