Aan tafel!
Aan tafel
Als ouder heb je een grote invloed op de eetgewoonten van je kind. Kinderen leren in de eerste plaats eten wat ze hun ouders zien eten en doen jouw eet gedrag na. En dat start al bij de allereerste voedingen. In deze brochure vind je praktische tips om de etenstijd voor kinderen en tieners goed te organiseren.
Peuters, kleuters en lagere schoolkinderen Het goede voorbeeld doet wonderen Geef zelf het goede voorbeeld aan tafel. Als jij de krant leest aan tafel, mogen de kinderen dan ook spelen? Of als jij het eten niet lekker vindt, moet jouw kind het dan wel eten? Jij geeft het goede voorbeeld. Eet daarom zoveel mogelijk samen met de kinderen. Zo geef je ze de kans om het goede voorbeeld te volgen en dus goede eetgewoonten en tafelmanieren aan te leren. De tv eet niet mee Tijdens het eten laat je de kinderen geen spelletjes spelen, tv kijken of tekenen. Dat leidt hen te veel af. Hou het wel gezellig en praat over alledaagse dingen zoals wat er die dag op school is gebeurd. Een tafel om van te smullen Leuke borden en bestek stimuleren kinderen om te eten. Kies vorken, messen en lepels die passen bij de leeftijd van je kind. Laat ze op hun eigen, originele manier de tafel dekken.
Eten op vaste tijdstippen Eten op een vast uur en een vaste plaats is belangrijk voor een kind. Als ze de klok kunnen lezen, weten ze wanneer ze ook aan tafel worden verwacht. Eet met het hele gezin samen. Zo leren kinderen die momenten te waarderen en maak je ze duidelijk dat er vaste momenten in de dag zijn om te eten. Het eten is klaar! Roep de kinderen aan tafel tien minuten voor het eten klaar is. Zo kunnen ze hun spel of activiteit nog afronden en komen ze rustig aan tafel. Tafel niet te lang Samen eten is het ideale moment om te praten over wat je kind op school heeft gedaan of waaraan het werkt. Zorg voor een rustige, aangename sfeer, maar laat je kind niet onnodig lang aan tafel zitten. Wil je graag nog even blijven zitten met je partner, laat je kind dan al van tafel gaan. Maak wel duidelijke afspraken: je kan pas van tafel als iedereen klaar is met eten. Begin met een beetje Schep het bord niet te vol. Als je kind daarna nog een extra schepje vraagt, reageer dan positief: “Wat fijn dat je dit lekker vindt en zo flink eet”. Let wel op dat je kind bijvoor beeld niet alleen maar vlees bij vraagt en nooit groenten. Een nieuwe smaak is niet altijd meteen een succes Pas na gemiddeld 8 tot 9 keer proeven, herkennen kinderen een nieuwe smaak en vinden ze hem lekker of niet. Laat ze zeker nieuwe smaken proeven. En tover ze af en toe eens in een andere vorm op hun bord. Combineer zaken die ze niet zo graag lusten met eten waar ze wel dol op zijn. Leer je kind dat het niet alles moet opeten als het iets écht niet lekker vindt. Spreek wel af dat het altijd minstens één hapje moet proeven.
Voor één keer is belonen fout Een beloning voor een leeg bord of een straf voor een vol bord is geen goed idee. Een beloning voor een leeg bord betekent eigenlijk dat flink eten een lastige opdracht is. Met een toetje of een snoepje als beloning kan je kind ook denken dat een snoepje lekker is en groenten vies. Eet een kind zijn bord niet leeg, geef het dan niet al te veel aandacht. Ruim de tafel gewoon af. Het bord moet niet altijd leeg. Vraagt je kind kort na het eten toch nog een koekje, laat het dan wachten tot de volgende normale maaltijd. Zo moedig je het aan om aan tafel te eten op de juiste momenten.
