ABVD Uw arts heeft u een ABVD-chemotherapie voorgeschreven in het kader van de behandeling van Hodgkin lymfoma.
Wat is ABVD? ABVD is een combinatie van vier verschillende geneesmiddelen: doxorubicine (merknaam: Adriamycine®), bleomycine, vinblastine en dacarbazine. Deze chemotherapie wordt in principe om de 14 dagen toegediend in de behandeling van patiënten met lymfeklierkanker. Er zijn 2 toedieningen per cyclus. Iedere cyclus duurt 4 weken. In totaal worden 2 tot 8 cycli toegediend. Deze therapie kan ambulant worden toegediend en gebeurt in de regel in het dagziekenhuis.
Praktisch U hebt een afspraak gekregen voor uw eerste toediening in het dagziekenhuis. In het dagziekenhuis wordt meestal eerst een bloedname verricht en een kathetertje geplaatst in een bloedvat van de hand of voorarm. Indien bloednames moeilijk verlopen, kan het aangewezen zijn om een implanteerbaar systeem te laten plaatsen (zgn. poortkatheter). Nadien wordt u onderzocht door de dienstdoende arts op het dagziekenhuis. Indien dit onderzoek en de resultaten van de bloedanalyse dit toelaten, wordt nadien de chemotherapie toegediend. Het kan ook gebeuren dat de dosis van de geneesmiddelen moet worden verminderd of dat de chemotherapie moet worden uitgesteld. Na de toediening krijgt u de afspraken voor de volgende behandeling mee. Het kan zijn dat u zich de eerste nacht na de toediening wat rusteloos voelt, soms kan dit wat inslaapstoornissen geven. Een deel van de geneesmiddelen van deze chemotherapiecombinatie wordt langs de urine uitgescheiden. U doet er goed aan om veel te drinken gedurende de eerste 24 uur na de chemotherapie. Wat betreft het soort drank bestaat geen beperking. Bij alle chemokuren worden schadelijke producten via de urine en de stoelgang uitgescheiden. Daarom plast u best zittend (om spatten te voorkomen), sluit u na het gebruik van het toilet het deksel en spoelt u 2 keer door. Zo zijn alle restproducten verwijderd. Deze maatregel neemt u gedurende 6 dagen, te beginnen op de dag dat de chemotherapie start. …
AZ Klina ● Brasschaat AZ Monica ● Antwerpen – Deurne AZ Nikolaas ● Sint-Niklaas AZ Sint-Jozef ● Malle GZA Ziekenhuizen ● Antwerpen – Mortsel – Wilrijk UZA ● Edegem
Iridium Kankernetwerk
[email protected] www.iridiumkankernetwerk.be
Mogelijke nevenwerkingen Bij elke chemotherapie kunnen nevenwerkingen optreden. Hoe u deze nevenwerkingen beleeft, is erg persoonlijk. Sommige mensen hebben veel last van nevenwerkingen, anderen weer niet. Laat u niet beïnvloeden door verhalen van andere mensen.
Misselijkheid en braken: Misselijkheid en braken zijn een veel voorkomende nevenwerking van dit schema. Voorafgaand aan de chemotherapietoediening zelf worden twee à drie medicijnen (antibraakmiddelen en een cortisonederivaat) toegediend langs het infuus. Dit is meestal voldoende om de misselijkheid en het braken tegen te gaan. Toch worden u nog tabletten meegegeven die u thuis verder dient in te nemen. Als u gedurende meerdere dagen deze middelen gebruikt, kan dit tot obstipatie (verstopping) leiden. Soms kan er milde hoofdpijn optreden. U kunt dan best wat paracetamol (Dafalgan®) gebruiken. Bent u toch nog misselijk, dan kan Primperan® of Litican® worden gebruikt. Deze medicijnen mogen samen met uw andere medicatie genomen worden. De standaarddosis voor deze middelen is driemaal daags voor de maaltijd. Na chemotherapietoediening mogen hiervan tot 8 tabletten per dag (= om de 3 uur) ingenomen worden. Er bestaan smelttabletten, tabletten, siroop en suppositoria (wat soms handig kan zijn).
Obstipatie of verstopping: Om obstipatie tegen te gaan, wordt aangeraden veel te drinken, ook warme dranken (warm water helpt soms). Drink ’s morgens vers geperst appelsiensap, en eet extra fruit bij het ontbijt zoals kiwi’s, pruimen, druiven,… Neem als tussendoortje gedroogde rozijnen, abrikozen of pruimen. Vraag uw arts of u vezelrijke voeding mag nemen, zoals volkoren producten, rauwe groenten, vers fruit. Na een recente darmoperatie kan vezelrijke voeding namelijk nog te vermijden zijn. Maak gebruik van olijfolie. Als u 2 dagen geen stoelgang hebt gehad, is het aangewezen om een beroep te doen op een hulpmiddel of geneesmiddel. Als u goede resultaten hebt met bepaalde middelen zoals kruidenthee, vezelsupplementen,… mag u die gerust innemen. De volgende middelen kunnen we aanbevelen en zijn onschadelijk voor de darmen bij langdurig gebruik: o
Movicol®: 1 tot 2 zakjes per keer per dag
o
Forlax®: 1 tot 2 zakjes per keer per dag
o
Duphalac® of lactulose-siroop: 1 tot 2 soeplepels per dag
o
Duphalac dry®: 1 tot 2 zakjes per keer
Denk eraan om steeds voldoende vocht bij deze middelen in te nemen om hun werking te bevorderen. Indien deze middelen niet helpen, kan éénmalig een Microlax® geplaatst worden.
