Aanpak Aanleg Speelbos 't Laer, IVN Gooi e.o. Om kinderen weer in contact te brengen met de natuur nam IVN Gooi initiatief voor een speelbos. Natuur is belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen, maar het is steeds moeilijker voor kinderen om contact te hebben met de natuur. Het speelbos biedt kinderen de gelegenheid om in de natuur te spelen en er een band mee op te bouwen. Met het Gooisch Natuurreservaat werd op een goed
De tijd nemen om te bedenken wat je wilt
bereikbaar terrein naast een groepsverblijf waar regelmatig groepen en schoolklassen verblijven een aantrekkelijke
Ga kijken bij anderen. We zijn eerst bij een aantal
speelplek gecreëerd. Het is een speelbos geworden gericht op
speelterreinen in de omgeving gaan kijken om te bepalen
kinderen van 4 t/m 14 jaar, met uitsluitend natuurlijke
wat we wilden. We hebben ons beperkt tot natuurlijke
speelelementen zoals een beekje, een boomstammenpad,
speelaanleidingen.
holle weggetjes en nog veel meer. Kinderen kunnen zich uren
Bespreek ook met de terreinbeheerder wat de
uitleven met zand, water, keien, bomen klimmen en hutten
mogelijkheden zijn. We hebben hierover uitgebreid
bouwen. Voor de (groot)ouders zijn er zitbanken, maar zij
gesproken.
kunnen ook gewoon meespelen. Sinds de opening in juni 2012 wordt het speelbos - zelfs op de meest troosteloze dagen in december - zeer intensief gebruikt. Veel meer dan de initiatiefnemers hadden verwacht. Het speelbos voldoet dus aan een grote behoefte! In dit document is een aantal stappen en ervaringen van de initiatiefnemers op een rijtje gezet. Doel is om te inspireren en om een beeld te geven van wat er bij een dergelijk project komt kijken. Het document bevat ook voorbeeldmateriaal. Meer informatie en contact IVN-afdeling Gooi e.o. e-mail:
[email protected] website: http://www.ivn.nl/gooi/
Voordelen natuurlijke speelaanleidingen -
Ze zijn goedkoop of goedkoop aan te voeren.
-
Er hoeven geen keuringen verricht te worden.
-
Alle kinderen blijken zich in deze natuurlijke omgeving uitstekend te kunnen vermaken! We hebben een aantal bomen, (gesubsidieerde) banken en een picknicktafel neergezet voor de begeleiders.
Een plan met begroting maken Een plan met goed onderbouwde begroting is belangrijk voor het benaderen van potentiële financiers. Bovendien helpt zo’n plan ook bij het scherp krijgen van de deelactiviteiten en de planning. Denk van te voren na over hoe het onderhoud geregeld wordt.
Aanpak aanleg Speelbos 't Laer, IVN 't Gooi e.o. (Maart 2003) Dit speelbos heeft niet meer dan € 26.000 gekost. Dat komt omdat we: Vrijwilligers konden inzetten waar professionals niet nodig waren. De vrijwilligers werden altijd uitgebreid voorzien van lunch en drinken. Bijna alleen natuurlijke materialen gebruikt hebben die de terreineigenaar ergens uit het bos kon halen, zoals bomen en stobben om het terrein tegen grote grazers te beschermen. Alleen de waterpomp is een niet natuurlijk element. Voorbeeldmateriaal: Projectaanvraag Natuurspeelplek ’t Laer
Financiers zoeken De eigenaar van het terrein had zich garant gesteld voor het bedrag, met de voorwaarde dat we zouden proberen subsidies te verwerven. Verschillende organisaties hebben de aanleg van het project gesponsord, waaronder de Vogelwerkgroep Het Gooi en Omstreken, De Lakeland Foundation, Vitens, Bard ’87, Coöperatiefonds Rabobank Noord Gooiland, Kringloopcentrum Eemnes en IVN afdeling ’ t Gooi. Ook de Nationale Postcode Loterij heeft een steentje bijgedragen.
