Elke gedachte, herinnering, handeling of gevoel ontstaat door hersencellen die met elkaar een bepaald patroon vormen. Soms wel vele miljoenen verschillende cellen (neuronen). ‘Stress’ wat is het echt en waar liggen kansen? Haal het beste uit je sporter onder alle omstandigheden
Workshop Mental Coach Congres NLCoach 8 april 2016 te Amsterdam 1
Roel Zijlstra
Voorbeelden zijn:
Twee standen van het lichaam
-leren praten, schrijven en rekenen -sociale contacten -steeds ingewikkeldere handelingen bijv.fietsen: opstappen / sturen / evenwicht houden / trappen / stoppen / afstappen. Eerst moet je overal heel erg bij nadenken, later gaat het allemaal vanzelf!)
in sport: bal stoppen / bal spelen / sprinten / draaien / keren / met en zonder bal / zonder en met tegenstand / besluiten : wel of niet overspelen / creativiteit / enz enz
Uiteindelijk kan je het allemaal zonder er bij na te denken. De hersenpatronen doen het vanzelf!!! Automatische hersenpatronen zijn ontstaan.
Presteren
Waardoor kunnen sporters onder druk niet hetzelfde presteren als op de training?
Het ‘DENKEN’ (focus / aandacht) gaat een rol spelen, zowel bewust als onbewust. (5 of 1 %)
(95 of 99%)
Dus: Mentaal!! (Er zijn ook nog: - Verlamming door overanalyse en - Besmetting, als bijzondere vormen van stress)
Of noem het: uit vorm, uit balans, niet lekker in hun vel, geen goed gevoel, negatieve spanning of stress!
Twee standen van het lichaam Het gaat goed (op je best) - Homeostase= wetenschappelijk - Aantrekking (approach) - Balans - Flow - Wedstrijdspanning - Overzicht - Toppresteren - Alles gaat vanzelf (weinig denken) - Automatische patronen helpen - Positief - Hartslag
Het gaat niet goed (uit vorm) - Uit homeostase - Afstoting (avoidance) - Uit balans - Stress - Stress - Tunnelvisie - Haalt zijn niveau niet - Niks lukt (veel denken) - Automat. patronen verstoord - Negatief - Hartslag
Presteren
Hoe kom je als sporter tot ‘top presteren’? Fysieke training
+ fysieke prestatie in de wedstrijd
Technische en tactische + techniek en tactiek in de wedstrijd training Mentale training
+ mentale prestatie in de wedstrijd (‘VORM’?)
1.Trainers know-how is uitgangspunt: kijkt, meet, voelt aan……… (+ onbewuste kennis)
Wij richten ons op het mentale aspect (‘VORM’?!).
Prestatie
Wat is stress eigenlijk ?
Wat is - en doet stress?
Fysiologische gevolgen Stress Fight....Vechten Flight
zg. “Vecht of vluchtreactie” (‘fight, flight, freeze”).
.....Vluchten
Wat is - en doet stress?
Freeze......Verstarren Tend and Befriend… Sociale ondersteuning
Een supersnelle instinctieve reactie van het lichaam op een levensbedreigende situatie (of wat daarop lijkt).
LICHAAM
• • • •
hormoonsysteem: adrenaline en cortisol (HPA-as) bloeddruk hart gaat sneller ademhaling
HERSENS
•intellectuele brein wordt ondergeschikt •primitieve brein dominant: focus = “vechten of vluchten” •“overleven” = tunnelvisie (waarneming neemt nog meer af..)
GEVOLG: Je kunt niet meer goed nadenken, niet meer “je beste jij”.....
Gevolg: filmpje
Prefrontale Cortex (corticale inhibitie agv stress)
Gevolgen van stress in de sport
Wat is - en doet stress?
Voorbeelden gevolgen stress (lichaam)
Executieve functies:
-
•
besluitvorming planning / initiatief creatieve oplossingen gedrag dat passend is voor de situatie
Verhoogde spierspanning sneller vermoeid, sneller geblesseerd, verminderde coördinatie
•
Verminderde coördinatie: andere / verkeerde bewegingen, geen optimale techniek, etc.
