Aanwinsten februari 2009

STUDIECENTRUM

Aanwinsten februari 2009 120 titels

MUSEA CENTRA VOOR DE KUNSTEN & AMATEURKUNST CULTUUR EN MAATSCHAPPIJ BELEID ONDERWIJS KUNST EN CULTUUR KUNST- EN CULTUUREDUCATIE CULTUREEL ERFGOED BEELDENDE KUNSTEN MUZIEK FILM/MEDIA THEATER DANS LITERATUUR OVERIG INSTELLINGENDOCUMENTATIE

MUSEA The Aldrich student docent program development kit / redacteur J. Calverley, N. Carlson, M. McDonald. - [Ridgefield, CT] : The Aldrich Contemporary Art Museum, 2004. - 99 p. + dvd (35 min.). The 'Student Docent Program' is a school program for grades five to twelve (10 to 17 year olds), designed to equip students with the skills needed to discover and connect with contemporary art. In essence, the museum teaches small groups of students from each participating school to lead discussions about contemporary art with their classmates. Led though the exhibition by their peers, students on the tour are more likely to make connections between the work on view and their own experiences. Student docents attend five after-school training sessions with a museum educator for each exhibition. These training sessions use an inquiry-based approach to teach students the skills needed to decode and analyze a work of art. When training is complete, the docents use the same approach to engage their classmates in a conversation about the art during a class field trip to the museum. The Aldrich student docent program development kit includes a 35 minute film that follows a fifth-grade class through their experience participating in the program and a handbook with a guide to the program with sections on: goals and objectives, program structure, teaching methodology, curriculum, evaluation, school partnerships and details on how to adopt this model in other institutions. 069 ALD [DV] 069 ALD Museums & society 2034 : trends and potential futures / J. Chung, S. Wilkening, K. Johnstone. - [S.l.] : AAM, 2008. - 20 p. : graf., ill., tab. - In opdr. van the Center for the Future of Museums (CFM). What challenges will society and museums face in the next quarter-century? How will the

1

AANWINSTEN CULTUURNETWERK NEDERLAND FEBRUARI 2009

demographic profile of America change between now and 2034? How will energy and infrastructure costs affect the sustainability of museums? What are the likely impacts of today's educational and regulatory priorities? What will Web 3.0 - or 5.0 or 6.0 - look like? Will the 'real' survive the assault of the 'virtual'? Will the number of leisure-time alternatives continue to grow? Will the lines between work and leisure, public and private, continue to blur? Most importantly, how will museums face these challenges and shape the future they will have to inhabit? To find out, the Center for the Future of Museums (CFM) commissioned this discussion paper on social and cultural trends and their potential effect on museums. Digitale versie: www.aam-us.org/upload/museumssociety2034.pdf 069 CHU Museums Galleries Scotland: impacts on communities : final report / M. Graham. - Edinburgh : Museums Galleries Scotland, 2008. - 143 p. : fig., graf., tab. - Met lit.opg. en bijl. - In opdr. van Museums Galleries Scotland. Museums Galleries Scotland commissioned this research to explore and establish the extent of the social and economic impacts of museums and galleries on individuals and communities in Scotland. The purpose of this investigation is to provide evidence that museums and galleries lie at the heart of cultural provision in Scotland thus justifying the significance of their strategic role towards the cultural policy making process currently underway. This knowledge will be useful for Museums Galleries Scotland, the museum and galleries sector and policy makers including the Scottish Government. It will develop the evidence and focus areas for further research. Digitale versie: www.museumsgalleriesscotland.org.uk/site/includes/content/downloadfile.php?downloadtype=publica tion&fname=1226401049.4311.pdf 069 GRA Nulmeting 'Vrije museumtoegang kinderen tot en met twaalf jaar' / P. Risseeuw ... [et al.]. Amsterdam : SEO, 2008. - 29 p. : tab., graf. - In opdr. van de Museumvereniging. - In samenw. met TNS Nipo. - ISBN 978-90-6733-474-7 Dit onderzoek is vooral een cijfermatig onderzoek naar de belangrijkste exploitatiecijfers van musea: bezoekersaantallen, baten en lasten. Op basis van diverse bronnen (CBS, Museumkaart, publieksonderzoek, onderzoek onder musea) zijn gegevens verzameld die inzicht geven in de stand van zaken anno 2007, en de verwachting over wat er zou kunnen veranderen als kinderen in de leeftijd tot en met twaalf jaar vrije toegang krijgen tot musea. De bevindingen fungeren als nulmeting, die dient als basis voor vervolgmetingen. Digitale versie: www.seo.nl/binaries/publicaties/rapporten/2008/2008_71.pdf 069 NUL

CENTRA VOOR DE KUNSTEN & AMATEURKUNST Anke Weeda nieuwe voorzitter Kunstconnectie / A. de Vries. - 2009 (Kunstconnected; Nr. 12, feb. 4-6 p.) Sinds 24 september 2008 is Anke Weeda voorzitter van Kunstconnectie. Een interview. TIJDSCHRIFTEN Beleidsrapport educatie : schooljaar 2007-2008 tot en met 2011-2012 / M. Helmich, Concertgebouw, Amsterdam. - [S.l.] : [s.n.], 2006. - 29 p. Rapport waarin het beleid van de afdeling educatie van Concertgebouw voor de jaren 2007/2008 tot en met 2011/2012 uiteen wordt gezet. Aan de orde komen: uitgangspunten en doelstellingen, het

2


aanbod voor het primair- , speciaal- , en voortgezet onderwijs en doelstellingen met betrekking tot docenten en het opleiden van musici en workshopleiders. 061 HEL Cultura Ede : de grenzen van het cultureel ondernemen / O. Berg. - 2009 (Kunstconnected; Nr. 12, feb. 10-12 p.) Cultura in Ede is een voorbeeld van een geslaagd samengaan van drie culturele instellingen: een bibliotheek, een centrum voor de kunsten en een professioneel theater. Een interview met algemeen directeur Ko Oosterwijk over het ontstaan, de voor- en nadelen van Cultura en het cultureel ondernemerschap. TIJDSCHRIFTEN Drentse parels / M. Bakker ... [et al.]. - Assen : Kunst & Cultuur Drenthe, 2008. - 131 p. : ill. - ISBN 978-90-9023721-3 Deze publicatie laat een gedeelte zien van wat Kunst & Cultuur Drenthe de afgelopen tien jaar in Drenthe tot stand heeft gebracht. Daarin is een grote diversiteit te zien, van het onderwijs tot kunstproducerende instellingen. Daarnaast hebben nieuwe fenomenen hun intrede gedaan, zoals de Drentse Uitmarkt, het Kunstmenu, de Culturele Gemeente van Drenthe, Natuurkunst en Cultureel Overnachten. Over de verschillende aspecten van kunst zijn dertig mensen geïnterviewd. De weerslag daarvan vormen de teksten in dit boek. 061 DRE Involving youth in nonprofit arts organisations : a call to action / B. Hessenius, auteur van inleiding M. Eng. - Menlo Park, CA : The William and Flora Hewlett Foundation, 2007. - 61 p. : fig., graf., tab. The future of nonprofit arts organizations depends on attracting the best new talent to administer their affairs, to serve as artists and audiences, and to act as advocates, boosters, and financial supporters. Given the shrinking pool of younger people and the increased competition for their attention, action to meet this pressing challenge can no longer be left to a future date. This research has three parts: 1. A survey of youth programs in Californian nonprofit arts organizations; 2. Case studies of twelve successful programs; and 3. A comparative analysis of youth programs in the nonprofit environmental sector, with an in-depth look at two leading organizations. In order to make recommendations for action, the author wanted to identify: 1. Barriers that impede the involvement of young people; 2. Proven approaches for successful recruiting, retaining, mentoring, training, and managing youth; 3. Best practices; 4. Lessons learned from current approaches; and 5. The organizational benefits of youth programs. 061 HES Ken je klant : marktonderzoek helpt bij vraaggestuurd werken / R. Piters. - 2009 (Kunstconnected; Nr. 12, feb. 14-16 p.) Om het veranderingsproces van vraaggestuurd werken te verwezenlijken bij instellingen in de kunsteducatie en -participatie sector wordt het belang van marktonderzoek besproken. TIJDSCHRIFTEN Our creative talent: the voluntary and amateur arts in England / F. Dodd, A. Graves, K. Taws. London : DCMS, 2008. - 90 p. : tab., ill., fig. - Met bijl. - In opdr. van the Department for Culture, Media and Sport and Arts Council England. This research looks at the size, make-up and impact of formally organised voluntary and amateur arts groups in England. There are nearly 50.000 groups across England with a total of 5,9 million members. Digitale versie: www.culture.gov.uk/images/publications/VoluntaryArtsreport.pdf 379 DOD

3


De vereniging op survival : overlevingsstrategieën voor hedendaagse verenigingen / M. Kuperus, medewerker K. van der Pijl ... [et al.]. - [S.l.] : Caravel Publishing, 2007. - 232 p. : fig., ill., tab. Met lit.opg. en bijl. - ISBN 978-90-72934-83-3 Verenigingen kampen de laatste jaren met problemen, zoals vergrijzend kader, gebrek aan vrijwilligers, een veranderende verhouding tussen verenigingsbestuur en de professionele werkorganisatie. In dit handboek wordt een instrumentarium aangereikt om te overleven in de toekomst. In de appendix komen juridische tips en aantekeningen aan de orde. 060 KUP

CULTUUR EN MAATSCHAPPIJ Culture and creativity for jobs and growth : report / Welsh Higher Education Brussels, Welsh Assembly Government. - Brussel : Welsh Higher Education Brussels, 2007. - 22 p. Report of a one-day seminar entitled 'Culture and creativity for jobs and growth'. The seminar was organised by the Welsh Assembly Government and Welsh Higher Education office in Brussels and with support of the British Council. The seminar was organised following the publication of the KEA 'study on the economy of culture in Europe'. 330 CUL De do's en don't's van wijkgericht werken met kunst en cultuur / L. Poelman, M. de Ridder. - Utrecht : Kosmopolis, 2008. - 32 p. - Uitgevoerd in het kader van de masterstudie Kunstbeleid en Management aan de Universiteit van Utrecht. - In opdr. van Kosmopolis en in samenw. met het Kennispunt Geesteswetenschappen. Hoe wordt er invulling gegeven aan wijkgericht werken met kunst en cultuur? En wat valt hiervan te leren? Literatuuronderzoek en 25 interviews met mensen die werkzaam zijn in het Utrechtse culturele veld, de welzijnssector, het onderwijs en de wetenschap, hebben geleid tot deze publicatie met aanbevelingen en valkuilen voor wijkgericht werken met kunst en cultuur. Digitale versie: www.kosmopolisutrecht.nl/fileadmin/mediaarchive/utrecht/projecten/wijkgerichtwerken_site.pdf 301 POE Expanding horizons : a handbook for artists working in the community / J. Wood, darts, Doncaster Community Arts. - Doncaster : darts, Doncaster Community Arts, 2004. - 82 p. : ill. A handbook for artists working in community settings, with tips to inform and inspire. The result of consultation with a range of artists, it draws on real-life experiences and is a resource for both trainees and established practitioners. Digitale versie: www.thepoint.org.uk/PDFs/Expanding_Horizons.pdf 301 WOO The impact of social and cultural activities on the health and wellbeing of homeless people : a research report for Westminster Primary Care Trust (PCT) / Broadway. - [London] : Westminster PCT, 2005. - 69 p. : fig. - Met lit.opg. en bijl. - In opdr. van Westminster Primary Care Trust (PCT ). Westminster PCT commissioned the Research Team at Broadway, a pan-London Homelessness charity, to undertake a project exploring the links between social and cultural activities and health. The project was undertaken between April and July 2005. The findings that follow are based on the three objectives for the project and key recommendations and areas for action emerging from the research. Objective one: To identify the positive impact that social and cultural activities have on health and wellbeing. Objective two: Establish and document the links between providers of social and cultural activities and health providers. Objective three: Measuring the health impact of social and cultural activities.

