INTERVIEW // ONDERNEMEN
LEIDERSCHAP
CARRIÈRE
ARKO VAN BRAKEL: ‘NOG ALTIJD REBELS MAAR MINDER EEN HAANTJE’
KRUISTOCHT IN SPIJKERBOEK Leren jack en spijkerbroek. Daar waar je bij de directeur van de Baak eerder een driedelig maatpak en stropdas zou verwachten. Met het aanstellen van ondernemer en auteur Arko van Brakel als directeur lijkt de Baak een statement af te geven. Net zoals Van Brakel dat zelf doet met zijn nieuwste boek Ondernemen met Lef!, waarin hij schrijft ondernemer noch manager te zijn. TEKST RONALD BUITENHUIS // FOTOGRAFIE FRANK GROELIKEN
10 | DECEMBER 2012 MBM1212_10-14_Arko van Brakel.indd 10
A
anleiding voor dit verhaal is het nieuwste boek van Van Brakel dat recentelijk het levenslicht zag: Ondernemen met Lef ! Maar onvermijdelijk gaat het gesprek direct ook over Arko’s nieuwe baan als directeur bij de Baak, centrum van leiderschap- en ondernemerschap. Die twee – boek en career move – komen misschien ook wel niet heel toevallig vrijwel naadloos samen. Van Brakel heeft een onstuimig ondernemersleven achter de rug. Hij was medeoprichter van EuroNet Internet (later Wanadoo), het eerste bedrijf in Nederland dat internet in dozen in winkels ging verkopen, en medeoprichter van het eerste internetopleidingsinstituut PuntEDU (marktleider en verkocht in 2000). Hij deed zaken met de ondernemende DJ Adam Curry, ook al was dat minder succesvol (‘Iets YouTuberigs, maar we waren er te vroeg mee’). En nog altijd runt Van Brakel samen met zijn vrouw vijf bedrijven. Ondernemer pur sang dus, zou je denken. Toch maakt Van Brakel in zijn boek Ondernemen met Lef ! een einde aan het ondernemersaureool dat rond hem hangt. Hij schrijft: ‘Ik heb ontdekt dat ik eigenlijk helemaal geen ondernemer en manager ben. Ik kan mensen wél inspireren om tot leiderschap te komen. Dat is mijn skilled talent, heb ik ontdekt.’ In zijn nieuwe boek beschrijft Van Brakel hoe hij tot inzicht is gekomen. Hoe iedereen tot inzicht zou moeten komen en dat trendbreuken in carrières heel goed zijn. Diverse portretten ook in Ondernemen met Lef !, van ondernemers die rigoureus hebben gebroken met de dagelijkse sleur en uiteindelijk hun passie hebben gevolgd. Zoals dus ook Van Brakel nu rigoureus met het vrije ondernemersleven heeft gebroken door voor de Baak te kiezen. Al nuanceert hij dit meteen. ‘Ik ben niet in loondienst van de Baak en de vijf bedrijven van mij en mijn vrouw blijven bestaan. Maar ja, ik zal niet ontkennen dat dit een verrassende move is. Niet in de laatste plaats voor mijzelf. In Ondernemen WWW.MANAGEMENTBOEK.NL
14-11-12 11:29
met Lef ! schrijf ik dat mensen uit hun comfortzone moeten komen. Met mijn benoeming bij de Baak ben ik uit mijn eigen comfortzone getreden. Het ging me in het ondernemende leven wel heel makkelijk af. Nu ik iets anders doe, merk ik dat ik scherper ben dan ooit. Terwijl ik een tent run die niet van mij is.’ VERRAST Van Brakel was zelf misschien nog wel het meest verrast dat het bestuur van de Baak belde of hij wilde komen praten over een directierol. ‘Ik vind Harry Starren een grootheid en vond dat ik alleen al uit respect voor hem moest gaan praten bij de Baak. Ik ging erheen met de idee: ik ga op een beleefde manier “nee” zeggen. Maar de bevlogenheid spatte er vanaf tijdens dat ‘sollicitatie’gesprek. Ik raakte overtuigd van de kwaliteit en creativiteit die er bij de Baak is en ik zag meteen het enorme en verschilmakende belang van de human side of enterprise. Toen ik thuis kwam, heb ik uren met mijn vrouw gepraat, maar we konden geen argument verzinnen om “nee” te zeggen tegen het aanbod.’ Gevraagd naar waarom de Baak bij Van Brakel terecht is gekomen, weet hij het antwoord niet. ‘Ik heb wel begrepen dat het bestuur met hetzelfde dilemma rondliep als ik: zij konden ook geen argument vinden om “nee” tegen mij te zeggen.’ Heeft ook de Baak getwijfeld? Is Van Brakel wel dé man? De benoeming is in elk geval in de buitenwereld als een verrassing bestempeld en Van Brakel schrijft zelf in zijn boek dat mensen in zijn omgeving twijfels hebben over deze ‘veilige’ keuze. Dat past toch niet bij een ondernemer als Van Brakel? En past Van Brakel wel bij een toch klassiek instituut als de Baak? Geconfronteerd met de vraag of de Baak gekozen heeft voor een heuse trendbreuk, filosofeert Van Brakel als volgt. ‘Ik sluit dat niet uit. Het beeld dat de buitenwereld van de Baak heeft, klopt maar deels. In mijn gesprekken en in de eerste maanden dat ik er nu rondloop, heb ik gemerkt dat er veel kwaliteit en creativiteit zit. Maar dat heeft de Baak de laatste jaren vergeten te vertellen aan de buitenwereld. In mijn ogen heeft de Baak een marketingprobleem. We laten te weinig zien wie we zijn. Daar wil ik ook met name aan gaan werken. De oude slogan van de Baak was: WWW.MANAGEMENTBOEK.NL
MBM1212_10-14_Arko van Brakel.indd 11
‘Ik wil van Nederland het meest ondernemende land van de wereld maken.’ >>
DECEMBER 2012 |
11
14-11-12 11:29
INTERVIEW // INTERVIEW // ONDERNEMEN
LEIDERSCHAP
CARRIÈRE
CV Arko van Brakel is directeur van de Baak. Hij is medeoprichter van EuroNet, PuntEDU en Jamby en eigenaar van Nieuwe Helden. Zijn missie in het leven is het stimuleren van ondernemerschap en innovatie. Hij is op kleine schaal actief als investeerder en is een veelgevraagd adviseur, spreker, trainer en coach. Zijn boek Iedereen ondernemer was genomineerd voor Managementboek van het Jaar 2011.
the human side of enterpise. We gaan een nieuwe slogan lanceren: the human sound of enterprise. Dat is iets wezenlijks anders. Dan heb je het over beleving. Neem een iPhone. Technisch echt niet het meest briljante apparaat, maar de intuitieve ‘menselijke’ beleving eromheen is geweldig. Of neem mijn persoonlijke held: Richard Branson. Die man leeft passie. Alle successen van Branson zijn gebaseerd op de human sound of enterprise: hij durft mensen te vertrouwen, verantwoordelijkheid te geven, mensen mogen fouten maken en de klantbeleving wordt op nummer één gezet. Dát is de human side of sound of enterprise. De menselijke maat dringt bij Apple, Zappos, Richard Branson, Google tot in de randen en fijnste vezels van de business door. Dat is puur cultuur. En daar zijn we bij de Baak ook heel erg goed in. Dat is waar ik verliefd op ben geworden en dat is ook wat nodig is in Nederland. En dat vertellen we dus niet goed genoeg. In mijn boek schrijf ik over het begrip dat Jim Collins lanceerde: BHAG (Big Hairy Audacious Goal). Ofwel: de stip op de horizon. Mijn BHAG is dat ik van Nederland het meest ondernemende land van de wereld wil maken. Er moet veel meer ‘TEDApple-Google-Branson’ in dit land komen. En ja, ik denk dat het bestuur van de Baak ook die richting
12 | DECEMBER 2012 MBM1212_10-14_Arko van Brakel.indd 12
