Aan de slag met maatschappelijke stages. Handreiking voor woningcorporaties

Aan de slag met maatschappelijke stages Handreiking voor woningcorporaties

Inhoud

Voorwoord Samenvatting Inleiding 1 1.2

Inleiding Leeswijzer

2 2.1 2.2 2.3 2.4

Corporaties en maatschappelijke stage Maatschappelijke stage; wat is het? Onderscheid stagevormen Belangrijke spelers bij maatschappelijke stage Mogelijke rollen voor corporaties

6 6 6 8 10

3 3.1 3.2 3.3 3.4

Corporatie als stagebieder Meerwaarde van rol als stagebieder Concrete invulling rol en takenpakket Randvoorwaarden voor succesvolle stagebieder Aan de slag!

11 11 11 13 14

4

Corporatie als stagebieder

25

Corporatie als ondersteuner van een stage-activiteit

4 4

25 25

4.1 4.2 4.3 4.4

Meerwaarde van rol als ondersteuner Concrete invulling en takenpakket Randvoorwaarden voor succesvolle ondersteuning Aan de slag!

25 26 27 28

3

Voorwoord Woningcorporaties en maatschappelijke stages zijn een gouden combinatie. Dat kan ook haast niet anders als u weet dat corporaties midden in de maatschappij staan en altijd in de buurt zijn. Dus ook in de buurt van scholen. Maatschappelijke stages bieden een unieke kans aan jongeren en aan corpora-ties om elkaar beter te leren kennen. Maatschappelijke stages zijn niet alleen goed en nuttig voor de jongere zelf, maar ook voor degenen waarmee en waarvoor de maatschappelijke stage wordt uitge-voerd. De wooncarrière van jongeren start meestal via een woning van een corporatie. Daarnaast spelen cor-poraties een belangrijke rol in het creëren van voorzieningen voor jongeren in hun eigen woon- en leefomgeving. Daarvoor is het belangrijk dat woningcorporaties weten welke behoefte jongeren hebben en dat jongeren weten wat woningcorporaties hen kunnen bieden. Maatschappelijke stages bieden hiervoor een prachtige mogelijkheid, naast het besef dat jongeren een eigen verantwoordelijkheid heb-ben voor hun eigen woon- en leefomgeving. Dat jongeren eigen verantwoordelijkheid hebben en ne-men in hun eigen leefomgeving, bleek onder meer uit de gezamenlijk door woningcorporaties en scho-len opgezette project Zo wil ik wonen. Het project daagde jongeren uit eigen oplossingen te bedenken voor hun woon- en leefsituatie. Bij de slotmanifestatie op 15 december 2006 in het NeMo werd in het Jongeren Lagerhuisdebat ook duidelijk dat veel jongeren een verplichte maatschappelijke stage belangrijk en nuttig vinden. Naast de meer persoonlijke behoefte van jongeren om hun maatschappelijke stage bij een woningcor-poratie te lopen, hebben ook corporaties belang bij een grote behoefte van jongeren. Die is tweeledig. Enerzijds bieden maatschappelijke stages de mogelijkheid om jongeren kennis te laten maken met de sociale woningsector en het werk van corporaties. Anderzijds bieden maatschappelijke stages de mo-gelijkheid om jongeren wellicht te interesseren voor een mogelijke carrière in de corporatiebranche. Deze handreiking biedt corporaties een praktische ingang om met maatschappelijke stages aan de slag te gaan. Bewust is gekozen voor een digitale versie, zodat regelmatig nieuwe ervaringen en voor-beelden kunnen worden toegevoegd. Dat horen wij graag van u. Uw ervaringen met maatschappelijke stages, of ze nu zeer positief of minder positief zijn, kunnen andere jongeren en corporaties helpen goede stageplaatsen te creëren. De handreiking is mede tot stand gekomen door Marleen Alblas en Hanneke Mateman van Movisie. En het belangrijkste: Maatschappelijke stages zijn vooral leuk en leerzaam, zowel voor jongeren als corporaties. Rob Ravestein, Aedes vereniging van woningcorporaties