4


Digitale versie: www.westminster-pct.nhs.uk/pdfs/Broadway_Report.pdf 364 IMP Kulturhus vraagt om lef en draagvlak / K. Poldervaart. - 2009 (Bibliotheekblad; Vol. 13, nr. 2, jan. 28-29 p.) Na twintig jaar ervaring met kulturhusen in Nederland werd op 21 november 2008 in het Provinciehuis in Zwolle een symposium georganiseerd. Vertegenwoordigers van kulturhusen en cultuurhuizen, provincies en gemeenten, woningcorporaties, maatschappelijke instellingen en bibliotheken kwamen bij elkaar om het succes van het kulturhusconcept te bespreken. O.a. werd een historisch overzicht van de ontwikkeling van platteland, dorpen en voorzieningen en de maatschappelijke gevolgen hiervan besproken door plattelandssocioloog Tjirk van der Ziel en werden succesvolle voorbeelden besproken. Voorwaarden voor succes zijn o.a. draagvlak creëren, een gezamenlijke visie, investeringen, bereidheid tot samenwerking en het inzetten van professionals. TIJDSCHRIFTEN Kunst in het hart van de samenleving : over burgerschap en culturele dynamiek / S.J. Trienekens.Amsterdam : HvA Publicaties, 2009. - 37 p. - ISBN 978-90-5629-561-5 Op 28 januari 2009 sprak dr. Sandra Trienekens, lector Burgerschap en Culturele Dynamiek aan de Hogeschool van Amsterdam, haar openbare les uit. In deze les presenteert zij haar activiteiten binnen de hogeschool aan een breed publiek. In het lectoraat worden drie actuele ontwikkelingen met elkaar verbonden. Allereerst de culturalisering van het politieke en publieke burgerschaps- en integratiedebat. Een tweede ontwikkeling is de 'sociologisering' van de cultuursector. De derde ontwikkeling is de samenwerking tussen de cultuursector en beleidssectoren of maatschappelijke organisaties die niet primair op kunst gericht zijn, zoals de stedelijke vernieuwingsector en de zorgen welzijnssector. Thema's als burgerschap, diversiteit en cohesie staan in deze drie ontwikkelingen centraal en worden in toenemende mate gekoppeld aan de vraag hoe kunstprojecten hieraan een positieve impuls kunnen geven. Op alle terreinen wordt gezocht naar manieren om ook de 'zachte' burgerschapscompetenties van burgers en instanties te vormen; competenties als: erkenning van verschil, respect, wederzijds vertrouwen, acceptatie van onzekerheid en reflexiviteit. Door kunst in het hart van de samenleving te plaatsen zouden dergelijke burgerschapscompetenties mogelijk versterkt kunnen worden. Het lectoraat is dan ook gericht op de vraag, hoe dit het beste kan gebeuren. Digitale versie: www.hva.nl/lectoraten/documenten/ol20-092801-trienekens.pdf 301 TRI Kunst in de wereld / M. Twaalfhoven, redacteur A. de Vries. - Zwolle : Artez Press, 2009. - 80p. : ill. Met lit.opg. en (web)adressen. In deze publicatie beschrijft de auteur de kracht van kunst als communicatiemiddel in de hedendaagse tijd en geeft tachtig praktische tips, gebaseerd op ervaringen met (vooral muziek- en theater) projecten op locatie, waaraan vaak grote groepen onervaren deelnemers meededen. Daarbij komen vragen aan de orde als: Waar(om) maakt een kunstenaar iets? Hoe kun je het beste je idee aan overheden en fondsen overbrengen? Hoe kun je een netwerk opbouwen? Waar moet je op letten als je met onervaren deelnemers samenwerkt? 301 TWA Stad op stelten = Kijk op je wijk : www.oisterwijken.nl / N. van Tiggelen, redacteur Bibliotheek Midden-Brabant. - Tilburg : Bibliotheek Midden-Brabant, 2008. - 44 p. : ill. + dvd. - In opdr. van gemeente Tilburg. Deze publicatie behandelt twee projecten: 'Stad op stelten' en 'Kijk op je wijk'. Binnen het project 'Stad op stelten' verbindt Bibliotheek Midden-Brabant samen met Bureau CiST en de gemeente Tilburg binnen- en buitenschools leren via een wijkgerichte samenwerking op het gebied van

5


leesbevordering, cultuureducatie en mediawijsheid. In de vier pilotwijken werkten de brede school, de buitenschoolse opvang, het sociaal-cultureel werk, CiST, lokale culturele instellingen en de bibliotheek allemaal samen om workshops voor kinderen te organiseren. De workshops werden binnen- en buitenschools op elkaar afgestemd. De centrale doelstelling van het project was het verhogen van cultuurparticipatie voor kinderen van 4 tot 12 jaar. De bijbehorende dvd bevat een compilatie van het pilotproject 'Stad op stelten' zoals dat heeft plaatsgevonden op de vier brede scholen: Tilburg Noord, aKWAmarijn, Tam Tam en Kwadrant. Met het project 'Kijk op je wijk' slaagden de bibliotheek en de gemeente Oisterwijk er in om een website te maken voor elke wijk, dorp en buurtschap in Oisterwijk. Dit project had als doel de leefbaarheid en de sociale cohesie in de wijken te vergroten. 700 TIG [DV] 700 TIG Thuis in Rotterdam : een museaal programma voor inburgeraars / M. de Vreede. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 2/3, feb/mrt. 40-44 p.) Beschrijving van het project 'Thuis in Rotterdam', een museaal programma voor inburgeraars. Belangrijkste doel van het project is om de inburgeraar kennis te laten maken met de geschiedenis van Nederland en van Rotterdam in het bijzonder. Het programma 'Thuis in Rotterdam' wordt door ROC Zadkine aangeboden aan cursisten die moeten inburgeren en/of de taal moeten leren. Momenteel lopen er pilots in een aantal steden in Zuid-Holland en het is de bedoeling het project in de toekomst uit te breiden naar andere provincies. TIJDSCHRIFTEN Transitions of youth citizenship in Europe : culture, subculture and identity / redacteur A. Furlong, redacteur I. Guidikova. - Strasbourg : Council of Europe, 2001. - 325 p. : fig., graf., ill. , tab. - Met lit.opg. - ISBN 92-871-4430-3 In this publication, 17 articles from 13 countries explore the transformation of youth citizenship in modern European societies. While structural inequalities and disadvantage often undermine youth citizenship in terms of rights or entitlements, subculture activities enhance citizenship via the development of youth action and responsibility. Youth subcultures provide space for youth initiative, for practicing life management and experimenting with new relationships. On the basis of case studies and survey data, the authors articulate autonomy and active participation in the process of social change as central elements of contemporary youth citizenship. 301 TRA

BELEID Advies over cultuur- en kunsteducatie / M. Douterlungne, A. Demeulemeester, VLOR, Vlaamse Onderwijsraad. - Brussel : VLOR, 2008. - 19 p. - Met lit.opg. Advies aan Frank Vandenbroucke, Vlaams minister van Werk, Onderwijs en Vorming, over de aanbevelingen uit het eindrapport van de Commissie Onderwijs Cultuur die op basis van de conclusies en aanbevelingen van Anne Bamford ('Kwaliteit en consistentie : kunsten cultuureducatie in Vlaanderen') concrete beleidsvoorstellen moest formuleren voor een betere kunsten cultuureducatie in Vlaanderen. 351 DOU Advies over de discussienota hoger kunstonderwijs / I. De Ridder, H. Martens, VLOR, Vlaamse Onderwijsraad. Raad Hoger Onderwijs. - Brussel : VLOR, 2008. - 6 p. Advies over de discussienota hoger kunstonderwijs om alle kunstopleidingen van twee cycli om te vormen naar academisch gerichte opleidingen, die minister Vandenbroucke op 19 maart 2008 aanbood. De inbedding van onderwijs in onderzoek was niet vanzelfsprekend want 'onderzoek in de

6


kunsten' was in Vlaanderen een relatief nieuw begrip. De afgelopen jaren werd er gediscussieerd over de wenselijkheid van deze academisering en over de definitie van onderzoek in de kunsten. De Raad Hoger Onderwijs brengt het advies over de discussienota van de minister op eigen initiatief uit. 351 DER Handboek verantwoording cultuursubsidies fondsen 2009-2012 / OCW, Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. - Den Haag : Ministerie OCW, 2009. - 29 p. + 10 p. (bijl.) : tab. Het handboek is bedoeld voor fondsen die krachtens de Wet op het specifiek cultuurbeleid en in het kader van de cultuurnota 2009-2012 meerjarige subsidie ontvangen. De fondsen moeten over de besteding van deze subsidie verantwoording afleggen. Het handboek geeft een overzicht van de eisen die worden gesteld aan de verantwoording. Ingegaan wordt op de jaarrekening, het bestuursverslag, prestatieverantwoording, accountantsproducten en verantwoording projectsubsidie. Daarnaast zijn modellen opgenomen voor de balans, de functionele exploitatierekening en voor de prestatieverantwoording. Digitale versie: www.cultuursubsidie.nl/downloads%20OCW/Handboek%20fondsen%202009_2012%201.pdf [NA] 336 HAN Handboek verantwoording cultuursubsidies instellingen 2009-2012 (inclusief musea en sectorinstituten) / OCW, Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. - Den Haag : Ministerie OCW, 2009. - 29 p. + 10 p. (bijl.) Het handboek is bedoeld voor culturele instellingen die krachtens de Wet op het specifiek cultuurbeleid en in het kader van de cultuurnota 2009-2012 een vierjaarlijkse of jaarlijkse subsidie ontvangen. De culturele instellingen moeten over de besteding van deze subsidie verantwoording afleggen. Het handboek geeft een overzicht van de eisen die worden gesteld aan de verantwoording. Ingegaan wordt op het, jaarrekening, bestuursverslag, prestatieverantwoording, accountantsproducten en matchingsregeling. De eisen vloeien voort uit het Bekostigingsbesluit cultuuruitingen en de Regeling subsidies en uitkeringen cultuuruitingen. Digitale versie: www.cultuursubsidie.nl/downloads%20OCW/Handboek%20instellingen%2020092012%201.pdf [NA] 336 HAN De nieuwe generatie kunstenaars : de nieuwe generatie beeldend kunstenaars en vormgevers en het Nederlandse cultuurbeleid / S. Muller. - [S.l.] : [s.n.], 2008. - 60 p. - Met lit.opg. - Masterscriptie Universiteit Utrecht, faculteit der Letteren. Master Kunstbeleid en -management. Onderzoeksvraag van deze scriptie luidt: Zijn de huidige beleidsmiddelen die de overheid tot zijn beschikking heeft geschikt voor de ontwikkeling en ondersteuning van de nieuwe generatie kunstenaars? Deelvragen hierbij zijn: 1. Wat wordt verstaan onder 'de nieuwe generatie kunstenaars'? 2. Wat zij de beleidsmiddelen van de overheid ten aanzien van de beeldende kunst(enaars) en vormgeving? 3. Hoe moeten de beleidsmiddelen aangepast worden om geschikt te zijn voor de nieuwe generatie kunstenaars? Hierbij komt ook het kunstvakonderwijs aan de orde. Digitale versie: igitur-archive.library.uu.nl/student-theses/2008-1003 200326/scriptie%20definitieve%20versie%206juli.pdf 700 MUL Stem in cultuur : de inwoners betrekken bij het lokale cultuurbeleid / redacteur E. Vanheer, Cultuur Lokaal. - Brussel : Cultuur Lokaal, 2003. - 64 p. : ill., tab. - Met lit.opg. - ISBN 9080785520 Welke methoden en instrumenten blijken het meest geschikt om inwoners bij het cultuurbeleid te betrekken? En wat zijn de ervaringen met het opzetten van dergelijke cultuurcommunicatie? Middels

7


een aantal praktijkvoorbeelden van communicatieve processen worden er antwoorden gegeven op deze vragen. 351 STE