Onderdrukking van het beenmerg: Chemotherapie kan het beenmerg onderdrukken, waardoor u een tekort krijgt aan rode en/of witte bloedcellen. De onderdrukking is meest uitgesproken (het dieptepunt, ook wel nadir genoemd) tussen dag 7 en 10 na toediening van de chemotherapie. o
Bloedarmoede (anemie) of een tekort aan rode bloedcellen: Bloedarmoede leidt tot vermoeidheid. Meestal herstelt dit spontaan; een transfusie is zelden nodig. Soms kan worden overwogen om u te behandelen met erythropoëtine, een product dat de aanmaak van rode bloedcellen stimuleert. Het wordt toegediend via een onderhuidse injectie.
o
Een tekort aan witte bloedcellen: Een tekort aan witte bloedcellen maakt u zwakker in uw afweer tegen verschillende infectieziekten, waardoor infecties veel moeilijker door uw eigen afweer overwonnen kunnen worden.
ABVD
Versie 28-04-2016
2/5
U dient dan ook bij koorts (>38°C), rillingen of algemeen ziektegevoel direct contact op te nemen met uw huisarts of het ziekenhuis. Indien u niemand kunt bereiken, dient u zich aan te melden op de afdeling spoedgevallen van ons ziekenhuis. Uw bloed zal gecontroleerd worden en indien het aantal witte bloedcellen veel te laag is, kan het zijn dat u moet worden gehospitaliseerd om langs intraveneuze weg (langs de ader) antibiotica toegediend te krijgen. Indien het aantal witte bloedcellen ernstig gedaald is, bestaat de mogelijkheid om met onderhuidse spuitjes een product toe te dienen dat de productie van witte bloedcellen stimuleert. o
Een tekort aan bloedplaatjes: Een ernstig tekort aan bloedplaatjes treedt zelden op. Tekens van abnormale bloedingsneiging (bijv. bloedneus, blauwe plekken, onderhuidse bloedinkjes, tandvleesbloedingen,…) moeten steeds dringend gemeld worden. Het regelmatige gebruik van andere geneesmiddelen, die een effect hebben op de bloedstolling, moet worden vermeden tijdens de behandeling. Bespreek steeds alle geneesmiddelen die u gebruikt of wenst te gebruiken met de arts die u onderzoekt tijdens elk bezoek aan het dagziekenhuis. Het gaat hierbij vooral om middelen zoals Sintrom®, Marcoumar®, Plavix®, Aspirine®, Sedergine®, Perdolan compositum®, en ook bepaalde ontstekingswerende middelen. Bij koorts of pijn kan wel paracetamol gebruikt worden.
Haarverlies: Tijdens de behandeling kan haarverlies optreden. Bij de meerderheid van de patiënten geeft dit aanleiding tot volledig haarverlies. We beschikken op onze dienst over ijskappen. Door afkoeling van de hoofdhuid wordt het risico op haaruitval verminderd. Indien u dit wenst te gebruiken, zult u enkele uren langer in het ziekenhuis moeten blijven. U kunt dit best bespreken met de artsen en verpleegkundigen van het dagziekenhuis oncologie.
Mucositis of slijmvliesirritatie: Chemotherapie kan in wisselende mate beschadigend zijn voor de slijmvliezen (oogvlies, mond-keel-neusholte, slokdarm, maag- en darmwand, vaginaslijmvlies). Zo nodig zal u een spoelmiddel voorgeschreven worden (Iso-Betadine®, Corsodyl®, magistrale bereiding…). Wanneer er sprake is van een schimmelinfectie, zal u ook hiervoor een behandeling voorgeschreven krijgen (Diflucan®, Sporanox®, Nystatine®,…).
Zenuwpijnen: Naarmate u meer kuren krijgt toegediend, kunnen er gevoelsstoornissen ontstaan, meestal ter hoogte van de vingertoppen en tenen, soms uitbreidend naar de voetzolen. Deze gevoelsstoornissen kunnen een tintelend gevoel veroorzaken en/of voosheid. Deze tintelingen kunnen pijnlijk en hinderlijk zijn bij het uitvoeren van fijne bewegingen zoals naaien, knopen dicht doen of veters knopen. Indien de gevoelsstoornissen gelokaliseerd zijn ter hoogte van de voeten, kan u hinder ondervinden bij het stappen. Soms zal u arts dan beslissen om de dosis of de toedieningswijze van de behandeling aan te passen.