4

1

Inleiding 1.1

Aanleiding

Woningcorporaties richten zich van oudsher op het bouwen, beheren en verhuren van betaalbare woningen. De laatste jaren zien corporaties het in toenemende mate als hun taak ervoor te zorgen dat de huurders prettig wonen in huis en wijk. Het zorg dragen voor kwaliteit van de woningen, het betrekken van bewoners bij beleid en beheer, financiële continuïteit, leefbaarheid en wonen en zorg zijn ook werkterreinen van corporaties geworden. Corporaties hechten veel belang aan het stimuleren van de keten leren, wonen en werken en willen inspelen op actuele ontwikkelingen. Een van die ontwikkelingen is de komst van de verplichte maatschappelijke stage in het voortgezet onderwijs 1 . Een maatschappelijke stage is een unieke manier voor jongeren om te ervaren hoe het is verantwoordelijkheid te nemen voor een ander of de samenleving. Woningcorporaties zijn organisaties waar jongeren bij uitstek deze ervaringen kunnen opdoen als gebruikers van een woon- en leefomgeving, als mensen van andere leeftijden, culturen of levensbeschouwingen. Veel corporaties zien kansen aan de slag te gaan met deze stage 2 . Aedes-voorzitter Willem van Leeuwen heeft in het najaar van 2007 een intentieverklaring ondertekend voor realisatie van minstens 1.000 stageplaatsen bij corporaties (per schooljaar) 3 , oplopend naar 2.000 stageplaatsen vanaf het jaar 2010. Deze handreiking biedt corporaties een praktische ingang met maatschappelijke stages aan de slag te gaan. Bewust is gekozen voor een digitale versie, zodat regelmatig nieuwe ervaringen en voorbeelden kunnen worden toegevoegd. Dat horen wij graag van u. Uw ervaringen met maatschappelijke stages, of ze nu positief of minder positief zijn, kunnen andere jongeren en corporaties helpen goede stageplaatsen te creëren. Maatschappelijke stages zijn vooral leuk en leerzaam, zowel voor jongeren als corporaties

1.2

Leeswijzer

Hoofdstuk 1 en 2 geven een beeld van de kansen die maatschappelijke stages u bieden. In hoofdstuk 2 wordt daarbij uitleg gegeven over de verschillende partijen die betrokken zijn bij de maatschappelijke stage en de rol die zij spelen. Vervolgens wordt ingegaan op de rol die een corporatie op lokaal niveau kan spelen. Er zijn grofweg twee scenario’s voor corporaties;

1

Wanneer we in deze handleiding spreken over de maatschappelijke stage, bedoelen we de maatschappelijke stage als verplicht lesonderdeel voor middelbare scholieren. Op deze stage richt zich ook het plan van aanpak Samen leven kun je leren van het ministerie van OCW (en VWS). In deze handleiding richten we ons NIET op de beroepsgerichte stages of de maatschappelijke stages in het middelbaar of hoger beroepsonderwijs. Voor een overzicht van verschillen tussen deze stagevormen, zie paragraaf 2.2. 2 Uit onderzoek van Aedes (2007) blijkt dat 90% van de corporaties bereid is aan de slag te gaan met maatschappelijke stage. 3 Voor meer informatie, zie de Intentieverklaring Maatschappelijke Stages op Aedesnet (dossier maatschappelijke stage)