ONDERWIJS Creative graduates : enhancing teaching-reaching links in the creative arts : briefing paper / T. Wareham, The Higher Education Academy Subject Centre for Art, Design and Media, Palatine, Subject Centre for Dance, Drama and Music. - [S.l.] : ADM-HEA , 2008. - Ongepag. : tab. - Met lit.opg. This briefing paper is intended for academics and institutional policy-makers within creative disciplines in higher education to provoke debate and enhance understanding of the ways in which research and teaching can be conceptualised and linked so that students emerge from their programmes of study with knowledge and attributes that equip them not only to enter the creative industries but to move those industries forward: to become creative graduates. Digitale versie: www.palatine.ac.uk/files/Publications/1224.pdf 377 WAR De eerste generatie kerndoelen speciaal onderwijs / [SLO]. - [S.l.] : [s.n.], [2007]. - 33 p. Deze kerndoelen zijn van toepassing voor het onderwijs aan kinderen met een enkelvoudige beperking en/of stoornis in de basisschoolleeftijd, met uitzondering van zeer moeilijk lerenden. De kerndoelen zijn ingedeeld in leergebiedoverstijgende en leergebiedspecifieke kerndoelen. De leergebiedspecifieke kerndoelen zijn ingedeeld in Nederlands, Nederlandse Gebarentaal (voor leerlingen met een auditieve en/of communicatieve beperking), Engels, Friese taal, rekenen/wiskunde, oriëntatie op jezelf en de wereld, kunstzinnige oriëntatie (p. 25-28) en bewegingsonderwijs. Digitale versie: www.bouwcl3.slo.nl/003/00001/00001/kerndoelen_SO_2007.pdf/ 376 EER De eerste generatie kerndoelen speciaal onderwijs (zml/mg) / [SLO]. - [S.l.] : [s.n.], [2007]. - 21 p. Het onderwijs aan kinderen met verstandelijke en/of meervoudige beperkingen bevordert brede vorming van deze kinderen. Het onderwijsaanbod richt zich op de emotionele en de verstandelijke ontwikkeling, op het ontwikkelen van creativiteit, het verwerven van kennis en van sociale, culturele en lichamelijke vaardigheden. De kerndoelen zijn ingedeeld in leergebiedoverstijgende en leergebiedspecifieke kerndoelen. De leergebiedoverstijgende kerndoelen zijn gegroepeerd in de volgende thema's: zintuiglijke en motorische ontwikkeling, sociale en emotionele ontwikkeling, spelontwikkeling, leren leren, omgaan met media en technologische hulpmiddelen, praktische redzaamheid en ruimtelijke oriëntatie en mobiliteit. De leergebiedspecifieke kerndoelen zijn ingedeeld in Nederlandse taal, rekenen en wiskunde, oriëntatie op mens en wereld, kunstzinnige oriëntatie (p. 15-19) en bewegingsonderwijs. Digitale versie: www.slo.nl/speciaal/zmlmg/kerndoelen_leerlijnen/kerndoelen/kerndoelen_zmlmg_2007.pdf/ 376 EER Filosoferen doe je zo : leidraad voor de basisschool : Band 1 voor groep 1 t/m 4 / R. Bartels, M. van Rossum. - Budel : Damon, 2009. - 173 p. : ill., tab. + dvd. - Op de bijbehorende dvd staan werkbladen, muziek en animatiefilms voor zowel Band 1 als Band 2. - Bron van beschr.: omslag. ISBN 978-90-5573-919-6 ‘Filosoferen doe je zo’ is een programma filosoferen voor de hele basisschool, van groep 1 t/m 8. De belangrijkste reden om deze uitgave te ontwikkelen is de toenemende belangstelling voor burgerschap en burgerschapsvorming in het onderwijs. Die belangstelling wordt mede gevoed door

8


wetgeving: sinds 2006 hebben alle basisscholen (en scholen voor voortgezet onderwijs) de opdracht burgerschap bij de leerlingen te bevorderen. De auteurs zijn ervan overtuigd dat filosoferen hieraan een bijdrage kan leveren. Band 1 is bedoeld voor groep 1 t/m 4. Voor groep 1 en 2 staat het vragen stellen centraal in het hoofdstuk 'Een kind kan meer vragen', voor groep 3 en 4 komt de ontwikkeling van dialoog aan de orde in het hoofdstuk 'Alle stemmen tellen'. 100 BAR [DV] 100 BAR Filosoferen doe je zo : leidraad voor de basisschool : Band 2 voor groep 5 t/m 8 / R. Bartels, M. van Rossum. - Budel : Damon, 2009. - 169 p. : fig., ill., tab. + dvd. - Op de bijbehorende dvd staan werkbladen, muziek en animatiefilms voor zowel Band 1 als Band 2. - Bron van beschr.: omslag. Algemene brochure is aanwezig in Band 1. - ISBN 978-90-5573-920-2 ‘Filosoferen doe je zo is’ een programma filosoferen voor de hele basisschool, van groep 1 t/m 8. De belangrijkste reden om deze uitgave te ontwikkelen is de toenemende belangstelling voor burgerschap en burgerschapsvorming in het onderwijs. Die belangstelling wordt mede gevoed door wetgeving: sinds 2006 hebben alle basisscholen (en scholen voor voortgezet onderwijs) de opdracht burgerschap bij de leerlingen te bevorderen. De auteurs zijn ervan overtuigd dat filosoferen hieraan een bijdrage kan leveren. Band 2 is bedoeld voor groep 5 t/m 8. Voor groep 5 en 6 staan denken redeneervaardigheden centraal in het hoofdstuk 'Daarom is geen reden', voor groep 7 en 8 komen meederde thema's die betrekking hebben op de democratie aan de orde in het hoofdstuk 'De hoofdzaak'. 100 BAR [DV] 100 BAR Leren in Second Life : Onderzoek naar de meerwaarde van Second Life in het onderwijs / J. van Schie, auteur van voorwoord A. ten Brummelhuis. - Zoetermeer : Kennisnet, 2008. - 23 p. - In opdr. van St. Kennisnet. - ISBN 978-90-77647-14-1 Waar ligt de potentiële meerwaarde van virtuele leeromgevingen voor kwaliteitsverbetering van het onderwijs? Om hier een antwoord op te geven zijn voor dit onderzoek ruim vijftig ervaringsdeskundigen uit het onderwijs geïnterviewd. Ze zijn bevraagd over wat de meerwaarde is van Second Life voor het leren en welke randvoorwaarden daarbij gelden. In deze interviews zijn de opbrengsten van Second Life als (elektronische) omgeving voor leren in kaart gebracht met behulp van de zogenaamde 'Power Indicator'. Hierbij wordt de kracht van een leeromgeving gezien als het resultaat van drie eigenschappen van een leeromgeving: 1. De mate waarin de leeromgeving de aandacht van leerlingen kan vasthouden. 2. De mate van diepgang van het leren. 3. De mate van efficiëntie waarmee het beoogde leerdoel bereikt wordt. Digitale versie: onderzoek.kennisnet.nl/attachments/session=cloud_mmbase+1820832/Nr_9_Leren_in_Second_Life. pdf;jsessionid=DF403DB2A00A8C5F3E5F55A21D5C65F1 004 SCH 'Zonder wrijving geen vooruitgang' : Zeventig jaar onderwijsvernieuwing in Nederland / redacteur J. van der Zwaard, redacteur ... [et al.], auteur van nawoord J. Beishuizen. - Antwerpen [etc.] : Garant, 2008. - 160 p. - Met lit.opg. - ISBN 978-90-441-2412-5 Jubileumuitgave ter ere van het zeventigjarig bestaan van het tijdschrift 'Vernieuwing'. Hierin wordt het gedachtegoed van het tijdschrift nog eens onder de aandacht gebracht en wordt gereflecteerd op de onderwijsvernieuwingen van de afgelopen decennia. Twintig leerkrachten, vakdidactici, historici en onderzoekers laten zien op welke onderwijskundige en maatschappelijke problemen de onderwijsvernieuwingen een antwoord waren en wat de opbrengsten zijn. De bundel is verdeeld in drie delen: 1. Historie; 2. Inhoud en methode; en 3. Context. 370 ZON

9


KUNST EN CULTUUR Alledaagse kunst : kijken naar de wereld met een kunstblik / samensteller M. Schoonenboom, auteur van idee R. Pontzen. - Amsterdam [etc.] : Veen, 2008. - 183 p. : ill. - Oorspr. verschenen in een andere vorm in De Volkskrant. - ISBN 978-90-204-0927-7 'Alledaagse kunst' toont de wereld als een museum, een uitstalling van bijzonderheden, en laat daarmee zien dat juist aan de hand van onopvallende zaken verrassend veel te vertellen valt over de cultuur in Nederland aan het begin van de eenentwintigste eeuw. 700 ALL Connected! LiveArt / redacteur S. Doruff, F. Bonelli ... [et al.]. - Amsterdam : Waag Society, 2005. 160 p. : ill. A catalog of projects involved in the 'Connected! (The making of a LiveArt Exchange)' programme which ran at Waag Society from 2003-2005. Images and descriptions of a wide variety of projects from the artists who participated. Projects inside Connected include Anatomic, Artists-in-Residence, Sentient Creatures and LiveForm:TeleKinetics. 700 CON Handbook on cultural web user interaction / R. Caffo ... [et al.], redacteur Minerva EC Working Group 'Quality, Accessibility and Usability'. - [S.l.] : Minerva EC Project, 2008. - 166 p. : fig., ill., tab. - Met lit.opg. en bijl. The quality of cultural web applications depends mostly on the user's needs. But which are these needs? How can we identify and satisfy them? How can users help in (re)planning and improve our cultural web application? Can we monitor and measure the use made of our web products? This handbook offers the most updated answers to these questions. All people, institutions and projects connected with culture (ancient or contemporary, tangible or intangible, cultivated or popular, local or global), which are planning to develop web applications or want to monitor and improve those already on the web. It includes an updated overview of current questions connected to the user interaction via web, made of websites and portals, but also of the new types of technical experiences, gathered under the name of Web 2.0. Digitale versie: www.minervaeurope.org/publications/Handbookwebuserinteraction.pdf 004 HAN Pilot cultuurparticipatie Delfshaven / M. Dujardin, COS, Centrum voor Onderzoek en Statistiek. Rotterdam : Gemeente Rotterdam, 2008. - 32 p. : fig., tab. - In opdr. van de gemeente Rotterdam, dienst Kunst en Cultuur. - Met bijl. Onderzoek naar wat er in de deelgemeente Delfshaven allemaal te doen is en door de burgers gedaan wordt op het terrein van kunst en cultuur in 2007, en wat er ontbreekt. Digitale versie: www.dsv.rotterdam.nl/smartsite1144.dws?goto=2215403&channel=2804&substyle= 700 DUJ Van hoge kunst naar nieuwe kunst / H. Abbing. - [S.l.] : Historische Uitgeverij, 2009. - 142 p. - Met lit.opg. - ISBN 978-90-6554-032-4 In deze publicatie diept de auteur het onderwerp van zijn inaugurele rede met dezelfde titel (voorjaar 2006) verder uit. In deze rede ging hij in op het verschil tussen de ingehouden sfeer en de manier van consumeren in de hoge kunst en de informele sfeer en de manier van consumeren van de zogenaamde nieuwe kunst. Hij legde hierbij een verband met de informalisering in de samenleving. Deze informalisering heeft tot gevolg dat de belangstelling voor de hoge kunsten terugloopt. Hij spitst dit fenomeen toe op de klassieke muziek en popmuziek. De traditionele hoge kunst staat dan ook in deze tijd voor een dilemma: vernieuwen of verdwijnen. 700 ABB

10


KUNST- EN CULTUUREDUCATIE Arts, education and other learning settings : a research digest / M. Drury, Hibernian Consulting. Dublin : Arts Council Ireland, 2007. - 132 p. - Met lit.opg. - In opdr. van the Arts Council[Ireland]/An Chomhairle Ealaíon. - ISBN 978-1-904291-34-3 This publication offers a very wide range of research, including a number of action research projects, undertaken in the field of arts-in-education in Ireland. While the focus is on arts in schools, other settings also feature such as, arts in healthcare, arts in youth work and arts in communities. It includes hard data, reports, project evaluations, policy frameworks and guidelines, and a host of reports from many long-term projects undertaken by local authorities, cultural institutions, arts organisations and education providers. The digest contains summaries of seventy-two publications of which fourteen are summarised in detail. It spans an almost thirty-year timeframe of 1979 to 2007. Digitale versie: www.artscouncil.ie/Publications/Research_Digest.pdf 701 DRU Bases of preservice art teachers' reflective art judgments / M. Erickson, P. Villeneuve. - 2009. - fig., tab. - Met lit.opg. (Studies in art education; Vol. 50, nr. 2, Winter 184-200 p.) This study investigates the bases used to support judgments of artworks by preservice art teachers at two large universities. Bases art teachers might use to judge artwork range from personal preferences, to cultural expectations, to criteria drawn from values of various artworlds. The 26 preservice teachers in this study used a narrower range of bases than the authors expected. Most participants based their judgments on ideas associated with beauty, realism, and skill or ideas associated with the expression of feelings and ideas. Few participants used modernist ideas to support their judgments. Only one participant in the study used postmodern ideas. The authors discuss the possible explanations for participants' reliance on a narrow range of ideas, raise questions, and draw implications for art teacher education. TIJDSCHRIFTEN Cultuurcoördinator als spin in het web / J. van Gemert. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 2/3, feb/mrt. 22-23 p.) De cultuurcoördinator is veelal de spin in het web van een cultuurprofielschool. Dit artikel beschrijft de taken van de cultuurcoördinator in het voortgezet onderwijs. Het Ontwikkelnetwerk Cultuurprofielscholen heeft in 2008 een 'Checklist taken cultuurcoördinator' vervaardigd. TIJDSCHRIFTEN Cultuureducatie in het primair onderwijs : een beschrijving van de situatie in Amsterdam, provincie Utrecht, Gelderland en Limburg / S.H. Esselink, F.M.H.M. Driessen. - Utrecht : Bureau Driessen, 2009. - 67 p. : tab. - Met lit.opg. en bijl. - ISBN 978-90-73259-49-2 Dit onderzoek biedt in de vorm van vier casestudies een beschrijving van de veranderingen in verschillende gemeenten en provincies als gevolg van het traject Versterking cultuureducatie primair onderwijs. Het gaat om cases in de volgende gemeenten en provincies: Amsterdam; Provincie Utrecht; Gelderland, Nijmegen en Apeldoorn; Limburg. 701 ESS Cultuureducatie in het primair onderwijs : stand van zaken / M. den Blanken ... [et al.]. - Utrecht : Sardes, 2008. - 71 p. : tab., fig., graf. - Met bijl. - In opdr. van de Inspectie van het onderwijs. ISBN 978-90-8503-119-2 Onderzoek naar de stand van zaken op het gebied van cultuureducatie in het primair onderwijs. Het onderzoek bestond uit drie hoofdvragen: 1) Welke visie hebben scholen voor primair onderwijs op cultuureducatie?; 2) Uit welke onderdelen bestaat het leerstofaanbod voor cultuureducatie?; 3)

