Het nieuwste Brabant voor gemeenten… ….besturen vanuit regionale samenhang
Hans Mommaas
VBG Tilburg, 25 juni
Inhoud: even afstand nemen om beter te zien… • De duurzame regio als perspectief • Het regionale sociale landschap • De regionale vrijetijdseconomie • Conclusie: de Brabantse drieslag
telos: "duurzaamheidbalans"
Een verhaal van kapitalen,voorraden, eisen, indicatoren en normen
Kapitalen en hun voorraden
Economisch kapitaal
Ecologisch Kapitaal
Sociaal-cultureel kapitaal
Arbeid
Natuur
Participatie
Kapitaalgoederen
Bodem
Sociale samenhang
Kennis
Lucht
Gezondheid
Delfstoffen
Onderwijs
Economische structuur
Oppervlakte-water
Woonomgeving
Grondstoffen
Grondwater
Veiligheid
Landschap
Kunst en cultureel erfgoed
Ruimtelijke vestigingsvoorwaarden
work in progress: "voorbij de lijstjes" •
In Nederland: provinciale en gemeentelijke balansen (bv Brabant, Utrecht, Tilburg)
•
Toepassingen in buitenland: EU, Canada, VS, Curaçao
•
Als benchmark instrument: 25 stedenstudie in opdracht van BZK / 403 gemeentestudie in opdracht van I&M
•
Als onderdeel kennisdiensten KING
•
Keten en sectoranalyses (fijnstof, water, energie, sociaal, cultureel, vrijetijd)
•
Inzet: zoektocht naar regionale samenhang / ontwikkelagenda's
I. Nationale monitor gemeentelijke duurzaamheid:
op zoek naar samenhang
totaal
sociaal cultureel
ecologisch
economisch
ecologisch
+ groene landgemeenten (bv vught, nuenen, grave) - stedelijk-industriele zones/clusters (r'daal-m'dijk-breda-w'wijk-t'burg / e'ven eo / d'bosch eo)
sociaal-cultureel
+ groene landgemeenten (h'beek, o'schot, etc.) - stedelijk-industriele zones/clusters (b'zoom-breda-t'burg-w'wijk-d'bosch / e'ven-h'mond)
economisch
+ stedelijk-industriele zones/clusters (b'zoom-m'dijk-e’leur-b'da-t'burg / e'ven eo / d'bosch eo) - perifere landgemeenten (w'drecht, r'phen, b'sau, b'heze, asten, ..)
Voorbij de Lijstjes: naar een zinvolle typologie
voorlopige indrukken: de brabantse drieslag • perspectief op gemeentelijke eigenheid (centrumstad, oude industriestad, krimpgemeente, groene gemeente, slaapgemeente..) • binnen regionale gemeentelijke samenhang (uitruil, afwenteling) • centrale stad: economisch +, sociaal -, ecologisch • randgemeenten: economisch -, sociaal +, ecologisch +
• in bovenregionale differentiatie • west/midden brabant: verbonden stedelijke/industriële/logistieke zone (r'daal-
breda-waalwijk/tilburg) • stedelijke clusters in zuidoost (eindhoven eo) en noordoost (den bosch eo) • temidden van groene dorpen/recreatie landschap (hilver, kempen, groene woud, meierij)
II. Het sociale landschap casus West Brabant
voorzieningen
achterstand
mobiliteit
sociaal kapitaal
Alphen-Chaam Drimmelen Woudrichem Werkendam Zundert Baarle-Nassau Steenbergen Aalburg Etten-Leur Halderberge Moerdijk Woensdrecht Geertruidenberg Oosterhout Tholen Roosendaal Rucphen Breda Bergen op Zoom
Inkomen
Werk
Gezondheid
Opleiding
-1.83 -1.45 -0.58 -0.20 -0.33 -0.23 0.27 0.55 -0.39 0.11 -0.67 -0.05 -0.17 0.02 2.74 1.02 -0.39 0.08 1.52
-1.31 -0.74 -1.40 -1.22 -0.45 0.13 0.08 -1.88 0.65 0.61 -0.50 0.57 -0.09 0.93 -0.31 1.11 1.07 1.18 1.56
-1.69 -1.17 -1.16 -1.53 -0.14 -0.62 -0.24 0.42 0.40 0.78 0.20 -0.17 -0.16 0.49 0.10 0.48 2.63 0.42 0.97