•
Prefrontale cortex
Tunnelvisie: geen overzicht, vergeten van afspraken / tactiek, verminderde waarneming
amygdala (opslag emotionele herinneringen)
•
Verminderde reactie: net te laat bij voorkomen van botsing, net te laat bij het uitwijken etc.
•
Techniek laat je in de steek: door nadenken ga je automatische (onbewuste) hersenpatronen (ingesleten door oefening) onderbreken. 17
Gevolgen van stress in de sport
Wat doet dat vecht- en vluchtsysteem?
Stress en wedstrijdspanning
‘Stress’ versus ‘wedstrijdspanning’
Stress (negatieve spanning) Wedstrijdspanning (pos.spanning)
“Handelingsfouten in de sport”
“Vluchtsysteem” is:
“Vechtsysteem” is:
Geen risico’s nemen als het moet
Aanpakken wanneer het niet nodig is
Je verstoppen als je je moet laten zien
Risico’s nemen als het niet moet / kan
Je onttrekken als je er moet zijn
Irritatie
Negatieve selftalk
Boosheid (als agressie)
‘Soms ongezond voor het lichaam’
‘Gezond voor het lichaam’
- Angst, boosheid, - frustratie, irritatie, - haat, vijandigheid, e.d
- Plezier, opwinding, euforie e.d
Deze emoties zijn een uiting van stress! Stress= ‘Vecht- en vluchtreactie’ van het lichaam.
‘Stress kost veel energie!’
augustus 2008
- Er zin in hebben.. - Vertrouwen in jezelf / een goede afloop… - Niet kunnen wachten om te beginnen…
Lichamelijke gevolgen
Stress en wedstrijdspanning
Verschil tussen stress en wedstrijdspanning!
Stress
Wedstrijdspanning
Verminderde coördinatie Hoger energie verbruik Ademhaling sneller Spierspanning neemt toe Tunnelvisie Worse case scenario denken Verminderde concentratie Sneller blessures
• • • • • • • •
Stress en wedstrijdspanning
Snelle reactie
Optimale coördinatie Optimaal energie verbruik Optimale ademhaling Ontspanning waar nodig Alert (helder en snel denken) Optimale concentratie Minder snel blessure Snelle reactie
Gevolgen voor sporter (en coach) op een rij:
coherentie leverde 0,37 sec snellere reactie op
Gevolgen
Gevolgen
Gevolgen voor het team
Vaker foute beslissingen (vergeet tactiek) Verminderde reactievermogen (net te laat)
Prestatieniveau gaat omlaag Concentratie neemt af Spelniveau neemt af Afspraken (tactiek) worden niet uitgevoerd / vergeten Risico van besmetting enz
Spelinzicht gaat achteruit Concentratie gaat achteruit Communicatie neemt af Risico van straf en blessures Uitvoering van techniek gaat achteruit: • Technische vaardigheid neemt af passing • Minder balcontrole
Worse case scenario denken
18
Gevolgen van stress in de sport
De Stress factor •
Stress is niet de omstandigheden (de boze trainer, je medespelers, de scheidsrechter, het veld, de bal etc) maar jouw emotionele (met als gevolg daarvan je fysieke) reactie daarop.
•
Stress (je reactiestijl, dus) beïnvloedt jouw capaciteit om helder te denken, adequaat te reageren en op je best te presteren (zeker niet altijd bewust, maar juist onbewust).
•
Jouw reactiestijl op stress heeft direct invloed op hoe je je voelt aan het eind van de dag, op je gezondheid en je relaties.
•
DUS COACH EN SPORTER ZIJN ALTIJD ZELF VERANTWOORDELIJK VOOR HUN STRESS (EN HET DAARDOOR MINDER FUNCTIONEREN) ALLEEN ZIJZELF KUNNEN ER WAT AAN DOEN!!