Wat eten we vandaag? Jij bent verantwoordelijk voor een evenwichtige en gezonde maaltijd. Jij bepaalt wat er op tafel komt, je kind beslist hoeveel het eet. Dat betekent niet dat je kind nooit mee mag kiezen wat op tafel komt. Laat het bijvoorbeeld kiezen tussen twee soorten vlees of voor de manier waarop de groenten worden bereid. Geef wel duidelijke grenzen aan. De vraag: “Wat zullen we vandaag eten?”, is niet duidelijk genoeg, zeker niet voor kleine kinderen.
Stel vaste regels • • • • • • •
Een maaltijd duurt ongeveer 30 minuten. Eet op vaste tijdstippen en op een vaste plaats. Niet spelen tijdens het eten. Eet aan tafel. Je mag pas van tafel als iedereen gedaan heeft met eten. Eet je mond leeg voor je praat. Eet met je lepel of vork.
Aan tafel! • • •
Help je kind aan tafel en leg speelgoed, kleurpotloden … weg. Overloop de regels. Als je kind flink eet, geef het dan complimentjes.
• •
• •
Negeer zeuren over het eten, traag eten … Stop ongewenst gedrag onmiddellijk (van tafel weglopen, vechten aan tafel,…). Zeg tegen je kind waarmee het moet stoppen en wat het dan wél moet doen. Als je kind opnieuw niet luistert, zet het dan even op een stoel weg van de tafel. Zeg duidelijk wat je kind verkeerd gedaan heeft en dat het nu 2 minuten moet stilzitten. Daarna kan het weer aan tafel komen. Luistert je kind nog niet, zet het dan in een rustige en veilige omgeving om te kalmeren. Herhaal deze stappen tot het ongewenste gedrag ophoudt. Beëindig de maaltijd zodra de 30 minuten om zijn of wanneer iedereen gedaan heeft met eten. Ruim de tafel af, ook al heeft je kind nog niet gedaan met eten. Als iedereen klaar is, zeg dan waarover je tevreden was en geef je kind een complimentje.
Belangrijk om te onthouden Energie De energiebehoefte van een kind vermindert na 1 jaar. Het kan dus geen kwaad wanneer je peuter soms een maaltijd overslaat. Geef hem dan geen tussendoortjes, maar laat hem wachten tot de volgende maaltijd. Zo krijgt hij de kans om honger te krijgen. Ieder kind is verschillend. Dat geldt ook voor eten. Vergelijk je kind dus niet met een ander. Schep kleine hoeveelheden op het bord. Kinderen met weinig eetlust verliezen de moed bij een vol bord. Beter een groot bord met minder eten dan een klein bord met veel eten. Als je kind erg moe of onrustig is, zal het minder eten. Drinken Zorg dat je kind voldoende drinkt. Laat je kind drinken na een maaltijd of tussen de maaltijden door. Drinken voor of tijdens de maaltijd vermindert de eetlust. Kies voor water, vers vruchten- of groentesap, soep, bouillon en kruidenthee. Melk is geen dorstlesser maar een voedingsmiddel. Kies alleen bij speciale gelegenheden voor frisdrank (ook als het light frisdrank is).
Vaste voedingsmiddelen Kies voor volkorenproducten van zodra je kind goed kan knabbelen. Smeer margarine op boterhammen en gebruik ook vet of olie bij het koken. Zout is niet nodig. Kies voor de helft zout en voor de helft zoet beleg: wissel af tussen fruit, kaas, groenten, mager vlees en ei. Erg actieve kinderen mogen gerust wat meer brood en aardappelen krijgen. Die zijn beter dan producten met veel vet. Etenstijd Geef eetmomenten duidelijk aan. Geef geen snoep tussen de maaltijden. Leer je kind dat snoepjes voor speciale gelegenheden zijn. Vermijd energierijke tussendoortjes zoals koeken, chips en frisdrank. Kies voor fruit, yoghurt of een boterham met beleg. Hou het per dag bij 3 hoofdmaaltijden en maximaal 2 tussendoortjes. Kies voor producten met minder vet. Goed ontbijten is de ideale start van de dag.