op wil en daarom bij mij is terechtgekomen. Dat is een trendbreuk en misschien zelfs een afbreukrisico, maar het is wel een hele duidelijke en mooie richting die bij mij past.’ STATEMENT Thea Beckman zou het een kruistocht in spijkerbroek noemen, maar opeens wordt het leren jack van Van Brakel meer dan een kledingkeuze. Het is een statement van nieuw ondernemend Nederland. Begrijp hem goed, hij gaat het werk van idool Harry Starren zeker niet rigoureus om zeep helpen. ‘Harry stond voor verjonging, vernieuwing en het vrije. Dat wil ik ook. Tegelijkertijd wil ik ook de taal van deze tijd spreken. Compact in plaats van het dichterlijke van Harry. Duidelijker versus het misschien wel mysterieuze van mijn voorganger. En dus vooral meer marketinggericht. Meer blogs, meer social media. Meer kitesurfkleding dan driedelige pakken in Noordwijk. Dat zit allemaal al in deze organisatie en dat wil ik er uithalen. We zijn hip en open, raken in onze programma’s altijd de juiste snaren, alleen zijn we dat vergeten te vertellen.’ Op de vraag waar Van Brakel over vijf jaar met de Baak wil staan, zegt hij het volgende. ‘Dan moet de Baak hét leiderschapscentrum van Nederland zijn. Met de inhoudelijke wetenschappelijke kwaliteit van bijvoorbeeld een Nyenrode, maar ook met veel inspiratie in ons theater in Driebergen. Meer human sound dan human side. Meer behavioral dan financial. Als Obama hier over vijf jaar op Schiphol landt, moet hij als eerste naar een taxi vragen die hem naar de Baak in Driebergen brengt, omdat hij gehoord heeft dat het er daar zo inspiratievol aan toegaat.’ GEEN ONDERNEMER De coming out in Ondernemen met Lef !: dat Van Brakel geen ondernemer is, is overigens maar deels
WWW.MANAGEMENTBOEK.NL
14-11-12 11:30
‘Ik zie mezelf vooral als iemand die anderen tot ondernemerschap kan motiveren.’ waar. In het boek hanteert de auteur drie kenmerken van ondernemers. En daar is hij prima langs te leggen. Allereerst heeft een ondernemer, volgens de theorie in het boek, een duidelijk doel. Met zijn stip aan de horizon van ‘het meest ondernemende land van de wereld’, heeft Van Brakel dus zeker een doel. Ook is hij extreem zelfkritisch, criterium nummer twee. ‘De oorzaak van falen moet je bij jezelf zoeken. Het enige dat je kunt beïnvloeden, is je eigen gedrag. Ik heb dat moeten leren. Ik ben ook milder naar mijn omgeving geworden. Te vaak hoor je mensen schreeuwen: “Hoe vaak moet ik je dat nog zeggen!” Misschien moet je je dan gaan afvragen: zal ik het eens ánders zeggen, misschien helpt dat. Ik moet Adam Curry niet de schuld geven van het falen van Jamby, maar veel meer naar mezelf kijken dat ik het heb laten gebeuren. Hoewel ik nog steeds rebels ben, ben ik veel minder een haantje dan vroeger. Ik ben denk ik veel respectvoller voor anderen geworden.’ Les drie uit de ‘ondernemerstrilogie’ Ondernemen met Lef ! is: unieke propositie. Van Brakel: ‘Wat is je echte DNA? Ik heb geleerd dat ik geen ondernemer pur sang ben. Geen manager ook. Ik heb bij de Baak ook een MT nodig dat uitvoert. Ik zie mezelf vooral als iemand die anderen tot ondernemerschap kan motiveren. Diep van binnen wil ik graag mensen verder helpen. Dat is mijn DNA. De blue ocean induiken. Het podium hebben en mensen toespreken. Niet geheel toevallig misschien dat ik vroeger dominee of leraar wilde worden.’ Nog zo’n testje uit het boek. In Ondernemen met Lef ! worden zes soorten ondernemers en hun eigenschappen beschreven. De jager, de expert, de pragmaticus, de hoeder, de ontplooier en de einzelgänger. Welke is Van Brakel zelf ? ‘Ha, lastig. Ik ben in elk geval geen einzelgänger en ik denk dat ik wel de gave heb dat ik op alle andere facetten vrij hoog scoor.’