Koorts: Na de toediening kan u de eerste dag last hebben van koorts als reactie op de toediening van bleomycine. U mag hiervoor paracetamol innemen. Indien u op dag 3 nog steeds koorts hebt, dient u contact op te nemen met uw behandelende arts om andere oorzaken uit te sluiten.
Effect op menstruatie en vruchtbaarheid: o
Voor vrouwen met lymfeklierkanker: Tijdens de chemotherapie worden de menstruaties in de regel onregelmatig en blijven ze vaak uit. Dit kan definitief zijn. Soms, eerder bij jongere dames, is er nauwelijks beïnvloeding van de menstruele cyclus of herstelt deze zich na het beëindigen van de chemotherapie (soms pas na 1 jaar). Een zwangerschap is niet verenigbaar met chemotherapie (te groot risico voor de vrucht) en is evenmin wenselijk zo snel na de diagnose.
ABVD
Versie 28-04-2016
3/5
Er zal dus altijd voor een adequate anticonceptie gezorgd dienen te worden, ook als de menstruatie (tijdelijk) uitblijft. o
Voor mannen met lymfeklierkanker: Chemotherapie kan schade aan spermacellen toebrengen. Een adequate anticonceptie tot 1 jaar na de chemotherapie is daarom aangewezen. U dient gebruik te maken van een goede bescherming, zoals een condoom, zodat een zwangerschap bij uw partner wordt vermeden.
Vermoeidheid: Elke chemotherapie veroorzaakt in wisselende mate moeheid en een verminderd uithoudingsvermogen. Ook bij dit schema kunnen vermoeidheidsproblemen een grote rol spelen.
Gevoeligheid voor zonlicht: Chemotherapie zorgt ervoor dat de huid gevoeliger wordt voor de zon, waardoor ze sneller verbrandt. In de praktijk wil dit zeggen dat zonnebaden tijdens de warme middagzon af te raden is, maar dat beperkte zonneblootstelling mits goede protectie wel kan (hoge zonnefilter). In zeldzame gevallen ontstaan door teveel zon pigmentvlekken in het gelaat vergelijkbaar met een zwangerschapsmasker.
Lange termijn effecten Bij elke chemobehandeling is er een beperkt risico op lange termijnstoxiciteit, maar dit weegt geenszins op tegen het te verwachten voordeel van deze behandeling in het kader van uw ziekte.
Vermindering van de hartfunctie: Wanneer de totale dosis doxorubicine gegeven aan een patiënt een bepaalde waarde overschrijdt, stijgt het risico op hartverzwakking. Echter bij een normale dosering wordt deze kritische drempel niet bereikt. Bij oudere patiënten of bij patiënten met belangrijk hart- en vaatlijden is een grondige evaluatie van de hartfunctie voor de start van de chemotherapie aangewezen.
Leukemie: Chemo- en radiotherapie kunnen verantwoordelijk zijn voor een stijging van het risico op leukemie op lange termijn. Het uiteindelijke risico blijft echter zeer laag en is veel lager dan het te verwachten voordeel voor een patiënt met lymfeklierkanker.
Longontsteking: Een zeer zeldzaam voorkomende, ernstige bijwerking van bleomycine is een vorm van longirritatie, genaamd interstitiële longontsteking of fibrose. Als u symptomen ontwikkelt, zoals moeilijkheden met ademhalen of een snelle ademhaling, al dan niet geassocieerd met hoest of koorts, neem dan onmiddellijk contact op met uw arts. Vooral bij patiënten boven de 70 jaar en actieve rokers is het risico verhoogd. Er wordt aangeraden om bij een narcose de zuurstofconcentratie tijdens de beademing te verlagen. U krijgt hiervoor een kaartje mee waarop deze informatie vermeld staat en die u best bij uw identiteitsgegevens en bloedgroepkaart bewaart. Als u als hobby het duiken of parachutespringen beoefent, bespreekt u dit best met uw arts. Professioneel advies is hier noodzakelijk!
www.iridiumkankernetwerk.be
ABVD
Versie 28-04-2016
4/5
Deze infofiche werd met zorg samengesteld en is zuiver informatief van aard. Aangezien de medische wetenschap zeer snel evolueert, kunnen geen garanties worden geboden m.b.t. de volledigheid van de inhoud van deze infofiche. De informatie in deze infofiche is algemeen van aard en dient te worden begrepen als aanvulling op de specifieke (mondelinge) informatie van de behandelend arts. De medische praktijk is geen exacte wetenschap, zodat een opsomming van mogelijke complicaties in deze infofiche nooit volledig kan zijn. Door de arts kan geen verbintenis worden aangegaan over het uiteindelijke resultaat van de beschreven behandeling.
ABVD
Versie 28-04-2016
5/5
