AANZET TOT OPBOUW VAN HET STREEKPACT

AANZET TOT OPBOUW VAN HET STREEKPACT BASISDOCUMENT

Huis van de Streek - Dam 71, bus 22 - 8500 Kortrijk tel. 056/46 16 67 - fax: 056/24 99 90 - email: [email protected]

Inhoud Inleiding ................................................................................................................................4

Deel 1 : Sociaal-economische analyse ..............................................................................5 1. Demografische ontwikkeling ..............................................................................................6 1.1. Bevolking .......................................................................................................................6 1.2. Huishoudens en familiekernen ...........................................................................................7 1.3. Bevolkingsstructuur .........................................................................................................7 1.4. Loop van de bevolking......................................................................................................9 1.5. Migratie van jongeren ......................................................................................................9 1.6. Bevolking volgens studieniveau ....................................................................................... 10 1.7. Bevolking op actieve leeftijd ............................................................................................ 11 1.8. Bevolkingsvooruitzichten ................................................................................................ 11 1.8.1. Levensverwachting ................................................................................................ 11 1.8.2. Prognose van de bevolking ..................................................................................... 11 1.8.3. Maten.................................................................................................................. 12 2. Werkgelegenheid ............................................................................................................. 15 2.1. Situering RESOC-gebied ................................................................................................. 15 2.2. Tewerkstelling ............................................................................................................... 15 2.2.1. Tewerkstelling loontrekkenden ...................................................................................... 15 2.2.2. Tewerkstelling zelfstandigen ......................................................................................... 18 2.3. Werkgelegenheidsgraad.................................................................................................. 20 2.4. Beroepsbevolking .......................................................................................................... 20 2.5. Activiteitsgraad ............................................................................................................. 21 2.6. Prognose van de beroepsbevolking en de activiteitsgraad .................................................... 22 2.7. Aantal werkenden .......................................................................................................... 23 2.8. Werkzaamheidsgraad ..................................................................................................... 23 2.9. Grensarbeid .................................................................................................................. 24 2.10. Pendelbewegingen ....................................................................................................... 24 2.11. Sociale economie ......................................................................................................... 25 3. Arbeidsmarkt ................................................................................................................... 29 3.1. Evolutie en kenmerken niet-werkende werkzoekenden ........................................................ 29 3.2. Werkloosheidsgraad ....................................................................................................... 30 3.3. Uitkeringsgerechtigden ................................................................................................... 31 3.4. Vacatures ..................................................................................................................... 32 3.5. Knelpuntberoepen ......................................................................................................... 33 4. Economie ......................................................................................................................... 38 4.1. Ondernemingen............................................................................................................. 38 4.1.1. Actieve ondernemingen.......................................................................................... 38 4.1.2. Actieve ondernemingen per sector ........................................................................... 38 4.1.3. Verdwenen ondernemingen .................................................................................... 39 4.1.4. Verdwenen ondernemingen per sector...................................................................... 40 4.1.5. Opgerichte ondernemingen..................................................................................... 40 4.1.6. Opgerichte ondernemingen per sector ...................................................................... 41 4.1.7. Faillissementen ..................................................................................................... 42 4.1.8. Faillissementen per sector ...................................................................................... 43 4.2. Economische Indicatoren ................................................................................................ 45 4.2.1. Bruto binnenlands product per inwoner .................................................................... 45 4.2.2. Bruto regionaal product.......................................................................................... 45 4.2.3. Arbeidsproductiviteit.............................................................................................. 47 4.2.4. Loonkost per eenheid product ................................................................................. 49 4.2.5. Investeringen ....................................................................................................... 49 4.3. Indicatoren kenniseconomie ............................................................................................ 51 4.3.1. Technologisch industriële sectoren ........................................................................... 51 4.3.2. Kennisintensieve dienstensectoren........................................................................... 52 4.3.3. Creatieve sectoren ................................................................................................ 53 4.3.4. Patentaanvragen................................................................................................... 53 4.3.5. IWT-steunverlening ............................................................................................... 55 4.4. Value Added Logistics..................................................................................................... 57 5. Welvaart ......................................................................................................................... 60

Streekpact

Inhoud

1

5.1. Belastbaar inkomen ....................................................................................................... 60 5.2. Beschikbaar inkomen per hoofd ....................................................................................... 61 5.3. Samenstelling van het inkomen ....................................................................................... 62 6. Land- en tuinbouw .......................................................................................................... 64 6.1. Tewerkstelling ............................................................................................................... 64 6.2. De bedrijven en hun productiewaarde ............................................................................... 65 6.2.1. Land- en tuinbouw ................................................................................................ 65 6.2.2. Tuinaanleg ........................................................................................................... 67 7. Aanbod bedrijventerreinen............................................................................................... 68 8. Social Profit ..................................................................................................................... 72 8.1. Situering van de sector................................................................................................... 72 8.2. Tewerkstelling in de deelsectoren..................................................................................... 73 9. Wonen ............................................................................................................................. 75 9.1. Gemiddelde prijs per m² bouwgrond................................................................................. 75 9.2. Aantal sociale huurwoningen ........................................................................................... 76 9.3. Wooncomfort ................................................................................................................ 77 9.4. Verkoop onroerende goederen ......................................................................................... 77 9.5. Huurprijzen particuliere woningen .................................................................................... 78 9.6. Bewoningstitel............................................................................................................... 78 10. Mobiliteit en infrastructuur............................................................................................. 79 10.1. Ingeschreven personenwagens ...................................................................................... 79 10.2. Situatie en evolutie personenvervoer .............................................................................. 79 10.3. Situatie en evolutie goederenvervoer .............................................................................. 79 10.4. Situatie en evolutie bewegingen luchthaven ..................................................................... 82 11. Toerisme en recreatie..................................................................................................... 83

Deel 2 : SWOT-analyse ...................................................................................................85 Deel 3 : Visie en aanzet tot streekstrategie ....................................................................93 1. Industrie: Motor van de sociaal-economische ontwikkeling .............................................. 96 1.1. Vaststellingen ............................................................................................................... 96 1.2. Industrie versterken en verbreden ................................................................................... 97 1.2.1. Versterking van de sleutelfactoren ........................................................................... 97 1.2.2. Verbreding door het aantrekken van nieuwe activiteiten.............................................. 97 1.2.3. Naar een duurzame economische ontwikkeling .......................................................... 97 2. Ontwikkeling kenniseconomie: Innovatie en netwerking .................................................. 99 2.1. Versterking van innovatie en creatie ................................................................................. 99 2.1.1. Situering.............................................................................................................. 99 2.1.2. Doelstellingen van een innovatiebeleid voor Zuid-West-Vlaanderen............................... 99 2.1.3. Innovatiedossier gebaseerd op drie hefbomen ......................................................... 100 2.1.3.1. Uitbouw van een grensoverschrijdend technologisch kenniscentrum ................... 100 2.1.3.2. Kennisvalorisatie als opstap ......................................................................... 101 2.1.3.3. Stimulering en versterking productontwikkeling en industrieel design ................. 102 2.2. Optimale benutting van de ICT ...................................................................................... 103 2.3. Bevorderen samenwerking, netwerking en clustervorming ................................................. 105 3. Ruimte voor economie en werkgelegenheid...................................................................... 98 3.1. Opbouw van een ‘ijzeren voorraad’ aan bedrijventerreinen .................................................. 98 3.2. Verduurzaming van bedrijventerreinen ............................................................................. 99 3.3. Onderzoek bedrijfsvestigingsmogelijkheden buiten bedrijventerreinen ................................. 100 3.4. Naar een aanbodbeleid op het niveau van de grensoverschrijdende metropool ...................... 100 4. Onderwijs en opleiding................................................................................................... 109 4.1. Versterking hoger onderwijs in de regio .......................................................................... 109 4.1.1.Versterking van onderzoek en ontwikkeling (O&O) en van kennisvalorisatie .................. 109 4.1.2. Uitbouw van een open hoger onderwijs aanbod ....................................................... 109 4.1.3. Het verhogen van de tewerkstellingsmogelijkheden voor afgestudeerden .................... 110 Streekpact

Inhoud

2

4.1.4. Een grensoverschrijdende samenwerking met regio Nord-Pas-de-Calais. ..................... 110 4.1.5. Versterken imago van Kortrijk als studentenstad en –region ...................................... 110 4.2. Betere aansluiting (secundair) onderwijs-bedrijfsleven ...................................................... 111 4.3. Regionaal Technologisch Centrum (RTC) ......................................................................... 111 4.4. Uitbouw permanente (arbeidsmarktgerichte) vorming ....................................................... 112 5. Valoriseren van de geo-economische ligging .................................................................. 113 5.1. Bevorderen ontsluiting van de regio en (economische) mobiliteit ........................................ 113 5.1.1. Afwerking en optimalisering verkeersinfrastructuren................................................. 113 5.1.2. Uitbouw luchthaven Kortrijk-Wevelgem .................................................................. 116 5.1.3. Transportcentrum LAR – project LAR II................................................................... 116 5.2. Uitbouw van de grensoverschrijdende metropool met Lille ................................................. 117 5.2.1. Profilering van de metropoolvorming op internationaal vlak & binnen Vlaanderen.......... 117 5.2.2. Naar een grensoverschrijdende socio-economische integratie .................................... 118 5.3. Open vizier op Europa .................................................................................................. 119 6. Een doeltreffend arbeidsmarktbeleid .............................................................................. 122 6.1. Betere afstemming tussen vraag en aanbod op de regionale arbeidsmarkt ........................... 122 6.2. Projectontwikkeling EAD (evenredige arbeids-deelname) en diversiteit ................................ 123 6.3. Adviesopdrachten ........................................................................................................ 125 6.4. Socio-economische analyse ........................................................................................... 125 7. Ontwikkeling van de sociale economie ........................................................................... 126 7.1. Ontwikkeling van nieuwe bedrijven in de sociale economie................................................. 126 7.2. Bevordering tewerkstelling risicogroepen in de reguliere economie...................................... 126 7.3. Uitbouw van de (sociale) diensteneconomie ..................................................................... 127 8. Uitbouw van de SOCIAL PROFIT ..................................................................................... 129 8.1. Omschrijving social-profitsector in Vlaanderen ................................................................. 129 8.2. Het belang van een goed uitgebouwde social-profitsector op streekniveau ........................... 129 8.3. Aanzet tot streekstrategie ............................................................................................. 130 8.3.1. De zorgen dienstverlening als primair uitgangspunt................................................ 130 8.3.2. Strategische aanpak per sector ............................................................................. 130 8.3.3. Verwachte effecten op de werkgelegenheid ............................................................. 133 8.3.4. Naar een lokaal sociaal beleid ............................................................................... 134 9. Klemtonen voor ontwikkeling landen tuinbouw ............................................................ 123 9.1. Uitdagingen voor de landen tuinbouw in de regio ........................................................... 135 9.2. Strategische doelstellingen............................................................................................ 136 10. Verhoging aantrekkelijkheid regio en imagovorming .................................................... 137 10.1. Verhoging kwantitatief en kwalitatief woonaanbod .......................................................... 137 10.1.1. Werking regionale cel woonbeleid ........................................................................ 137 10.1.2. Regieboek regionaal woonbeleid .......................................................................... 138 10.2. Creëren van een goede leefomgeving............................................................................ 138 10.2.1. Stadsrandbos Kortrijk ........................................................................................ 138 10.2.2. Open ruimte in de Leievallei ................................................................................ 138 10.2.3. Geïntegreerd gebiedsgericht programma ‘dorpen tussen Schelde en Leie’ .................. 139 10.3. Toeristisch-creatieve uitbouw van de streek ................................................................... 140 10.3.1. Toeristisch-creatief fietsnetwerk .......................................................................... 140 10.3.2. Logiesaccommodaties – recreatief kort verblijfstoerisme ......................................... 140 10.3.3. Streekbezoekerscentrum voor Kortrijk en de Leiestreek .......................................... 140 10.3.4. Onthaalplan interfluvium Leie-Schelde .................................................................. 140 10.3.5. Ontsluiten cultuur-historisch erfgoed .................................................................... 141 10.3.6. Reconversie site elektriciteitscentrale Zwevegem – project Transfo ........................... 141 10.3.7. Regiomarketing en imagobuilding ........................................................................ 141 10.4. Een aantrekkelijk cultureel aanbod ............................................................................... 141 10.4.1. Versterking culturele samenwerking in een dynamische regio................................... 141 10.4.2. Erfgoed in Zuid-West-Vlaanderen......................................................................... 142 10.5. Versterking sportontwikkeling en –structuur .................................................................. 143 Dankwoord ........................................................................................................................ 145

Streekpact

Inhoud

3

Inleiding Begin 2005 werd RESOC Zuid-West-Vlaanderen als driehoeksoverlegorgaan tussen de werkgevers, de werknemers en de gemeenten en provincie opgestart. Deze oprichting kaderde in het decreet op de hervorming van het sociaal-economisch streekbeleid dat de vroegere streekplatformen en STC’s (subregionaal tewerkstellings-comités) integreerde in een nieuwe overlegstructuur, bestaande uit de RESOC’s (Regionale Sociaal-economische Overlegcomités) en de SERR’s (Sociaal-Economische Raden van de Regio). Een belangrijke opdracht van de RESOC’s betreft de opmaak van het streekpact. Dit streekpact heeft tot doel om, uitgaand van een grondige analyse, een lange termijn strategie voor de economische ontwikkeling en de werkgelegenheid vast te leggen. Dit streekpact heeft betrekking op de legislatuurperiode 2007-2012. De opmaak van dit streekpact is dan ook een prioritair werkingspunt van RESOC Zuid-West-Vlaanderen in 2006. Een belangrijk gegeven hierbij is dat er in onze regio reeds een sterke basis is gelegd inzake streekstrategie via o.m. het (geactualiseerde) streekcharter van het streekplatform REBAK en het strategisch plan: de Zuid-West-vlaamse economie op een kruispunt. Samen met de prioritaire doelstellingen van RESOC en SERR Zuid-West-Vlaanderen, vormen de hefbomen en prioriteiten van voornoemd streekcharter en van het strategisch plan dan ook een belangrijke insteek voor het streekpact. In het kader van de aanpak werd dan ook geopteerd om te starten met een basisdocument dat, naast een sociaal-economische analyse en een SWOT-analyse, een bundeling en oplijsting van de reeds bestaande visies, hefbomen, prioriteiten bevat als aanzet tot de toekomstige strategie. In februari 2006 werd een eerste ontwerp-document opgemaakt dat in de voorbije maanden werd aangevuld en aangepast. De analyses werden scherper gesteld i.s.m. Leiedal en de cel economie van de provincie. Voor de thema’s land-en tuinbouw en social profit, die tot dusver onvoldoende aan bod waren gekomen in de streekvisies, heeft een werkgroep met vertegenwoordigers van de betrokken sectoren, een aanzet tot strategische aanpak uitgewerkt. Voorts werd aan twee academici met name Prof. Leo Sleuwaegen en Prof. Thierry Vanelslander gevraagd een kritische reflectie te geven op dit document met het oog op een wetenschappelijke toetsing van de analyses en de voorgestelde strategische aanpak. Deze kritische reflecties bieden heel wat suggesties voor een verdere verfijning en uitdieping van de strategische aanpak. Dit aangepaste basisdocument zal nu in de komende maanden voorgesteld en grondig besproken worden met de brede groep van actoren in de regio: de sociale partners, de organisaties voor streekontwikkeling, het onderwijs, de maatschappelijke organisaties, de locale besturen, de provincie,… Hiertoe is o.m. een lancerings- en een discussieavond in het najaar gepland. Bovendien is het de bedoeling om ook aan de ganse bevolking in Zuid-West-Vlaanderen de kans te bieden om reacties op dit document te geven en voorstellen aan te brengen. Voorts zal, ism Leiedal en de gebiedswerking provincie, een project op touw gezet worden om, samen met jongeren, acties uit te werken die de aantrekkelijkheid van onze streek kunnen verhogen. Deze voorstellen zullen ongetwijfeld richtinggevend zijn voor een vernieuwde aanpak van dit thema binnen de streekstrategie Op basis van deze input zal vervolgens een ontwerp-streekpact worden uitgewerkt. Ten slotte zal het streekpact in het voorjaar begin 2007 ter bekrachtiging worden voorgesteld en besproken worden met de nieuwe gemeenteraden en de nieuwe provincieraad. Deze bekrachtiging is van cruciaal belang in het kader van het engagement van het politiek beleid om daadwerkelijk mee te werken aan de uitvoering van het streekpact. Met dit basisdocument geven we het startschot voor een brede discussie met de streekactoren en met de ganse bevolking rond het streekpact voor Zuid-West-Vlaanderen. We hopen hierbij alvast op uw gewaardeerde medewerking te kunnen rekenen!

Stefaan De Clerck Voorzitter RESOC Zuid-West-Vlaanderen

Streekpact

Alain Depreux Coördinator RESOC/SERR

4

DEEL 1 SOCIAAL ECONOMISCHE ANALYSE

Streekpact

5

1. D e m o g r a f i s c h e o n t w i k k e l i n g

1.1. B e v o l k i n g Grafiek 1 biedt een overzicht van de evolutie van de totale bevolking van de laatste jaren. Hierbij werd het bevolkingsniveau van 1989 gelijkgesteld aan 100. Zowel voor België, Vlaanderen en in mindere mate ook West-Vlaanderen zien we een blijvende toename van de bevolking. In het arrondissement Kortrijk daarentegen registreren we een daling in de totale bevoking sinds 1997.

Evolutie totale bevolking met 1989 = 100 107 106 105 104 103 102 101 100 99 98 97 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 arrondissement Kortrijk

W est-Vlaanderen

Vlaanderen

België

1

Grafiek 1: Evolutie totale bevolking 1989-2005 .

Bevolkingsdichtheid

Bevolking

In absolute cijfers tellen we in 2005 in Zuid-West-Vlaanderen 277.190 mensen, wat overeenstemt met een bevolkingsdichtheid van 687 personen per vierkante kilometer. Dit is een bevolkingsdichtheid die bijna dubbel zo groot is dan in WestVlaanderen.

bewoners per km²

2000

2005

2000

2005

10.239.085

10.445.852

335

342

Vlaanderen

5.940.251

6.043.161

439

447

West-Vlaanderen

1.128.774

1.138.503

359

362

België

278.311

277.190

690

687

Anzegem

13.718

13.901

328

333

Avelgem

9.148

9.372

422

432

Deerlijk

11.460

11.306

682

673

Harelbeke

26.320

26.045

904

895

Kortrijk

74.790

73.625

935

920

Kuurne

12.785

12.516

1.279

1.252

5.502

5.416

417

410

32.028

32.325

968

977

1858

2.040

172

189

Waregem

35839

35.919

795

796

Wevelgem

31374

31.059

809

800

23.666

372

374

Regio Kortrijk

Lendelede Menen Spiere-Helkijn

Zwevegem 23489 Tabel 1: Totale bevolking en bevolkingsdichtheid2.

1 2

Bron: ECODATA. Bron:NIS.

Streekpact

Sociaal economische analyse

6

1.2. H u i s h o u d e n s e n f a m i l i e k e r n e n 3 In 2005 telt Zuid-West-Vlaanderen 113.384 gezinnen. Ten aanzien van 2002 is dit een stijging met 2,3% of 2.511 eenheden. In West-Vlaanderen stijgt het aantal huishoudens over die periode iets meer, nl. met 3,2%. Uit grafiek 2 blijkt dat het aandeel 1persoonshuishoudens in het arrondissement opvallend kleiner is dan in beide samenstelling huishoudens 2004 vergelijkende regio’s. Voor wat betreft het 0,5% 0,6% 0,4% aandeel huishouden met 3 en 4 personen 100% 4,8% 1,2% stellen we dan weer het omgekeerde vast, 5,1% 1,3% 4,8% 1,3% 90% nl. dat een sterkere aanwezigheid in Zuid14,2% 14,3% 15,3% West-Vlaanderen dan in West-Vlaanderen 80% en Vlaanderen. 70%

16,7%

16,1%

16,5%

7+ persoonshuishouden 6 persoonshuishouden

60%

5 persoonshuishouden

50% 34,4%

34,7%

4 persoonshuishouden 33,7%

40%

3 persoonshuishouden 2 persoonshuishouden

30%

1 persoonshuishouden

20% 10%

26,8%

28,5%

28,8%

arr. Kortrijk

W -Vl

Vlaanderen

0%

Beschouwen we de éénoudergezinnen dan tellen we er in 2005 4.097 voor de regio. Ten aanzien van 2002 is dit een stijging met 44%. Deze stijging is een stuk sterker dan diegene die waargenomen wordt in West-Vlaanderen, nl. 39%. Het aandeel éénoudergezinnen in het totaal aantal huishoudens is in 2005 evenwel nog iets kleiner in Zuid-West-Vlaanderen dan in West-Vlaanderen, nl. 3,61% versus 3,68%.

Grafiek 2: Samenstelling huishoudens 2004.

1.3. Bevolkingsstructuur 4 In de periode 1991 – 2003 stellen we een toename vast in de totale bevolking van 3,87% voor Vlaanderen, 2,45% voor de provincie, maar slechts 0,37% voor het arrondissement. Voor de 3 regio’s stellen we een daling vast in het aandeel van de leeftijdscategorie 0-34 jaar. De daling is iets hoger in Zuid-West-Vlaanderen en West-Vlaanderen, nl. 6,7% dan in Vlaanderen (6,2%). De sterkste daling is op te meten in de leeftijdscategorieën 20-24 en 25-29 jaar.

Grafiek 3a & 3b: Bevolkingspiramide arrondissement Kortrijk 1991 (a) 2003 (b).

3 4

Bron: Steunpunt Sociale Planning Provincie West-Vlaanderen. Bron: Steunpunt Sociale Planning Provincie West-Vlaanderen.

Streekpact


7

Tabel 2 leert ons dat er is er over de periode 1991-2003 en vanaf de leeftijd van 35 jaar een stijging is waar te nemen in het aandeel van deze leeftijdscategorieën in de totale bevolking. Enige uitzondering hierop is de categorie 60-64 jarige, waarvan het aandeel gedaald is.

regio Kortrijk leeftijdscategorie 0-4

1991 vrouw 8.173

man 8.644

Totaal 16.817

aandeel 6,08

2003 vrouw 6.934

man 7.121

Totaal 14.055

aandeel 5,07

5-9

8.221

8.611

16.832

6,09

7.806

8.232

16.038

5,78

10-14

8.829

9.290

18.119

6,55

8.376

8.798

17.174

6,19

15-19

8.908

9.485

18.393

6,65

8.186

8.449

16.635

6,00

20-24

10.140

10.692

20.832

7,54

8.730

9.238

17.968

6,48

25-29

11.038

11.882

22.920

8,29

7.933

8.492

16.425

5,92

30-34

10.274

10.829

21.103

7,63

9.209

9.532

18.741

6,76

35-39

9.457

10.107

19.564

7,08

10.419

11.165

21.584

7,78

40-44

9.065

9.552

18.617

6,74

10.246

10.836

21.082

7,60

45-49

8.067

8.135

16.202

5,86

9.579

10.024

19.603

7,07

50-54

7.941

7.996

15.937

5,77

8.757

9.028

17.785

6,41

55-59

8.214

8.042

16.256

5,88

8.489

8.471

16.960

6,11

60-64

8.063

7.276

15.339

5,55

7.151

6.750

13.901

5,01

65-69

7.561

6.313

13.874

5,02

7.481

6.858

14.339

5,17

70-74

4.499

3.346

7.845

2,84

7.498

5.885

13.383

4,82

75-80

4.977

3.239

8.216

2,97

6.356

4.355

10.711

3,86

81-84

3.693

2.030

5.723

2,07

4.068

2.398

6.466

2,33

85-89

1.964

880

2.844

1,03

2.012

861

2.873

1,04

90-94

597

225

822

0,30

1.054

346

1.400

0,50

95+

122

40

162

0,06

247

60

307

0,11

139.803

136.614

276.417

100

140.531

136.899

277.430

100

Tabel 2: Totale bevolkingsstructuur regio Kortrijk, 1991 en 2003.

2003 aandeel vrouwen in totale bevolking, arr. Kortrijk - 2003 95+ 90-94 85-89 81-84 75-80 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4

De sterkste stijgingen zijn waar te nemen bij de 70-74 jarigen, gevolgd door de 75-80 jarigen, met respectievelijk een stijging van 2% en 0,9%.

80,5% 75,3% 70,0% 62,9% 59,3% 56,0% 52,2% 51,4% 50,1% 49,2% 48,9% 48,6% 48,3% 49,1% 48,3% 48,6% 49,2% 48,8% 48,7% 49,3%

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Grafiek 4: Aandeel vrouwen in de totale bevolking in het arr. Kortrijk, 2003.

Streekpact

90

Staan we even stil bij de verhouding man/vrouw per leeftijdscategorie, dan resulteert dit in nevenstaande grafiek. In de jongste leeftijdscategorie zijn de vrouwen met een aandeel van 49,3% ondervertegenwoordigd. Dit blijft zo tot aan de leeftijd van 54 jaar. Vanaf de categorie 55-59 jarigen wijzigt dit in een oververtegenwoordiging van de vrouwen die alsmaar toeneemt om in de hoogste leeftijdscategorie zelfs te resulteren in een aandeel vrouwen van meer dan 80%.


8

1.4. L o o p v a n d e b e v o l k i n g 5 In absolute aantallen registreerde we in het arrondissement Kortrijk in 2004 2.796 geboorten. Dit is in vergelijking met 1988 een daling met 14,5%. Deze daling is minder sterk dan in West-Vlaanderen (17%), maar een stuk groter dan de daling van het aantal geboorten in Vlaanderen (4,7%). Het aantal overlijdens daalde in de Zuid-West-Vlaamse regio met 6,5% en bedroeg in 2004 2.562 overlijdens. Deze daling is opvallend sterker dan in de provincie en in Vlaanderen waar het aantal overlijdens daalde met ongeveer 1%. natuurlijk accres met 1988 = 100

6

200 150 100 50 0 -50

West-Vlaanderen

Kortrijk

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

1991

1990

-100 1989

Voor wat de immigraties en emigraties betreft, werd het migratiesaldo7 in Vlaanderen en WestVlaanderen in de periode 1988-2004 nooit negatief. In de regio Zuid-West-Vlaanderen echter daalde het migratiesaldo een eerste keer onder nul in 1996.

250

1988

Het natuurlijk accres werd negatief in WestVlaanderen in 1999. In Kortrijk registreerde we dit in 2002 en 2003. Vanaf 2004 werd in Zuid-WestVlaanderen de natuurlijke aangroei van de bevolking opnieuw positief, m.a.w. het aantal geboorten was opnieuw groter dan het aantal overlijdens. 2004 zorgt binnen de drie vergelijkende regio’s voor een heropleving van het natuurlijk accres.

Vlaanderen

Grafiek 5: Natuurlijk accres.

In de periode 1999 tot en met 2003 kende de regio permanent meer uit- dan inschrijvingen. In 2004 is er een opvallende kentering met een positief migratiesaldo van meer dan 3.000 eenheden. Deze ommekeer is volledig te danken aan een spectaculaire daling in het aantal emigraties van 13.538 in 2003 naar 10.159 in 2004. Het aantal immigraties bedroeg voor het arrondissement Kortrijk 13.215 in 2004.

1.5. M i g r a t i e v a n j o n g e r e n 8 Waar het totale migratiesaldo per 1000 inwoners9 nog sterk positief is voor West-Vlaanderen, nl. +7,5, is dit negatief voor het arrondissement Kortrijk, nl. -1,5. Hoe de verdeling is over de verschillende leeftijdscategorieën zie je in onderstaande tabel.

West-Vl. Arr. Kortrijk

0-14j. Absoluut +292 Per 1000 inw. 1,5 Absoluut +8 Per 1000 inw. 0,2

Leeftijdsklasse 15-19j. 20-34j. 35-49j. 50-69j. 70-74j. Vanaf 75j. totaal +126 -767 +379 +1137 +119 +88 +1374 1,8 -3,3 1,6 4,4 2,3 1,1 1,2 +22 -353 -61 -66 +4 +15 -431 1,2 -6,0 -1,0 -1,1 0,3 0,8 -1,5

Tabel 3: Jaargemiddelde migratiesaldi en jaargemiddelde migratiesaldi per 1000 inwoners, 1993-2002 naar leeftijdsklasse.

In het arrondissement Kortrijk is er naast een aanzienlijke netto-verlies bij de jongeren van 20 tot 34 jaar ook een netto-verlies bij de leeftijdsklassen 35-49jaar en 50-69 jaar. Recentere gegevens, nl. 2004, tonen aan dat het netto-verlies in absolute cijfers voor het arrondissement Kortrijk opmerkelijk kleiner geworden is, nl. 305 in 2004 t.o.v. -431 jaargemiddelde van 1993-2002.

West-Vl. Arr. Kortrijk

Absoluut Per 1000 inw. Absoluut Per 1000 inw.

Leeftijdsklasse (2004) 0-14j. 15-19j. 20-34j. 35-49j. 50-69j. 70-74j. Vanaf 75j. +471 +156 -697 +627 +1715 +157 +112 2,6 2,4 -3,4 2,5 6,3 2,7 1,1 +62 +25 -343 -51 -45 +4 +43 1,3 1,5 -6,6 -0,8 -0,7 0,3 1,9

totaal +2541 2,2 -305 -1,3

Tabel 4: Migratiesaldo 2004 naar leeftijdsklasse10.

5

Bron: ECODATA, 2004. Natuurlijk accres of natuurlijke aangroei= aantal geboorten - aantal overlijdens. 7 Migratiesaldo = inschrijvingen – uitschrijvingen. 8 Bron: “De Migratie van West-Vlaamse jongeren”, WES, maart 2005. 9 Jaargemiddelde 1993-2002. 10 Bron: FOD Economie, verwerking: Gom West-Vlaanderen. 6

Streekpact


9

De negatieve evolutie van het migratiesaldo van de jongeren (20-34jaar)11 is bijna dubbel zo groot in het arrondissement Kortrijk als voor gans West-Vlaanderen, respectievelijk, -1,3 en -0,7. Binnen West-Vlaanderen kent het arrondissement Kortrijk het grootste verlies t.a.v. andere West-Vlaamse arrondissementen. Het arrondissement verliest vooral jongeren t.a.v. de arrondissementen Roeselare, Brugge en Tielt. Alle West-Vlaamse regio’s hebben sterk negatieve migratiesaldi t.a.v. gebieden buiten West-Vlaanderen. De verliezen zijn evenwel het grootst voor de regio Kortrijk. Het nettoverlies van onze regio is zeer groot t.a.v. het arrondissement Gent maar ook vrij aanzienlijk t.a.v. de arrondissementen Brussel-hoofdstad, Leuven en Antwerpen.

1.6. B e v o l k i n g v o l g e n s s t u d i e n i v e a u 12 Om het onderwijsniveau van de bevolking te achterhalen doen we beroep op de Algemene Socioeconomische enquête 2001 die de situatie weergeeft op 01/10/2001. Op vandaag zijn enkel gegevens beschikbaar m.b.t. de bevolking vanaf 20 jaar die over een hogeschool- of universiteitsdiploma beschikt. In Zuid-West-Vlaanderen gaat dit over 45.663 personen, wat overeenstemt met 21,4% van de totale bevolking vanaf 20 jaar. In de provincie West-Vlaanderen is dit iets lager, nl. 20,3%, waar het percentage in Vlaanderen toch een stuk hoger ligt, nl. op 23,5%

gemeente

Vlaanderen West-Vl.

Totale bevolking vanaf 20 jaar

totale bevolking per gemeente vanaf 20 jaar met een hogeschool of universiteitsdiploma leeftijdsklassen TOT

20-24

25-29

30-34

35-39

40-44

45-49

50-54

55-59

60+

5.359.567

1.257.631

121.441

181.068

184.688

178.491

150.218

122.244

101.107

73.808

144.566

875.772

177.830

21.332

24.392

24.062

24.674

20.692

17.119

14.191

10.507

20.861

arr. Kortrijk 213.188 45.663 5.722 6.491 6.458 6.731 5.445 4.305 3.508 2.563 4.440 Tabel 5: Totale bevolking vanaf 20 jaar en totale bevolking per gemeente vanaf 20 jaar met een hogeschool of universiteitsdiploma.

Grafiek 5b biedt een overzicht van het aandeel van de bevolking met een hogeschool- of universiteitsdiploma in de bevolking per leeftijdscategorie en dit vanaf 20 jaar. We noteren voor de 3 regio’s een piek in het aandeel binnen de leeftijdscategorie 25-29 jarigen, waarna dit aandeel een continue daling kent naarmate we de leeftijdscategorieën ouder worden. Ook zien we dat het arrondissement Kortrijk over alle leeftijdscategorieën – met uitzondering van de oudste – iets hoger scoort dan West-Vlaanderen, maar een stuk lager dan Vlaanderen. Alleen in de jongste leeftijdcategorie Is het niveau van Vlaanderen gelijk aan dat van Zuid-West-Vlaanderen en Grafiek 5b: Aandeel van de bevolking vanaf 20 jaar met een hogeschool of universiteits- Kortrijk (vnl. hogeschooldiplodiploma in de totale bevolking vanaf 20 jaar. ma’s). In de leeftijdscategorie 2529 jarigen is het verschil met Vlaanderen het grootst (incl. groot aandeel universiteitsdiploma’s).

11 12

Per 1000 inwoners, periode 1993-2002. Bron: NIS, Algemene Socio-economische enquête 2001.

Streekpact


10

1.7. B e v o l k i n g o p a c t i e v e l e e f t i j d 13 In 2004 waren er in het arrondissement Kortrijk 169.975 mensen op actieve leeftijd. Dit is ongeveer 61% van de totale bevolking. Nevenstaande figuur toont het aandeel van iedere leeftijdscategorie in deze groep.

Be volking op a ctie ve le e ftijd 2004 a a nde e l pe r le e ftijdsca te gorie 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0

Het arrondissement Kortrijk heeft in vergelijking met Vlaanderen en WestVlaanderen een opvallend hoog aandeel jongeren in de bevolking op actieve leeftijd. Dit is duidelijk te zien bij de leeftijden 18-24 jaar, en in mindere mate bij de categorie 25-29 jarigen.

4,0 2,0 0,0 18-19 jaar

20-24 jaar

25-29 jaar

V laams Gew es t

30-34 jaar

35-39 jaar

40-44 jaar

45-49 jaar

Provinc ie West-V laanderen

50-54 jaar

55-59 jaar

60-64 jaar

A rrondiss ement Kortrijk

Grafiek 6: Bevolking op actieve leeftijd, naar leeftijdsklasse, 2004.

aandeel vrouw en in de bevolking op beroepsactieve leeftijd

De verdeling van de bevolking op beroepsactieve leeftijd naar geslacht resulteert in grafiek 7 die het aandeel vrouwen weergeeft.

52,0 51,5 51,0 50,5 50,0 49,5 49,0 48,5 48,0 47,5 47,0 46,5 18-19 jaar

20-24 jaar

25-29 jaar

Vlaams Gewes t

30-34 jaar

35-39 jaar

40-44 jaar

45-49 jaar

Provinc ie W es t-Vlaanderen

50-54 jaar

55-59 jaar

60-64 jaar

Arrondis sement Kortrijk

We zien dat het aandeel vrouwen in de bevolking op beroepsactieve leeftijd opvallend groter is in Zuid-WestVlaanderen in de jongste en de twee oudste leeftijdscategorieën in vergelijking met beide andere regio’s. In de regio is hun aandeel dan weer opvallend laag is de leeftijdscategorie 3044 jaar.

Grafiek 7: Aandeel vrouwen in de bevolking op beroepsactieve leeftijd, 2004.

1.8. B e v o l k i n g s v o o r u i t z i c h t e n 14 1.8.1. L e v e n s v e r w a c h t i n g Het arrondissement Kortrijk behoort tot die regio’s in Vlaanderen met de hoogste levensverwachting bij de geboorte, nl. respectievelijk 76,3 jaar voor de mannen en 82,1 jaar voor de vrouwen.

1.8.2. P r o g n o s e v a n d e b e v o l k i n g Vergelijken we voor de afgelopen jaren de bevolkingsprognose met de effectieve bevolking, dan stellen we vast dat de tendensen – zoals weergegeven in bovenstaande grafiek – is werkelijkheid nog sterker uitgesproken zijn dan de prognose ons deed vermoeden. Zo blijkt uit tabel 6 dat de procentuele evolutie van de bevolking in Zuid-West-Vlaanderen in werkelijkheid gedaald is met 0,25% over de periode 2002-2005 en dat de bevolkingsprognose een daling aangaf van 0,17%. Ook de door de prognose aangegeven bevolkingstoenames van 0,03% en 0,59% voor respectievelijk West-Vlaanderen en Vlaanderen zijn is werkelijkheid een stuk sterke, nl. 0,55% en 1,18%.

13 14

Bron: Steunpunt WAV, 2004, actieve leeftijd= 18-64 jaar. Bron: NIS, Bevolkingsvooruitzichten, 2001. Voor de berekening van de bevolkingsprognose worden achtereenvolgens de vier factoren in aanmerking genomen die de evolutie van de bevolking beïnvloeden: overlijdens, geboorten, externe en interne migraties.

Streekpact


11

2002

2003

2004

2005

procentuele evolutie 2002-2005

effectieve bevolking Zuid-West-Vlaanderen

277.893

277.430

277.126

277.190

-0,25

West-Vlaanderen

1.132.275

1.133.931

1.135.802

1.138.503

0,55

Vlaanderen

5.972.781

5.995.553

6.016.024

6.043.161

1,18

prognose van de bevolking Zuid-West-Vlaanderen

278.638

278.497

278.331

278.155

-0,17

West-Vlaanderen

1.131.617

1.131.805

1.131.907

1.131.928

0,03

Vlaanderen

5.997.417

6.009.960

6.021.773

6.032.926

0,59

Tabel 6: Evolutie effectieve bevolking en bevolkingsprognose voor de periode 2002-2005.

Evolutie van de bevolking met 2000 = 100 110

Bekijken we de prognose van de bevolking van 2000 tot 2050, dan zien we dat voor België en Vlaanderen de bevolkingsprognose positief is, terwijl dit voor WestVlaanderen en het arrondissement Kortrijk dalend is.

105 100 95 90 85 80 2000

2005

2010

2015

2020

arrondissement Kortrijk

2025

2030

W est-Vlaanderen

2035

2040

2045

Vlaams Gewest

2050

België

Grafiek 8: Bevolkingsprognose 2000-2050.

1.8.3. M a t e n Veroudering15

veroudering

In 2000 is de veroudering in het arrondissement Kortrijk nog lager dan in Vlaanderen. Vanaf 2010 zien we echter het omgekeerde gebeuren. Ten aanzien van WestVlaanderen blijft de veroudering in de regio lager.

250 200 150 100 50 0 2000

2005

2010

2015

2020

Vlaams Gewest

2025

2030

West-Vlaanderen

2035

2040

2045

2050

arr. Kortrijk

Grafiek 9: Prognose veroudering van de bevolking. afhankelijkheid

Afhankelijkheid16 140

De regio Kortrijk situeert zich op vandaag tussen Vlaanderen en West-Vlaanderen op het vlak van afhankelijkheid. Dit zal ook in de toekomst zo blijven. In het arrondissement Kortrijk zal de afhankelijkheid echter sterker toenemen dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen.

120 100 80 60 40 20 0 2000

2005

2010

2015

2020

Vlaams Gewest

2025

2030

West-Vlaanderen

2035

2040

2045

2050

arr. Kortrijk

Grafiek 10: Prognose afhankelijkheid van de bevolking. 15 16

Veroudering: verhouding van het aantal ouderen (+60) tot het aantal jongeren (0-19) uitgedrukt in %. Afhankelijkheid: verhouding van de bevolking in de leeftijdscategorieën die het meest afhankelijk zijn (0-19 en 60+) tot de leeftijdscategorieën die meestal een beroepsactiviteit uitoefenen (20-59j) uitgedrukt in %.

Streekpact


12

Aantal actieven per oudere17

aantal actieven per oudere 3,00 2,50

2,39

2,28 2,09

2,00

1,91 1,71 1,50

1,38

1,50

1,33

1,29

1,27

1,25

1,00 0,50 0,00 2000

2005

2010

2015

2020

Vlaams Gewest

2025

2030

West-Vlaanderen

2035

2040

2045

2050

arr. Kortrijk

Het aantal actieven per oudere zal in het arrondissement Kortrijk minder snel dalen dan in beide vergelijkende regio’s. We stellen namelijk in Zuid-WestVlaanderen een daling vast van 52% van 2000 naar 2050, terwijl het aantal actieven per oudere voor beide vergelijkende regio’s zal dalen met 55%. In het arrondissement zijn er volgens de prognose op vandaag (2006) 2,23 actieven per oudere. In 2050 zullen er dit nog slecht 1,25 zijn.

Grafiek 11: Prognose aantal actieven per oudere.

Veroudering in de veroudering of intensiteit van de veroudering18 De intensiteit van de veroudering was in 2000 in de regio Kortrijk lager dan in West-Vlaanderen en dan in Vlaanderen. Geleidelijk zal dit echter toenemen, zelfs tot een niveau dat hoger ligt dan Vlaanderen en WestVlaanderen. De intensiteit van de veroudering zal in Zuid-WestVlaanderen over de volledige prognoseperiode toenemen met 113%, terwijl dit in West-Vlaanderen en Vlaanderen ongeveer 105% zal zijn.

Intensiteit van de veroudering 40 32,6

35 30

25,8

25 20

33,8

28,9

19,2

22,4

21,3

22,1

21,5

23,3

15,9

15 10 5 0 2000

2005

2010

2015

arr. Kortrijk

2020

2025

2030

West-Vlaanderen

2035

2040

2045

2050

Vlaams Gewest

Grafiek 12: Prognose intensiteit van de veroudering.

- Het aandeel van de bevolking van minder dan 20 jaar evolueert dalend in het arrondissement Kortrijk, namelijk van 24% in 1999 over 20% in 2019 tot 19% in 2049. - Het aandeel van de bevolking van meer dan 59 jaar evolueert stijgend in het arrondissement Kortrijk, namelijk van 23% in 1999 over 30% in 2019 tot meer dan 35% in 2049.

17 18

Aantal actieven per oudere: verhouding van de bevolking in de leeftijdscategorie 20-59j. tot de ouderen (60j.+). Veroudering in de veroudering of intensiteit van de veroudering: verhouding van de bevolking 80+ tot de bevolking 60+, uitgedrukt in %.

Streekpact


13

CONCLUSIES 1.

In tegenstelling met de evolutie in België, Vlaanderen en West-Vlaanderen, waar de bevolking verder gestegen is, is de bevolking sinds 1997 onafgebroken gedaald in Zuid-West-Vlaanderen. 2. De bevolkingsdichtheid ligt in de regio hoger dan in West-Vlaanderen en ook in Vlaanderen. 3. Het aandeel van de eens-persoonsgezinnen is in de regio kleiner dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen. Het aandeel van de gezinnen met 3 of 4 personen is echter hoger dan in WestVlaanderen en Vlaanderen. 4. Zuid-West-Vlaanderen kende in de periode 1993-2002 een negatief migratiesaldo onder jongeren (20-34 jaar) dat proportioneel bijna dubbel zo groot is als in West-Vlaanderen. 5. De regio heeft in vergelijking met Vlaanderen en West-Vlaanderen een hoger aandeel jongeren in de bevolking op actieve leeftijd, voornamelijk in de categorie 18 tot 24 jaar. 6. Het aandeel van de vrouwen in de bevolking op beroepsactieve leeftijd is in de regio opvallend hoger dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen, wat de leeftijdscategorieën 18-19, 55-59 en 60-64 jaar betreft. 7. Volgens de prognose zal de bevolking tussen 2000 en 2050 nog stijgen in België en in Vlaanderen, terwijl de bevolking zal dalen in West-Vlaanderen en nog sterker in Zuid-West-Vlaanderen! 8. De veroudering (= verhouding aantal +60-jarigen tot aantal –20-jarigen) zal in de regio vanaf 2010 groter zijn dan in Vlaanderen maar blijft lager dan in West-Vlaanderen. 9. Waar het aantal actieven per oudere in 2000 2,39 bedroeg zal dit aantal dalen tot 1,25 in 2050! 10. De veroudering in de veroudering of de intensiteit van de veroudering zal in de regio sterker toenemen dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen. KNIPPERLICHTEN 1. De bevolkingsachteruitgang in de regio sinds 1997, in tegenstelling met West-Vlaanderen en Vlaanderen! 2. Het negatieve migratiesaldo onder de jongeren dat in de regio dubbel zo groot is als in WestVlaanderen! 3. De bevolking die, volgens de prognose, gevoelig zal afnemen in de regio (en in iets mindere mate in West-Vlaanderen) daar waar de bevolking nog zal stijgen in België en in Vlaanderen! 4. De sterke daling van het aantal actieven per oudere tussen 2000 en 2050! (ook in WestVlaanderen en Vlaanderen) 5. De intensiteit van de veroudering die groter zal zijn dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen.

Streekpact


14

2. W e r k g e l e g e n h e i d

2.1. S i t u e r i n g R E S O C - g e b i e d 19 Uit figuur 1 blijkt dat de Zuid-West-Vlaamse regio een zeer sterke industriële aanwezigheid combineert met een aanwezigheid van dienstensectoren die even groot is als het Vlaams gemiddelde.

Figuur 1: Vlaamse RESOC’s naar grootte en belang van de industrie- en dienstensectoren (31/12/2003).

De grootte van de bol staat voor het aantal loontrekkende jobs en de kleur geeft aan met welke andere RESOC’s een ERSV gevormd wordt. Op de horizontale as valt de aanwezigheidsindex20 van de industrie af te lezen, op de verticale as de aanwezigheidsindex van de (tertiaire en quartaire) dienstensectoren. In verhouding tot de bevolking op arbeidsleeftijd telt de provincie West-Vlaanderen iets meer jobs dan gemiddeld (AI = 1,03). Zuid-West-Vlaanderen vormt hierin een werkgelegenheidspool met een uitgesproken industrieel karakter. We tellen 106.300 jobs en kennen bijna 20% meer werkgelegenheid dan het Vlaamse gemiddelde (AI= 1,18). Dit is meteen de grootste West-Vlaamse aanwezigheidsindex. De secundaire sectoren staan er 65% sterker dan gemiddeld in Vlaanderen, vb. textiel- en kleding (AI=6,54), de houtindustrie (AI=2,31) en de machinebouw (AI=2,28). De tertiaire (AI=0,96) en quartaire diensten (AI=1,04) zijn hier minder opvallend aanwezig, maar kunnen zich wel meten met het Vlaamse gemiddelde.

2.2. T e w e r k s t e l l i n g 2.2.1. T e w e r k s t e l l i n g l o o n t r e k k e n d e n De Kortrijkse regio is nog sterk industrieel. Het aandeel van de industrie in de bezoldigde tewerkstelling in het arrondissement Kortrijk is in 2002 10% groter dan in Vlaanderen (zie grafiek 13). Niettemin zien we de bezoldigde werkgelegenheid in de industrie duidelijk dalen, terwijl de tewerk-stelling in de dienstensector (tertiaire en quartaire sector) significant is toegenomen (grafiek 14).

19 20

Bron: Jaarboek 2005, Steunpunt WAV. Aanwezigheidsindex (AI)= de verhouding tussen het aantal loontrekkende jobs en de bevolking op arbeidsleeftijd. Een aanwezigheidsindex van 1,0 geeft de gemiddelde Vlaamse verhouding weer tussen het aantal loontrekkende jobs en de bevolking op arbeidsleeftijd.

Streekpact


15

28,2

30,1

33,7

32,2

31,9

29,3

32,1

6,6

6,6

6,9 Arr. Kortrijk

28,8

40,2

6,5

1992

Primair

Bouw

33,4

32,2

33,0

38,2

26,1

22,4

6,2

5,9 Vlaanderen

29,7

WestVlaanderen

30,3

Vlaanderen

24,1

Arr. Kortrijk

100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

WestVlaanderen

evolutie bezoldigde tewerkstelling

2002

Industrie

Tertiair

Quartair

Grafiek 13: Evolutie bezoldigde tewerkstelling per regio, uitgedrukt in aandeel van de sectoren.

bezoldigde tewerkstelling arr. Kortrijk 45000 40000 35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Primair

Industrie

Bouw

Tertiair

Quartair

Grafiek 14: Evolutie bezoldigde tewerkstelling (in absolute cijfers) naar sector voor het arrondissement Kortrijk.

Tabel 6 biedt een overzicht van de bezoldigde tewerkstelling (in absolute cijfers) in het arrondissement Kortrijk, en dit per sector. Opgelet! De cijfers van 2003 zijn niet zomaar te vergelijken met de voorgaande jaren. De meting gebeurde in 2003 op 31 december, de jaren daarvoor gebeurde de telling op 30 juni. Dit kan significante wijzigingen in de grootteorde van de cijfers met zich meebrengen.

Streekpact


16

Bedrijfstak

Arrondissement Kortrijk 1992

Landbouw, jacht, bosbouw

1995

1998

2002

2003

458

580

684

694

-

-

0

1

7

458

580

684

695

601

Metaal

10.375

10.165

9.903

10.545

10.243

Textiel

14.926

12.608

11.468

10.271

10.456

Visserij PRIMAIRE SECTOR

Vervaardiging van synthetische en kunstmatige vezels

594

193

231

238

249

229

Hout

1.093

1.117

935

1.211

1.158

Vervaardiging van meubelen

2.739

2.377

2.031

1.972

1.970

Confectie

2.060

1.540

1.192

830

649

Bont

1

-

0

12

212

Leder

3

3

5

4

3

14

10

10

21

12

1.869

2.125

2.302

2.363

2.437

Drank

201

194

304

153

163

Tabak

95

73

96

120

105

1.343

1.235

992

825

800

Glas

760

814

732

821

783

Uitgeverijen, drukkerijen

963

866

726

734

723

Papier en karton

283

319

347

382

400

Chemische nijverheid Vervaardiging van cokes, geraffineerde aardolieproducten en splijten kweekstoffen

668

618

665

864

949

-

-

0

0

-

Rubber- en kunststofnijverheid

834

922

1.113

1.256

1.313

Winning van energiehoudende delfstoffen

-

-

0

0

-

Winning van niet-energiehoudende delfstoffen

-

-

0

0

-

Recuperatie en recycling

152

106

138

122

118

Elektriciteit, gas, water

760

1.293

1.828

646

543

Overige industrie

448

316

277

222

247

39.780

36.932

35.302

33.623

41.204

6.425

6.771

6.952

7.216

7.691

46.205

43.703

42.254

40.839

48.895

Schoenen Voeding

Vervaardiging niet-metaalhoudende product, exclusief glas

INDUSTRIE BOUW SECUNDAIRE SECTOR Verkoop en reparatie van auto's en motorrijwielen; kleinhandel in motorbrandstoffen

1.388

1.379

1.401

1.623

1.634

Groothandel en handelsbemiddeling

4.979

5.243

5.185

5.810

6.214

Kleinhandel

4.436

4.529

4.519

4.988

5.270

Hotels en restaurants

2.419

3.095

3.278

3.194

2.951

Vervoer, opslag en communicatie

4.358

4.872

4.704

4.879

4.340

Financiële instellingen

1.559

2.178

1.977

1.829

1.527

Verzekeringswezen

165

158

118

115

93

Hulpbedrijven i.v.m. financiële instellingen

250

286

301

341

352

Onroerende goederen, verhuur en diensten aan bedrijven

7.296

8.703

9.959

10.350

8.541

Openbaar bestuur

4.474

4.339

4.778

5.335

5.583

Onderwijs

8.527

9.038

9.433

9.609

10.161

Gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening Gemeenschapsvoorzieningen, sociaal-culturele en persoonlijke diensten

8.876

9.410

10.616

12.371

13.764

2.790

2.909

3.207

3.162

3.195

582

242

69

62

60

TERTIAIRE SECTOR

28.433

31.071

32.330

33.823

QUARTAIRE SECTOR

23.782

24.934

27.067

29.543

HANDEL EN DIENSTEN

52.718

56.180

59.397

63.366

503

175

163

24

ALGEMEEN TOTAAL 99.381 100.463 Tabel 6: Bezoldigde werkgelegenheid naar bedrijfstak in arrondissement Kortrijk21.

102.498

104.924

Particuliere huishoudens met werknemers, overige diensten

Slecht gedefinieerde activiteiten

21

64.525

106.330

Bron: RSZ, Verwerking: GOM West-Vlaanderen.

Streekpact


17

Van de industriële sectoren zijn het metaal en de textiel veruit de grootste subsectoren, met meer dan 10.000 werknemers in 2002. In evolutie ten aanzien van 1992 behoudt het metaal - na enige schommeling - zijn tewerkstellings-cijfer. De textielsector daarentegen kent in de periode 1992-2002 echter een daling in de bezoldigde tewerkstelling van meer dan 30%. Ook in de kleinere subsector ‘vervaardigen van meubelen’ wordt een gelijkaardige tendens vastgesteld. Groeisectoren zijn de rubber- en kunststofnijverheid, de voeding en (na een opmerkelijke daling) ook de houtsector.

% wijziging tav 1992 in bezoldigde tewerkstelling voor belangrijkste sectoren INDUSTRIE - arr. Kortrijk 70 % wijziging tav 1992

60 50 40 30 20 10 0 -10 -20

19

92

19

93

19

94

19

95

19

96

19

97

19

98

19

99

20

00

20

01

20

02

-30 -40 Metaal

Textiel

Hout

V ervaardigen van meubelen

V oeding

Rubber- en kunststof nijverheid

Grafiek 15: Evolutie in bezoldigde tewerkstelling voor de belangrijkste sectoren in de industrie in het arrondissement Kortrijk, uitgedrukt in percentage wijziging t.a.v. 1992.

Voor wat de bezoldigde tewerkstelling in de tertiaire sector (commerciële diensten) betreft, zien we een 4-tal sterke sectoren, nl. groothandel en handelsbemiddeling, kleinhandel, vervoer, opslag en communicatie en de sector onroerende goederen, verhuur en diensten aan bedrijven. Vooral in deze laatste subsector is er een sterke stijging vast te stellen van een goeie 7.000 werknemers in 1992 naar meer dan 10.000 werknemers in 2002. Merken we wel op dat in deze categorie de uitzendarbeid vervat zit. Binnen de quartaire sector zien we voor de drie grootste sectoren, nl. openbaar bestuur, onderwijs en gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening een stijging over de periode 1992–2002. De sterkste stijging is echter waar te nemen bij deze laatste subsector. Daar wordt in hoofdstuk 8, ‘Social Profit’, dieper op ingegaan.

2.2.2. T e w e r k s t e l l i n g z e l f s t a n d i g e n Tabel 7 biedt een overzicht van het aantal zelfstandigen en helpers (in absolute cijfers) aan het werk in het arrondissement Kortrijk, en dit per sector. De grootste tewerkstelling van zelfstandigen en helpers situeert zich in de tertiaire en quartaire sectoren. Als belangrijkste bedrijfstak zien we hier de kleinhandel, de sector van de onroerende goederen, verhuur en diensten aan bedrijven en de hotels en restaurants. In evolutie ten aanzien van 2000 is de tewerkstelling van zelfstandigen en helpers in het arrondissement Kortrijk met 7,2% gestegen. De sterkste groei wordt vastgesteld bij de primaire sector, nl. +8,7%, gevolgd door de quartaire sector met 7,75%, de bouw (+6,8%), en op de vierde plaats door de quartaire sector met 6,7%. In de industrie zien we een afname met 2 eenheden over de referentieperiode. We kunnen dan ook stellen dat deze laatste stagneert op vlak van de tewerkstelling van zelfstandigen en helpers in het arrondissement Kortrijk.

Streekpact


18

Bedrijfstak Landbouw, jacht, bosbouw Visserij

Arr. Kortrijk 31/12/2000

Arr. Kortrijk 31/12/2003

Aandeel in W-Vl 2003 11,78

1.975

2.144

1

3

2,91

1.976

2.147

11,73

Metaal

364

352

27,52

Textiel

373

340

55,65

0

0

0

Hout

112

119

31,15

Vervaardiging van meubelen

103

93

26,27

Confectie

116

128

29,36

1

1

12,50

Leder

19

15

22,06

Schoenen

19

14

41,18

548

598

25,78

Drank

10

8

30,77

Tabak

6

5

41,67

91

96

27,67

9

9

30

Primaire sector

Vervaardiging van synthetische en kunstmatige vezels

Bont

Voeding

Vervaardiging niet-metaalhoudende producten, exclusief glas Glas

181

180

25,68

Papier- en karton

19

20

23,53

Chemische nijverheid Vervaardiging van cokes, geraffineerde aardolieproducten en splijten kweekstoffen

23

21

36,21

1

0

Rubber- en kunststofnijverheid

4

4

40

Winning van energiehoudende delfstoffen

0

0

0

Winning van niet-energiehoudende delfstoffen

0

0

0

Uitgeverijen, drukkerijen

0

Recuperatie en recycling

27

29

26,85

Elektriciteit, gas, water

38

39

25,16

60

51

38,35

Industrie

2.124

2.122

29,60

Bouw

2.058

2.198

23,62

Secundaire sector Verkoop en reparatie van auto's en motorrijwielen; kleinhandel in motorbrandstoffen

4.182

4.320

26,22

1.288

1.410

Groothandel en handelsbemiddeling

1.082

1.093

23,54 27,03

Kleinhandel

4.416

4.703

23,75

Hotels en restaurants

Overige industrie

1.853

2.065

20,42

Vervoer, opslag en communicatie

690

758

20,55

Financiële instellingen

148

124

21,75

98

84

23,01

250

249

24,53

2.482

2.756

26,35

Openbaar bestuur

16

17

28,81

Onderwijs

61

62

28,70

1.196 1.604

1.292 1.718

22,61

4

3

25,40 25

13.563

14.601

23,79

1.625

1.733

23,29

15.188

16.334

23,74

41

133

19,11

22.934

21,99

Verzekeringswezen Hulpbedrijven i.v.m. financiële instellingen Onroerende goederen, verhuur en diensten aan bedrijven

Gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening Gemeenschapsvoorzieningen, sociaal-culturele en persoonlijke diensten Particuliere huishoudens met werknemers, overige diensten Tertiaire sector Quartaire sector Handel en diensten Slecht gedefinieerde activiteiten

ALGEMEEN TOTAAL 21.387 Tabel 7: Aantal zelfstandigen en helpers naar sector in arrondissement Kortrijk22.

22

Bron: RSVZ, verwerking: GOM - West-Vlaanderen.

Streekpact


19

2.3. W e r k g e l e g e n h e i d s g r a a d

werkgelegenheidsgraad evolutie 1997-2003 77,0 75,0 73,0 72,1

71,0

74,2

74,4

73,5

72,7

74,6

70,6

69,0 67,0

66,8

68,8

68,7

67,7

67,2

68,4

65,4

65,0 63,0 61,0

60,5

62,3

61,7

64,0

64,3

63,2

63,7

59,0 57,0 1997

1998

1999

Vlaams Gewest

2000

2001

2002

2003

Provincie West-Vlaanderen

Opgelet! De cijfers van 2003 zijn niet zomaar te vergelijken met de voorgaande jaren. De meting gebeurde in 2003 op 31 december, de jaren daarvoor gebeurde de telling op 30 juni. Dit kan significante wijzigingen in de grootteorde van de cijfers met zich meebrengen. De werkgelegenheidsgraad in Zuid-West-Vlaanderen bedraagt voor 2003 74,6%. In vergelijking met West-Vlaanderen en Vlaanderen is dit zeer hoog. In 2002 bedraagt het verschil respectievelijk 5,4%punten met de provincie en 10,2%punten met Vlaanderen.

arr. Kortrijk

Grafiek 16: Evolutie werkgelegenheidsgraad 1997-2003.