5

De corporatie als stagebiedende organisatie of de corporatie als ondersteuner van een lokaal stageproject. Het eerste scenario wordt uitgewerkt in hoofdstuk 3, het tweede in hoofdstuk 4. De opbouw van deze hoofdstukken is hetzelfde. Achtereenvolgens worden de volgende punten besproken: • Redenen om de rol van aanbieder of ondersteuner op te pakken, • Concrete taken van de corporatie behorende bij die specifieke rol • Randvoorwaarden voor het innemen van die rol. Elk van beide hoofdstukken wordt afgesloten met een stappenplan met daarbij aandachtspunten en tips. Hoewel de rollen verschillen, vertoont een aantal stappen in beide scenario’s overeenkomst. Ook zijn daarbij enkele tips hetzelfde. Juist vanwege het volledige beeld dat we willen geven, staan in beide scenario’s alle tips die op dat moment van toepassing zijn, beschreven. Dit betekent dat een aantal tips en aandachtspunten in zowel hoofdstuk 3 als 4 naar voren wordt gebracht. Ter afsluiting vindt u achterin de handleiding een aantal bijlagen. Deel 1 bestaat uit werkdocumenten die u op weghelpen wanneer u concreet aan de slag wilt gaan met het uitvoeren van uw rol en bijbehorende taken. Deel 2 bestaat uit documenten met achtergrondinformatie over de maatschappelijke stage, het onderwijs en het vrijwilligerswerk in Nederland.

6

2

Corporaties en maatschappelijke stage 2.1

Maatschappelijke stage; wat is het?

In het najaar van 2007 is onder de naam Samen leven kun je leren het officiële plan van aanpak maatschappelijke stage gepresenteerd. De maatschappelijke stage heeft als doel dat alle jongeren tijdens hun schooltijd kennis maken met én een onbetaalde bijdrage leveren aan de samenleving. De stage is leuk en zinvol voor de leerling; die merkt dat zijn inzet ertoe doet. Tegelijkertijd is het ook nuttig voor de samenleving. Het gaat om een stage van minimaal 72 uur. Vanaf 2011 is de stage verplicht voor alle middelbare scholieren. De stage duurt vanaf dat moment minimaal 72 uur. In de aanloopperiode naar 2011 toe, zijn de stages vaak nog wat korter van duur, in veel gevallen rond de 30 uur. De stage wordt uitgevoerd door middelbare scholieren tussen 12 en 18 jaar die een opleiding volgen op het VMBO, HAVO of VWO. In de praktijk blijkt dat het veelal gaat het om leerlingen tussen de 15 en 17 jaar oud (de derde of vierde klas) vanwege het feit dat zij beter in staat zijn zelfstandig te werken dan brugklassers of tweedejaars leerlingen. De maatschappelijke stage vindt plaats binnen een vrijwilligersorganisatie of een professionele non-profitorganisatie. Ook kan het gaan om een stageopdracht bij een maatschappelijke activiteit van een bedrijf of een groep burgers. Stages bij organisaties of bedrijven met een winstoogmerk zijn níet toegestaan, tenzij de stage plaatsvindt bij een maatschappelijk project van dit bedrijf. Het idee achter een maatschappelijke stage is dat leerlingen een opdracht uitvoeren waarbij ze iets extra’s kunnen betekenen voor anderen. Denk aan zieken, ouderen, kinderen, asielzoekers of wijkbewoners. Juist hierdoor biedt het u als corporatie kansen samen met deze jongeren aan de slag te gaan voor de wijk(bewoners)! Kernkenmerken maatschappelijke stage: Duur 72 uur, middelbare scholieren, 12-18 jaar, bij non-profitorganisatie Voor meer details over de invulling van en randvoorwaarden aan de maatschappelijke stage, zie bijlage 9.

2.2

Onderscheid stagevormen

De maatschappelijke stage is duidelijk anders dan de beroepsstage of snuffelstage. De stages verschillen op stageplaats, doel, winst, stageopdracht, begeleiding en leeftijd. Deze verschillen zijn in figuur 2.1 schematisch weergegeven.