WWW.MANAGEMENTBOEK.NL
MBM1212_10-14_Arko van Brakel.indd 13
NOORWEGEN Managementboek Magazine spreekt Van Brakel als de inkt van het regeerakkoord net droog is. Wat ademt Rutte II uit? Zit er voldoende ondernemerschap in het beleid wat hem betreft? Van Brakel roemt het duo Rutte/Samsom als mensen. ‘Rutte geeft les op een middelbare school in de Schilderwijk. Samsom is nog altijd de bevlogen activist die hij bij Greenpeace was. Ze hebben intrinsiek respect voor mensen. Dat vind ik mooi. Hoe hard het beleid ook is, ik denk wel dat de echte ondernemers nu boven komen drijven. Misschien moeten de duimschroeven nog wel harder worden aangedraaid. De mensen in deze maatschappij moeten veel meer zelfstandigheid nemen. Ik geloof in een we-conomy. Inderdaad, zoals ik in mijn eerdere boek Iedereen ondernemer betoogde. Anderzijds maak ik me zorgen. We leven in een onzekere maatschappij. De politiek, maar ook mensen erbuiten, denken dat het antwoord op die onzekerheid is: alles controleren. Maar je kunt niet alles controleren. Moet je ook niet willen. Een mooi voorbeeld uit Noorwegen leerde ik van ons curatoriumlid Farid Tabarki. Daar heeft de belastingdienst besloten alles van iedereen openbaar te maken. Dan heb je geen beveiliging nodig, geen dure IT, geen sociale controle. Wij volgen hier een omgekeerde beweging en hebben nog meer beveiliging nodig om hackers de deur te wijzen. Het lost niets op. We zitten vast in ons denken. Ik liep al jaren hard op zo’n beetje de duurste loopschoenen die er zijn: Brooks the beast. Met allerlei dempende gels. Nu heb ik Five Finger Shoes met nauwelijks zool. Je hebt het gevoel dat je op blote voeten loopt. Het is even wennen, maar nu wil ik niet anders. Door de nieuwe schoenen heb ik mijn spieren ontwikkeld en mijn lijf kan beter klappen opvangen. Ik ben beter in balans en heb een betere looptechniek. Open en vernieuwend durven denken, wint altijd. De essentie is dat het
3 KENMERKEN VAN ONDERNEMERS 1. Een duidelijk doel 2. Extreem zelfkritisch 3. Een unieke propositie
DECEMBER 2012 |
13
14-11-12 11:30
INTERVIEW // INTERVIEW // ONDERNEMEN
LEIDERSCHAP
CARRIÈRE
€2
4, 50
AAN DE SLAG MET ONDERNEMEN
ONDERNEMEN MET LEF! Arko van Brakel Gebonden, 120 blz., 1e druk, 2012, Thema 9789058715999
€1
9,
95
€ 24,50
IEDEREEN ONDERNEMER Arko van Brakel Gebonden, 190 blz., 4e druk, 2012, Arko Sports Media 9789054721901
€ 19,95
MEER WETEN? Arko van Brakel ontmoeten kan op op maandag 17 december 2012. Hij spreekt dan tijdens het boekevent New Heroes, Wees de held in jouw organisatie! op Landgoed de Horst in Driebergen. Meer informatie en het programma vindt u op www.managementboek.nl/newheroes
14 | DECEMBER 2012 MBM1212_10-14_Arko van Brakel.indd 14