2.4. B e r o e p s b e v o l k i n g 23 De beroepsbevolking in 2004 bedraagt respectievelijk 2.766.980 personen voor Vlaanderen, 518.065 voor West-Vlaanderen en 128.501 voor het arrondissement Kortrijk. Onderstaande grafiek geeft ons een overzicht van de evolutie van de beroepsbevolking van 1997 tot 2004. Na een terugval in 1998 en 1999 – en dit zowel in Zuid-West-Vlaanderen als in de provincie - is er een gestage groei vanaf 2000. Deze groei is echter minder sterk in het arrondissement Kortrijk in vergelijking met beide overige regio’s. beroepsbevolking (18-64 jaar) 108 106 104 102 100 98 96 1997

1998

1999

Vlaams Gewest

2000

2001


2002

2003

Arrondissement Kortrijk

2004

Voor wat de verdeling van de beroepsbevolking over de verschillende leeftijdscategorieën betreft stellen we vast dat het aandeel van de leeftijdscategorie 18-29 jaar en de categorie 60-64 jaar in het arrondissement Kortrijk groter is dan in Vlaanderen. Voor de leeftijdscategorie 30-59 jaar stellen we het omgekeerde vast, namelijk een geringer aandeel in de beroepsbevolking voor het arrondissement Kortrijk.

Grafiek 17: Evolutie beroepsbevolking met 1997 = 100.

23

Bron: Steunpunt WAV; Beroepsbevolking = Aantal werkzoekenden+ aantal werkenden (18-64j).

Streekpact


20

Beroepsbevolking 2004 aandeel per leeftijdscategorie

Vergelijken we het arrondissement Kortrijk met West-Vlaanderen, dan zien we een groter aandeel voor de leeftijdscategorie jonger dan 45 en een geringer aandeel voor de 45-plussers dan in West-Vlaanderen.

18,00 16,00 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 18-19 jaar

20-24 jaar

25-29 jaar

Vlaams Gewest

30-34 jaar

35-39 jaar

40-44 jaar

45-49 jaar


50-54 jaar

55-59 jaar

60-64 jaar


Grafiek 18: Beroepsbevolking 2004, aandeel per leeftijdscategorie.

aandeel vrouw en in de b eroepsbevolking 2004

Het aandeel van de vrouwen in de beroepsbevolking bedraagt voor de 3 regio’s 44%, en kent zijn piek in de leeftijdscategorie 25-29 jaar. Voor het arrondissement val het geringe aandeel vrouwen op in de jongste leeftijdscategorie.

50,0

45,0

40,0

35,0

30,0

25,0 18-19 jaar

20-24 jaar

25-29 jaar

V laanderen

30-34 jaar

35-39 jaar

40-44 jaar

45-49 jaar

Provinc ie W est-V laanderen

50-54 jaar

55-59 jaar

60-64 jaar

A rrondis sem ent K ortrijk

Grafiek 19: Aandeel vrouwen in de beroepsbevolking, 2004.

2.5. A c t i v i t e i t s g r a a d 24

evolutie activiteitsgraad 1997-2004 77,0 76,0

75,6

75,0

74,8

74,0

73,6

73,0 72,0 71,0 70,0 69,0 68,0

Waar we in vorige paragraaf vaststelden dat de beroepsbevolking minder sterk groeit in het arrondissement Kortrijk in vergelijking met Vlaanderen en West-Vlaanderen, zien we in grafiek 20 dat het arrondissement Kortrijk een grotere activiteitsgraad kent dan beide vergelijkende regio’s.

67,0 1997

1998

1999

Vlaams Gewest

2000

2001


2002

2003

2004


Grafiek 20: Evolutie activiteitsgraad 1997-2004.

De totale activiteitsgraad van 2004 is in het arrondissement Kortrijk het resultaat van een activiteitsgraad van 68,2 voor de vrouwen en 82,2 voor de mannen. Voor West-Vlaanderen is dit respectievelijk 67,4 en 82,0; voor Vlaanderen is dit 66,3 en 80,8.

24

Bron: Steunpunt WAV, 2004; Activiteitsgraad = De mate waarin de bevolking op arbeidsleeftijd actief is op de arbeidsmarkt, dit wil zeggen een job heeft of een job zoekt (= de beroepsbevolking / bevolking op arbeidsleeftijd).

Streekpact


21

activiteitsgraad naar leeftijd en geslacht arrondissement Kortrijk 2004 120 100 80 60 40 20 0 18-19 jaar

20-24 jaar

25-29 jaar

30-34 jaar

35-39 jaar

40-44 jaar

vrouwen

45-49 jaar

50-54 jaar

55-59 jaar

60-64 jaar

mannen

Grafiek 21: Activiteitgraad naar leeftijd en geslacht voor arrondissement Kortrijk, 2004.

De verdeling naar leeftijd en geslacht laat ons zien dat de activiteitsgraad van de vrouwen – net als de beroepsbevolking - zijn piek kent in de leeftijdscategorie 25-29 jaar (nl. 92,2). Bij de mannen is de activiteitsgraad het hoogst in de leeftijdsklasse 30-34 jaar, en die bedraagt 98,1. Bij de mannen wordt dit niveau aangehouden tot op de leeftijd van 49 jaar om daarna vrij snel af te nemen. Bij de vrouwen daalt de activiteitsgraad reeds gestaag vanaf 30 jaar.

2.6. P r o g n o s e b e r o e p s b e v o l k i n g e n a c t i v i t e i t s g r a a d 25 Hier ontbreekt het aan cijfermateriaal op arrondissementeel niveau. We geven daarom de belangrijkste bevindingen weer die geformuleerd werden op provinciaal niveau. Opmerking vooraf: Het maken van een prognose van de beroepsbevolking is niet eenvoudig. Naast een prognose van de bevolking, is ook een prognose van de activiteitsgraden nodig, wat niet evident is. Activiteitsgraden zijn immers gevoelig voor wijzigingen in het beleid, wat niet te voorspellen is. De resultaten van de prognose die we hier voorstellen, dient dan ook met de nodige voorzichtigheid benaderd te worden. Er werden twee scenario’s uitgewerkt, nl. scenario A en scenario B. Scenario B is analoog aan scenario A behalve voor de oudere leeftijdsklassen. Hier wordt verondersteld dat het beleid er in de toekomst in slaagt om 50plussers langer op de arbeidsmarkt te houden.

Prognose van de beroepsbevolking in W est-Vlaanderen tot 2015 volgens tw ee scenario's

520000 500000 480000 460000

Prognose scenario A

Prognose scenario B

EAK

2015

2014

2013

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

1993

1992

440000

In het eerste scenario neemt de beroepsbevolking toe tot 2009. Hier wordt aangenomen dat de socio-culturele patronen vanuit de voorbije jaren zich in de toekomst zullen verderzetten.

Figuur 2: Prognose van de beroepsbevolking in West-Vlaanderen.

Deze toename is volledig het gevolg van de sterke toename van de vrouwelijke beroepsbevolking. De mannelijke beroepsbevolking kent reeds een daling vanaf het begin van de prognoseperiode. Volgens scenario B neemt, als gevolg van de beperktere uittrede van de ouderen uit de arbeidsmarkt, de totale beroepsbevolking toe tot 2013, waarna ze ook lichtjes begint te dalen.

25

Bron: ‘Gevolgen van de demografische evolutie voor de beroepsbevolking’, in West-Vlaanderen Werkt, 3.2003.

Streekpact


22

2.7. A a n t a l w e r k e n d e n 26 De werkzaamheid in 2004 bedraagt respectievelijk 2.544.436 personen voor Vlaanderen, 483.588 voor WestVlaanderen en 120.040 voor het arrondissement Kortrijk. Net als in de beroepsbevolking zijn 44% hiervan vrouwen. Ten opzichte van 1997 zijn het aantal werkenden opvallend minder sterk toegenoevolutie aantal werkenden (18-64 jaar) met 1997 = 100 men in het arrondissement Kortrijk, dan in Vlaanderen en West-Vlaanderen. Er is een 110 duidelijke terugval te zien in 2002, dit in tegenstelling met de evolutie van de be108 roepsbevolking waar er zich na een kleine 106 terugval in 1998 en 1999, een duidelijke groei aftekent in de daarop volgende peri104 odes. De terugval in 2002 in de werkzaamheid in Zuid-West-Vlaanderen wordt 102 dus ruimschoots gecompenseerd door een 100 groei in de werkzoekendenpopulatie om te kunnen resulteren in een groei van de 98 beroepsbevolking dat jaar. De sterkere groei in de beroepsbevolking in West96 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Vlaanderen en Vlaanderen tegenover het arrondissement Kortrijk wordt dan ook Vlaams Gewest Provincie West-Vlaanderen Arrondissement Kortrijk mede veroorzaakt door een geringere terugval in het aantal werkenden in die reGrafiek 22: Evolutie aantal werkenden met 1997 = 100. gio’s. Het aantal werkenden voor 2004 in het arrondissement kent dezelfde verdeling over de leeftijds-categorieën als de beroepsbevolking (zie grafiek 17). Ook het aandeel van de vrouwen in de werkzaamheid is zowel qua verdeling over de leeftijdscategorieën, als in vergelijking met de beide andere regio’s gelijklopend met grafiek 19 ‘aandeel vrouwen in de beroepsbevolking’. Voor wat de grootteorde van het aandeel vrouwen betreft, stellen we vast dat het aandeel vrouwen in de beroepsbevolking groter is dan hun aandeel in de werkzaamheid, en dit voor alle leeftijdscategorieën. Het verschil evolueert van 0,2 procentpunten in de jongste leeftijdscategorie, naar 1,3 procentpunten in de leeftijdscategorie 50-54 jaar, om daarna terug te vallen op een te verwaarlozen verschil in de oudere leeftijdscategorieën.

2.8. W e r k z a a m h e i d g r a a d 27 De werkzaamheidgraad bedraagt in 2004 70,6 in de regio Kortrijk en is daarmee hoger dan de werkzaamheidgraad in West-Vlaanderen (69,8) en Vlaanderen (67,7). Voor mannen is dit 78,4, voor vrouwen 62,6 in Zuid-West-Vlaanderen. Op vlak van evolutie van 1997 tot 2004 zie we ongeveer hetzelfde beeld als de evolutie van de activiteitsgraad. Maar daar waar de activiteitsgraad bleef groeien, ook in 2002 zie we in dat jaar een geringe terugval van de werkzaamheidgraad in het arrondissement en in Vlaanderen. De werkzaamheidgraad per leeftijdcategorie wordt weergegeven in grafiek 23.

werkzaamheidsgraad 2004 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 0-14 jaar

1517 jaar

1819 jaar

2024 jaar

Vlaams Gewest

2529 jaar

3034 jaar

3539 jaar

4044 jaar


4549 jaar

5054 jaar

5559 jaar

6064 jaar

65+

Opnieuw zien we dat de werkzaamheidgraad – cfr. De activiteitgraad – bij vrouwen het hoogst is in de leeftijdscategorie 25-29 jaar (84,9) om daarna gestaag te dalen. Bij de mannen wordt het hoogste niveau bereikt vanaf 30 jaar (93,5) en dit wordt aangehouden tot op de leeftijd van 49 jaar om daarna snel af te nemen.


Grafiek 23: Werkzaamheidgraad per leeftijdsklasse 2004.

26

27

Bron: Steunpunt WAV; Aantal werkenden of werkzaamheid: het aantal werkende personen (18-64 jaar), geografisch ingedeeld volgens woonplaats (domicilie) ofwel het aantal werkende inwoners. Bron: Steunpunt WAV; Werkzaamheidgraad: het aandeel werkende personen in de bevolking tussen 18 en 64 jaar (= de werkenden / bevolking op arbeidsleeftijd).

Streekpact


23

2.9. G r e n s a r b e i d 28 We zien de Belgische grensarbeid29 evolueren van 509 naar 383 personen in de periode 1997 – 2002. De Franse grensarbeid30 in de regio stijgt in diezelfde periode van 1.063 naar 1.808 personen.

e volutie gre ns arbe id 2.000 1.500 1.000 500 0 1997

1998

1999

2000

2001

2002

w erkend in Frankrijk en w onend in arr. Kortrijk w onend in Frankrijk en w erkend in arr. Kortrijk

Onderstaande grafiek toont aan dat de Franse grensarbeid zich hoofdzakelijk situeert tussen de 20 en 39 j., terwijl de Belgische grensarbeid zich in hoofdzaak situeert in de leeftijdscategorie 40-59 j. Grensarbeid is hoofdzakelijk een mannelijke aangelegenheid. Het aandeel mannen is ook groter bij de Franse grensarbeid dan bij de Belgische grensarbeid, respectievelijk 82,3% en 66,5%. Beide types van grensarbeid kennen echter een daling in het aandeel van de mannen. Voor de Franse grensarbeid is dit het gevolg van een sterkere stijging van het aantal vrouwen, voor de Belgische grensarbeid is dit het gevolg van een geringere daling van de vrouwelijke Belgische grensarbeid.

Grafiek 24: Evolutie grensarbeid. grensarbeid 2002 naar leeftijdscategorie 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%

Bij de Franse grensarbeid volgen zowel de mannen als de vrouwen de leeftijdsbelgische grensarbeid f ranse grensarbeid curve zoals hierboven geschetst. Bij de Belgische grensarbeid zien we duidelijk Grafiek 25: Grensarbeid 2002 naar leeftijdscategorie. een discrepantie tussen de geslachten: de vrouwelijk Belgische grensarbeid neemt de bovenhand in de jongere leeftijdscategorieën (-40 jaar), terwijl de mannelijke Belgische grensarbeid domineert in de oudere leeftijdscategorieën (40+ jaar). -20

20-29

30-39

40-49

50-59

60-65

65+

2.10. P e n d e l b e w e g i n g e n 31 Tabel 8 geeft een overzicht van de inkomende en uitgaande arbeidspendel voor het arrondissement Kortrijk. Ten aanzien van de provincie West-Vlaanderen is de balans positief voor Zuid-West-Vlaanderen, met een inkomende arbeidspendel die 4.000 eenheden groter is dan de uitgaande arbeidspendel. Het arrondissement Kortrijk kent ten aanzien van alle provinciale arrondissementen een positieve balans. De grootste winst wordt geboekt ten aanzien van de arrondissementen Ieper en Roeselare. Ten aanzien van Oost-Vlaanderen is de pendelbalans zwak negatief voor Zuid-West-Vlaanderen, met ongeveer 400 eenheden in het voordeel van de arrondissementen Gent en Sint-Niklaas. Ten aanzien van de andere Oost-Vlaamse provincies is de balans echter positief. De inkomende en uitgaande arbeidspendel tussen Zuid-West-Vlaanderen en de provincie Antwerpen is niet zo sterk maar wel een stuk onevenwichtiger verdeeld, met een voor de regio uitgaande pendel van 644 eenheden en een inkomende arbeidspendel van slechts 185 eenheden. Ook de provincie Brabant trekt heel wat pendelaars uit de regio naar zich toe, met voornamelijk het arrondissement Brussel-Hoofdstad als aantrekkingspool. De uitwisseling met Limburg is beperkt maar vrij evenwichtig verdeeld tussen in- en uitgaande arbeidspendel. Van de overige (Waalse) provincies is de belangrijkste arbeidspendel waar te nemen met Henegouwen, meer specifiek met de arrondissementen Moeskroen en Doornik. Ten aanzien van het arrondissement Moeskroen is het saldo voor Zuid-West-Vlaanderen negatief met 380 eenheden, waar het saldo ten aanzien van het arrondissement Doornik positief is voor Zuid-West-Vlaanderen met 100 eenheden. Het globale saldo van de arbeidspendel met de provincie Henegouwen is negatief voor het arrondissement Kortrijk met een goeie 28 29

30

31

Bron: GOM-West-Vlaanderen. Onder Belgische grensarbeid wordt hier die categorie personen begrepen die werken in Frankrijk en wonen in het arrondissement Kortrijk. Onder Franse grensarbeid wordt hier die categorie personen begrepen die wonen in Frankrijk en werken in het arrondissement Kortrijk. Bron: NIS, Algemene socio-economische enquête 2001.

Streekpact


24

200 eenheden. Globaal gezien kent de regio Zuid-West-Vlaanderen evenveel inkomende als uitgaande arbeidspendel. arbeidspendel

uitgaande

inkomende

Woonplaats Arr. Kortrijk

Werkplaats Arr. Kortrijk

Arr. Kortrijk

72.266

72.266

Arr. Brugge

980

1.101

Arr. Diksmuide

134

236

1.525

3.689

Arr. Oostende

222

357

Arr. Roeselare

4.045

5.270

Arr. Tielt

3.137

3.266

110

234

Arr. Ieper

Arr. Veurne Prov. West-Vlaanderen

82.419

86.419

Arr. Aalst

147

279

Arr. Dendermonde

120

127

Arr. Eeklo

36

80

Arr. Gent

3.647

2.849

Arr. Oudenaarde

2.040

2.303

Arr. Sint-Niklaas

146

96

6.136

5.734

644

185

2.144

49

Prov. Oost-Vlaanderen Prov. Antwerpen Arr.Brussel-Hoofdstad andere

764

174

Prov. Brabant

2.908

223

Prov. Limburg

70

91

Arr. Mouscron

1.789

1.409

442

544

74

144

2.305

2.097

Arr. Tournai andere Prov. Hainaut Prov. Luxembourg

12

3

Prov. Namur

11

14

Prov. Liege

17

11

94.522

94.777

Totaal

Tabel 8: Inkomende en uitgaande arbeidspendel voor het arrondissement Kortrijk, 2001.

2.11. S o c i a l e e c o n o m i e Voor de opdeling van de tewerkstelling van kansengroepen hanteren we de door de GOM West-Vlaanderen aangemaakt typologie32. Deze omvat drie grote clusters, nl. sociale inschakeling-economie, gesubsidieerde dienstentewerkstelling en tewerkstellingsbevorderende maatregelen in het regulier economisch circuit (zie figuur 3). In het kader van deze studie werden heel wat gegevens verzameld in verband met de tewerkstelling van kansengroepen. Werk.Waardig maakte voor Zuid-West-Vlaanderen een gelijkaardige analyse33, maar beperkte zich tot de eerste twee vormen van tewerkstellingsinitiatieven, nl. sociale inschakelingseconomie en dienstentewerkstelling. Ook vanuit Werk.waardig werd heel wat interessant cijfermateriaal verzameld. De cijfers werden steeds gecorrigeerd voor dubbeltellingen. De sociale economie is geen sector op zich, maar omvat een hele resem mogelijkheden en maatregelen om de tewerkstelling van kansengroepen te bevorderen. De sociale economie creëert op die manier tewerkstelling binnen verschillende sectoren en activiteiten.

32

33

Bron: Tewerkstellingsinitiatieven voor kansengroepen in West-Vlaanderen, een inventaris met cijfermateriaal voor 2003. Gom West-Vlaanderen, maart 2005. Bron: Tewerkstellinginitiatieven voor kansengroepen in Zuid-West-Vlaanderen. Werk.Waardig, januari 2006.

Streekpact


25

Figuur 3: Typologie tewerkstellingsinitiatieven kansengroepen34.

Onderstaande tabellen bieden een overzicht van het verzamelde cijfermateriaal per werkvorm. Sociale inschakelingseconomie35 Semi-formele sociale tewerkstelling PWA Arbeidszorg Permanent gesub. tewerkstelling Beschutte werkplaatsen Sociale werkplaatsen Degressief gesub. tewerkstelling Invoegbedrijven en –afdelingen Tijdelijke tewerkstelling Art.60§7 Wep-Plus GESCO-opleidingsprojecten Brugprojecten activiteitencoöperatieve Totaal

Arr. Kortrijk 1.322 1.126 196 2.022 1.849 173 49 49 587 248 154 185 3.980

West-Vlaanderen 5.212 4.582 630 4.250 3.815 435 64 64 1.426 526 483 163 247 7 10.952

Vlaams Gewest 23.037 21.717 1.320 16.978 14.626 2.352 328 328 7.708 2.304 2.992 1.424 971 17 48.051

Tabel 9: Tewerkstelling van kansengroepen in de sociale inschakelingseconomie.

Gesub. dienstentewerkstelling Buitenschoolse Kinderopvang36 Buurt- en nabijheidsdiensten37 Dienstencheques38 Totaal

Arr. Kortrijk 53 25 818 896

West-Vlaanderen 425 161 1.131 1.717

Vlaams Gewest 2.318 551 4.911 7.780

Tabel 10: Tewerkstelling van kansengroepen in de gesubsidieerde tewerkstelling.

34 35 36

37 38

Bron: West-Vlaanderen en Vlaams Gewest: Gom West-Vaanderen, cijfers 2003. Bron: West-Vlaanderen en Vlaams Gewest: Gom West-Vaanderen, cijfers 2003; bron arr. Kortrijk: Werk.Waardig, 2004. Bron West-Vlaanderen en Vlaams Gewest: Gom-West-Vlaanderen, cijfers 2003; Bron Arrondissement Kortrijk: Werk.Waardig, cijfers 2004. Idem. Idem.

Streekpact


26

In totaal werden eind 2004 4.873 doelgroepmedewerkers tewerkgesteld in of door organisaties uit Zuid-WestVlaanderen in de sociale inschakelingseconomie en de dienstentewerkstelling. Er zijn verschillende indicaties die erop wijzen dat Zuid-West-Vlaanderen ‘oververtegenwoordigd’ is in de provincie West-Vlaanderen op vlak van de tewerkstelling van kansengroepen in de sociale economie. De verhouding tussen de 2 grote clusters, nl. sociale inschakelingseconomie en gesubsidieerde dienstentewerkstelling, is ongeveer 80/20. Het valt te verwachten dat het aandeel van de gesubsidieerde dienstentewerkstelling in de komende jaren verder zal toenemen. Naast de toename van de tewerkstelling in het kader van de dienstencheques kan ook het te verwachten decreet lokale diensteneconomie voor extra impulsen zorgen. Wanneer we het aantal bereikte doelgroepmedewerkers van alle individuele werkvormen of instrumenten uit de typologie met elkaar vergelijken, staan de beschutte werkplaatsen op kop, gevolgd door PWA en dienstencheques. De werkvormen waarbij eind 2004 in Zuid-West-Vlaanderen het minst doelgroepmedewerkers worden bereikt zijn buurt- en nabijheidsdiensten, invoegbedrijven en buitenschoolse kinderopvang. Eén instrument uit de typologie wordt op vandaag niet gebruikt in Zuid-West-Vlaanderen, nl. de activiteitencoöperatieve39. Wat opvalt is het hoge aandeel permanent gesubsidieerde tewerkstelling (sociale en beschutte werkplaatsen), gevolgd door de semi-formele sociale tewerkstelling (PWA en arbeidszorg). De werkvormen die meer op doorstroming gericht zijn en dichter bij de reguliere arbeidsmarkt aanleunen (invoegbedrijven en diverse vormen van tijdelijke tewerkstelling), zijn veel kleiner in omvang. Tewerkstellingsbevorderende maatregelen in REC40 Dienstenbanen (2002) Voordelenbanen (2002) KB nr 495 Werkopleiding (2002) Startbanen (Rosetta) (2002) Activaplan (2002) IBO (2003) Vlaamse IntegratiePremie en federale CAO26 (2003) Gesco (2003) Derde ArbeidsCircuit (2003) Interdepartementaal BegrotingsFonds (2003) Totaal

Arr. Kortrijk

West-Vlaanderen 685 898 25 553 989 1.023 984 4.868 232 113 9.386

Vlaams Gewest 3.238 5.864 302 3.025 6.507 4.359 4.422 25.526 1.510 657 50.988

Tabel 11: Tewerkstelling van kansengroepen in REC.

Tabel 11 omvat de tewerkstelling van kansengroepen in het regulier economisch circuit. Hier zijn op vandaag nog geen gegevens bekend voor het arrondissement Kortrijk. Willen we echter tot een totaal beeld komen van de tewerkstellingsinitiatieven voor kansengroepen, dan dient het regulier economisch circuit verder geanalyseerd te worden.

39

40

Hierbij wordt aan werklozen, steuntrekkers of schoolverlaters die zich als zelfstandige willen vestigen, de mogelijkheid geboden om gedurende een betaalde inlooppperiode van maximaal 12 maanden - met hun project de markt af te tasten. Bron: GOM West-Vlaanderen.

Streekpact


27

CONCLUSIES

1. Wat werkgelegenheid betreft combineert Zuid-West-Vlaanderen een zeer sterke industriële aanwe2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

10. 11.

12.

13. 14.

zigheid met een aanwezigheid in de dienstensectoren die even groot is als in Vlaanderen. Het aandeel van de industrie in de bezoldigde tewerkstelling is 10%-punt hoger dan in Vlaanderen. Niettemin is de bezoldigde werkgelegenheid in de industrie gedaald tijdens de laatste 10 jaar terwijl de werkgelegenheid in de dienstensectoren significant is toegenomen. Binnen de industrie zorgen de metaal- en textielsector voor de grootste werkgelegenheid. Tijdens de laatste 10 jaar is de werkgelegenheid in de textielsector en in de meubelsector sterk gedaald, daar waar de werkgelegenheid in de metaal ongeveer status-quo is gebleven. In de tertiaire sector is de werkgelegenheid het sterkst gestegen in de sector onroerende goederen, verhuur en diensten aan bedrijven. Deze sector is ook duidelijk de grootste werkverschaffer. Wel dient aangestipt dat ook de uitzendsector hiertoe behoort. In de quartaire sector is de sterkste stijging van de werkgelegenheid tijdens de laatste 10 jaar waar te nemen bij de gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening. De tewerkstelling van zelfstandigen is tussen 2000 en 2003 in de regio gestegen met 7,2% De werkgelegenheidsgraad ligt merkelijk hoger in de regio dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen. De groei van de beroepsbevolking is sinds 1997 minder sterk gestegen in de regio dan in WestVlaanderen en Vlaanderen. Het aandeel van de leeftijdscategorie 30-50 jaar in de beroepsbevolking is in de regio minder groot dan in Vlaanderen. De activiteitsgraad is in de regio hoger dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen Bij de mannen is de activiteitsgraad het hoogst in de categorie 30-34 jaar en daalt pas vanaf 49 jaar. Bij de vrouwen is de activiteitsgraad het hoogst in de categorie 25-29 jaar en daalt reeds vanaf 30 jaar. Het aantal werkenden is de laatste jaren opvallend minder sterk toegenomen in de regio dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen. Niettemin is de werkzaamheidsgraad nog steeds hoger in de regio dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen. De Franse grensarbeid in de regio is in de periode 1997-2002 verder toegenomen, terwijl de grensarbeid in omgekeerde richting verder gedaald is. De Franse grensarbeid situeert zich voornamelijk tussen de 20 en de 39 jaar. De grensarbeid van Belgen in Frankrijk situeert zich voornamelijk tussen 40 en 59 jaar Wat de pendel betreft is de balans positief voor Zuid-West-Vlaanderen t.a.v. West-Vlaanderen. T.a.v. Oost-Vlaanderen is de balans zwak negatief. Wat Henegouwen betreft is het pendelsaldo negatief t.a.v. Moeskroen en positief t.a.v. Doornik. Er is een omvangrijke uitgaande pendel naar Brussel-Hoofdstad. De verhouding qua tewerkstelling tussen de 2 grote clusters: sociale inschakelingseconomie en gesubsidieerde dienstentewerkstelling is ongeveer 80/20. Wat de dienstentewerkstelling betreft wordt het grootste deel gerealiseerd via de dienstencheques. Er kan geconcludeerd worden dat in Zuid-West-Vlaanderen de tewerkstelling van kansengroepen goed tot zeer goed uitgebouwd is. De streek maakt actief gebruik van de veelheid aan tewerkstellingsinstrumenten, statuten en subsidiekanalen. En in tegenstelling tot sommige andere regio’s beperken de tewerkstellingsinitiatieven voor kansengroepen in Zuid-West-Vlaanderen zich niet tot de centrumstad. Ook buiten stad Kortrijk is er heel wat dynamiek. KNIPPERLICHTEN

1. De globale daling van de industriële werkgelegenheid (textiel, meubels,…) in een regio die zeer sterk afhankelijk is van de (traditionele) industriële sectoren. 2. De kleinere toename van de werkzaamheidsgraad vergeleken met West-Vlaanderen en Vlaanderen. 3. Het lager aandeel van de categorie 30-50 jaar in de beroepsbevolking vergeleken met Vlaanderen. 4. Het negatieve pendelsaldo t.o.v. Henegouwen, in het bijzonder t.o.v. Moeskroen.

Streekpact


28

3. Arbeidsmarkt

3.1. Evolutie en kenmerken niet-werkende werkzoekenden 41 In januari 2006 telt het arrondissement Kortrijk 8.364 niet-werkende werkzoekenden42 (NWWZ). Op jaarbasis is dit een daling met 6,5%. De daling is geringer dan die in Vlaanderen en West-Vlaanderen, nl. respectievelijk -6,8% en -7,7%. De WZUA43 zijn met 6.252 de grootste subgroep in het arrondissement (bijna 75% van de NWWZ). Het aandeel van deze subgroep in de NWWZ in Vlaanderen en West-Vlaanderen is een stuk groter, nl. 78,5% en 79%. Het aandeel van de groep schoolverlaters in de NWWZ bedraagt in het arrondissement Kortrijk 7,3% en is daarmee hoger dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen. In de Zuid-West-Vlaamse regio is hun aandeel in de werkloosheid het afgelopen jaar ook opvallend minder sterk gedaald dan in de beide vergelijkende regio’s. Zo bedraagt de daling voor het arrondissement 3,4%, voor West-Vlaanderen 7,9% en voor Vlaanderen zelfs 13,4%. 55,4% van de NWWZ zijn vrouwen in de regio. Dit is 0,2 procentpunten hoger dan in West-Vlaanderen, maar 2 procentpunten hoger dan in Vlaanderen. Grafiek 26 geeft de verdeling weer van de NWWZ voor het arrondisseNW W Z volgens leeftijd arrondissement Kortrijk ment Kortrijk in januari 2006 naar januari 2005 en 2006 leeftijd. We zien 2 opvallende pieken, nl. in de categorie 20-24 jarigen en de categorie 50-54 jarigen. 1600 Ten opzicht van januari 2005 stellen 1400 we globaal een daling vast. Bij de 1200 groepen 18-19jarigen en vooral bij 1000 800 de 50+ers stellen we echter een 600 stijging vast. De stijging van het 400 aantal NWWZ bij de 50+ volgt 200 daarmee de tendens die we ook in 0 West-Vlaanderen en Vlaanderen < 18 18 20 25 30 35 40 45 50 55 >= vaststellen. De stijging in de leefjaar t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m t/m 60 tijdscategorie 18-19j (+3,7%) staat 19 24 29 34 39 44 49 54 59 jaar echter in contrast met een daling in jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar beide vergelijkende regio’s, nl. respectievelijk -5% in Vlaanderen en jan/05 jan/06 1,7% in West-Vlaanderen. Grafiek 26: Aantal NWWZ per leeftijdsklasse, arrondissement Kortrijk, 2005 - 2006.

Het aandeel laaggeschoolden in de NWWZ in het arrondissement is bijna 57%. Dit is iets hoger dan in WestVlaanderen (56,3%) en opmerkelijk hoger dan in Vlaanderen (52,8%). Ook op vlak van aanwezigheid van hooggeschoolden in de werkloosheid scoren we met Zuid-West-Vlaanderen hoger dan in West-Vlaanderen, nl. 13,1% versus 11,8%; maar we doen het wel beter dan Vlaanderen (13,8%). Splitsen we het studieniveau in detail op dan stellen we voor de regio een toename vast in het aantal NWWZ tussen januari 2005 en januari 2006 in de categorieën deeltijds beroepssecundair, 2de graad secundair algemeen, 3de graad secundair kunst en universitair onderwijs. Maken we een opdeling van de NWWZ volgens werkloosheidsduur, dan zijn in Zuid-West-Vlaanderen 53,1% minder dan 1 jaar werkloos, 23% 1-2 jaar en 23,7% meer dan 2 jaar werkloos. In vergelijking met Vlaanderen zijn er proportioneel meer werklozen van korte duur in het arrondissement en minder langdurig werklozen dan in Vlaanderen (27,1%). Ten opzichte van vorig jaar is er een duidelijke afname van de werklozen van korte duur (-20,8%), maar een opvallende toename in het aantal werklozen die meer dan 1 jaar werkloos zijn. 8,4% van de NWWZ in Zuid-West-Vlaanderen hebben een Niet-EU-nationaliteit. Dit is een daling van 3,7% t.a.v. januari 2005. Qua grootteorde ligt dit in de lijn van Vlaanderen, maar een stuk minder goed dan WestVlaanderen waar hun aandeel slechts 5,5% bedraagt. Op vlak van daling t.o.v. vorig jaar scoren we in de regio 1 procentpunt minder dan in beide vergelijkende regio’s.

41 42

43

Bron: Arvastat. NWWZ = de werkzoekenden met werkloosheidsuitkeringsaanvraag (WZUA), de jongeren in wachttijd, de vrij ingeschrevenen en een reeks andere niet-werkende werkzoekenden. WZUA= werkzoekenden met werkloosheidsuitkeringsaanvraag.

Streekpact


29

Figuur 4: Evolutie januari 2005 – januari 2006 in het aandeel NWWZ naar werkloosheidsduur voor het arrondissement Kortrijk en de provincie West-Vlaanderen.

Naar verhouding tussen arbeiders en bedienden stellen we voor het arrondissement Kortrijk vast dat 60,4% van de NWWZ arbeiders zijn. In West-Vlaanderen is dit 59,3% en in Vlaanderen 55,5%. Het aandeel van de arbeiders in de werkloosheid is in de regio echter sterker gedaald ten aanzien van vorig jaar dan in beide vergelijkende regio’s. Merken we op dat het aandeel kansengroepen in de werkloosheid over het algemeen groter is waar de werkloosheid relatief klein is. Beter is het te kijken naar de werkloosheidsgraden van de kansengroepen op zich, maar deze zijn - met uitzondering van die per leeftijd en per geslacht - als dusdanig niet voorhanden. De relatief sterke aanwezigheid van kansengroepen in de Zuid-West-Vlaamse werkloosheid kan ook mede het gevolg zijn van de sterke aanwezigheid van de industrie in de regio (het geconcentreerd aanwezig zijn van één sector) en de daaruit volgende vraag naar werknemers met een gelijkaardig profiel.

3.2. W e r k l o o s h e i d s g r a a d 44 De werkloosheidsgraad voor de regio bedraagt 6,47% en is daarmee 0,53 procentpunten gezakt ten aanzien van vorig jaar. Onderstaande figuur biedt een overzicht in evolutie sinds 2000 voor de regio, de provincie en Vlaanderen. De werkloosheidsgraad in Zuid-WestVlaanderen is over gans de lijn lager dan evolutie werkloosheidsgraden (januari) Vlaanderen en West-Vlaanderen. 9

8

7 vlaanderen 6

west-vlaanderen arrondissement Kortrijk

5

4

3 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

Grafiek 27: Evolutie werkloosheidsgraden januari 2000 – januari 200645.

44 45

Sinds 2000 werd de laagste werkloosheidsgraad opgemeten in 2001. Daarna gaat het in stijgende lijn tot 2005. De werkloosheidsgraad in het arrondissement Kortrijk en Vlaanderen stijgen met gelijke tred, die voor West–Vlaanderen stijgt minder snel. De werkloosheidsgraad van de regio komt daarmee dicht in de buurt van de werkloosheidsgraad voor de provincie. Op vandaag zien we een duidelijke verbetering (daling) in de werkloosheidsgraad en dit voor de 3 regio’s. De werkloosheidsgraden per leeftijd geven een beter beeld van de effectieve werkloosheid dan het aandeel van iedere leeftijdscategorie in de werkloosheid. Bij deze laatste hangt het aandeel van de ene categorie immers niet enkel af van de eigen omvang, maar ook van de omvang van de andere categorieën.

Werkloosheidsgraad: het aandeel werklozen in de beroepsbevolking (= niet-werkende werkzoekenden / beroepsbevolking). Bron: Arvastat.

Streekpact


30

Beschouwen we de werkloosheidsgraden van een bepaalde subgroep, vb. leeftijdscategorie of geslacht, dan is dit enkel afhankelijk van de eigenschappen van die eigenste categorie. Zo is de werkloosheidsgraad van de 15 tot 17 jarigen het resultaat van de aantal NWWZ van 15-17 jaar gedeeld door de beroepsbevolking van 15-17 jaar. In grafiek 28 zien we dan ook duidelijk dat de werkloosheidsgraad bij de 15 tot 17 jarigen in het arrondissement Kortrijk heel hoog is. Wat op het eerte zicht problematisch lijkt is eigenlijk het gevolg van een zeer goede samenwerking tussen VDAB en de Centra voor Leren en Werken voor wat de registratie van de deeltijds lerende betreft.

werkloosheidsgraden 2004 naar leeftijd 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 0-14 jaar

1517 jaar

1819 jaar

2024 jaar

Vlaams Gewest

2529 jaar

3034 jaar

3539 jaar

4044 jaar

4549 jaar


5054 jaar

5559 jaar

6064 jaar

65+


46

Grafiek 28: Werkloosheidsgraden 2004 naar leeftijd .

Werkloosheidsgraad 2004 arrondissement Kortrijk naar leeftijd en geslacht

Uit grafiek 29 blijkt daarenboven dat in Zuid-WestVlaanderen de werkloosheidsgraad - met uitzondering van de leeftijd 15-17 jarigen - voor iedere leeftijdscategorie hoger is bij de vrouwen, en zelfs beduidend hoger in de leeftijdscategorie 50-54 jaar.

40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 15-17 jaar

18-19 jaar

20-24 jaar

25-29 jaar

30-34 jaar mannen

35-39 jaar

40-44 jaar

vrouwen

45-49 jaar

50-54 jaar

55-59 jaar

60-64 jaar

totaal

Grafiek 29: Werkloosheidsgraden 2004 naar leeftijd en geslacht, arr. Kortrijk.

3.3. U i t k e r i n g s g e r e c h t i g d e n 47 In Zuid-West-Vlaanderen werd in het 4de kwartaal van 2005 aan 28.759 personen uitbetaald door de RVA. Dit aantal stemt overeen met een bedrag van 44.531.022 € of met 1.635.337 dagen. Het arrondissement heeft hiermee een aandeel van 25% in de provincie en 4,8% in Vlaanderen. Van deze 28.759 personen zijn er 14.116 uitkeringsgerechtigd werkloos (49%) en 5.824 tijdelijk werkloos (20,2%). Vergelijken we de tijdelijke werkloosheid met West-Vlaanderen en Vlaanderen, dan stellen we vast dat het aandeel van deze categorie in het totaal beduidend hoger ligt in het arrondissement dan in de provincie (16,6%) of het gewest (11,4%).

46 47

Bron: Steunpunt WAV. Bron: RVA. Deze groep omvat 3 grote categorieën: 1. Uitkeringsgerechtigde werklozen: UVW-WZ na voltijdse arbeid, UVW-WZ na vrijwillig deeltijdse arbeid, UVW-WZ met wachtof overbruggingsuitkering, UVW-niet WZ: Sociale en familiale moeilijkheden, UVW-niet WZ: oudere werklozen, Brugpensioen: voltijds. 2. Werknemers door de RVA ondersteund: Tijdelijk werklozen, UVW-WZ: deeltijds werknemers met inkomensgarantieuitkering, UVW-niet WZ: beroepsopleiding, UVW-niet WZ: andere redenen, UVW-niet WZ: werk in PWA, UVW-WZ: werk in beschutte werkplaats, Doorstromingsprogramma's, Activa, Activa plus (jan 03 -dec 03), Activa PVP (jan 03 - dec 03), Werkhervattingstoeslag, Activa opleiding –jongeren, Onthaalouders. 3. Werknemers die hun arbeidstijd aanpassen: Brugpensioen: halftijds, Loopbaanonderbreking gewoon, Loopbaanonderbreking vermindering van prestaties, Loopbaanonderbreking specifieke vormen: totaal, Tijdskrediet - volledig met uitkering, Tijdskrediet -vermindering met uitkering.worden in Zuid-West-Vlaanderen door de RVA ondersteund omdat ze hun arbeidstijd aanpassen.

Streekpact


31

Nog eens 5.733 personen worden in ZuidWest-Vlaanderen door de RVA ondersteund omdat ze hun arbeidstijd aanpassen.

evolutie in aandeel betalingen tijdelijke werkloosheid in alle betalingen

Uit grafiek 30 blijkt dat het aandeel van de tijdelijke werkloosheid in de totale betalingen van de RVA een stuk hoger is in Zuid-WestVlaanderen dan in West-Vlaanderen en in Vlaanderen. In evolutie zien we een lichte stijging van 2004 naar 2005 na een daling in de periode 2002 – 2004.

30% 25% 20% 15% 10%

Een verdere analyse van de tijdelijke werkloosheid naar reden van werkloosheid leert ons dat 70% van tijdelijke werkloosheid in Zuid-West-Vlaanderen een economische reden kent48, tegenover 63% in Vlaanderen49.

5% 0% 1998

1999

2000

2001

arr. Kortrijk

2002

2003

West-Vlaanderen

2004

2005

Vlaanderen

Grafiek 30: Evolutie aandeel betalingen tijdelijke werkloosheid in totaal aantal betalingen.

3.4. V a c a t u r e s 50 Uit grafieken 31a, 31b en 31c blijkt dat het aandeel van de vacatures uit het Normaal Economisch Circuit in het totale werkaanbod in Kortrijk geringer is dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen (respectievelijk 25,9%, 27,5%, 36,3%). Maar net zoals bij de interim-opdrachten kunnen we ook in het NEC een sterke stijging vaststellen t.a.v. oktober vorig jaar. De stijging in de vacatures vanuit het NEC in het arrondissement Kortrijk is trouwens bijna dubbel zo sterk als in WestVlaanderen en zelfs meer dan drie keer zo groot als in Vlaanderen (zie tabel 11).

arrondissem ent Kortrijk 25000

20000

15000

10000

5000

0 2000

2001 NEC

2002

interimopdrachten

2003

2004

2005

tew erks tellings maatregelen

Grafiek 31a: Evolutie vacatures arrondissement Kortrijk per circuit, uitgedrukt in absolute aantallen ontvangen tot en met oktober van ieder jaar. V laande r e n

We s t-V laande r e n 300000

90000 80000

250000

70000 200000

60000 50000

150000

40000 100000

30000 20000

50000

10000 0

0

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Grafiek 31b: Evolutie vacatures West-Vlaanderen per circuit, uitgedrukt in absolute aantallen ontvangen tot en met oktober van ieder jaar.

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Grafiek 31c: Evolutie vacatures West-Vlaanderen per circuit, uitgedrukt in absolute aantallen ontvangen tot en met oktober van ieder jaar.

Opmerkelijk is dat er in het arrondissement Kortrijk reeds sinds 2000 meer interimopdrachten geregistreerd werden dan vacatures vanuit het normaal economisch circuit. In West-Vlaanderen is dit pas zo sinds 2002, voor Vlaanderen sinds 2004. 48 49 50

Bron: RVA – cijfers maand september 2005. Bron: RVA – cijfers jaar 2005. Bron: Arvastat, cijfers cumulatief tot oktober 2005.

Streekpact


32

Arr. Kortrijk

West-Vlaanderen

Vlaanderen

Vaste circuits

26,60%

30,90%

13,70%

Tijdelijke circuits (zonder Interim)

175,50%

21,50%

21,10% 15,60%

NEC (zonder Interim)

47,10%

27,80%

Tewerkstellingsmaatregelen

-4,20%

-9,50%

-4,10%

Interimopdrachten

58,60%

96,50%

61,10%

Tabel 11: Vacatures per regio, in evolutie ten opzichte van oktober 2004.

Uit figuur 5 blijkt dan ook dat de regio KortrijkRoeselare de sterkste stijging kende in vacatures het afgelopen jaar.

Figuur 5: Werkaanbod: % verschil met vorig jaar (cumulatief tot oktober)

3.5. Knelpuntberoepen 51 De VDAB maakt jaarlijks een analyse van de Knelpuntberoepen in Vlaanderen en per regio. Merken we wel op dat de hier gehanteerde regio’s overeenstemmen met de LKC-regio’s van de VDAB. Dit betekent dat de cijfers voor het arrondissement Kortrijk samen behandeld worden met die voor de arrondissementen Roeselare en Tielt. Een fijnere opsplitsing is er (nog) niet mogelijk. De analyse heeft als invalshoek de beroepen, niet de individuele vacatures. Het gaat over beroepen die duidelijk meer problemen vertonen inzake invulling dan het gemiddelde beroep. Grosso Modo gebeurt de selectie van de knelpuntberoepen op basis van criteria als vervullingsduur en vervullingspercentage en de ervaring van de experts52. Er wordt benadrukt dat: • het niet zo is dat vacatures voor knelpuntberoepen niet kunnen vervuld worden: in de meeste gevallen wordt de vacature wel ingevuld (voor de vaste circuits geraakt 80% ingevuld en wordt 4,6% geannuleerd wegens het gebrek aan geschikte kandidaten), het vergt alleen meer tijd. • Het niet is omdat een beroep een knelpunt is, dat alle vacatures voor deze functie problemen stellen; het omgekeerde geldt natuurlijk ook: bij de overige beroepen komen ook vacatures voor die moeilijk of niet ingevuld worden. • Knelpunt geen synoniem is voor een tekort aan arbeidskrachten met de juiste kwalificaties, de oorzaken kunnen heel divers zijn. • De definitie van knelpuntberoepen er toe leidt dat er altijd knelpuntberoepen zullen zijn: er zijn altijd beroepen waarvoor het relatief moeilijker is om geschikte kandidaten te vinden. 2004 Beschouwen we de lijst knelpuntberoepen voor de regio Kortrijk-Roeselare dan zien we in absolute aantallen het meest knelpuntvacatures voor het beroep ‘particuliere schoonmaker’, nl. 636. Andere zwaargewichten zijn de beroepen ‘telefonist’, ‘vertegenwoordiger’ en metselaar’ met elk een goeie 100 knelpuntvacatures.

51 52

Bron: Analyse vacatures 2004 - knelpuntberoepen De huidige methode, in gebruik sinds 2002, baseert zich op volgende criteria voor een potentieel knelpunt: aantal jobs groter is dan 9 voor Vlaanderen of groter dan 4 voor de regio; vervullingspercentage van het beroep is kleiner dan de mediaan van de vervullingspercentages per beroep (< 84,5% in 2004 in Vlaanderen); mediaan van de vervullingstijd van het beroep is groter dan de mediaan van de vervullingstijd voor de vaste circuits (> 39 dagen in 2004 voor Vlaanderen) of mediaan van de looptijd van het beroep is groter dan de mediaan van de looptijd voor de vaste circuits (> 44 dagen in 2004 voor Vlaanderen).

Streekpact


33

Beschouwen we voor 2004 het aandeel van de regio in Vlaanderen dan zien we een oververtegenwoordiging in de knelpuntberoepen voor de textielsector. 2004 t.o.v. 2001 In vergelijking met 2001 kunnen we stellen dat er heel wat beroepen in 2004 en knelpuntberoep zijn en dat in 2001 niet waren (blanco cellen uit onderstaande tabel), maar ook omgekeerd dat de knelpuntberoepen in 2001 dit in 2004 niet noodzakelijk meer zijn. De opvallendste voorbeelden van deze laatste beweging zijn de beroepen ‘bestuurder van trekker met oplegger’ en ‘schrijnwerker-timmerman buitenschrijnwerk’. Het opvallendste knelpuntberoep in 2004 die dit in 2001 niet was is dat van ‘telefonist’. De beroepen ‘vertegenwoordiger’ en ‘metselaar’ zijn zowel in 2004 als in 2001 opvallend sterk vertegenwoordigd. Zo ook het beroep van ‘particuliere schoonmaker’ dat ondanks zijn reeds heel sterke aanwezigheid in 2001, bijna verdubbelde voor wat het aantal afgehandelde vacatures betreft. Ook het beroep ‘klassieke (professionele) schoonmaker is in 2004 ene knelpuntberoep met 59 vacatures afgehandeld, maar was in 2001 nog geen knelpuntberoep. In totaal zien we een geringe daling in het aantal afgehandelde vacatures voor de regio Kortrijk-Roeselare, nl. van 2.496 in 2001 naar 2.336 in 2004. AFGEHANDELDE VACATURES KORTRIJK (vaste circuits uit AMI) (gekleurd = knelpuntberoep) knelpuntberoep Ingenieur bouwkunde Ingenieur elektronica

2001

2004

2001 Vlaanderen

arr. Kortrijk

% arr. in Vlaanderen

252

16

6,35%

247

19

7,69%

Vlaanderen

arr. Kortrijk

% arr. in Vlaanderen

43

7

16,28%

Ingenieur mechanica Ingenieur elektromechanica Ingenieur Ergotherapeut Hoofdverpleegkundige Ziekenhuisverpleegkundige - gebrevetteerde/gediplomeerde Psychiatrisch verpleegkundige - gegradueerde Thuisverpleegkundige

279

10

3,58%

169

8

4,73%

440

35

7,95%

245

22

8,98%

202

14

6,93%

90

4

4,44%

74

5

6,76%

900

39

4,33%

736

37

5,03%

46

3

6,52%

193

8

4,15%

185

18

9,73%

167

10

5,99%

111

10

1092

Ziekenverzorgster Onderwijzend personeel voor volwassenenonderwijs Bouwkundig tekenaar Tekenaar mechanica

71

5

7,04%

198

10

5,05%

9,01%

36

5

13,89%

66

8

12,12%

85

7,78%

542

36

6,64%

377

36

9,55%

168

15

8,93%

357

25

7,00%

329

20

6,08%

Tekenaar Technicus elektromechanica Technicus mechanica Technicus bouw - werfleider Technicus hout Technicus elektriciteit Technicus biochemie en voeding Technicus klimatisatie, koel-& verwarmingstechnieken Technicus autotechniek Technicus elektronica Technicus Technicus - productieoperator Boekhouder Maatschappelijk assistent - indivuele problemen

22

1

4,55%

364

39

10,71%

234

26

11,11%

36

4

11,11%

40

7

17,50%

184

10

5,43%

193

17

8,81%

117

8

6,84%

395

46

11,65%

163

6

3,68%

623

71

11,40%

345

38

11,01%

207

9

4,35%

358

20

5,59%

967

59

6,10%

475

18

3,79%

560

44

7,86% 177

12

6,78%

84

5

5,95%

Opvoeder klasse 2 Projectleider (project in matrixverband) Verantwoordelijke logistiek Verkoopsverantwoordelijke - sales-manager Productmanager Verantwoordelijke verkoop binnendienst Directie-assistent verkoop-marketing-publiciteit Directiesecretaris

Streekpact

83

5

6,02%

148

10

6,76%

108

5

4,63%

89

2

2,25%

138

3

2,17%

153

6

3,92%


34

Bediende kostprijsberekening Bediende juridische dienst Verzekeringsbediende in de binnendienst

105

5

4,76%

65

6

9,23%

226

10

4,42%

Productieverantwoordelijke Verantwoordelijke R en D (onderzoek & ontwikkeling) Telefonist Vertegenwoordiger Handelsagent

1484

125

8,42%

31

4

12,90%

Kassier Verkoper huis aan huis - leurder Televerkoper

184

32

17,39%

42 303

5 104

11,90%

1991

107

311

17

61

10

174

24

Helper-verkoper

55

6

Reclame- en publiciteitsmedewerker - promoteam

64

27

Filiaalhouder of handelszaakbeheerder

389

11

Tuinier

162

16

Arbeider in de groentenoogst

149

44

Autobusbestuurder (lijndienst-openbaar vervoer)

289

11

Bestuurder lichte vrachtwagen - vaste wagen (maximum 7,5 ton) Bestuurder zware vrachtwagen/vaste wagen (+7,5t)

249

11

433

29

247

23

8

5

16

10

7

7

Bobijnopzetter fluweel- en tapijtgetouwen

15

12

Arbeider in de weverij

28

6

Tuinaanlegger - bosaanlegger Arbeider in de landen tuinbouw

Bestuurder van trekker met oplegger Bestuurder zware vrachtwagen met aanhangwagen Twijnder Scheerder-bandscheerder Aanknoper-aandraaier-boomoplegger Wever op jacquardweefmachines

257

6

2,33%

171

14

8,19%

319

27

8,46%

Stikster - confectiekleding

757

73

9,64%

197

15

7,61%

20

3

15,00%

4

4

60

3

5,00%

14

7

50,00%

100,00%

83

9

10,84%

172

19

11,05%

33

6

Stikster woningdecoratie

29

5

Arbeider in de metaalgieterij

52

19

Bankwerker - metaal

66

8

44

8

101

9

223

33

91

32

204

29

472

62

15

7

134

9

22

7

31,82%

Insteller-bediener van metaalfreesmachine Insteller-bediener van metaaldraaibank-draaier Insteller- bediener automatische of cnc gestuurde metaalwerktuigmachines Insteller- bediener van metaalwerktuigmachine Bediener van werktuigmachines (productie) Monteerder in het atelier van machines en industriele installaties Onderhoudsmecanicien en hersteller machines en industriele installaties Onderhoudsmecanicien van textielmachines Onderhoudsmecanicien voor heftrucks, tractoren,… Onderhoudsmecanicien vrachtwagens, autobussen, .. Insteller van plaatbewerkingsmachines

143 202

13 49

9,09% 24,26%

182

28

15,38%

202

49

24,26%

588

58

9,86%

10,91% 42,19% 2,83% 9,88%

29,53% 3,81%

57

21

36,84%

135

21

15,56%

61

7

11,48% 6

231

31

49

6

65

18

284

45

Zinkwerker - metalen dakbedekking 331

29

66

9,31%

62,50%

62,50% 100% 80,00% 21,43%

18,18% 17,24% 36,54% 12,12% 18,18% 8,91%

35,16%

46,67%

6,72%

4,32% 13,42% 12,24%

8,76%

Lasser met inerte gassen 439

6,70%

13,14%

139

Streekpact

13,79%

14,22%

Sanitair installateur - loodgieter

Half-automaatlasser

5,47% 16,39%

14,80%

Plaatwerker voor carrosserie

Monteur centrale verwarming

5,37%

4,42%

Tapijtwever dubbelstuk

Garneerder-stoffeerder

34,32%

15,03%


27,69% 15,85%

35

Lasser - metaal

203

19

Arbeider in metaalconstructie

235

16

99

5

487

10

353

45

183

26

449

40

8,91%

Buizenfitter Monteur van metalen onderdelen Helper metaalarbeider Residentieel elektrotechnisch installateur (bouwelektricien) Industrieel elektrotechnisch installateur (industrieel elektricien) Onderhoudselektricien Hulpelektricien Schrijnwerker-timmerman: buitenschrijnwerk Parketvloerlegger

158

27

17,09%

439

44

10,02%

330

23

6,97%

245

27

11,02%

237

25

10,55%

394

64

16,24%

45

5

11,11% 203

22

126

14

117

18

79

15

13,91%

Meubelmaker - interieur Insteller bediener van houtbewerkingsmachines Schilder-decorateur

112

35

31,25%

341

46

13,49%

Pistoolschilder hout (meubelen)

54

5

1117

107

39

10

62

5

Broodbakker

142

13

Banketbakker - pasteibakker - patissier

129

11

410

14

Metselaar

1105

101

9,14%

Glasplaatser - glaswerker Dakdekker schuine daken (inclusief lood- en zinkwerk) Dakdekker platte daken - dakdichter Betonproductiearbeider Wegenwerker - klinkers

Helper bakker of snoepgoed Beenhouwer - spekslager Slachterijarbeider Bloemenschikker

324

22

122

16

378

35

9,26%

89

8

8,99%

76

6

7,89%

249

12

4,82%

103

9

8,74%

49

3

6,12%

Torenkraanbestuurder

Bouwplaatsmachinist - grondverzet Bediener van heftruck Handlanger (zwaar werk) Keukenverantwoordelijke - chef-kok Chef de partie - hulpkok Keukenmedewerker fastfood - sneldienstrestauratie Restaurantkelner Drankkelner brasserie, taverne, bistro, cafe, tea-room Zaalmedewerker fastfood, sneldienstrestauratie

112

11

9,82%

145

32

22,07%

282

31

10,99%

477

7

1,47%

201

16

7,96%

513

27

5,26%

208

7

3,37%

652

31

4,75%

707

36

5,09%

154

27

17,53%

Hotelmeester - maitre d'hotel Klassieke (professionele) schoonmaker Particuliere Schoonmaker Glasramenwasser Kapper voor dames Kapper voor dames en heren

4588

343

7,48%

112

19

16,96%

117

20

17,09%

373

16

4,29%

54

6

101

17

59

9

289

22

553

31

49

6

1315

59

3748

636

416

14

Strijkster met de hand

80

6

Monitor lichamelijke opvoeding en sportactiviteit

49

5

22.897

2.336

Totaal

Streekpact

29.006

2.496

2,05%

10,84% 11,11% 15,38% 18,99%

9,26% 9,58% 25,64%

6,79%

Insteller bediener van een inpakmachine

Bestuurder mobiele kraan

5,05%

14,21%

Meubelmaker

21

6,81%

12,75%

Schrijnwerker - aluminium 151

9,36%

8,61%


8,06%

9,15% 8,53%

3,41%

11,11% 16,83% 15,25%

7,61%

5,61%

12,24% 4,49% 16,97%

3,37% 7,50% 10,20% 10,20%

36

CONCLUSIES 1. 2.

3. 4. 5. 6. 7. 8.

9.

Het aandeel van de groep schoolverlaters in de werkloosheid is in de regio hoger en is tijdens het laatste jaar ook minder snel gedaald dan in West-Vlaanderen en in Vlaanderen. Het aandeel laaggeschoolden in de werkloosheid bedraagt bijna 57% in de regio. Dit is hoger dan in West-Vlaanderen en merkelijk hoger dan in Vlaanderen. Het aandeel van de hooggeschoolden is in de regio hoger dan in West-Vlaanderen maar iets lager dan in Vlaanderen In vergelijking met Vlaanderen zijn er proportioneel meer werklozen van korte duur in de regio en minder langdurig werklozen. Het aantal werkzoekende 50+ is sterk gestegen tijdens het laatste jaar. Deze tendens wordt ook in West-Vlaanderen en Vlaanderen vastgesteld. De werkloosheidsgraad is in Zuid-West-Vlaanderen lager dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen. De werkloosheidsgraad is echter sinds 2000 sneller gestegen in de regio dan in West-Vlaanderen, waardoor het verschil tussen West-Vlaanderen en de regio miniem is geworden. Het aandeel van de tijdelijke werkloosheid in de totale groep van vergoede werklozen ligt merkelijk hoger in de regio dan in West-Vlaanderen en in Vlaanderen. De regio Kortrijk-Roeselare kende de sterkste stijging van de vacatures tijdens het afgelopen jaar. Het aandeel van vacatures uit het normaal economisch circuit t.o.v. het totaal werkaanbod is kleiner in de regio dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen. Het aandeel dat via interims tot stand komt is daarentegen groter. Het grootste aantal knelpuntvacatures situeert zich in de beroepen ‘particuliere schoonmaker’, telefonist, vertegenwoordiger en metselaar. Het aandeel van de regio in de vacatures in Vlaanderen is het hoogst voor de knelpuntberoepen in de textielsector. KNIPPERLICHTEN

1. 2.

Het groter aandeel van de schoolverlaters in vergelijking met West-Vlaanderen en Vlaanderen; Het groot aandeel van laaggeschoolden in vergelijking met West-Vlaanderen en Vlaanderen; Het groter aandeel hoger geschoolden in de regio in vergelijking met West-Vlaanderen 3. De snellere stijging van de werkloosheid sinds 2000 en de minder grote daling in 2005 in vergelijking met West-Vlaanderen, waardoor de actuele werkloosheidsgraad in de regio bijna even groot is als in West-Vlaanderen. 4. De relatief hogere tijdelijke werkloosheid in de regio dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen. 5. Het hoge aantal knelpuntvacatures voor de beroepen ‘particulier schoonmaker’, telefonist, vertegenwoordiger en metselaar.

Streekpact


37

4. Economie 4.1. Ondernemingen 53 4.1.1. Act i ev e o n de rn e mi n ge n Grafiek 32 toont de evolutie van het aantal actieve ondernemingen over de periode 1998-2004. Tot 2002 bereikt het aantal actieve ondernemingen54 in Vlaanderen niet het peil van het aantal actieve ondernemingen in 1998. Het Vlaams Gewest en de provincie West-Vlaanderen overschrijden het aantal actieve ondernemingen van 1998 respectievelijk in 2003 en 2004. In het arrondissement Kortrijk is het aantal actieve ondernemingen in 2004 nog steeds onder het peil van 1998, maar wordt de dalende trend omgebogen. 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Arr. Kortrijk

22.311

22.219

22.134

22.064

22.056

21.876

22.098

West-Vlaanderen

92.476

92.114

91.955

91.882

92.054

92.381

93.474

Vlaams Gewest

415.676

414.784

414.852

414.610

415.644

417.145

423.920

Tabel 12: Evolutie aantal actieve ondernemingen, periode 1998-2004.