7

Figuur 2.1 Verschillen in stagevormen

Stageplaats

Snuffelstage

Beroepsstage

Maatschappelijke stage

Leerling loopt stage

Leerling loopt stage bij een

Leerling loopt stage bij een

bij een

commercieel bedrijf of bij

maatschappelijke organisatie, bij een

maatschappelijke

een maatschappelijke

maatschappelijk project van bedrijf (dus

organisatie of

organisatie, benoemd als

niet gericht op winst, maar op nut voor

commercieel bedrijf.

erkend leerbedrijf.

de samenleving) of burgers (burgerinitiatief)

Doel

Leerling neemt een

Leerling maakt kennis met

Leerling maakt kennis met

kijkje in de keuken

een toekomstig beroep en

vrijwilligerswerk en leert iets doen voor

van een sector of

leert in de praktijk

een ander zonder er direct iets voor

breder van ‘het

vaardigheden aan om het

terug te krijgen (in geld).

werkend leven’.

beroep later goed uit te kunnen oefenen.

Opbrengst/ winst

Leerling leert een

Stage heeft profijt voor de

Stage moet zinvol zijn voor de leerling

stukje samenleving

leerling en eventueel ook

(die merkt dat zijn inzet ertoe doet) en

en werksector

voor de stagebieder.

voor de samenleving (die merkt dat er leuke dingen gebeuren). Er is een balans

kennen.

tussen waarde voor de leerling en waarde voor de samenleving (de ander of naaste). De stagebieder krijgt hulp bij maatschappelijke activiteiten en maakt kennis met jongeren. Maar de winst is niet direct voor de organisatie zelf.

Opdracht

Leerling kijkt mee en

Leerling voert een opdracht

Leerling voert een opdracht uit die

ondersteunt door

uit waarbij hij/zij verplicht

waarde heeft voor de samenleving. Er

uitvoering van kleine

een aantal competenties

zijn geen inhoudelijke eisen verbonden

klusjes. Weinig eisen

moet aanleren. De opdracht

aan de stage. Het is mooi meegenomen

verbonden aan de

is aan (door de school

als leerlingen competenties

stage.

bepaalde) eisen gebonden.

ontwikkelen tijdens het uitvoeren van de opdracht.

Duur

De stageduur is kort

De stage heeft een grote

De stageduur varieert op dit moment

en varieert van een

omvang. Minstens een

van een dag tot zo’n 50 uur. Vanaf 2011

dagdeel tot een

aantal weken.

duurt de stage officieel minimaal 72 uur. Een school kan er voor kiezen de stage

aantal dagen.

op te knippen in verschillende opdrachten.

Begeleiding

Vanwege de

Er worden eisen gesteld aan

Begeleiding betekent: uitleg geven over

onbekendheid en

begeleiders. De begeleider

de opdracht, wegwijs maken in de

jonge leeftijd van

heeft meerdere malen

organisatie en bereidt zijn tot

leerlingen is de

contact met

beantwoorden van vragen. Contact met

begeleiding

verantwoordelijke

school/stagemakelaar is minder

intensief.

coördinator (school of

intensief. Stagebegeleiding moet wel

stagemakelaar).

goed zijn, maar begeleider heeft geen

Begeleiding is gericht op

diploma oid nodig om begeleiding te

8

het helpen ontwikkelen van

mogen bieden.

de leerling.

Leeftijd

2.3

De leerling zit in de

Leerling zit op de

Leerling zit op de middelbare school

lagere klassen van de

middelbare school (VMBO),

(VMBO, HAVO, VWO en soms ook

middelbare school

praktijkgericht onderwijs,

praktijkgericht onderwijs). Leerling is

(VMBO en soms

op MBO of HBO. Leerling is

tussen 12 en 18 jaar, meestal tussen 15

HAVO)

tussen de 14 en 20 jaar.

en 17 jaar.