Speelplek aanleggen De ontwerper heeft de grote werkzaamheden begeleid, zodat in de eerste fase een aantal punten aangepast konden worden naar zijn inzicht. Nadat het grote werk klaar was, hebben we met veel vrijwilligers het speelbos speelklaar gemaakt. De aanleg is in principe jaarrond te realiseren. Bij warmer weer is het prettiger werken. Tijdens het broedseizoen kun je geen bomen neerhalen. Voorbeeldmateriaal: Overzicht aanlegactiviteiten - onder leiding van ontwerper Paul van Eerd van Buiten Ruimte Uitnodiging meehelpen aanlegwerkzaamheden
Feestelijk openen Op 1 juni 2012 is het speelbos officieel geopend door de burgemeester van Laren en de vice-voorzitter van Sichting Gooisch Natuurreservaat. Voorbeeldmateriaal: Uitnodiging opening speelbos
In de kennisbank van Groen Dichterbij staan tips voor het vinden van financiering. Kijk op www.groendichterbij.nl bij Kennisbank > Vraag & antwoord > Financiering.
Een ontwerp maken Toen de financiering gewaarborgd was konden we een ontwerper in de arm nemen en met hem bespreken hoe het speelbos er globaal uit zou komen te zien. Aandachtspunten: Neem een goede ontwerper in de arm, die betaalbaar is en met wie je op één lijn zit wat betreft ontwerp. De waterpomp is voor de meeste kinderen die komen spelen het hoogtepunt! Voorbeeldmateriaal: Schets ontwerp speelbos
Bericht ‘Eerste speelbos in het Gooi geopend!
Spelen maar! Sinds de opening wordt het speelbos zeer intensief gebruikt. Het voorziet dus in een behoefte. Maart 2013
Aanpak aanleg Speelbos 't Laer, IVN 't Gooi e.o. (Maart 2003) Projectaanvraag Natuurspeelplek ’t Laer Achtergrond Ieder kind heeft recht op natuur. Natuur is belangrijk voor de ontwikkeling van de zintuigen, motoriek, sociale vaardigheden, zelfwaardering, creativiteit, concentratie en denkvermogen. De natuur heeft een positieve invloed op de lichamelijke en psychische gezondheid van kinderen. Hier leer je het inschatten van risico’s; je leert er waarderen en respecteren. Echter, het is steeds moeilijker voor kinderen om contact te hebben met natuur. Zo spelen kinderen van nu 50% minder in de natuur dan 20 jaar geleden. Verstedelijking is een belangrijke oorzaak waardoor kinderen niet of nauwelijks in contact met de natuur komen. De kloof tussen kinderen en natuur wordt steeds groter omdat deze ontwikkelingen blijven doorgaan. Daarnaast is de huidige jeugd de beslisser van morgen. Als wij nu willen dat ze voor de natuur zullen zorgen en werken aan een duurzame samenleving moeten ze in de gelegenheid zijn er een band mee op te bouwen. Direct contact van kinderen met de natuur is dus van vitaal belang. In 2010 heeft het IVN uitgebreid aandacht voor bovenstaande situatie gevraagd en praktische mogelijkheden, zoals natuurspeelplekken, aangegeven om dit te verbeteren. Het IVN gaat daar ook de komende jaren mee door. Langzamerhand worden er in Nederland steeds meer natuurspeelplekken gerealiseerd, maar dat zijn er nog veel te weinig. In ’t Gooi is er nog nergens een echte natuurspeelplek. Met het inrichten van deze speelplek willen we een bijdrage leveren aan het herstel van het contact dat kinderen met de natuur zouden moeten hebben. Spelen in de natuur moet weer vanzelfsprekend worden. Doel Het realiseren van een natuurspeelplek voor kinderen in een geaccidenteerd en afgebakend terrein naast groepsverblijf ’t Laer, onderdeel van het Goois Natuurreservaat. Projectomschrijving - Plan van aanpak De groepen die we willen bereiken zijn kinderen in de leeftijd van 4 tot 15 jaar en hun ouders. Gekozen is voor een terrein naast groepsverblijf ’t Laer, waar regelmatig enkele dagen groepen en schoolklassen verblijven. Verder is het gebied ook voor iedereen met de fiets of de auto goed bereikbaar. We maken zoveel mogelijk gebruik van de structuur en de mogelijkheden van het landschap ter plaatse en vullen het verder aan, zodat met zand, water, takken, bomen, bosjes, hoogteverschillen, zwerfstenen, boomstronken, stobben, ed voor kinderen een diversiteit ontstaat om natuur spelenderwijs te ontdekken. Dit is een uitnodiging om te spelen, tot het onderzoeken van spannende doorgangen achter de volgende heuvel. Hieraan worden natuurlijke elementen toegevoegd om de omgeving nog interessanter en spannender te maken. Hierbij denken we aan een tunnel van wilgentakken, aanbieden van natuurlijke materialen als bijvoorbeeld takkenstapels, stenen en omgehaalde bomen enz. om zelf aan de slag te gaan,