11


Hoeveel onderwijstijd is daarvoor gereserveerd? Uit het onderzoek blijkt dat veel basisscholen een vernieuwingsgezinde houding hebben als het gaat om cultuureducatie. Ook kiezen scholen over het algemeen voor een breed aanbod aan cultuureducatie. Digitale versie: www.onderwijsinspectie.nl/html/ivhointernet/document_download.cfm?doc=1E0AE593-5056-887416E7578258FCB1D8.PDF&doc_name=Cultuureducatie in het primair onderwijs 701 BLA Cultuurprofiel in Amerika? / N. Selen. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 2/3, feb/mrt. 29-31 p.) Verslag van een bezoek van de auteur, docent muziek aan de Helen Parkhurst School (HP) te Almere, aan de Cambridge Rindge and Latin School (CRLS) te Cambridge, Massachussetts in de Verenigde Staten. Deze Amerikaanse 'public school' profileert zich met kunst en cultuur. Het is een school die in Nederland Cultuurprofielschool genoemd zou kunnen worden. Tussen beide scholen (HP en CRLS) vinden uitwisselingsprojecten plaats. TIJDSCHRIFTEN A cultural rucksack for the future / Norwegian Ministry of Culture and Church Affairs. - Oslo : Norwegian Ministry of Culture and Church Affairs, 2008. - 73 p. - Met lit.opg. A report for the Norwegian parliament on the further development of the 'Cultural Rucksack programme'. The report includes background information, summaries of evaluation reports, objectives and principles of the programme and priority areas for the further development of the programme. The 'Cultural Rucksack programme' is a programme that ensures that school pupils from 6-19 years of age have the opportunity to participate in artistic and cultural activities provided by professionals in the cultural sector. The programme is not intended to be a substitute for the aesthetic subjects taught by the school but as a supplement to school activities. Digitale versie: www.regjeringen.no/pages/2125405/PDFS/STM200720080008000EN_PDFS.pdf 701 CUL The cultural rucksack : a summary of the evaluation / J.S. Borgen, NIFU STEP, Norwegian Institute for studies of innovation, research and education. - Oslo : NIFU STEP, 2008. - 5 p. : fig. A summary of an evaluation report on the Norwegian 'Cultural Rucksack programme'. This programme ensures that school pupils from 6-19 years of age have the opportunity to participate in artistic and cultural activities provided by professionals in the cultural sector. The programme is not intended to be a substitute for the aesthetic subjects taught by the school but as a supplement to school activities. Digitale versie: english.nifustep.no/content/download/31523/148371/file/The%20Cultural%20Rucksacka%20summary.pdf 701 CUL Dag van de cultuureducatie - Brussel, 23 januari 2007 : verslagen van sessies en discussies / CANON, Cultuurcel Departement Onderwijs. - [Brussel] : [Canon Cultuurcel], 2007. - Ongepag. - I.s.m. Cultuurnetwerk Nederland. Verslag van de 'Dag van Cultuureducatie' die gehouden werd op 23 januari 2007 in Brussel. Bevat verslagen van de volgende sessies en discussies: Sessie 1: Cultuureducatie en de (school-)omgeving: 'Van mono-cultureel gezelschap naar stedelijk platform' door H. De Vuyst en M. Galle; Sessie 3: Cultuureducatie in de multiculturele klas: Lethas CVO door E. Leysen, MUZ-E Belgium door T. Goris en P. Wichers en Art basic for children ABC door P. Jordens; Sessie 4: Diversiteit en publieksbereik: Jes vzw over het initiatief De Kaart door J. Camerlynck, Cultuur en Co door D. Stam, MUHKA door P. Saey en S. Vermeiren; Sessie 5: Cultuureducatie in een diverse maatschappij - ingeleid door 4

12


sprekers: A. Apostel, R. Pinxten, J. Lievens en J. De Braekeleer; Sessie 6: ASO/TSO/BSO en culturele diversiteit vanuit cultuur: projecten werden beschreven van o.a. De Veerman, Steunpunt Allochtone meisjes en vrouwen en Villanella: De Kunstbende; Sessie 7: Cultuureducatie in de multiculturele basisschool - 3 praktijkvoorbeelden: Vrije Basisschool De Mozaiëk - Gent door D. Veeckman en M. Van Theemsche, Proeven van het Kel - Antwerpen door P. Convents en M. Feys, en WOCK - Gent door I. Antheunis; Discussie 3: Culturele Canon - omgaan met Westerse en niet-Westerse cultuur: discussie met J.J. Knol, E. Captain en W. Manuhutu. 701 DAG A descriptive study of multi-age art education in Florida / J.L. Broome. - 2009. - fig., graf. - Met lit.opg. (Studies in art education; Vol. 50, nr. 2, Winter 167-183 p.) Multi-age classrooms feature the purposeful grouping of students from two or more grade levels in order to form communities of learners. During the past 40 years, multi-age education has been examined in literature and research in many different ways and contexts. In the subject area of visual art, however, little literature can be found that addresses the practice of multi-age art instruction. This study begins to remedy this situation by gathering foundational information on the topic of multiage art education. A questionnaire was mailed to art teachers working in multi-age elementary schools in Florida. The study also includes implications for implementing multi-age models of art instruction and recommendations for further studies on multi-age art education as an alternative to graded practices. TIJDSCHRIFTEN Gewenste en bereikte leereffecten van kunsteducatie / J. Harland, L. Hetland, hoofdredacteur M. van Hoorn. - Utrecht : Cultuurnetwerk Nederland, 2008. - 92 p. : fig., ill., tab. - Met lit.opg. - ISBN 97890-6997-127-8 (Cultuur + Educatie; 23) Onderzoekers John Harland en Lois Hetland schreven elk een artikel op basis van de keynote die zij hielden op de conferentie Onderzoek in Cultuureducatie (in 2007 en 2008). Harland stelt in zijn artikel 'Voorstellen voor een evenwichtiger kunsteducatie' vast dat de curricula voor kunsteducatie (in het Verenigd Koninkrijk) onevenwichtig zijn: verwerven van vaardigheden is belangrijker dan creativiteit. Hij vraagt zich af of er wel voldoende aandacht is voor de belangrijkste waarden van kunsteducatie. In het tweede artikel 'Het spoor van vier onderzoeken' beschrijft Lois Hetland vier onderzoeksprojecten. Bestudeerd wordt hoe deze onderzoeken met elkaar samenhangen, elkaar wederzijds beïnvloeden en welke invloed ze kunnen hebben op de praktijk van de kunsteducatie. 701 HAR Hoezo cultuurprofiel? / A. Gerrits, A. Rass. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 2/3, feb/mrt. 6-8 p.) De overheid stimuleert het inspelen op specifieke leerwensen van de leerling, onder andere op het gebied van kunst en cultuur. Maar waarom kies je als school voor een cultuurprofiel? Wat zijn de beweegredenen om een Cultuurprofielschool te willen worden? En welke ontwikkelingen richting cultuurprofiel worden momenteel vanuit de overheid gesteund? Wat is de stand van zaken bij Steunpunt CultuurProfielScholen (SCPS), Vereniging CultuurProfielScholen (VCPS) en OntwikkelNetwerk CultuurProfielScholen (ONCPS)? TIJDSCHRIFTEN Kiezen voor een cultuurprofiel? : thema cultuurprofielscholen / J. van Gemert, S. van der Linden. 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 2/3, feb/mrt. 4-5 p.)

13


Het profileren als school op het gebied van cultuur is een van de mogelijkheden om leerlingen uit de verf te laten komen. Steeds meer scholen haken hierop in en komen met een cultuuraanbod. Cultuurprofilering lijkt zo op het eerste gezicht makkelijk. Maar is het inderdaad zo gemakkelijk? Er moet een cultuurprofielplan komen. Belangrijk hierbij is de visie op cultuureducatie en hoe zich dat vertaalt in een onderwijsprogramma. Dit artikel gaat in op wat er allemaal komt kijken om voor het keurmerk CultuurProfielSchool in aanmerking te komen. TIJDSCHRIFTEN Kunstlicht Next : 1 t/ 4 : handleiding CKV en kunst / samensteller M. Smeets ... [et al.]. - Hilversum : Teleac/NOT, [2009?]. - 23 p. : ill. - Bron van beschr.: omslag. Kunstlicht Next is een schooltv-project van Teleac/NOT, in samenwerking met het Cito. Het project bestaat uit vier televisieprogramma's van 15 minuten, een website en een docentenhandleiding, en is bestemd voor de vakken CKV en kunst in de Tweede Fase van het voortgezet onderwijs. Ieder programma behandelt vanuit een discipline een cultureel en/of kunstzinnig onderwerp en belicht daarvan ook de historische achtergrond. In elke aflevering komen steeds de volgende elementen aan bod: het kunstwerk (wat of wie zie je?); de kunstenaar (uitvoerders of ontwerpers); de cultuurhistorische context (tijd en publiek) en de kijker (wat vond/vindt men ervan?). De docentenhandleiding bevat een programmabeschrijving, achtergrondinformatie en, vragen en opdrachten. Website: www.eigenwijzer.nl/kunstlichtnext 701 KUN De mensen kippenvel bezorgen : talentontwikkeling op het St-Joris / W. van der Horst. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 2/3, feb/mrt. 9-10 p.) In 1998 startte Pleincollege Sint-Joris te Eindhoven met het Project Kunst & Cultuur. De school die als slogan draagt 'Een school voor elk talent', biedt vanaf het schooljaar 1998-1999 leerlingen de mogelijkheid de opleiding vmbo-t, havo of vwo te combineren met een kunstvak. Dit jaar is een pilot gestart met een talentklas drama. De talentklas heeft tot doel dat de leerlingen zich binnen het vakgebied, zowel in de breedte als in de diepte, verder kunnen ontwikkelen, zodat zij een kans maken om te worden toegelaten tot het kunstvakonderwijs. TIJDSCHRIFTEN Primary-age children's attitudes to art, art making and art education / R. Gibson. - 2008. - tab. - Met lit.opg. en bijl. (International journal of education through art; Vol. 4, nr. 2, 177-193 p.) Many educational researchers stress that there is a critical need for studies that allow children's voices to be heard and acknowledged. Without doubt, children's opinions and unique perspectives on art, their experiences of art making and their attitudes towards art education should be of vital interest for arts education advocacy efforts. To date, very few studies have focused on the meaning and value of art in the lives of young Australians. This paper describes a study that aimed to explore Australian children's understanding of art and the meanings they attached to it and to gauge their attitudes to art making and art education. A total of 103 students across four stages of primary education were interviewed. Their comments reveal that children have rich, perceptive attitudes as to the meaning, value and purpose of art in their lives, insights that go beyond the expectations of many current researchers. TIJDSCHRIFTEN Radical bricolage: building coherence in the liberal arts using art modelling and language / J.E. Clayson. - 2008. - ill. - Met lit.opg. (International journal of education through art; Vol. 4, nr. 2, 141-161 p.)