Tieners De eetgewoonten van tieners bezorgen ouders al eens kopzorgen. Ze kunnen te veel eten, of zelfs helemaal niets eten. Etenstijd kan ook voor ruzie zorgen wanneer pubers bijvoorbeeld op andere momenten of voor de tv willen eten. Niet elke tiener die kieskeurig is qua eten, zal verkeerde eetgewoontes ontwikkelen. Ouders moeten het eetgedrag van hun tiener wel in het oog houden om ervoor te zorgen dat ze gezond blijven eten.
Waarom ontwikkelen tieners eetproblemen? Tieners hebben iets extra’s nodig om te groeien. Dat maakt het moeilijk om te bepalen hoeveel eten je kind nodig heeft en om in te schatten of het wel normaal eet. Bovendien is uiterlijk voor pubers erg belangrijk. De media vertellen hen bijvoorbeeld dat magere mensen meer succes hebben. Maar er zijn nog andere redenen waarom je tiener anders gaat eten: • Tieners brengen meer tijd door met vrienden en eten vaker fastfood. • Tieners met overgewicht worden vaak gepest en gaan hierdoor bijvoorbeeld niet meer eten. • Tieners met een negatief zelfbeeld eten vaak als vervanging voor liefde en vriendschap. • Verveling doet eten. • Kwetsende ervaringen kunnen een eetstoornis in de hand werken.
Wat als je kind te veel eet? Praat met je kind over zijn eetgewoontes Maak samen een plan op om zijn eetgewoontes te veranderen. Overtuig het dat gezond eten belangrijk is. Steun je kind volledig! En als het moet, verander je de eetgewoontes van het hele gezin. Verander je boodschappenlijstje Zoek samen met je tiener naar gezonde producten die hij lekker vindt. Koop zo weinig mogelijk snoep en frisdrank. Eet op regelmatige tijdstippen Vaste eetmomenten helpen je kind om minder te snoepen tussen maaltijden door.
Geef je kind een keuze Bespreek met je tiener wat er op tafel komt. Bespreek gezonde alternatieven.
Wat als je kind te weinig eet? Eten weigeren kan een krachtig middel zijn om onafhankelijkheid te tonen. Geef je tiener de ruimte om te kiezen wat hij eet. Het is beter dat hij een zelfgekozen maaltijd eet, dan helemaal niets. Het kan zijn dat je daardoor een aparte maal tijd moet maken voor je tiener. Vraag of hij wil helpen in de keuken. Blijf vertellen dat het belangrijk is om gezond te eten en af te wisselen. Als je kind te weinig gaat wegen dan goed voor hem is of gewicht blijft verliezen, vraag dan professioneel advies.
Tieners eten soms te snel. Ze willen een extra portie of ze willen snel terug naar de computer of tv. In extreme gevallen eten tieners erg snel en geven ze daarna over om te vermageren. Om dat te vermijden kan je enkele regels opstellen zoals: “Je krijgt pas een tweede portie als iedereen zijn eerste portie op heeft.” Of “Iedereen blijft aan tafel totdat iedereen gedaan heeft met eten.” Laat je kind deze regels mee opstellen.
Let op! Schakel professionele hulp in als je denkt dat je kind extreem veel is afgevallen of extreme middelen gebruikt om te vermageren, zoals braken of laxeermiddelen. Veel gewicht verliezen of net erg veel bijkomen, kunnen een teken zijn van ernstige emotionele problemen.
De Opvoedingswinkel Kerkstraat 159 2060 Antwerpen tel. 03 236 29 39
OPEN maandag en vrijdag van 13 tot 17 uur woensdag van 13 tot 20 uur op afspraak
[email protected] www.opvoedingswinkelantwerpen.be
Verantwoordelijke uitgever: Tom Meeuws | Grote Markt 1, 2000 Antwerpen | GC 9130033 | mei 2012
Wat als je kind te snel eet?