hutten te bouwen, klimbomen te verkennen en met waterlopen te experimenteren. Er worden ook verborgen hoekjes door aanplant van struiken gecreëerd. Door de keus van besdragende en andere diervriendelijke struiken wordt het gebied aantrekkelijk voor vogels, vlinders en andere dieren uit de omgeving. Hierdoor wordt de natuurbeleving van kinderen vergroot. In het project zijn een aantal objecten gepland waarbij we denken aan bijvoorbeeld natuurlijke schommelmogelijkheden, touwbruggen tussen bestaande bomen, etc. Er komt een open plek met banken en/of picknicktafels voor de ouders. Het terrein wordt omheind om het grazende vee buiten te sluiten. Het gebied biedt voldoende mogelijkheden voor uitbreiding in de toekomst, zoals het aanleggen van een trapveldje en meer speelplekken en zitgelegenheden. Planning – Tijdlijn Ahankelijk van subsidiemogelijkheden. Oktober 2010: ontwikkelen van het idee en bekijken van de locatie. Januari 2011: onderzoeken van de mogelijkheden en opstellen begroting. Februari 2011 : concreet plan uitwerking en begroting aanbieden voor subsidieaanvraag. Voorjaar 2012: start realisatie. Zomer 2012: openstelling. Begroting Voor het realiseren van dit project is onderstaande begroting opgesteld: Informatiepanelen Objecten Raster en doorgangen Banken/picknicksets Beplanting Grondwerk Handwaterpomp Onvoorzien 10% Totaal
€ 1.400 € 5.000 € 6.500 € 3.000 € 1.600 € 1.500 € 1.500 € 2.000 € 22.500
De initiatiefnemers kunnen ca € 1.550 aan het tot stand komen van het project bijdragen. Initiatiefnemers Nicole en Johan van Gans, IVN Christine en Hans Tamminga, IVN Projectbegeleiding vanuit het GNR Jaap Vlaanderen Meer informatie & Literatuur Scharrelkids www.scharrelkids.nl
Aanpak aanleg Speelbos 't Laer, IVN 't Gooi e.o. (Maart 2003) Schets ontwerp Speelbos
Aanpak aanleg Speelbos 't Laer, IVN 't Gooi e.o. (Maart 2003) Werkplan aanleg speelbos ‘t Laer (februarimaart 2012) - begeleiding door ontwerper Paul van Eerd van Buiten Ruimte Voorbereidend werk goedkeuring offertes overleg met de initiatiefgroep diverse bestellingen: kraan, stenen, brug , paaltjes, pomp wie kan het proces op foto vastleggen? (voor pr) inplannen voor bouw stobbenwal (GNR bosbouwtrekker) plantlijst maken 1 week grof werk zonder vrijwilligers Beekloop verleggen Dunning bos boomkronenpad voorbereiden (boomkronen van 2,5 meter hoogte liggen op de grond) Takken/boomril aanleggen Stapstammenpad aanleggen Huttenhoek aanleggen Vogelkijkhut plaatsen Grondwerk voor aanleg holle wegen Werkdagen met vrijwilligers 17 maart - NL doet afwerken terrein; scheppen en harken overdadig zwerfhout (uit het zaagwerk) verzamelen richting huttenhoek en grenswal (Veiligheid extra in de gaten houden met ogen en takken) aanplant bosplantsoen en grote struiken aanplant 40 stuks grote struiken 23 maart 25 meter beek bouwen fundament (3 mensen) 5 bomen uitspoelen (2 mensen) 6 Trappen bouwen holle weg en bronheuvel (3 mensen) snoeien en opruimen boomkronenpad (2 mensen) snoeien/ afzetten dunne bomen in de zichtlijn naar vennengebied, verwerken in huttenhoek 24 maart Beek bouwen, zwerfstenen en cementbodem snoeien en opruimen boomkronenpad (2 mensen) snoeien/ afzetten dunne bomen in de zichtlijn naar vennengebied, verwerken in huttenhoek stapstammenpad bouwen beek afdekken voor zondag 26 maart afwerken alle klussen van afgelopen dagen de beek moet afgedekt worden april Brug bouwen (2 mensen) picknickbank plaatsen (2 mensen)
7 schaaldelen bankjes bouwen (2 mensen) inzaaien terreindelen?