14


Because of the very broad and fragmented nature of undergraduate general education requirements there is a need to help students find unity in diversity. The search for coherence has led the author's institution, the American University in Paris, to introduce a series of freshmen courses called First Bridge that deliberately pair professors from different disciplines to develop and teach a common course that explores the linkages between their areas of special interest. This article describes the author's own experience of teaching a First Bridge course called 'Visual thinking and artful seeing', in which he represented the mathematics and computer science department while his coteacher, a painter, came from the art department. It was their intention to explore how different ways of seeing, the very act of seeing and the art of talking about seeing could help each of them begin to discover the commonalities that lie behind seemingly different disciplines and their methodologies. The author's part of the bargain requires using Imagine Logo to gain access to different levels of seeing by building computer models to examine a range of visual artefacts and their inherent structures. TIJDSCHRIFTEN Rapportage deskresearch ICC / K. Laarakker, J-P. Maaijwee, Cultuurnetwerk Nederland. - Utrecht : Cultuurnetwerk Nederland, 2008. - 26 p. : graf., tab. Het eerste ICC-traject (ICC staat voor de interne cultuurcoördinator op de basisschool) liep van 2006 t/m 2008. Om de opbrengsten van dit traject in kaart te brengen, heeft Cultuurnetwerk Nederland een onderzoek uitgevoerd in de vorm van deskresearch en veldonderzoek. In deze publicatie staat het deskresearch-gedeelte centraal. De centrale vraag luidt: In welke mate leiden de huidige ICCcursussen en de ondersteunde infrastructuur tot 'de ideale ICC'er'? In vier hoofdstukken komen de kenmerken van ICC'ers, de taken van ICC'ers, de samenwerking in netwerken en de professionele ontwikkeling van ICC'ers aan bod. De uitkomsten van het onderzoek worden onder andere gebruikt om het tweede ICC-traject 2009-2012 te voeden. 701 LAA Research at the margins of schooling: biographical inquiry and third-site pedagogy / B. Wilson. 2008. - Met lit.opg. (International journal of education through art; Vol. 4, nr. 2, 119-130 p.) The value of art education rests with its power to shape the ways people live their lives in art and visual culture beyond schools and schooling. A logical place to research the effectiveness of art education is to examine peoples' lives when they are outside school and after they have left school. The paper provides theoretical insights about the relative effectiveness of informal and formal pedagogy gained from biographical studies of the beyond-schooling lives of individuals who attended an unusual British secondary modern school during the 1950s and 1960s. Individuals' lives were influenced by a museum-like space, by informal contacts with individual from the art world, and visual cultural experiences at the margins of the art classroom more than they were influenced by the structured art curriculum. Biographical inquiry also provides a useful means for studying children who create their own visual culture based on comic books and other popular media. When researchers study informal contacts between students and teachers, their inquiry is set within a third inquiry site and it is directed to a third pedagogical site - which is different from the self-initiated visual culture produced by students (the first pedagogical site) and formal art instruction (the second pedagogical site). TIJDSCHRIFTEN The role of cooperative learning in the introductory stages of art teacher training programmes in Japan / T. Naoe. - 2008. - ill., tab. - Met lit.opg. (International journal of education through art; Vol. 4, nr. 2, 163-176 p.) In this article the outcomes and issues of cooperative learning in teacher training programmes for undergraduate art students are examined. Cooperative learning utilizes human interaction in small groups in pursuit of shared goals. The author designed and delivered two introductory courses at the University of Tsukuba that were added to the teacher training programme as a result of reforms to

15


the Japanese national teacher education system in 2000. The courses, which were informed by principles and methods of cooperative learning, had a positive impact on student engagement and satisfaction. Although the study workload is heavier since these reforms were put into place there has been a steady increase in numbers of art students entering and finishing teacher training. TIJDSCHRIFTEN Thema: cultuurprofielscholen / J. van Gemert ... [et al.]. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 2/3, feb/mrt. 2-31 p.) In dit themanummer staan cultuurprofielscholen centraal. Bevat artikelen over: redenen om cultuurprofielschool te worden, stand van zaken, drama binnen het Project Kunst & Cultuur van Pleincollege Sint-Joris te Eindhoven, mediawijsheid op de Katholieke Scholengemeenschap Etten-Leur (KSE), drama op het Goese Lyceum, nieuwe media op het Dominicus College te Nijmegen, bigband, koor en orkesten op Bogerman Scholengemeenschap te Sneek, een Amerikaanse school die zich profileert met kunst en cultuur en de taak van de cultuurcoördinator. Tevens zijn twee symposiumverslagen opgenomen: 'Symposium T.O.P.', symposium naar aanleiding van het tienjarig bestaan van Project Kunst & Cultuur van Pleincollege Sint-Joris en 'Cultuur Leert Anders II', verslag van de conferentie over het 'hoe en waarom' van leren met cultuur. TIJDSCHRIFTEN VOoruit met de kunst! : stand van zaken ten aanzien van kunsten cultuureducatie in het voortgezet onderwijs in Delft / onderzoeker R. Buijze, eindredacteur P. van Duijnhoven, auteur van voorwoord M. van der Linden. - Delft : De VAK, centrum voor de kunsten, 2008. - 63 p. : ill. , tab. - Met lit.opg. en bijl. - In opdr. van: Afdeling Kunsteducatie van De VAK, Delft. Kwalitatief onderzoek naar de stand van zaken ten aanzien van kunsten cultuureducatie in het voortgezet onderwijs in Delft. Een van de taken van de afdeling Kunsteducatie van De VAK is het bevorderen van een structurele samenwerking tussen onderwijs en culturele aanbieders. De hoofdvraag van het onderzoek luidt: Hoe is de praktijk in het voorgezet onderwijs in Delft op het gebied van kunsten cultuureducatie vormgegeven en op wat voor manier zouden de scholen hierin ondersteund willen worden door De VAK en andere culturele instellingen in Delft. Deelvragen zijn onder meer: Welke visie heeft de school op de huidige onderwijsontwikkelingen in relatie tot de aanwezige onderwijssituatie? Hoe ziet het curriculum eruit in relatie tot kunsten cultuureducatie? Hoe breed worden kunsten cultuureducatie gedragen in de school? Wordt er gebruik gemaakt van instellingen die activiteiten aanbieden op het culturele vlak? 374 BUI

CULTUREEL ERFGOED ABC-DE, woordenboek voor het digitaal erfgoed / redacteur J. Grooten ... [et al.], DEN, Digitaal Erfgoed Nederland. - Den Haag : DEN, 2008. - 272 p. : ill. - Met lit.opg. en reg. - ISBN 978-90813615-1-4 Boekje met praktische beschrijvingen van termen die in het proces van digitaliseren van cultureel erfgoed worden gebruikt. [NA] 725 ABC Denkmal aktiv - Kulturerbe macht Schule : Arbeitsblätter für den Unterricht / redacteur H. Hilger, redacteur ... [et al.], R. Brieske ... [et al.], auteur van voorwoord G. Kiesow, Deutsche Stiftung Denkmalschutz. - 2. erw. Aufl. - Bonn : Deutsche Stiftung Denkmalschutz, 2004. - 96 p. : ill. + flyer brochure. - Met lit.opg. en reg. Das Schulprogramm der Deutschen Stiftung Denkmalschutz 'denkmal aktiv - Kulturerbe macht Schule' ist das Schulprogramm der Deutschen Stiftung Denkmalschutz. Sich ein Schuljahr lang mit einem Kulturdenkmal in der Region zu beschäftigen, das ist Gegenstand der Schulprojekte, die an

16


'denkmal aktiv' teilnehmen. Ziel des Programms ist es, junge Menschen zu erreichen und ihnen den Wert und die Bedeutung von Denkmälern nahe zu bringen. Die pädagogische Materialien in dieser Publikation bieten Lehrern eine Einführung in die Themen Kulturerbe und Denkmalschutz und vielfältige Ansätze, die themenbezogene Projektarbeit mit dem Unterricht verbinden. Eine Flyer mit allgemeinen Informationen zum Schulprogramm und eine Broschüre mit Anregungen für die Planung und Durchführung einer Projektwoche zum Thema Denkmalschutz sind auch dabei. 725 DEN Erfgoed & kunst : dans, drama, beeldend, literair, audiovisueel en muziek : 44 inspirerende lesideeën / eindredacteur M. Warmer, eindredacteur V. Roeper. - Haarlem : Cultureel Erfgoed Noord-Holland, 2009. - Ongepag. : ill. Deze waaier bevat 44 lesideeën waarbij kunsteducatie (dans, drama, beeldend, literair, audiovisueel en muziek) en erfgoededucatie centraal staan. De lessen zijn onderling te combineren, maar kunnen ook als op zichzelf staande activiteit worden beschouwd. De lessen zijn ingedeeld in drie niveaus: groep 1 t/m 4 van de basisschool, groep 5 t/m 8 van de basisschool en de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Drie erfgoedgebieden geven de relatie aan van de leerlingen met de gebruikte erfgoedbronnen: 'erfgoed van jezelf', 'erfgoed in je omgeving' en 'erfgoed van iedereen'. Hiermee wordt de relatie van de leerling met de erfgoedbronnen aangegeven: gaat het over het verhaal van het kind zelf, zijn familie, zijn directe omgeving? Gaat het over het eigen dorp, de eigen wijk of stad, of eigen regio? Of over grote gebieden: Nederland of zelfs de wereld? 725 ERF Erfgoed... meetbaar goed : geactualiseerde versie van Doe het zelf boekje voor de evaluatie van projecten Erfgoed à la Carte / P. van der Zant, Bureau ART, Bureau Advies Research Training. [Gouda] : Bureau ART, 2007. - 17 p. - Met bijl. Praktische handleiding voor de evaluatie en de effectmeting van de deelprojecten en het landelijk project als geheel van Erfgoed à la Carte. Tevens worden er voorbeelden gegeven van ervaringen van de laatste jaren. Het belang van het formuleren van concrete doelen voor Erfgoed à la Carte komt aan de orde en de belangrijkste keuzen die gemaakt kunnen worden bij de evaluatie en effectmeting van een project Erfgoed à la Carte worden op een rijtje gezet. Ook wordt aangegeven hoe Erfgoed à la Carte op verschillende niveaus kan worden geëvalueerd. In het laatste hoofdstuk worden praktische tips gegeven, onder andere voor het opstellen van een eenvoudige vragenlijst en het afnemen van interviews. Digitale versie: www.erfgoedactueel.dds.nl/erfgoedalacarte/data/documenten//Doe%20het%20zelf%20boekje%20Ev aluatie%20versie%202007.doc 725 ZAN Erfgoededucatie dicht bij huis / Y. van der Ree. - Assen : Drents Plateau, 2008. - 7 p. : ill. Verslag van een studiemiddag over 'erfgoededucatie in Drenthe', gehouden op 9 oktober 2008 in Veenhuizen. Rode draad en thema van de middag was 'dicht bij huis'. De afdeling erfgoededucatie van Drents Plateau wilde hiermee benadrukken dat erfgoededucatie zich altijd in de directe omgeving van leerlingen afspeelt. Tijdens de middag kwam onder ander het belang van erfgoededucatie voor kleine instellingen ter sprake. 725 REE Geschiedenis, erfgoed en didactiek / C. van Boxtel, redacteur E. de Groot, redacteur E. Snoep.Amsterdam : Erfgoed Nederland, 2009. - 39 p. - Met lit.opg. - ISBN 978-90-78956-08-2 Rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar Historische Cultuur en Educatie aan de Faculteit der Historische en Kunstwetenschappen van de Erasmus Universiteit Rotterdam op 20 februari 2009. Deze bijzonder leerstoel is gevestigd vanwege Erfgoed Nederland en

17


mede mogelijk gemaakt door de Vereniging Trustfonds Erasmus Universiteit Rotterdam. In haar betoog reflecteert van Boxtel op geschiedenisonderwijs en erfgoededucatie vanuit de vragen en verwachtingen die op dit moment naar voren komen. Welke implicaties van de toegenomen aandacht voor Nederlandse geschiedenis zijn er? Wat betekent het om historische feiten te leren? Vervolgens zet zij uiteen waarom de ontwikkeling van het historisch denken en redeneren zo belangrijk is. Van Boxtel gaat hierbij ook in op de vraag in hoeverre erfgoededucatie een bijdrage kan leveren aan historisch denken. Tot slot besteedt ze aandacht aan het onderzoek waar zij zich vanuit de leerstoel op zal richten. Digitale versie: publishing.eur.nl/ir/repub/asset/14854/RedeCvBoxtel_lores.pdf 725 BOX Values and benefits of heritage : a research review / G. Maeer, I. Campbell, Heritage Lottery Fund. London : Heritage Lottery Fund, 2008. - 30 p. : tab. - Met lit.opg. This paper is structured around the values and benefits of heritage, matching the cultural value framework of intrinsic value and instrumental benefit. The topics covered are: 1. Valuing heritage studies looking at the public's attitudes towards heritage and the ways that people value heritage; 2. Heritage visits - both the numbers of people visiting heritage across the museums, libraries, archives, historic building, parks, and countryside, and the quality of their experience. 3. Social benefits of heritage projects 4. Economic benefits of heritage. Digitale versie: www.englishheritage.org.uk/hc/upload/pdf/HLF_External_Research_Review_July08.pdf 725 MAE