Aantal actieve ondernemingen

In 2004 waren er in het arrondissement Kortrijk, de provincie West-Vlaanderen en het Vlaams Gewest respectievelijk 22.098, 93.474 en 423.920 ondernemingen actief. Dit is voor het arrondissement Kortrijk (1,01%), de provincie West-Vlaanderen (1,18%) en het Vlaams Gewest (1,62%) een lichte stijging in vergelijking met het vorige jaar.

103,00

102,00

101,00

Arr. Kortrijk West-Vlaanderen

100,00

Vlaams Gewest

99,00

98,00

97,00 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Grafiek 32: Evolutie aantal actieve ondernemingen, periode 1998-2004 met 1998 = 100.

4.1.2. Act i ev e o n de rn e mi n ge n pe r se c to r Aantal actieve ondernemingen per SECTOR - Arr. Kortrijk

Grafiek 33 toont dat ongeveer 80% van alle actieve ondernemingen in het arrondissement Kortrijk behoren tot de secundaire of tertiaire sector.

100% 90% 80% 70% 60% quartair tertiair secundair primair

50% 40% 30%

Grafiek 33: Evolutie van het aandeel actieve ondernemingen per subsector, periode 1998-2004.

53 54

20% 10% 0% 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Bron: Ecodata, verwerking: Leiedal Kortrijk. Het betreft actieve BTW-plichtige ondernemingen.

Streekpact


38

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

primair

1.831

1.823

1.808

1.796

1.786

1.737

1.725

secundair

5.399

5.406

5.370

5.318

5.304

5.196

5.247

tertiair

13.030

12.939

12.902

12.833

12.815

12.736

12.870

quartair

2.051

2.051

2.054

2.117

2.151

2.207

2.256

Tabel 13: Evolutue aantal actieve ondernemingen in Z-W-Vl. per subsector, periode 1998-2004. Aantal actieve ondernemingen per SECTOR - Arr. Kortrijk 115,00

110,00

105,00 primair secundair tertiair quartair

Het aantal actieve ondernemingen stijgt in de periode 1998-2004 enkel in de quartaire sector (10%). Het aantal actieve ondernemingen in de primaire (5,79%), de secundaire (2,82%) en de tertiaire (1,23%) sector daalt.

100,00

95,00

Grafiek 34: Evolutie aantal actieve ondernemingen in Z-W-Vl. per subsector, periode 1998-2004, met 1998 = 100.

90,00 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

4.1.3. Ve r d we n en o nd e rn e mi n ge n Het aantal verdwenen ondernemingen is de som van het aantal faillissementen en het aantal stopzettingen. Bij een stopzetting staakt de onderneming haar activiteiten uit eigen initiatief, bij een faillissement staakt de onderneming haar activiteiten ingevolge een handelsvonnis. Grafiek 35 zet het aantal verdwenen ondernemingen af op het aantal actieve ondernemingen. Het aantal verdwenen ondernemingen in Vlaanderen kent over de periode 1998-2004 een dalend verloop. Het aantal verdwenen ondernemingen in het arrondissement Kortrijk en de provincie West-Vlaanderen ligt duidelijk lager dan in het Vlaams Gewest. Het arrondissement Kortrijk kent in 2004 het minst aantal verdwenen ondernemingen in verhouding tot het aantal actieve ondernemingen. In 2004 zijn in het aantal verdwenen ondernemingen/ aantal actieve ondernemingen arrondissement Kortrijk, de provincie 8,00% West-Vlaanderen en het Vlaams Gewest respectievelijk 1.249, 5.365 en 27.399 on7,00% dernemingen verdwenen. Voor het Vlaams Gewest (3,19%) en de Arr. Kortrijk provincie West6,00% West-Vlaanderen Vlaanderen (3,15%) is Vlaams Gewest dit een lichte stijging in vergelijking met het vorige jaar. In het 5,00% arrondissement Kortrijk (4,95%) daalt het aantal verdwenen ondernemingen in vergelijking met 2003. 4,00% 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Deze opvallende daling is deels te danken aan Grafiek 35: Evolutie van de verhouding van het aantal verdwenen ondernemingen tov actieve ond. de opmerkelijke stijging van het aantal 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 verdwenen onderneArr. Kortrijk 1.537 1.455 1.366 1.319 1.260 1.314 1.249 mingen in 2003. West-Vlaanderen Vlaams Gewest

6.111

6.113

5.822

5.462

5.361

5.201

5.365

30.586 29.727 29.522 28.738 27.024 26.551 27.399

Tabel 14: Evolutie aantal verdwenen ondernemingen in Z-W-Vl., periode 1998-2004.

Streekpact


39

4.1.4. Ve r d we n en o nd e rn e mi n ge n pe r se cto r Aantal verdwenen ondernemingen per SECTOR - Arr. Kortrijk

Grafiek 36 toont aan dat ongeveer 85% van alle verdwenen ondernemingen zich situeren in de secundaire of tertiaire sector.

100%

80%

60% quartair tertiair secundair primair

Grafiek 37 zet het aantal verdwenen ondernemingen per sector af tegen het aantal actieve ondernemingen per sector. Tot 2002 is in alle sectoren een dalende trend vast te stellen.

40%

20%

0% 1998

1999

2000

2001

2002

2003

Aantal verdwenen ondernemingen ≠ actieve ondernemingen per SECTOR - Arr. Kortrijk 8,00%

7,50%

7,00%

6,50%

6,00% primair secundair tertiair quartair

5,50%

5,00%

4,50%

4,00%

3,50%

3,00% 1998

2004

Grafiek 36: Evolutie van het aandeel actieve ondernemingen per subsector, periode 1998-2004.

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Grafiek 37: Evolutie van de verhouding van het aantal verdwenen ondernemingen tov het aantal actieve ondernemingen in Z-W-Vl. per subsector, periode 1998-2004. 1998

1999

2000

2001

2002

2003

primair

99

69

82

77

76

98

2004 77

secundair

333

308

282

287

245

298

245

tertiair

977

963

879

849

828

825

801

quartair

128

115

123

106

111

93

126

Tabel 15: Evolutie van het aantal opgerichte ondernemingen, periode 1998-2004.

Deze trend bevestigt zich enkel in de tertiaire sector, het aantal verdwenen ondernemingen stijgt sterk in de primaire en secundaire sector in 2003 en in de quartaire sector in 2004. In 2004 verdwenen in de primaire sector 77, in de secundaire sector 245, in de tertiaire sector 801 en in de quartaire sector 126 ondernemingen. Dit is een daling van het aantal verdwenen ondernemingen in de primaire (21,4%), secundaire (17,79%) en tertiaire (2,91%) sector in vergelijking met het vorige jaar. In de quartaire sector stijgt het aantal verdwenen ondernemingen in 2004 met 35,48% in vergelijking met het vorige jaar.

4.1.5. O p g er i ch te o nd e rn e mi n ge n De verhouding tussen het aantal opgerichte ondernemingen en het aantal actieve ondernemingen is weergegeven in grafiek 38. Globaal kent het aantal opgerichte ondernemingen in Vlaanderen een sterke daling in 1999, gevolgd door een continue, lichte daling tot 2003. In 2004 stijgt het aantal opgerichte ondernemingen in Vlaanderen opnieuw tot het niveau van 1999. Streekpact


40

Het aantal opgerichte ondernemingen is in het arrondissement Kortrijk en de provincie West-Vlaanderen lager dan in het Vlaams Gewest. In het arrondissement Kortrijk worden in 2004 procentueel meer ondernemingen opgericht dan in de provincie West-Vlaanderen. Dit is het gevolg van de sterke stijging van het aantal opgerichte ondernemingen in het arrondissement Kortrijk in 2004. 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Arr. Kortrijk

1.642

1.433

1.357

1.303

1.274

1.09

1.546

West-Vlaanderen

6.670

5.716

5.695

5.429

5.461

5.473

6.429

Vlaams Gewest

34.955

29.052

29.880

28.835

28.477

28.153

34.188

Tabel 16: Evolutie van het aantal opgerichte ondernemingen, periode 1998-2004.

In 2004 zijn in het arrondissement Kortrijk, de provincie West-Vlaanderen en het Vlaams Gewest respectievelijk 1.546, 6.429 en 34.188 ondernemingen opgericht. Dit is een sterke stijging in vergelijking met het vorige jaar: arrondissement Kortrijk met 27,87%, de provincie WestVlaanderen met 17,47% en het Vlaams Gewest met 21,44%.

Aantal opgerichte ondernemingen/aantal actieve ondernemingen 9,00%

8,00%

7,00% Arr. Kortrijk West-Vlaanderen Vlaams Gewest 6,00%

5,00%

4,00% 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Grafiek 38: Evolutie van de verhouding van het aantal opgerichte ondernemingen tov het aantal actieve ondernemingen, periode 1998-2004.

4.1.6. O p g er i ch te o nd e rn e mi n ge n pe r se cto r Uit grafiek 39 blijkt dat ongeveer 85% van alle opgerichte ondernemingen behoort tot de secundaire of tertiaire sector. Grafiek 40 plaatst het aanAantal opgerichte ondernemingen per SECTOR - Arr. Kortrijk tal opgerichte ondernemingen per sector tegenover 100% het aantal actieve ondernemingen per sector. 90% 80%

70% 60% quartair tertiair secundair

50%

primair 40%

30% 20%

10%

Het aantal opgerichte ondernemingen in de primaire en de secundaire sector (vanaf 2000) ligt beduidend lager dan in de tertiaire en quartaire sector. Tussen 2001 en 2003 kent het aantal opgerichte ondernemingen een dalend verloop, in 2004 stijgt het aantal opgerichte ondernemingen in alle sectoren.

0% 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Grafiek 39: Evolutie van het aandeel opgerichte ondernemingen in Z-W-Vl. per subsector, periode 1998-2004.

Streekpact


41

1998

1999

2000

2001

2002

2003

primair

92

59

71

66

58

52

2004 71

secundair

371

335

258

257

263

212

326

tertiair

997

915

908

827

809

793

972

quartair

182

124

120

153

144

152

177

Tabel 17: Evolutie van het aantal opgerichte ondernemingen in Z-W-Vl. per subsector, periode 1998-2004. aantal opgerichte ondernemingen per SECTOR - Arr. Kortrijk/ aantal actieve ondernemingen in de sector

In 2004 steeg het aantal opgerichte ondernemingen in alle sectoren. In de primaire, secundaire, tertiaire, quartaire sector werden respectievelijk 19, 114, 179 en 25 ondernemingen meer opgericht. Enkel in de tertiaire sector brengt deze stijging het aantal opgerichte ondernemingen terug tot het niveau van 1998.

10,00%

9,00%

8,00%

7,00% primair secundair tertiair quartair

6,00%

5,00%

4,00%

3,00%

2,00% 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Grafiek 40: Evolutie van de verhouding van het aantal opgerichte ondernemingen tov het aantal actieve ondernemingen in Z-W-Vl. per subsector, periode 1998-2004.

4.1.7. F a i l li s s em e n te n Onder faillissementen wordt verstaan de ondernemingen die hun activiteiten staken ingevolge een handelsvonnis. Grafiek 41 geeft de verhouding weer tussen het aantal faillissementen en het aantal actieve ondernemingen. Globaal wordt het aantal faillissementen gekenmerkt door een dalende trend tot 2000, waarna het aantal faillissementen een stijgende lijn vertoont. In 2004 wordt deze stijgende lijn in het arrondissement Kortrijk en de provincie West-Vlaanderen omgebogen. Het aantal faillissementen ligt duidelijk lager in de provincie West-Vlaanderen. Het arrondissement Kortrijk kent een minder aantal faillissementen dan het Vlaams Gewest. 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Arr. Kortrijk

168

162

143

183

181

188

168

2005 192

West-Vlaanderen

616

559

525

568

599

679

636

701

Vlaams Gewest

3.775

3.679

3.596

3.695

4.022

4.168

4.329

4.154

Tabel 18: Evolutie van het aantal faillissementen, periode 1998-2004. Aantal faillissementen/aantal actieve ondernemingen 1,10%

1,00%

0,90%

0,80% Arr. Kortrijk West-Vlaanderen Vlaams Gewest 0,70%

0,60%

0,50%

0,40% 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Grafiek 41: Evolutie van de verhouding van het aantal faillisementen, periode 1998-2004.

Streekpact

Gegevens over het aantal faillissementen in 2005 zijn reeds beschikbaar: in het arrondissement Kortrijk, de provincie West-Vlaanderen en het Vlaams Gewest gingen in 2005 respectievelijk 192, 701 en 4.154 ondernemingen failliet. In vergelijking met het vorige jaar wordt voor het Vlaams Gewest de stijgende trend omgebogen en daalt het aantal faillissementen met 4,04%. In het arrondissement Kortrijk en de provincie West-Vlaanderen wordt de dalende trend die werd ingezet in 2004 niet bestendigd, het aantal faillissementen stijgt respectievelijk met 14,3% en 10,2%.


42

Het aandeel van het aantal faillissementen in het aantal verdwenen ondernemingen ligt in het arrondissement Kortrijk merkelijk hoger dan in de provincie West-Vlaanderen en het Vlaams Gewest. (Aantal verdwenen ondernemingen in arrondissement Kortrijk en provincie WestVlaanderen vergelijkbaar, aantal ligt hoger voor Vlaams Gewest: zie grafiek 35). Er zijn met andere woorden meer ondernemingen in het arrondissement Kortrijk die verdwijnen ingevolge een handelsvonnis.

Aantal faillissementen per verdwenen ondernemingen 35,00%

30,00%

25,00%


20,00%

Vlaams Gewest

15,00%

10,00%

5,00% 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Grafiek 42: Evolutie van het aantal faillisementen per verdwenen ondernemingen, periode 1998-2004.

4.1.8. F a i l li s s em e n te n p e r s ect o r Grafiek 43 toont aan dat ongeveer 90% van de failliete ondernemingen behoren tot de secundaire of tertiaire sector.

Aantal faillissementen per SECTOR - Arr. Kortrijk

100%

80%

60%

niet gekend quartair tertiair secundair primair

40%

In grafiek 44 verhoudt het aantal faillissementen per sector zich tot het aantal actieve onder-nemingen per sector.

20%

0% 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Grafiek 43: Evolutie van het aandeel faillisementen per subsector in Z-W-Vl., periode 1998-2004.

De gegevens over het aantal faillissementen per sector voor 2005 zijn reeds bekend: 1 in de primaire sector, 44 in de secundaire sector, 138 in de tertiaire sector en 3 in de quartaire sector (6 faillissementen kunnen niet aan een bepaalde sector worden toegewezen). De dalende trend die werd ingezet vanaf 2003 in de secundaire en tertiaire sector zet zich niet voort in de tertiaire sector (42 faillissementen meer dan in 2004). De stijging van het aantal faillissementen in de primaire en quartaire sector in 2004 wordt omgebogen in 2005.

Aantal faillissementen per SECTOR - Arr. Kortrijk 1,20%

1,00%

0,80%

primair secundair tertiair quartair

0,60%

0,40%

0,20%

0,00% 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Grafiek 44: Evolutie van het aantal faillisementen per subsector in Z-W-Vl.

Streekpact


43

Het aantal faillissementen in de secundaire en tertiaire sector ligt beduidend hoger dan in de primaire en quartaire sector.

primair

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2

3

3

2

2

1

4

1

secundair

51

51

41

56

56

55

48

44

tertiair

104

102

90

117

112

122

96

138

quartair

6

1

7

5

7

4

8

3

niet gekend

5

5

2

3

4

6

12

6

Tabel 19: Evolutie van het aantal faillisementen per subsector in Z-W-Vl., periode 1998-2004.

CONCLUSIES - Het aantal actieve ondernemingen in het arrondissement Kortrijk kent over de periode 1998-2003 een dalend verloop. - In 2004 wordt dit dalend verloop omgebogen en stijgt het aantal actieve ondernemingen met 1,01%. - Het dalend verloop van het aantal actieve ondernemingen in de provincie West-Vlaanderen en het Vlaams Gewest werd vroeger omgebogen. - Het aantal actieve ondernemingen stijgt over de periode 1998-2003 enkel in de quartaire sector (10%). - Het aantal verdwenen ondernemingen in het arrondissement Kortrijk kent over de periode 1998-2004 een dalend verloop (uitgezonderd de stijging in 2003). - In 2004 verdwijnen procentueel het minst aantal ondernemingen in het arrondissement Kortrijk. - Het aantal verdwenen ondernemingen, in verhouding tot het totaal aantal actieve ondernemingen, ligt in het arrondissement Kortrijk en de provincie West-Vlaanderen duidelijk lager dan in het Vlaams Gewest. - Enkel in de tertiaire sector daalt het aantal verdwenen ondernemingen jaarlijks. - In 2004 stijgt het aantal verdwenen ondernemingen sterk in de quartaire sector. Een zelfde opmerkelijk stijging werd vastgesteld voor de primaire en secundaire sector in 2003. Deze stijging wordt echter in 2004 duidelijk omgebogen. - Het verloop van het aantal opgerichte ondernemingen in het arrondissement Kortrijk is gelijkaardig als dat in de provincie West-Vlaanderen en het Vlaams Gewest: een sterke daling in 1999, gevolgd door een licht dalend trend tot 2003 en een sterke stijging in 2004. - In verhouding tot het aantal actieve ondernemingen worden duidelijk meer ondernemingen opgericht in het Vlaams Gewest. - Het aantal opgerichte ondernemingen in het arrondissement Kortrijk stijgt in 2004 met maar liefst 27,87% ten opzichte van het vorige jaar. - Relatief t.o.v. het aantal actieve ondernemingen in de sector worden duidelijk meer ondernemingen opgericht in de tertiaire en quartaire sector dan in de secundaire en primaire sector. KNIPPERLICHTEN - Er worden in de regio procentueel duidelijk minder ondernemingen opgericht dan in Vlaanderen. - Het aantal faillissementen t.o.v. het aantal actieve ondernemingen ligt duidelijk lager in het arrondissement Kortrijk in vergelijking met het Vlaams Gewest, maar ligt hoger in vergelijking met de provincie West-Vlaanderen. - Het aandeel faillissementen in het totaal aantal verdwenen ondernemingen ligt merkelijk hoger in het arrondissement Kortrijk. - In 2005 stijgt het aantal faillissementen in het arrondissement Kortrijk met 14,29% ten opzichte van het vorige jaar. - Het aantal faillissementen in de secundaire en tertiaire sector ligt procentueel duidelijk hoger dan in de primaire en quartaire sector.

Streekpact


44

4.2. Economische Indicatoren 55 4. 2. 1. Br ut o b i n ne n l an d s p ro d uct pe r i n w on e r 56 RESOC


1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

19.869

20.037

20.710

21.198

21.883

23.721

23.876

24.715

25.578

26.446

33,1%

Westhoek

15.537

15.787

16.784

17.681

18.441

19.196

20.074

20.913

21.348

22.134

42,5%

Zuid-West-Vl.

20.491

21.124

22.678

24.059

25.344

25.586

26.126

26.043

26.839

28.363

38,4%

Oostende

15.596

15.789

15.759

16.732

17.429

18.607

18.933

19.564

19.925

21.163

35,7%

Midden-West-Vl.

21.339

21.189

21.945

22.830

23.853

25.314

26.402

27.209

27.272

28.352

32,9%

West-Vlaanderen

18.982

19.219

20.098

21.024

21.938

23.019

23.610

24.185

24.722

25.821

36,0%

Vlaamse Gewest 20.076 20.349 21.441 22.132 22.984 24.239 Tabel 20: Evolutie bruto binnenlands product per inwoner, periode 1995-2004.

24.821

25.520

26.161

27.356

36,3%

Brugge

evolutie BBP per inw oner (in euro)

-

Het bruto binnenlands product per inwoner, wat een maatstaf is voor de productie van goederen en diensten en dus voor de economische betekenis van een streek, is in de regio hoger dan in Vlaanderen en in WestVlaanderen. Wat WestVlaanderen betreft heeft ZuidWest-Vlaanderen samen met Midden West-Vlaanderen veruit de beste scores.

-

Zowel in de regio als in WestVlaanderen en Vlaanderen is het BBP per inwoner in de periode 1995 – 2004 gevoelig toegenomen, zij het nog iets sterker in de regio.

31.000 29.000 27.000 25.000 23.000 21.000 19.000 17.000 15.000 1995

1996

1997

1998

Zuid-West-Vlaanderen

1999

2000

2001

West-Vlaanderen

2002

2003

2004

Vlaamse Gew est

Grafiek 45: Evolutie bruto binnenlands product per inwoner (in euro), 1995-2004.

4.2.2. B r ut o r e gi o n a a l p r od uc t 57 A. Evolutie bruto toegevoegde waarde tegen basisprijzen

ARRONDISSEMENT KORTRIJK landbouw, jacht, bosbouw, visserij en aquacultuur industrie en energie bouwnijverheid

2004 (in mio euro's)

evolutie 1995-2004 (in %)

aandeel in W-Vl (2004)

60,4

10,62

9,20

2.032,0

15,37

32,35

508,8

40,55

28,66

handel, reparatie van auto's en consumentenartikelen, hotels en restaurants, vervoer en communicatie

1.404,2

50,33

26,19

financiële instellingen, exploitatie van en handel in onroerend goed, verhuur en zakelijke dienstverlening

1.654,1

46,38

26,58

openbaar bestuur en defensie, verplichte sociale verzekeringen, onderwijs

695,0

47,87

22,69

overige dienstverlening

635,2

46,80

23,13

35,86

26,77

totaal 6.989,7 Tabel 21: Bruto toegevoegde waarde tegen basisprijzen per bedrijfstak, tegen lopende prijzen.

-

De regio Zuid-West-Vlaanderen staat in voor 26,77% van de totale bruto toegevoegde waarde in de provincie West-Vlaanderen. 55 56 57

Bron: NBB, Regionale Rekeningen, Verwerking: GOM - West-Vlaanderen en/of eigen berekeningen. Bruto binnenlands product per inwoner, tegen lopende prijzen - Absolute cijfers. Som van bruto toegevoegde waarde gerealiseerd door alle economische sectoren, die gevestigd zijn in de regio.

Streekpact


45

evolutie van de bruto toegevoegde waarde, 1995-2004 (in %) 38,1% 36,1% 35,9%

totaal

ov erige dienstv erlening openbaar bestuur en def ensie, v erplichte sociale v erzekeringen, onderwijs f inanciële instellingen, exploitatie v an en handel in onroerend goed, v erhuur en zakelijke dienstv erlening handel, hotels en restaurants, reparatie v an auto's en consum entenartikelen, v erv oer en comm unicatie bouwnijv erheid

industrie en energie

landbouw, jacht, bosbouw, v isserij en aquacultuur

-10

0

10

20

30

arr. Kortrijk

40

50

West-Vlaanderen

60

70

Vlaanderen

Grafiek 46: Procentuele evolutie van de bruto toegevoegde waarde, periode 1995-2004.

- De bruto toegevoegde waarde in de regio tussen 1995 en 2004 met 35,9% toegenomen. Deze toename is ongeveer even groot als in de provincie West-Vlaanderen maar iets kleiner dan in Vlaanderen. - De toegevoegde waarde van de industrie en energie is minder sterk toegenomen in vergelijking met de bouwnijverheid en met alle dienstensectoren. Bovendien is de toegevoegde waarde van de industrie en energie in de regio minder sterk toegenomen dan in West-Vlaanderen en iets minder sterk dan in Vlaanderen. - De toegevoegde waarde is sterk toegenomen in de sector financiële instellingen, onroerende goederen en zakelijke dienstverlening. De toename is evenwel kleiner in de regio in vergelijking met West-Vlaanderen en Vlaanderen. - De toegevoegde waarde is eveneens sterk toegenomen in de handel, horeca, vervoer en communicatie. De toename is hier opvallend groter in de regio dan in West-Vlaanderen en ook dan in Vlaanderen. - Ook bij de openbare besturen en het onderwijs is de stijging groter dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen. - Daarentegen is de toename bij de overige dienstverlening (= vooral social profit) kleiner dan in WestVlaanderen en dan in Vlaanderen. B. Aandeel van de economische sectoren in de bruto toegevoegde waarde 1995 (%) arr. Kortrijk W-Vl landbouw, jacht, bosbouw, visserij en aquacultuur

2004 (%) arr. Kortrijk W-Vl

Vl

Vl

1,1

2,8

1,8

0,9

2,5

1,3

34,2

27,2

27,8

29,1

24,1

23,3

7,0

6,9

5,8

7,3

6,8

5,6

18,2

20,3

22,7

20,1

20,5

23,4

22,0

21,9

22,5

23,7

23,8

25,8

9,1

11,5

11,4

9,9

11,7

11,3

8,4

9,5

7,9

9,1

10,5

9,3

totaal 100,0 100,0 Tabel 22: Aandeel van de economische sectoren in de bruto toegevoegde waarde, 2004.

100,0

100,0

100,0

100,0

industrie en energie bouwnijverheid handel, reparatie van auto's en consumentenartikelen, hotels en restaurants, vervoer en communicatie financiële instellingen, exploitatie van en handel in onroerend goed, verhuur en zakelijke dienstverlening openbaar bestuur en defensie, verplichte sociale verzekeringen, onderwijs overige dienstverlening

- Het aandeel van de industrie en diensten in de toegevoegde waarde is in de regio tussen 1995 en 2004 gedaald van 34,2% naar 29,1%. Ook in West-Vlaanderen en Vlaanderen is het aandeel van de industrie en energie gedaald in de beschouwde periode. - Daarentegen is het aandeel van de tertiaire sectoren - zowel de sector handel, horeca, vervoer en communicatie als de sector financiële instellingen, onroerende goederen en zakelijke dienstverlening gestegen van respectievelijk 18,2% naar 20,1% en van 22,0% naar 23,7%

Streekpact


46

- Ook het aandeel van de overheid en het onderwijs in de toegevoegde waarde is licht toegenomen. Dit geldt eveneens voor de sector overige dienstverlening. - Het aandeel van de bouwsector in de toegevoegde waarde is in de regio licht gestegen van 7% naar 7,3%, terwijl dit aandeel in West-Vlaanderen en Vlaanderen licht gedaald is. - De vertegenwoordiging van de industrie en energie in de toegevoegde waarde van de regio aandeel van de economische sectoren in overige dienstverlening de bruto toegevoegde waarde, 2004 blijft met 29,1%, ondanks de daling gevoelig hoger dan in West-Vlaanderen en in Vlaande100% openbaar bestuur en defensie, 9,1 9,3 ren. 10,5 verplichte sociale 90% verzekeringen, onderwijs Ook de bouwsector is sterker 9,9 11,3 11,7 vertegenwoordigd in de regio dan 80% financiële instellingen, exploitatie van en handel in in West-Vlaanderen en Vlaanderen. 70% onroerend goed, verhuur en 23,7 Daarentegen is het aandeel 25,8 23,8 zakelijke dienstverlening 60% handel, reparatie van auto's en van de tertiaire sectoren, zijnde consumentenartikelen, hotels de sector financiële instellingen 50% en restaurants, vervoer en 20,1 en zakelijke dienstverlening en communicatie 20,5 23,4 bouwnijverheid 40% de sector handel, horeca, ver7,3 voer en communicatie iets lager 6,8 30% 5,6 dan in West-Vlaanderen en duiindustrie en energie 20% delijk lager dan in Vlaanderen. 29,1 24,1 23,3 - Het aandeel van de quartaire 10% sectoren met name de sectoren 2,5 landbouw, jacht, bosbouw, 0,9 1,3 0% overheid en onderwijs en overivisserij en aquacultuur arr. Kortrijk W-Vl Vl ge dienstverlening blijft eveneens lager dan in WestGrafiek 47: Aandeel economische sectoren in de bruto toegevoegde waarde, 2004. Vlaanderen en Vlaanderen.

4. 2. 3. A rb e id s p ro d uct i v ite i t 58 A. Algemeen

evolutie arbeidsproductiviteit 65.000 60.000 55.000 50.000 45.000 40.000 35.000 1995

1996

1997

1998

arr. Kortrijk

1999

2000

2001

2002

W est-Vlaanderen

2003

2004

Vlaanderen

Grafiek 48: Evolutie arbeidsproductiviteit in euro, periode 1995-2004.

evolutie totale arbeidsproductiviteit (in euro) 1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

arr. Kortrijk

42.462

43.503

46.702

48.613

50.490

50.171

51.227

51.167

52.771

54.881

West-Vlaanderen

42.589

42.934

44.864

46.180

47.808

49.510

50.614

51.751

53.300

55.096

Vlaanderen 48.182 48.428 50.705 51.475 52.686 Tabel 23: Evolutie totale arbeidsproductiviteit (in euro), periode 1995-2004.

54.516

55.417

57.252

59.162

61.436

-

De arbeidsproductiviteit is in de regio ongeveer even groot als in West-Vlaanderen maar duidelijk lager dan in Vlaanderen

58

= Bruto toegevoegde waarde tegen basisprijzen per bedrijfstak, tegen lopende prijzen in miljoenen euro’s / totaal aantal werkzame personen per bedrijfstak.

Streekpact


47

- Zowel in de regio als in West-Vlaanderen en Vlaanderen is de arbeidsproductiviteit tussen 1995 en 2004 gevoelig toegenomen. De arbeidsproductiviteit nam in de periode tot 1999 sterker toe in de regio dan in West-Vlaanderen, maar na 1999 was dit omgekeerd. B. Per sector evolutie arbeidsproductiviteit 1995-2004 (in %) per sector arr. Kortrijk

W-Vl

Vlaanderen

landbouw, jacht, bosbouw, visserij en aquacultuur

40,68

72,10

26,82

industrie en energie

24,68

26,16

30,18

bouwnijverheid handel, reparatie van auto's en consumentenartikelen, hotels en restaurants, vervoer en communicatie financiële instellingen, exploitatie van en handel in onroerend goed, verhuur en zakelijke dienstverlening

32,24

34,70

34,54

47,27

36,91

35,53

21,06

14,36

12,94

openbaar bestuur en defensie, verplichte sociale verzekeringen, onderwijs

30,07

26,67

26,36


21,16

26,35

28,66

29,25

29,37

27,51

totaal Tabel 24: Procentuele evolutie arbeidsproductiviteit per sector, periode 1995-2004.

De arbeidsproductiviteit is in de industrie en de energiesector minder sterk gestegen dan in meeste dienstensectoren. Bovendien is de arbeidsproductiviteit van industrie en energie in de regio minder sterk gestegen dan in West-Vlaanderen en dan in Vlaanderen. - De stijging van de arbeidsproductiviteit in de handel, horeca, vervoer en communicatie bedraagt liefst 47,27% en is duidelijk hoger dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen. - De toename van de arevolutie arbeidsproductiviteit (in euro's) beidsproductiviteit in de in het arrondissement Kortrijk sector financiële instellinlandbouw , jacht, bosbouw , gen, handel in onroerend visserij en aquacultuur 90.000 goed en zakelijke dienstverlening is merkelijk klei80.000 industrie en energie ner dan in de handel, ho70.000 reca en vervoer maar is in bouw nijverheid de regio toch nog hoger 60.000 dan de toename in West50.000 Vlaanderen en Vlaandehandel, reparatie van auto's 40.000 ren. en consumentenartikelen, hotels en res taurants, In de sector overheid en 30.000 vervoer en communicatie onderwijs is de stijging f inanciële ins tellingen, 20.000 exploitatie van en handel in groter maar in de overige onroerend goed, verhuur en dienstverlening kleiner 10.000 zakelijke dienstverlening openbaar bestuur en dan in West-Vlaanderen 0 def ens ie, verplichte sociale en Vlaanderen. verzekeringen, onderw ijs 19 95 19 96 19 97 19 98 19 99 20 00 20 01 20 02 20 03 20 04

-


Grafiek 49: Evolutie arbeidsproductiviteit in Zuid-West-Vlaanderen in euro’s, periode 1995-2004. arbe ids productivite it in de s e ctor hande l, re paratie van auto's e n cons um e nte nartik e le n, hote ls e n re s taurants , ve rvoe r e n com m unicatie

arbe ids pr oductivite it in de s e ctor indus trie e n e ne rgie 90.000 65.000 60.000 55.000 50.000 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000

80.000 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 1995

1996

1997

1998

arr. Kortrijk

1999

2000

2001

West-V laanderen

2002

2003

2004

V laanderen

Grafiek 50a: Evolutie arbeidsproductiviteit in de sector industrie en energie, periode 1995-2004.

Streekpact

1995 1996

1997 1998 1999

arr. Kortrijk

2000 2001 2002

West-V laanderen

2003 2004

Vlaanderen

Grafiek 50b: Evolutie arbeidsproductiviteit in de sector handel, reparatie van auto’s en consumentenartikelen, hotels en restaurants, vervoer en communicatie.


48

-

De arbeidsproductiviteit is het hoogst in de sector financiële instellingen, onroerende goederen en zakelijke dienstverlening. - Opvallend is dat arbeidsproductiviteit van 90.000 de sector industrie en energie in de regio 85.000 lager is dan in West-Vlaanderen en gevoe80.000 75.000 lig lager dan in Vlaanderen. 70.000 Opmerkelijk is ook de evolutie van de ar65.000 beidsproductiviteit in de industrie en ener60.000 gie in de regio. Na een forse toename tot 55.000 1999 is de arbeidsproductiviteit terug af50.000 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 genomen tussen 1999 en 2003. Enkel het laatste jaar werd terug een lichte toename ar r . Kor tr i j k West-Vl aander en Vl aander en vastgesteld. - In de bouwsector is de arbeidsproductiviteit Grafiek 50c: Evolutie arbeidsproductiviteit in de sector financiële bestendig gestegen zodat deze in 2004 op instellingen, exploitatie van handel in onroerend goed, verhuur en hetzelfde peil gekomen is als in de industrie zakelijke dienstverlening. en energie. - Wat de tertiaire sectoren betreft is de arbeidsproductiviteit in de handel, horeca, vervoer en communicatie in de regio iets hoger dan in West-Vlaanderen en iets lager dan in Vlaanderen. In de sector financiële instellingen en zakelijke dienstverlening is de arbeidsproductiviteit het laagst in de regio maar de verschillen met West-Vlaanderen en Vlaanderen zijn miniem. ar b ei d sp r o d uc t i v i t e i t i n d e se ct o r f i na nc i ë l e i nst e l l i ng en, exp l o i t a t i e va n ha nd e l i n o nr o e r end g o ed , v er huur en z ak el i j ke d i e ns t ve r l eni ng

4. 2. 4. L oo nk o st p e r e e nh e id p ro du ct 59 RESOC

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

Brugge

0,56

0,56

0,55

0,56

0,57

0,55

0,57

0,58

0,57

Westhoek

0,49

0,49

0,48

0,49

0,49

0,49

0,49

0,48

0,49

Zuid-West-Vl

0,57

0,56

0,54

0,54

0,55

0,55

0,55

0,57

0,57

Oostende

0,51

0,51

0,51

0,50

0,51

0,49

0,49

0,50

0,49

Midden-W-Vl

0,50

0,51

0,51

0,53

0,52

0,51

0,52

0,52

0,53

West-Vl

0,54

0,53

0,53

0,53

0,53

0,52

0,53

0,54

0,54

0,56

0,57

0,57

0,57

Vlaams Gewest 0,55 0,56 0,55 0,55 0,56 Tabel 25: Evolutie loonkost per eenheid product, periode 1995-2003.

- De loonkost per eenheid product, die weergeeft hoezeer de loonkost doorweegt in de productie van goederen en diensten, is in 2004 even hoog als in 1995. - De loonkost per eenheid product is in de regio even hoog als in Vlaanderen maar is hoger dan in WestVlaanderen. Dit is te wijten aan het feit dat de lage gemiddelde loonkost in onze regio gepaard gaat met een lage arbeidsproductiviteit.

4. 2. 5. In v es te r i ng en A. Investeringsratio60 RESOC

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

Brugge

20,6%

21,0%

19,8%

19,9%

19,6%

20,4%

19,2%

19,9%

19,1%

Westhoek

23,1%

25,0%

25,3%

23,3%

21,8%

23,1%

22,1%

21,3%

21,3%

Zuid-West-Vl

16,2%

16,9%

18,5%

19,4%

18,9%

19,1%

18,8%

17,6%

18,0%

Oostende

23,8%

23,3%

23,3%

28,5%

24,5%

24,4%

23,4%

24,1%

25,1%

Midden-West-Vl

20,5%

19,4%

19,2%

21,0%

21,8%

21,3%

21,2%

21,3%

20,3%

West-Vlaanderen

20,1%

20,4%

20,5%

21,4%

20,7%

21,0%

20,4%

20,2%

20,0%

Vlaamse Gewest 18,0% 18,4% 19,1% 19,7% Tabel 26: Evolutie investeringsratio, periode 1995-2003.

18,9%

19,1%

18,8%

18,4%

18,6%

59 60

= het aandeel van de beloning van werknemers tegen lopende prijzen in de bruto toegevoegde waarde tegen basisprijzen. = aandeel van de investeringen van de private sector in het BBP. Info: Het gaat om de bruto-investeringen in vaste activa (dus zonder afschrijvingen) in % van het BBP. De investeringen in de overheidsector zijn niet inbegrepen.

Streekpact


49

B. Evolutie investeringen evolutie investeringsratio 1995-2003

-

22,0 21,0 20,0

-

19,0 18,0 17,0 16,0 15,0 1995

1996

1997

1998

Zuid-W est-Vlaanderen

1999

2000

W est-Vlaanderen

2001

2002

2003

Vlaamse Gewest

Grafiek 51: Evolutie investeringsratio, periode 1995-2003.

De investeringsratio, die de verhouding weergeeft van de investeringen t.o.v. het bruto binnenlands product, is in de regio iets lager dan in Vlaanderen maar duidelijk lager dan in West-Vlaanderen. De investeringsratio nam toe tot 1998 en daalde nadien tot 2002. Dit was ook zo in West-Vlaanderen en Vlaanderen. Weliswaar stellen we vast dat deze ratio in de regio sterker toenam tussen 1995 en 1998 maar tussen 2001 en 2002 sterker afnam dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen. Het laatste jaar nam de ratio in de regio evenwel terug toe, daar waar deze verder afnam in West-Vlaanderen.

CONCLUSIES Bruto Binnenlands Product (BBP) per inwoner - De regio doet het op economisch vlak beter dan West-Vlaanderen en Vlaanderen. Binnen WestVlaanderen is Zuid-West-Vlaanderen samen met Midden West-Vlaanderen de sterkste economische regio. - Het BBP per inwoner is in de regio gevoelig toegenomen sinds 1995, zelfs nog iets sterker dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen. Bruto toegevoegde waarde - De regio Zuid-West-Vlaanderen staat in voor ruim één kwart van de bruto toegevoegde waarde in de provincie West-Vlaanderen. - De bruto toegevoegde waarde is in de periode 1995-2004 veel sterker toegenomen in de bouwnijverheid en in de dienstensectoren dan in de industrie en energie. - De bruto toegevoegde waarde van de industrie en energie is in de regio minder sterk toegenomen dan in West-Vlaanderen. - Het aandeel van de industrie en energie in de bruto toegevoegde waarde van de regio is gedaald van 34,2% in 1995 naar 29,1% in 2004. - Niettemin blijft de vertegenwoordiging van industrie en energie in de bruto toegevoegde waarde van de regio beduidend hoger dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen. - Daarentegen blijft het aandeel van zowel de dienstensectoren, ondanks de toename tussen 1995 en 2004 lager dan in West-Vlaanderen en merkelijk lager dan in Vlaanderen. Arbeidsproductiviteit - De arbeidsproductiviteit is zowel in de regio als in West-Vlaanderen duidelijk lager dan in Vlaanderen. - De arbeidsproductiviteit is in de industrie en energie merkelijk lager dan in West-Vlaanderen en beduidend lager dan in Vlaanderen. - De arbeidsproductiviteit is in de industrie en energie is in de periode 1995-2004 minder sterk gestegen dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen. - De arbeidsproductiviteit is in de handel, horeca, vervoer en communicatie vrij sterk gestegen en duidelijk sterker dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen. - De arbeidsproductiviteit is het hoogst in de sector financiële instellingen en zakelijke dienstverlening. Loonkost per eenheid product: De loonkost per eenheid product is even hoog als in Vlaanderen maar hoger dan in West-Vlaanderen. Investeringen: De investeringsratio is in Zuid-West-Vlaanderen lager dan in Vlaanderen en duidelijk lager dan in West-Vlaanderen. KNIPPERLICHTEN - De lagere arbeidsproductiviteit van de regio in vergelijking met West-Vlaanderen en Vlaanderen - De lagere arbeidsproductiviteit van de industrie en energie in vergelijking met West-Vlaanderen en zeker met Vlaanderen. - De lagere investeringsratio in vergelijking met West-Vlaanderen en Vlaanderen.

Streekpact


50

4.3. Indicatoren kenniseconomie 4 . 3 . 1 . T ech no l og i sc h i n d us tr i ë le s e cto r en 61

RESOC Brugge

Bevolking op beroepsactieve leeftijd

Totale bezoldigde tewerkstelling

hoogtechnologisch industrie

medium- mediumhooglaagtechnotechnologisch logisch industrie industrie

162.416

94.781

1.509

5.984

2.219

in % van de bevolking op beroepsactieve leeftijd medium- mediumlaaghooghooglaaglaagtechnotechnotechnotechnotechnologisch logisch logisch logisch logisch industrie industrie industrie industrie industrie 4.769

0,9%

3,7%

1,4%

2,9%

Westhoek

120.589

57.605

649

2.578

2.233

7.196

0,5%

2,1%

1,9%

6,0%

Zuid-West-Vl.

163.496

106.328

2.104

4.496

7.715

18.653

1,3%

2,7%

4,7%

11,4%

84.647

36.523

218

2.005

517

1.391

0,3%

2,4%

0,6%

1,6%

Oostende Midden-West-Vl.

135.093

83.025

528

4.668

7.045

18.615

0,4%

3,5%

5,2%

13,8%

West-Vlaanderen

666.241

378.262

5.008

19.731

19.729

50.624

0,8%

3,0%

3,0%

7,6%

0,8%

3,5%

2,8%

4,5%

VLAAMSE GEWEST 3.616.913 1.989.638 27.552 127.846 101.522 162.175 Tabel 27: Bezoldigde tewerkstelling in de industrie naar graad van technologie62, 31 dec 2003.

- De tewerkstellingsgraad in de laagtechnologische industrie (o.m. textiel bezoldigde tew erkstelling in de industrie en confectie, voeding, hout, meubels, naar graad van technologie in % van de bevolking op papier en drukkerijen,..) is merkelijk beroepsactieve leeftijd - 2003 hoger in de regio dan in WestVlaanderen en in Vlaanderen. laag- Ook in de medium-laagtechnologische technologisch industrie (o.m. rubber en kunststof, chemie, niet-metaalhoudende producmedium-laagtechnologisch ten, basismetalen, metaalproducten,…) is de tewerkstellingsgraad homedium-hoogger dan in West-Vlaanderen en in technologisch Vlaanderen. hoog- De tewerkstellingsgraad is in Zuidtechnologisch West-Vlaanderen ook hoger in de 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% hoogtechnologische industrie (o.m. computers en kantoormachines, auZuid-West-Vlaanderen West-Vlaanderen V laams Gew est dio-, video- en communicatieappartauur, medische-, precisie- en opGrafiek 52: Bezoldigde tewerkstelling in de industrie naar graad van technologie tische instrumenten) in vergelijking in % van de bevolking op beroepsactieve leeftijd, 2003. met West-Vlaanderen en Vlaanderen - Daarentegen is de tewerkstellingsgraad in de medium-hoogtechnologische industrie (o.m. elektrische machines, automobiel, chemie, machinebouw,..) lager dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen.



hoogtechnologisch industrie

mediumhoogtechnologisch industrie

mediumlaagtechnologisch industrie

laagtechnologisch industrie

Brugge

0,2%

8,2%

-51,3%

14,7%

1,7%

-23,0%

Westhoek

0,9%

9,1%

80,3%

46,0%

7,6%

-13,0%

-2,0%

5,8%

35,1%

31,8%

-6,1%

-13,9% -23,9%

RESOC

Zuid-West-Vlaanderen Oostende

0,7%

4,0%

49,3%

93,7%

4,7%

Midden-West-Vlaanderen

-0,2%

10,3%

-53,9%

24,2%

11,5%

-5,2%

West-Vlaanderen

-0,3%

7,7%

-20,6%

29,9%

2,3%

-12,1%

VLAAMSE GEWEST 1,3% 10,6% -8,5% 39,9% -1,7% -14,9% Tabel 28: Evolutie van de bezoldigde tewerkstelling in de industrie naar graad van technologie, 30 juni 1995-31 dec 2003.

61

62

Bron: APS not@s 12: Profiel van de regionale sociaal-economische overlegcomités (RESOC’S), Februari 2006, Statistische bijlage; INR; eigen verwerking. Hoogtechnologisch industrie : NACE 244, 30, 32, 33, 353; Medium-Hoogtechnologisch industrie: NACE 24 minus 244, 39, 31, 34, 352, 354, 355; Medium-Laagtechnologisch industrie: NACE 23, 25, 26, 27, 28, 351; Laagtechnologisch industrie: NACE 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 36, 37.

Streekpact


51

- In de hoogtechnologische industrie is de tewerkstelling in de periode 1995-2004 sterk gestegen in de regio, in tegenstelling met West-Vlaanderen en Vlaanderen, waar de tewerkstelling gedaald is. - In de medium-hoogtechnologische industrie is de tewerkstelling zowel in de regio, als in West-Vlaanderen en Vlaanderen sterk toegenomen. - In de laag-technologische industrie is de tewerkstelling sterk gedaald in de regio, maar dit is ook zo in West-Vlaanderen en Vlaanderen. - Ook in de medium-laagtechnologische industrie is de tewerkstelling gedaald in de regio, daar waar deze in West-Vlaanderen nog is toegenomen.

4 . 3 . 2 . Ken n i si nt e ns i ev e di e n st en s e cto r en 63



kennisintensieve hightechdiensten

Brugge

162.416

94.781

1.772

1.309

7.050

22.077

1,1%

0,8%

4,3%

Westhoek

120.589

57.605

964

978

3.470

11.677

0,8%

0,8%

2,9%

9,7%

Zuid-West-Vl.

163.496

106.328

1.730

2.004

8.553

19.475

1,1%

1,2%

5,2%

11,9%

84.647

36.523

803

597

2.895

10.332

0,9%

0,7%

3,4%

12,2%

RESOC

Oostende

kennisintensieve financiele diensten

kennisintensieve marktdiensten

minder kennisintensieve marktdiensten

in % van de bevolking op beroepsactieve leeftijd kennis- kennisminder inteninten- kennis- kennissieve sieve intenintensieve high- financisieve techele marktmarktdiendiendiendiensten sten sten sten 13,6%

Midden-West-Vl.

135.093

83.025

1.389

1.369

5.573

13.780

1,0%

1,0%

4,1%

10,2%

West-Vlaanderen

666.241

378.262

6.658

6.257

27.541

77.341

1,0%

0,9%

4,1%

11,6%

VLAAMS GEWEST 3.616.913 1.989.638 62.100 46.572 180.689 449.566 1,7% 1,3% Tabel 29: Bezoldigde tewerkstelling in de marktdiensten naar graad van kennisintensiteit64, 31 dec 2003.

5,0%

12,4%

Bezoldigde tewerkstelling in de marktdiensten naar graad van kennisintensiteit in % van de bevolking op beroepsactieve leeftijd - 2003 minder kennisintensieve marktdiensten kennisintensieve marktdiensten kennisintensieve financiële diensten kennisintensieve hightech-diensten 0%

2%

4%

Zuid-W est-Vlaanderen

6%

8%

W est-Vlaanderen

10%

12%

14%

Vlaams Gewest

Grafiek 53: Bezoldigde tewerkstelling in de marktdiensten naar graad van kennisintensiteit in % van de bevolking op beroepsactieve leeftijd, 2003.

-

63

64

Zowel in de regio als in West-Vlaanderen en Vlaanderen is de tewerkstellingsgraad het hoogst in de minder kennisintensieve marktdiensten. In de kennisintensieve marktdiensten (verhuur en handel in onroerende goederen, zakelijke dienstverlening,…) is de tewerkstellingsgraad in de regio iets hoger dan in Vlaanderen en West-Vlaanderen. Wat de tewerkstellingsgraad in de kennisintensieve high-techdiensten (informatica, speur- en ontwikkelingswerk, post en telecommunicatie,..) is deze in de regio iets hoger dan in West-Vlaanderen maar duidelijk lager dan in Vlaanderen. Bron: APS not@s 12: Profiel van de regionale sociaal-economische overlegcomités (RESOC’S), Februari 2006, Statistische bijlage; INR; eigen verwerking. Kennisintensieve high-techdiensten: NACE 64, 72, 73; Kennisintensieve financiële diensten: NACE 65, 66, 67; Kennisintensieve marktdiensten: NACE 61, 62, 70, 71, 74; Minder-kennisintensieve marktdiensten: NACE 50, 51, 52, 55, 60, 63.

Streekpact


52

RESOC


Totale bezoldigde tewerk-stelling

kennisintensieve high-techdiensten

kennisintensieve financiële diensten

kennisintensieve marktdiensten

minder kennisintensieve markt-diensten

Brugge

0,2%

8,2%

-10,6%

-34,2%

50,7%

10,2%

Westhoek

0,9%

9,1%

-25,5%

4,2%

26,6%

19,9%

-2,0%

5,8%

-23,1%

-17,2%

1,9%

13,4%

Zuid-West-Vlaanderen Oostende

0,7%

4,0%

-20,2%

-7,4%

-26,4%

2,8%

Midden-West-Vlaanderen

-0,2%

10,3%

1,8%

-20,0%

35,4%

16,5%

West-Vlaanderen

-0,3%

7,7%

-15,7%

-18,8%

15,4%

12,4%

VLAAMSE GEWEST 1,3% 10,6% 29,3% -5,1% 29,5% 17,7% Tabel 30: Evolutie in de bezoldigde tewerkstelling in de marktdiensten naar graad van kennisintensiteit, 30 juni 1995-31 dec 2003.

Wat de evolutie 1995-2003 betreft stellen we vast dat: - de tewerkstelling in de kennisintensieve high-techdiensten van de regio gedaald is met 23%. Ook in WestVlaanderen is de tewerkstelling gedaald, zij het in mindere mate. In Vlaanderen is de tewerkstelling echter toegenomen met bijna 30% - de tewerkstelling in de kennisintensieve financiële diensten veel sterker gedaald is in de regio en in WestVlaanderen in vergelijking met Vlaanderen. - De tewerkstelling in de kennisintensieve marktdiensten slechts in zeer beperkte mate is toegenomen, daar waar de tewerkstelling in West-Vlaanderen met 15% en in Vlaanderen zelfs met bijna 30% is toegenomen.

4 . 3 . 3 . Cre a ti e ve se ct or e n 65


Bezoldigde tewerkstelling creatieve sectoren

RESOC

30/06/95

31/12/03

30/06/95

31/12/03

30/06/95

31/12/03

30/6/1995 -31/12/2003

Brugge

162.130

162.416

951

1.380

0,59%

0,85%

45,1%

Westhoek

119.464

120.589

177

528

0,15%

0,44%

198,3%

Zuid-West-Vl.

166.899

163.496

893

1.072

0,54%

0,66%

20,0%

84.093

84.647

281

323

0,33%

0,38%

14,9%

Midden-West-Vl.

135.406

135.093

659

1.263

0,49%

0,93%

91,7%

West-Vlaanderen

667.991

666.241

2.961

4.566

0,44%

0,69%

54,2%

Oostende

Tewerkstellingsgraad creatieve sectoren

Groei tewerkstelling in de creatieve sectoren

VLAAMS GEWEST 3.571.309 3.616.913 27.057 37.982 0,76% 1,05% 40,4% Tabel 31: Bevolking op beroepsactieve leeftijd, bezoldigde tewerkstelling creatieve sectoren, tewerkstellingsgraad creatieve sectoren en groe tewerkstelling in de creatieve sectoren, periode 30/06/1995-31/12/2003.

- Opvallend is dat de tewerkstellingsgraad in de creatieve sectoren (technisch advies, architecten en ingenieurs, reclamewezen, activiteiten inzake film, video, radio en TV, kunstenaars, culturele activiteiten,…) in de regio lager is dan in West-Vlaanderen en beduidend lager dan in Vlaanderen. - Wat de evolutie 1995-2003 betreft is de groei van de tewerkstelling in de regio maar half zo groot als in Vlaanderen. In West-Vlaanderen is de aangroei van de tewerkstelling in de creatieve sectoren nog veel groter geweest.

4.3.4. Patentaanvragen Tabel 32 geeft het aantal patentaanvragen per miljoen inwoners bij het EPO (European Patent Office) weer. We stellen meteen vast dat de provincie West-Vlaanderen er niet in slaagt de kloof met Vlaanderen en België dicht te rijden. Binnen de provincie West-Vlaanderen is het arrondissement Kortrijk de 'beste leerling' op vlak van patentaanvragen. Het aantal patentaanvragen per miljoen inwoners steeg in het arrondissement Kortrijk over de periode 19972002 met 66,54%, in de provincie West-Vlaanderen met 38,22%. In het Vlaams Gewest steeg het aantal patentaanvragen met 21,88%. Als we het aantal patentaanvragen per miljoen inwoners in 2002 vergelijken met het aantal in 2001 merken we een daling op in het Vlaams Gewest (8,02%). In het arrondissement Kortrijk en de provincie West65

Bron: APS not@s 12: Profiel van de regionale sociaal-economische overlegcomités (RESOC’S), Februari 2006, Statistische bijlage; RSZ. Bewerking: APS en eigen berekeningen.

Streekpact


53

Vlaanderen stijgt het aantal patentaanvragen per miljoen inwoners in vergelijking met 2001 met respectievelijk 9,33% en 8,09%. 1997

1998

1999

2000

2001

2002* 24,19

Arr. Brugge

28,32

36,95

35,1

33,41

28,45

Arr. Diksmuide

5,89

3

4,73

6,87

2,29

4,35

Arr. Ieper

13,24

13,72

11,99

16,65

8,35

11,95 55,49

Arr. Kortrijk

33,32

32,55

44,9

53,06

52,38

Arr. Oostende

4,5

8,16

6,62

7,36

5,76

7,32

Arr. Roeselare

7,41

21,21

19,25

18,04

21,16

25,09 8,37

Arr. Tielt

5,53

8,73

5,63

6,57

8,72

Arr. Veurne

2,54

3,66

2

2

4

2,5

West-Vlaanderen

100,75

127,98

130,22

143,96

131,11

139,26

Vlaams Gewest

776,94

927,39

960,26

993,85

1009,23

946,93

Rijk

1143,71

1427,22

1481,73

1614,62

1651,61

1526,64

Tabel 32: Aantal patentaanvragen ingediend bij het EPO (European Patent Office), 1997-200266.

Grafiek 54 geeft de verdeling van het aantal patentaanvragen over de West-Vlaamse arrondissementen weer. Het arrondissement Kortrijk neemt het grootste deel voor haar rekening (40%), gevolgd door de arrondissementen Roeselare (18%) en Brugge (17%). Hekkensluiters zijn Diksmuide (3%) en Veurne (2%).

Grafiek 54: Patentaanvragen in 200267.

Grafiek 55 geeft de evolutie weer van het aantal patentaanvragen per miljoen inwoners. De stijgende lijn in het aantal patentaanvragen in het arrondissement Roeselare springt meteen in het oog. Het aantal patentaanvragen stijgt vanaf 1999 sterker in het arrondissement Kortrijk dan in de provincie West-Vlaanderen en het Vlaams Gewest.

Evolutie patentaanvragen 400

350

300 Arr. Brugge Arr. Diksmuide Arr. Ieper Arr. Kortrijk Arr. Oostende Arr. Roeselare Arr. Tielt Arr. Veurne West-Vlaanderen Vlaams Gewest

250

200

150

100

50

0 1997

1998

1999

2000

2001

2002

Grafiek 55: Evolutie van het aantal patentaanvragen per miljoen inwoners, met 1997 = 10068.

66 67 68

Bron: Eurostat, verwerking: GOM West-Vlaanderen; met * = voorlopige waarden. bron: Eurostat, verwerking: Leiedal Kortrijk. bron: Eurostat, verwerking: Leiedal Kortrijk.

Streekpact


54

4. 3. 5. IW T -s te u nv er l e ni n g Onderstaande tabel69 biedt een overzicht per arrondissement van de besliste IWT-steun aan ondernemingen (periode 2001-2005) en de verhouding ervan ten aanzien van de industriële arbeidsplaatsen en ten aanzien van de industriële bedrijven.

Regio

Besliste IWT-steun (€)

Antwerpen

63.154.302

Mechelen

14.754.544

Turnhout

35.122.004

Antwerpen Hasselt Maaseik Tongeren Limburg Aalst

113.030.850 13.903.004 2.820.058 564.362 17.287.424 1.400.507

Dendermonde

7.504.775

Eeklo

2.444.765

Gent

57.268.767

Oudenaarde Sint-Niklaas Oost-Vlaanderen Halle-Vilvoorde

16.672.165 4.559.689 89.850.668 20.569.934

IWT-steun per industriële job (€) 898

IWT-steun per industrieel bedrijf (€) 29.776

569

19.414

836

30.621

817

28.061

337

13.657

151

3.978

80

1.414

258

8.131

116

2.501

623

14.432

583

11.532

1.372

44.326

1.438

44.938

296

6.637

926

24.671

755

19.609

3.329

77.379

1.728

42.986

11.635.522

768

16.646

451.367

214

2.719

34.883.033

1.037

26.407

leper

3.220.038

379

10.000

Oostende

3.537.236

767

12.770

Roeselare

6.386.139

375

9.058

Tielt

2.064.838

135

4.421

889.311

375

5.593

63.067.484

639

15.323

Leuven Vlaams-Brabant Brugge Diksmuide Kortrijk

Veume West-Vlaanderen

55.171.498 75.741.432

Vlaanderen 358.977.858 807 22.903 Tabel 33: Besliste IWT-steun, IWT-steun per industriële job en IWT-steun per industrieel bedrijf, periode 2001-2005.

69

Bron: IWT en eigen berekeningen.