Aanpak aanleg Speelbos 't Laer, IVN 't Gooi e.o. (Maart 2003) Uitnodiging werkdagen
Wie helpt er mee aan de vormgeving van het speelbos bij ‘t Laer? Misschien hebben jullie er al wel over gehoord: het eerste speelbos in het Gooi komt naast groepsverblijf ’t Laer vlakbij het Laarder Wasmeer! Nu de plannen gemaakt zijn en de financiering bijna rond is, gaan we de komende maanden aan de slag. Daar komt een heleboel bij kijken, graafwerkzaamheden voor extra hoogteverschil, aanleg waterpomp & waterstroom, omhalen van bomen, planten van bosschages, aanleg stapstenen ….maar dan wordt het ook een heel mooi gevarieerd natuurlijk speelbos. We gaan op 27 februari van start zodat de kinderen het in de zomer kunnen verkennen en uitproberen. We doen het samen met Jaap en Rob van ’t GNR, Bert Widdershoven als vrijwilliger van het GNR en de uitvoering wordt begeleid door Paul van Eerd. Hij heeft ook al andere mooie speelbossen gecreëerd. We zouden het heel fijn vinden als je ons wilt helpen met de werkzaamheden in maart en april. Wat er moet gebeuren: 25 meter beek bouwen bomen uitspoelen trappen bouwen in de holle weg en de heuvel waarop de pomp staat snoeien en opruimen snoeien en afzetten van dunne bomen stapstammenpad bouwen bruggetje bouwen picknickbank plaatsen bankjes bouwen met schaaldelen inzaaien terrein Alle werkzaamheden worden begeleid door Paul van Eerd van Buro Buitenruimte. Hij is de ontwerper van het speelbos en begeleidt ook alle werkzaamheden. Het GNR zorgt op die dagen voor gereedschap en veiligheidsmaatregelen. Alle hulp is welkom, ook als je maar een paar uurtjes de tijd hebt. De dagen zijn vrijdag 23 maart, zaterdag 24 maart, dinsdag 27 maart en een paar nog te bepalen dagen in april. Wil je meedoen of als je meer wilt weten neem dan contact op met de initiatiefnemers: Nicole en Johan van Gans; contactgegevens Christine en Hans Tamminga; contactgegevens
Nicole, Johan, Hans en Christine
Aanpak aanleg Speelbos 't Laer, IVN 't Gooi e.o. (Maart 2003) Uitnodiging officiële speelbos ’t Laer Geachte heer, mevrouw, Graag wil ik u uitnodigen op 15 juni om 16.00 uur bij de officiële opening van Speelbos ‘t Laer, het eerste speelbos in het Gooi. De opening zal worden verzorgd door burgemeester Elbert Roest van Laren in samenwerking met alle aanwezige kinderen. Ieder kind heeft recht op natuur. Natuur is belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen. Echter, het is steeds moeilijker voor kinderen om contact te hebben met de natuur. Zo spelen kinderen van nu 50% minder in de natuur dan 20 jaar geleden. Verstedelijking, computer, mobiel en tv zijn belangrijke oorzaken. De kloof tussen kinderen en natuur wordt steeds groter omdat deze ontwikkelingen blijven doorgaan. Daarnaast is de huidige jeugd de beslisser van morgen. Als wij nu willen dat ze voor de natuur zullen zorgen en werken aan een duurzame samenleving moeten ze in de gelegenheid zijn er een band mee op te bouwen. Daarom heeft het Goois Natuurreservaat besloten dit speelbos aan te leggen. Een speelbos, gericht op kinderen van 4 t/m 14 jaar, met veel natuurlijke speelelementen zoals, een beekje, een boomstronkenpad, holle weggetjes en nog veel meer. Kinderen kunnen zich uren uitleven met zand, water, keien, bomen klimmen en hutten bouwen. Voor de ouders zijn er zitbanken, maar zij mogen ook gewoon meespelen. Naast de initiatiefnemers Nicole en Johan van Gans en Christine en Hans Tamminga is het project dankzij een groot aantal vrijwilligers van onder andere de IVN afdeling ’t Gooi, het Goois Natuurreservaat, medewerkers en leden van de Rabobank Noord Gooiland, en de Gooise Atletiek Club gerealiseerd. Het project is gesponsord door: de Vogelwerkgroep Het Gooi en Omstreken, de Lakeland Foundation, Vitens, Bard ’87, Coöperatiefonds Rabobank Noord Gooiland, Kringloopcentrum Eemnes en IVN afdeling ’ t Gooi. Ook de Nationale Postcode Loterij heeft een steentje bijgedragen. Ik verheug me erop om samen met u dit speelbos te openen. Laat u bij voorkeur per mail of anders via telefoon even weten of u komt? Graag tot dan! Met vriendelijke groet,
Bert van der Moolen, directeur-rentmeester PS: Na de opening mag iedereen natuurlijk in het bos gaan spelen.