BEELDENDE KUNSTEN Architectural education for young people in Europe : a comparative study in seven European Countries [and] Norway - country report / J.S. Borgen, S.S. Brandt, auteur van voorwoord P. Hetland, auteur van voorwoord E. Markussen. - Oslo : NIFU STEP, 2008. - 39 p. : fig., tab. - ISBN 978-827218-607-3 This report investigates architectural education for children and young people in primary and secondary education in Norway. The Norwegian Institute for Studies in Innovation, Research and Education (NIFU STEP) carried out this study on assignment from the French Ministry of Culture and Communication. Norway is one of seven European countries (i.e. Austria, Finland, the UK, Italy, France and Poland) contributing to a comparative study of the role of architectural education in developing the receptivity of young people to architecture, organised by a French projectteam (Sylvie Couralet, Alain Grandguillot and Philippe Nys, Professor at Université de Paris I). Data was collected in autumn 2007 and winter 2008. Chapter 3 in this report can be read as a summary of the Norwegian country report. The task was to describe what is being done to develop receptivity to architecture among young people within the schools and in the context of education in general. Digitale versie: www.nifustep.no/content/download/39355/176992/file/NIFU%20STEP%20Rapport%2051-2008.pdf 720 BOR Enterprise in design education : teaching + learning resource / E. Jost, medewerker M. Southall. [London] : Design Museum, [2008]. - Ongepag. : ill. This resource is a stand-alone teachers' pack for use in the classroom. The resource can be used to support and extend existing schemes of work, to add an enterprise element to the Design & Technology curriculum throughout the school, or to run special competitive enterprise days across a year group. This pack offers a range of lesson activities that can be used to introduce or extend enterprise capability via design and technology, a guidance on how to run an 'Enterprise Design

18


Challenge' at school based on the 'Design Museum Programme', and hand-outs and activity sheets for students. Digitale versie: www.designmuseum.org/media/item/73858/1527/EDC-resource-FINAL-FINALVERSION.pdf 745 JOS Kunstbeleving met buitengewone kinderen / E. Gheysen. - [S.l.] : [s.n.], 2008. - 46 p. : graf., ill. Met lit.opg. en bijl. - Bachelorscriptie Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen, Lerarenopleidingen Tielt/Torhout, KHBO Lerarenopleiding Brugge i.s.m. DPB, Voortgezette lerarenopleiding Buitengewoon Onderwijs. Bachelorscriptie over kunstbeleving bij jonge kinderen in het speciaal onderwijs. Website: issuu.com/flup/docs/kunstbeleving 730 GHE

MUZIEK Eigen-wijs : liedbundel voor kinderen van 4-12 jaar / samensteller/redacteur F. Haverkort, samensteller/redacteur R. van der Lei, samensteller/redacteur L. Noordam. - 2e dr. - Born : SMV, 2009. - 384 p. : ill. + cd-rom. - Met lit.opg. - 1e dr.: 1999. - ISBN 978-90-80497160 De bundel bevat ruim 250 liederen voor kinderen van 4-12 jaar. De liederen zijn voorzien van de groepsaanduidingen 1-2, 3-4, 5-6 en 7-8. Met didactische aanwijzingen. De keuze van de liederen is erop gericht om de leerlingen een breed samengesteld liedrepertoire te leren. Er zijn traditionele en eigentijdse liederen en liederen in verschillende talen en uit verschillende culturen. Behalve in het primair onderwijs zijn de liederen ook buiten de school te gebruiken. De cd-rom bevat mp3 bestanden met het eerste couplet plus eventueel het refrein van het lied. Via de website www.meestersinmuziek.nl zijn de complete versies van de liederen te downloaden. Website versie: www.meestersinmuziek.nl 784 EIG [CR] 784 EIG Gehört wie gesprungen : Musikhören mit Vorschulkindern in der Elementaren Musikpädagogik / J. Greiner. - 2009. - Met lit.opg. (Üben & Musizieren. Zeitschrift für Musikschule, Studium, Berufspraxis und Elternhaus; Vol. 26, nr.1, Feb/Mär. 12-15 p.) Musik umgibt uns in unserem Alltag nahezu überall. Obwohl dabei meist kein bewusstes Hinhören stattfindet, kann ihre unerwartete Abwesenheit Unsicherheit oder gar Angst auslösen. Ein Anliegen der Elementaren Musikpädagogik ist es, Hörerlebnisse zu ermöglichen und der Gewöhnung einen aktiven Umgang mit Musik entgegenzusetzen. TIJDSCHRIFTEN Geisterstunde in der Grundschule : Elementare Musikpädagogik als Anstoß für den instrumentalen Gruppenunterricht / B. Busch, B. Metzger. - 2009. - fig., ill. (Üben & Musizieren. Zeitschrift für Musikschule, Studium, Berufspraxis und Elternhaus; Vol. 26, nr.1, Feb/Mär. 6-11 p.) Sich bewegen, musikalische Phänomene erkunden, mit Stimme und dem Instrument musikalisch kommunizieren sowie gestalterisch tätig werden: Dies sind zentrale Handlungsweisen im schulischen Instrumentalunterricht, mit deren Hilfe sich Lernenden (ergänzend zum Erwerb spieltechnischer Fertigkeiten) musikalische Erfahrungsräume erschließen. Am Beispiel eines Geisterkanons werden Elementares Musizieren und Instrumentalspiel in Beziehung gesetzt. TIJDSCHRIFTEN

19


Eine gesellschaftliche Herausforderung : 'Musikalische Bildung von Anfang an' an öffentlichen Musikschulen / M. Dartsch, S. Schmitz. - 2009. - Met lit.opg. (Üben & Musizieren. Zeitschrift für Musikschule, Studium, Berufspraxis und Elternhaus; Vol. 26, nr.1, Feb/Mär. 16-19 p.) Vor gut zwei Jahren begann der Verband deutscher Musikschulen (VdM) mit der Initiative 'Musikalische Bildung von Anfang an' das Vorhaben, die Musikschulangebote für Kinder von null bis sechs Jahren unter die Lupe zu nehmen und gegebenenfalls inhaltliche und strukturelle Reformen einzuleiten. Den Hintergrund für dieses Vorhaben bildeten Veränderungen in Gesellschaft und Bildungslandschaft, auf die in diesem Beitrag näher eingegangen wird. TIJDSCHRIFTEN Hoe bijzonder is een bijzondere school? : een school met muziek en toch geen muziekschool / E. Lampe. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 2/3, feb/mrt. 27-28 p.) CSG Bogerman te Sneek staat bekend om de muzikale activiteiten. Er zijn drie orkesten waaronder een Bigband en een Popkoor. De hoofdlocatie is nog geen Cultuurprofielschool in tegenstelling tot de nevenvestiging in Koudum. TIJDSCHRIFTEN Intercultural music: creation and interpretation / redacteur S. Macarthur, redacteur B. Crossman, redacteur R. Morelos. - Sydney [etc.] : Australian Music Centre [etc.], 2006. - 134 p. : fig., ill., tab. Met lit.opg. - ISBN 978-090916860-5 A collection of papers selected from the conference component of the 2006 Aurora New Music Festival held in Sydney. It brings together a diverse range of voices from within and outside music who speak from various perspectives - as theorists and/or practitioners - about the creative and interpretative processes of intercultural music. 780 INT Jedem Kind ein Instrument! - Doch wozu? : Ein kritischer Blick auf 'JeKi' aus instrumentalpädagogischer Sicht / A. Lobisch, Y. Frye. - 2009. - Met lit.opg. (Üben & Musizieren. Zeitschrift für Musikschule, Studium, Berufspraxis und Elternhaus; Vol. 26, nr.1, Feb/Mär. 47-49 p.) Was bei einem neuen Medikament einen Aufschrei der Empörung gäbe, scheint in der Musikpädagogik akzeptierte Realität: Beim Projekt 'Jedem Kind ein Instrument' wird Unausgegorenes schon als revolutionäre Neuheit verbreitet, noch ehe Konzepte zu Ende entwickelt worden sind. Ist JeKi nur oberflächlicher Aktionismus? TIJDSCHRIFTEN Kinder als Künstler? : Ein Plädoyer für ästhetische Bildung im Instrumentalunterricht / S. Cada.2009. - Met lit.opg. (Üben & Musizieren. Zeitschrift für Musikschule, Studium, Berufspraxis und Elternhaus; Vol. 26, nr.1, Feb/Mär. 50-52 p.) Haben wir es denn wirklich mit Kunst zu tun im 'normalen' Instrumentalunterricht mit höchst unterschiedlich fähigen und motivierten Schülern? Wo kann überhaupt künstlerisches Handeln entstehen in unserer alltäglichen 'Kurzstunden-Mühle'? Wie lassen sich künstlerische Kriterien in Einklang bringen mit einem Instrumentalunterricht, der auf ein Spektrum unterschiedlichster Erwartungen von 'Kunden' trifft, von Spaß und Freizeitbeschäftigung bis hin zu Persönlichkeits- oder Intelligenzförderung? Und ab wann ist ein kleiner Klavier- oder Geigenspieler ein Künstler? TIJDSCHRIFTEN

20


Kinderen voor kinderen : muziekpakket / E. Jansen, eindredacteur H. Brons. - 's-Hertogenbosch : Malmberg, 2008. - Losbl. : ill. + 3 cd's + dvd. - Uitg. i.s.m. de VARA. - ISBN 978-90-345-5369-0 Het muziekpakket is bestemd voor kinderen van 7 tot en met 10 jaar, de groepen 4, 5 en 6 in het basisonderwijs. Het lesmateriaal bestaat uit 12 thematische lessen, gebaseerd op liedjes uit het repertoire van het Kinderen voor Kinderen Koor. De onderwerpen zijn verliefd zijn, pesten, ouders, bang zijn, huisdieren en beroemd zijn. Op de bijbehorende 3 cd's staan alle liedjes die in de lessen worden behandeld. Behalve de gezongen versies is er ook een instrumentale (karaoke) versie. De dvd bevat een dansinstructie behorende bij les 6. Website: www.kinderenvoorkinderen.vara.nl 784 JAN [CM] 784 JAN [DV] 784 JAN Eine Kita voller Musik : Kulturelle Lebenskompetenz von Anfang an / B. Stiller. - 2009. - Met lit.opg. (Üben & Musizieren. Zeitschrift für Musikschule, Studium, Berufspraxis und Elternhaus; Vol. 26, nr.1, Feb/Mär. 20-24 p.) Aktuelle, bundesweit unter Bildungs- und Sozialpolitikern, Kulturschaffenden und Gesellschaftswissenschaftlern geführte Diskussionen zeigen deutlicher denn je: Globale Ziele zum Erhalt einer zukunftsfähigen Gesellschaft lassen sich nicht ohne die aktive Teilhabe an Kunst und Kultur erreichen. Dass eine frühe Beschäftigung mit Musik in diesem Kontext eine zentrale Rolle spielt, ist hinlänglich bekannt. TIJDSCHRIFTEN Music listening preferences in early life : infants' responses to accompanied versus inaccompaniedsinging / B. Ilari, M. Sundara. - 2009 (Journal of research in music education; Vol. 56, nr. 4, Jan. 357-369 p.) This study investigated infant listening preferences for two versions of an unfamiliar Chinese children's song: unaccompanied (i.e., voice only) and accompanied (i.e., voice and instrumental accompaniment). Three groups of 5-, 8- and 11-month-old infants were tested using the Headturn Preference Procedure. A general linear model analysis of variance was carried out with gender and age as the between-subjects variables and listening time to the two renditions (unaccompanied, accompanied) as the within-subjects variable. Results indicated a clear preference for the unaccompanied version of the song in all age groups. TIJDSCHRIFTEN Rapucation : onderwijsvernieuwing op Europees niveau / A. van der Paauw, J. 't Hart, M. Couzijn. 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 2/3, feb/mrt. 33-35 p.) Rapucation is een werkvorm voor het talen- en muziekonderwijs en is in Nederland in 2007 ontwikkeld door de Amsterdamse docenten Johan 't Hart en Peter van der Bosch. Rapucation is een samentrekking van rap en education. Het eerste doel is: stimuleren dat leerlingen nadenken over hun taal en zich zorgvuldig leren uitdrukken. Een tweede doel is: leerlingen zich laten verdiepen in een onderwerp waar ze persoonlijk bij betrokken zijn, en het resultaat presenteren waar ze trots op zijn. Bij die presentatie staan videoclips centraal, voorzien van bijvoorbeeld rap, maar ook zang en gesproken tekst tegen een muzikale achtergrond. Rapucation is in Nederland geïnitieerd, maar is gericht op het Europees onderwijs. TIJDSCHRIFTEN Spelen met inzicht : een muzikaal receptenboek / Y. Senden. - Antwerpen [etc.] : Garant, 2008. - 2 dl. (167, 105 p.) : ill. - Bevat leerlingenboek en lerarenhandleiding. - ISBN 978-90-441-2318-0. 978-90-441-2319-7