19
Premotions 2008
Wat voor aanwijzingen zijn er voor stress in de sport? Motorische aanwijzingen: Trillen Bewegingsonrust Bewegingsritme Ademhalingsritme Afwijkende techniek Verminderde reactie
Stress herkennen
Psychische aanwijzingen: Gevoel van onrust/gejaagd • • Het niet meer aankunnen Niet lekker in je vel zitten • • On/over-geconcentreerd • Afwezig Prikkelbaar • • In jezelf gekeerd
Wedstrijdaanwijzingen: • Structureel slechtere uitvoering dan op de training • Veel foute beslissingen Falen op cruciale momenten • • Geen goede teamspeler meer 17
Stress herkennen
Lijst met stress (druk) verhogende factoren - perfectionisme - verantwoordelijkheidsgevoel - doorzettingsvermogen - behulpzaamheid - loyaliteit - plichtsgetrouwheid - bewijsdrang - geen nee kunnen zeggen - geslotenheid
- principieel zijn - aardig gevonden willen worden - controle willen houden - jezelf wegcijferen - onzekerheid - je zorgen maken - faalangst - overgevoeligheid - de sterkste zijn
Stress reduceren
Omschakelen en stress reduceren
Nu weten we veel over stress, maar hoe reduceren we nu de stress?
Het lichaam moet omschakelen: van negatief naar positief !!
Veranderingen in het lichaam
Veranderingen in het lichaam, door:
Maar hoe gaan we nu zelf onze hartslag veranderen?
Zelfsturing
- Autonoom Zenuw Stelsel Stress
- Hormoonstelsel
- Hartslag en
- Hart Ritme Variatie (HRV)
Toppresteren
21
Zelfsturing
EmWave2® & Desktop
Zelfsturing
Ademhaling Aandacht Verplaats je aandacht naar gebied rondom je hart. Focus voor minimaal 10 seconden Ademhaling Stel je voor dat je in- en uitademt door je hart Tempo Ongeveer 5 sec in- en 5 sec uitademen
Oefenen met nieuwe kennis.
Hartritme bij Stress CHAOTISCH ritme: boosheid, frustratie en stresssituaties.
Franse luchtmacht
(negatieve emoties)
Gevolg: 1. Minder helder denken 2. Minder efficiënte besluiten nemen 3. Minder duidelijk communiceren 4. Verminderde lichaamscoördinatie 5. Moeilijker te focussen 6. Blokkeert intuïtie/creativiteit 7. Vertraagt reactietijd 8. Algehele malaise Chronische 9. Hogere kans op hartziekten stress 10.Hoge bloeddruk 11.Verzwakking van het immuunsysteem
Hartritme bij Balans (Positieve Emoties)
GELIJKMATIG ritme: bij gevoelens van waardering en prettige gevoelens.
Gevolg: 1. Verbeterde prestaties 2. Grotere creativiteit en probleemoplossend vermogen 3. Flexibeler denken 4. Gecentreerd, kalm 5. Makkelijker focussen 6. Snellere reactietijd 7. Gevoel van welbehagen 8. Verhoogde immuniteit 9. Langere levensduur 10.Verhoogd hormonaal evenwicht 11.Verbeterd geheugen
Stressmanagement methode
Training
Wij leren trainers en sporters: Gezonde en ongezonde spanning/stress te herkennen Technieken om deze spanning/stress onder controle te brengen Gebruik biofeedbacksysteem om technieken te controleren en je steeds te verbeteren Zich door herhaling de techniek eigen te maken Invloed uit te oefenen op autonome lichaamsfuncties, waardoor verhoogde reflexsnelheid, concentratie/focus, emotionele controle en helder denken weer mogelijk is
Werkboek
Biofeedback apparaten
30
Premotions is bereikbaar: Telefoon E-mail
: 06- 42 972 315 :
[email protected]
Adres
: p/a Stam 20, 1275 CJ Huizen