vernieuwende zit in het volledig terug gaan naar de basis! Naar de human sound… Dus geen ‘dempende’ innovaties erin verwerken. Alles is er namelijk al om succesvol te kunnen zijn. In ons eigen lichaam, maar ook in de maatschappij. Durf, net als met de loopschoenen, nieuwe businessmodellen aan te boren. Apple durfde dat door niet zelf apps te gaan maken, maar het over te laten aan de community van developers. Apple besloot niet alleen kennis maar ook succes te delen met de community. Feitelijk bieden ze met de appstore iedereen in de wereld een geweldig platform om zaken te doen. Door de zaak open te gooien. Die vrijheid in denken, creatief met lef en ondernemerschap omgaan, dat hoop ik zowel bij de Baak als in Nederland in gang te zetten. Dus niet als manager, maar als inspirator. Zorgen dat mensen binnen én buiten de Baak iets gaan doen waarvan ze ‘in de fik gaan staan’.’ En dan zijn we weer terug bij het boek Ondernemen met Lef ! Daarin staan ook ‘beleef de passie, durf buiten paden te treden en leg de schuld niet bij anderen’ centraal. Van Brakel: ‘Je kunt Griekenland, Spanje en de banken wel overal de schuld van geven, maar dat lost niets op. Het enige dat je in handen hebt, is je eigen gedrag, communicatie, denken en handelen. De rest niet.’ En dus komen we in Ondernemen met Lef ! vooral gepassioneerde mensen tegen. Annemarie van Gaal die haar burn-out beschrijft, Hans Biesheuvel die vanuit het niets voorzitter werd van MKB-Nederland (vergelijk Van Brakel en de Baak), Leontine van Hooft die nu reizen organiseert naar Afrika, Atilay Uslu die reismaatschappij Corendon groot maakte… Van Brakel: ‘Ja, mooie verhalen. En ik geloof echt dat ondernemerschap voor iedereen weggelegd is. Ik geloof niet in mensen die zeggen dat “ondernemerschap niet iets voor hen is”. Dat je een, ik zeg maar even wat, geboren chauffeur moet zijn. Geboren chauffeurs bestaan niet. Hooguit hebben sommigen meer gevoel voor autorijden, maar iedereen is in staat tot leren. Je moet het alleen durven.’ BOEGBEELD Nog even terug naar de Baak. Ja, Van Brakel zal het nieuwe boegbeeld worden. Ik wil Harry Starren zeker niet doen vergeten. Ik wil verder op wat hij heeft opgebouwd. En ja, hij vindt het heerlijk om het podium te nemen en mensen te inspireren. Maar Van Brakel zegt tot slot ook: ‘Het vakgebied van leiderschap en ondernemerschap is te ingewikkeld om één boegbeeld te hebben. Binnen de Baak zijn vele boegbeelden voorhanden die die rol ook moeten en kunnen
pakken. In het verleden is daar wat spastisch mee omgegaan. Bij de Baak vonden ze het vaak niet leuk dat mensen op de vleugels van de Baak succesvol werden. Voor eigen carrièrepaden kozen. Daar sprak soms een bepaalde zuurgraad uit. Ik zeg: we moeten juist trots zijn op het feit dat de Baak die mensen voortbrengt. Het is onze kernkwaliteit om mensen verder te brengen. Ook hier bescheidenheid loslaten.’ En nee, hij wordt geen tweede Ben Tiggelaar. ‘Hoewel ik Ben hoog heb zitten, word ik liever herinnerd als iemand die anderen geholpen heeft op het podium te komen.’ Niet voor niets staat er Chief Inspiration Officer (CIO) op zijn visitekaartje van de Baak. Als uiting van een kruistocht in spijkerbroek met leren jack om van Nederland het meest ondernemende land van de wereld te maken. ¶ WWW.MANAGEMENTBOEK.NL
14-11-12 11:30