21


(De Veerman bibliotheek; 4) Het leerlingenboek geeft enerzijds oefeningen of 'recepten' die het inzichtelijk spelen en het autonoom musiceren bevorderen en de creativiteit stimuleren. Anderzijds wordt er ook teruggekoppeld naar de theorie. De oefeningen voor kinderen zijn zowel geschikt voor akkoordische (piano, gitaar, orgel) als voor eenstemmige instrumenten. Ze kunnen individueel of in groepsverband worden gebruikt. De lerarenhandleiding bevat alle oplossingen van de oefeningen, bijkomende uitleg en extra lessuggesties. De improvisatie-methode is bedoeld voor muziekscholen. 780 SEN A university-school music partnership for music education majors in a culturally distinctive community / A.C. Soto, C-H. Lum, P. Shehan Campbell. - 2009 (Journal of research in music education; Vol. 56, nr. 4, Jan. 338-356 p.) University-community collaborations in America are manifested through the establishment of university partnerships with schools. This research sought to document the process and outcomes of a university-school collaboration called Music Alive! in the Valley (MAV), a yearlong partnership between 33 university music education students and faculty with an elementary school within a rural location of a western state. MAV was intended to serve a Mexican American migrant community whose children frequently spoke only Spanish at home and to provide occasions for university students of music education to engage in positive social contact via music performances, participation, and training experiences. An ethnographic method was employed by which observations, interviews, and examination of material culture were assembled over the course of the school year, and an assessment was offered of the benefits and challenges in the creation of a music education partnership in distinctive (and remote) cultural communities. TIJDSCHRIFTEN Writing in the music classroom / D. Hansen. - 2009 (Teaching music; Vol. 16, nr. 4, Jan. 29-30 p.) This article explores ways to initiate written responses to music and demonstrates how writing can provide opportunities for children to deepen their conceptual understanding of the many aspects of music. Two ways are examined: responding to one's own musical performance or creative effort and responding to other's musical performance or creative effort. TIJDSCHRIFTEN

FILM/MEDIA Het kan, mediawijsheid op school / Th. Vuik. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 2/3, feb/mrt. 14-15 p.) De Katholieke Scholengemeenschap Etten-Leur (KSE) is in 2004 Cultuurprofielschool geworden en heeft een leerplan ontwikkeld dat leerlingen zowel praktisch als inhoudelijk leert hoe met media om te gaan. KSE is een voorbeeld van 'good practice'. TIJDSCHRIFTEN International dialogues about visual culture, education and art / redacteur T. Eca, redacteur R. Mason. - Bristol : Intellect, 2008. - 278 p. : ill., fig. - Met lit.opg. en reg. - ISBN 978-1-84150-167-3 This publication brings together diverse perspectives on teaching art to forge a comprehensive understanding of the challenges facing art educators in every country. It examines global views on education policy, discusses new trends in critical pedagogy, introduces new technologies available to educators, investigates community art projects, and shows how art education can be used for peace activism. 659 INT

22


Mediawijs met Media Makkers! / Media Makkers. - [Amsterdam] : Stichting Media Makkers/Reklame Rakkers, [2008]. - 2 dl. (35 p. ongepag.) Bevat: docentenhandleiding en werkbladen. Media Makkers is ontwikkeld voor de verbetering van de mediawijsheid van kinderen in het basisonderwijs vanaf groep 6. Kinderen leren vaardigheden die zij nodig hebben om de media en de commerciële omgeving beter te kunnen begrijpen en interpreteren, waardoor zij in staat zijn zich te ontwikkelen tot kritische en bewuste mediaconsument. Het lespakket daagt kinderen ook uit om de geleerde stof toe te passen in het eigen mediagedrag, dus bij de productie van eigen media-inhoud en communicatieboodschappen. Het lesmateriaal heeft als doel om zowel het kritisch bewustzijn als de actieve participatie van kinderen te ontwikkelen. De lessen zijn ingedeeld in 4 modules en het hele programma duurt ongeveer 11 uur. O.a. komen de kerndoelen van Nederlands, Oriëntatie op jezelf en de wereld en Kunstzinnige oriëntatie aanbod. Website: www.reklamerakkers.nl/ 659 MED Medienpädagogik in Ganztagsschulen / redacteur B. Schorb, redacteur H. Theunert, G. Tulodziecki ... [et al.]. - 2009. - Themanummer. (Merz; Vol. 53, nr. 1, Feb.5-46 p.) Mit der zunehmenden Zahl von Ganztagsschulen in Deutschland steigt die Hoffnung der Medienpädagogik, ihren Platz im schulischen Alltag zu bekommen. Tatsächlich hat diese Entwicklung dazu geführt, dass in einigen Bundesländern Modelle entwickelt werden, mit dem Ziel, die Förderung von Medienkompetenz in der Schule zu verankern. Eines der wichtigsten Argumente für die Integration von Medienpädagogik in Ganztagsschulen ist, dass Schülerinnen und Schüler damit ein Angebot erhalten, bei dem sie Selbstwirksamkeit erfahren, das sie motiviert und in ihrer Persönlichkeitsentwicklung nachhaltig stärkt. Damit unterstützt medienpädagogische Arbeit Entwicklungen, die mit dem Mehr an Zeit, die Kinder und Jugendliche in Ganztagsschulen verbringen, noch stärker als bisher zur Aufgabe von Schule werden. Noch ist die Politik in Deutschland in Bezug auf Ganztagsschulen sehr uneinheitlich. Umso genauer sollte man sich Modelle ansehen, die anderen Bundesländern besonders gut gelungen sind. Eine Auswahl innovativer Ideen wird in dieser merz Ausgabe vorgestellt. TIJDSCHRIFTEN Nieuwe Media op het Dominicus College / J. de Laat. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 2/3, feb/mrt. 24-26 p.) Sinds het schooljaar 2006-2007 staat Nieuwe Media als vak op het rooster van het eerste en tweede jaar havo en vwo van het Dominicus College te Nijmegen. De bijzondere aandacht voor Nieuw Media begon al in het schooljaar 2002-2003 met het project <<www.itsmylife>>. Dit project heeft zoveel knowhow opgeleverd dat in de jaren erna op school in de vakken (Nederlands, geschiedenis, ckv, verzorging) en projectdagen verschillende Nieuwe Media-projecten werden ontwikkeld of in samenwerking met instellingen buiten school werden uitgevoerd. Dit artikel beschrijft de ontwikkeling van Nieuwe Media op deze school en binnen het onderwijs. TIJDSCHRIFTEN De plaatjesmaatschappij : essays over beeldcultuur / redacteur F. Gierstberg, redacteur W. Oosterbaan, J. van Dijck ... [et al.]. - Rotterdam : NFI [etc.], 2002. - 95 p. - Met lit.opg. en reg. ISBN 90-5662-283-8 Zes publicisten en wetenschappers laten hun licht schijnen op de mogelijkheden en problemen van een beeldcultuur. Vanuit uiteenlopende vakgebieden als fotografie, beeldende kunst, sociologie en geschiedwetenschap worden verschillende deelonderwerpen belicht: de relatie tussen woord en beeld, de betekenis van digitale beeld(re)productie, het collectieve visuele geheugen en de samensmelting van de verschillende media als film, televisie, video en fotografie. 659 PLA

23


Reflecties : film als filosofie / J. Swinnen. - Brussel : VUBPRESS, 2007. - 206 p. : ill. - Met lit.opg. ISBN 978-90-5487-444-7 De auteur legt in dit boek een aantal vragen over film voor aan zeven hedendaagse filosofen: Hubert Dethier, Willem Elias, Anna Luyten, Ann Meskens, Jean Paul Van Bendegem, Antoon van den Braembussche en Etienne Vermeersch. 791 SWI

THEATER Active learning through drama, podcasting and puppetry / K. Fontichiaro. - Westport, CT [etc.] : Libraries Unlimited, 2007. - 223 p. : fig., ill., tab. - Met lit.opg. en reg. - ISBN 978-1-59158-402-5 This book promotes and explains the value of integrated arts instruction in furthering the accomplishment of curricular objectives and fostering student achievement. The author discusses how drama, shadow puppetry, and podcasting can be used as tools to meet curriculum objectives in the K8 media center. By concentrating on the process of creating a piece of drama or puppetry or a podcast, as opposed to the goal of performance, and by infusing the arts with curriculum objectives in story or research, these techniques can intensify a child's learning and provide context for classroom curriculum objectives. 792 FON Drama levels exemplified [dvd] / L. Wheeler ... [et al.]. - Eastleigh : EG Products, 2004. - 120 min. Zie ook: Drama in schools / The Arts Council of Great Britain. - 2e dr. - London : Arts Council England, 2003. This dvd contains pupils demonstrating the knowledge, skills and concepts from the Arts Council England document 'Drama in Schools: Second Edition.' The techniques shown on the dvd are ideal for teaching key stage 1 - 3 (children between the ages of 5-14) and would be useful to teachers who have not previously dealt with drama assessment criteria and teachers who teach drama as a second subject, or have a small drama teaching commitment. [DV] 792 DRA Drama techniques exemplified [dvd] / P. Hallmann, regisseur T. Ford, redacteur N. Coulsen. Eastleigh : EG Products, 2006. - 60 min. The dvd is divided into two parts 'Learning through Drama' and 'Learning about Theatre'. A group of student performers demonstrate a range of techniques and conventions commonly used in drama classrooms. It provides a set of practical examples of the techniques being used. 'Learning through Drama' is divided into two chapters: Techniques for exploring issues and situations found in 'texts'; and Techniques for exploring a 'character' or 'role'. 'Learning about Theatre' is divided into three chapters: Preparing a piece of drama for an audience; Techniques for use in performance; and Theatre formats. This resource may be used by a beginning drama classroom for secondary and adult learners. It would be especially useful to generalist teachers in developing their own knowledge of the basics of drama education. [DV] 792 HAL Regenboogtheater : ontwikkelingslessen voor groep 1 & 2 in het basisonderwijs (NL) en kleuteronderwijs (Vlaanderen) / A. Huizinga-Meeske. - Noordhorn : Leskist.nl, 2008. - Losbl. : ill. ISBN 978-90-78688-13-6 (Basismap; 11) Map met activiteiten waarbij het theater centraal staat: toneelspelen, dansen, poppenkastpoppen maken, verkleden en optredens. In de map wordt aandacht besteed aan het (samen met de kinderen) inrichten van het Theater en allerlei uitbreidingshoeken. Daarnaast bevat de map direct

24


toepasbaar materiaal zoals uitgewerkte toneelstukjes, poppenkastverhalen, stempelkaarten, kringactiviteiten en bewegingsspelletjes. De inhoud van de map is ingedeeld volgens de kernactiviteiten van de basisontwikkeling: gespreks- en taalactiviteiten, spelactiviteiten, rekenen wiskundeactiviteiten, lees- en schrijfactiviteiten en constructieve activiteiten. 792 HUI De toneelvoorstelling / eindredacteur A. van Bohemen, BISK, Brabants Instituut voor School en Kunst. - Helmond : BISK, 2004. - Ongepag. : ill. Het boekje biedt een leidraad aan de docent om de diverse zaken die een rol spelen bij het maken van een toneelvoorstelling te bespreken. Leerlingen kunnen het boekje ook zelfstandig lezen en bekijken. Inhoud: algemene informatie over het maken van een toneelvoorstelling; de toneelvoorstelling; de regisseur; de toneelschrijver; de acteurs; de decorontwerper; de kostuumontwerper; de belichter; de geluidstechnicus; de grimeur; de try-out, de première, de tournee; woordenlijst. Het boekje is voorzien van grappige illustraties. 792 TON Virtual reality in theatre education and design practice - new developments and applications / I. Kuksa. - 2008 (Art, design & communication in higher education; Vol. 7, nr. 2, 73-89 p.) In this paper the role of multimedia is examined within the field of theatre studies, with particular focus on the theory and practice of theatre design and education. Discussed are various IT applications that have transformed the way we experience, learn and co-create our cultural heritage. Explored are a suite of rapidly developing communication and computer-visualization techniques that enable reciprocal exchange between students, theatre performances and artefacts. TIJDSCHRIFTEN We waren net echte sterren! : vmbo-theater in Griekenland / J. de Graaf. - 2009 (Kunstzone; Vol. 8, nr. 2/3, feb/mrt. 19-15 p.) Het Goese Lyceum is een cultuurprofielschool en heeft een eigen theateropleiding opgezet voor vmboleerlingen, naast de kunsten cultuurklassen voor havo en vwo. Een beschrijving van de VMBO Theaterschool en een verslag van deelname van vmbo-leerlingen van deze school aan het Europees theaterfestival in Griekenland. TIJDSCHRIFTEN Het Werkteater [dvd] : compleet 1970-1985 / het Werkteater. – Amsterdam/Hilversum : het Werkteater/Vara, 2007. - 4 dvd's + boekje; 800 min. - ISBN 9789063011130 Het Werkteater was een gesubsidieerd theatergezelschap in de periode 1970-1988. Het gezelschap kwam voort uit de onvrede eind jaren zestig van acteurs over het gebrek aan aandacht voor experimenteel, kleinschalig toneel. Het Werkteater ontwikkelde een eigen stijl van werken met veel ruimte voor improvisatie, actuele en controversiële onderwerpen en interactie met publiek. Leden bij de start van het Werkteater waren: Joop Admiraal, Yolande Bertsch, Cas Enklaar, Peter Faber, Frank Groothof, René Groothof, Marja Kok, Hans Man in't Veld, Daria Mohr, Rense Royaards, Shireen Strooker, Gerard Thoolen, Herman Vinck, Helmert Woudenberg en Olga Zuiderhoek. De dvd-box bevat acht films en twee documentaires van en over het Werkteater: Avondrood; Toestanden; Hallo medemens; Camping; Opname; Bosch en lucht; Een zwoele zomeravond; U bent mijn moeder; Het Werkteater 1970 -1985 (documentaire voor het programma 'Het uur van de Wolf' van de NPS) en Kattengat 10 (documentaire in opdracht van Theater Klank en Beeld over de werkwijze van het Werkteater). [DV] 795 WER