Streekpact


55

CONCLUSIES -

-

-

-

-

-

-

Technologisch industriële sectoren: De tewerkstellingsgraad in de laagtechnologische industrie en in de medium-laagtechnologische industrie is merkelijk hoger in de regio dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen. Ook in de hoogtechnologische industrie is de tewerkstellingsgraad in de regio hoger dan in WestVlaanderen en Vlaanderen. De tewerkstelling is in de laagtechnologische industrie sterk gedaald sinds 1995. Daarentegen is de tewerkstelling in de hoogtechnologische industrie sterk gestegen, in tegenstelling met West-Vlaanderen en Vlaanderen, waar de tewerkstelling gedaald is. Kennisintensieve dienstensectoren In de kennisintensieve marktdiensten is de tewerkstellingsgraad in de regio iets hoger dan in Vlaanderen en West-Vlaanderen. De tewerkstellingsgraad in de kennisintensieve high-techdiensten is in de regio hoger dan in West-Vlaanderen maar duidelijk lager dan in Vlaanderen. De tewerkstelling in de kennisintensieve high-tech diensten is in de regio sterk gedaald sinds 1995, daar waar deze in Vlaanderen fors is toegenomen. De tewerkstelling in de kennisintensieve marktdiensten is in de regio slechts in beperkte mate toegenomen sinds 1995, daar waar deze in West-Vlaanderen en Vlaanderen veel sterker is toegenomen. Creatieve sectoren De tewerkstellingsgraad in de creatieve sectoren is in de regio beduidend lager dan in Vlaanderen. De groei van de tewerkstelling in de creatieve sectoren sinds 1995 is veel kleiner dan in WestVlaanderen en Vlaanderen. Patentaanvragen: Het aantal patentaanvragen per miljoen inwoners is in het arrondissement Kortrijk over de periode 1997-2003 sterk gestegen. De provincie West-Vlaanderen slaagt er niet in de kloof met Vlaanderen en België dicht te rijden. Binnen de provincie West-Vlaanderen is het arrondissement Kortrijk de 'beste leerling' op vlak van patentaanvragen (het arrondissement Kortrijk neemt 40% voor haar rekening). Bij de evolutie van het aantal patentaanvragen springt vooral de permanente stijging in het arrondissement Roeselare in het oog. Vanaf 1999 stijgt het aantal patentaanvragen in het arrondissement Kortrijk sterker dan in de provincie West-Vlaanderen en het Vlaams Gewest. IWT-steun Meer dan de helft van de IWT- steun die aan West-Vlaamse bedrijven in de periode 2001-2005 werd toegekend ging naar Zuid-West-Vlaamse bedrijven. De IWT-steunverlening per industriële tewerkstellingsplaats ligt in Zuid-West-Vlaanderen merkelijk hoger dan in West-Vlaanderen en ook hoger dan in Vlaanderen. Eenzelfde conclusie kan gemaakt worden voor de IWT-steun per industrieel bedrijf. De IWT-steun per industriële tewerkstellingsplaats is in Zuid-West-Vlaanderen hoger dan in Antwerpen maar duidelijk lager dan in Gent en Oudenaarde en meer dan drie maal kleiner dan in Leuven. KNIPPERLICHTEN

-

De hoge tewerkstellingsgraad in de laag-technologische en medium-laagtechnologische industrie. De lagere tewerkstellingsgraad in de kennisintensieve high-techdiensten en de afname van de tewerkstelling sinds 1995. De lage tewerkstellingsgraad in de creatieve sectoren en de minder sterke aangroei van de tewerkstelling sinds 1995 in vergelijking met West-Vlaanderen en Vlaanderen.

Streekpact


56

4.4. Value Added Logistics 70 Algemeen Europa blijft heel gefragmenteerd in termen van talen, smaken, gewoonten en voorschriften. Deze fragmentatie vertaalt zich in verschillende producteisen, wat de kostprijs verhoogt. Value Added Logistics is een manier om de kostprijs te drukken. Deze dienstverlening zorgt ervoor dat producten zo laat mogelijk in de logistieke ketting klantspecifiek gemaakt worden, waardoor: o voorraadkosten en –risico’s verminderen; o de levertijd verkort; o het aantal productvarianten kan vergroten. Logistieke dienstverleners zoals Katoennatie Logistics, Exel, NYK, Schenker, e.a., bieden een ruime waaier van Value Added Services aan. Deze activiteiten worden georganiseerd in een regionaal of Europees distributiecentrum. Voordelen Value Added Logistics biedt voor de regio in kwestie enkele niet te onderkennen voordelen. Daarom focussen meer en meer regio’s zich op deze activiteiten. De grootste voordelen die Value Added Logistics met zich meebrengt zijn: VAL is een hoogwaardige, kennis- en arbeidsintensieve sector, met een hoge graad van indi-recte tewerkstelling (multiplicator van indirecte tewerkstelling in eerste graad geschat op 0,69 71). VAL en EDC’s (European Distribution Centers) zijn vaak voorlopers van andere internationale activiteiten (zoals ‘callcenters’, ‘shared services centers’ of hoofdkwartieren) of zelfs van een productie-eenheid. Eens een regio een reputatie heeft van aantrekkingspleister van EDC’s zullen nog andere EDC’s volgen. Om die redenen is het voor regio’s zeer belangrijk om zich als een geschikte locatie voor Value Added Logistics te profileren, en heel wat regio’s doen dit dan ook. Concurrentiepositie Vlaanderen Om de concurrentiepositie van de verschillende regio’s te vergelijken voert Healey & Baker72 jaarlijks een studie uit. Hiervoor werd een vergelijkende matrix ontwikkeld. Deze matrix omvat een aantal locatiefactoren die tegenover elkaar afgewogen worden, teneinde de sterktes en zwaktes van de verschillende Europese regio’s te belichten. Deze vestigingsfactoren kunnen herleid worden tot 4 grote categorieën: kostenfactoren, transportsystemen, markttoegang en beschikbaarheid van terreinen, gebouwen en human capital. Uit de studie van Healey & Baker blijkt dat Vlaanderen in 2004 op de eerste plaats staat (zie tabel 34). Vlaanderen wordt op de voet gevolgd door Ile-de-France en Nord-Pas-de-Calais. Zij scoren zeer goed op kostenfactoren zoals de arbeidskosten. Vlaanderen echter dankt haar positie aan haar centrale ligging, knowhow en haar transportinfrastructuur. De concurrentiepositie van Vlaanderen evolueerde de voorbije jaren naar een gelijkaardig niveau als Nederland. Vlaanderen en Nederland maken momenteel even veel kans maken om een EDC naar zich toe te trekken. Hier moet echter onmiddellijk aan toegevoegd worden dat dit niet alleen te dan-ken is aan een verbetering van het aanbodprofiel van Vlaanderen (met bijvoorbeeld een groeiend aanbod van steeds professionelere dienstverleners), maar ook aan een reeks problemen waarmee Nederland in toenemende mate te kampen heeft. Met groeiende verkeers-congestie, een schaarste aan bedrijven-terreinen en aan werkkrachten wordt Nederland enigszins slachtoffer van het eigen succes. Voormelde problemen zullen echter ook in Vlaanderen op termijn steeds groter worden. In de toekomst is het echter mogelijk dat Vlaanderen haar bevoorrechte positie als logistiek centrum zal verliezen. Enerzijds is er de dreiging van Noord-Frankrijk dat net zoals Vlaanderen strategisch gelegen is, maar over een grotere hoeveelheid beschikbare grond beschikt (met als gevolg lagere grondprijzen). In dit verband dient ook Wallonië vermeld te worden, dat in zijn promotiebeleid naar buitenlandse EDC’s voluit de troeven van beschikbare terreinen, een centrale ligging en de goede bereikbaarheid kan uitspelen. De ‘gouden croissant’ van Doornik-Bergen-La Louvière-Namen tot Luik is een dreiging voor Vlaanderen door: ruim aanbod van nieuwe logistieke gebouwen; lage grondprijzen; verbetering van infrastructuur; even centrale ligging als Vlaanderen; Anderzijds is er de dreiging van het Oosten. We zien bijvoorbeeld dat Tsjechië en Polen de laatste jaren stijgen in de ranglijst van beste locaties voor distributie activiteiten. 70 71

72

Studiebundel Value Added Logistics, Stijn Vannieuwenborg, Intercommunale Leiedal Kortrijk. KUL / RUG / Idea Consult / BMI, Europese distributiecentra en value added activities in Vlaanderen: economische betekenis en concurrentiepositie, Brussel / Leuven / Gent, 2002. Healey & Baker, European Distribution Report, London, 2004.

Streekpact


57

Tabel 34: Vergelijkende matrix concurrentiepositie Europese regio’s.

Concurrentiepositie Kortrijk In een aanvullende studie van Healey & Baker, waarin de verschillende Vlaamse arrondissementen met elkaar worden vergeleken, staat het arrondissement Kortrijk op de zesde plaats (zie tabel). Het arrondissement Kortrijk onderscheidt zich van andere arrondissementen op vlak van: beperkte congestie van het wegennet; mogelijkheid tot overslag spoor/weg (LAR); logistiek-specifieke opleidingen (Hantal, Amelior, e.a.); talenkennis.

Tabel 35: Vergelijkende matrix concurrentiepositie Vlaamse arrondissementen.

De ligging van Kortrijk langs de E17 (Antwerpen-Rijsel-Parijs) geeft een onmiddellijke aansluiting op de belangrijkste Europese Noord-Zuid-as, en dit zonder structurele congestie van het wegennet. De ‘Route Wallonie’ biedt een bypass rond Brussel, waardoor ook Oost-West-bewegingen vlot verlopen (in tegenstelling tot Streekpact


58

Gent en Antwerpen)73. Bovendien ligt Kortrijk dicht bij internationale havens, zoals Antwerpen, Zeebrugge en Duinkerken. Bovendien ligt het Kortrijkse op de belangrijkste spoorlijnen Antwerpen-Gent-Rijsel en Brussel-Kortrijk. Overslag water/weg gebeurt in de AVCT-terminal van Avelgem en de River Terminal te Wielsbeke. In deze analyse worden enkel Vlaamse arrondissementen met elkaar vergeleken. Deze vergelijking kan, met de sterke concurrentiepositie van Wallonië en Noord-Frankrijk als context, weinig relevant lijken. Toch geeft deze studie een goed zicht op enkele sterkten van het arrondissement Kortrijk, die in het kader van communicatie en marketing maximaal dienen te worden ingezet.

CONCLUSIES -

Uit de jaarlijkse studie van Healey & Baker74 die de concurrentiepositie van de verschillende regio’s inzake VAL vergelijkt, blijkt dat Vlaanderen in 2004 op de eerste plaats staat. In een aanvullende studie van Healey & Baker, waarin de verschillende Vlaamse arrondissementen met elkaar worden vergeleken, staat het arrondissement Kortrijk op de zesde plaats. KNIPPERLICHT

-

73 74

In de toekomst zal Vlaanderen rekening moeten houden met de concurrentie van naburige regio’s zoals Noord-Frankrijk en Wallonië, die eveneens een centrale ligging en goede bereikbaarheid kunnen uitspelen.

Uit gesprek met dhr. Jacobs van het Vlaamse Instituut voor Logistiek. Healey & Baker, European Distribution Report, London, 2004.

Streekpact


59

5. Welvaart

5.1. Belastbaar inkomen Uit tabel 36 zien we voor Zuid-West-Vlaanderen dat 136.842 aangiften in 2003 (inkomen 2002) samen goed zijn voor bijna 3,4 miljard Euro. Dit is een toename met bijna 109 miljoen Euro of 3,3% ten aanzien van het jaar daarvoor. Totaal

Gemidd.

Belastbaar

belastbaar

inkomen

inkomen

netto

per

per

inkomen

aangifte

inwoner

Aantal aangiften

(* 1.000 EUR)

(in EUR)

(in EUR)

2.925.128

77.804.396

25.620

13.002

West-Vlaanderen

538.447

13.587.866

24.175

11.992

arr. Kortrijk

Naam van de sector Vlaams Gewest

136.842

3.387.103

24.752

12.199

Anzegem

6.832

173.129

25.341

12.467

Avelgem

4.363

107.028

24.531

11.660

Deerlijk

5.303

140.463

26.487

12.372

Harelbeke

13.859

323.466

23.340

12.403

Kortrijk

37.023

935.576

25.270

12.567

Kuurne

5.834

150.760

25.842

11.919

Lendelede

2.733

64.692

23.671

11.909

17.007

365.559

21.495

11.382

1.049

20.785

19.814

10.692

Menen Spiere-Helkijn Waregem

16.408

435.949

26.569

12.128

Wevelgem

14.720

371.006

25.204

11.882

25.505

12.766

Zwevegem 11.711 298.690 Tabel 36: Belastbaar inkomen (aanslagjaar 2003, inkomen 2002)75

Deze stijging in het totaal belastbaar inkomen in het arrondissement Kortrijk is echter kleiner dan in WestVlaanderen (3,9%) en in Vlaanderen (4%). Zowel voor wat betreft het gemiddelde inkomen per aangifte, als voor het belastbaar inkomen per inwoner scoren we in Zuid-West-Vlaanderen hoger dan in West-Vlaanderen, maar minder hoog dan in het Vlaamse Gewest. Ten aanzien van aanslagjaar 2002 is er per aangifte van 2003 in Zuid-West-Vlaanderen een stijging met 0,82%. In Vlaanderen bedraagt deze stijging slechte 0,22%, in West-Vlaanderen stellen we zelfs een daling vast in het belastbaar inkomen per aangifte van 0,51%. Het belastbaar inkomen per inwoner steeg in het arrondissement Kortrijk minder sterk, nl. met 3,4%, dan in de beide vergelijkende regio’s waar een stijging van 3,7% vastgesteld kon worden. Uit figuur 6 op de volgende bladzijde blijkt dat Menen en Spiere-Helkijn tot de gemeenten in West-Vlaanderen behoren met het laagste gemiddelde belastbaar inkomen per aangifte. Omgekeerd behoren Kuurne, Deerlijk en Waregem tot die gemeenten in West-Vlaanderen met het hoogste gemiddelde belastbaar inkomen per aangifte.

75

Bron: Dienst sociale planning, provincie West-Vlaanderen & eigen berekeningen.

Streekpact


60

Figuur 6: Gemiddeld belastbaar inkomen per aangifte, gemeenten van West-Vlaanderen (aanslagjaar 2003 - inkomen 2002)76.

5.2. Beschikbaar inkomen per hoofd

RESOC

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003


Brugge

13.521

13.495

13.673

14.160

14.336

15.228

15.844

16.010

15.999

18,3%

Westhoek

12.506

12.497

12.527

12.745

12.908

13.699

14.439

14.375

14.377

15,0%

Zuid-West-Vl.

12.980

12.946

13.087

13.510

13.752

14.645

15.130

15.238

15.038

15,9%

Oostende

12.682

12.613

12.716

13.004

13.345

13.970

14.418

14.620

14.741

16,2%

Midden-West-Vl.

12.724

12.671

12.863

13.229

13.431

14.395

14.957

14.993

14.901

17,1%

West-Vlaanderen

12.932

12.897

13.032

13.403

13.619

14.474

15.048

15.135

15.081

16,6%

Vlaams Gewest 13.381 13.401 13.627 14.070 14.352 15.158 Tabel 37: Evolutie beschikbaar inkomen per hoofd, periode 1995-2003.77

15.847

16.023

15.972

19,4%

- Het beschikbaar inkomen per inwoner is een maatstaf voor de welvaart van de inwoners in een streek. Het beschikbaar inkomen per inwoner is in de regio ongeveer op hetzelfde niveau als in West-Vlaanderen maar duidelijk lager dan in Vlaanderen. Dit betekent dat er in de regio en West-Vlaanderen een minder grote welvaart is als in Vlaanderen. 76 77

Bron: Feiten en Cijfers 2004, Gom-West-Vlaanderen. Bron: NBB; eigen verwerking.

Streekpact


61

Binnen West- Vlaanderen heeft de regio Brugge de beste score of maw de regio Brugge is de welvarendste streek. Zowel in de regio als in WestVlaanderen en Vlaanderen is het beschikbaar inkomen per inwoner toegenomen tussen 1995 en 2004, met de sterkste stijging in de periode 1999 tot 2001. De toename sinds 1995 is in de regio echter kleiner in vergelijking met WestVlaanderen en zeker in vergelijking met Vlaanderen.

-

aande e l ink om e n uit ve rm oge n in he t prim air ink om e n e volutie 1995-2003

-

24,0 22,0 20,0 18,0 16,0 14,0

-

12,0 10,0 1995

1996

1997

1998

Zuid-West-V laanderen

1999

2000

2001

West-V laanderen

2002

2003

Hierdoor is de welvaartsverschil met het Vlaams Gewest groter geworden

V laams Gew est

Grafiek 56: Evolutie beschikbaar inkomen per hoofd (in euro).

5.3. Samenstelling van het inkomen RESOC

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

Brugge

63,4%

64,8%

65,4%

64,7%

66,4%

65,0%

65,6%

67,3%

68,7%

Westhoek

58,6%

59,5%

61,2%

61,9%

63,7%

62,4%

62,3%

65,0%

66,7%

Zuid-West-Vl.

64,8%

66,1%

66,9%

66,7%

68,1%

67,5%

67,6%

69,5%

71,1%

Oostende

64,5%

65,7%

66,2%

66,1%

67,4%

67,4%

67,8%

69,6%

71,0%

Midden-West-Vl.

62,6%

63,8%

64,4%

64,8%

66,5%

65,1%

65,5%

67,8%

69,6%

West-Vlaanderen

62,9%

64,1%

65,0%

64,9%

66,5%

65,5%

65,8%

67,9%

69,4%

Vlaams Gewest 67,1% 68,3% 68,9% 68,8% 70,3% 69,3% 69,9% 71,6% 73,0% Tabel 38: Evolutie van het andeel van de beloning aan werknemers in het primair inkomen, periode 1995-2003.78

aandeel van de beloning aan werknemers in het primair inkomen evolutie 1995-2003 74,0 72,0 70,0 68,0 66,0 64,0 62,0 60,0 58,0 56,0 1995

1996

1997

1998


1999

2000

West-Vlaanderen

2001

2002

2003

- Het aandeel van de lonen in het inkomen is in ZuidWest-Vlaanderen hoger dan in West-Vlaanderen maar lager dan in Vlaanderen. Dit is o.m. te wijten aan demografische factoren zoals de lagere vertegenwoordiging van de bevolking op beroepsactieve leeftijd. - Zowel in de regio als in West-Vlaanderen en Vlaanderen is dit loonaandeel in het inkomen toegenomen.

Vlaams Gew est

Grafiek 57: Evolutie van het aandeel van de belonging aan werknemers in het primair inkomen, periode 1995-2003.

RESOC

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

Brugge

21,7%

20,1%

19,2%

19,8%

18,2%

19,5%

19,5%

17,5%

15,7%

Westhoek

23,9%

21,9%

21,2%

22,1%

20,3%

21,7%

21,4%

19,1%

17,4%

Zuid-West-Vl.

21,6%

20,1%

19,3%

20,0%

18,5%

19,8%

20,0%

18,0%

15,7%

Oostende

20,1%

18,8%

18,0%

18,7%

16,8%

18,0%

18,1%

16,1%

14,5%

Midden-West-Vl.

22,4%

20,9%

20,0%

20,6%

18,9%

20,1%

20,0%

18,0%

15,9%

West-Vlaanderen

22,0%

20,4%

19,6%

20,3%

18,6%

19,9%

19,9%

17,8%

15,9%

Vlaams Gewest 19,9% 18,4% 17,6% 18,1% 16,5% 17,6% 17,5% 15,7% 14,2% Tabel 39: Evolutie van het aandeel van het netto-inkomen uit vermogen in het primair inkomen, periode 1995-2003. 78

Bron: NBB; eigen verwerking.

Streekpact


62

aande e l ink om e n uit ve rm oge n in he t prim air ink om e n e volutie 1995-2003

-

24,0 22,0 20,0

-

18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 1995

1996

1997

1998


1999

2000

2001

West-V laanderen

2002

Het aandeel van inkomens uit vermogens in het totaal primair inkomen is in de regio ongeveer gelijk als in West-Vlaanderen maar duidelijk hoger dan in Vlaanderen. Sinds 1995 is dit aandeel van de inkomens uit vermogens zowel in de regio, WestVlaanderen als Vlaanderen gedaald

2003

V laams Gew est

Grafiek 58: Evolutie van het aandeel van het inkomen uit vermogen in het primaire inkomen, periode 1995-2003.

CONCLUSIES Belastbaar inkomen - Het gemiddeld inkomen per aangifte en het belastbaar inkomen per inwoner is in de regio groter dan in West-Vlaanderen, maar minder groot dan in het Vlaams Gewest. - Wat de onderlinge vergelijking van de West-Vlaamse gemeenten betreft, behoren Menen en SpiereHelkijn tot de gemeenten met het laagste gemiddelde belastbaar inkomen per aangifte. Kuurne, Deerlijk en Waregem behoren tot de gemeenten met het hoogste gemiddelde belastbaar inkomen. Beschikbaar inkomen per hoofd - Het beschikbaar inkomen per inwoner of het welvaartsniveau is in de regio even hoog als in WestVlaanderen maar duidelijk lager dan in Vlaanderen. - De kloof tussen de regio en Vlaanderen inzake welvaart is sinds 1995 groter geworden. Samenstelling van het inkomen - Het aandeel van de lonen in het totale inkomen is in de regio groter dan in West-Vlaanderen maar lager dan in Vlaanderen - Daarentegen is het aandeel van inkomens uit vermogens in de regio vergelijkbaar met WestVlaanderen maar groter dan in Vlaanderen. KNIPPERLICHTEN -

Het kleiner beschikbaar inkomen per inwoner in vergelijking met Vlaanderen. Het feit dat de kloof inzake welvaart met Vlaanderen sinds 1995 is toegenomen.

Streekpact


63

6. Land- en tuinbouw

6.1. Tewerkstelling De landen tuinbouwsector, zoals we hem hier benaderen bestaat uit 4 subsectoren, nl. landbouw, tuinbouw, tuinaanleg en loonwerk. In totaal is deze sector in Zuid-West-Vlaanderen goed voor een tewerkstelling van 548 reguliere werknemers bij 165 werkgevers. Daarnaast zijn er ook nog 672 mensen tewerkgesteld als seizoensarbeiders, dit bij 56 werkgevers. De verdeling over de subsectoren ziet er als volgt uit: regulier WG

seizoens

WN

WG

WN

tuinbouw

41

242

(juni 2005)

50

652

(2005)

landbouw

19

49

(juni 2005)

6

20

(2005)

tuinaanleg

88

205

(jan 2006)

/

/

loonwerk

17

52

/

/

Totaal 165 548 56 672 Tabel 40: Absoluut aantal werkgevers en werknemer in Zuid-West-Vlaanderen79.

Zowel de reguliere als de seizoenstewerkstelling in de landen tuinbouwsector in Zuid-West-Vlaanderen zijn het grootst in de tuinbouw. De reguliere tewerkstelling wordt er evenwel op de voet gevolgd door die in de tuinaanlegsector. Ook uit tabel 41 blijkt duidelijk dat de regio op vlak van reguliere tewerkstelling eerder een uitgesproken tuinbouw- en tuinaanlegregio is. Op vlak van seizoenstewerkstelling is het aandeel van de regio het sterkst in de landbouw. regulier WG

seizoens

WN

WG

WN

tuinbouw

14,24

20,32

(juni 2005)

8,47

13,68

(2005)

landbouw

4,69

12,4

(juni 2005)

14,28

14,39

(2005)

tuinaanleg

25,29

21,95

loonwerk

11,97

11,02

(jan 2006)

Totaal 17,01 18,31 8,86 13,70 Tabel 41: Aandeel van de werkgevers en werknemers in de land-& tuinbouwsector uit Z-W-Vlaanderen in West-Vlaanderen.

Bekijken we de subsectoren meer in detail dan zien we bijvoorbeeld voor de tuinbouw dat de sterkste reguliere tewerkstelling gerealiseerd wordt in de groenten- en bloementeelt. De boomkwekerijen en fruitteelt zorgen daarentegen eerder voor seizoenstewerkstelling, maar ook de bloementeelt is sterk seizoensgebonden. tuinbouw arrondissement Kortrijk NACE

sector

reguliere

01121

groenten

11

109

17

79

01122

bloemen

21

100

20

351

Bloementeelt

01123

boomkwekerijen

8

27

8

114

Boomkwekerijen

01130

fruit

1

6

5

108

Fruitteelt

WG

seizoens

WN

WG

WN Groenteteelt

overige 41 242 50 652 Tabel 42: Absoluut aantal werkgevers en werknemer in Zuid-West-Vlaanderen in de tuinbouw per bedrijvigheid80.

In de landbouw wordt de reguliere tewerkstelling voornamelijk gerealiseerd door de rundveehouderijen en de andere dierenfokkerijen, terwijl de seizoensarbeid vooral gesitueerd is binnen de akkerbouw en de kippenkwekerijen.

79 80

Bron: Sociaal en Waarborgfondsen van de respectievelijke subsectoren. Bron: Sociaal en Waarborgfonds van het tuinbouwbedrijf.

Streekpact


64

6.2. De bedrijven en hun productiewaarde 6. 2. 1. L a n d- e n t u i nb o u w

1.600

19,0

1.400

18,0

Aantal bedrijven

1.200

17,0

1.000 16,0 800 15,0 600 14,0

400

13,0

200 0

Gemidelde bedrijfsgrootte (in ha)

Na analyse van de cijfers van de meitellingen 2000-2005 (landen tuinbouw) volgen enkele conclusies: • Op basis van de cijfers van 2005 kan men stellen dat het arrondissement Kortrijk binnen de Provincie West-Vlaanderen instaat voor ongeveer 11% van het aantal landen tuinbouwbedrijven en 10% van de bedrijfsoppervlakte. Percentages die sinds 1995 constant blijven. • Het totale aantal bedrijven uit de landen tuinbouwsector is met 16% gedaald tussen 2000 en 2005, tussen 1995 en 2005 zelfs met 25%. • Vooral de kleinere bedrijven houden op: bedrijven met een oppervlakte < 20ha (- 20%), het aantal bedrijven > 50ha (+22%) stijgt sterk • De gemiddelde bedrijfsoppervlakte neemt gestadig toe:

totale aantal (exclusief bedrijven zonder teelt) Zonder teelt bedrijven < 30ha bedrijven >= 30ha gemiddelde bedrijfsgrootte (ha)

12,0 2000

2001

2002

2003

2004

2005

Grafiek 59: Evolutie aantal bedrijven in de land- & tuinbouwsector in Z-W-Vl., periode 2000-2005.

• •

• • •

•

•

•

81

Het aandeel jonge landbouwers (<35 jaar) is heel beperkt (5,6% van alle landbouwers) in vergelijking met andere regio’s. De belangrijkste teelten voor de regio zijn (voor 2005, in % van de totale bedrijfsoppervlakte): Graangewassen: 18 % waarvan ± 15% tarwe Nijverheidsgewassen: 15% waarvan • 10% suikerbieten • 4% vlas (+ 186,7% :2000-2005) • 0,1% koolzaad (+ 129,7% :2000-2005) Aardappelen: 13,6% Voedergewassen: 20,6% • 12,8% voedermaïs • 7,0% tijdelijke weiden Groenten in openlucht: 9,1% (+ 9% : 2000-2005) Blijvend grasland: 22,0% Oppervlakte serres blijft stabiel en is ±0,1% van de totale bedrijfsoppervlakte. De oppervlakte groenbemesters is 8% en kent een sterke stijging (+115% : 2000-2005). De oppervlakte boomkwekerijen in open lucht, weliswaar een beperkte oppervlakte (0,4% in 2005) kent een jaarlijkse stijging en vertegenwoordigde in 2005 17,2% van het West-Vlaamse aandeel, in 1995 was dit nog maar 11,1%. De hoeveelheid totale arbeidskrachten (VAK) neemt voor de periode 2001-2005 af met 4%. Deze daling is volledig toe te schrijven aan een daling met 8,4% van de familiale arbeidskrachten, aangezien de niet-familiale arbeidskrachten toenemen (regelmatig tewerkgesteld: +6,5%, onregelmatig tewerkgesteld: +89,8%) Het aantal runderen en pluimvee nam tijdens de periode 2000-2005 af met ± 11% terwijl het totale aantal varkens zelfs afnam met 20%. Zuid-West-Vlaanderen heeft in vergelijking met de rest van de Provincie West-Vlaanderen relatief gezien minder varkens en dat percentage neemt verder af, het percentage voor pluimvee echter neemt gestadig toe (4,3% in 1995 tot 5,2% in 2005). Bij het bepalen van de productiewaarden van de diverse teelten (op basis van de Vlaamse BSS81: basisjaar 2000) kan men het volgende besluiten: Bruto Standaard Saldo: de waarde van het bruto saldo, de geldwaarde van de bruto productie waarvan bepaalde bijhorende specifieke kosten zijn afgetrokken, die overeenstemt met de gemiddelde situatie in een bepaalde regio (in dit geval de Vlaamse regio) voor elk van de landbouwproducties)

Streekpact


65

De productiewaarde van de plantaardige sector (38.972.189€) bedraagt ongeveer 4/5 van de waarde van de dierlijke sector (49.851.115€). Binnen de plantaardige sector vertegenwoordigen de groenten in open lucht 9% qua oppervlakte maar wel meer dan 22% van de totale productiewaarde van het bouwland (= akkerbouwmatige teelten, dus zonder teelt vaste planten of in serres)

aandeel oppervlak te diverse productierichtingen (%)

Granen voor de korrel Oppervlakte steeds bedekt met blijvend grasland 21%

Nijverheidsgew assen Teelten in serres 0%

Teelt vaste planten 1%

Granen voor de korrel 18%

Aardappelen Peulvruchten droog geoogst

Braakland 1%

Voedergew assen Tuinbouw zaden en tuinbouw planten in openlucht

Sierteelt in openlucht 0%

Nijverheidsgew assen 15%

Groenten in openlucht (nietdoorlevende fruitteelt inbegrepen) 9%

Groenten in openlucht (niet-doorlevende fruitteelt inbegrepen) Sierteelt in openlucht

Tuinbouw zaden en tuinbouw planten in openlucht 0%

Braakland Aardappelen 14%

Voedergew assen 21%

Teelt vaste planten

Peulvruchten droog geoogst 0%

Oppervlakte steeds bedekt met blijvend grasland Teelten in serres

Grafiek 60: Aandeel oppervlakte van de diverse productieinrichtingen landen tuinbouw in Z-W-Vl.

Pluimvee 0%

Productiew aarde belangrijkste productie takk en (%)

Geiten 0% Schapen 0% Varkens 16%

Granen voor de korrel Nijverheidsgew assen

Granen voor de korrel 5% Nijverheidsgew assen 7%

Aardappelen Peulvruchten droog geoogst

Aardappelen 7%

Voedergew assen

Peulvruchten droog geoogst 0% Voedergew assen 5% Tuinbouw zaden en tuinbouw planten in openlucht 0% Groenten in openlucht (niet-doorlevende fruitteelt inbegrepen) 7% Sierteelt in openlucht Braakland 0% 0% Teelt vaste planten 4% Runderen 38%

Oppervlakte steeds bedekt met blijvend grasland 3% Teelten in serres 5% Kampernoelieteelt 2%

Tuinbouw zaden en tuinbouw planten in openlucht Groenten in openlucht (niet-doorlevende fruitteelt inbegrepen) Sierteelt in openlucht Braakland Teelt vaste planten Oppervlakte steeds bedekt met blijvend grasland Teelten in serres Kampernoelieteelt Runderen Varkens Geiten Pluimvee

Grafiek 61: Aandeel productiewaarde van de diverse productietakken landen tuinbouw in Z-W-Vl.

Figuur 7 biedt een overzicht van het aandeel cultuurgrond per gemeente. Merken we op dat de oppervlakte cultuurgrond geteld wordt bij de gemeente waar de landbouwer gevestigd is, ongeacht of die cultuurgrond in diezelfde gemeente ligt. Hierdoor wijken de percentages soms af van de reële situatie. De enige uitgesproken landbouwgemeente in Zuid-West-Vlaanderen die we uit deze figuur kunnen waarnemen is Avelgem. Streekpact


66

Figuur 7: Aandeel oppervlakte cultuurgrond in de totale kadastrale oppervlakte voor de West-Vlaamse gemeente, mei 200482.

6. 2. 2. T u in a a n le g De sector van de tuinaanleg en –onderhoud is niet onderworpen aan een jaarlijkse telling. Dit maakt het moeilijk om een zicht te krijgen op de cijfermatige situatie en evolutie in de sector. Op vlak van tewerkstelling (werkgevers en werknemers) is voldoende cijfermateriaal te bekomen bij het Sociaal Fonds voor Inplanting en onderhoud van Parken en Tuinen. Het totaal aantal bedrijven en hun productie(waarde) is echter moeilijker te achterhalen. Enige bron van afdoende cijfers konden we raadplegen bij de VLAM (Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing). Deze telt voor Zuid-West-Vlaanderen 515 bedrijven in de sector van tuinaanleg en –onderhoud. Dit is 68% van alle West-Vlaamse bedrijven in deze sector. In totaal zijn er in Vlaanderen 3.086 tuinaanlegbedrijven en behaalt de regio een aandeel van bijna 17%. Het arrondissement Kortrijk kan dan ook aangeduid worden als een sterke regio binnen deze sector. conclusies - In totaal is de landen tuinbouwsector in de regio goed voor een tewerkstelling van 548 reguliere werknemers bij 165 werkgevers en 672 seizoensarbeiders. - De regio is op vlak van reguliere tewerkstelling eerder een uitgesproken tuinbouw- en tuinaanlegregio. - Het arrondissement Kortrijk staat binnen de provincie West-Vlaanderen in voor 11% van het aantal landen tuinbouwbedrijven en 10% van de bedrijfsoppervlakte. - Het totaal aantal bedrijven uit de landen tuinbouwsector is met 25% gedaald tussen 1995 en 2005. - Vooral de kleindere bedrijven houden op waardoor de gemiddelde bedrijfsoppervlakte gestadig toeneemt. - De productiewaarde van de plantaardige sector (38.972.189€) bedraagt ongeveer 4/5 van de waarde van de dierlijke sector (49.851.115€). - Bekijken we het aandeel cultuurgrond per gemeente, dan stellen we vast dat de enige uitgesproken landbouwgemeente in Zuid-West-Vlaanderen, Avelgem is. 82

Bron: Feiten en Cijfers 2004, Gom West-Vlaanderen.

Streekpact


67

7. Aanbod bedrijventerreinen Aanbod aan bouwrijpe beschikbare terreinen: Bij de gewestplanwijzigingen van 1998 en 2001 zijn er in de regio Kortrijk een reeks bedrijventerreinen bestemd. Deze zijn de afgelopen jaren op de markt gebracht of zullen binnenkort op de markt komen. Leiedal heeft momenteel (d.d. 10/11/2005) 63,29 ha netto bouwrijp beschikbaar en WVI circa 12 ha netto te Menen (Menen Oost). Globaal is er binnen de regio Kortrijk circa 75 ha netto bouwrijp beschikbaar. Inventarisatie van de potentiële bedrijventerreinen in het arrondissement Kortrijk Leiedal heeft op vraag van RESOC Zuid-West-Vlaanderen een inventaris opgesteld van potentiële bedrijventerreinen. Deze inventaris heeft betrekking op het volledige arrondissement Kortrijk. De bouwrijpe beschikbare terreinen en de kleinhandelszones (beschikbare en potentiële) zijn niet in de inventaris opgenomen. De locaties worden in zes categorieën onderverdeeld. A . Bestemde nieuw te ontwikkelen terreinen: 97,80 ha Deze locaties zijn momenteel reeds stedenbouwkundig bestemd als bedrijventerrein en de realisatie ervan is in voorbereiding. B. Bestemde potentieel te herontwikkelen terreinen: 42,30 ha In deze categorie zijn de sites opgenomen die reeds door Leiedal zijn geïdentificeerd als potentiële gebieden voor herontwikkeling als bedrijventerrein en kunnen gerealiseerd worden op (relatief) korte termijn. De opsomming is een eerste aanzet en zal in de loop van de komende maanden verder aangevuld worden met ondermeer gegevens uit de inventarissen van de leegstand en de op te stellen inventaris van brownfields. C. Voorstellen opgenomen in de afbakening stedelijk gebied Kortrijk: 98,00ha In deze categorie zijn de locaties opgenomen die in het GRUP afbakening regionaalstedelijk gebied Kortrijk zijn vastgelegd. D1. Voorstellen opgenomen in de structuurplannen: 117,10 ha Deze categorie bestaat uit de potentiële bedrijventerreinen die in de structuurplannen zijn opgenomen, waarvan de locatie reeds bekend is, doch die nog via een RUP stedenbouwkundig moeten bestemd worden. D2. Voorstellen opgenomen in de structuurplannen - zoekzones: 48,40 ha Deze categorie bestaat uit de potentiële bedrijventerreinen die in de structuurplannen zijn opgenomen, waarvan de locatie nog niet bekend is (verschillende zoekzones), en die nog via een RUP stedenbouwkundig moeten bestemd worden. Voor de oppervlakteberekening is er per geselecteerd hoofddorp (cfr. Provinciaal Structuurplan) 1 zoekzone van 5ha in rekening gebracht. E. Potentiële voorstellen/ideeën nog niet opgenomen in de planningsprocessen: 0 ha Momenteel zijn er nog geen voorstellen opgenomen. De totale oppervlakte van alle categorieën bedraagt 403,60 ha. Uit de inventarisatie blijkt dat er daarenboven een voorraad bestaat van circa 140 ha (bruto) bestemde te ontwikkelen terreinen (nieuwe en te herontwikkelen) waarvan verwacht kan worden dat circa 85 ha (bruto) op korte termijn (binnen de 3 jaar) bouwrijp beschikbaar wordt.

CONCLUSIE We kunnen concluderen dat er geen korte termijn nood aan bedrijventerreinen bestaat (“ijzeren voorraad” is aanwezig) evenwel met volgend voorbehoud: - In het noordoostelijke deel van het arrondissement Kortrijk, omgeving Waregem-Anzegem zijn bij de gewestplanwijzigingen van 1998 en 2001 geen nieuwe bedrijventerreinen voorzien en blijft de nood aan beschikbare terreinen acuut. - Bijna alle bestemde en bouwrijp beschikbare KMO-zones bevinden zich ten zuiden van de E 17. Rekening houdende met de vaststelling van het Strategisch Plan Ruimtelijke Economie (SPRE) dat (kleine) bedrijven slechts bereid zijn om te verhuizen binnen een beperkte straal vanaf de bestaande vestiging, is er op heden in het noorden van het arrondissement een tekort aan bouwrijpe beschikbare KMO-zones.

Streekpact


68

Inventaris (potentiële) bedrijventerreinen Volgnr.

Zonenaam / Gemeente

Huidige bestemming

Toekomstige bestemming / potenties

Opp. (ha)

Categorie

22 1,5 7,5

D1 A A

AVE 1

ANZEGEM Ter Schagen Lendedreef Zone Steverlynck AVELGEM Locatie nog niet bepaald

?

lokaal BT

5

D2

DEE 1

DEERLIJK Vichtesteenweg

woonuitbreiding

lokaal BT

3,8

A

HAR 1

HARELBEKE Deltapark

industriegebied

modern gemengd regionaal BT

25

A

KOR KOR KOR KOR KOR KOR KOR KOR KOR KOR

KORTRIJK Beneluxpark Aalbeke Doomanstraat Deltapark Kortrijk - Venning Kortrijk - Mewaf Torkonjestraat Kortrijk - Pottelberg Littoral Kapel ter Bede ex-KTM-site

industriegebied + woonuitbreiding KMO-zone industriegebied woonuitbreiding industriegebied woongebied woonuitbreiding industriegebied industriegebied + agrarisch gebied industriegebied

dienstenzone KMO-zone modern gemengd regionaal BT lokaal BT (gedeeltelijk) lokaal BT lokaal BT lokaal BT industriegebied gebied voor stedelijke ontwikkeling industriegebied

12 4 40 3 4 4 4 8 25 2,5

A A A D1 A D1 D1 B C B

KUU 1 KUU 2 KUU 3

KUURNE Uitbreiding Heule-Kuurne St. Katherinesteenweg Brugsesteenweg

agrarisch gebied agrarisch gebied agrarisch gebied

regionaal BT lokaal BT gemengd lokaal BT (zoekzone)

20 5 5

C C D2

LEN 1 LEN 2

LENDELEDE Rozebeeksestraat Locatie nog niet bepaald

KMO-zone ?

KMO-zone lokaal BT (zoekzone)

2 5

B D2

MEN MEN MEN MEN MEN MEN MEN

MENEN LAR II Europoort Hogeweg Uitbreiding Grensland De Brabandere De Croise Rekkem Zuid

agrarisch gebied agrarisch gebied agrarisch gebied agrarisch gebied + ecologisch belang agrarisch gebied woonuitbreiding agrarisch gebied

transportzone regionaal BT lokaal BT watergebonden bedrijvigheid lokaal BT (zoekzone) lokaal BT (zoekzone) lokaal BT (zoekzone)

30 20 3,6 10 3,4 5 5

C D1 D1 D1 D2 D2 D2

ANZ 1 ANZ 2 ANZ 3

1 10 2 3 4 5 6 7 8 9

1 2 3 4 5 6 7

Streekpact

agrarisch gebied industriegebied industriegebied

regionaal BT industriegebied industriegebied


69

SPI 1

SPIERE-HELKIJN Ijzeren Bareel

agrarisch gebied

lokaal BT (zoekzone)

5

D2

WAR WAR WAR WAR

1 2 3 4

WAREGEM Snepbeek Blauwpoort Fabrieksstraat Transvaal

agrarisch gebied agrarisch gebied industriegebied industriegebied

lokaal BT regionaal BT lokaal BT lokaal BT

11 25 5,1 4,3

D1 D1 B B

WEV WEV WEV WEV

1 2 3 4

WEVELGEM Kleine Molen Drie Masten Wevelgem-Zuid Wevelgem - Bissegem

agrarisch gebied recreatief parkgebied agrarisch gebied agrarisch gebied + woonuitbreiding

lokaal BT lokaal BT (zoekzone) uitbreiding Wevelgem - Zuid lokaal BT (zoekzone)

7,5 2,6 6 8

D1 D2 C D2

ZWE ZWE ZWE ZWE ZWE ZWE ZWE

1 2 3 4 5 6 7

ZWEVEGEM Stropuit - Otegem Moen Statie Spichtestraat - Heestert Knokke (site Hanssens) Bekaert terrein Deltapark Deltapark

woonuitbreiding agrarisch gebied agrarisch gebied industriegebied industriegebied regionaal BT woonuitbreiding

lokaal BT lokaal BT lokaal BT lokaal BT lokaal BT regionaal lokaal BT

5 5 5 4,4 16 12 7

D2 D2 D2 B B C D1

(zoekzone) (zoekzone) (zoekzone)

BT

Categorieën: A: Bestemd in het gewestplan/BPA nog niet gerealiseerd (nieuwe terreinen) B: Bestemd in het gewestplan/BPA her te ontwikkelen (bestaande terreinen) C: voorstellen opgenomen in de afbakening stedelijk gebied Kortrijk (nog niet bestemd) D1: voorstellen opgenomen in de structuurplannen (gemeentelijke/provinciale - nog niet bestemd) D2: voorstellen opgenomen in de structuurplannen (gemeentelijke/provinciale - nog niet bestemd) - zoekzones E: Potentiële voorstellen/ideeën nog niet opgenomen in de planningsprocessen Tabel 43: Inventaris potentiële bedrijventerreinen.

Streekpact


70

Figuur 8: Inventarisatie potentiële bedrijventerreinen.

Streekpact


71

8. Social Profit 8.1. Situering van de sector aandeel social profit in de totale bez oldigde tew erkstelling 16,0 13,4%

14,0 12,0 10,0

11,8%

11,2%

11,6%

9,8% 9,0%

Kortrijk

8,0

W est-Vlaanderen Vlaanderen

6,0 4,0 2,0 0,0 1992

Grafiek 62 geeft een beeld van het aandeel van de social profit sector in de totale bezoldigde tewerkstelling voor de drie vergelijkende regio’s en voor 1992 en 2002. Het aandeel is voor beide periodes het hoogst in West-Vlaanderen. Het arrondissement Kortrijk is echter over de gegeven periode van 10 jaar geëvolueerd van onder naar boven het Vlaamse niveau. Het aandeel van de sector in de totale bezoldigde tewerkstelling in ZuidWest-Vlaanderen evolueerde van 9% naar 11,8% en kende daarmee de sterkste toename in vergelijking met beide andere regio’s.

2002

Grafiek 62: Aandeel Social Profit in de totale bezoldigde tewerkstelling. Ev olutie be zoldigde te we rkste lling in be la ngrijskte

Grafiek 63 biedt een overzicht van de se ctore n QUART AIRE se ctor - arr. Kortrijk evolutie in de bezoldigde tewerkstel14000 ling binnen de belangrijkste sectoren 12000 van de quartaire sector. 10000 Zo zien we voor de drie grootste sectoren een stijging over de periode 8000 1992 - 2002. De sterkste stijging is 6000 echter waar te nemen bij de categorie 4000 ‘gezondheidszorg en maatschappelij2000 ke dienstverlening’. 0 Binnen de social profit sector in het 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 arrondissement Kortrijk zien we een openbaar bestuur permanente toename in de bezoldigonderwijs de tewerkstelling van 8.876 personen gezondheidszorg en m aatschappelijke dienstverlening in 1992 naar 12.371 in 2002. Dit is een toename op 10 jaar tijd met bijna Grafiek 63: Evolutie bezoldigde tewerkstelling (in absolute cijfers) voor de be40%. Het aandeel van de sector ‘ge- langrijkste sectoren binnen de quartaire sector in het arrondissement Kortrijk.83 zondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening’ in de totale bezoldigde tewerkstelling in de quartaire sector is dan ook gestegen van 37,3% in 1992 naar 41,9% in 2002 voor de Zuid-West-Vlaamse regio. Quartaire sector

1992

1995

1998

2000

2001

2002

openbaar bestuur

4.474

4.339

4.778

5.464

5.483

5.335

onderwijs

8.527

9.038

9.433

9.077

9.254

9.609

Social Profit = gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening Totaal

8.876

9.410

10.616

11.213

12.059

12.371

23.782

24.934

27.067

27.859

28.969

29.543

Tabel 44: Evolutie bezoldigde tewerkstelling (in absolute cijfers) voor de belangrijkste sectoren binnen de quartaire sector in het arrondissement Kortrijk. Bron: RSZ; Verwerking: GOM West-Vlaanderen en eigen verwerking.

Het aandeel van de bezoldigde tewerkstelling ‘social profit’ in het arrondissement Kortrijk in de totale tewerkstelling ‘social profit’ in West-Vlaanderen bedraagt 24,4% in 2002 en is daarmee 1,3% punten gestegen t.o.v. 1992. Het aandeel van de bezoldigde tewerkstelling in de volledige quartaire sector in het arrondissement Kortrijk in West-Vlaanderen ligt met 23,4% in 2002 iets lager en is ook en stuk trager gegroeid t.o.v. 1992, nl. met 0,5 %punten, dan de social profit sector. West-Vlaanderen sector gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening Quartaire sector

Vlaanderen

1992

2002

1992

2002

23,1%

24,4%

5,15%

5,35%

22,9%

23,4%

4,57%

4,62%

Tabel 45: Aandeel van de bezoldigde tewerkstelling in het arrondissement Kortrijk in de totale tewerkstelling in WestVlaanderen en Vlaanderen.

83

Bron: RSZ; Verwerking: GOM West-Vlaanderen en eigen verwerking.

Streekpact


72

8.2. Tewerkstelling in de deelsectoren Onderstaande tabel biedt een overzicht van de tewerkstelling in de deelsectoren van de gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening. We onderscheiden drie grote categorieën: Gezondheidszorg, veterinaire diensten en maatschappelijke dienstverlening. arr. Kortrijk

85

Gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening

West-Vl.

absoluut

%

absoluut

12.371

100

Vlaanderen %

absoluut

%

50.742

100 231.113

100

85.1

Gezondheidszorg

3.869

31,3

21.361

42,1 103.582

44,8

85.110

Ziekenhuizen

3.188

25,8

17.898

35,3

85.480

37,0

85.120

Medische praktijken

229

1,9

1.331

2,6

7.577

3,3

85.130

Tandartspraktijken

37

0,3

164

0,3

874

0,4

85.141

Medische laboratoria

84

0,7

227

0,4

1.742

0,8

85.142

Ziekenvervoer

19

0,2

111

0,2

402

0,2

85.143

Paramedische activiteiten, exclusief kinesitherapeuten

260

2,1

1.397

2,8

6.344

2,7

85.144

Kinesitherapeuten

5

0,0

38

0,1

140

0,1

85.145

Bloedbanken, organenbanken en dergelijke

30

0,2

170

0,3

866

0,4

85.146

Overige activiteiten i.v.m. gezondheidszorg, n.e.g.

17

0,1

25

0,0

157

0,1

85.2

Veterinaire diensten

19

0,2

89

0,2

601

0,3

85.200

Veterinaire diensten

19

0,2

89

0,2

601

0,3

85.3

Maatschappelijke dienstverlening

8.483

68,6

29.292

57,7 126.930

54,9

4.015

32,5

16.710

32,9

72.701

31,5

Instituten voor gehandicapte minderjarigen

236

1,9

1.712

3,4

8.193

3,5

85.313

Instituten voor probleemkinderen

187

1,5

1.094

2,2

4.205

1,8

85.314

Instituten voor gehandicapte volwassenen

85.315

Rust- en verzorgingstehuizen

85.316

Overige maatschappelijke dienstverlening met huisvesting, n.e.g.

85.32

Maatschappelijke dienstverlening zonder huisvesting

85.321

Kinderkribben, onthaalmoeders en overige kinderopvang

85.322 85.323

85.31

Maatschappelijke dienstverlening met huisvesting

85.311

152

1,2

2.269

4,5

10.320

4,5

3.046

24,6

10.814

21,3

45.529

19,7

394

3,2

821

1,6

4.454

1,9

4.468

36,1

12.582

24,8

54.229

23,5

370

3,0

1.164

2,3

6.573

2,8

Beschutte werkplaatsen

1.969

15,9

4.457

8,8

16.802

7,3

Overige maatschappelijke dienstverlening zonder huisvesting, n.e.g.

1.961

15,9

6.364

12,5

27.522

11,9

85.324 Centra voor beroepsoriëntering of -herscholing en P.M.S.-Centra 168 1,4 597 1,2 3.332 1,4 Tabel 46: Tewerkstelling in de deelsectoren van de gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening in absolute aantallen en procentueel, 30 juni 2002.84

Het aandeel van de subcategorie ‘gezondheidszorg’ in de totale tewerkstelling binnen de social profit sector bedraagt in Zuid-West-Vlaanderen 31,3%. In vergelijking met West-Vlaanderen en Vlaanderen is dit aandeel meer dan 10 %punten kleiner. De grootste groep tewerkgestelden vinden we in de ziekenhuizen, deze zijn in het arrondissement Kortrijk goed voor één vierde van de totale tewerkstelling in de social profit. In de beide andere regio’s aandeel van de subcategorieën in de totale tewerkstelling loopt dit aandeel echter op tot meer binnen de social profit sector, 2002 dan 35%. De subcategorie ‘Maat50% schappelijke dienstverlening’ omvat 44,8% 45% meer dan twee derden van de totale 42,1% tewerkstelling in de social profit 40% 36,1% Gezondheidszorg 32,5% 32,9% sector in de Zuid-West-Vlaamse 35% 31,5% 31,3% regio. Vooral op vlak van tewerkstel30% Maatschappelijke 24,8% 23,5% ling in de rusten verzorgingstehui25% dienstverlening met huisvesting zen en de beschutte werkplaatsen 20% Maatschappelijke scoort de regio zeer sterk, met res15% dienstverlening zonder huisvesting pectievelijk 25% en 16% van de 10% totale tewerkstelling binnen de social 5% profit. West-Vlaanderen en Vlaande0% ren scoren in deze subcategorie arr. Kortrijk W est-Vlaanderen Vlaanderen procentueel een stuk minder sterk Grafiek 64: Aandeel van de subcategorieën in de totale tewerkstelling binnen de dan de Zuid-West-Vlaamse regio. 85 social profit sector, 2002. 84

Bron: RSZ, Verwerking: GOM West-Vlaanderen en eigen verwerking.

Streekpact


73

CONCLUSIES - De tewerkstelling van de social profit is tijdens de laatste 10 jaar met bijna 40% gestegen in de regio. - Het aandeel van de social profit in de totale tewerkstelling is iets hoger dan in Vlaanderen maar lager dan in West-Vlaanderen. - Het aandeel van de social profit in de quartaire sector (met inbegrip van overheid en onderwijs) bedraagt quasi 42%. - Binnen de social profit is de gezondheidszorg (vooral ziekenhuizen) de grootste sector met 31% van de tewerkstelling. Dit aandeel is echter 10% kleiner dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen. - De regio scoort zeer sterk inzake werkgelegenheid in de beschutte werkplaatsen en in de rusten verzorgingstehuizen.

85

Bron: RSZ, eigen verwerking.

Streekpact


74

9. W o n e n 9.1. Gemiddelde prijs per m² bouwgrond Gemiddelde prijs per m² bouwgrond (in euro) 100

90

Grafiek 65 toont de gemiddelde prijs per m² bouwgrond. In 2003 bedroeg de gemiddelde prijs per m² bouwgrond 65,45 euro in het arrondissement Kortrijk, 77,54 euro in de provincie WestVlaanderen en 86,25 euro in het Vlaams Gewest.

86,25 77,54

80

70

65,45

prijs

60 Arr. Kortrijk West-Vlaanderen

50 43,26 40

Vlaams Gewest

42,41

36,54 28,14

30

29,92

28,33

20

10

0 1993

1998

2003

Grafiek 65: Gemiddelde prijs per m² bouwgrond in euro, voor 1993, 1998 en 2003.86

Grafiek 66 toont aan dat de gemiddelde prijs per m² bouwgrond over de periode 1993-2003 gekenmerkt wordt door een sterke stijging. De sterkste stijging is in het Vlaams Gewest, waar de gemiddelde prijs in 10 jaar tijd verdrievoudigd is. In het arrondissement Kortrijk en de provincie West-Vlaanderen is de prijs per m² bouwgrond in 2003 respectievelijk 2,33 keer en 2,59 keer zo groot als in 1993.

Evolutie gemiddelde prijs per m² bouwgrond 3,5

3

2,5


2

Vlaams Gewest

1,5

1

0,5 1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

Grafiek 66:Evolutie gemiddelde prijs per m² bouwgrond, periode 1993-2003 met 1993 = 1.87

Gemiddelde prijs per m² bouwgrond (in euro) 100,00

90,00

80,00

70,00

prijs

60,00 1993 1998 2003

50,00

De gemiddelde prijs per m² bouwgrond bedraagt in 2003 in de gemeenten Anzegem, Kuurne en Zwevegem meer dan 70 euro.

40,00

30,00

20,00

10,00

0,00 ANZ

AVE

DEE

HAR

KOR

KUU

LEN

MEN

SPI

WAR

WEV

ZWE

Grafiek 67: Gemiddelde prijs per m² bouwgrond (in euro) voor de gemeenten van het arr. Kortrijk.

86 87

Bron: Lokale statistieken Vlaanderen, verwerking: Leiedal Kortrijk. Bron: Lokale statistieken Vlaanderen, verwerking: Leiedal Kortrijk.

Streekpact


75

9.2. A a n t a l s o c i a l e h u u r w o n i n g e n 88 In 2003 telde het arrondissement Kortrijk, de provincie West-Vlaanderen en het Vlaams Gewest respectievelijk 2.289, 6.958 en 62.167 sociale huurwoningen.

Arr. Kortrijk West-Vlaanderen Vlaams Gewest

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2204

2188

2204

2301

2381

2289

6071

6151

6239

6541

7029

6958

58169

59202

59796

60937

63677

62167

Tabel 47: Aantal sociale huurwoningen.

Het aantal sociale huurwoningen per 1.000 inwoners is het hoogst in het Vlaams Gewest (10,37) en het laagst in de provincie West-Vlaanderen. Het arrondissement Kortrijk telde in 2003 8,25 sociale woningen per 1.000 inwoners, in de provincie West-Vlaanderen zijn dat er slechts 6,14. 1998

1999

2000

2001

2002

2003

Arr. Kortrijk

7,91

7,86

7,92

8,28

8,57

8,25

West-Vlaanderen

5,40

5,46

5,53

5,79

6,21

6,14

Vlaams Gewest

9,84

9,99

10,07

10,24

10,66

10,37

Tabel 48: Aantal sociale huurwoningen per 1.000 inwoners.

Aantal sociale huurwoningen/1000 inwoners 12

10

8


6

Vlaams Gewest

4

2

0 1998

1999

2000

2001

2002

2003

Grafiek 68: Evolutie aantal sociale huurwoningen per 1.000 inwoners, periode 1998-2003. Grafiek 69 geeft de evolutie weer van het aantal sociale huurwoningen. Het aantal sociale woningen steeg over de periode 19982003 het sterkst in de provincie West-Vlaanderen, het minst sterk in het arrondissement Kortrijk. In 2003 daalt het aantal sociale woningen.

Evolutie aantal sociale huurwoningen 120

115

110


105

Vlaams Gewest

100

95

90 1998

1999

2000

2001

2002

2003

Grafiek 69: Evolutie aantal sociale huurwoningen, periode 1998-2003 met 1998 = 100.

88

Bron: Lokale statistieken Vlaanderen, verwerking: Leiedal Kortrijk.

Streekpact


76

9.3. W o o n c o m f o r t 89 Onderstaande tabel geeft de verhouding weer van het aantal woningen zonder klein comfort ten opzichte van het totaal aantal woningen in 2001. "Klein comfort" betekent dat er in de woning minstens stromend water, wc met waterspoeling en badkamer of douche aanwezig is. In verhouding tot het totaal aantal woningen zijn er meer woningen zonder klein comfort in het arrondissement Kortrijk (6,14%) en de provincie West-Vlaanderen (6,62%), dan in het Vlaams Gewest (4,93%). Dit biedt extra kansen voor een inhaalbeweging in de bouwsector. Het percentage woningen zonder klein comfort ligt een stuk hoger in de gemeenten Avelgem, Lendelede, Menen en Spiere-Helkijn. Totaal aantal woningen

Woningen zonder klein comfort

% op gekende gegevens

Arr. Kortrijk

108.013

6.439

6,14

West-Vlaanderen

450.383

28.937

6,62

2.348.025

112.618

4,93

Anzegem

5.111

330

6,65

Avelgem

3.577

260

7,50

Deerlijk

4.311

255

6,07

Harelbeke

10.288

573

5,73

Kortrijk

29.975

1.678

5,77

Kuurne

4.888

226

4,72

Lendelede

2.050

140

7,00

Menen

12.949

1.022

8,18

Spiere-Helkijn

755

79

10,82

Vlaams Gewest

Waregem

13.484

682

5,19

Wevelgem

11.778

696

6,07

Zwevegem

8.847

498

5,79

Tabel 49: Totaal aantal woningen, aantal woningen zonder klein comfort, en de verhouding tussen beiden,

9.4. V e r k o o p o n r o e r e n d e g o e d e r e n 90 In 2004 werden in het arrondissement Kortrijk 2.667 woonhuizen en 570 appartementen verkocht, samen goed voor een totale waarde van 360 miljoen euro. De gemiddelde waarde van een woonhuis bedroeg 113.136 euro, dat van een appartement 103.007 euro. Grafiek 70 biedt een overzicht van de gemiddelde waarden in euro van de verkoop onroerende goederen in 2004 en dit voor het arrondissement en zijn gemeenten. We stellen vast dat de gemiddelde verkoopwaarde het hoogst is in Deerlijk en Waregem en het laagst in Menen en Spiere-Helkijn.

verkoop onroerende goederen 2004 gemiddelde waarde in euro arr. Kortrijk

111.352

Zwevegem

119.785 102.925

W evelgem W aregem

129.881

Spiere-Helkijn

82.977

Menen

84.850

Lendelede

112.182

Kuurne

121.280

Kortrijk

115.801

Harelbeke

107.680

Deerlijk

134.045

Avelgem

97.490

Anzegem

118.522 0

50.000

100.000

150.000

200.000

Grafiek 70: Verkoop onroerende goederen 2004, gemiddelde waarde in euro.

89 90

Bron: Lokale statistieken Vlaanderen, verwerking: Leiedal Kortrijk. Bron: Sociale Planning provincie West-Vlaanderen, cijfers 2004.

Streekpact


77

9.5. H u u r p r i j z e n p a r t i c u l i e r e w o n i n g e n 91 Onderstaande figuren bieden een overzicht van de verdeling van de particuliere woningen in WestVlaanderen en het arrondissement Kortrijk per categorie van de huurprijzen. We stellen vast dat er zich in het arrondissement relatief meer particuliere woningen in de laagste categorie van huurprijzen bevinden dan in West-Vlaanderen, nl. 34% tegenover 28%. aandeel particuliere w oningen arr. Kortrijk per categorie huurprijzen, 2001

aande e l par ticulie re w oninge n We s t-V laande r e n pe r cate gorie huur pr ijze n, 2001

1%

2%

1%

2% 10% 28%

8%

MINDER DA N 247,89 EUR

34%

V A N 247,89 TOT 495,78 EUR V A N 495,79 TOT 743,67 EUR V A N 743,68 TOT 991,56 EUR 58%

991,57 EUR OF MEER

56%

Grafiek 71a en b: Aandeel particuliere woningen West-Vlaanderen (71a) & arrondissement Kortrijk (71b) per categorie huurprijzen, 2001.