Programma: 15.30 uur ontvangst 16.00 uur welkomstwoord Bert van der Moolen, directeurrentmeester 16.05 uur toelichting op het belang van buitenspelen door Nicole van Gans, mede initiatiefneemster 16.15 uur opening door Elbert Roest, burgemeester Laren en vice-voorzitter Stichting Gooisch Natuurreservaat
Aanpak aanleg Speelbos 't Laer, IVN 't Gooi e.o. (Maart 2003) Nieuwsbericht
Eerste Speelbos in het Gooi is geopend! Het speelbos ’t Laer, het eerste speelbos in het Gooi, is op 15 juni geopend. Het is een speelbos geworden gericht op kinderen van 4 t/m 14 jaar, met uitsluitend natuurlijke speelelementen zoals, een beekje, een boomstammenpad, holle weggetjes en nog veel meer. Kinderen kunnen zich uren uitleven met zand, water, keien, bomen klimmen en hutten bouwen. Voor de (groot)ouders zijn er zitbanken, maar zij kunnen ook gewoon meespelen. Ieder kind heeft recht op natuur. Natuur is belangrijk voor de ontwikkeling van de zintuigen, motoriek, sociale vaardigheden, zelfwaardering, creativiteit, concentratie en denkvermogen. De natuur heeft een positieve invloed op de lichamelijke en psychische gezondheid van kinderen. Hier leer je het inschatten van risico’s; je leert er waarderen en respecteren. Hierover kunt u meer lezen in het artikel ‘Heerlijk Buitenspelen’.
Het project kan zeker nog sponsors gebruiken. Wilt u zelf of met uw bedrijf dit project steunen dan kunt u een bijdrage overmaken op rekening 33.00.33.999 tnv het Goois Natuurreservaat te Hilversum. Voor extra informatie kunt u contact opnemen met Jaap Vlaanderen, 035 6214598 of
[email protected]. Het speelbos is tegenover het groepsverblijf ’t Laer van het Goois Natuurreservaat ten oosten van Hilversum nabij Anna’s Hoeve. [routebeschrijving]
aantal
Echter, het is steeds moeilijker voor kinderen om contact te hebben met natuur. Zo spelen kinderen van nu 50% minder in de natuur dan 25 jaar geleden. Verstedelijking, computer, mobiel en tv zijn belangrijke oorzaken waardoor kinderen niet of nauwelijks in contact met de natuur komen. De kloof tussen kinderen en natuur wordt steeds groter omdat deze ontwikkelingen blijven doorgaan. Daarnaast is de huidige jeugd de beslisser van morgen. Als wij nu willen dat ze voor de natuur zullen zorgen en werken aan een duurzame samenleving moeten ze in de gelegenheid zijn er een band mee op te bouwen.
bomen, (gesubsidieerde) banken en een picknicktafel neergezet voor de begeleiders. t troosteloze dagen in
Direct contact van kinderen met de natuur is dus van vitaal belang. Hier is toenemende aandacht voor bij verschillende organisaties zoals Springzaad, het IVN (Instituut voor Natuureducatie en Duurzaamheid), etc. Langzamerhand worden er in Nederland steeds meer natuurspeelplekken gerealiseerd, maar dat zijn er nog veel te weinig. In ’t Gooi was er nog nergens een echte natuurspeelplek. Met het inrichten van dit speelbos willen we een bijdrage leveren aan het herstel van het contact dat kinderen met de natuur zouden moeten hebben. Spelen in de natuur moet weer vanzelfsprekend worden.
aan een grote behoefte!
Het speelbos is een gezamenlijk project van het Goois Natuurreservaat (GNR) en initiatiefnemers van het IVN. Vele vrijwilligers van onder andere het IVN, het GNR, de GAC en de Rabobank hebben meegeholpen bij de aanleg. Verschillende organisaties hebben de aanleg van het project gesponsord waaronder de Vogelwerkgroep het Gooi en Omstreken, de Lakeland Foundation, Vitens, IVN Gooi, Coöperatiefonds Rabobank Noord Gooiland en Kringloopcentrum Eemnes.
december - zeer intensief gebruikt. Veel meer dan de initiatiefnemers hadden verwacht. Het speelbos voldoet dus
In dit document is een aantal stappen en ervaringen van de initiatiefnemers op een rijtje gezet. Doel is om te inspireren en om een beeld te geven van wat er bij een dergelijk project komt kijken. Het document bevat ook voorbeeldmateriaal.