25


DANS Basic dance techniques exemplified [dvd] / auteur van idee P. Hallmann, auteur van idee A. Neasom, redacteur G. Cassey, redacteur D. Broomfield, regisseur T. Ford. - Eastleigh : EG Products, 2006. - 60 min. This dvd illustrates the basic building blocks of dance choreography. It explains specialist words and techniques needed to create a piece of dance. The dvd is divided into ten categories: Safety in dance; The contemporary dance; Six basic dance actions; Dynamics; Space; Relationships; Motif development; Dance analysis; Dance styles and Creating dance. The dvd gives practical examples by pupils to support the commentary. It may be used for anyone teaching dance without having any formal training. Students of dance and experienced teachers may also benefit from this dvd. [DV] 795 HAL Dancing science [cd-rom] / auteur van idee S. Beattie, Hampshire Dance. - Hampshire : Hampshire Dance, 2007. - ISBN 978-0-9554468-1-8 Dancing Science is a resource for Key Stage 2 (7-11 year olds) teachers which explores a kinesthetic approach to the Key Stage 2 science curriculum. Teachers need no previous dance experience to use the resource. There are seven dance topics: sound; light; forces and friction; the sun, earth and moon; reversible and irreversible changes; and making and changing sound and circuits. These units are linked to the National Curriculum programmes of study. Each topic is subdivided into a number of dance sequences, each with a clear science teaching objective. Included on the cd-rom is a file that contains concise teacher support notes with both background information and the dance steps. The notes explain how the dance movements relate to the science concept being taught. Throughout the science is clear and there are suggestions for adapting the dance movements for children with physical disabilities. Many of the dance sequences are accompanied by a video clip. [CR] 795 DAN De dansvoorstelling / eindredacteur A. van Bohemen, BISK, Brabants Instituut voor School en Kunst. - Helmond : BISK, 2004. - Ongepag. : ill. Het boekje biedt een leidraad aan de docent om de diverse zaken die een rol spelen bij het maken van een dansvoorstelling te bespreken. Leerlingen kunnen het boekje ook zelfstandig lezen en bekijken. Inhoud: algemene informatie over het maken van een dansvoorstelling; dans en beweging; de choreograaf; de dansers; de decorontwerper; de kostuumontwerper; de belichter; de geluidstechnicus; de try-out, de première, de tournee; woordenlijst. Het boekje is voorzien van grappige illustraties. 795 DAN Mapping van de relatie tussen individuele kunstenaars en ondersteunende organisaties in de danssector : praktijkproject / H. Doms. - [S.l.] : [s.n.], 2008. - 127 p. : fig., tab. - Met lit.opg. en bijl. - Masterscriptie Universiteit Antwerpen, Faculteit Toegepaste Economische Wetenschappen, Master Cultuurmanagement. In deze scriptie staat de vraag centraal hoe Vlaanderen het Mekka van de dans kan blijven en de individuele kunstenaars zich in een optimale omgeving kunnen ontwikkelen. Digitale versie: www.ua.ac.be/download.aspx?c=*TEWHI&n=67719&ct=64531&e=175323 795 DOM Stomme film : lesbrief / De Stilte. – [S.l.] : [s.n.]. – 8 p. : ill. Lesbrief van het project 'Stomme Film' van 'De Stilte', een dansgezelschap dat moderne dansvoorstellingen maakt. Kinderen krijgen danslessen van een van de docenten van het dansgezelschap en vervolgens bezoekt een danseres de klas. Daarna zien de kinderen de voorstelling waarin die danseres ook meedoet.

26


Website: www.destilte.nl 795 STO

LITERATUUR De grote lezen en laten lezen quizzz [dvd] : 20 jaar Stichting Lezen / producent eeZee Media. [Amsterdam] : Stichting Lezen, 2009. - Dvd n.a.v. het twintigjarig bestaan van Stichting Lezen. De dvd is een kennismaking met enkele projecten die Stichting Lezen de afgelopen twee decennia heeft mogelijk gemaakt. Dat gebeurt in de vorm van een quiz waarin drie teams van schrijvers en leesbevorderaars strijden om de eer en een aantal boeken voor een goed doel naar keuze. [DV] 820 GRO Literacy and social inclusion : the handbook / V. Bird, R. Akerman, National Literacy Trust, The Basic Skills Agency. - London : The Basic Skills Agency, 2005. - 34 p. : ill. A handbook developed out of a three year 'Literacy and Social Inclusion Project'. This handbook shows how different organisations, including local authorities, can work together to develop community literacy strategies. 820 BIR Literary education curriculum and institutional contexts : textbook content and teachers' textbookusage in Dutch literary education, 1968-2000 / M. Verboord, K. van Rees. - 2009. - Met lit.opg. (Poetics; Vol. 37, nr. 1, Febr. 74-97 p.) This article examines how curriculum content in secondary education has developed at the meso- and micro-levels. It does so via the case of Dutch literary education between 1968 and 2000. Textbooks and teachers may wish to focus on literary authors because of their alleged artistic merits or rather strive for literary authors considered likable by students. To examine this issue, the authors analyze the content of textbooks as well as teachers' usage of them. Results show author representation in textbooks increasingly resembles students' reading preferences at the expense of selections made by literary experts. At the same time, teachers have increasingly adopted textbooks that regarded students' preferences the most. These trends seem to be the result of changes in the student population rather than teachers' professional characteristics. TIJDSCHRIFTEN Voorlezen in de kinderopvang 2008 : rapport / N. Antonis, W. Nijntjes, TNS NIPO. - Amsterdam : TNS NIPO, 2008. - 54 p. : tab. - Met bijl. - In opdr. van Stichting Lezen. Sinds 2000 doet TNS NIPO in opdracht van Stichting Lezen elke vier jaar onderzoek naar voorlezen in de kinderopvang (kinderdagverblijven en peuterspeelzalen). Stichting Lezen wil met dit huidige onderzoek (2008) nagaan of er veranderingen zijn opgetreden ten opzichte van de voorgaande meting (2004). Digitale versie: www.lezen.nl/files.php?file_id=379 820 ANT Zwakke lezers, sterke teksten? : effecten van teksten lezerskenmerken op het tekstbegrip en de tekstwaardering van vmbo-leerlingen : proefschrift / J. Land. - Amsterdam : Stichting Lezen, 2009. 243 p. : fig., tab. - Met lit.opg., bijl. en samenv. in het Engels. - Proefschrift Universiteit Utrecht. ISBN 978-90-5972-296-5 (Stichting Lezen reeks; 13) Voor veel vmbo-leerlingen is goed kunnen lezen vaak geen vanzelfsprekendheid. Toch kan juist een goed begrip van studieteksten cruciaal zijn, omdat ze de informatie uit een studietekst moeten

27


reproduceren op toetsen en examens. In deze publicatie wordt nagegaan of structuurkenmerken, maar ook bepaalde stijlkenmerken effect hebben op het tekstbegrip en de tekstwaardering van vmboleerlingen. Daarnaast wordt nagegaan hoe vmbo-leerlingen lezen in het algemeen waarderen, hoe ze studieteksten beoordelen, en of leerlingen die lezen leuk vinden studieteksten beter begrijpen dan leerlingen die lezen niet waarderen. Met dit onderzoek wil de auteur een bijdrage leveren aan het leerresultaat van vmbo-leerlingen door richtlijnen voor de studieboekteksten voor het vmbo te formuleren op basis van experimenteel leesonderzoek. 820 LAN

OVERIG Young people omnibus : creativity and young people / Ipsos MORI. - London : Ipsos MORI, 2008. - 16 p. - Met bijl. - In opdr. van Creative Partnerships. The aim of this study was to gather information regarding young people's attitudes towards, and experience of creativity, particularly in their school environment. Specifically, the survey set out to answer the following research questions: Do young people feel it is important to be creative at school? Are young people given the opportunity to be creative at school? Have young people ever visited an art gallery and if not, why not? and: What attitudes do young people have towards jobs in the creative industry? Digitale versie: www.creative-partnerships.com/data/files/young-people-omnibus-report-120.pdf 159 YOU Handboek creatieve therapie / H. Smeijsters. - 3e herz. dr. - Bussum : Coutinho, 2008. - 445 p. : fig., graf., tab. + webopdrachten. - 1e dr.: 2000. - Met lit.opg. en reg. - ISBN 978-90-469-0132-8 Centraal bij dit handboek voor creatieve therapie staat het zogenaamde 'CT-molecuul', een model dat beschrijft welke kennis en vaardigheden een creatief therapeut nodig heeft en hoe hij zich deze eigen kan maken. In de verschillende hoofdstukken wordt telkens een element van dit model behandeld. Daarbij komen de volgende onderwerpen aan de orde: diagnostiek, indicatiestelling, doelstelling, methodiek, en kunstzinnige en psychotherapeutische referentiekaders. Begrippen als creativiteit, spel en expressie worden nader geanalyseerd. Speciale aandacht is er voor evidence based practice en voor het analoge-procesmodel. Bij dit boek hoort een website met opdrachten om de theorie uit het boek toe te passen door middel van casuïstiek. Digitale versie: www.coutinho.nl/ondersteun/46901327/opdrachten.pdf 615 SME Disability and access / redacteur K. Raney. (Engage; 2009, nr. 23, Spring 1-82 p.) This edition looks at the theme of disability and access in the context of art organisations. The articles reflect on the history of disability arts, the legislative context, current discussions about the social model of disability and practical suggestions for removing institutional barriers. Contents: Disability and the visual arts: a context by M. Taylor; Taking Shape: disability equality training by G. McNamara; Outside in by M. Steene; Exploring access by K. Culbard; Cultural policy, participation and e-culture in the Netherlands by N. O'Brien; Playing fair: dyslexia co-ordination at the Royal College of Art by Q. Rankin and Representing disability by K. Raney. TIJDSCHRIFTEN

28


INSTELLINGENDOCUMENTATIE Activiteitenplan 2009 / Stichting Netwerk Jeugdtheaterscholen. - Utrecht : SNTJ Analysedocument ten behoeve van cultuurnota 's-Hertogenbosch / Gemeente Den Bosch. – Den Bosch : Gemeente Den Bosch, 2009 Jaarbericht 2007/2008 / SLO, Nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling. - Enschede : SLO Maken, meemaken en meedoen : cultuurnota op weg naar 2016 (concept februari 2009) / Gemeente Den Bosch. – Den Bosch : Gemeente Den Bosch PROFijtwaaier : diensten/mantelovereenkomsten Kunstconnectie / Kunstconnectie. - Utrecht : Kunstconnectie, 2009. - Overzicht van organisaties die de leden van Kunstconnectie van dienst kunnen zijn bij de professionalisering Toekomstverkenning cultuureducatie : in opdracht van de gemeente Heerlen / H. Muiderman. - Den Haag : HMadvies, 2007

29


Aanwinsten februari 2009

Recommend Documents