9.6. B e w o n i n g s t i t e l 92 In 2001 zijn er in Zuid-West-Vlaanderen 108.295 particuliere woningen. Hiervan worden er 73,8% door de eigenaar ervan bewoond. Alle overige woningen worden gehuurd. Van de huurwoningen worden er 30,6% gehuurd van een maatschappij voor sociale woningen en 3,8% van andere openbare instellingen. In West-Vlaanderen worden iets minder, nl. 71% van de particuliere woningen door de eigenaar bewoond. Van de huurwoningen worden er in de provincie procentueel een stuk minder woningen gehuurd van een maatschappij voor sociale woningen, nl. 20,6%. Het percentage woningen dat provinciaal gehuurd wordt van andere openbare instellingen is gelijk aan dat in Zuid-West-Vlaanderen.

CONCLUSIES -

-

-

De gemiddelde prijs per m² bouwgrond is in het arrondissement Kortrijk 2,33 keer groter in 2003 dan in 1993. De gemiddelde prijs per m² bouwgrond ligt een stuk lager in het arrondissement Kortrijk en is over de periode 1993-2003 ook minder sterk gestegen in vergelijking met de provincie West-Vlaanderen en het Vlaams Gewest. De gemiddelde prijs per m² bouwgrond is het grootst in de gemeenten Anzegem, Kuurne en Zwevegem (groter dan 70 euro per m²). Het arrondissement Kortrijk telt met 8,25 meer sociale huurwoningen per 1.000 inwoners dan de provincie West-Vlaanderen (6,14), maar minder dan het Vlaams Gewest (10,37). Het aantal sociale huurwoningen is over de periode 1998-2003 minder sterk gestegen in het arrondissement Kortrijk dan in de provincie West-Vlaanderen en het Vlaams Gewest. In verhouding tot het totaal aantal woningen zijn er meer woningen zonder klein comfort in het arrondissement Kortrijk (6,14%) en de provincie West-Vlaanderen (6,62%), dan in het Vlaams Gewest (4,93%). - Het percentage woningen zonder klein comfort ligt een stuk hoger in de gemeenten Avelgem, Lendelede, Menen en Spiere-Helkijn. De gemiddelde verkoopswaarde van onroerende goederen (woonhuizen, appartementen,…) was het hoogst in Deerlijk en Waregem, het laagst in Menen en Spiere-Helkijn. In de regio bevinden zich meer particuliere woningen in de laagste categorie van huurprijzen dan in West-Vlaanderen. 73,8% van de particuliere woningen in de regio wordt bewoond door de eigenaar. Dit is iets hoger dan in West-Vlaanderen. Van de huurwoningen in de regio worden er 30,6% gehuurd van een sociale huisvestingsmaatschappij. Dit aandeel ligt merkelijk hoger dan voor gans West-Vlaanderen en Vlaanderen. KNIPPERLICHT

91 92

Het groter aantal woningen zonder klein comfort dan in West-Vlaanderen en in Vlaanderen. Bron: Sociale Planning provincie West-Vlaanderen, cijfers 2001 Bron: Sociale Planning provincie West-Vlaanderen, cijfers 2001

Streekpact


78

10. Mobiliteit en infrastructuur

10.1. Ingeschreven personenwagens 93 Grafiek 72 geeft het aantal ingeschreven personenwagens per 100 inwoners weer. Dit aantal ligt in 2004 even hoog in het arrondissement Kortrijk (10,52) en het Vlaams Gewest (10,50), het aantal ingeschreven personenwagens per 100 inwoners ligt iets lager in West-Vlaanderen: 9,28. Over de periode 1992-2004 is het aantal personenwagens in het arrondissement Kortrijk, de provincie West-Vlaanderen en het Vlaams Gewest gestegen met respectievelijk 17,29%, 11,02% en 11,68%. Dit wijst op een duidelijke inhaalbeweging in het arrondissement Kortrijk, waardoor de private mobiliteit op het gemiddelde van Vlaanderen komt. 1992

1995

1998

2001

2004

Arr. Kortrijk

8,96

8,52

9,48

10,27

10,52

West-Vlaanderen

8,54

8,09

8,83

9,36

9,28

Vlaams Gewest

9,76

9,03

10,17

10,57

10,50

Tabel 50: Evolutie van het aantal ingeschreven personenwagens per 100 inwoners, periode 1992-2004.

Aantal ingeschreven personenwagens per 100 inwoners 12,00

11,00

10,00 Arr. Kortrijk West-Vlaanderen Vlaams Gewest 9,00

8,00

7,00 1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

Grafiek 72: Evolutie van het aantal ingeschreven personenwagens per 100 inwoners, periode 1992-2004.

10.2. Situatie en evolutie goederenvervoer via binnenvaart Onderstaande figuur biedt ons een overzicht van de Vlaamse waterwegen, onderverdeeld in 5 klassen. Uit deze figuur en beide detailkaarten die daarbij aansluiten is duidelijk de verlaagde capaciteit van de binnenscheepvaart in Zuid-West-Vlaanderen op te maken, in vergelijking met de aangrenzende regio’s. Legende fig.9.

93

Bron: Ecodata, verwerking: Leiedal Kortrijk.

Streekpact


79

Figuur 9: De Vlaamse waterwegen onderverdeeld in klassen.94

Figuur 10: Detailkaart Leie.

Figuur 11: Detailkaart Kanaal Bossuit-Kortrijk.

94

Figuur 9, 10 en 11: Bron: Promotie Binnenvaart Vlaanderen.

Streekpact


80

Ook uit de infrastructuurgegevens van de beide waterlopen die ons gebied doorkruisen is op te maken dat de capaciteit voor de binnenscheepvaart in Zuid-West-Vlaanderen er beduidend geringer is dan op diezelfde waterlopen, maar in andere regio’s. WATERLOOP

DIEPGANG

LENGTE

BREEDTE

Vak Deinze tot 500m opwaarts de brug van Kuurne

2,80 meter

110 meter

11,50 meter

Vak 500m opwaarts de brug Kuurne tot Waals Gewest

2,30 meter

70 meter

7,60 meter

Vak Boven-Schelde - Luipaardbrug

2,60 meter

110 meter

11,50 meter

Vak Luipaardbrug - Leie

1,80 meter

38,5 meter

5,10 meter

Leie

Kanaal Bossuit naar Kortrijk

Tabel 51: Infrastructuurgegevens van de Leie & Kanaal Bossuit-Kortrijk..95

Situatie 2005 aan de sluizen: Van de drie sluizen die in onze regio werkzaam zijn, is die van Harelbeke het sterkst bezet, zowel op vlak van tonnage als op vlak van aantal schepen. Ook de Sluis van Menen bevindt zich in diezelfde grootteorde. De sluis te Bossuit daarentegen verwerkt ongeveer één 10de van één van beide andere sluizen. Waterweg

Sluis

Totale tonnage (t)

Totaal aantal schepen

Leie

Sluis Menen

3.973.022

15.422

Leie

Sluis Harelbeke

4.268.221

15.879

496.810

1.232

Kanaal Bossuit-Kortrijk

Sluis Bossuit

Tabel 52: Situatie 2005 aan de sluizen in Z-W-Vlaanderen.

Evolutie aan de sluizen: Bekijken we de evolutie van 2000 tot 2005 dan zien we aan de sluizen te Menen en Harelbeke na een sterke stijging in 2001 een terugval in totale tonnage de jaren daarna, om dan terug vanaf 2004 te groeien boven het totale tonnage gemeten in 2002. We zien ook voor 2005 een verder stijging in het totale tonnage. Ook voor wat betreft het aantal schepen zien we een gelijkaardige evolutie, zij het wat minder uitgesproken.

Evolutie totale tonnage (t) 4.500.000 4.000.000 3.500.000 2000

3.000.000

2001

2.500.000

2002

2.000.000

2003 2004

1.500.000

2005 1.000.000 500.000 0 Sluis Menen

Sluis Harelbeke

Sluis Bossuit

Grafiek 73: Evolutie totale tonnage aan de sluizen in Zuid-west-Vlaanderen.

De procentuele evolutie 2000-2005 wordt weergegeven in onderstaande tabel. We zien aan de sluizen op de Leie een toename met meer dan één derde in de totale tonnage en met meer dan 10% in het aantal schepen.

95

Tabel 51, 52 en 53: Bron: IBIS, facturatie en scheepvaartopvolgingsprogramma Waterwegen en Zeekanaal NV, afdeling Bovenschelde.

Streekpact


81

Aan de sluis op het Kanaal Bossuit-Kortrijk stellen we een zeer sterke groei vast, nl. een verachtvoudiging in het aantal schepen en een totale tonnage die in 2005 meer dan 16 keer het volume bedraagt van 2000. Sluis

Totale tonnage (t)

Leie

Sluis Menen

35,1%

Leie

Sluis Harelbeke

Waterweg

Kanaal Bossuit-Kortrijk

Sluis Bossuit

Totaal aantal schepen 14,2%

31,3%

11,6%

1.607,4%

738,1%

Tabel 53: Procentuele evolutie 2000-2005 aan de sluizen in Zuid-West-Vlaanderen.

10.3. Evolutie verkeer op luchthaven Kortrijk-Wevelgem

trafiekevolutie luchthaven Wevelgem 2000-2005 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0

2000

2001

2002

2003

2004

2005

zak elijk verkeer - bewegingen

5.597

5.462

4.001

4.066

3.793

4.518

zak elijk verkeer - passagiers

17.022

19.090

13.158

15.177

11.926

13.510

niet-zakelijk verkeer - bewegingen

33.174

33.169

28.229

28.358

24.910

24.036

niet-zakelijk verkeer - passagiers

65.173

65.763

57.500

57.890

49.636

48.016

zakelijk verkeer - bew egingen

zakelijk verkeer - passagiers

niet-zakelijk verkeer - bew egingen

niet-zakelijk verkeer - passagiers

Grafiek 74: Trafiekevolutie luchthaven Wevelgem, periode 2000-2005.96

Het zakelijk vliegverkeer is, na een daling in de periode 2001-2004, terug toegenomen in 2005. Het niet-zakelijk verkeer w.o. opleiding en training is eveneens gedaald sinds 2001 maar nog verder, zij het in beperkte mate, afgenomen in 2005. Wat het zakelijk vliegverkeer betreft is het aantal vliegtuigbewegingen in 2005 fors toegenomen met 19%, het aantal passagiers zelfs met 21%. Wat het niet-zakelijk verkeer betreft is het aantal vliegtuigbewegingen tijdens het laatste jaar gedaald met 4% en het aantal passagiers met 3%. CONSLUSIES - In 2004 waren in het arrondissement Kortrijk per 100 inwoners 10,52 personenwagens ingeschreven. - Over de periode 1992-2004 is het aantal personenwagens gestegen met 17,29% in het arrondissement Kortrijk, met 11,02% in de provincie West-Vlaanderen en met 11,68% in het Vlaams Gewest. - De capaciteit van de waterwegen is in Zuid-West-Vlaanderen lager in vergelijking met de aangrenzende regio’s. - Niettemin is het goederenvervoer sterk toegenomen. Dit merken we aan de gevoelige stijging tussen 2000 en 2005 van de totale tonnage alsook van het aantal schepen (zij het in mindere mate) op de Leie aan de sluizen in Harelbeke en Menen. - Op de luchthaven Kortrijk-Wevelgem is het zakelijk vliegverkeer, na een achteruitgang tussen 20012004, zeer sterk toegenomen in 2005. Het niet-zakelijk vliegverkeer (o.m. opleiding en training,..) is ook in 2005 verder afgenomen.

96

Bron: WIV en eigen verwerking.

Streekpact


82

11. Toerisme en recreatie Beleid en cijfers in verband met toerisme worden per streek geclusterd. Het arrondissement Kortrijk maakt in deze deel uit van de Leiestreek. Op gemeentelijk niveau konden enkele recente cijfers in verband met aankomsten en overnachtingen opgevraagd worden bij het NIS. Er dient echter opgemerkt te worden dat de registratie enkel gebeurt op basis van commerciële logiesvormen. Hieronder wordt begrepen: hotels, campings, jeugdlogies. Begrepen in de cijfers zijn zowel de echte vakanties als de verblijven in verband met congressen, seminaries, conferenties en andere beroepsdoeleinden. Jammer genoeg zijn er geen officiële cijfers beschikbaar over de overnachtingen in gastenkamers en vakantiewoningen, terwijl het aantal logieseenheden hiervoor de laatste jaren sterk gestegen is in het arrondissement. Zo zien we dat de aankomsten in stijgende lijn verlopen op Belgisch en Vlaams niveau, maar dalend zijn in West-Vlaanderen en het arrondissement Kortrijk. In 2004 gaat het voor het arrondissement over 80.501 aankomsten. In West-Vlaanderen zijn dat er 2.615.772. Op vlak van overnachtingen wordt op alle niveaus een dalende trend vastgesteld. In Zuid-WestVlaanderen zijn dat er in 2004 154.264. Beide maatstaven, nl. aankomsten en overnachtingen resulteren in een gemiddelde verblijfsduur. Voor het arrondissement Kortrijk is deze dalend, net als in Vlaanderen en West-Vlaanderen, De gemiddelde verblijfsduur bedraagt in 2004 nog 1,9 in het arrondissement tegenover 2,9 in de provincie. Een verdere uitdieping van de gegevens is slechts mogelijk per toeristische streek. Wellicht kunnen de waargenomen tendensen voor de Leiestreek ook aangehouden worden als we het hebben over toerisme in het arrondissement Kortrijk. Op het vlak van toerisme en recreatie wordt in de Leiestreek vooral de markt van het (recreatief) dagtoerisme prioritair bewerkt. Het stimuleren van het recreatief verblijfstoerisme is belangrijk, maar is volgens het beleidsplan toerisme en recreatie slechts een prioriteit in 2e orde. Op het vlak van recreatief dagtoerisme worden er stijgende cijfers genoteerd vooral voor de zomerboottochten en voor het recreatief fietsen, twee aspecten waarvoor de laatste jaren heelwat inspanningen zijn gebeurd.

400.000

8,0

350.000

7,0

300.000

6,0

250.000

5,0

200.000

4,0

150.000

3,0

100.000

2,0

50.000

1,0

0

Gemiddelde verblijfsduur (aantal nachten)

Aantal overnachtingen en aankomsten

In grafiek 75 zien we de evolutie van het aantal overnachtingen en aankomsten in commerciële logiesvormen in de Leiestreek.

Overnachtingen Aankomsten Gemiddelde verblijfsduur

0,0 1994

1996

1998

2000

2002

2004

Grafiek 75: Evolutie in het aantal overnachtingen en aankomsten in commerciële logiesvormen in de Leiestreek, 1994-200497

Vanaf 1996 is er een positieve trend tot in 2001. Vanaf 1998 werd de kaap van 300.000 overnachtingen overschreden en in 2001 werd een piek van bijna 336.000 overnachtingen bereikt. Na een daling in 2002, voornamelijk veroorzaakt door een dalende seminarie- en conferentiemarkt, is er in 2003 en 2004 opnieuw een lichte stijging te zien van de overnachtingen en het aantal verblijfstoeristen. Voor 2004 bedroeg het volume aan overnachtingen 334.613 en werden 158.538 aankomsten genoteerd.

97

Bron: Gom-West-Vlaanderen

Streekpact


83

De gemiddelde verblijfsduur was in de periode 1993-2003 vrij constant en schommelde tussen 2,2 en 2,4 nachten per persoon per verblijf. In 2004 daalt dit opvallen naar 2,1 wat toch nog iets hoger is dan de verblijfsduur voor het arrondissement Kortrijk. Deze korte gemiddelde verblijfsduur vloeit voort uit de vele werkgerelateerde verblijven die zeer typerend zijn voor de Leiestreek maar eveneens uit een recreatief verblijfstoerisme van het korte type. Splitsen we de overnachtingen in de Leiestreek op naar doel van het verblijf, dan stellen we van 2003 naar 2004 een stijging vast in het aandeel overnachtingen met vakantiedoeleinden ten nadele van het aandeel overnachtingen in het kader van congressen, seminaries of andere beroepsdoelen.

2000 2003 2004

vakantie 57,6% 56,9% 59,9%

Congressen, seminaries 9,4% 6,3% 5,7%

Andere beroepsdoel 33% 36,8% 34,3%

Tabel 54: Aandeel per doel in alle overnachtingen in de Leiestreek98.

Voor wat de herkomst betreft werd bijna de helft van de overnachtingen in de Leiestreek net zoals in 2003 ook in 2004 door Belgen geboekt. Nederlandse verblijfstoeristen realiseerden een aandeel van 13,5% wat een stijging is Andere landen van 1,3% t.a.v. 2003. Het aan18,1% Frankrijk deel van de Britten en de Duit5,3% sers kende t.a.v. 2003 een lichte België terugval met respectievelijk 45,2% 0,7% en 0,5%; Opvallend is de Duitsland vrij grote proportie van de ver8,8% blijfstoeristen uit diverse andere landen afkomstig zijn. Dit kan Verenigd worden verklaard door het zaNederland Koninkrijk kentoerisme dat een relatief 13,5% 9,0% belangrijke plaats inneemt in de Leiestreek. Grafiek 75: Aandeel van de verschillende herkomstlanden in het aantal overnachtingen in de Leiestreek in 2004 (in %).99

CONCLUSIES -

98 99

Op vlak van logies houdt de Leiestreek goed stand en is Nederland de grootste groeimarkt. De sterkste groei wordt opgemeten bij de recreatieve overnachtingen in hotels. De boottochten zijn als product nog steeds in opmars Voor wat betreft het fietsen is er massale interesse zowel uit eigen regio, Vlaanderen als Nederland

Bron: NIS + eigen bewerking. Bron: NIS, verwerking: Gom West-Vlaanderen

Streekpact


84

DEEL 2 SWOT-ANALYSE

PER thema - Streekstrategie Uitgangspunten: - Strategisch plan: De Zuid-West-Vlaamse economie op een kruispunt - Conclusies vanuit de sociaal-economische analyse

Streekpact

SWOT-analyse

85

1. Industrie Sterkten -

Sterk ondernemersinitiatief Sterk KMO-weefsel Sterke industrialisatiegraad Klantgerichtheid en vakmanschap Traditie van sociaal overleg

Zwakten - Éénzijdige structuur, overwegend tradtionele sectoren - Weinig toekomstgerichte sectoren • Lagere toegevoegde waarde • lagere arbeidsproductiviteit • dalende werkgelegenheid - Overname bedrijven door buitenlandse groepen - Weinig samenwerking bedrijven - Eenzijdige klemtoon op productie - Lage investeringsratio - Kleiner aandeel opgerichte ondernemingen - Stijging faillissementen

Opportuniteiten - Groeiende internationalisering *Kansen marktverruiming *Kansen aantrekken nieuwe bedrijven - Groei zakelijke dienstverlening (trend outsourcing) - Aanbod bedrijventerreinen (Deltapark, regionale bedrijventerreinen,..)

Bedreigingen -

Verscherping internationale concurrentie Delocalisatie Hoge loonkost Overregulering Tekort geschoolde arbeidskrachten Te verwachten afname van de (actieve) bevolking

2. Ontwikkeling kenniseconomie Sterkten -

Gemiddeld hoge IWT-steun aan bedrijven Sterke stijging patentaanvragen Hogere tewerkstellingsgraad hoogtechnologische industrie Hogere tewerkstellingsgraad in de kennisintensieve marktdiensten

Zwakten -

Hoge tewerkstellingsgraad in laag-technologische industrie Lagere tewerkstellingsgraad in kennisintensieve high-techdiensten Lage tewerkstellingsgraad in creatieve sectoren Ontbreken hoogtechnologisch kenniscentrum met internationale uitstraling; onderbenutting van ICT Weinig spin-offs Bedrijven werken onvoldoende samen met kenniscentra

Opportuniteiten -

Lissabon-doelstelling inzake innovatie (3% groei) Innovatiebeleid Vlaamse Overheid Profilering van regio als creatieve/designregio Grensoverschrijdende metropoolvorming KULAK en hogescholen - IICK,VKC en innovatiecentrum

Streekpact

SWOT-analyse

86

Bedreigingen - Brain-drain: emigratie van hooggeschoolde jongeren - Toenemende mondiale concurrentie inzake O&O

3. Ruimte voor economie Sterkten -

Aanbod van goed uitgeruste bedrijventerreinen IJzeren voorraad is aanwezig (75 ha bouwrijp beschikbaar) Goede bedrijfsonthaalinfrastructuur (bedrijvencentra,…) Werking en ervaring van Leiedal en GOM( POM) met steeds vernieuwende aanpak

Zwakten - Onevenwichtige geografische spreiding • tekort regionale bedrijventerreinen in Waregem-Anzegem • tekort KMO’s zones in Noorden regio - Beperkt aanbod specifieke bedrijventerreinen (transport-logistiek, wetenschapspark,..)

Opportuniteiten - Aanbod aan beschikbare reserve bedrijventerreinen (gewestplan en afbakening reg. stedelijk gebied, ) - Nog te bevestigen reserve gemeentel. structuurplannen - Reconversie oude bedrijventerreinen/bedrijfsgebouwen

Bedreigingen - Traagheid procedures voor operationalisering bedrijventerreinen - Onzekerheden financieel, milieu, bij reconversie en sanering bedrijventerreinen/gebouwen

4. Onderwijs en opleiding Sterkten - Ruim aanbod secundair onderwijs (incluis technisch-en beroepsonderwijs) - Aanwezigheid hogescholen en universiteitscampus - Ruim aanbod van naschoolse opleidingen (VDAB, Syntra, O.S.P., sectoren,…)

Zwakten -

Onderwaardering technisch- en beroepsonderwijs Onvoldoende afstemming onderwijs-arbeidsmarkt Onvoldoende samenwerking onderwijs-bedrijfsleven Onvoldoende (technologische) Masteropleidingen Te weinig aanbod in creatieve opleidingen

Opportuniteiten -

Initiatieven voor versterking onderzoekscomponent hoger onderwijs (bvb. project GTK) Uitbouw postopleidingen hoger onderwijs Grensoverschrijdende samenwerking met Nord-pas-de-Calais Initiatieven voor versterking technische opleidingen (bvb. RTC,…)

Bedreigingen - Perceptie van te weinig tewerkstellingskansen voor hooggeschoolden

Streekpact

SWOT-analyse

87

5. Valoriseren geo-economische ligging 5.1. Ontsluiting en economische mobiliteit Sterkten -

Ligging langs E17, aansluiting Europese Noord-Zuid as Dichtvertakt verkeerswegensnetwerk Aanwezigh. multimodale infrastructuur en overslagcapaciteit Aanwezigheid luchthaven Goede concurrentiepositie V.A.L. en Europese distributiecentra (E.D.C.) Ligging regio als poort van metropool naar Vlaanderen

Zwakten - Onafgewerkte verkeerswegen (R8, …) - Perceptie zwakke spoorverbinding Kortrijk-Lille - Te weinig besef binnen regio van de logistieke mogelijkheden

Opportuniteiten -

Groei van de zakenluchtvaart Realisatie LAR II? Grensoverschrijdende aanpak mobiliteit (bvb. A24,..) Aanwezigheid HST-station Lille

Bedreigingen - Concurrentie van naburige regio’s inzake V.A.L. - Onzekerheid toekomst luchthaven Kortrijk-Wevelgem

5.2. Grensoverschrijdende metropoolvorming Sterkten - Bestaande grensoverschrijdende Samenwerkingsvormen (GPCI, EuresChannel, Euro 6,…) - Gemeenschappelijke visie en analyse op de metropool (GROOTsTAD) - Intense projectmatige samenwerking (interreg,..)

Zwakten -

Verschil in wetgeving (sociale wetgeving, fiscaliteit, ondernemingen..) Grens nog steeds aanwezig (politiek, economisch, sociaal, onderwijs,..) Geen overkoepelend grensoverschr. netwerk tussen econom. organisaties Te weinig betrokkenheid van Vlaamse en Federaal beleidsniveau

Opportuniteiten Metropoolvorming in stroomversnelling - institutioneel: 1) vorming Euro-District 2) appel à la coöperation metropolitaine - politiek: parlementaire Frans-Belgische werkgroep - intercommunaal verruimingsoperatie GPCI - juridisch Frans-Belgisch verdrag en LSGS (lokaal samenwerkingsverband grensov. samenwerking) - afstemming aan Vlaamse zijde * Vlaams coördinator (gouverneur) * Regionaal metropool overleg (ROM)

Bedreigingen - Schaalgrootte Lille - Gevaar voor Franse dominantie

Streekpact

SWOT-analyse

88

6. Arbeidsmarkt Sterkten -

Hoge activiteitsgraad en werkzaamheidsgraad Hoge tewerkstellingsgraad Industriële werkgelegenheid Groei tewerkstelling in zakelijke dienstverlening (interimsector,..) Groei tewerkstelling social profit (gezondheidssector, maatsch. dienstverlening) Lage(re) werkloosheidsgraad Grote stijging vacatures

Zwakten -

Lager aandeel tewerkstelling in overheidssector Minder tewerkstelling toekomstgerichte sectoren Meer laaggeschoolden in werkloosheid Groter aandeel schoolverlaters in de werkloosheid Hoger aandeel tijdelijke werkloosheid Snellere stijging werkloosheid tussen 2000 en 2005 dan in West-Vlaanderen Groot aantal knelpuntvacatures

Opportuniteiten - Innovatiestrategie van regio - versterking wetensch.ond. - innovatiestimulering - productontw. en design - Groei zakelijke dienstverlening - Aantrekken nieuwe activiteiten (Deltapark, Beneluxlaan,..) - Ontwikkeling sociale economie (tewerkst. kansengroepen) - Toenemende grensarbeid van Fransen

Bedreigingen - Brain-drain hooggeschoolde jongeren - Daling industriële werkgelegenheid - Demografische ontwikkelingen (prognose: dalende bevolking en beroepsbevolking)

7. Ontwikkeling sociale economie Sterkten - Goed tot zeer goede uitbouw van de sociale economie, in het bijzonder de sociale inschakelingseconomie - Hoog aandeel van de permanent gesubsidieerde tewerkstelling (beschutte en sociale werkplaatsen) - Relatief hoog aandeel van de semi-formele sociale tewerkstelling (PWA, arbeidszorg) - Regionale spreiding van de initiatieven - Dynamische regionale actoren: Kanaal 127 en Welzijnsconsortium,… - Dynamische locale actoren (gemeenten, OCMW’s, privé- initiatieven) - Sterk uitgebouwde toeleiding voor de kansengroepen (VDAB, jobcentrum, jobkanaal,..)

Zwakten -

Beperkt succes van initiatieven gericht op doorstroming (invoegbedrijven, tijdelijke tewerkstellingsvormen,..) Imagoprobleem van de sociale economie Imagoprobleem van de kansengroepen Te weinig management en professionalisme van de sector Te veel versnippering in het aanbod en de subsidiëring Te veel versnippering in de toeleiding naar bedrijven Beperkt onthaalbeleid voor kansengroepen in de bedrijven

Streekpact

SWOT-analyse

89

Opportuniteiten - Doelstellingen van het Europees, Federaal en Vlaams beleid inzake verhoging werkzaamheidsgraad - Nieuw samenwerkingsakkoord meerwaardeneconomie (2005-08): gericht op creatie van 12000 nieuwe jobs - Vlaams meerbanenplan (uitbreiding sociale werkplaatsen en arbeidszorg) - Visie vanuit de overheid ‘Sociale economie als Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen’ - Stijgend belang van de diensteneconomie (buurt- en nabijheidsdiensten, dienstencheques,…) - Stijgende vraag naar nieuwe arbeidsintensieve diensten - Vraag van de bedrijven (1/3 van jobs bestemd voor laaggeschoolden)

Bedreigingen - Federaal en/of Vlaams beleid: - Dikwijls wijzigende wetgeving - Te sterk accent op doorstroming naar het R.E.C. - Te weinig flexibiliteit bij doorstroming naar R.E.C. - Onduidelijkheid regierol lokale besturen voor diensteneconomie - Weinig bereidheid van het R.E.C. tot investeren in de kansengroepen - Toenemende eisen inzake opleiding vanuit het bedrijfsleven - Tekort aan (private en publieke) middelen voor de financiering van de sociale economie - Te grote afhankelijkheid van de sector van overheidssubsidiëring - Teveel tijdelijke tewerkstellingsstatuten - Te weinig aandacht voor sociale clausules bij uitbesteding taken door lokale besturen

8. Social Profit Sterkten -

Sterke stijging van de werkgelegenheid (arbeidsintensief karakter van de sector) Sterke aanwezigheid rusten verzorgingstehuizen Sterke aanwezigheid beschutte werkplaatsen Groeiend overleg binnen de zorgen dienstverlenende sectoren

Zwakten -

Lager aandeel tewerkstelling in en bruto toegevoegde waarde in vgl. provincie en Vlaanderen Lager aandeel tewerkstelling in gezondheidssector in vgl. West-Vlaanderen Ontbreken specifieke opleidingen (master ziekenhuissector, kinesitherapie, ergotherapie,..) Onvoldoende monitoring op regionaal en lokaal niveau

Opportuniteiten - Groeiende behoefte aan ouderenzorg, medische zorg, thuiszorg,kinderopvang,.ingevolge demograf./ maatsch. factoren zoals: - sterke vergrijzing - gewijzigde gezinsverbanden - arbeidsparticipatie vrouwen - combinatie arbeid/gezin,… - toepassing technische en organisatorische innovaties - verwachtingen burger - complementariteit informele zorg en professionele zorg - Nood aan begeleiding kansengroepen - Toenemend belang preventieve gezondheidszorg - Nood aan uitbreidings- en vervangingstewerkstelling zorgberoepen - Decreet lokaal sociaal beleid - Toenemende aandacht voor kwalit. woon- en leefomgeving

Bedreigingen Vlaams en/of Federaal beleid: - vaststaande programmaties (bvb. rusthuizen, kinderopvang, gezinszorg, dagverzorgingscentra, serviceflats en kortverblijf…) - versnippering bevoegdheden - versnippering van fondsen - onvoldoende communicatie tussen diverse ministeries - ontoereikend RIZIV-budget (ziekenhuizen, ouderenzorg Streekpact

SWOT-analyse

90

-

nood aan budgetverhoging kinderopvang structureel financieringstekort minder-validenzorg

- Onderwijs, opleiding: - nood verpleegkundigen en gekwalificeerde hulpverleners (knelpuntberoepen) - nood aan versterking wetenschappelijk onderzoek - Onvoldoende middelen voor preventieve gezondheidszorg - Onvoldoende aantrekkelijkheid van sector en beroep (imago, verloning,..) - Onvoldoende erkenning bestaande overlegfora - Onduidelijke afbakening regie- en actorrol lokale besturen

9. Land- en tuinbouw Sterkten -

Veelzijdige landbouwstructuur (in hoofdzaak gemengde bedrijven) Aanwezigheid niet klassieke teelten zoals sierteelt, bomenteelt Ondernemersinitiatief, flexibiliteit, werkkracht Functie t.a.v. open ruimte en buffering tegen verstedelijking Potentie voor reconversie naar tuinbouwactiviteiten (diepvries en versmarkt) Goed aanbod van onderwijs (PTI en HOWEST-PIH, landbouwschool Roeselare)

Zwakten -

Grote water- en energieafhankelijkheid Schaarste aan grond en beperkte uitbreidings- groeimogelijkheden Beperkt coöperatief denken en handelen Opleidingscheques moeilijk toegankelijk voor landen tuinbouwsector Ondernemersvorm veelal niet aangepast (weinig uitbatingen onder vennootschapsvorm)

Opportuniteiten - Intensivering landen tuinbouwproductie - Reconversie en diversificatie o.a. (alternatieve) energie en biomassaproductie, markt voor biologische producten,… - Stimulansen voor samenwerking tussen landbouwers - Maatschappelijke opdracht voor de sector diversifiëring van inkomsten (hoeveproducten, toerisme, recreatie, zorg voor natuur,..) - Rol van de landbouw als landschapsbeheerder - Aanwezigheid landschap met toeristisch-recreatieve potenties

Bedreigingen -

Ontbreken van kapitaal nodig om te voldoen aan quota, vergunningen,.. Kapitaal vloeit weg uit landbouw Druk uit andere maatschappelijke sectoren (industrie, wonen, natuur,..) Onzekere ruimtelijke planning Toenemende randvoorwaarden tav landen tuinbouw Toenemende beperkingen voor bestaande bedrijfszetels Dalende ondersteuning van de landbouwsector door het overheidsbeleid De kleiner wordende sector, verlies van maatschappelijk draagvlak

Streekpact

SWOT-analyse

91

10. Aantrekkelijkheid regio en imagovorming Sterkten -

Hoge werkgelegenheidsgraad Lagere gemiddelde prijs bouwgrond dan West-Vlaanderen/Vlaanderen Breed socio-cultureel aanbod (via culturele centra, ontmoetingscentra,..) Aanwezigheid industrieel erfgoed

Zwakten -

Onvoldoende aanwezigheid toekomstgerichte sectoren (Perceptie) minder volwaardige jobs in KMO’s Lager gemiddeld inkomen in vergelijking met Vlaanderen Ontoereikend woonaanbod Meer woningen zonder klein comfort dan in Vlaams Gewest Meer woningen in de laagste categorie van huurprijzen dan in West-Vlaanderen Onvoldoende ontspanningsmogelijkheden (Perceptie) onvoldoende hoogwaardig en gediversifieerd cultureel aanbod Te weinig groen, open ruimte,..

Opportuniteiten -

Toeristisch-recreatieve ontwikkelingen (in Leiestreek, interfluvium,…) Ontwikkeling stadsrandbos Afbakening regionaal-stedelijk gebied (bestemming bijkomende woonzones,..) Initiatieven voor versterking commerciële sector in centrumstad Initiatieven voor versterking innovatie Positionering binnen de grensoverschrijdende metropool Profilering als designregio Initiatieven op vlak van culturele uitstraling regio (o.m. Buda-eiland)

Bedreigingen - De vergrijzing en de grotere intensiteit van de veroudering (volgens bevolkingsprognose) - De sterke aantrekkingskracht van Gent

Streekpact

SWOT-analyse

92

DEEL 3 VISIE EN AANZET TOT STREEKSTRATEGIE

Op basis van de updating en bundeling van bestaande visies, hefbomen en prioriteiten: -

Voorstel actualisering van de streekstrategie (2003) Strategisch plan: de Zuid-West-Vlaamse economie op een kruispunt (2004) (Top)prioriteiten van RESOC en SERR Zuid-West-Vlaanderen (2005)

en op basis van de sociaal-economische analyse en SWOT-analyse (deel 1 en 2)

Streekpact

Visie en aanzet tot Streekstrategie

93

Uitgangspunten voor de sociaal-economische streekvisie

1. Klemtoon op economie en werkgelegenheid binnen een brede maatschappelijke context In het kader van het decreet op de hervorming van het sociaal-economisch streekbeleid in Vlaanderen wordt in deze streekvisie de klemtoon gelegd op economie en werkgelegenheid. Evenwel wordt hierbij voldoende aandacht besteed aan de maatschappelijke beleidsdomeinen die mee bepalend zijn voor de sociaal-economische ontwikkeling zoals o.m. onderwijs en opleiding, ruimtelijke planning, mobiliteit, woon- en leefomgeving,..

2. De industrie als basis voor de sociaal-economische ontwikkeling Een sterke industriële sector moet de basis blijven voor de sociaal-economische ontwikkeling van ZuidWest-Vlaanderen. De ontwikkeling van de tertiaire sector (handel en commerciële diensten) is in onze regio immers in belangrijke mate geënt op de industriële ontwikkeling. Dit impliceert de verdere ondersteuning van de bestaande industriële sleutelsectoren, maar ook het aantrekken van nieuwe toekomstgerichte activiteiten zowel op het vlak van industrie als van diensten.

3. Ontwikkeling van de kenniseconomie, versterking innovatie en creatie Kennis en creativiteit zullen in de toekomst meer dan ooit de economische kansen van een regio bepalen. Zuid-West-Vlaanderen moet dan ook maximaal inspelen op de mogelijkheden geboden door de kenniseconomie. Bijzondere aandacht dient hierbij besteed aan onderzoek en ontwikkeling, de versterking van innovatie en creatie en aan de optimalisering van de ICT.

4. Een toekomstgericht onderwijs- en opleidingsaanbod In een economie die in toenemende mate gebaseerd is op kennis en waarin onderzoek en ontwikkeling en innovatie een steeds grotere rol spelen in de creatie van toegevoegde waarde kan het belang van een toekomstgericht onderwijs- en opleidingsaanbod niet genoeg onderlijnd worden.

5. Meer welzijn en werkgelegenheid door uitbouw social profit De verdere uitbouw van de social profit (gezondheidszorg, maatschappelijke dienstverlening,..) is een belangrijke hefboom om de levenskwaliteit en het welzijn van de Zuid-West-Vlaamse bevolking te verhogen en biedt tevens extra kansen voor de creatie van bijkomende werkgelegenheid.

6. Een economisch leefbare landen tuinbouwsector Hoewel het belang van de landen tuinbouwsector voor onze streek minder uitgesproken is dan voor de bepaalde andere West-Vlaamse regio’s, moet ook aan de Zuid-West-Vlaamse land-en tuinbouw voldoende kansen geboden worden tot verdere economische ontwikkeling.

7. Een doeltreffend arbeidsmarktbeleid Het realiseren van tewerkstelling voor iedereen is een belangrijk uitgangspunt voor de sociaaleconomische ontwikkeling. Een doeltreffend arbeidsmarktbeleid gericht op een betere afstemming van de vraag en het aanbod op de regionale arbeidsmarkt kan hiertoe een belangrijke bijdrage leveren.

Streekpact


94

8. Sociale economie: kansen op duurzaam werk voor de risicogroepen Bijzondere aandacht zal besteed worden aan de verhoging van de tewerkstellingskansen voor de risicogroepen op de arbeidsmarkt. Daartoe zal o.m. de ontwikkeling van de sociale economie versterkt worden, waardoor enerzijds duurzame werkgelegenheid wordt gecreërd voor kwetsbare groepen en anderzijds tegemoet gekomen wordt aan nieuwe maatschappelijke noden in de samenleving.

9. Opportuniteiten grensoverschrijdende metropool maximaal benutten De regio maakt deel uit van een grensoverschrijdend gebied met Noord-Henegouwen en Nord-pas-deCalais en van een Frans-Belgische metropool met Lille als belangrijkste economische pool. De streek moet de opportuniteiten die de grensoverschrijdende metropoolvorming biedt voor de sociaaleconomische ontwikkeling, ten volle aangrijpen.

10. De regio onsluiten en de mobiliteit bevorderen Een degelijk verkeersinfrastructuurnetwerk en een goede mobiliteit zijn essentieel voor een optimale toegankelijkheid en ontsluiting van de regio en zullen dus ook in de toekomst belangrijke omgevingsfactoren blijven voor de economische groei en welvaart.

11. De transport-logistieke troeven van de regio valoriseren In het licht van het toenemend belang van de logistiek als strategische sector in Vlaanderen en Europa dient de goede geo-economische ligging en de potenties waarover de regio beschikt gevaloriseerd met het oog op de verdere uitbouw van transport, distributie en logistiek in Zuid-West-Vlaanderen.

12. Een gevarieerd aanbod van (duurzame) bedrijventerreinen Een voldoende en gevarieerd aanbod aan ruimte voor bedrijven is noodzakelijk voor het aantrekken van nieuwe activiteiten en voor het behoud van bestaande bedrijven. Naar de toekomst toe dient evenwel een groter accent gelegd op verduurzaming en op reclyclage en reconversie van (oudere) bedrijventerreinen en verlaten bedrijfssites

13. Naar een duurzame economische ontwikkeling De verdere sociaal-economische ontwikkeling dient op duurzame wijze tot stand te komen waarbij een evenwicht dient nagestreefd tussen economische groei en ecologische en sociale bekommernissen (people, profit, planet). Duurzame ontwikkeling zal worden nagestreefd via integratie in de verschillende beleidsdomeinen waarop de socio-economische streekstrategie betrekking heeft.

14. Een attractieve regio met een kwaliteitsvolle woon- en leefomgeving De aantrekkelijkheid van en het imago van Zuid-West-Vlaanderen in het bijzonder naar de jongeren en jonge gezinnen zal een belangrijke factor zijn voor de toekomstige economische ontwikkeling. De sociaal-economische ontwikkeling dient dan ook ingebed in een kwaliteitsvolle werk-, woon- en leefomgeving.

De concretisering van voornoemde uitgangspunten naar een streekstrategie wordt gebundeld in 10 beleidsthema’s.

Streekpact


95

1 . Industrie: Motor van de sociaal-economische ontwikkeling

1.1. Vaststellingen Zuid-West-Vlaanderen is een sterk industriële regio. Dit merken we zowel op het vlak van werkgelegenheid als op het vlak van de bruto toegevoegde waarde. Werkgelegenheid 32% van de werkgelegenheid (loontrekkenden) in de regio wordt gerealiseerd door de industrie. Dit aandeel ligt 6% hoger dan in West-Vlaanderen en zelfs 10% dan in Vlaanderen. Indien we de bouwsector mee in aanmerking nemen dan zorgen de industrie en bouw samen (secundaire sector) voor bijna 40% van de tewerkstelling. Ook de handel en commerciële diensten zorgen voor 32% van de tewerkstelling. Handel en commerciële diensten (tertiaire sector) kunnen evenwel niet worden losgekoppeld van de industrie. - Uit de vroegere economische analyse100, die in voorbereiding van het strategisch plan werd uitgevoerd (2003), is gebleken dat de ‘zakelijke diensten’ samen met de groothandel de belangrijkste sleutelsector inzake dienstenactiviteiten is. - In het geval van de zakelijke diensten gaat het vooral om activiteiten die geoutsourd (onderhoud en reparatie, schoonmaak, transport,..) werden vanuit de industrie of gaat het om gespecialiseerde dienstverlening zoals bedrijfsadvies, software, etc. die geënt is op het industrieel weefsel van de regio. - Bovendien behoren ook de uitzendbureaus tot de zakelijke diensten. Een belangrijk deel van de tewerkstelling via uitzendkantoren vindt echter plaats in de industrie! Minder gunstig is dat de tewerkstelling zich vooral situeert in de laagtechnologische industrie (textiel, confectie, voeding, hout, meubels,..) en in de medium-laagtechnologische industrie (rubber en kunststof, metaal,..), die sterk onderhevig zijn aan de internationale concurrentie. Positief is dan weer dat de tewerkstellingsgraad in de hoog-technologische industrie (o.m. audio, video en communicatieapparatuur, precisie-instrumenten,.) hoger is dan in West-Vlaanderen en Vlaanderen. Bruto toegevoegde waarde - Uit de sociaal-economische analyse blijkt dat het aandeel van de industrie in de bruto toegevoegde waarde weliswaar is afgenomen sinds 1995, maar nog steeds voor bijna 30% bedraagt van de totale bruto toegevoegde waarde die in de regio gerealiseerd wordt. Met de bouwsector inbegrepen bedraagt het aandeel zelfs 36,4%. Dit aandeel ligt merkelijk hoger dan in West-Vlaanderen (30,9%) en in Vlaanderen (28,9%) - Niettemin wordt vastgesteld dat de toegevoegde waarde van de industrie in Zuid-West-Vlaanderen iets minder sterk is toegenomen dan in Vlaanderen en veel minder sterk dan in West-Vlaanderen De Zuid-West-Vlaamse industrie heeft evenwel te kampen met een aantal zwakke punten Arbeidsproductiviteit (bruto toegevoegde waarde per werknemer) - Opvallend is dat de arbeidsproductiviteit in de industrie en energie niet alleen lager is dan het WestVlaams gemiddelde maar merkelijk lager is dan in Vlaanderen. Dit is één van de zwakke punten van de industrie in onze regio. - Bovendien is de arbeidsproductiviteit in de periode 1995-2004 minder sterk gestegen dan in WestVlaanderen en Vlaanderen. - Deze lagere arbeidsproductiviteit heeft wellicht te maken met het feit dat de industriële sleutelsectoren van onze regio (textiel, hout, machinebouw en metaal) een lagere toegevoegde waardecreatie per werknemer realiseren of maw arbeidsintensiever zijn. Dit zijn de activiteiten die het meest gevoelig zijn voor herlocalisatie naar Oost-Europa of Azië. Ondernemingen - In onze regio worden procentueel duidelijk minder nieuwe ondernemingen opgericht dan in Vlaanderen. - Proportioneel worden er minder nieuwe ondernemingen opgericht in de secundaire sector (industrie, energie en bouw) dan in de tertiaire en quartaire sector. - Daarentegen is het aantal faillissementen procentueel duidelijk lager in de regio dan in Vlaanderen. Investeringsratio - De investeringsratio is in de regio lager dan in Vlaanderen en merkelijk lager dan in West-Vlaanderen.

100

Aanzet tot opbouw van een regiovisie voor het Arr. Kortrijk: P. Cabus, F. Meuris en W. Vanhaverbeke i.o. REBAK (2003).

Streekpact


96

1.2. Industrie versterken en verbreden De verdere industriële ontwikkeling moet de basis vormen van de sociaal-economische streekstrategie. Wil Zuid-West-Vlaanderen als industriële regio overleven dan is het cruciaal dat de industrie een hogere toegevoegde waarde en een hogere arbeidsproductiviteit kan realiseren. Dit dient nagestreefd door:

1.2.1. V e rs te rk i n g va n de s le ut e l se ct or e n - In het kader het in 2004 opgemaakte strategisch plan101 werden 6 economische sleutelsectoren gedefinieerd op basis van hun streekspecialisatie en het belang voor de regio: Het betreft de sectoren textiel, machinebouw en metaal, bouw, hout en meubels, de zakelijke diensten en de groothandel. Om nieuwe impulsen te geven aan de sleutelsectoren werd een strategie uitgewerkt die gebaseerd is op 5 horizontale thema’s: 1) 2) 3) 4) 5)

Zuid-West-Vlaanderen Zuid-West-Vlaanderen Zuid-West-Vlaanderen Zuid-West-Vlaanderen Zuid-West-Vlaanderen

als als als als als

permanent lerende regio (onderwijs, opleiding,..) net-werkende regio: (versterking samenwerking bedrijven,..) een grensverleggende regio: (metropoolvorming met Lille,..) innovatieve en creatieve regio (bevorderen O&O,..) regio met een aantrekkelijk woon- en werkklimaat

Voor elk van deze thema’s werden een aantal opties gedefinieerd die prioritair zijn voor de strategische aanpak. - RESOC bevestigt deze thema’s alsook de prioriteiten, als basis voor een strategie die maximale kansen wil bieden aan de verdere ontwikkeling van de bestaande sleutelsectoren in de regio. Een aantal van deze thema’s en prioriteiten zullen in de volgende hoofdstukken verder worden uitgediept.

1.2.2. V e rb r ed i ng d oo r h et a a nt r ek k e n v a n n i eu w e ac ti vi te it e n - Karakteristiek voor de economische ontwikkeling van Zuid-West-Vlaanderen in de voorbije decennia is de ‘endogene of autonome ontwikkeling’. Dit betekent dat de economie in Zuid-West-Vlaanderen zich, door het dynamisme en het vermogen tot omvorming of regeneratie van de eigen familiale KMO-bedrijven, steeds wist aan te passen aan de uitdagingen gesteld in een veranderende economische omgeving. (bvb. reconversie van de vlasnijverheid,..) - Gegeven de alsmaar toenemende globalisering en de verscherpte internationale concurrentie is het zeer de vraag of een louter op ‘endogene ontwikkeling’ gebaseerde streekstrategie nog langer toe-reikend is om voldoende perspectieven te bieden aan de economische toekomst en de werkge-legenheid in onze regio. - Bovendien zal deze groeiende internationalisatie leiden tot meer bedrijfsbewegingen en bedrijfsverplaatsingen binnen de Europese markt, waardoor nieuwe activiteiten kunnen aangetrokken worden naar de regio. - RESOC gaat er dan ook vanuit dat een toekomstgerichte strategie die de verdere economische groei wil consolideren zal moeten aangevuld worden met ‘exogene ontwikkelingen’ met het oog op de creatie van nieuwe werkgelegenheid. Deze strategie moet vooral gericht zijn op het aantrekken van nieuwe activiteiten met hogere toegevoegde waarde, waarvoor de regio aanknopingspunten heeft zoals o.m. value added logistics (vormen van uitgestelde productie,..), kunststoffenverwerking en nieuwe materialen aansluitend bij de bestaande kunstofcluster en het VKC, ICT-technologie inspelend op de sterke potenties van aanwezige bedrijven Barco en Scientific Atlanta (Cisco Systems), 2e en 3e generatie toeleveranciers voor de automobielsector, milieuvriendelijke service- bedrijven (green energy cluster,..) Headquarters van de grotere KMO’s,….102 Dit impliceert o.m. de realisatie van een goed innovatiebeleid en –klimaat, een goed onderwijsaanbod, aangepaste vestigingsmogelijkheden en een marketingstrategie.

1.2.3. N a a r e e n d u ur z am e e co no m i sc he on t w ik k e li n g - Bij de verdere economische en industriële ontwikkeling dient gestreefd naar een duurzaam gebruik van de milieugoederen (water, energie, bodem,..) en naar duurzaam of maatschappelijk verantwoord ondernemen. Dit impliceert dat het ondernemen in de toekomst dient gebaseerd op een evenwicht tussen economische groei, milieu, sociale bedrijfsvoering, kwaliteit en veiligheid. 101 102

Strategisch Plan: de Zuid-West-Vlaamse economie op een kruispunt (REBAK 2004). Marktonderzoek i.f.v. het Deltapark.

Streekpact


97

- Een concreet voorbeeld betreft het grijswaterproject te Waregem voor de alternatieve waterbevoorrading van de (textiel)industrie i.p.v. sokkelwater: ⇒ De problematiek van het snel slinkend sokkelwater (diepe grondwaterlaag) verplicht de industrie – in onze regio vooral de textielindustrie – om te zoeken naar een duurzaam alternatief voor hun proceswater. ⇒ Reeds in 2000-2001 heeft de stad Waregem, i.s.m. 3 textielbedrijven (Bekaert textiles, Concordia Textiles en Steverlynck Gebroeders), een studie uitgevoerd naar een technisch en financieel haalbaar alternatief voor het sokkelwater. ⇒ In 2004 heeft de Vlaamse regering het grijswaterbesluit goedgekeurd o.m. op basis van de studie van Waregem en het onderzoek van Leiedal i.v.m. de uitbreidingsmogelijkheden naar andere bedrijven. ⇒ Dit Besluit voorziet in de mogelijkheid dat de Vlaamse overheid de nodige investeringswerken voor de distributie van het grijswater subsidieert aan 60% ⇒ De VMW (Vlaamse Watermaatschappij) heeft, in het kader van dit grijswaterbesluit, vervolgens een dossier ingediend voor de realisatie van een alternatief via de aanleg van een bijkomende waterproductie-eenheid ter hoogte van het bestaande drinkwaterproductiecentrum ‘De Gavers’ in Harelbeke. ⇒ Eind 2005 besliste de Vlaamse regering om een subsidie van 1,4 miljoen € toe te kennen voor het grijswaterproject in de regio Waregem. ⇒ De VMW is gestart met de operationalisering van deze alternatieve waterbevoorrading, die tegen medio 2008 moet beschikbaar zijn. ⇒ I.s.m. de GOM, Leiedal en RESOC wordt hierbij gepeild naar de interesse van andere bedrijven (textiel, voeding,…) uit de ruime regio om in de nabije toekomst aan te sluiten op het grijswatercircuit. ⇒ De uitvoering van dit project zal leiden tot een substantiële reductie van het grondwaterverbruik uit de bedreigde sokkellaag waar momenteel te veel water uit onttrokken wordt.

Streekpact


98

2 . Ontwikkeling kenniseconomie: Innovatie en netwerking

2.1. Versterking van innovatie en creatie 2.1.1. S it u er i n g - In het licht van het stijgend belang van de kenniseconomie is het stimuleren van innovatie, creatie en design een topprioriteit voor de regio. Kennis en creativiteit zullen immers naar de toekomst toe steeds belangrijker worden om het hoofd te bieden aan de internationale concurrentie. - Innovatie en productontwikkeling bieden competitieve voordelen, vormen de basis van voorsprong op de concurrenten, creëren nieuwe marktniches, ect… Innovatie kan tevens inspelen op nieuwe trends en klantenbehoeften, het imago van de streekbedrijven versterken en de toegevoegde waarde behouden of verhogen. - Innovatie vereist een grotere aandacht voor Onderzoek en ontwikkeling (O&O) Op het vlak van O&O is uit de economische studie103, die in voorbereiding van het strategisch plan werd opgemaakt, gebleken dat het aandeel van high-tech bedrijven in de regio 40% bedraagt tegenover 74% voor gans België. Het aandeel van low-tech bedrijven in O&O is daarentegen in de regio merkelijk hoger dan in België (40% tegenover 10%). Weliswaar is de laatste jaren een inhaalbeweging bezig inzake O&O zowel in high-tech als in low-tech bedrijven, die echter naar de toekomst nog moet versterkt worden. - Inzake patentaanvragen scoort de regio vrij goed in vergelijking met de West-Vlaamse regio’s (zie sociaal economische analyse 4.3.4.). - Positief is dat de bekomen IWT-steunverlening in verhouding tot de industriële tewerkstelling merkelijk hoger ligt in de regio dan in West-Vlaanderen en ook hoger dan in Vlaanderen. - Naast een versterking van O&O is ook kennistransitie belangrijk. Het economisch weefsel van Zuid-West-Vlaanderen is immers overwegend gebaseerd op KMO’s. Opdat ook deze (overgrote meerderheid) van bedrijven voldoende innovatief zouden zijn, dient de kennis optimaal en op laagdrempelige wijze toegankelijk gemaakt voor deze KMO’s.

2.1.2. D oe l st e l li n ge n v a n e e n i n no v at i eb e le i d v oo r Z ui d- W e st- V l a a n de r en Doelstellingen van een innovatiebeleid voor Zuid-West-Vlaanderen - Het innovatiebeleid moet enerzijds gericht zijn op de vernieuwing van producten en diensten in de bestaande sleutelsectoren van de regio (textiel, machinebouw en metaalverwerking, hout en meubelen, bouw, groothandel, zakelijke dienstverlening,…) maar anderzijds ook op het aantrekken van nieuwe economische activiteiten. - Innovatie moet ruimer opgevat worden dan enkel technologische innovatie of vernieuwing van het productieproces. Alle schakels van de economische waardeketen zoals o.m. de logistiek en distributie, de vermarkting,… maar ook vormgeving en design moeten in aanmerking genomen worden voor innovatie in functie van een grotere waardecreatie voor de klant. - Het innovatiebeleid voor de regio beoogt de realisatie van 3 objectieven die evenwel complementair zijn in het kader van de kennis- en innovatieketen: 1. versterking van het (toegepast) wetenschappelijk onderzoek in de regio gebaseerd op een actief samenwerkingsverband tussen onderwijs-onderzoek en bedrijfsleven (incluis non-profit); 2. bevorderen van de kennistransitie naar en de kennisvalorisatie binnen de bedrijven, in het bijzonder wat de KMO’s betreft; 3. het stimuleren van productontwikkeling, creatie en design om, uitgaand van de troeven waarover de regio beschikt, de waardecreatie door de industrie te verhogen. - Dit innovatiebeleid dient op een geïntegreerde en gecoördineerde wijze te worden aangepakt en uitgevoerd. Daartoe dienen de onderzoekscentra van KULeuven campus Kortrijk en van de hogescholen HOWEST en KATHO alsook de bestaande organisaties op het vlak van innovatie zoals o.m. het incubatie- en innovatiecentrum Kortrijk (IICK), het innovatiecentrum West-Vlaanderen en het Vlaams kunstofcentrum (VKC) maximaal te worden ingeschakeld bij de aanpak van voornoemde objectieven.

103

Aanzet tot opbouw van een regiovisie voor het Arr. Kortrijk: P. Cabus, F. Meuris en W. Vanhaverbeke (i.o. REBAK).

Streekpact


99

- Het innovatiebeleid dient tevens ondersteund door de uitbouw van een sterk innovatienetwerk gedragen door voornoemde onderzoeks- en onderwijsinstellingen samen met de socio-economische actoren uit de regio. Daarnaast is een aantrekkelijke innovatie-omgeving ook in termen van beschikbare en specifieke ruimte cruciaal om onderzoek en ontwikkeling te bevorderen in de regio. De bestemming van het wetenschapspark in het kader van de afbakening van het regionaal-stedelijk gebied Kortrijk opent hiertoe nieuwe perspectieven. - De initiatieven om innovatie in de regio te versterken dienen, zoveel als mogelijk, te kaderen in het innovatiebeleid van de Vlaamse regering dat gericht is op een verhoging van de innovatieondersteuning o.m. via de oprichting van competentiepolen, de begeleiding en steun via IWT, nieuwe financieringsinstrumenten (Arkimedes en innovatiefonds), etc…

2.1.3. I n no v at i ed o s s ie r g e b a se e rd op dr i e h e fb om e n MASTERPLAN VOOR DE REGIO KORTRIJK INDUSTRIËLE SECTOR VERSTERKEN EN VERBREDEN

Om voornoemde doelstellingen en objectieven te realiseren werd een masterplan innovatie uitgewerkt gebaseerd op 3 elkaar versterkende hefbomen met name de uitbouw van een grensoverschrijdend technologisch kenniscentrum, kennisvalorisatie als opstap naar innovatie en het stimuleren van productontwikkeling en design. Voor ieder van deze 3 hefbomen werd in 2005 een project opgestart, dat tijdens de eerstvolgende jaren zal verder gezet worden.