-2.35 -1.66 -0.51 -0.28 -1.50 -0.13 0.64 0.29 -0.21 -0.21 0.25 0.94 0.48 0.17 -0.28 1.02 1.02 0.70 1.63
Huisvesting
-2.31 -0.41 -0.44 -0.30 -1.80 -0.96 0.81 -1.20 0.50 0.34 0.48 0.22 0.43 0.36 1.33 1.05 -0.08 0.74 1.26
Veiligheid
Leefomgeving
-1.13 -1.01 -1.35 -0.61 -0.29 -0.39 -1.36 -1.24 0.24 -0.26 0.42 -0.12 0.69 1.23 0.36 1.47 0.15 1.88 1.32
-2.16 -0.50 -0.13 -0.22 -0.39 -2.07 -0.50 1.21 -0.24 -0.45 0.63 -0.05 1.24 -0.39 0.70 -0.13 1.25 1.03 1.17
Meervoudige Achterstand Index -2.202 -1.421 -1.131 -0.864 -0.713 -0.653 -0.282 -0.227 0.123 0.131 0.140 0.199 0.412 0.608 0.718 1.146 1.155 1.155 1.707
forensengemeente
centrumstad
prisma's van sociale veerkracht
randstad
dorpengemeente
voorlopige indrukken (op 2 van de 3 schalen) • perspectief op gemeentelijke sociale typologie (soorten steden en dorpen,
met eigensoortige sociale karakteristiek) • in context regionale samenhang (centrumstad, randstad, klassiek dorp,
forensengemeente) • suggestie eigenheid sociale problematiek middelgrote industriegemeenten
(bergen op zoom, roosendaal, moerdijk, waalwijk, helmond, oss) versus centrumsteden (breda, tilburg, eindhoven, den bosch)
III. Vrijetijdseconomie Brabant (hotspots)
Interpretatie: hoe roder hoe meer concentratie van gewogen aantal banen. Concentraties zijn zichtbaar in/rondom de Brabantse steden Eindhoven, Den Bosch, Tilburg en Breda.
‘Groen verblijf’ (hotspots)
De hotspot laat een concentratie zien van gewogen aantal banen rondom De Efteling. Je kunt een lijn trekken vanuit de Efteling, via Hilvarenbeek (De Beekse Bergen) naar Westerhoven (de Kempervennen)
Kunst/cultuur (hotspots)
De hotspot laat een concentratie zien van bedrijvigheid in kunst en cultuur; met name regio Tilburg springt eruit, maar ook Eindhoven en Breda en in iets mindere mate Den Bosch zijn goed zichtbaar.
Detailhandel (hotspots)
De hotspot geeft een concentratie van retail banen aan. Deze concentraties bevinden zich rondom de grote steden: met name Den Bosch, Breda en Eindhoven, en in iets mindere mate Tilburg en Waalwijk. Daarna volgen Helmond, Oss, Roosendaal/Bergen op Zoom.
Zuidoost Brabant / Eindhoven
Noordoost Brabant / 's Hertogenbosch
Midden Brabant / Tilburg
West Brabant / Breda
samenhangende conclusie: de brabantse drieslag • eigen plek gemeente in regionale samenhang in termen van combi's van ecologische, economische en sociale kwaliteiten
• regionale samenhang stad-land, in relatie tot de vier kernsteden (breda, tilburg, den bosch, eindhoven), secundaire steden en dorpen
• bovenregionale eigenheid: westelijke stedenzone en driehoek tilburg – denbosch – eindhoven in groen dorpenhart
• met bijpassende onderlinge dienstenstructuur (design, food, events & entertainment, dag- en verblijfsrecreatie, horeca, gaming/media)
bestuurlijke consequentie: schakelen als brabantse deugd • schakelen tussen de schalen: (gemeente-regio-provincie: niet of-of maar en-en)
• vanuit drieslag eigen positie in intra- en interregionaal verband • op basis van gedeelde regionale visie: differentiatie in verbondenheid • resultaat: perspectief samenhangende metropool met samenstel van gedifferentieerde kwaliteiten (groen-rood, economie-ecologie-sociaal,
food-design-entertainment-recreatie-media)