Grensoverschrijdend Technologisch Kenniscentrum

DESIGNREGIO KORTRIJK

kennisvalorisatie als opstap naar innovatie

6

2.1.3.1. Uitbouw van een grensoverschrijdend technologisch kenniscentrum (GTK) MASTERPLAN VOOR DE REGIO KORTRIJK INDUSTRIËLE SECTOR VERSTERKEN EN VERBREDEN

Grensoverschrijdend bovenste verdieping Technologisch Kenniscentrum

onderste verdieping kennisvalorisatie als opstap naar innovatie

6

Project: masterplan en opstart van het GTK - In voorbereiding van het GTK is voornoemd project sinds 2005 lopende in een samenwerkingsverband tussen de KULeuven, campus Kortrijk, de Hogeschool West-Vlaanderen, departement PIH en de KATHO. - Het project, dat ondersteund wordt door stad Kortrijk, betreft een haalbaarheidsstudie die, onder coördinatie van Prof. Jacques Vanneste, wordt uitgevoerd door een projectgroep waarin de universiteit en de beide hogescholen vertegenwoordigd zijn. De studie wordt begeleid door een RESOC-stuurgroep, samengesteld uit vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, het onderwijs en de onderzoeksinstellingen,... Streekpact

Situering: Het GTK heeft een dubbele doelstelling: 1) uitbouw van fundamenteel onderzoek met economische finaliteit, gebaseerd op een goede samenwerking tussen de onderzoeksinstellingen en de bedrijfswereld; 2) het bevorderen van de kennistransitie door de vertaling van de opgedane kennis en knowhow in toegepast onderzoek, initiatieven voor laadrempelige innovatie,… Het GTK moet bijgevolg aanzien worden als een kenniscentrum met als het ware twee (virtuele) verdiepingen: de bovenste verdieping staat symbool voor fundamenteel onderzoek met economische finaliteit; de onderste voor kennistransitie en laagdrempelige innovatie. MASTERPLAN VOOR DE REGIO KORTRIJK INDUSTRIËLE SECTOR VERSTERKEN EN VERBREDEN

Hefboom 1: Grensoverschrijdend Technologisch Kenniscentrum: POSITIONERING IN DE INNOVATIEKETEN

Universiteiten

fundamenteel onderzoek

kennisgeneratie

G.T.K. fundamenteel onderzoek met economische finaliteit

Hogescholen 2-cycli

Hogescholen 1-cyclus

toegepast onderzoek

innovatieproces

kennisvalorisatie

marktintroductie

13


100

Deze haalbaarheidsstudie loopt over 3 jaren en werd tevens goedgekeurd door Minister van Economie, Fientje Moerman, in het kader van de cofinanciering van projecten voor sociaal-economische streekontwikkeling. - Op basis van het onderzoek naar de inhoudelijke afbakening van de speerpunten resulteerde de 1e fase van de studie in de definiëring van 5 speerpunten voor het GTK: ⇒ Kunststoffen/nieuwe materialen ⇒ (agro)voeding ⇒ Gezondheid en technologie ⇒ Mechatronica ⇒ Innovatiemanagement Voor de realisatie van deze speerpunten werd volgende aanpak vooropgesteld: ⇒ Kunststoffen/ nieuwe materialen KULeuven en het VKC hebben een dossier ingediend bij de Vlaamse overheid met het oog op de uitbouw van een nieuwe competentiepool voor kunststoffen. De opstart van de competentiepool wordt voorzien voor het najaar 2006. ⇒ Agrovoeding Aan de KULeuven is gevraagd om na te gaan hoe een onderzoeksgroep Agro-voeding kan worden uitgebouwd aan de KULAK. Afstemming met de competentiepool Flanders Food is aangewezen. ⇒ Mechatronica • Uitbouw van een nieuw kenniscentrum voor productontwikkeling en innovatiemanagement in de mechatronicasector in een samenwerkingsverband tussen HOWEST(PIH), KULAK en Flanders Mechatronics. • KULeuven neemt initiatief om een haalbaarheidsstudie voor te bereiden in het kader van de uitbouw van een nieuwe competentiepool micro-mechatronica ⇒ Innovatiemanagement Innovatiemanagement behelst het ganse proces vanaf de initiatie van nieuwe ideëen tot en met de vermarkting. Het GTK-projectteam zal nagaan hoe dit domein kan worden ingevuld met focus op fundamenteel onderzoek met economische finaliteit. Mogelijke spin-offs zijn de uitbouw van een expertise-cel en de inrichting van een geaccrediteerde postgraduaat-opleiding innovatiemanagement. ⇒ Gezondheid en technologie. Uit het onderzoek is gebleken dat de zorginstellingen vooral nood hebben aan ondersteuning rond nieuwe technologieën. Omdat de technologische producten procesinnovatie niet behoort tot de corebusiness van de zorginstellingen ontstaan er opportuniteiten voor de uitbouw van een competentiepool. Als aanzet kan een IWT-haalbaarheidsstudie worden uitgevoerd. I.s.m. de ziekenhuizen wordt een dossier voor een grensoverschrijdend project “thuisbehandeling van patiënten met een chronische aandoening” voorbereid.-

2.1.3.2. Kennisvalorisatie als opstap naar innovatie bij KMO’s en kleine non-profitorganisaties Situering: De ontwikkeling naar een kenniseconomie is een grote uitdaging voor veel KMO’s. - Heel wat KMO’s zijn zich echter nog onvoldoende bewust van de noodzaak van innovatie en van het feit dat zij niettemin over innovatiepotentieel beschikken. Ze investeren derhalve ook niet zelf in innovatie en maken geen of onvoldoende gebruik van de bestaande overheidsmaatregelen zoals IWT-steunverlening. - Via kennisvalorisatie kunnen deze latente innovatoren kennismaken met de mogelijkheden van het inzetten van externe kennis in hun bedrijf en worden zij aangezet tot actief innoveren. Deze kennisvalorisatie dient dus beschouwd als de ontbrekende schakel, de “missing link” in de overheidsmaatregelen om meer bedrijven tot innovatie te brengen. Haalbaarheidsstudie: valorisatiemogelijkheden van de afstudeerwerken hogescholen: In 2005 werd in de regio een haalbaarheidsstudie uitgevoerd i.s.m. het Ondernemerscentrum Kortrijk en het innovatiecentrum West-Vlaanderen, de GOM, de hogescholen HOWEST en KATHO en met de ondersteuning van KULeuven campus Kortrijk en Fortis een haalbaarheidsstudie uitgevoerd. Deze haalbaarheidsstudie omvatte o.m.: - Het in kaart brengen van de afstudeerwerken van de studenten uit de hogescholen in de regio (KATHO en Hogeschool West-Vlaanderen) - Een kwantitatieve en kwalitatieve analyse van het valorisatie- en innovatiepotentieel van deze afstudeerwerken. - De uitvoering van een praktijkcase, uitgaand van de selectie en bekroning van de meest innovatieve afstudeerwerken 2004/2005. Hierbij werd naast een prijs aan de studenten ook een valorisatiepremie aan de geselecteerde bedrijven toegekend, waardoor zij gestimuleerd werden om via een vervolgtraject de opgedane kennis daadwerkelijk toe te passen en te valoriseren. Streekpact


101

Belangrijke conclusies van deze studie zijn o.m. ⇒ Het valorisatiepotentieel van de afstudeerwerken wordt niet of onvoldoende benut. Slechts 17% van alle afstudeerwerken, die i.s.m. een bedrijf of externe organisatie wordt opgemaakt, leiden tot een reële valorisatie binnen het bedrijf of de organisatie ⇒ Deze valorisatiegraad kan verhoogd worden van 12,5% naar 78% bij KMO’s en van 26% tot 84% bij grote bedrijven, mits het realiseren van een vervolgtraject zoals extra begeleiding door de docent, het binnenhalen van externe kennis, tijdelijke aanwerving van de student,… ⇒ 59% van deze afstudeerwerken een collectief karakter vertonen d.w.z. dat de resultaten geheel of gedeeltelijk bruikbaar zijn in andere bedrijven/organisaties uit dezelfde sector. ⇒ De praktijkcase voor ieder van de geselecteerde bedrijven daadwerkelijk resulteerde in valorisatie van het afstudeerwerk o.m. door het aanwerven van de student (eventueel tijdelijk), extra begeleiding vanuit de hogeschool, het aanvragen van een IWT-innovatiestudie, het opleiden van het personeel, onderzoek ism het innovatiecentrum naar mogelijkheden voor vermarkting,… Pilootproject Op basis van de positieve resultaten van de haalbaarheidsstudie werd een pilootproject op touw gezet voor de periode t.e.m. het academiejaar 2008-2009. Hierbij werd het project verruimd naar alle West-Vlaamse hogescholen. Tevens werd een dossier ingediend bij Vlaams Minister Fientje Moerman. Het pilootproject omvat volgende elementen: - Het in kaart brengen en analyseren van de bestaande drempels voor innovatie; - Het uitwerken van een instrumentarium voor kennisvalorisatie, dat tegelijkertijd de bestaande drempels helpt overbruggen - Het in de praktijk uittesten en bijsturen van het ontwikkelde instrumentarium via individuele begeleidingstrajecten bij bedrijven - Het meten van de effecten van de verschillende instrumenten - De dissiminatie van het instrumentarium, zodat ook andere regio’s in Vlaanderen kunnen werken aan kennisvalorisatie als opstap naar innovatie. Daartoe beoogt het pilootproject de selectie 75 tot 100 afstudeerwerken per jaar waarbij een vervolg-traject aan de betrokken bedrijven zal worden aangeboden.

2.1.3.3. Stimulering en versterking productontwikkeling en industrieel design Situering: - Design, productinnovatie en industriële vormgeving zijn cruciaal binnen de creatieve economie en het innovatieve ondernemerschap. Het zijn instrumenten die de producten en diensten een belangrijke meerwaarde geven op het vlak van kwaliteit, imago, gebruiksvriendelijkheid en ergonomie. De ontwikkeling van de creatieve economie, gepaard gaande met een hogere toegevoegde waarde, kan deels een antwoord bieden aan de internationale concurrentie en aan de vlucht naar de lageloonlanden. - Zuid-West-Vlaanderen beschikt over relevante competenties en troeven om optimale kansen te bieden aan de ontwikkeling van productontwerp en design. ⇒ Het sterke industrieel weefsel, voornamelijk gebaseerd is op KMO’s, is enerzijds een geschikte voedingsbodem voor productontwikkeling en productdesign. Anderzijds zijn productinnovatie en design noodzakelijke factoren opdat onze industrie zou evolueren van klassieke productie naar activiteiten met hoge toegevoegde waarde. ⇒ Met de biënnale Interieur beschikt de regio over de top op wereldschaal inzake beurzen voor industrieel design en productontwikkeling. De Stichting Interieur kan niet alleen bogen op het breedste internationale netwerk van topdesigners maar biedt ook mogelijkheden aan jonge designers uit de regio ⇒ het onderwijs bevat een belangrijk aanbod op het vlak van innovatie en creatie zowel in het technisch secundair onderwijs, de bachelor & masteropleidingen (industrieel productontwerp) als in de postgraduaatopleidingen. ⇒ Inzake O&O voert de hogeschool West-Vlaanderen, departement PIH heel wat onderzoeksopdrachten uit op het vlak van productontwikkeling en design. Daarnaast is er het Vlaams kunstofcentrum (VKC) dat naast dienstverlening ook de opstart van toegepast wetenschappelijk onderzoek in het vooruitzicht stelt. ⇒ De grensoverschrijdende en internationale positionering: • In het kader van de grensoverschrijdende metropoolvorming met Lille wordt Kortrijk erkend als “Centre d’excellence Design” en kreeg de regio de trekkersrol toegewezen voor de ontwikkeling van “la ville créative” • Op internationaal vlak maakt Kortrijk deel uit van het internationaal netwerk van designsteden met o.m. Eindhoven (Nl), Saint-Etienne (F) en Göteborg (S)

Streekpact


102

Project Designregio Kortrijk - Begin 2005 werd het project “Designregio Kortrijk” opgestart in een samenwerkingsverband tussen de overheidssector (stad Kortrijk en Leiedal), de bedrijfswereld (VOKA), het onderwijs (PIH) en de designwereld (Stichting Interieur). Het project wordt tevens gesubsidieerd door de Vlaamse overheid in het kader van de cofinanciering van sociaal-economische streekprojecten. - Het project is er op gericht om, vanuit een bundeling en versterking van de reeds aanwezige initiatieven en competenties, een lange-termijn-strategie uit te werken. Deze strategische aanpak dient opgebouwd rond 5 hoofdlijnen: • ontwikkelen van initiatieven die de bedrijfswereld sensibiliseren; • versterken van het onderwijsaanbod; • verbeteren van de voorbeeldfunctie van de overheid; • sensibiliseren van de stad en de regio; • positionering van de Zuid-West-Vlaamse regio als designregio met Kortrijk als trekker Competentiepool productontwikkeling en industrieel design Doel: - Op initiatief van Industrie Vlaanderen wordt momenteel de nieuwe competentiepool “productont-wikkeling en industrieel design” voorbereid. - Deze competentiepool heeft tot doel om de concurrentiekracht van de industriële bedrijven (met nadruk op de KMO’s) in Vlaanderen te versterken door de opbouw van meer zelfscheppende industrie. Bedoeling is om de vele, maar ongecoördineerde competenties op dit gebied te bundelen tot één platform. - Dit platform heeft de ambitie om, door zijn actieve netwerking in binnen- en buitenland, de positie van Vlaanderen op de internationale kaart van Productontwikkeling en Industrieel Design te versterken. Lokatievoorstel - innovatie- en incubatiecentrum Kortrijk (I.I.C.K.) Gegeven het industrieel karakter van de regio, gebaseerd op KMO’s, en de sterke concentratie van competenties inzake productontwikkeling en design heeft RESOC voorgesteld om deze nieuwe competentiepool in het I.I.C.K. te vestigen.

2.2. Optimale benutting van de ICT Uitgangspunt en doelstelling: - De kansen die de nieuwe informatieen communcatietechnologieën bieden moeten maximaal benut worden in de regio. Dit vereist een optimaal gebruik van ICT in het bedrijfsleven (met inbegrip van de KMO’s,..), in de openbare besturen en in het bijzonder in de locale besturen, in de gezondheids- en welzijnsssector, in het onderwijs en bij de particuliere gebruiker. - Daartoe dient, uitgaand van de Europese richtlijnen inzake ICT, een operationele streekstrategie te worden uitgewerkt gebaseerd op het antwoord op volgende vragen: ⇒ Waar staan we nu? ⇒ Waar moeten/willen we naar toe? ⇒ Welk traject moeten we als streek daarvoor volgen? Project “ ICT-traject voor de streek Kortrijk” - Het streekcharterproject “ICT-traject voor de streek Kortrijk” heeft als doel een antwoord te bieden op de vraag: welke acties zijn noodzakelijk om binnen de streek te komen tot een zo goed mogelijk aanwenden van de nieuwe technologieën op het vlak van informatie en communicatie? - Het project ” bestaat uit drie fases en zal in het voorjaar 2006 worden afgewerkt: • Fase 1 : Meten van de huidige toestand (is afgewerkt) Waar staat de streek nu op het vlak van ICT-aanbod en -gebruik? • Fase 2 : Uittekenen van de gewenste toestand (is in uitvoering) Waar wil men binnen de streek naar toe op het vlak van ICT-aanbod en -gebruik? • Fase 3 : Beschrijven van het noodzakelijke traject Welke acties zijn noodzakelijk? Fase 1 : Meten van de huidige toestand In het voorjaar van 2005 werd door het onderzoeksbureau Memori (een spin-off van de Katholieke Hogeschool Mechelen) een elektronische enquête uitgevoerd. In deze enquête werd gepeild naar: • de aanwezigheid van ICT • het professionele gebruik van ICT • de impact van ICT Uit deze enquête werden volgende markante vaststellingen gemaakt:

Streekpact


103

1) Aanwezigheid en inzet van ICT

- De aanwezigheid en inzet van ICT mag zich niet beperken tot de soort of hoeveelheid van hardware en -

software, ook ICT-deskundigheid binnen de organisatie en een formeel engagement vanuit de leidinggevenden zijn belangrijke parameters. De enquête bevestigde dat de aanwezigheid van een neergeschreven ICT-plan een indicator van doorslaggevend belang is: organisaties met een ICT-meerjarenplan beschikken vaker over een vast budget voor ICT en hebben ook vaker een personeelslid dat ICT expliciet in zijn/haar takenpakket heeft.

2) Gebruik van ICT Uit het onderzoek van het professionele gebruik van ICT, in het bijzonder internet, binnen de Kortrijkse regio blijkt dat: - Internet in de eerste plaats nog (steeds) grotendeels passief gebruikt wordt: opvragen van informatie en gebruik maken van diensten scoren hoger dan het aanbieden van informatie en het verlenen van diensten. - De commerciële potenties van het internet nog niet (h)erkend worden: kopen en verkopen via internet scoren relatief laag

Mate van belangrijkheid van internetaspecten voor de werking van bedrijf/instelling/bestuur (gem. score profit <=> non-profit) 3,00 2,80 2,60 2,40 2,20 2,00 1,80 1,60 1,40 o pvragen van inf o * gebruik maken van diensten

verst rekken van inf o

prof it

verlenen van diensten

inko pen

verko pen van art ikelen/ diensten

non-prof it

Uittreksel uit de studie: onderzoek naar het belang van internetaspecten

3) Impact van ICT Naast internet speelt de GSM een quasi even belangrijke rol het geven van informatie, het verlenen van diensten, het inkopen en het verkopen van producten en diensten. Opvallend is wel dat de invoering van internet en GSM eerder weinig impact heeft gehad voor de communicatie met verschillende overheden. Algemene conclusies van de enquête: Er blijft een onderbenutting van ICT binnen de streek van Kortrijk. De Kortrijkse regio is een trendvolger, geen trendsetter.

Mate waarin de communicatie met doelgroepen is veranderd sinds de opkomst van internet en GSM Euro pese o verheid (n=209) pro vinciale o verheid (n=216 gemeentelijke o verheid (n=216) co ncurrenten* (n=203) federale o verheid (n=213) Vlaamse o verheid (n=215) co llegabedrijven/besuren/scho len leveranciers (n=227) po tentiële klanten/lln/burgers (n=225) klanten/lln/burgers (n=227)

0% totaal niet veranderd

20%

40%

in beperkte mate veranderd

60%

totaal veranderd

80% w eet niet

100% NVT

Uittreksel uit de studie: impact van internet en GSM

Fase 2: Waar willen we naar toe? Visievorming - Kritische succesfactoren daarbij zijn o.m.: • De mentale sponsoring vanuit het beleid • De juridische context • Het benaderen van de echte realiteit • Gefaseerde, geleidelijke invoering • Communicatie met alle actoren • Duurzame begeleiding van intermediairen bvb. leerkrachten • Beschikbaarheid infrastructuur • Overwinnen van het wantrouwen • Transparantie en openheid • Geen muren tussen sectoren maar een holistische benadering Fase 3: Wat moeten we doen? Welke acties? - Op basis van een combinatie van de krachtlijnen van het strategisch plan van REBAK en de ICT-visie van de Europese Unie werd een matrix voor de streek opgesteld waaraan de lopende ICT-projecten werden getoetst. Streekpact


104

-

Hieruit is gebleken dat de regio inzake ICT de meeste troeven heeft voor zorgprojecten en voor projecten inzake E-government. Als acties worden derhalve voorgesteld: 1) De uitbouw van het project telecare, gericht op het gebruik van ICT in het kader van zelfstandigheid en zelfredzaamheid van de thuiswonende oudere. Hierbij zal gestreefd worden naar synergie met het lopend onderzoek rond het speerpunt ‘gezondheid en technologie’ in het kader van het project GTK (zie 2.1.3.1.) 2) De oprichting van een competentiecentrum regionaal en lokaal E-government - Dit competentiecentrum wil vooreerst een grotere uitstraling geven aan de expertise die Leiedal en de lokale besturen hebben opgebouwd in het kader van de Europese projecten rond Egovernement zoals E-voice en LOG-IN. Voor diverse problemen waarmee de gemeenten geconfronteerd zijn, is immers een regio en gemeenteoverstijgende oplossing noodzakelijk. - Daarnaast heeft dit competentiecentrum ook als opdracht om de theoretische kennis ook in praktijkgerichte competenties te vertalen o.m. door een intense samenwerking tussen de hogescholen en de lokale besturen.

2.3. Bevorderen samenwerking, netwerking en clustervorming Uitgangspunt:

-

Bedrijven kunnen steeds minder alles intern realiseren. De meest succesvolle bedrijven denken vanuit een netwerk-strategie. Ze werken samen met andere bedrijven zoals toeleveranciers, dienstverleners,.. om de gehele waardeketen naar hun hand te zetten.

-

De bedoeling is om niet enkel producten of diensten te realiseren maar om tevens beter in te spelen op de finale wensen van de klant.

-

Naast productie zijn ook onderzoek en ontwikkeling, design, logistiek, marketing,.. belangrijke waardeactiviteiten.

-

Een doeltreffende netwerk-strategie is derhalve gericht op een globale benadering van de waardeketen en behelst een opbouw en integratie van competenties rond de diverse activiteiten van de waardeketen.

Vaststellingen: De studie in voorbereiding van het strategisch plan104 heeft aangetoond dat de Zuid-West-Vlaamse bedrijven relatief weinig samenwerken en minder uitbesteden op het vlak van onderzoek en ontwikkeling. Uit de enquête105 gevoerd bij bedrijven van de sleutelsectoren is gebleken dat: ⇒ De samenwerking tussen bedrijven uit de regio nog vrij beperkt is in een aantal industriële sectoren zoals textiel, hout en bouw. Samenwerking ligt blijkbaar moeilijk o.m. omwille van de concurrentie. Een grotere samenwerking wordt vastgesteld in de sector machinebouw en in de dienstensectoren (distributie, zakelijke diensten) ⇒ Er nochtans nood bestaat aan grotere uitwisseling van ervaring en kennis, aan ondersteuning bij expansie en bij sectoreigen problemen alsook aan ondersteuning voor O&O door de kenniscentra (universiteiten, hogescholen,…) ⇒ een krachtenbundeling tussen bedrijven o.m. op het vlak van marktexpansie, kostenbeheersing,.. aangewezen is opdat het bedrijfsleven en de streek een grotere economische performantie zou realiseren. ⇒ Gepleit wordt voor een betere samenwerking tussen de bestaande netwerkorganisaties (werkgeversorganisaties, sectorfederaties,..). Doelstelling: Een succesvolle streekstrategie moet inspelen op de opportuniteiten van de netwerkeconomie en dient binnen de regio “steunpunten” aan te bieden gericht op:

-

grotere samenwerking, netwerking en clustervorming van bedrijven de opbouw van competenties die kaderen in een globale benadering van de waardeketen.

Prioriteiten en actievoorstellen Versterking netwerking bedrijven: - De reeds ontwikkelde initiatieven door werkgeversorganisaties en de sectorfederaties gericht op het tot stand brengen van samenwerking en netwerking tussen de bedrijven zullen verder uitgebouwd worden. Het betreft o.m. volgende initiatieven: 104 105

Aanzet tot opbouw van een regiovisie voor het Arr. Kortrijjk: P. Cabus, F. Meuris en W. Vanhaverbeke (i.o. REBAK). Eindrapport bedrijfsenquête sleutelsectoren: Luc Buyst (i.o. REBAK).

Streekpact


105

Clustervorming voor samenwerking rond innovatie, opleidingen,.. (bvb. VKC,..) Op touw zetten van grotere samenwerking binnen de sector op het vlak van marketing en communicatie (bvb. oprichting carpetteam in textielsector,..) en op het vlak van opleidingen (bvb. permanent opleidingscentrum bouw,..) • Samenwerking rond opleiding • Verdere uitbouw peterschapsprojecten, PLato-projecten en lerende netwerken (VOKA, UNIZO,…) o.m. ⇒ Peterschapsprojecten rond kwaliteit, distributie, export,… (UNIZO) ⇒ Plato-projecten: ervaringsuitwisseling, jonge opvolgers, HRM, innovatie (VOKA) ⇒ Lerende netwerken: multinationals, personeelsverantwoordelijken (VOKA) • Organisatie van bedrijvencontactdagen Hierbij dient bijzondere aandacht besteed aan het stimuleren van samenwerking van grote bedrijven met kleine bedrijven uit hun sector Als nieuw initiatief in het kader van het stimuleren van netwerking wordt een tweejaarlijkse activiteit voor alle ondernemers uit de regio Kortrijk vooropgesteld (Feest van de Ondernemende regio Zuid-WestVlaanderen) • •

-

Samenwerking tussen bedrijvennetwerken:

-

De bestaande bedrijvenorganisaties VOKA, UNIZO, VKW en de sectorfederaties werken reeds samen rond bepaalde thema’s zoals bvb. onderwijs en opleiding, het Regionaal Technologisch Centrum (RTC), het GTKproject,…

-

Deze samenwerking dient versterkt en verruimd omdat betere samenwerking tussen de bedrijvennetwerken ook zal resulteren in een grotere samenwerking tussen bedrijven. Bedrijven hebben er immers alle belang bij dat de organisatie waartoe zij behoren blijft groeien maar ook permanente contacten onderhoudt met andere bedrijvennetwerken. Daartoe zal een gestructureerd overleg tussen alle bedrijvenorganisaties die in de regio actief zijn opgestart worden.

Streekpact


106

3. Ruimte voor economie en werkgelegenheid Uitgangspunten - De beschikbaarheid van ruimte is van primordiaal belang om de verdere economische ontwikkeling en werkgelegenheid in de regio te verzekeren. Een voldoende en gevarieerd aanbod aan vestigingsmogelijkheden voor bedrijven blijft noodzakelijk zowel voor het aantrekken van nieuwe toekomstgerichte bedrijfssectoren als voor het behoud van bestaande bedrijvigheid. - Bij de realisatie van dit aanbod aan bedrijfsgronden dient evenwel rekening gehouden met de principes van duurzame ontwikkeling. Duurzame ontwikkeling impliceert dat op een verantwoorde wijze wordt omgesprongen met de schaarse ruimte. Het is derhalve belangrijk dat een strategie wordt uitgewerkt om de bestaande en (nieuwe) bedrijventerreinen te verduurzamen zodat de ruimte optimaal benut wordt. Prioriteiten Om op een duurzame wijze een aanbodbeleid aan bedrijfsgronden te realiseren zowel op korte, middellange als lange termijn wordt een strategische aanpak met volgende prioriteiten vooropgesteld:

3.1.

Opbouw van terreinen

een

‘ijzeren

voorraad’

aan

bedrijven-

• Er dient gestreefd naar een gedifferentieerd aanbod gerealiseerd gebaseerd op: ⇒ een evenwicht tussen regionale bedrijventerreinen en KMO’s zones; ⇒ de uitbouw van gespecialiseerde bedrijventerreinen voor diensten, transport, logistiek en distributie, Research &Development, hoogwaardige productie,… Een doeltreffend aanbodbeleid dient tevens te voorzien in een “ijzeren voorraad” om het ontstaan van tekorten aan bedrijventerreinen te voorkomen, wat in het recente verleden het geval was. Deze “ijzeren voorraad” behelst zowel de beschikbaarheid van een voorraad aan bouwrijpe terreinen als van uit te rusten terreinen. Volgens de Vlaamse administratie economie dient deze ijzeren voorraad minstens even groot te zijn als de verwachte uitgifte voor een periode van 3 jaar. Vanuit de verkoop in het verleden wordt de jaarlijkse behoefte geraamd op 25 à 30 ha Bij de gewestplanwijzigingen van 1998 en 2001 zijn er in de regio een aantal nieuwe bedrijventerreinen bestemd. Deze zijn recent op de markt gebracht of zullen binnenkort op de markt komen. Globaal is er voor de regio nu 75 ha netto bouwrijp beschikbaar. Uit de inventarisatie die in 2005106werd opgemaakt blijkt bovendien dat er een voorraad van circa 140 bruto ha aan bestemde te ontwikkelen terreinen bestaat, waarvan verwacht kan worden dat ongeveer 85 bruto ha op korte termijn (binnen de 3 jaar) bouwrijp beschikbaar wordt. (zie inventaris potentiële bedrijventerreinen in bijlage) Conclusies:

⇒ Op korte termijn is er globaal voor de regio geen nood aan bijkomende bedrijventerreinen (ijzeren voorraad is aanwezig) Dit aanbod is evenwel niet evenwichtig gespreid en initiatieven zijn nodig om: 1) Bijkomende bedrijventerreinen te realiseren in de omgeving Waregem-Anzegem gezien er n.a.v. de gewestplanwijzigingen van 1998 en 2001 geen nieuwe bedrijventerreinen in deze regio voorzien werden. 2) Bouwrijpe beschikbare KMO-zones te realiseren in het gebied ten Noorden van de regio, daar vastgesteld wordt dat bijna alle beschikbare KMO-zones zich ten zuiden van de E17 bevinden. ⇒ Voor de aanpak op middellange termijn zal het belangrijk zijn dat: • De bestemde terreinen door de afbakening van het regionaal stedelijk gebied Kortrijk zo vlug mogelijk bouwrijp worden gemaakt; • De voorstellen, opgenomen in het provinciaal structuurplan en in de gemeentelijke structuurplannen, worden bestemd binnen een redelijke termijn. ⇒ Voor de aanpak op lange termijn is een meer diepgaande studie van de behoeften noodzakelijk.

3.2. Verduurzaming van bedrijventerreinen De verduurzaming dient gerealiseerd door: 1) het bevorderen van de samenwerking tussen bedrijven zowel op nieuwe als op oudere bedrijventerreinen o.m. via parkmanagement en milieuclustering.

106

Inventarisatie (potentiële) bedrijventerreinen regio Kortrijk:Leiedal in opdracht van RESOC.

Streekpact


107

Project ‘verduurzaming bedrijventerreinen in Zuid-West-Vlaanderen’ Dit project zal de geïnitieerde verduurzaming op het bedrijventerrein Kortrijk-Noord (vroegere PIAVproject) verder zetten en uitbreiden naar andere bedrijventerreinen in de regio (Gullegem-Moorsele en KMO-zones Esserstraat Zwevegem en Jagershoek Vichte). Dit project beoogt een grotere samenwerking tussen bedrijven o.m. op het vlak van afvalpreventie en gemeenschappelijke afvalophaling, warmteuitwisseling, rationeel water- en energiegebruik, collectief groenonderhoud,.. Het project zal worden uitgevoerd door de GOM en Leiedal met cofinanciering van de Vlaamse overheid.

2)

het recycleren van de oudere bestaande bedrijventerreinen (o.m. jaren 60-70) tot moderne bedrijventerreinen met een hoger duurzaamheids- en kwaliteitsniveau Projecten voor herontwikkeling oude bedrijventerreinen en economische locaties In het kader van de oproep van de Vlaamse Minister van Economie voor herinrichting van oude bedrijventerreinen en economische locaties (kleinhandelszones, kantorenlocaties, verlaten fabrieksgebouwen,..) zullen in de regio 2 projecten worden opgestart in de komende maanden: • (Her) ontwikkeling bedrijventerrein Gullegem-Moorsele (Leiedal) • Herontwikkeling Kapel ter Bede en ex-Littoral (stad Kortrijk) Deze projecten krijgen eveneens steun van de Vlaamse overheid Proefproject ‘herinrichting verlaten economische sites langs Kanaal Bossuit-Kortrijk’ Daarnaast heeft Leiedal reeds vorig jaar een proefproject opgestart in het kader van een conceptstudie voor de herinrichting van verlaten bedrijventerreinen langs het kanaal Bossuit-Kortrijk. Het betreft o.m. de sites: site Kanaalzone ‘stedelijke kaaien’ (site Vetex, Kerkhof-Grijspeerdt, KTM/KTS), Site Bekaert steelcord (Zwevegem), site Hanssens (Zwevegem-Knokke) en Bekaert-Textiles (Moen)

3)

het integreren van kwaliteit en duurzaamheid in nieuwe bedrijventerreinen: De nieuwe bedrijventerreinen moeten van een hoger kwaliteitsniveau zijn, duurzamer zijn en beter geintegreerd in hun omgeving. - Het uitgewerkte concept voor het Deltapark toont aan hoe deze principes van hoogwaardigheid, duurzaamheid en kwaliteit en integratie met de omgeving kunnen geimplementeerd bij de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen. - Een specifiek alternatief voor ruimtebesparing op KMO’s betreft de introductie van het concept ‘bedrijfsverzamelgebouw’ als flexibel gebouw met diverse modules, waarbij een bedrijf één of meerdere modules kan aankopen. Uit het marktonderzoek dat in het kader van het streekcharterproject ‘zorgvuldig ruimtegebruik op bedrijventerreinen – case Esserstraat Zwevegem’ is gebleken dat er een markt bestaat voor bedrijfsverzamelgebouwen in de regio, niet zozeer door de realisatie van één groot project, maar door beperkte inplantingen op diverse terreinen.

3.3. Onderzoek bedrijfsvestingsmogelijkheden buiten bedrijventerreinen - Uit het onderzoek in het kader van het Strategisch Plan Ruimtelijke Economie (SPRE)107 is gebleken dat 80% van de bedrijven in Vlaanderen op vandaag verweven zijn met het woongebied. Niettemin wordt de laatste jaren een tendens vastgesteld om enkel de handelsfuncties toe te laten en alle vormen van (kleinschalige ambachtelijke) productie te weren uit het woongebied. Nochtans zou een grotere verwevenheid de vraag naar nieuwe bedrijventerreinen kunnen afremmen. - In het agrarisch gebied zijn er mogelijkheden voor hergebruik van leegstaande hoeves als bedrijfslocatie. Een eventueel hergebruik als bedrijfsvestiging dient echter te voldoen aan de randvoorwaarden in het kader van de ruimtelijke kwaliteit. Als aanzet zal ism Leiedal een onderzoek gevoerd worden naar de mogelijkheden en de knelpunten (juridische,..) voor bedrijfslocaties in het woongebied en het agrarisch gebied.

3.4. Naar een aanbodbeleid op het niveau van de grensoverschrijdende metropool - Gegeven het feit dat de ruimte schaars is en de regio deel uitmaakt van een grensoverschrijdende me-

107

tropool in volle ontwikkeling, is het aangewezen dat gestreefd wordt naar de realisatie van een aanbodbeleid op het niveau van de metropool. Dit grensoverschrijdend aanbodbeleid impliceert dat iedere deelregio een specifiek aanbod kan ontwikkelen, in functie van de schaarste en van de sterkten en zwakten, in afstemming met de andere deelregio’s van de metropool. Eindrapport: Ruimte en economie in Vlaanderen: Peter Cabus en Wim Vanhaverbeke

Streekpact


108

4 . Onderwijs en opleiding - Een goed onderwijsaanbod en degelijke opleidingskansen zijn belangrijke factoren voor de sociaaleconomische ontwikkeling. Dit is des te meer het geval in een maatschappij waar het belang van kennis alsmaar toeneemt. - Voor het economisch weefsel van onze regio, die nood heeft aan een hogere toegevoegde waarde en aan een versterking van innovatie en creatie is het voorzien in een aangepast aanbod van onderwijs en opleiding dan ook cruciaal. Dit geldt niet enkel voor het hoger onderwijs, maar ook voor het secundair onderwijs en de naschoolse opleiding.

4.1. Versterking van het hoger onderwijs in de regio Als belangrijke omgevingsfactor voor de verdere ontwikkeling van de kenniseconomie en voor de ondersteuning van sociaal-economisch weefsel van de regio dient het hoger onderwijs (nog) sterker uitgebouwd te worden in Zuid-West-Vlaanderen. Om deze doelstelling te realiseren worden volgende prioritaire acties vooropgesteld:

4.1.1. V e rs te rk i n g va n on d erz o ek e n on t wi k k el i ng (O & O ) e n v a n k en n i sva l o ri s a ti e - Onderzoek en innovatie moet een wezenlijke component zijn van het hoger onderwijs. Het hoger onderwijs heeft immers een cruciale rol te vervullen op het vlak van O&O kenniscreatie, kennisvalorisatie en innovatie. - Het versterken van onderzoek en innovatie binnen het hoger onderwijs is onontbeerlijk opdat de instellingen voor hoger onderwijs hun rol t.a.v. het bedrijfsleven en de samenleving kunnen vervullen, in het bijzonder t.a.v. de vele KMO’s en kleine organisaties in de social-profit. - Bovendien kan de verdere uitbouw van O&O en van kennisvalorisatie ook nieuwe toekomstgerichte opleidingen genereren. - Deze versterking van de onderzoekscomponent in het hoger onderwijs maakt ook deel uit van het concept voor het G.T.K. (zie 2.1.3.1) In haar kernopdracht zal het GTK zich toeleggen op fundamenteel onderzoek met economische finaliteit. Tegelijkertijd wil het GTK een rol spelen in het innovatieproces en aandacht besteden aan kennisvalorisatie en laagdrempelige innovatie. - Het bevorderen van kennisvalorisatie is tevens de doelstelling van het project’ kennisvalorisatie als opstap naar innovatie’ (zie 2.1.3.2)

4.1.2. U it b ou w v an e e n o p en ho g er o nd e r w ij s a a nb o d De realisatie van een voldoende, aangepast en open aanbod aan hoger onderwijs door: 1) De realisatie van bijkomende opleidingen, in het bijzonder van masters die: - de evoluties van het sociaal-economisch weefsel van de regio ondersteunen; - Aansluiten bij de reeds aanwezige competenties en specialisaties inzake hoger onderwijs in de regio; - Vernieuwend zijn of uniek zijn in Vlaanderen; 2) De verdere uitbouw van de postopleidingen binnen de universiteit en de hogescholen: Vanuit een samenwerkingsverband, ondersteund door de provincie, dient een aanbod , dat aansluit bij de competenties van de regio, gerealiseerd te worden (bvb. postopleiding toegepaste kunsten,…) het concept GTK kan bijkomende impulsen geven om postopleidingen te realiseren. 3) De samenwerking tussen het hoger onderwijs en levenslang leren: Via procedures van EVC (elders verworven competenties) en EVK (eerder verworven competenties) kan de samenwerking tussen het volwassenonderwijs (CVO, Syntrawest, VDAB-opleidingen,...) en het hoger onderwijs versterkt worden. Ook kunnen nieuwe opleidingen van kortere duur in het hoger onderwijs (120 studiepunten) overwogen worden. Op deze wijze kan een bijdrage geleverd worden tot de verdere democratisering van het hoger onderwijs en tot de uitbouw van een diversiteitsbeleid. 4) De verdere uitbouw van de universiteit als opstapcampus voor Zuid-West-Vlaamse, West-Vlaamse en Vlaamse jongeren door een verbreding van de aangeboden studierichtingen. 5) De realisatie van een grotere polyvalentie in de bacheloropleidingen waardoor een flexibele overstap naar andere studierichtingen mogelijk wordt op basis van verworven competenties.

Streekpact


109

6) Een sterkere samenwerking en netwerking tussen universiteit en hogescholen (masteropleidingen) in het kader van de verdere academisering van het hoger onderwijs (2e cyclus) en in het kader van betere doorstromingsmogelijkheden van professionele bachelors naar masteropleidingen.

4.1.3. H e t v e rh og en v a n d e t e w er k st e ll i n gs mo g el i jk h ed e n v oo r a fg est ud e e rd en Ism de instellingen voor het hoger onderwijs dient er naar gestreefd om de tewerkstellingskansen van de afgestudeerde studenten in de regio te verhogen. Cruciale factor hiertoe is de versterking van de netwerking met het bedrijfsleven: beter afstemmen van opleidingsprogramma’s met het bedrijfsleven, een groter aantal stages in bedrijven realiseren, het versterken van innovatie en projectmatig wetenschappelijk onderzoek in samenwerking met de bedrijven. Op die wijze kunnen aantrekkelijke loopbaantrajecten voor hoger opgeleiden in het bedrijfsleven beter gerealiseerd worden.

4.1.4. E en g r en s ov er s ch r i jd e nd e s a m en w e rk i ng m et r e gi o N o rd- p a s- de C al a i s - Een betere samenwerking en afstemming en coördinatie met het hoger onderwijs van de regio Nord-pasde-Calais is noodzakelijk om de beschikbare middelen optimaal te kunnen inzetten en om de opportuniteiten maximaal te benutten. Dit geldt voor de nabijgelegen universiteiten en hogescholen van Lille maar bijvoorbeeld ook voor de ‘Université du Littoral Côte d’Opale’ (ULCO) - Zowel activiteiten op het vlak van het onderwijs als op het vlak van het onderzoek komen in aanmerking voor initiatie en ondersteuning via de ontwikkeling van de Interreg-projecten. - Grensoverschrijdende samenwerking op het vlak van onderwijs omvat o.m. • het opstarten en/of versterken van de uitwisseling van docenten en studenten in meerdere opleidingen; • het organiseren van studentenstages (met inbegrip van kennismakingsstages) bvb. in de economische wetenschappen; • het inrichten van zomercursussen; • het optimaliseren van cursussen gericht op taalkennis, taalvorming - Nieuwe initiatieven op het vlak van grensoverschrijdende samenwerking rond onderzoek kunnen zich situeren in: • Het GTK (voor domeinen innovatiemanagement en technologie en gezondheid/welzijn) • De oprichting van een centrum voor studie van de grensoverschrijdende problematiek (econo-misch, sociaal, juridisch en cultureel); • Een intensieve samenwerking in specifiek onderzoekscompetenties voortvloeiend uit de contacten tussen docenten van de regio en Nord-pas-de-Calais: • Een samenwerking in de domeinen: kunststoffen, agro-voeding en mechatronica • Een aansluiting met de competentiepolen die in Noord-Frankrijk worden uitgebouwd in het kader van de Appel à “pôles de compétivité”.

4.1.5. V e rs te rk e n i m ag o v a n K or tr i jk a ls st u de nt e ns t ad e n - r eg i o Om de aantrekkingskracht van stad en regio voor het hoger onderwijs te verhogen dienen volgende initiatieven genomen: - Het versterken van het imago van Kortrijk als onderwijscentrum, uitgaand van de troeven van het hoger onderwijs in de regio. Een concreet voorstel betreft het op touw zetten van een gezamenlijke promotiecampagne “studeren in Kortrijk” in een samenwerkingsverband tussen stad en KULeuven Campus Kortrijk, HOWEST en KATHO. - Het streven naar een grotere concentratie van studieopleidingen in Kortrijk, als West-Vlaamse onderwijspool. - Het verbeteren van de bereikbaarheid van de universiteit en de hogescholen met het openbaar vervoer. - De realisatie van een studentvriendelijke omgeving door: • De verdere uitbouw van de reeds bestaande flankerende initiatieven in een samenwerkings-verband tussen de stad Kortrijk en de instellingen hoger onderwijs. Het betreft o.m. de organisatie Student Welcomeconcert, gratis buspas, gratis bibliotheekpas, goedkopere tarieven voor sportactiviteiten, culturele manifestaties,…. • Het op touw zetten van nieuwe initiatieven zoals o.m. de organisatie van studentenfestivals,… en het beschikbaar stellen van de Creatief Technisch Ateliers voor cursussen of labo’s van de hogescholen

Streekpact


110

4.2. Betere afstemming (secundair) onderwijs-bedrijfsleven In het strategisch plan werden 3 strategische opties of prioriteiten vooropgesteld voor de realisatie van een betere afstemming tussen onderwijs en bedrijfsleven. Een werkgroep heeft concrete actievoorstellen uitgewerkt voor de aanpak van deze prioriteiten voornamelijk m.b.t. het secundair onderwijs. Het betreft o.m. volgende acties die ook werden besproken met Vlaams Minister van onderwijs Frank Vandenbroucke.

1) aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt - opzetten van een pilootpool voor bedrijfsstages leraars secundair onderwijs voor alle vakdomeinen en dus breder dan enkel technische vakken. - actualisering van de SAM-schaal (Schaal voor Attitude Meting) als doorslaggevend beoordelingsinstrument bij eindwerken, stages,… - bevorderen toepassing SAM-schaal in alle onderwijsvormen en het bedrijfsleven. 2)

versterking participatie bedrijfsleven - uitwerking van op-maatpakketten voor vakoverschrijdende projecten met als doel om de inte-gratie van verschillende vakken te bevorderen om op deze wijze een bedrijfsgericht aanbod te realiseren. Ism KATHO zullen hiertoe jaarlijks twee eindwerken gewijd zijn aan de opmaak van deze lespakketten. - Ondernemingsvriendelijke school-schoolvriendelijke onderneming Een geactualiseerde checklist zal vanaf het voorjaar 2006 verspreid worden om scholen en bedrijven aan te zetten tot zelfevaluatie i.v.m. hun wederzijdse samenwerking

3)

Sensibilisering van de overheid voor aanpassing wetgeving Een goede aansluiting onderwijs-onderneming vergt ook een aantal ondersteunende maatregelen in het kader het Vlaamse of Federale beleid zoals o.m. - meenemen van anciënniteit van privé naar onderwijs voor leraars algemene vakken; - invoering aparte financieringsenveloppe voor kosten ingevolge gewijzigde federale wetgeving (bvb. preventie) - technologische opvoeding door een technisch begeesterd leraar(basisonderwijs,ASO) - Een flexibel en motiverend statuut voor leraar die sporadisch navorming geeft - vraag tot tijdelijke stabilisering van de onderwijswetgeving en tot meer ruimte voor een aanpak op maat van de school. - valorisatie van de scholengemeenschappen met het oog op een meer doeltreffende aanpak van het “watervalsysteem” in het onderwijs. Voorstel om een masterplan voor de aanpak van het watervalsysteem op te maken

4.3. Regionaal Technologisch Centrum (RTC) Het RTC werd in 2002 opgericht met als doel om: 1)

Een goede aansluiting en samenwerking tussen onderwijs en bedrijven te verzekeren door: - Het stimuleren van het gezamenlijk gebruik van opleidingsinfrastructuur en leermateriaal - De overdracht en introductie van innovatieve en/of hoogtechnologische kennis en vaardigheden

2)

Het verhogen van de aantrekkelijkheid van het technisch- en beroepsonderwijs - De RTC-opleidingen richten zich tot diverse doelgroepen: ⇒ het technisch- beroeps- en deeltijds onderwijs (secundair, hoger, volwassenonderwijs) ⇒ de bedrijven, opleidingsfondsen, beroepsfederaties ⇒ andere socio-economische organisaties - Het programma 2005-2007 voorziet de verdere uitbouw van de huidige opleiding pro-mechatro-nica en de bouwopleidingen alsook de opstart van twee nieuwe opleidingen: kunststoffen en technisch textiel

De Vlaamse overheid wil de huidige RTC’s hervormen tot één RTC per provincie. RESOC ondersteunt het voorstel van het RTC Zuid- en Midden West-Vlaanderen om een concept voor deze hervorming uit te werken waarbij de dynamiek van de werking in de subregio’s kan behouden blijven!

Streekpact


111

4.4. Uitbouw permanente (arbeidsmarktgerichte) vorming - Door de snel evoluerende noden van het bedrijfsleven neemt de behoefte aan bijscholing en herscholing van werknemers, werkzoekenden en zelfstandigen alsmaar toe. Naschoolse opleidingsinitiatieven zijn dan ook een noodzakelijke aanvulling op het reguliere onderwijs om aan de behoeften van de arbeidsmarkt tegemoet te komen. Meer zelfs, permanente vorming en levenslang leren zijn cruciale factoren voor de versterking van het economisch weefsel o.m. via de ontwikkeling van de kenniseconomie. - In het kader van het thema “een permanent lerende regio” van het strategisch plan is een specifieke prioriteit gewijd aan de versterking van het levenslang leren in de regio. Hierbij ligt de focus op de arbeidsmarktgerichte volwassenenvorming als sleutel tot het creëren van duurzame tewerkstelling in de regio. De aanpak van deze prioriteit wordt momenteel geconcretiseerd door een RESOC-werkgroep i.s.m. de opleidingsverstrekkers (VDAB, Syntra-West, OSP,..), de sociale partners en de sectorfondsen. Bedoeling is om, op basis van een analyse van de behoeften van het bedrijfsleven in de regio (korte en lange termijnperspectief) en een inventarisatie van het huidig aanbod acties uit te werken om beter te kunnen inspelen op actuele en toekomstige vragen van de arbeidsmarkt. Onderstaande acties worden vanuit de werkgroep naar voor geschoven: a. De Leerwinkel * Van de Leerwinkel een speerpunt maken om zodoende ook de zichtbaarheid van LevensLang Leren in de regio te verbeteren. * De Leerwinkel zal vragen kapteren om de korte-termijn-nood aan vorming en opleiding in te vullen b. Lange-termijn-behoeften in kaart brengen Dit zal gebeuren op basis van: - De regionale behoeftendetectie uitgevoerd door EDUBELL - Een inventaris van de lange-termijn-behoeften in de sectoren - Het strategisch plan van REBAK en het Streekpact van RESOC c. Modularisering Er zal nagegaan worden hoe de modularisering en de erkenning ervan op vandaag werkt en geoptimaliseerd kan worden i.k.v. de samenwerking tussen de verschillende opleidingspartners in de regio. d. Werkgroep textiel opstarten Het samenbrengen van de actoren op vlak van onderwijs en opleiding in de textielsector om de behoeftes, knelpunten en mogelijkheden te bespreken waar er vanuit RESOC kan op ingespeeld worden. e. Forum uitbouwen in de regio om de overkoepelende samenwerking tussen de verschillende opleidingsverstrekkers te stimuleren.

Streekpact


112

5. Valoriseren van de geo-economische ligging 5.1. Bevorderen ontsluiting van de regio en (economische) mobiliteit Een optimale toegankelijkheid en ontsluiting zowel intern als extern is een belangrijke hefboom voor de sociaal-economische ontwikkeling van de regio. Dit impliceert o.m. het garanderen en optimaliseren van de (basis)verkeersinfrastructuren (wegen, waterwegen, spoor en luchtvaart) maar tevens de realisatie van een duurzaam mobiliteitsbeleid waarbij prioritaire aandacht dient uit te gaan naar alternatieve vervoerswijzen zowel t.a.v. personen- als t.a.v. goederenvervoer. Tevens dient de transport-logistieke roeping van de regio gevaloriseerd door de verdere uitbouw van de logistieke platforms zoals de LAR en de containerterminal Avelgem, die eveneens kaderen binnen een duurzaam mobiliteitsbeleid.

5.1.1. A f we rk i n g e n o pt im a l i se r i ng v er k e e r si n fr a st r uc t ur e n Prioriteiten voor de regio zijn: Wegen - Ring Kortrijk: heraanleg verkeerswisselaar R8&A17-A19 Is het eerste en meest dringende deelproject binnen de globale afwerking R8 Een MER-studie dient uitgevoerd vooraleer de heraanleg kan worden opgevat - Progressieve afwerking R8: Naast bovengenoemde heraanleg van de verkeerswisselaar vereist dit een oplossing voor de ongelijkvloerse kruispunten te Kuurne, de overbrugging van het verkeerscomplex te Harelbeke en de verbinding Kortrijk-Oost – Kortrijk-Zuid Aan de Vlaamse overheid is gevraagd om een globaal streefbeeld voor de afwerking van de R8 op te maken. - Afwerking missing links: • N338: Westelijk Ring Menen: aansluiting Grensland + ontsluiting naar Frankrijk De doortrekking van de Westelijke Ring Menen is noodzakelijk om: ⇒ Het bedrijventerrein grensland Menen beter te ontsluiten; ⇒ De goed uitgeruste laad- en losactiviteiten aan de Leie, op Frans grondgebied, bereikbaar te maken voor de bedrijven van Menen-grensland Het realiseren van de doortrekking van de Westelijke Ring Menen dient opgenomen in de visie- en planvorming van de hogere overheden Als aanzet hiertoe dient een studie naar de bovenlokale mobiliteitseffecten te worden uitgevoerd. • N8/N391: Noordelijke omleiding Zwevegem (werken zijn opgestart) • N328: verbinding R8 Bissegem-Heule naar centrum Kortrijk - Nieuwe ontsluiting regionaal bedrijventerrein Deerlijk-Waregem Het Vlaams Gewest liet in het kader van het wegwerken van de zwarte punten een streefbeeld-functie opmaken voor het primair gedeelte van de N36 (vanaf open afrit E17 tot N43 in Harelbeke). De verkeersproblematiek op deze weg is sterk gerelateerd met de problematiek van het kruispunt Belgiek te Deerlijk. Bij de opmaak van het streefbeeld werd beslist dat dit probleem zal worden opgelost via de aanleg van een nieuwe ontsluitingsweg voor het bedrijventerrein Deerlijk-Waregem (ten Noorden E17). Aan de Vlaamse overheid wordt gevraagd om werk te maken van deze oplossing. - Omleidingsweg Anzegem: Het door het Vlaams Gewest goedgekeurde mobiliteitsplan van de gemeente Anzegem voorziet in de realisatie van een omleidingsweg op lange termijn (vanaf 2012) om de doortocht van de N382 te ontlasten. De provincie is intussen bevoegd voor het onderzoeken van de wenselijkheid van omleidingswegen op secundair niveau. De aanleg zal uiteindelijk moeten gefinancierd worden door het Vlaams Gewest. Aan de provincie wordt daartoe gevraagd om het toetsingskader voor de secundaire omleidingswegen op te maken. Waterwegen - De binnenscheepvaart in Vlaanderen heeft in het bijzonder vanaf het eind van de jaren ’90 een sterke groei gekend ingevolge diverse maatregelen zoals o.m. het vrijmaken van de markt, de promotie en de gerichte marketing van het vervoer te water, etc. - Studies en prognoses geven aan dat de groei van het vervoer te water in Vlaanderen zich in de komende jaren zal verder zetten.

Streekpact


113

-

-

De rol die Vlaams waterwegennet vervult binnen het Europees netwerk zal nog versterkt worden wanneer het aangesloten wordt op het netwerk van de Seine in Frankrijk. Tevens wordt vastgesteld dat stelselmatig ook kleinere waterwegen worden ingeschakeld in het goederentransport. De bouw van multifunctionele terminals en loskaden is belangrijk om deze evolutie te bevorderen. De sterke toename van het goederenvervoer langs de binnenvaart heeft zich vooral voorgedaan in het containervervoer. Ook in de komende jaren wordt nog een sterke groei van het containervervoer verwacht, gezien het vervoer van stukgoederen via container sterk blijft groeien op mondiaal vlak.

Acties - Integrale afwerking Leiedoortocht te Kortrijk Door de kalibreringswerken in de doortocht te Kortrijk zal de Leie bevaarbaar zijn voor schepen van 1350 ton (Klasse IV). Het bevaarbaar maken van de Leie voor deze grotere scheepsklasse is een belangrijke stap in de realisatie van de Seine-Scheldeverbinding De stad Kortrijk en de regio rekenen dan ook op een consekwente en volgehouden inspanning van de Vlaamse regering om dit omvangrijk project te finaliseren. - Aanpassing sluizen op de Leie Voor de volledige realisatie van het Europese Seine-Scheldeproject met de volwaardige aansluiting van het Vlaamse waterwegennet tot Parijs wordt de verruiming van de Leie tussen Kortrijk en de Ringvaart Gent tot schepen van grootteklasse Vb vooropgesteld. (via éénrichtingsverkeer) Hiertoe dienen een aantal sluizen aangepast of vernieuwd w.o. de sluis te Harelbeke - Optimaliseren van de overslagmogelijkheden: In het kader van de integratie en afstemming van de diverse vervoersmodaliteiten, vervullen de binnenvaartterminals en los- en laadkades een steeds belangrijker rol. In het licht van het groeiend belang van het goederentransport via binnenvaart dient onderzocht of , naast de verdere ondersteuning van de containerterminal te Avelgem, de aanleg van bijkomende los- en laadkades lans de Leie bvb. tussen Kortrijk en Menen, mogelijk is? - Economische opwaardering Kanaal Bossuit-Kortrijk Ook de mogelijkheden van het Kanaal Bossuit-Kortrijk in het kader van het goederentransport dienen geoptimaliseerd. Hiertoe dient o.m. het tracé voor de verbreding van het Kanaal ter hoogte van Kortrijk (Venning) gevrijwaard i.f.v. de Schelde-Leie verbinding voor de economische verbindingen op lange termijn. Spoorwegen - Topprioriteit - optimalisering treinverbinding Kortrijk-Lille De optimalisering van de spoorlijn Kortrijk-Lille is onontbeerlijk voor de aansluiting van de regio en WestVlaanderen op het TGV-net in Lille. Op vandaag is de dienstverlening (frekwentie, duur,..) vrij behoorlijk. Grootste knelpunt is echter de hoge prijs omwille van de grensovergang (tolrecht) Om de spoorverbinding te optimaliseren zijn vooral inspanningen nodig voor: Een substantiële prijsdaling door het afschaffen van het tolrecht; Het verbeteren van de communicatie en promotie bvb. via een gemeenschappelijke promotie campagne van NMBS en SNCF. - Verbetering transportfunctie binnen grensoverschrijdende metropool Aan Franse zijde worden studies uitgevoerd i.v.m. de mogelijkheden voor de realisatie van een netwerk van lightrailverbindingen (tram-trein) binnen de grensoverschrijdende metropool. Belangrijk is dat dit project ook zou worden opgevolgd door de Vlaamse overheid. - Verbetering bereikbaarheid stations en stationsomgeving In het kader van de optimale benutting van de potenties van het TGV-station te Lille zal in de komende jaren geïnvesteerd worden in 5 stations: Menen, Harelbeke, Kortrijk, Waregem en Wevelgem. Voor deze investeringen is Europese steun voorzien via de Interreg IIIB-projecten “HST4 Integration” en “HST Connect”.

Streekpact


114

Streekpact


115

5.1.2. U it b ou w l uc ht h av e n K or tr i jk - W e ve l ge m Belang van de luchthaven - De luchthaven Kortrijk-Wevelgem, die momenteel beheerd wordt door de intercommunale WIV, is erkend als Schengen-luchthaven en internationaal gecertificeerd. De luchthaven heeft vooral potenties op het vlak van zakenluchtvaart, medische vluchten en beperkt charterverkeer. ⇒ Uit de cijfergegevens blijkt immers dat de zakenluchtvaart in de lift zit. Het aantal vliegtuigbewegingen is in 2005 met 19% gestegen. Het aantal passagiers met 21%. ⇒ Bovendien is de zakenluchtvaart de snelst groeiende markt binnen de Europese luchtvaart. Hierbij wordt verwacht dat het aantal zakenvluchtbewegingen in de komende jaren met 7% per jaar zal toenemen, daar waar dit voor het globaal aantal vliegtuigbewegingen 3,3% zal bedragen. - De luchthaven Kortrijk-Wevelgem is belangrijk voor de sociaal-economische ontwikkeling van de regio. Naast het feit dat er 45 luchtvaartgebonden bedrijven gevestigd zijn en er 120 bedrijven gebruik van de luchthaven als loods-, vliegtuigeigenaar of als luchthavengebruiker, zorgt de luchthaven tevens voor heel wat werkgelegenheid. De directe tewerkstelling bedraagt 169 voltijdse ekwivalenten. De directe en indirecte tewerkstelling samen wordt geraamd op ruim 500 jobs. - Daarnaast biedt de goed ontsloten luchthaven een snel en flexibel alternatief voor de overbezette luchthavens in de driehoek Schiphol-Frankfurt-Londen, die geconfronteerd zijn met drukke terminals, tijdrovende procedures en dichtslibbende verkeerswegen. - De verdere ontwikkeling van de luchthaven Kortrijk-Wevelgem vereist een erkenning en financiële ondersteuning door de Vlaamse overheid en de controle van het luchtruim door Federale dienst Belgocontrol (in tegenstelling tot de 5 andere regionale luchthavens in België is er geen tussenkomst van Belgocontrol in de verkeersleiding) Strategische doelstelling - Gezien zijn potenties en het sociaal-economisch belang dient de luchthaven Kortrijk-Wevelgem te worden uitgebouwd als een volwaardige regionale luchthaven met internationaal bereik, hoofdzakelijk gericht op zakenluchtvaart en professioneel verkeer. - Om dit objectief te realiseren zijn echter op korte termijn belangrijke beslissingen vereist waarvoor de daadwerkelijke ondersteuning van de Vlaamse overheid, de provincie, maar ook van de privé-sector noodzakelijk is. • het internationaal certificaat (dat intussen werd bekomen) vereist dat de luchthaven: ⇒ vanaf 2006 instaat voor een eigen brandweerploeg waarvan de jaarlijkse loonkost 655.000€ bedraagt. ⇒ bijkomende investeringen (infrastructuur, beveiliging,...) realiseert voor een totaal bedrag van 11 miljoen €. • Ingevolge het decreet op de intercommunales waardoor, na de privé-sector ook de provincie verplicht wordt om uit te treden, is het noodzakelijk om een nieuwe beheersstructuur uit te werken voor de luchthaven. - De Vlaamse regering keurde een strategische visie m.b.t. de regionale luchthavens (dd. 2 juni 2006) goed waarin de rol van de luchthaven Kortrijk-Wevelgem als zakenluchthaven wordt erkend en waarin een gelijke behandeling van de 3 regionale luchthavens Antwerpen, Oostende en Kortrijk-Wevelgem wordt vooropgesteld. In het kader van deze beslissing van de Vlaamse regering dient: 1) een businessplan te worden opgemaakt met de actieve betrokkenheid van de privé. 2) een nieuwe beheersstructuur te worden opgericht in een samenwerkingsverband tussen de publieke en private sector.

5.1.3. T r a n sp o rtc e nt ru m L A R – pr o j e ct L AR I I - Het transportcentrum LAR biedt sinds 1985 ondersteuning aan de belangrijke bedrijfsonder-steunende cluster van transport, opslag, expeditie en logistieke diensten. De transportzone omvat zo’n 75 ha. Op vandaag zijn er een 55-tal bedrijven gevestigd die actief zijn in de transport-logistieke sector en die zorgen voor zo’n 800 jobs. - Om de LAR verder te laten evolueren tot een volwaardige multimodale transportzone voor gecombineerd vervoer (weg-spoor) die aangepast is aan de te verwachten toename van containertrafieken werd een nieuwe spoorwegterminal aangelegd. - Het project LAR II voor de realisatie van een bijkomende transport-logistieke zone aansluitend bij de bestaande multimodaal knooppunt LAR wil de troeven inzake transport-logistieke ontwikkeling waarover de regio beschikt optimaliseren. Deze uitbreiding is dringend nodig om op korte termijn een antwoord te bieden aan concrete vestigingsvragen en op middellange termijn tegemoet komen aan nieuwe behoeften inzake transport, logistiek en distributie. De voorziene activiteiten sluiten bovendien aan bij de aanwezige competenties in de grensstreek (transport, douaneverrichtingen, talenkennis,…) en bieden ook kansen voor bijkomende werkgelegenheid o.m. voor minder-geschoolden. - Leiedal en de socio-economische streekactoren hebben sinds meerdere jaren gepleit voor de uitbreiding LAR-Zuid als meest geschikte locatie voor deze transport-logistiek zone. Streekpact


116

Deze optie werd ook vastgelegd in het streekcharter dat het streekplatform REBAK in 1999 met de toenmalige Vlaamse regering heeft afgesloten. - N.a.v. de definitieve vastlegging van het ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) voor de afbakening van het regionaal stedelijk gebied Kortrijk heeft de Vlaamse regering beslist om een nieuwe locatiestudie te laten uitvoeren. Deze studie moet tegen eind 2006 duidelijk maken welke van de 3 locaties in de omgeving van de huidige LAR met name LAR-Noord, LAR-West of LAR-Zuid het meest geschikt is voor de bijkomende transport-logistieke zone.

5.2. Uitbouw van de grensoverschrijdende metropool met Lille Situering - De Zuid-West-Vlaamse regio ligt op het scharnierpunt van de verbindingsassen vanuit Brussel, Antwerpen en Gent enerzijds en het Noorden van de provincie anderzijds naar Noord-Frankrijk en Lille. De regio maakt eigenlijk deel uit van een grensoverschrijdend gebied met Noord-Henegouwen en Nord-Pas-de-Calais in Frankrijk en met Lille als belangrijkste economische pool, die net over de grens gelegen is. - De grensoverschrijdende samenwerking met de regio Nord-Pas-de-Calais en in het bijzonder de ontwikkeling van de grensoverschrijdende metropool rond Lille betekent een uitdaging maar biedt tegelijkertijd heelwat opportuniteiten voor Zuid-West-Vlaanderen. - De grensoverschrijdende samenwerking en metropoolvorming moet dan ook een wezenlijk onderdeel uitmaken van de strategie voor de verdere ontwikkeling van Zuid-West-Vlaanderen. Prioriteiten In het strategisch plan voor de Zuid-West-Vlaamse economie werden reeds een aantal strategische opties of prioriteiten gedefinieerd om bijkomende impulsen te geven aan de grensoverschrijdende samenwerking. Deze prioriteiten worden aangepakt i.s.m. diverse actoren onder coördinatie van een trekker. Hierbij wordt bijzondere aandacht besteed aan een aantal nieuwe ontwikkelingen die op initiatief van de Fransen zijn tot stand gekomen.

5.2.1. Pr of i l e ri n g v a n d e m et ro p oo lv o rm i ng op i nt er n at i on a a l v l ak e n bi n n en V l a a nd e re n (trekker: Leiedal) - In 2005 kwam de grensoverschrijdende samenwerking tussen Noord-Frankrijk, West-Vlaanderen en Henegouwen onmiskenbaar in een stroomversnelling terecht. Een belangrijke vaststelling daarbij is dat de samenwerking zich steeds meer op twee verschillende niveaus afspeelt. - Vooreerst is er de (gekende) samenwerking op schaal van het metropoolgebied rond Lille met 1,8 miljoen inwoners. De samenwerking in dit gebied bevindt zich in een vergevorderd stadium en de verschillende evoluties weerspiegelen de wens vanuit de diverse regio’s om samen te werken aan een gemeenschappelijk beleidsorgaan. - Daarnaast is in 2005 een nieuw soort samenwerking opgestart op het niveau van de “aire métropolitaine”, het gebied dat zich uitstrekt vanuit Zuid-West-Vlaanderen en Henegouwen tot het oude "Bassin Minier" en dat zo’n 3,5 miljoen inwoners vertegenwoordigt.

1) Metropoolgebied Op schaal van het metropoolgebied werden in 2005 volgende initiatieven genomen met het oog de verdere structurering van de samenwerking. Van GPCI naar GPCI+ - Tegen de achtergrond van de snel evoluerende context, tekenden de 5 intercommunales behorend tot de Grensoverschrijdende Permanente Conferentie van intercommunales (GPCI) in 2005 een Charter. - Daarin bevestigen zij hun wil om in de toekomst het voortouw te blijven nemen in het metropoolvormingsproces, weliswaar in nauwe samenwerking met de andere bestuursniveaus en met de betrokken steden en gemeenten. Oprichting Frans-Belgische parlementaire werkgroep - Op 10 november 2005 ging de Frans-Belgische parlementaire werkgroep officieel van start voor een termijn van 12 maanden. Met de oprichting van deze werkgroep, die paritair is samengesteld uit 6 Franse en 6 Belgische parlementairen, onderstrepen de Franse en Belgische overheden hun wil om de grensoverschrijdende samenwerking verder te structureren. Aan Vlaamse kant maken Stefaan De Clerck, Gilbert Bossuyt en Sabien Lahaye-Battheu deel uit van de parlementaire werkgroep. Streekpact


117

- De opdracht van de Frans-Belgische parlementaire werkgroep bestaat erin om enerzijds de belangrijkste administratieve en juridische hinderpalen op het vlak van grensoverschrijdende samenwerking weg te werken o.m. op het vlak van stedenbouw en ruimtelijke ordening, transport, mobiliteit, onderwijs en vorming, werkgelegenheid, ondernemingen en fiscaliteit,… - Daarnaast zal de werkgroep de mogelijkheid onderzoeken voor een gemeenschappelijk beleids-kader, waarin op het niveau van de metropool kan gedebatteerd en beslist worden, het zogenaamde Europees District. - Leiedal staat, samen met IDETA, in voor het technisch secretariaat aan Belgische zijde.

2) “Aire métropolitaine” – appel à la coöpération métropolitaine - Met de “Appel à Coopération Métropolitaine” deed Franse overheid begin 2005 een uitdrukkelijke oproep aan de grote Franse agglomeraties om een nieuw impuls te geven aan de ontwikkeling van competitieve en aantrekkelijke metropolen. Daartoe werden de grote stedelijke agglomera-ties aangespoord om metropolitane projecten uit te werken die hen zouden toelaten in de toekomst mee te spelen op Europees en internationaal niveau. - Op initiatief van Lille werd een vrij groot metropoolgebied of ‘aire métropolitaine’ gevormd met o.m. het Bassin Minier en de regio’s Arras, Douai en Valenciennes. - Aan Belgische zijde werden de vier Belgische intercommunales van de GPCI (Leiedal, WVI, IDETA en IEG) van meet af aan heel nauw betrokken bij dit initiatief. Ondertussen zijn 8 thema’s gedefinieerd, waarrond concrete projecten zullen worden uitgewerkt. - 4 projecten daarvan leggen de nadruk op de eenheid van het gebied (transport, groen & blauw netwerk, beheer van de watervoorraden, communicatie & marketing). De overige 4 hebben eerder tot doel de uitstraling van het gebied te bevorderen (duurzaam urbanisme, onderzoeken kennismaatschappij, creatieve stad en organisatie van evenementen). - Leiedal heeft het leadership voor de werkgroep ‘creatieve stad’ opgenomen, waardoor deze werkgroep mee gestalte kan geven aan de realisatie van de ambities van de regio op het vlak van innovatie, creativiteit en design.

3) Afstemming aan Vlaamse zijde Vlaams coördinator voor samenwerking met Noord-Frankrijk - In 2005 stelde Vlaams minister van Buitenlands Beleid Geert Bourgeois de West-Vlaamse gouverneur Paul Breyne aan als Vlaams coördinator voor grensoverschrijdende samenwerking met NoordFrankrijk. - Met deze aanstelling wil de Vlaamse overheid bijdragen tot een meer gecoördineerde aanpak van de grensoverschrijdende samenwerking, die momenteel verloopt op verschillende bestuursniveaus en deel uitmaakt van verschillende beleidsdomeinen. - De Vlaams coördinator voor samenwerking met Noord-Frankrijk werd aangesteld voor een termijn van vijf jaar. Regionaal overleg metropool Op initiatief van Leiedal en WVI werd het Regionaal Overleg Metropool (ROM) opgericht om een betere afstemming tussen de publieke instanties aan Vlaamse kant die betrokken zijn bij de grensoverschrijdende metropoolvorming te realiseren. De R.O.M. is samengesteld uit vertegenwoordigers van de betrokken gemeenten, de provincie, de Vlaamse overheid en de beide intercommunales. Stuurgroep Zuid-West Om het maatschappelijk middenveld op een meer structurele wijze te betrekken bij het grensoverschrijdend metropoolproces werd de stuurgroep Zuid-West opgericht in 2005. De oprichting van de Stuurgroep Zuid-West ging gepaard met de opmaak van het ‘Charter van metropolitane samenwerking’, waarin de Belgische en de Franse ‘société civile’ hun wil onderstrepen om nauwer samen te werken en bij te dragen tot de uitbouw van de grensoverschrijdende metropool rond Lille.

5.2.2. N a a r e e n g r e ns o ve r sc h ri j d en d e so ci o- ec o no mi s ch e i nt e gr a ti e - Hoewel de realisatie van de Europese eenheidsmarkt sinds meer dan 10 jaar voltooid is op politiek vlak, blijkt de grens met Frankrijk nog steeds een economische en ook sociale grens te zijn. - Een grotere economische en sociale integratie binnen de grensoverschrijdende metropool biedt dan ook heel wat opportuniteiten voor de verdere ontwikkeling van onze regio. - De werkgroep die, in het kader van deze prioriteit werd opgericht, wil in een 1e fase de pijnpunten op juridisch, administratief en technisch vlak die de grensoverschrijdende socio-economische samenwerking bemoeilijken aanpakken. Daartoe worden de grootste pijnpunten geïnventariseerd via info-fiches.

Streekpact


118

Deze fiches zullen tevens worden ingediend bij Frans-Belgische parlementaire werkgroep, waarvan één van de opdrachten gericht is op het wegwerken van de hinderpalen voor grensoverschrijdende samenwerking o.m. inzake economie en werkgelegenheid. Een fiche zal worden opgemaakt voor volgende aspecten: • uniforme aanpak socio-economische vergunningen • oprichting specifieke vennootschapsstructuur binnen grensregio • verplichte verzekering voor bouwactiviteiten in Frankrijk • Procedure bij commerciële geschillen • Procedure voor kwaliteitslabelling • Erkenning van Belgische diploma’s • Grotere bevoegdheid grensregio inzake erkenningsprocedures • Bevorderen interregionale arbeidsmobiliteit (door EuresChannel) - Bovendien wil de werkgroep voorstellen uitwerken die vorm geven aan een Europees District dat faciliterend werkt voor de grensoverschrijdende economische samenwerking. Een concreet voorstel betreft de oprichting van een interregionaal forum als beleidskader dat samengesteld is uit de socioeconomische overlegorganen (cfr. RESOC/SERR) van de betrokken regio’s: Z-W-Vlaanderen, NoordHenegouwen en Lille. - In het kader van de realisatie van een grensoverschrijdende arbeidsmarkt en het bevorderen van de interregionale arbeidsmobiliteit dient de bestaande werking van EuresChannel verder uitgebouwd maar vooral beter bekend gemaakt t.a.v. de doelgroep (werknemers en werkzoekenden) en t.a.v. het bedrijfsleven. Als aanzet tot een sterkere ondersteuning door de streekactoren zal een inventaris van de acties van EuresChannel worden opgemaakt.

Moet er in het kader van een betere economische en sociale integratie niet naar gestreefd worden dat de commerciële activiteiten en handelszaken in de grensgemeenten de mogelijkheid zouden hebben om zich zowel aan het Franstalige als aan het Nederlandstalige publiek in hun eigen taal voor te stellen? Door de taalwet is dit nu niet mogelijk!

5.3. Open visier op Europa De Kortrijkse regio liep lange tijd wat achterop binnen Europese programma’s en projecten. De ambities waren eerder beperkt. Deze regio was te weinig landelijk om voluit mee te spelen in de grote Europese landbouwprogramma’s, te weinig achtergesteld om in aanmerking te komen voor de regionaaleconomische ontwikkelingsprogramma’s, te weinig grootstedelijk om mee te genieten van de grootstedenfondsen of te weinig groen om een betekenisvolle rol te vervullen in de grote milieufondsen. Sinds enkele jaren is deze ambitie bijgesteld. Enerzijds heeft de Europese Commissie haar structuurfondsen verbreed, waardoor er ook aandacht gaat naar niet-achtergestelde gebieden, naar specifieke streekgebonden innovatieve ontwikkelingen, naar klein- en middenschalige projecten in de economische of sociale sfeer. Anderzijds hebben ook de lokale besturen en organisaties meer Europees leren denken en werken. Dit heeft alvast geleid tot een veelheid aan projecten en initiatieven met een Europese inslag. Uit een recente analyse van Europese projecten (Leiedal, dec 2005) werden niet minder dan 33 streekorganisaties geïnventariseerd die samen participeerden binnen 80 Europese projecten. Samen genereerden deze projecten een Europese cofinanciering van ruim 20,8 miljoen euro in de Kortrijkse regio. De nieuwe Europese structuurfondsen voorzien voor de periode 2007-2013 een globale financiële enveloppe van 2.015 miljoen euro te besteden in België. Met ca. 2,70% van het Belgische inwonersaantal, mag de Kortrijkse regio alvast een Europese financiering van ca. 55 miljoen euro ambiëren. Met een Europese financiële duw in de rug kunnen grotere, complexere streekprojecten tot een goed einde gebracht worden De financiële motivatie is evenwel van relatief belang. De grote meerwaarde van transnationale Europese samenwerking schuilt in het leren van elkaar en het werken met elkaar. De confrontatie van ideeën, culturen en ervaringen leidt tot nieuwe inzichten, innovatieve ontwikkelingen en aldus voorsprong. Dàt vormt meteen de belangrijke uitdaging voor de streek: het opbouwen van een positieve voorsprong, door als Kortrijkse regio, als burgers, als ondernemers, als maatschappelijke instellingen enthousiast en zelfbewust Europees te denken én te werken. Op het ogenblik waarop de Europese ontwikkelingsprogramma’s (EFRO, ESF, e.d.) voor de periode 20072013 uitgeschreven worden, moet de Kortrijkse regio er meer dan ooit voor zorgen om mee te zijn in dit verhaal. Zodat we de kansen die de Europese Unie biedt, zowel op financieel als op beleidsmatig vlak, optimaal kunnen benutten. De regio wil zich meer dan ooit structureel en inhoudelijk versterken op deze Europese piste.

Streekpact


119

prioritaire aanpak: 1) structureren, prospecteren en afstemmen • opzetten van een regionale ‘kenniscel Europa’ die fungeert als een antenne voor belangrijke Europese of internationale signalen en die support verleent bij het opstellen en opvolgen van streekgebonden dossiers. Leiedal voorziet hiervoor reeds een personeelsinzet van 1 voltijds medewerker voor inhoudelijke prospectie en projectontwikkeling ten behoeve van gemeenten en lokale besturen, in nauwe samenwerking met de diensten van het provinciebestuur West-Vlaanderen. Het Welzijnsconsortium vervult deze rol tevens ten behoeve van sociale diensten en OCMW’s. Deze kenniscel zou nog versterkt kunnen worden met een ondersteuning naar de socioeconomische partners, vanuit RESOC. • opstart van een regionaal overlegforum met de diverse streekpartners die op vlak van Europese netwerking op dit ogenblik eerder autonoom werken. Dit forum moet kennis en ervaring uitwisselen over de individuele Europese samenwerkingsverbanden en projecten, zodat de knowhow die binnen deze verschillende projecten wordt opgebouwd, maximaal kan renderen in de regio. De intercommunale Leiedal neemt hiervoor initiatief, in samenwerking met de diensten van het provinciebestuur West-Vlaanderen. • sterker en directer aanwezigheid in Brussel, Europese Hoofdstad. Samen met de West-Vlaamse partners (provincie, ERSV, POM, RESOC’s, intercommunales) dient onderzocht hoe West-Vlaanderen sterker en directer kan wegen binnen de Europese gremia. Is een ‘West-vlaams huis’ in Brussel een utopie? 2) visieontwikkeling • permanent zoeken naar synergieën tussen streek- en Europese visies: De streek zal de vinger aan de pols houden bij de grote Europese beleidsontwikkelingen, teneinde actief en snel in te spelen op nieuwe trends en opportuniteiten. Het RESOC-streekpact en de visie op de ontwikkeling van de Kortrijkse regio vormen alvast een nuttige insteek naar Europese regionale ontwikkelingsprogramma’s. Lokale inzichten rond innovatie, rond duurzaamheid, rond stadsontwikkeling etc. kunnen rechtstreeks getoetst worden aan de Europese ambities zoals bepaald in de Lissabon- en de Göteborgrichtlijn. 3) programmeren en uitvoeren • daadkrachtige operationele projectuitvoerders: De streek zal de lokale krachten mobiliseren, om de grote visies en projectideeën ook snel en daadkrachtig operationeel uit te voeren. Hiervoor kan onder meer beroep gedaan worden op de operationele publieke organisaties zoals POM en/of Leiedal. • streekprojecten Europees versterken: Elk initiatief of project uit dit streekpact zal getoetst worden aan de grote Europese programma’s. Het inbedden van deze lokale projecten binnen grotere Europese netwerken kan alvast een groter financieel draagvlak bieden én bijdragen tot een inhoudelijk sterker product.

VOORLOPIGE INVENTARIS EUROPESE PROJECTEN BIJ LOKALE BESTUREN EN PUBLIC PROFIT ORGANISATIES IN DE REGIO KORTRIJK (DD. NOVEMBER 2005) ORGANISATIE Stad Kortrijk

Leiedal

Katho

Streekpact

-

PROJECTEN VISP Vlaanderen Stedenband Emulation PIAV Reconver BEL-FRA-NOR E-voice Log-in HSTconnect HST4integration Rando Een andere kijk Trialoog Agro Citizen first Duurzaam ondernemen Truckspeak ICT and Early Childhood Water Aware Eco-Health Ouvert en Ouvert II CiCe


120

Katho

Vzw Mobiel Stad Menen Stad Waregem Kortrijk Xpo Vlaams Kunststoffencentrum vzw Unizo (Zuid-West-Vlaanderen)

Toerisme Leiestreek vzw Gemeente Spiere-Helkijn Kanaal 127 cvba Syntra West

KULAK

Hogeschool West-Vlaanderen PIH Febeltex Kortrijk VDAB Kortrijk Welzijnsconsortium vzw OCMW Wevelgem OCMW Kuurne vzw BIK OCMW Kortrijk vzw De Poort OCMW Zwevegem vzw Woon en Zorg Hart Stedelijke Musea Kortrijk De Kortrijkse Schouwburg Happy New Ears Kortrijk Beeldenstorm De Kreun Dans in Kortrijk Stichting 'Ons Erfdeel' Charter Zuid-West-Vlaanderen Provincie Streekpact

- STIPPS - CCN, Consumers' Citizenship Network - RIAC - Trialoog Onderwijs - INCLUDE_ME - EU-NEXT - Digital Compendium for Nursing - Care and Cure - Sustaccess - Versterkte steden - IMIS - Euro-equus - Euro-Flanders - Polymer - L'EIE - NENSI - EuresChannel - Leiestreek/Vallée de la Lys - O'Canal - Social Business - SEMENTIS - PAIN - Télé-Langues - ICT for SME's - Transparance - Lingu@tic, communiceer over de grenzen heen - Real-time Thrombosis - Bloodomics - European Marie-Curie Training site: New Targets for anti-HIV therapy: entry and integration - European network to develop new therapeutic strategies for Parkinson's Disease using lentiviral vector technology - NATEMIS - Integrate tool for in situ characterization of effectiveness & durability of conservation techniques in historical structures - AERONEWS - European Marie-Curie Training site: lentiviral vectors for gene therapy of neurodenegenerative diseases - Targeting replication and integration of HIV - North Sea Bio Energy - IDACTA - Influtex - RAVTI - Werk.waardig - Take Care, Regie Buurt- en Nabijheidsdiensten - ESF Arbeidsbegeleiding - Arbeids-, trajectbegeleiding en opleiding kansarmen - Grensverleggend samenwerken - Opstarten van een uitwisselingsprogramma aangaande lokaal sociaal beleid - Arbeidsbegeleiding 2005 - Opleiding 2005 - Werkervaring ESF - Begeleidingsproject (opleidingsproject art. 60 §7) - United Colours of Nursing - Festival Transphotographiques - Verwanten/Complices - Audioframes - Maisons Folies - PassPartout - Dans aan de grens - De Franse Nederlanden - jaarboek - MAG-ECO - Leven in de euregionale grootstad - Onthaal op de boerderij Visie en aanzet tot Streekstrategie

121

6. Een doeltreffend arbeidsmarktbeleid Inzake de sociaal-economische ontwikkeling van de regio, ziet de Sociaal Economische Raad van de Regio van Zuid-West-Vlaanderen het als haar taak te waken over het evenwicht tussen economie en werkgelegenheid. De sociale partners zijn in deze dan ook een bewaker van een geïntegreerd regionaal arbeidsmarktbeleid, waarbij een bijzondere aandacht uitgaat naar de kansengroepen op de arbeidsmarkt. Onderstaand een overzicht van de strategische doelstellingen en de daaraan gekoppelde acties voor de arbeidsmarkt in Zuid-West-Vlaanderen.

6.1. Betere afstemming tussen vraag en aanbod op de regionale arbeidsmarkt Het spel tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt situeert zich op drie vlakken: de werkzoekenden, de vacatures en het raakvlak tussen beiden. Voor de uitbouw van een doeltreffend regionaal arbeidsmarktbeleid dienen acties ondernomen te worden op alle drie deze gebieden. A. Screening van het arbeidsmarktreserve Begin 2006 zijn er in het arrondissement Kortrijk 8.364 niet-werkende werkzoekenden, waarvan 6.252 uitkeringsgerechtigd zijn. Dat dit een vrij heterogene groep is hoeft geen betoog. Het activeren van deze mensen zal dan ook een heel diverse aanpak vragen. Belangrijk hierbij is te komen tot een grondige screening van dit arbeidsmarktreserve als basis voor de uitbouw van een gericht activeringsbeleid. Hiervoor kunnen we in de regio beroep doen op de VDAB die op dit vlak reeds verschillende acties opstartte en ook naar de toekomst toe nog verder plant. Zo worden alle werkzoekenden die zich opgeven voor ene bepaalde sector (verplichtend) uitgenodigd naar ten eerste een collectief en daarna ook een individueel informatiemoment. Hierbij wordt de werkzoekende gescreend op zijn/haar motivatie en competenties om in die bepaalde sector aan de slag te gaan. Indien deze onvoldoende blijken te zijn wordt er een oriëntatie opgestart. Op deze manier werden reeds verschillende sectoren behandeld, vb. tuinbouw, schoonmaak, bouw. Ook naar de toekomst toe wordt deze screening permanent verder uitgebouwd. B. 50-plussers Uit analyse van de arbeidsmarkt leren we dat de groep 50-plussers recent vrij sterk gestegen is in de werkloosheid. In het kader van de vergrijzing en de ontgroening van de bevolking en de daarmee gepaard gaande stijging van de afhankelijkheid, zal het echter belangrijk zijn een arbeidsmarktbeleid uit te bouwen dat erin slaagt om 50-plussers langer op de arbeidsmarkt te houden. Binnen SERR is dit een belangrijk actiepunt geworden. Hiertoe werd een project uitgeschreven met als finaliteit het sensibiliseren van zowel de werkgevers, werknemers als werkzoekenden om 50-plussers actief te houden en waar ze dit niet meer zijn, terug op te nemen in het arbeidsmarktgebeuren. Hierbij wordt beroep gedaan op de 50-plussers zelf om via zelfactivering van deze kansengroep de informatieen sensibiliseringsacties uit te werken. Dit alles zal vanuit SERR ondersteund worden door een extra projectontwikkelaar die vanaf eind 2006 bijkomend ingezet zal worden enkel en alleen op de kansengroep 50-plussers. C. Vorming en opleiding Ook de jongeren in de werkloosheid vormen een specifiek aandachtspunt voor de regio. In eerste instantie is de specifieke groep van deeltijds lerenden. We stellen namelijk vast dat de deeltijds lerenden ook niet altijd deeltijds aan het werk zijn. Deze problematiek is complex en vraagt de nodige aandacht op verschillende vlakken: stageplaatsen (kwantiteit en kwaliteit), stagerijpheid en attitude bij de jongere, spijbelproblematiek, een betere afstemming van het onderwijsaanbod op de arbeidsmarkt, enz. In dit kader ondersteunt RESOC/SERR reeds heel wat regionale acties om een voltijds ‘engagement’ van iedere jongere te realiseren: • het project TRAVAK dat instaat voor de uitvoering van voortrajecten voor deeltijds lerenden. • Het Regionaal Overlegplatform voor de Centra voor Leren en Werken, dat als hoofddoelstellingen heeft het realiseren van een voltijds engagement voor iedere jongere. • Het in kaart brengen van de problematiek in de regio en het samenbrengen van de verschillende Centra voor Leren en Werken. • Het mobiliseren van zowel de sociale partners, de sectoren als de lokale besturen om hun taak als belangrijke leveranciers van begeleide werkervaringsplaatsen op te nemen. • Het ondersteunen van de bedrijven bij de uitvoering van de werkervaring d.m.v. het inzetten van diversiteitsplannen (zie verder) en de uitbouw van peterschapprojecten. • Het informeren en ondersteunen van de trajectbegeleiders in hun contactrol naar de bedrijven toe d.m.v. individuele en collectieve informatieverstrekking. • Het signaleren van problemen en knelpunten naar de overheid toe.

Streekpact


122

We wensen bij het niet matchen tussen vraag en aanbod ook stil te staan bij de vaak moeizame doorstroming van het onderwijs naar de arbeidsmarkt. Deze moeilijke overgang kent verschillende oorzaken. De SERR Zuid-West-Vlaanderen zal dan ook expliciet de problematiek aanpakken van die opleidingen binnen het regulier onderwijs die permanent falen in het realiseren van tewerkstelling bij de afgestudeerden. Belangrijk is hierbij de rol en taak van het onderwijs, de sectoren en de bedrijfswereld uit te klaren i.f.v. de steeds meer gespecialiseerde kennis die het werkveld verwacht van de afgestudeerde. In dit kader wensen we ook te wijzen op de belangrijke problematiek van de toenemende groep ongeschoolde uitstroom en het belang om voor deze mensen de verschillende 2de-lijns mechanismen in te schakelen. Denken we vb. aan de beroepsopleiding en IBO bij VDAB, de mogelijkheden die de verschillende centra voor vorming en opleiding bieden, de opleidingen op de werkvloer, vaak mee ondersteund vanuit de sectoren, enz. Bij de moeilijke matching tussen vraag en aanbod en de moeizame doorstroom van het onderwijs naar de arbeidsmarkt kunnen we ons dan ook de vraag stellen wat de rol kan zijn van het LevensLang Leren. Kan dit instrument in deze situatie voldoende regulerend optreden? En zo ja, hoe dient dit dan concreet georganiseerd te worden. Hierbij wensen we ook het belang te benadrukken van de Elders Verworven Competenties en de erkenning ervan. Dit laatste wordt een moeilijke maar noodzakelijke oefening willen we ervoor zorgen dat de deze Elders Verworven Competenties gewicht in de schaal kunnen brengen voor elk individu die zijn rol op de arbeidsmarkt wil opnemen. D. Knelpuntberoepen Net zoals het arbeidsmarktreserve onderworpen moet worden aan een grondige screening, dienen de vacatures in de regio in kaart gebracht te worden. Dit is zeker zo voor wat betreft de moeilijk invulbare vacatures, nl. de vacatures die we terugvinden bij de knelpuntberoepen. Ook hiervoor kunnen we gebruik maken van de data die binnen de VDAB voor handen zijn. Probleem voor de regio Zuid-West-Vlaanderen is echter dat dit niet overeenstemt met de LKC-regio van de VDAB, nl. Kortrijk-Roeselare. Zodoende kunnen we nog onvoldoende de regio-specifieke knelpuntberoepen in kaart brengen. De SERR zal er verder voor ijveren dat databestanden en studies (o.a. die van VDAB) raadpleegbaar zouden worden op RESOC/SERR-niveau. E. Arbeidsmobiliteit van Wallonië naar Vlaanderen De SERR Zuid-West-Vlaanderen stelt vast dat de werkloosheidsgraad in Henegouwen en Doornik een stuk hoger is dan die in de eigen regio. Anderzijds heeft het arrondissement Kortrijk een pak vacatures die moeilijk ingevuld worden. De vraag stelt zich naar wat er aan de basis ligt van de gebrekkige arbeidsmobiliteit van Wallonië naar Vlaanderen. Werkt de taalgrens hier als belangrijkste barrière en hoe zit het dan met de Franse grensarbeiders tewerkgesteld in de Zuid-West-Vlaamse regio? Deze problematiek is niet nieuw, maar daarom niet minder complex. Vanuit RESOC/SERR worden reeds verschillende stappen ondernomen om dit aan te pakken: • Zo wordt er meegewerkt aan het project ‘Transparance’ dat voor de drie regio’s (N-Frankrijk, Henegouwen en Zuid- en Midden-West-Vlaanderen) de arbeidsmarkt in kaart brengt. • Er wordt een literatuurstudie uitgevoerd naar de motivatie(s) die een rol kunnen spelen bij het al dan niet tot stand komen van een arbeidsflux tussen de regio’s. • De bevindingen vanuit de uitzendsector worden geïnventariseerd • Er werd contact opgenomen met het Prins Filipsfonds, dat een interregionale samenwerking tussen Zuid-West-Vlaanderen en Henegouwen zal ondersteunen. • Er wordt op regelmatige tijdstippen overleg gepleegd met de collega’s van de SERR in Doornik en Moeskroen, nl. de CSEF om zo te komen tot een gezamenlijk aanpak van de problematiek. F. Lokale Werkwinkels De matching tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt wordt door vele zaken mee bewerkstelligd of afgeremd. SERR Zuid-West-Vlaanderen stelt evenwel dat een essentiële rol in de regionale arbeidsmarkt is weggelegd voor de lokale werkwinkels. De SERR wil hun werking ondersteunen en verder helpen uitbouwen geënt op een lokale dynamiek. Er dient op dit vlak gestreefd te worden naar het effectief en efficiënt realiseren van de één-loket-functie, waarbij zowel de aanbod- als de vraagzijde van de arbeidsmarkt terecht kunnen.

6.2. Projectontwikkeling EAD (evenredige arbeidsdeelname) en diversiteit Binnen SERR Zuid-West-Vlaanderen zijn 2 projectontwikkelaars actief om evenredige arbeidsdeelname en diversiteit concreet vorm te geven binnen de arbeidsmarkt in de regio. Projectontwikkeling EAD en diversiteit heeft als doelstelling bedrijven en organisaties te sensibiliseren en te begeleiden in het stapsgewijs aanpassen van hun personeelsbeleid aan de integratie en retentie van kansengroepen op de arbeidsmarkt. Onder kansengroepen vallen personen waarbij de werkzaamheidgraad lager ligt dan het gemiddelde bij de totale Vlaamse bevolking, m.n. allochtonen, arbeidsgehandicapten, ervaren werknemers (45+/50+), vrouwen in roldoorbrekende functies, laaggeschoolden en langdurig werklozen. Streekpact


123

Het diversiteitsplan Om onze doelstelling te verwezenlijken, worden er vanuit SERR diversiteitsplannen opgesteld. Heel concreet gaat het om maatregelen en acties die: de toegang tot het behoud op en/of de mobiliteit op de arbeidsmarkt vergroten voor de kansengroepen zonder de kwalificatievereisten te verlagen. Dit met het oog op evenredige participatie. De basis van de diversiteitsplannen is te vinden in een jaarlijks besluit van de Vlaamse regering waarin modaliteiten zoals subsidiëring, samenwerking met sociale partners en algemene omkadering wordt vastgelegd. Afhankelijk van het soort plan kan tot 2/3 van de effectief gemaakte kosten worden terugbetaald. Het maximum subsidiebedrag wordt jaarlijks herzien. Op dit ogenblik zijn er vier verschillende plannen mogelijk : 1. instapplan: kennismakingsplan met beperkt aantal acties over een looptijd van 1 jaar 2. diversiteitsplan: omvangrijk plan met een looptijd van 18 maand tot 2 jaar 3. groeiplan: uitloopplan na het diversiteitsplan ten belope van 1 jaar 4. clusterplan: samenwerking tussen verschillende organisaties of deelorganisaties van één concern. Een diversiteitsplan is een planmatige aanpak met 4 stappen, nl. probleemdetectie, nagaan wat de oorzaken zijn, oplossingsstrategie, en het uitvoeren en evalueren van de gekozen aanpak. Deze 4 stappen kunnen op één of meerdere onderdelen van het personeelsbeleid betrekking hebben, zoals werving en selectie (instroom), onthaal, opleiding en doorstroom en het voorkomen van uitstroom. In een diversiteitsplan kunnen tal van acties worden opgesteld die hierop betrekking hebben, met als doel te komen tot een divers en integraal personeelsbeleid. Diversiteitsacties Naast de diversiteitsplannen, die bedrijfsgericht zijn, zijn er binnen de SERR ook diversiteitsacties. Deze overschrijden het bedrijfsniveau en zijn vooral gericht op methodiekontwikkeling rond raakpunten EAD en andere HR-domeinen, alsook op het bevorderen van ervaringsuitwisseling en sensibilisatie. Concreet gaat het over acties die gericht zijn op: ervaringsuitwisseling en netwerkvorming rond diversiteit; het sensibiliseren en dynamiseren van de sectoren om een betere invulling van de vacatures te realiseren door o.a. het creëren van een open-minded visie t.o.v. diversiteit; het doorvoeren van collectieve informatieen prospectie-momenten; afstemming in de regio tussen tewerkstelling, onderwijs, huisvesting,enz.; m.a.w. het brede maatschappelijk werkveld dat zijn invloed heeft op de tewerkstelbaarheid van de kansengroepen. Kansen en uitdagingen voor de toekomst Kansen De projectontwikkeling diversiteit in de regio is er sedert 2001 in geslaagd om een uitgebreid netwerk uit te bouwen met sociale partners, VDAB, sectorconsulenten, lokale besturen, maatschappelijke organisaties, sociale hogescholen, consultants, opleidingsinitiatieven, individuele bedrijven met goede praktijken, enz. Dit brede netwerk heeft o.m. bijgedragen tot: het afsluiten van tal van kwalitatieve diversiteitsplannen in de textiel- en andere sectoren die sterk vertegenwoordigd zijn in onze regio. Het op touw zetten van het alomvattende V.O.R.K project voor de horecasector. Elk jaar een stijgend aantal diversiteitsplannen, met als gevolg een groeiende bewustwording van de noodzaak van diversiteit en een personeelsbeleid dat hieraan aangepast is. Uitdagingen In een aantal sectoren wordt de diversiteitsgedachte nog onvoldoende gedragen en is projectontwikkeling afhankelijk van de goodwill van bepaalde individuen binnen de sector. Meer duidelijkheid omtrent het engagement en de verwachtingen naar de sectoren toe is dan ook noodzakelijk! Een belangrijk nadeel is dat er tot op heden maar één indieningsronde is voor het afsluiten van diversiteitsplannen. Nogal wat bedrijven haken af omdat de periode van indiening niet samenvalt met het tijdstip waarop in het bedrijf acties worden opgezet inzake diversiteit. Zowel voor de kwaliteit als kwantiteit van de diversiteitsplannen zou het een duidelijke meerwaarde zijn als de bedrijven permanent een aanvraag voor een diversiteitsplan kunnen indien. Ook naar de netwerkvorming toe zou dit betekenen dat ook zij actief en op eender welk ogenblik bedrijven en organisaties kunnen aandragen die geïnteresseerd zijn in het opstarten van diversiteitsacties. In onze regio, die nog steeds wordt gekenmerkt door een groot aantal familiebedrijven, is er een grote behoefte aan het opstarten of optimaliseren van het huidige personeelsbeleid. Dit wordt nog te vaak geassocieerd met personeelsadministratie en het regeren met “boerenverstand”. Een doorgedreven samenwerking met de netwerkpartners en het opzetten van samenwerkingsverbanden kan de regio hierin verder sensibiliseren en zodoende toegankelijker maken voor diversiteit in het algemeen. Streekpact


124

Diversiteitsforum In aansluiting met de diversiteitsplannen en de diversiteitsactieswerd werd er vanuit SERR Zuid-WestVlaanderen een diversiteitsplatform opgericht. Dit platform is een forum voor alle diversiteitmedewerkers actief in de regio, en heeft tot doel een gecoördineerde aanpak van de kansengroepen te realiseren in Zuid-West-Vlaanderen. Het diversiteitsforum verstevigt en structureert de netwerking en bevordert het overleg. Er wordt zowel op operationeel als op beleidsvoorbereidend niveau gewerkt.

6.3. Adviesopdrachten SERR Zuid-West-Vlaanderen buigt zich ook over een aantal arbeidsmarkt-gelinkte materies en adviesaanvragen. Deze hebben betrekking op o.a.: • beschikbaarheid van werkzoekenden, • concurrentie tussen de gesubsidieerde en reguliere economie, • beoordelen of initiatieven passen binnen de subregionale arbeidsmarkt, • behandelen van concrete adviesvragen vanuit hogere overheden rond dossiers betreffende opleiding, werkervaring, tewerkstelling, herplaatsing van werkenden en werkzoekenden, • het behartigen van bepaalde materies indien binnen bedrijven geen syndicale afvaardiging/onderhandeling aanwezig is,.. Omtrent een aantal courante materies worden op heden opdrachten gegeven door hogere overheden. Het betreft vooreerst een aantal algemene opdrachten zoals het uitwerken van een jaarlijks actieplan en het adviseren van het VDAB-ondernemingsplan. Er wordt over gewaakt dat beiden in overeenstemming zijn met de prioriteiten van het subregionaal arbeidsmarktbeleid. Daarnaast heeft de SERR nog een aantal meer specifieke adviesopdrachten. Deze dossiers worden beoordeeld in functie van het subregionaal arbeidsmarktbeleid en hebben betrekking op: Meerwaardeneconomie (Incubatiecentra, invoegbedrijven en sociale werkplaatsen) Werkgelegenheidsbeleid (Lokale werkwinkels en Dienstencheques) Werkervaringsmaatregelen (o.a.WEP-plus en Buitenschoolde Kinderopvang) Opleidingsmaatregelen (IBO, ESF heboomkrediet en lokale projectprogrammatie VDAB) Trajectbegeleiding (o.a. Ombudsfunctie) Begeleiding van bedrijven (o.a. herplaatsingsfonds en diversiteitsplannen) Daarnaast werd er in de schoot van de SERR een Ombudsdienst opgericht. Deze Ombudsdienst behandelt klachten van werklozen, werkgevers en derden, die zich onheus behandeld voelen door één of andere instantie op vlak van arbeidsbemiddeling. De Ombudsdienst formuleert in deze dossiers een advies in de zin van een poging tot bemiddeling tussen de betrokken partijen. Op deze manier staat de Ombudsdienst garant voor een objectieve klachtenbehandeling.

6.4. Socio- e c o n o m i s c h e a n a l y s e Om een doeltreffend en een geïntegreerd regionaal arbeidsmarktbeleid te kunnen voeren is het essentieel dat we een duidelijk beeld hebben van de arbeidsmarkt in Zuid-West-Vlaanderen. Hiertoe wordt permanent werk gemaakt van het verzamelen, verwerken en bestuderen van socio-economische gegevens. Deze worden - afhankelijk van de zich stellende problematiek - telkens verder uitgediept en benadert in specifieke dossiers. Op die manier wensen we vanuit de SERR Zuid-West-Vlaanderen te komen tot een globale positionering van de regionale arbeidsmarkt in een ruimere geografische en thematische context, met een klare kijk op de Zuid-West-Vlaamse eigenheiden en zijn specifieke problematieken. Hiertoe wordt een netwerk uitgebouwd met partners zoals POM, Provincie West-Vlaanderen (dienst sociale planning), Leiedal, Werk.Waardig, VDAB, WES, enz. Bedoeling is de databestanden op elkaar af te stemmen zodat een vlotte uitwisseling van gegevens mogelijk wordt.

Streekpact


125

7. Ontwikkeling van de sociale economie Situering - Een evenwichtige sociaal-economische ontwikkeling van de streek moet tewerkstellingskansen bieden voor iedereen. Hoewel de werkloosheidsgraad in Zuid-West-Vlaanderen lager ligt dan het Vlaams gemiddelde zijn er niettemin meer dan 8000 werkzoekenden in de regio, - Hierbij wordt vastgesteld dat het vooral voor minder-geschoolden, oudere werklozen (+45 jaar), beperkt arbeidsgeschikten, allochtonen, deeltijds leerplichtige jongeren het vrij moeilijk is om (terug) werk te vinden. Deze risicogroepen op de arbeidsmarkt dreigen dan ook met langdurige werkloosheid geconfronteerd te worden met alle gevolgen van dien. - Voor de aanpak van deze problematiek werd tijdens het laatste decennium bijzondere aandacht besteed aan de ontwikkeling van de sociale economie. Onze regio heeft hier sterk op ingespeeld met o.m. de uitbouw van het sociaal startcentrum Kanaal 127, de realisatie van invoegbedrijven, sociale werkplaatsen, de kringloopcentra, diverse buurt- en nabijheidsdiensten, etc. - Daarnaast zijn er de beschutte werkplaatsen- De Waak, Kuurne en Het Veer, Menen- die een omvangrijke tewerkstelling gecreërd hebben, specifiek bedoeld voor minder-valide personen of personen met een beperkte arbeidsmarktgeschiktheid. Doelstellingen De uitbouw van de sociale economie in Zuid-West-Vlaanderen dient verder versterkt in het bijzonder met het oog op de creatie van duurzame tewerkstelling van kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt. Daartoe worden volgende doelstellingen vooropgesteld aansluitend bij prioriteit 18 van het strategisch plan voor de Zuid-West-Vlaamse economie.

7.1. Ontwikkeling van nieuwe bedrijven in de sociale economie ⇒ Het startcentrum sociale economie Kanaal 127 heeft pionierswerk verricht voor de ontwikkeling en begeleiding van nieuwe projecten tot bedrijven, die marktconform kunnen werken (bvb. Baobab, Clarus, Yello, Car Cleaning Service, Eco-profil, Maki, Diensten Thuis, Textielhuis,..). ⇒ Kanaal 127 dient dan ook verder ondersteund in zijn opdracht om: • Potentiële projecten voor ontwikkeling van bedrijven in het domein van de sociale economie te detecteren en te stimuleren; • Deskundige en intensieve begeleiding en ondersteuning (management, financieel, technisch, secretariaat,…) aan startende ondernemersprojecten • aangepaste accommodatie en gemeenschappelijke faciliteiten ter beschikking te stellen aan de startende sociale-economie bedrijven

7.2. Bevorderen van tewerkstelling risicogroepen in reguliere economie Ook in de reguliere economie dienen maximale inspanningen geleverd om de tewerkstelling van risicogroepen te behouden en zo mogelijk te verhogen door: ⇒ Een sterkere promotie van het wettelijk instrumentarium voor de tewerkstelling van werk-zoekenden uit de risicogroepen in de reguliere economie zoals o.m. invoegafdelingen, diversiteitsplannen, CAO nr. 26 (tewerkstelling minder-validen). ⇒ Een actieve prospectie naar nieuwe mogelijkheden en projecten met kansen op duurzamen tewerkstelling voor de risicogroepen. Acties

1) Trajecten voor deeltijds lerende jongeren Probleemstelling: - In onze regio volgen 550 jongeren het deeltijds onderwijs. Slechts 55% heeft een deeltijdse job, 108 jongeren worden opgevangen via brugprojecten. De overigen, zo’n 140 jongeren hiervan hebben geen job of werkervaringsplaats. - Het imago van het Deeltijds Onderwijs is laag. Jongeren komen erin terecht als allerlaatste alternatief. Vooral het feit dat een aantal jongeren geen werk vinden en bijgevolg een aantal dagen per week inactief zijn versterkt de negatieve beeldvorming! Streekpact


126

Doel: - Inschrijving in het Deeltijds Onderwijs zou de start van een traject moeten zijn, waarbij binnen een beperkte termijn een werk- of werkervaringsplaats, een brugproject of een specifieke opleiding kan worden aangeboden Aanpak: ⇒ Project TRAVAK: voortrajecten voor deeltijds lerenden Dit project is een gezamenlijk en gecoördineerd initiatief van diverse actoren op het werkveld (o.m. stad Kortrijk, Talent & Co, Aura,…) dat door Minister Vandenbroucke werd goedgekeurd. TRAVAK wil voortrajecten op maat uitwerken voor jongeren die minder gemotiveerd, minder arbeidsrijp of geen loopbaanperspectief zien. ⇒ Actieplan t.a.v. reguliere en sociale economie Een actieplan dient uitgewerkt om deeltijdse jongeren daadwerkelijk kansen op tewerkstelling te geven in de reguliere economie maar ook in de sociale economie via o.m. invoegbedrijven of tewerkstellingsmaatregelen zoals WEP-plus.

2) Opvolging conclusies WES-onderzoek - In 2005 heeft het West-Vlaams economisch studiebureau een onderzoek in opdracht van de provincie opgestart naar bijkomende tewerkstellingsmogelijkheden voor kansengroepen in de reguliere economie. In het kader van dit onderzoek werd een enquête gevoerd waaraan 1310 bedrijven hebben meegewerkt, waarvan 368 uit onze regio. - De resultaten van de enquête tonen aan dat er nog tewerkstellingsmogelijkheden zijn voor de kansengroepen: • in een aantal bedrijven geraken ook de laaggeschoolde jobs niet ingevuld; een betere bemiddeling, begeleiding en ondersteuning (ook attitudevorming) van kansengroepen kan hier een oplossing bieden. • een aantal bedrijven denken eraan om in de toekomst bepaalde functies op te splitsen waardoor eenvoudige deeltaken kunnen afgesplitst worden en op die manier functies ontstaan die kunnen ingevuld worden door laaggeschoolden • meer en meer bedrijven bieden aan hun personeel extra diensten aan Diensten die ingevuld kunnen worden door laaggeschoolden zoals strijkdienst, opvang tijdens vakanties,… • Bedrijven in de toekomst zullen meer laaggeschoolde activiteiten (schoonmaak, bewaking, groenonderhoud,…) uitbesteden in de toekomst - Op basis van de resultaten van de enquête zal Kanaal 127 een gerichte prospectie voeren naar de bedrijven met tewerkstellingsmogelijkheden voor kansengroepen. - Bedoeling is dat het WES een proceshandboek opmaakt die de startcentra zoals Kanaal 127 kunnen hanteren bij het initiëren van nieuwe projecten in bedrijven.

3) Experimenten voor ‘werkgeversverbanden’ - Het werkgeversverband is een vennootschap, onder de rechtsvorm van het ESV (Economisch SamenwerkingsVerband), die is opgericht met als enig doel werknemers ter beschikking te stellen van de oprichters-bedrijven. De leden-bedrijven moeten een economische activiteit uitvoeren (geen vzw’s) - Een werkgeversverband combineert banencreatie voor kansengroepen met steun aan bedrij-ven en versteviging van het concurrentievermogen via flexibele invulling van hun personeels-behoeften. De aangesloten bedrijven verdelen de behoefte aan tijdelijke arbeidskrachten onder elkaar. Per 1/1/2006 heeft Kanaal 127 ism De Ent (startcentrum sociale economie Ronse) een project op-gestart om de idee ‘werkgeversverband’ verder te verfijnen en een concept voor de implementatie in de regio uit te werken en te promoten.

7.3. Uitbouw van de sociale diensteneconomie Probleemstelling - In Zuid-West-Vlaanderen is de tewerkstelling van kansengroepen goed tot zeer goed uitge-bouwd. Toch vindt een omvangrijke groep personen nog steeds niet de weg naar de arbeidsmarkt. De integratie van deze personen via tewerkstelling in het reguliere circuit moet blijvend worden nagestreefd en bevorderd. Dat lukt evenwel niet altijd en het wordt er niet makkelijker op naarmate onze economie steeds meer laaggeschoolde industriële jobs uitstoot. De verdere ontwikkeling van de sociale economie, en de lokale diensteneconomie in het bijzonder, is dan ook een noodzakelijke aanvullende beleidsstrategie. - Naast de creatie van nieuwe bedrijven zijn er op lokaal vlak heelwat initiatieven ontstaan zoals o.m. buurt- en nabijheidsdiensten, sociale werkplaatsen, arbeidszorg, PWA’s en organisaties inzake dienstencheques alsook specifieke tewerstellingsmaatregelen zoals art. 60, WEP-plus, SINE,… - Daar waar er voor de bedrijfswereld een degelijk ondersteuningsaanbod bestaat door de werking van het startcentrum Kanaal 127 bestaat er op vandaag geen afdoende ondersteuningsaanbod voor de locale besturen. Nochtans hebben zij een cruciale rol te spelen op het vlak van de sociale economie. Zo

Streekpact


127

hebben de gemeentebesturen een regierol gekregen in het kader van de uitbouw van de diensteneconomie. - De ervaring in de regio is dat het de lokale besturen vaak aan tijd, middelen en/of know-how ontbreekt om de bevoegdheden die zij hebben optimaal te benutten. Er bestaat m.a.w. een grote nood aan ondersteuning bij de ontwikkeling en implementatie van een beleid rond lokale diensteneconomie en sociale tewerkstelling. Een regionaal initiatief gericht op ondersteuning en begeleiding van lokale besturen en lokale initiatiefnemers kan dan ook een meerwaarde bieden! Project “Werk-Waardig” – uitbouw regionale kennispool (sociale) diensteneconomie Dit project werd in mei 2005 opgestart in het kader van het Europees programma Equal. Het project loopt over 3 jaar. Regionaal partnerschap: Het project is gegroeid uit een regionaal partnerschap van het Welzijnsconsortium (tevens coördinator), stadsbestuur en OCMW Kortrijk, werkwinkel Kortrijk, vzw Mentor, vzw BIK, Samenlevingsopbouw, Kanaal 127, het provinciebestuur, Leiedal en RESOC. Recent is ook vzw Tandem van Waregem toegetreden tot het partnerschap. Doelstelling: Naar analogie met de sociale startcentra zoals Kanaal 127, die know-how aanbieden aan de bedrijven, wil het project Werk-Waardig een regionale kennispool uitbouwen voor lokale besturen en socialprofitorganisaties die op een creatieve wijze tewerkstelling willen realiseren voor de kansengroepen. Het project heeft volgende doelstellingen: - Aanbieden van begeleiding en ondersteuning aan de gemeentebesturen in het kader van hun regierol voor de ontwikkeling van dienstenwerkgelegenheid - Aanbieden van begeleiding en ondersteuning op maat aan OCMW’s in het kader van hun wettelijke tewerkstellingsopdrachten. - Aanbieden van begeleiding en ondersteuning op maat aan effectieve starters en initiatiefnemers met name de lokale besuren en social-profit organisaties Uitgangspunten voor de aanpak Cruciaal voor de aanpak is dat de bestaande expertise in de regio en de aanwezige knowhow op het vlak van sociale activering maximaal wordt gebruikt als hefboom om nieuwe projecten te lanceren en te ondersteunen. Dit uitgangspunt wordt geconcretiseerd door: - Ervaren coördinatoren en projectontwikkelaars vrij te stellen om anderen te adviseren en te begeleiden; - Externe expertise in te huren (bvb. HIVA – KULeuven); - Het organiseren van ervaringsuitwisseling tussen soortgelijke projecten (o.m. netwerk arbeidszorg, uitwisselingstafel OCMW-trajectbegeleiders, uitwisselingstafel buurtdiensten,..) Hiertoe is, in het kader van deze kennispool, het ekwivalent van 3 voltijdse medewerkers ingezet om de locale besturen ter plaatse te ondersteunen, te begeleiden en te adviseren. Concrete aanpak: - Informatie en analyse In eerste instantie werd de regioanalyse ‘Tewerkstellingsinitiatieven voor kansengroepen in Z-W-Vl.’ uitgevoerd. Het betreft een grondige nulmeting, stand van zaken in de regio op vandaag. Uiteindelijk doel is de uitbouw van een volwaardig informatie en documentatiepunt sociale economie, incl. arbeidsmarktstatistieken, subsidiemogelijkheden, praktijkvoorbeelden… - Gemeentelijke ondersteuningstrajecten De ervaring uit de eerste maanden van het project leert dat de nood aan ondersteuning groot is. Er werden trajecten opgestart in Harelbeke, Waregem, Zwevegem, Avelgem (& Spiere-Helkijn), Wevelgem en Wervik. Inhoudelijk gaan de trajecten voornamelijk over de verkenning, voorbe-reiding en effectieve opstart van buurt- en nabijheidsdiensten. In sommige gevallen betreft het ook de consolidering en verdere uitbouw van bestaande diensten en tewerkstellingsprojecten. - Regionale uitwisselingstafels Cf. supra: Uitwisselingstafel buurtdiensten, arbeidszorg en OCMW-trajectbegeleiders - Wat met regierol lokale besturen? Eerste stap hierbij is de ontwikkeling van een regiemodel voor Kortrijk door het HIVA (K.U.Leuven). In tweede instantie zal de toepasbaarheid van het Kortrijks model voor (andere gemeentes uit) de regio worden onderzocht en eventueel toegepast. - Signaalfunctie naar hogere overheden Vanuit de concrete werking van Werk.Waardig worden signalen gebundeld, aanbevelingen geformuleerd en overgemaakt aan de bevoegde instanties op diverse beleidsniveaus.

Streekpact


128

8. Uitbouw van de SOCIAL PROFIT 8.1. Omschrijving social-profitsector in Vlaanderen 108 - De social-profitsector bestaat uit vele, creatieve en professioneel beheerde ondernemingen die inte-

-

-

graal deel uitmaken van de Vlaamse economie (onderdeel van de quartaire sector). De socialprofitondernemingen hebben een uitgesproken maatschappelijke doelstelling en stellen zich ten dienste van personen, bevolkingsgroepen én de samenleving. Ze bieden verschillende, gespecialiseerde diensten aan op diverse domeinen: gezondheid, welzijn, cultuur, vorming, tewerkstelling,… Ze zijn dus niet gericht op het streven naar een zo groot mogelijke winst ten voordele van de aandeelhouders die kapitaal inbrengen.109 De social-profitsector wordt in belangrijke mate gefinancierd met ‘gemeenschapsmiddelen’ (subsidies). Maar ook ‘marktmiddelen’, eigen bijdragen van gebruikers, giften en vrijwilligerswerk dragen bij aan de aangeboden diensten. De social-profitsector bestaat zowel uit private organisaties (voornamelijk vzw’s, stichtingen en mutualiteiten) als uit publieke organisaties (autonome overheidsinstellingen, bv. publieke ziekenhuizen of rusthuizen verbonden aan een OCMW). Zowel de private als de publieke social-profitondernemingen zijn zelf verantwoordelijk voor het goed beheer van de organisatie. De social-profitsector bestaat uit vele, verschillende subsectoren110: • Ziekenhuizen (alle types) • Gezondheidsinrichtingen en –diensten zoals thuisverpleging, centra voor geestelijke gezondheidszorg, revalidatiecentra, Rode Kruis, laboratoria, wijkgezondheidscentra,.. • Actoren inzake preventieve gezondheidszorg zoals o.m. de CLB, ziekenfondsen, huisartsenkringen en – organisaties, kringen van kinesisten, diëtisten, apothekers,.. lokale besturen en lokale gezondheidsnetwerken,.. • Rustoorden en rusten verzorgingstehuizen • Kinder(dag)opvang: crèches, kinderdagverblijven, initiatieven voor buitenschoolse kinderopvang,.. • Centra voor Kinderzorg en Gezinsondersteuning – Centra voor Integrale Gezinszorg • Gezinszorg (persoonsverzorging, huishoudelijke en psycho-sociale hulp aan bejaarden en gezinnen in de thuissituatie) • Algemeen welzijnswerk • Bijzondere jeugdbijstand • Gehandicaptenzorg • Beschutte en sociale werkplaatsen • Sociale huisvesting (sociale verhuurkantoren, huurdersbonden, …) • Socio-cultureel werk zoals culturele centra, bibliotheken, sportverenigingen en –centra, radio en televisie, volksontwikkeling, basiseducatie, beroepsopleiding, jeugdwerk, toerisme, milieubeweging, samenlevingsopbouw, minderheden- en integratiesector, ontwikkelingssamenwerking,.. • Podiumkunsten (theater, dans, muziek, …)

8.2. Het belang van een goed uitgebouwde social-profitsector op streekniveau 111 - De social-profitsectoren zijn een belangrijke motor voor jobcreatie. De werkgelegenheid in de diverse Vlaamse social-profitsectoren is de voorbije 25 jaar verdubbeld tot zelfs verdrievoudigd. Dit komt mede door het arbeidsintensieve karakter van de social-profitactiviteiten. In de gezondheids- en welzijnsector bijvoorbeeld zijn er in 2004 bijna 16 personen werkzaam (werknemers en zelfstandigen) per miljoen euro ‘output’ (d.i. viermaal meer dan in de industrie). Social-profitactiviteiten worden ook veel minder beïnvloed door conjuncturele ontwikkelingen en globalisering (maar veeleer door uitgaven van de overheid (incl. sociale zekerheid) en de gezinnen. - Ook in de toekomst zal de tewerkstelling in de social-profitsectoren verder blijven toenemen onder invloed van demografische, maatschappelijke, technische en organisatorische ontwikkelingen. De 108

Bron: Vlaamse Confederatie van Social-Profit Ondernemingen (VCSPO), d.i. de intersectoral werkgeversorganisatie van de social-profitsectoren in Vlaanderen – zie www.vcspo.be. Dit betekent echter niet dat er geen positief boekhoudkundig verschil mag zijn tussen inkomsten en uitgaven. Dit is noodzakelijk voor de continuïteit van de dienstverlening en de leefbaarheid van de organisatie. 110 Ressorterend onder meerdere private paritaire comités (meer bepaald 304, 305, 318, 319, 327 en 329) en openbare comités voor sociaal overleg (cf. Comité B en C). 111 Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV): De indirecte werkgelegenheid van de bedrijfstak gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening (Brussel, januari 2006) – Voor een beknopte samenvatting: zie laatste nummer van VCSPO-direct op www.vcspo.be. 109

Streekpact


129

groeiende noden en behoeften in onze samenleving zullen zich in sterke mate vertalen in bijkomende jobs. - De social-profitactiviteiten dragen rechtstreeks bij aan de levenskwaliteit van de bevolking in de streek. De dienstverlening op het vlak van gezondheid, welzijn, cultuur, vorming,… komt ook de sociaal-economische streekontwikkeling ten goede. De aantrekkelijkheid van de regio om er te werken en te wonen wordt verhoogd. De social-profitdiensten draagt bij aan de beschikbaarheid en de productiviteit van arbeidskrachten in de regio doordat mensen beroep kunnen doen op lokale kinderopvanginitiatieven of kunnen deelnemen acties op het vlak van levenslang leren, doordat kansen gegeven worden aan kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt via de sociale economie,… Ook kunst, cultuur en recreatie (sport, hobby,…) bepalen mee het imago van de streek en trekken veel bezoekers aan, wat ook weer een economische impuls kan geven aan de regio. - De social-profitondernemingen – die hun ‘sociale opdracht’ voorop stellen – maken integraal deel uit van onze economie. Dit vertaalt zich in vele banden met tal van andere sectoren. Er zijn aanzienlijke financiële stromen en omvangrijke werkgelegenheidseffecten in andere sectoren. Voor elke 100 direct werkende personen (werknemers en zelfstandigen) in de gezondheids- en welzijnsector zijn er 14 personen indirect werkzaam in allerlei toeleverende bedrijfstakken (voeding, farmaceutica, handel,…) als gevolg van de aankoop van goederen en diensten door ziekenhuizen, rusthuizen, beschutte en sociale werkplaatsen,... Bovendien besteden de werkende personen in de gezondheids- en welzijnssector hun inkomen aan de consumptie van allerlei goederen en diensten, wat leidt tot 17 indirect werkzame personen in andere sectoren per 100 direct werkzame personen in de gezondheids- en welzijnssector.

8.3. Aanzet tot een streekstrategie 8.3.1. D e z or g- en di e n stv e r le n i ng a l s p r im a i r u i tg a ng s pu nt vo or d e st r at eg i e - Hoewel de social profit een brede waaier van diensten omvat die gegroepeerd zijn in een aantal sectoren zoals gezondheidszorg, ouderenzorg, thuiszorg, kinderopvang, zorg voor de minder-validen,… dient benadrukt dat het primair uitgangspunt het welzijn van de patiënt, de klant, de bepaalde bevolkingsgroepen,… is en niet de sectoren of de instellingen op zich. - De basisstrategie dient derhalve gericht te zijn op een geïntegreerde aanpak van de zorgen dienstverlening in functie van de patient, client of bevolkingsgroep,… Dit vereist een grotere samenwerking en netwerking tussen de diverse betrokken instellingen en hulpverleners zoals dit bvb. bij de palliatieve zorg het geval is.

8.3.2. S t r ate g i sc he a a np ak pe r s ect or 1. Preventieve gezondheidszorg Situering: - Er is een toenemende aandacht voor een preventief gezondheidsbeleid waarbij ook gewerkt wordt aan gezondheidsbevordering via de leefstijl, een gezonde omgeving,… Gezondheid betekent een algemeen welbevinden zowel fysisch, psychisch als sociaal. - Een preventief gezondheidsbeleid zal het welbevinden en de kwaliteit van het leven op vele domeinen verhogen: algemeen, als gezinslid, als werknemer (minder absenteîsme, langer behoud van know-how en ervaring,…) Strategische doelstellingen: - Het teweeg brengen van de leefstijlverandering vooral op het niveau van roken, voeding, beweging, ongevalpreventie,… - Ziektepreventie meer ingang doen vinden door vroegtijdige opsporing van ziekten (bvb. borstkanker,..), screening van risicogroepen (o.a. senioren op valrisico,…), vaccinaties,.. - Het preventief gezondheidsbeleid introduceren in het onderwijs en bij locale besturen (tabakspreventiebeleid, gezonde voedingsbeleid, bewegingsbeleid,…) - Bevorderen van een gezonde woon- en leefomgeving zowel wat het leefmilieu als wat het binnenmilieu betreft. a) gezond Leefmilieu: - Uit de Belgische Gezondheidsenquête 2004 blijkt dat de meeste hinder ondervonden wordt van uitlaatgassen en lawaaihinder van wagens, geurhinder door de industrie,.. - Een goede ruimtelijke ordening en de implementatie van lokale mobiliteitsplannen dienen bij te dragen tot een gezond leefmilieu b) binnenhuismilieu - De kwaliteit van het binnenmilieu wordt bepaald door fysische (straling, vochtigheid,..), chemische (gassen, stofdeeltjes,..) en biologische (huisstofmijt,..) factoren.

Streekpact


130

-

Renovatie van oude woningen maar ook bouwtechnische maatregelen t.a.v. nieuwe woningen (juist materiaalgebruik, ventilatie, …) moeten bijdragen tot een beperking van de gezondheidsrisico’s. Ook stedenbouwkundige maatregelen kunnen een aantasting van het binnenhuismilieu voorkomen (geen woonzones naast drukke verkeersassen of bedrijventerreinen,…)

2. Ziekenhuissector Strategische doelstellingen: - Het optimaal benutten van de groeimogelijkheden in de ziekenhuissector o.m. ingevolge de relatief sterke vergrijzing, de groei van de besteding van patiënten (toename hospitalisatieverzekeringen,… de ontwikkeling van nieuwe activiteiten (subspecialisatie) en de internationalisering (o.m. opengaan grenzen op vlak sociale zekerheid). Bij de verdere ontwikkeling dient een afstemming en samenwerking nagestreefd tussen de ziekenhuizen van Kortrijk, Waregem en Roeselare-Menen. - De uitbouw van nicheactiviteiten kan een aanbod van gezondheidszorg tot stand brengen voor het ganse grensoverschrijdend metropoolgebied gevormd met Wallonië en Noord-Frankrijk. Een verbetering van het openbaar vervoer tussen Kortrijk met Noord-Henegouwen en Noord-Frankrijk is hiertoe een cruciale factor! Project nieuw regionaal ziekenhuis te Kortrijk situering: - Dank zij de fusie tot één groot Kortrijks ziekenhuis kan AZ Groeninge groeien van 4 lokale naar één regionaal ziekenhuis, met een bovenregionale uitstraling. - Het aanbod aan hooggespecialiseerde dienstverlening van het fusieziekenhuis werd in 2005 reeds uitgebreid met o.m. een obesitascentrum, een wondzorgcentrum, een eenheid voor psychiatrische spoedinterventie, een nieuw chirurgisch dagziekenhuis,.. - Het samenbrengen binnen één nieuw gebouw zal de kruisbestuiving tussen de diverse disciplines en specialisaties nog meer stimuleren, waardoor de zo belangrijke multidisciplinaire samenwerking bevorderd wordt en een integrale en gespecialiseerde zorgaanbod kan uitgebouwd worden. - De structuur van het nieuw gebouw laat toe om snel in te spelen op de evolutie van de maatschappelijke tendensen: de vergrijzing van de bevolking, de kortere verblijfsduur, de ver-schuiving van ambulante therapie en verzorging,.. doordat alle vleugels van het nieuw ziekenhuis identiek zullen worden opgebouwd. gefaseerde aanpak nieuwbouw – zone Cannaertstraat: - Om budgettaire redenen opgelegd door de Vlaamse overheid werd het totaalproject opgesplitst in 7 deelprojecten en 4 bouwstappen. Het masterplan voorziet de volledige afwerking van de nieuwbouw tegen 2018. - In september 2005 werd de 1e bouwfase (projecten 1 en 2) opgestart. De tweede bouwstap is voorzien voor 2007. - Voor de verdere realisatie is het van cruciaal belang dat de Vlaamse overheid zich daadwerkelijk engageert om de volgende deelprojecten goed te keuren volgens de vooropgestelde timing. In het najaar 2005 werd de 1e fase voor de nieuwbouw van het ziekenhuis AZ Groeninge opgestart op de zone Cannaertstraat te Kortrijk. De verdere realisatie van de nieuwbouw dient te worden opgevolgd derwijze dat de volgende bouwfasen kunnen gerealiseerd worden overeenkomstig de voorziene timing. 3. Ouderenzorg Situering (zie sociaal-economische analyse) - Het aandeel van de 60-plussers in de bevolking van de regio zal toenemen van 23% in 1999 tot 35% in 2050 - In Vlaanderen zal het aantal 80 tot 85-jarigen tussen 1996 en 2020 stijgen met 42% en tussen 2020 en 2050 met 51%. Het aantal 85 plussers zal tussen 1996 en 2020 stijgen met 79% en tussen 2020 en 2050 zelfs met 93% Strategische doelstellingen - De ouderenzorg dient verder uitgebouwd om de levenskwaliteit van het toenemend aantal ouderen en hoogbejaarden te garanderen en te verhogen. Optimalisatie van het aantal RVT bedden is een aandachtspunt. De ouderenzorg dient een essentieel onderdeel te vormen van het streekbeleid vanuit een breed maatschappelijke visie. - De ouderenzorg dient gerealiseerd door meer thuiszorg, thuiszorgondersteunende initiatieven en meer residentiële ouderenzorg uit te bouwen en af te stemmen. Ouderenzorg dient gepaard te gaan met maatwerk i.f.v. de noden van de cliënt en zijn familie. - In de aanpak van de ouderenzorg dient bijzondere aandacht besteed aan: • Het streven naar een geïntegreerd woonbeleid met diverse woon- en zorgvormen (woon- en zorgcentrum, dagverzorgingscentrum, kortverblijf, dienstencentra, serviceflats,…) en een optimale generatie mix. Streekpact


131

• De uitbouw van woon- en zorgcentra die fungeren als spil van de ouderenzorg • Het verhogen van de veiligheid, de mobiliteit, toegankelijkheid,.. • De realisatie van een service-level omgeving - Samenwerking met onderwijs en onderzoek in functie van evidence based care - Aandacht voor de ouderenzorg in de relatie tot de Euroregio - Valorisatie van de know how in de ouderenzorgsector. 4. Kinderopvang Situering: - De economische functie van de kinderopvang zorgt ervoor dat ouders arbeid en gezin kunnen combineren. Een gepast doelgroepenbeleid i.f.v. kinderopvang kan gelijke kansen bieden op de arbeidsmarkt. - Daarnaast heeft kinderopvang ook een opvoedingsfunctie, complementair aan de ouderlijke opvoeding. - Ten slotte vervult kinderopvang een sociale functie: kinderen leren respectvol om te gaan met diversiteit in etnische achtergrond, religie, gezinssamenstelling,.. Strategische doelstellingen: - Een kwaliteitsvolle voorschoolse kinderopvang (0-3 jaar) en buitenschoolse kinderopvang (3-12 jaar) moeten een basiselement vormen van het streekbeleid zowel t.a.v. de profit sectoren als human resource tool als naar de globale samenleving met bijzondere aandacht voor de combinatie arbeid en gezin. - De uitbouw van kinderopvang dient gerealiseerd door: ⇒ Optimalisering van het beschikbare aanbod met accent op professionaliteit en kwalitatieve opvang; ⇒ In overleg met alle relevante actoren; ⇒ Het voeren van een informatiebeleid naar de ouders; ⇒ Participatie van de reguliere kinderopvang sector aan stadsontwikkelingsprojecten van welke aard ook (industrie, woongebied, stadskern, commerciële activiteiten,…) Hierbij dient rekening gehouden met nieuwe noden ten gevolge van nieuwe gezinstypologiëen, het toenemend aantal twee-verdieners en de mobiliteit van de ouders - De samenwerking met het onderwijs dient bevorderd bij de verdere uitbouw - De beschikbare know how in de reguliere kinderopvang sector dient gevaloriseerd. 5. Thuiszorg Stijgende behoefte aan thuiszorg - Demografische gegevens tonen aan dat binnen de vergrijzing het aantal hoogbejaarden stijgt. (= verzilvering binnen de vergrijzing). Een toename van de zorgvraag is dan ook te verwachten. - De toename van de thuiszorgvraag wordt reeds vastgesteld. Mensen willen zo lang mogelijk in hun thuisomgeving blijven wonen, ook als ze zorgbehoevend zijn. Cijfergegevens tonen aan dat er veel meer zorgbehoevenden zijn dan er kunnen opgevangen worden binnen residentiële woonvormen. Dit zal de vraag naar thuiszorg nog doen toenemen. - Om de zorg thuis te kunnen blijven garanderen zal de sector samen met de besturen creatieve oplossingen op maat van de behoeftige moeten bedenken. - Ook psycho-sociaal is het heel belangrijk voor de gebruiker dat hij zo lang mogelijk in zijn vertrouwde thuisomgeving kan blijven. Deze vorm van hulpverlening is trouwens ook kostenbesparend voor de maatschappij. Strategische doelstellingen - Betere ondersteuning van het netwerk rond de patient: In een zorgzame samenleving moet er een evenwicht zijn tussen zelfzorg, mantelzorg en professionele zorg. Dit vereist in de eerste plaats een goede stevige basisondersteuning voor de mantelzorgers. • Er dienen aanvullende initiatieven genomen bovenop de centrale verzekeringssystemen zoals hulp aan derden, zorgverzekering, tegemoetkomend aan de draagkracht van de zorgbehoevende en de mantelzorger. • Daarnaast kunnen ook lokale initiatieven (bvb. werkgroepen voor mantelzorgers vanuit de lokale steunpunten van het SIT) extra ondersteund worden. • Er dienen initiatieven genomen te worden die de inspanningen van de mantelzorger erkennen (mogelijkheden voor mantelzorg ontlastende diensten, ondersteunen vrijwilligerswerk en verenigingsleven,…) - Optimale ondersteuning van de thuiszorg: • Er is nood aan subsidies voor omkadering van vrijwilligerswerk. Er is nood aan lokale databanken voor vrijwilligerswerk. • De thuiszorg vraagt meer en meer een gespecialiseerd zorgaanbod. Uit cijfers blijkt dat minstens 15% van de cliënten bij de diensten gezinszorg met grote psychiatrische problemen kampt. Er is nood aan nieuwe zorgvormen om aan deze nood te voldoen. De besturen dienen mee te bouwen

Streekpact


132

aan flexibele hulpverlening, waar nieuwe vormen ontwikkeld worden, aangepast aan de noden van het moment. • De thuiszorg dient optimaal ondersteund dicht bij de gebruiker via volgende initiatieven: ⇒ volwaardige betoelaging van bvb. gezinszorg,.. ⇒ stimuleren van de bouw van aangepaste woningen (woonzorg, cfr. 10.1.) ⇒ stimuleren van jonge gezinnen om bij de renovatie of bouw van de woning rekening te houden met aanpassingen voor later ⇒ ondersteunen aangepast vervoer voor minder mobielen,… ⇒ evenwaardige arbeids- en loonsvoorwaarden voor de professionele medewerkers • oprichting van een centrale loketfunctie om de informatie te centraliseren en de administratieve lasten te verminderen • optimalisering van de continuïteit in de zorgverlening door de wachtdiensten van huisartsen, via de invoering van een centraal oproepnummer. Hierbij is nood aan een financiële ondersteuning van dit centraal oproepnummer voor alle wachtdiensten in de regio. - Ondersteuning van de overlegstructuren: • Overleg en afstemming in de hulpverlening is binnen de thuiszorg een dringende noodzaak. Vanuit het SIT wordt een forum voor overleg rond thuiszorg aangeboden. Via dit overleg kunnen de besturen de strategie rond het thuiszorgthema met de sector uitwerken. • Door de stijgende complexiteit in de thuiszorg en de multipathologie, is multidisciplinaire samenwerking een noodzaak geworden. De besturen kunnen een actieve rol spelen in het mee uitwerken van de zorgbemiddeling en zorgcoördinatie in samenspraak met de sector. - Verzekeren van de kwaliteit van de zorg: De reguliere thuiszorgdiensten zijn bezorgd dat het takenprofiel van de verzorgende bedreigd wordt door het aanbod van huishoudelijk hulp via dienstencheques. Ongelijkheid in het niveau van opleiding voor soortgelijke taken vraagt om kwaliteitsbewaking. Er dienen regionale afspraken gemaakt tussen de private diensten, OCMW thuiszorgdiensten en de reguliere thuiszorgdiensten. - Valorisatie van de know how in de thuiszorg: De thuiszorg kan de verworven know how ter beschikking stellen van het beleid o.m. door de noden te vertalen naar een lokaal beleidsplan, door kennisuitwisseling, afstemming, afspraken ivm doorverwijzing en door de vastgestelde signalen te vertalen in concrete actiepunten. 6. Zorg voor minder-validen Situering Het grootste probleem waarmee de minder-validensector momenteel kampt is het structureel tekort inzake financiële middelen, daar op de begroting van de Vlaamse regering onvoldoende middelen vastgelegd zijn om het aantal beschikbare plaatsen uit te breiden. Dit resulteert in lange wachtlijsten bij de diensten die instaan voor zorgverlening aan minder-valide personen. Strategische doelstelling - De huidige structurele financiële tekorten dienen weggewerkt om een sluitend en passend aanbod aan zorgen dienstverlening te kunnen realiseren voor de personen met een handicap, rekening houdend met de evoluties binnen de populatie (vergrijzing, complexere problematieken,..) - Hierbij dient de bestaande dienstverlening versterkt en dienen mogelijkheden gecreëerd om zorgvernieuwende initiatieven tot stand te brengen, vertrekkend van de vragen en behoeften van de mindervalide personen.

8.3.3. V er w a ch te ef fe ct en op de w e rk ge l eg e nh e i d - De verdere uitbouw van de zorg-en dienstverlening in onze regio biedt kansen voor de creatie van bijkomende werkgelegenheid voor diverse beroepsgroepen zoals bvb. verpleegkundigen, verzorgenden, paramedici, kinderverzorgsters, opvoeders, kleuterleidsters,.. maar ook voor psychologen, pedagogen, sociaal verpleegkundigen, maatschappelijk werkers, opbouwwerkers, administratieve functies,… Hierbij verdienen de knelpuntberoepen een bijzondere aandacht. - Ook de deeltijdse arbeid biedt, mits een goede omkadering, nog heel wat mogelijkheden tot bijkomende jobs, gezien het groot aantal vrouwelijke medewerkers. - Een verdere groei zal ook tewerkstellingskansen bieden voor kwetsbare groepen in o.m. volgende activiteiten: schoonmaak en keuken, voorraad, distributie, logistieke ondersteuning in verpleegafdelingen, onderhoud en poetsactiviteiten (o.m. via dienstencheques), technische activiteiten, klusjesdiensten, begeleiding buitenschoolse kinderopvang,.. - Ook voor zelfstandigen zijn er bijkomende kansen zoals zelfstandig verpleegkundigen, kappers, pedicure, zelfstandige onthaalmoeders, kinesisten, logopedisten,… Bij dienstencentra en rusthuizen kan ook samengewerkt worden met zelfstandigen uit de buurt. - Tenslotte dient ook gewezen op de effecten van een verdere aangroei voor de indirecte tewerkstelling in de bouwsector en de toeleveringsbedrijven (voeding, informatica, energie,..)

Streekpact


133

8.3.4. N a a r e en l ok a a l s oc i a a l b e l ei d Situering - Via het kaderdecreet lokaal sociaal beleid (2004) verwacht de Vlaamse overheid van de lokale besturen dat zij een lokaal sociaal beleidsplan uitwerken. Hierbij is de samenwerking tussen OCMW en gemeentebestuur cruciaal. - Bedoeling is dat elk lokaal bestuur tegen eind 2007 over een sociaal beleidsplan beschikt voor de periode 2008-2013. - Veel belang wordt gehecht aan de lokale netwerkvorming tussen zorgverstrekkers en dienstverleners om de sociale dienstverlening op maat te realiseren, met participatie van de betrokkenen en de uitbouw van een sociaal huis op maat van elke gemeente. - In het kaderdecreet lokaal sociaal beleid krijgen lokale besturen (OCMW en gemeentebestuur) – die ook dienstverlener zijnde opdracht om het lokaal sociaal beleidsplanningsproces binnen hun gemeente te coördineren. Ze kunnen hiertoe initiatieven nemen op het vlak van netwerking, afstemming, informatie aan de burger, het stimuleren van de samenwerking etc. Gemeenschappelijke prioriteiten voor de lokale sociale beleidsplannen in de streek - Het is belangrijk dat de regionale bekommernissen inzake de zorgen dienstverlening en de voorstellen voor de verdere uitbouw van de social profit vertaald worden naar de lokale besturen via het lokaal sociaal beleidsplan en dat omgekeerd gemeenschappelijke signalen vanuit de lokale besturen aangepakt worden op streekniveau. M.a.w. Een goede wisselwerking en afstemming tussen de streek en het lokale niveau is dan ook aangewezen. - In het kader van de streekstrategie worden volgende prioriteiten vooropgesteld voor het lokaal sociaal beleidsplan: 1. De reeds bestaande overlegfora (bvb. kinderopvang,…) en de diverse actoren uit de zorgsector (gezondheidzorg, ouderenzorg, thuiszorg,…) dienen daadwerkelijk en als volwaardige partner erkend en betrokken bij de opbouw van het lokaal sociaal beleidsplan zoals o.m. het formuleren van de doelstellingen, het bepalen van de keuzes,…! 2. Met het oog op de uitbouw van een degelijke sociale dienstverlening zullen er op regionaal vlak initiatieven genomen worden om de uitwisseling en samenwerking tussen de zorgsectoren en tussen de lokale besturen te bevorderen om zodoende de zorgnetwerken te versterken! 3. Creatieve zorgvernieuwing dient gestimuleerd bvb. op het vlak van woon-zorg door het optimaliseren van de inzet van vrijwilligers en van de mantelzorg. De recente initiatieven in Avelgem en Kuurne kunnen hier tot voorbeeld strekken. 4. Het betrekken van “niet-typische welzijnspartners” dient aangemoedigd op het vlak van het sociaal woonbeleid zoals bvb. de samenwerking met sociale bouwmaatschappijen, eigenaar-verhuurders, immo-kantoren,...

Streekpact


134

9. Klemtonen voor ontwikkeling landen tuinbouw

9.1. Uitdagingen voor de land-&tuinbouwsector in de regio 1.

Meer zekerheid bieden aan de Zuid-West-Vlaamse landen tuinbouw. • Meer zekerheid bieden op het vlak van ruimtelijke ordening, bodembestemming (afbakeningsproces), aandacht voor landen tuinbouw in de structuurplanning. Meer zekerheid bieden aan bedrijven die zich moeten hervestigen. • Invulling van bedrijfszetels, die vrij komen - beleid ten aanzien van nieuwe economische dragers op het platteland – druk op voormalige bedrijfszetels (woonfunctie en andere functies)

2.

De landen tuinbouw van de toekomst heeft aangepaste en toekomstgerichte uitbatingsvormen nodig. • Samenwerkingsvormen stimuleren mede met het oog op aantrekken van extra middelen (Europese, Vlaamse,…) • Schaalvergroting en/of intensifiëring aangepast aan de socio-economische (concurrentie)positie maar ook diversificatie, verbreding als opties voor de toekomst

3.

Een rationeel beheer van de productiemiddelen om landen tuinbouw naar de toekomst veilig te stellen. • Water: beperkte beschikbaarheid diep grondwater, irrigatie, afvalwater, waterbenutting, watervoorziening, hergebruik, alternatieve waterbronnen • Bodem: duurzaam bodemgebruik, erosie, bodemmoeheid, verdichting…

4.

Land- en tuinbouw moeten bouwen aan goede relaties met de andere sectoren, met het brede plattelandsgebeuren en op grensoverschrijdend vlak • zelf vorm geven aan en inspelen op de dynamiek van plattelandsontwikkeling • zachte recreatie (buurt- en veldwegen,..) bieden mogelijkheden maar er moet gewaakt worden over een evenwicht tussen de toeristische recreatieve ontwikkelingen en de bedrijfeconomische ontwikkelingen in de landen tuinbouwsector • inspelen op de maatschappelijke vragen/opportuniteiten met behoud van de eigenheid van de landbouw • goede communicatie binnen en buiten de sector met het oog op imagovorming en sensibilisering • mogelijke reconversie en synergiën van de landen tuinbouw onderzoeken binnen een grensoverschrijdende regio (Interreg?)

5.

De Zuid-West-Vlaamse landen tuinbouw moeten gestimuleerd worden tot innovatie, verbreding, diversificatie • innovatie in alle takken van landen tuinbouw (ook in de klassieke sectoren) • non-foodproductie (bv. vezelvlas, vezelhennep,…) • functionele voeding en medicinale toepassingen (omega 3, CLA-vetzuren, menohop,…) • bioland- en tuinbouw • verbrede landbouw (thuisververwerking en –verkoop, hoevetoerisme, zorgboerderijen,…) • groene (agrarisch natuurbeheer) en blauwe diensten (ruimte voor water)

6.

Veilig stellen van en inhoud bepalen van onderzoek, voorlichting, vorming en onderwijs. Een belangrijke rol is weggelegd voor het PTI, POVLT, HOWest-PIH, VABI, PCLT, Katho en de landbouworganisaties

7.

Goede monitoring van landen tuinbouw in West-Vlaanderen – verzameling en analyse van beleidsondersteunende gegevens met als doel voor het beleid om de sector blijvend te ondersteunen en onderbouwen met relevante gegevens databeheer beschikbaarheid van informatie / beschikbaar stellen van informatie informatiegaring

8.

Het organiseren van landen tuinbouwers op maatschappelijk niveau om een goede vertegenwoordiging te kunnen verzekeren op de verschillende beleidsniveaus.

Streekpact


135

9.2. Strategische doelstellingen Doel is werken aan een duurzame kwaliteitsvolle toekomstgerichte landen tuinbouw (met oog voor kwaliteitsgebeuren: voedselveiligheid,milieuaspecten, landbouwverbreding…) 1.

Efficiënte aanwending van de schaarse gronden. Gronden worden opgekocht door kapitaalkrachtigen. Deze gronden worden voor privé doeleinden gebruikt vb. privé park, bos, paardenweide,…Bepaalde eigenaars hebben schrik om hun gronden ter beschikking te stellen van land- of tuinbouwers. Want, wanneer “verpacht” wordt, zijn de gronden voor lange termijn niet meer vrij ter beschikkingen van de eigenaar. Dit is ter bescherming van de pachter, maar anderzijds zorgt de vrees van de eigenaars voor deze sterke bescherming ervoor dat de gronden niet meer ter beschikking komen van land- of tuinbouwers. Er is nood aan een wettelijke regeling waarbij privé eigenaars gronden op een korte af te spreken termijn (vb enkele jaren) kunnen ter beschikking stellen van landen tuinbouwers. Schaarste aan gronden nodigt uit tot een intensiever gebruik. Een intensiever gebruik van de gronden zorgt voor meer toegevoegde waarde per oppervlakte. De evolutie in de Kortrijkse regio van akkerbouw naar akkerbouwmatige groenten tot groenten zet zich verder.Deze ontwikkeling moet ondersteund worden. Een element daarbij is de optimalisering van de relatie met het agro business complex in Moeskroen.

2.

Maatschappelijke debat voeren en au serieux nemen. Het dalend aantal landbouwers geeft de verleiding dat er minder rekening moet gehouden worden met de sector. Het organiseren van een dialoog tussen stad, platteland en landbouw moet gestimuleerd worden. Toeristische en recreatieve ingrepen op het platteland moeten lokaal gedragen worden (bottomup benadering). Daarom moet er geïnvesteerd worden in de lokale dialoog, moet rechtszekerheid geboden worden en moet er ook een meerwaarde gecreëerd worden voor de lokale bevolking.

3.

Een vestigingsbeleid dat mogelijkheden biedt aan startende landbouwers. Er moet een duidelijk kader komen waarin de mogelijkheden voor leegkomende landbouwbedrijven verankerd wordt. Er is nood aan een systeem waarbij landbouwbedrijven prioritair voor startende landbouwers kunnen voorbehouden worden. Er moet een evenwicht gevonden worden tussen enerzijds het overschot aan hoeves omwille van het dalend aantal landbouwers, en anderzijds het betaalbaar houden van een hoeve voor een jonge landbouwer wanneer hij een landbouwactiviteit wil starten.

4.

Opzetten overleg en synergie tussen de 3 grensregio’s. De ontwikkeling van het agrobusiness complex in Moeskroen biedt kansen voor de Kortrijkse regio. Er moet onderzocht worden in welke mate deze synergiën verder kunnen ontwikkeld worden.

Streekpact


136

10. Verhoging aantrekkelijkheid regio en imago-vorming - De Zuid-West-Vlaamse regio wordt gepercipieerd als een industriële regio met hard werkende mensen, die ondernemend, productief en welstellend zijn,.. maar die weinig te bieden heeft op het vlak van wonen, natuurontwikkeling, cultuurbeleving,.. kortom als een regio met een weinig aantrekkelijke woon- en leefomgeving. - Voor een deel klopt deze perceptie met de realiteit, voor een deel weer niet! Zo is er inderdaad nog veel te doen om de kwaliteit van de woon- en leefomgeving daadwerkelijk te verhogen. Evenwel is het ook een kwestie van uitstraling en van imagobuilding. Zo beschikt de regio over heel wat cultuurinfrastructuur en is het cultuuraanbod vrij omvangrijk. Niettemin leeft nog steeds het beeld van Zuid-West-Vlaanderen als een cultuurarme regio. De inspanningen die geleverd worden dienen dus gepaard te gaan met een sterkere communicatie en met acties op het vlak van streekmarketing. - Volgende thema’s zijn belangrijk om een kwaliteitsvolle woon- en leefomgeving uit te bouwen en om de attractiviteit van de regio te verhogen.

10.1. Verhoging kwantitatief en kwalitatief woon-aanbod Om jonge gezinnen te kunnen aantrekken en/of behouden in de regio moet zowel kwantitatief als kwalitatief een voldoende aanbod aan (betaalbare) woonvoorzieningen gegarandeerd worden. De realisatie van dit kwantitatief en kwalitatief woonbeleid vereist een meervoudige aanpak met o.m. acties op volgende domeinen: • Differentiatie van het woonaanbod ifv tweeverdieners, alleenstaanden, jonge gezinnen, senioren,.. • Ontwikkelen van nieuwe concepten voor het stedelijk wonen in regionaalstedelijke en kleinstede-lijke gebieden binnen de regio • Het realiseren van een extra-dynamiek op het vlak van sociale huisvesting • Het nemen van initiatieven om de kwaliteit van bestaande woningen te verbeteren • Het saneren van bestaande woningen in het landelijk gebied • Het herbestemmen van bepaalde bedrijvensites als woonprojecten • Het realiseren van voldoende woonvoorzieningen voor studenten • Het nemen van initiatieven om de kwaliteit van de woonomgeving te verhogen o.m. via integrale dorpskernherwaardering - Op kwantitatief vlak werden er via het recent vastgelegde ruimtelijk uitvoeringsplan voor het regionaal-stedelijk gebied Kortrijk, heel wat bijkomende woonzones bestemd. Hierdoor wordt de realisatie van bijna 8000 nieuwe woongelegenheden mogelijk. - Wat de kwaliteit van de woningen betreft hinkt de regio (en gans West-Vlaanderen) achterop in vergelijking met Vlaanderen, ondanks de verbetering tijdens de laatste 10 jaar. Zo heeft 38,9% van de woningen in de regio geen of enkel klein comfort, wat merkelijk hoger ligt dan het Vlaams gemiddelde (29,9%)

10.1.1. W er k i n g R e gi o n a le Ce l W oo n b el e i d De Regionale Cel Woonbeleid (RCW) is een samenwerkingsinitiatief tussen de provincie West-Vlaanderen en de intercommunale Leiedal ter ondersteuning van het lokaal woonbeleid in Zuid-West-Vlaanderen. Dit samenwerkingsinitiatief werd eind 2002 opgericht en kwam in de loop van 2004 op kruissnelheid. De krachtenbundeling is als volgt verdeeld: Leiedal brengt haar expertise in inzake projectmatige ondersteuning van het woonbeleid, ruimtelijke ordening en immobiliaire projectondersteuning; de provincie staat in voor de beleidsmatige ondersteuning van het woonbeleid (woonloket, instru-menten Vlaamse wooncode, woonoverleg, …) vanuit haar expertises rond welzijn en leefbaarheid. De Regionale Cel Woonbeleid stelt zich tot doel: • de gemeenten maximaal te ondersteunen bij de uitbouw van hun lokaal woonbeleid; • gronden beschikbaar te maken (planmatig en fysisch); • de gemeenten te ondersteunen bij kwaliteitsvolle ruimtelijke ingrepen: projectmanagement, procesbegeleiding; • de realisatie van enkele kleinschalige voorbeeldprojecten. Concrete acties van de Regionale Cel Woonbeleid zijn: ⇒ verkennende gesprekken voor bovenlokale samenwerking lokaal woonbeleid (o.m met Kuurne, Harelbeke, Deerlijk, Lendelede, Waregem en Wevelgem) ⇒ kennis inzake lokaal woonbeleid opbouwen en uitdragen, ondermeer via gegevensverzameling, organisatie studiedagen, regionale overlegtafels wonen, enz.

Streekpact


137

thema’s die aan bod kwamen op de regionale overlegtafels waren o.m. overzicht gemeentelijke premiereglementen, uitbouw woonloket/woon-winkel, reglementering op leegstand,… ⇒ begeleiding bij opmaak van woonplannen (o.m. Harelbeke, Waregem) ⇒ ontwikkeling van pilootprojecten herbestemming: (o.m. Spiere - herbestemming leegstand pand i.f.v. oudere bewoners) ⇒ begeleiding gemeenten bij woonzorg (o.m. project ZOHRA – Zorg aan Ouderen en Hulpbehoevenden in Ruraal gebied Avelgem)

10.1.2. R eg i eb o ek r eg i on a a l w oo nb e l e id Een nieuw actiepunt dat, in het kader van een strategische aanpak gericht op de versterking van het regionaal woonaanbod en –beleid, wordt voorgesteld betreft de uitwerking van een regieboek regionaal woonbeleid. Momenteel wordt een dossier voorbereid door Leiedal i.s.m. de gebiedswerking van de provincie, o.m. uitgaand van de ervaringen van de regionale cel woonbeleid.

10.2. Creëren van een goede leefomgeving De ontwikkeling van natuur- en bosgebieden, het verbeteren van de kwaliteit van de open ruimte en de initiatieven inzake landschapsopbouw en plattelandsontwikkeling moeten bijdragen tot een aantrekkelijke(re) regio en de realisatie van een duurzame woon- en leefomgeving.

10.2.1. S ta ds ra n d b os K or t ri jk Het project heeft tot doel om een multifunctioneel stadsrandbos van ongeveer 250 ha te realiseren met een ecologische, sociale, educatieve, recreatieve, toeristische functie alsook een economische waarde via houtproductie, beheerslandbouw en de creatie van tewerkstelling. Dit project is sinds een 3-tal jaren in uitvoering. Momenteel zijn zo’n 90 ha aangekocht door het Vlaams Gewest, waarvan er ongeveer 50 hectare reeds aangeplant zijn.

10.2.2. O p en r u im t e i n d e L ei ev a l le i Geintegreerde gebiedsvisie Leievallei (Wervik-Kortrijk) - Vertrekkend vanuit de open-ruimte visie op de Leievallei hebben de Provincie, Leiedal en de 4 betrokken gemeentebesturen (Wervik, Menen, Wevelgem en Kortrijk) een gezamenlijke gebieds-visie ontwikkeld voor de resterende open ruimte in dit gedeelte van de Leievallei. - Deze gebiedsvisie is tot stand gekomen, uitgaand van de sectorale analyses en visies voor landbouw, toerisme en recreatie, beeldkwaliteit en de economische bedrijvigheid die vervolgens geïntegreerd werden tot een evenwichtige gebiedsvisie. Krachtlijnen van de gebiedsvisie 1. Behoud van de open ruimte: een verdere industrialisering of verstedelijking binnen dit gebied is niet wenselijk 2. Een evenwichtige verweving van toerisme en recreatie, natuurontwikkeling en landbouw in relatie tot het achterland: de druk vanuit het toeristisch-recreatief medegebuik dient in de hand gehouden door die te spreiden over de open ruimte van de Leievallei, de open ruimte in de bebouwde stedelijke gebieden, de koppelingen met het open agrarisch gebied,... 3. de ruimtelijke samenhang van de Leievallei versterken De Leievallei is een gevarieerd landschap van open, halfopen en massieve ruimtelijke elementen, telkens met een eigen specificiteit in voorkomen en gebruik. Toch moet de Leievallei als een geheel worden gezien, met de Leie als ordenend element. 4. de gebruiksintenstiteiten differentiëren Door een gerichte toegankelijkheid van de Leievallei worden de gebruiksintensiteiten in de hand gehouden. Waar de Leievallei aansluit op de stedelijke kernen kan het toeristische-recreatief of industrieel gebruik hoger liggen dan in de open valleigebieden. Actieplan Aan deze geïntegreerde gebiedsvisie is een actieplan met een lange-termijn perspectief (15 jaar) gekoppeld dat 107 concrete acties bundelt m.b.t. inrichting en beheer, te nemen flankerende maatregelen, uit te werken strategische projecten, te reserveren gebieden voor toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen,… Dit actieplan wordt dynamisch opgevat en zal regelmatig worden geëvalueerd en bijgestuurd.

Streekpact


138

Project niveau 3 Een specifiek initiatief van dit actieplan betreft het projectvoorstel niveau 3 dat in het kader van de Samenwerkingsovereenkomst ‘Milieu, opstap naar een duurzame ontwikkeling’ van de Provincie met het Vlaams Gewest en ism de lokale besturen is goedgekeurd. Dit project bevat o.m. volgende actievoorstellen: • landschapsbedrijfsplannen en beheersovereenkomsten met landbouwers in het kader van landschapsherstel en –opbouwdefiniëring • aanduiding van 4 zones voor ontwikkeling van een landschapspark (als groene aantrekkingspool voor zachte recreatie) • leefomgevingonderzoek bij de bevolking op basis van een schriftelijke enquête • een inrichtingsplan beeldkwaliteit als basis voor een strategie tot ontwikkeling en versterking beeldkwaliteit de realisatie van 4 educatieve routes met het oog op de belichting van de cultuur-historische maar ook de natuurwaarden van het landschap Gebiedsvisie ‘recreatieve inrichting Site Beaulieu’ - De term ‘site Beaulieu’ staat voor een gemeenteoverschrijdend gebied tussen Beveren-Leie (Waregem), Bavikhove (Harelbeke) en Ooigem (Wielsbeke) met recreatieve en ecologische potenties. - Een gebiedsvisie werd uitgewerkt met als doel om dit open gebied te behouden en in te schakelen als één van de recreatiegebieden in de Leievallei naast het Eilandje Menen, Leiebos Wevelgem, Heulebeek-vallei Kuurne en het stadsrandbos Schoondale te Waregem. - Om dit gebied als één geheel uit te bouwen is een wandelen fietsbrug over de Leie essentieel. - Daarnaast zal de hoeve Beaulieu worden ingericht als een uitvalsbasis voor alle vormen van openluchtrecreatie: wandelen, fietsen en paardrijden. De hoeve zal tevens worden ingeschakeld als recreatief knooppunt in het fietsnetwerk Leiestreek. - De hoeve krijgt een polyvalente inhoudelijke invulling. Daarbij wordt gedacht aan een toeristisch-recreatieve, een culturele en een educatieve functie.

10. 2 . 3 . G e ï n t e g r e e r d Leie en Schelde’

gebiedsgericht

programma

‘Dorpen

tussen

- In 2004 werd een geïntegreerd gebiedsgericht programma op touw gezet door de gebieds-werking provincie voor de dorpen tussen Leie en Schelde (interfluvium) Het actiegebied valt samen met de 23 dorpen die het voorwerp uitmaakten van het in 2001 uitgevoerde leefbaarheidsonderzoek112. - Uit dit onderzoek bij jonge bewoners tussen 18 en 35 jaar was gebleken dat de toenemende verkeersdruk en de oncomfortabele woonsituatie knelpunten zijn voor de leefbaarheid. - De startnota voor dit geïntegreerd gebiedsgericht programma bevat 3 sporen met name een kwalitatieve open ruimte, duurzame mobiliteit en kwalitatief wonen Projecten en acties In het kader van het actieprogramma werden o.m. volgende projecten opgestart ⇒ Akkervogelproject: Natuur- en milieukoepel ism provincie, gemeenten,.. Het project gericht op de bescherming van akkervogels loopt in het gebied ten westen van het Kanaal Bossuit-Kortrijk ⇒ Project O!Canal Het betreft een grensoverschrijdend project met Wallonië en Lille Métropole waarin voor Vlaanderen de gemeente Spiere-Helkijn en de vzw Grenzeloze Schelde participeren. Dit project voorziet in een programma van publieksactiviteiten (wandelingen, cultureel erfgoed, boottocht, fietsevenement,..) in de 3 regio’s. ⇒ Projecten verbetering woonkwaliteit (bvb. Spiere-Helkijn, zie 10.1. woonaanbod) Daarnaast bereidt de provincie ism de betrokken actoren volgende projecten voor: ⇒ Uitvoering project niveau 3 voor het interfluvium Dit projectvoorstel voorziet o.m. in acties op het vlak van: • Natuur- en landschapszorg • Pilootproject ‘trage wegen’ • Educatieve DEMO-ruimte (Dagcentrum de Feniks in Avelgem) • Verbeteren waterkwaliteit Scheebeek (en zijbeken) ⇒ Opmaak onthaalplan interfluvium (zie 10. 3. Toerisme en recreatie) ⇒ Opmaak gebiedsvisie Kanaal Bossuit-Kortrijk

112

‘leefbaarheid op het Vlaamse platteland vanuit het perspectief van jonge bewoners’ verslag onderzoek Frans Thissen en Wouter Linseele (2001)

Streekpact


139

10.3. Toeristisch-recreatieve uitbouw van de streek In 2003 werd het Strategisch beleidsplan Toerisme en Recreatie Leiestreek door Toerisme Leiestreek gerealiseerd i.s.m. het provinciebestuur, Westtoer, de gemeentebesturen en Toerisme Vlaanderen. Dit document is uiterst belangrijk voor de toeristisch-recreatieve toekomst van de regio. Dit strategisch plan beoogt de realisatie van volgende doelstellingen: - zorgen voor impulsen voor de toeristisch-recreatieve ontwikkeling van de Leiestreek - stimuleren van het dagtoerisme voor individuele bezoekers en voor groepen - stimuleren van het korte verblijfstoerisme - kenbaar maken van de toeristisch-recreatieve mogelijkheden t.a.v. de eigen regio - verbeteren van het imago van de regio - verder ontsluiten van het cultuurhistorisch patrimonium In het kader van de realisatie van dit strategisch plan werden volgende projecten/initiatieven op touw gezet.

10.3.1. T oe ri s tis ch -r ec re a ti ef fi e t s n e tw e rk v o or d e r e gi o Dit project kadert in het Leie-actieplan dat in 2003 in de regio werd geïntroduceerd. Het fietsnetwerk speelt in op de behoefte aan recreatieve voorzieningen in de regio. - Het werd gerealiseerd in de 29 gemeenten van de Leiestreek (w.o. de Zuid-West-Vlaamse gemeenten). Voor onze regio gebeurde dit in 2 fasen: • De eerste fase (uitwerking concept en realisatie doelenbewegwijzering langs de waterwegen (primaire assen) werd afgewerkt tegen de zomer van 2004. • De tweede fase bestond uit het aanmaken van knooppuntenbewegwijzering in de ruime Kortrijkse regio. Deze 2de fase werd ingehuldigd in de zomer van 2005. - Vanaf de zomer van 2006 zal de toeristisch-recreatieve infrastructuur, die gelinkt is aan het netwerk (o.m. fietsinrijpunten, fietsinfoborden,..) geoptimaliseerd worden. Ook de promotionele initiatieven worden versterkt via o.m. de organisatie van fietsevenementen en fietsarrangementen. - Vanaf 2007 worden er op het fietsnetwerk ook themaroutes ontwikkeld (vb. vlas, water,...). Tevens zal het economische impact van het fietsnetwerk onderzocht worden.

10.3.2. L o gi es a cc o m o da ti es – re cr ea t i ef ko r t v er b li jfs t o er is m e - In het beleidsplan werd er gestipuleerd dat er voldoende kwalitatieve hotels in de regio aanwezig waren. Tekorten waren er echter wel voor wat betreft recreatieve overnachtingen bij kleinschalige logies zoals gastenkamers of vakantiehuizen. - Vastgesteld wordt dat er heel wat kleinschalige logiesverstrekkers zijn bijgekomen, vooral in de Scheldestreek. In de Leievallei zijn het vooral gastenkamers. De vraag naar een kleinschalige camping blijft gesteld (vooral ten behoeve van Nederlandse markt). Mogelijke pistes worden momenteel onderzocht. - Vanuit verschillende sectoren is er nog altijd een grote vraag naar bijkomende jeugdlogies, mede om de organisatie van grote sportevenementen, die budgetvrien-delijke accommodatie vragen, mogelijk te maken.

10.3.3. S t r e ek b ez o e ke rs c e n tr u m v o or K or t ri jk e n d e L e i es tr e ek - Een tweetal jaar geleden werd de basis gelegd voor enerzijds het ‘Streekbezoekerscentum voor Kortrijk en de Leiestreek’ en anderzijds ‘Kortrijk 1302’, beiden gesitueerd op de site Groeninge-abdij in Kortrijk. - Het streekbezoekerscentrum is de ideale startplaats om de regio toeristisch-recreatief te gaan verkennen. Door middel van multimediatechnieken krijgt men er allerlei informatie over stad en streek. - De opening van de bezoekersattractie is gepland voor eind mei 2006 en wordt aanzien als een belangrijk hefboomproject binnen de toeristisch-recreatieve ontwikkeling van de streek.

10.3.4. O n tha a l pl a n in t er fl uv iu m L ei e- S c he l d e - In navolging van het strategisch beleidsplan Leiestreek wordt er in 2006 een ‘Onthaalplan Interfluvium Leie-Schelde’ opgemaakt. - De meeste doelstellingen en prioriteiten van het Strategisch Beleidsplan Leiestreek zijn van toepassing op de ganse regio. Soms zijn specifieke accenten voor de Scheldestreek vereist omwille van de eigenheid van dit gebied. - Het onthaalplan moet een actiegericht document worden dat de nodige onderbouw biedt en het pad effent voor het realiseren van concrete projecten inzake toerisme, recreatie, cultuur en natuur. De finalisering is voorzien voor juni 2006.

Streekpact


140

10.3.5. O nt s l ui te n va n he t c ul tu u r hi s to ri s ch e rf go e d - Bepaalde pistes worden onderzocht voor de toekomst. Hierbij denken we aan het vlaserfgoed: herinrichting Vlasmuseum, realisatie vlas-beeldbank, het linken van vlaserfgoed ten behoeve van de bezoeker van de regio,… (cfr. 10.4.2.) - De eerste stappen worden tevens gezet voor de herbestemming van site Beaulieu in Waregem (Beveren-Leie). Bedoeling is om aan deze site in de toekomst een recreatieve, toeristische, educatieve en culturele functie te geven.

10.3.6. R ec o nv e rs i e s i te e le c tr ici t e i ts c e n tra l e Z w ev e g e m - p ro j ec t Tr a n s f o - Het project Transfo dat in 2003 werd opgestart heeft tot doel om een nieuwe identiteit te realiseren voor site van de oude elektriciteitscentrale te Zwevegem. Het project wordt uitgevoerd in een samenwerkingsverband tussen de gemeente Zwevegem, Leiedal, provincie, Electrabel en Monumenten en Landschappen - Naast de valorisatie van het industrieel erfgoed dat aanwezig is, beoogt deze reconversie een multifunctionele en kwalitatieve invulling en herbestemming van de site die o.m. voorziet in bedrijvigheid, wonen, kunst, cultuur en sport,.. De nieuwe invulling wordt tevens gekaderd in de ontwikkeling van een toeristisch-recreatief netwerk voor de regio. - De voorbereidende studies worden gecofinancierd als streekcharterproject door de Vlaamse overheid en tevens ondersteund door Europa in het kader van Interreg III A. - In 2005 heeft Minister Van Mechelen, op basis van het uitgewerkte masterplan en een uitgebreid financieel plan, een enveloppefinanciering gedurende 6 jaar toegezegd voor de reconversie van de site als eerste industriële site in Vlaanderen. Dit betekent dat er ieder jaar een budget voor subsidiëring van restauratie- en onderhouds-werken gewaarborgd is. - Intussen hebben reeds heel wat activiteiten plaatsgevonden op de site zoals o.m. actie Tsunami, tentoonstellingen van de kunstgalerij Deweer, productvoorstellingen van bedrijven, gemeentelijke culturele activiteiten, avontuurlijk sporten,… - Recent werden de pistes onderzocht voor cultuur-historische invulling van de site alsook voor het toekennen van een MICE-functie113 aan het gebouw. De nodige subsidiëring wordt hiervoor aanbevraagd bij Toerisme Vlaanderen en de provincie West-Vlaanderen.

10.3.7. Re g io m a rk et i ng en im a g eb u i l di n g - Toerisme Leiestreek profileert zich jaarlijks op diverse markten via talrijke campagnes. Zo participeert de toeristische regiowerking via de ‘Campagne Vlaanderen Vakantieland’ i.s.m. Toerisme Vlaanderen op de Vlaamse en de Nederlandse markt. - Ook regionaal hebben de zomercampagnes voor de boottochten, het fietsnetwerk, de fietsfeesten,…) de nodige impact. - Vooral de culturele beleving (musea, cultuur-historisch erfgoed, Kortijk 1302,..) wordt in de kijker gezet (gezien onze regiopositionering) alsook de diverse aspecten van watertoerisme (passagiersboottochten en pleziervaart) en de recreatieve mogelijkheden (recreatieve routes en fietsnetwerk).

10. 4 . Een aantrekkelijk cultureel aanbod 10.4.1. V e rs t e rk i n g c ul t u r el e s a m e n w e rk i n g i n e en dy na m i s ch e r e gi o - De versterking van het cultureel profiel en de perceptie van de regio, binnen zowel als buiten de regio is een prioritaire opdracht van Overleg Cultuur Zuid-West-Vlaanderen. Onder begeleiding van CultuurNet Vlaanderen werd in het voorbije jaar rond dit thema een bijzonder interessant traject afgelegd. Dit traject resulteerde in de nota ‘Werken aan het culturele imago van Zuid-West-Vlaanderen’ en bestond uit twee rapporten. - In een eerste rapport wordt er enerzijds gezocht naar speerpunten waarmee de regio zich cultureel en bovenregionaal kan profileren en anderzijds wordt er gefocust op het versterken van de culturele communicatie binnen en buiten de regio. Het tweede rapport ‘Actieplan Cultuurcommunicatie’ bevat een voorstel voor concrete en gefaseerde aanpak van de gezamenlijke cultuurcommunicatie.

1) Culturele speerpunten en versterking van de regionale cultuurcommunicatie Vooralsnog worden geen ‘op zich staande culturele producten’ gezien (een festival, evenement, een monument, een museum,…) die voldoende bovenregionale potentie heeft om de uitstraling van de regio op een krachtige en duurzame manier te versterken.

113

Meetings, Incentives, Congresses & Events.

Streekpact


141

Wél wordt potentie gezien in de clustering van een aantal nu op zich staande initiatieven in één of meerdere productlijnen. Een opsomming: Design & vormgeving: Er zijn een aantal aanzetten om design te laten uitgroeien tot een productlijn met internationale uitstraling. Overleg Cultuur ziet duidelijk het belang van de versterking van deze productlijn en wil dit mee stimuleren, met Kortrijk als voortrekker. Podiumkunsten: Vertrekkende vanuit het festival Humorologie en in samenwerking met andere actieve partners kan humor een bovenregionale uitstraling krijgen. Binnen de discipline dans zien we twee mogelijkheden nl. de organisatie van een groot festival (de oktoberrevolutie) en het opzetten van Het Vlaamse dansplatform. Binnen de discipline muziek is er op dit moment onvoldoende potentie voor een bovenregionale positionering. Erfgoed: Op het vlak van erfgoed zijn er vooral potenties binnen de regio: zie 10.4.2. Beeldende kunsten: De potentie van de beeldende kunsten dient verder onderzocht.

2) Actieplan Cultuurcommunicatie - Op vandaag beschikt Overleg Cultuur met ‘dertien’ (kalender, website, mailberichtgeving, magazines) over een aantal culturele promotie-instrumenten. Op termijn dient gestreefd naar een goede wisselwerking tussen de regionale cultuurcommuni-catie en de communicatie van gemeenten en culturele organisaties. - Hiertoe wordt UIT in Regio Kortrijk uitgewerkt als nieuw concept voor cultuurcommunicatie dat toegespitst op het regionale aanbod en behoeften. Binnen dit concept werd een actieplan uitgewerkt dat o.m. voorziet in: • de omschakeling van ‘dertien’ naar ‘Uit in Regio Kortrijk’; • het beter zichtbaar maken van het vrijetijdsaanbod via pers en media en de optimalisering van de bestaande brochures (o.m. Open Monumentendag,..); • verdere toenadering tussen cultuur en toerisme; • focus op specifieke doelgroepen (o.m. naar scholen toe,..) • onderzoek communicatiemogelijkheden naar regio Moescroen en regio Lille • stimuleren van groepsadverstenties in nationale media

10.4.2. Erf g o e d in d e re g io Z ui d - We s t-V la a n d er en - Een levendige streek heeft aandacht voor zijn erfgoed; vooral het bouwkundig erfgoed is een troef die kan worden uitgespeeld om het toeristisch (en dus ook het economisch) potentieel van een regio te versterken. Tegelijk is de haalbaarheid om een cultuurhistorisch waardevolle site in stand te kunnen houden, vaak mede afhankelijk van de koppeling met andere activiteiten. De inspanningen die er gebeuren voor Transfo zijn hier een duidelijk voorbeeld van. - Sinds een aantal jaren zijn er 4 actoren in Zuid-West-Vlaanderen die regionale acties ontwikkelen rond erfgoed met name de werkgroep erfgoed van Overleg Cultuur, de provinciale gebiedswerking cultuur, Toerisme Leiestreek en de erfgoedcel Kortrijk. Ook rond erfgoed is samenwerking belangrijk. Een concreet voorbeeld in dit verband is de recente promotionele samenwerking tussen toerisme Leiestreek en Overleg Cultuur Zuid-West-Vlaanderen voor de opmaak van de museumbrochure “met iets extra” Een denkoefening rond erfgoed op regionaal vlak resulteerde in volgende projecten: Digitale beeldbank De digitalisering via beeldbanken is niet meer weg te denken uit een hedendaags erfgoedbeleid. (o.m. via bibliotheken, archieven,…) Beeldbanken bieden ook tal van mogelijkheden voor een interactieve aanpak. De Provincie West-Vlaanderen heeft werk gemaakt van een beeldbank West-Vlaanderen waar de gemeenten tegen zeer laagdrempelige voorwaarden zullen kunnen instappen. Voor de regio wordt een vlasbeeldbank aangemaakt (zie verder). Erfgoeddepot De nood aan een erfgoeddepot in Zuid-West-Vlaanderen wordt steeds duidelijker aangevoeld. Dit is evenwel een duur verhaal; een partnership tussen verschillende beleidsniveaus lijkt hier aangewezen. Idealiter komt een erfgoeddepot in een van de leegstaande waardevolle sites, eventueel met een industrieel karakter. Naast het vastleggen van de locatie, dient echter ook goed worden nagedacht over het soort werking die men wil uitbouwen. (met tentoonstellingen, tijdelijke projecten,…?)

Streekpact


142

Acties rond vlaserfgoed Aangezien de regio in belangrijke mate gekenmerkt wordt door zijn industrieel karakter, ligt het voor de hand dat ‘vlas’ een belangrijke pijler wordt van de erfgoedactiviteiten die worden ontwikkeld. Op basis van de vlasinventaris die door de Provincie West-Vlaanderen werd aangemaakt, konden de belangrijkste vlassites (roterijen en zwingelarijen, langs de Leie) worden geïdentificeerd. Met een expertengroep zal vanuit de provinciale gebiedswerking worden onderzocht of er een toeristischrecreatief netwerk rond een aantal kernsites in de Leie- en Mandelstreek kan worden uitgebouwd. Project ‘Juf, gaan we naar ’t museum’ Gebrek aan budgetten en personeel zijn pijnpunten die ervoor zorgen dat de publiekswerking in de meeste kleinschalige musea zeer beperkt is. Doel van het project ‘Juf, gaan we naar ’t museum?’ is het opzetten van een low-budget werking voor schoolgaande kinderen die tegemoet komt aan de noden van het basisonderwijs. Het project resulteerde in een brochure, die aan de museumsector heel concrete suggesties aanreikt. Voor de uitwerking voorziet de provincie in projectsubsidies. Via stageprojecten wordt er naar gestreefd om voldoende mankracht (en dynamische input) te genereren voor de beperkte bestaffing van een kleinschalig museum.

10.5. Versterking sportontwikkeling en -structuur - Sport heeft, net als cultuur, een belangrijke maatschappelijke betekenis en een breed draagvlak. Topclubs dragen bovendien bij tot het versterken van de sociale en culturele cohesie van de bevolking in een regio. - Sport, en dan vooral topsport, is tevens een belangrijke factor om de aantrekkingskracht en het imago van de regio te versterken. Voorstel: uitbouw regionale koepelstructuur voor topsportclubs De werking en de structuur van de sportclubs kan versterkt worden door deze in te bedden in een regionale koepelstructuur, met het oog op het creëren van een grotere kritische massa en het stimuleren van de ontwikkeling van topsport. Deze regionale koepelstructuur omvat meerdere aspecten: ⇒ Het uitvoeren van een onderzoek m.b.t. de actuele situatie van de sportclubs naar: • Professionele managementsondersteuning • Publieke en private ondersteuning ⇒ Creëren van een regionaal statuut voor topsport ⇒ Voorzien in een professionele begeleiding inzake management en sponsoring ⇒ Selectie en transformatie van een aantal sportclubs met doorgroeimogelijkheden ⇒ Uitbouw van een topsportschool rond o.m. wielrennen, waterpolo, basketbal, handbal, voetbal,..

Streekpact


143

SAMENSTELLING LEDEN RESOC ZUID-WEST-VLAANDEREN De Clerck Stefaan, voorzitter

Gemeenten

de Bethune Jean, ondervoorzitter

Provincie

Laverge Jacques, ondervoorzitter

werkgeversafgevaardigden

Deseyn Luc, ondervoorzitter

werknemersafgevaardigden

Werkgevers Vanhoutte Carl

VOKA

Piette Guy

VOKA

Arryn Ronny

VOKA

Wenes Herman

VOKA

Matton Stefaan

UNIZO

Gheysen Kris

UNIZO

Dochy Bart

Boerenbond

Werknemersafgevaardigden Decavel Luc

ACV

Mortier Vinciane

ACV

Decavele Piet

ACV

Himpe Ivan

ACV

Vermeersch Françoise

ABVV

Roels Franky

ABVV

Depoorter Els

ACLVB

Provincie Leplae Rudolf

Provincieraadslid

Deconinck Veerle

Provincieraadslid

Hiergens Pol

Provincieraadslid

Gemeentebesturen Bossuyt Gilbert

Burgemeester Menen

Vereecke Carl

Burgemeester Kuurne

Seynhaeve Jan

Burgemeester Wevelgem

Toegevoegde Leden Debaere Karel

Leiedal

Destoop Frans

Leiedal

De Coene Philippe

Overleg parlementairen

Secretariaat Depreux Alain, coördinator RESOC/SERR Z-W-Vl. Vanneste Annelies, stafmedewerker RESOC/SERR Z-W-Vl. Waarnemer Van Welden Tom, coördinator ERSV West-Vlaanderen

Streekpact


144

AGENDACOMMISSIE RESOC De Clerck Stefaan, voorzitter

Gemeenten

de Bethune Jean, ondervoorzitter

Provincie

Laverge Jacques, ondervoorzitter

VOKA

Deseyn Luc, ondervoorzitter

ACV

Matton Stefaan, voorzitter SERR Vermeersch Françoise, waarnemer Depreux Alain, coördinator

UNIZO ABVV RESOC/SERR Z-W-Vl.

Streekpact


145

Ontwerpers: Annelies Vanneste, stafmedewerker RESOC/SERR Alain Depreux, coördinator RESOC/SERR

Dit basisdocument, dat uitgevoerd werd in het kader van het streekpact, kon slechts tot stand komen dankzij de medewerking van diverse streekpartners en instanties.

Wij willen dan ook een woord van dank richten aan:

De intercommunale Leiedal die zijn medewerking verleende bij het uitvoeren van de sociaal-economische analyse, o.a. voor de hoofdstukken Economie, Mobiliteit en Infrastructuur en Wonen. De GOM West-Vlaanderen, WES, Steunpunt WAV, de dienst Sociale Planning en de gebiedswerking van de provincie West-Vlaanderen, het N.I.S., de dienst APS van de Vlaamse Gemeenschap, het Welzijnsconsortium, Boerenbond,.. voor het aanleveren van de noodzakelijke data. Leiedal, de gebiedswerking van de provincie, Kanaal 127, Werk.Waardig, Toerisme Leiestreek, Overleg Cultuur Zuid-West-Vlaanderen, AZ Groeninge, KULeuven Campus Kortrijk, HOWEST en KATHO voor hun medewerking aan derde deel ‘ aanzet tot een streekstrategie’. Jan Victor, directeur Nationale Bank, voor de kritische lezing en aanvullingen op het document. Jan Sabbe, Leiedal en Annelies Demeyere, cel economie provincie, voor hun medewerking aan de verfijning van de analyses. Prof. Leo Sleuwaegen en Prof. Thierry Vanelslander voor hun kritische en wetenschappelijke reflectie op het ontwerp-basisdocument. De leden van de ad hoc werkgroepen ‘landen tuinbouw’ en ‘social profit’ waardoor een eerste aanzet tot stand kwam voor een strategische aanpak van deze thema’s. De RESOC-werkgroepen die de prioriteiten van het vroegere strategisch plan vertaald hebben in concrete aciteplannen. De SERR en de projectontwikkelaars diversiteit van RESOC/SERR, Christel Decruyenaere en Els Franssens, voor hun input bij het luik arbeidsmarktbeleid. Tot slot willen wij een speciaal woord van dank richten aan Anne Dreze, administratief medewerkster bij RESOC/SERR, voor het voorbereidend werk in het kader van sociaal-economische analyse en voor de lay-out van dit basisdocument.

Basisdocument - 30 juni 2006

AANZET TOT OPBOUW VAN HET STREEKPACT

Recommend Documents