Belangrijke spelers bij maatschappelijke stage

De maatschappelijke stage is een lokaal initiatief. Om de stages succesvol te laten verlopen zijn meerdere partijen betrokken. Denk aan de middelbare scholen zelf, de stagebiedende organisaties, de bemiddelaar (ofwel: de stagemakelaar) en de gemeente. Zij zijn de belangrijke spelers in het veld met ieder een eigen taak. Hieronder worden de rollen en concrete taken verder uitgewerkt. In figuur 2.2 zijn ze in schema gezet. Figuur 2.2 Overzicht van partijen en taken

Stagebieder levert: (in samenwerking met school) stageplek, stagecontract en begeleiding

Leerling voert stage uit en reflecteert Stagemakelaar brengt vraag en aanbod bij elkaar

Gemeente ondersteunt stagemakelaar

School organiseert en is eindverantwoordelijk voor voorbereiding, stagecontract, begeleiding en evaluatie

De school Scholen voor voortgezet onderwijs (VMBO, HAVO en VWO) zijn eindverantwoordelijk voor de maatschappelijke stage, dus verantwoordelijk voor de organisatie van de stage- activiteiten en de kwaliteit van de stages. Concreet heeft een school de volgende taken: • Bedenken hoe invulling wordt gegeven aan de stage (duur van de stage, periode van uitvoering, leeftijd leerlingen) ;

9

• • • • • • •

Afstemmen van wensen en voorwaarden van de stage met de stagebieders en stagebemiddelaar; Voorbereiden van de leerlingen op de stage; Zorgen dat iedere leerling een goede en veilige stageplaats krijgt; Checken of er begeleiding bij de stageadressen aanwezig is; Zorgen dat alle leerlingen een stagecontract hebben; Tijdens de uitvoering van de stage contact houden met de leerlingen; Na afloop van de stage evalueren met de leerlingen en andere partijen.

Scholen kunnen ervoor kiezen om zelf de coördinatie van het hele stage-activiteiten op zich te nemen. Omdat dit echter veel tijd kost, kiezen veel scholen ervoor om een stagemakelaar in te schakelen. Deze stagemakelaar is de bemiddelende partij. Leerlingen De leerling voert de stage uit. Leerlingen worden op school voorbereid en zoeken zelf of met hulp van de stagebemiddelaar een stageplaats. In sommige gevallen mogen ze ook meedenken over de invulling van de stage. Na afloop van de stage wordt ze gevraagd de stage te reflecteren, vaak in de vorm van een verslag of presentatie in de klas. Stagebieders Leerlingen kunnen maatschappelijke stages lopen bij vrijwilligersorganisaties, professionele non-profitorganisaties en maatschappelijke projecten (zonder winstoogmerk) van bedrijven. Al deze organisaties kunnen dus als stagebieder optreden. De stagebieders bieden een of meerdere stageplaatsen aan die aansluiten bij de wensen van scholen, mogelijkheden van leerlingen en de wettelijk eisen op het gebied van veiligheid, hygiëne en arbeidstijden. De taken van een stagebieder zijn: • Bedenken en voorbereiden van een stageopdracht; • Opstellen van een stagecontract met de leerling en school; • Ontvangen en begeleiden van de leerling tijdens de stage; • Meewerken aan de evaluatie van de stage en samenwerking. Voor het bedenken van een geschikte stage-opdracht kunnen organisaties advies vragen aan de school, een stagemakelaar, collega-organisaties of de jongeren zelf. Stagebemiddelaars/ stagemakelaars Een belangrijke taak is het bemiddelen (matchen) van leerlingen en maatschappelijke stageopdrachten. De stagemakelaar bemiddelt tussen de vraag naar en het aanbod van maatschappelijke stageplaatsen. Hij fungeert vaak als tussenpersoon van school en stagebieders. Ook onderhoudt hij contacten met de leerlingen die worden ondersteund bij het vinden van geschikte stageplaatsen. De precieze invulling van de taak wordt afgesproken met de school. Taken voor de stagemakelaar zijn: • Afspraken maken met de school over invulling en randvoorwaarden van de maatschappelijke stage; • Mogelijke stagebieders informeren over en motiveren voor de maatschappelijke stage; • Stagebieders adviseren over passende stageopdrachten; • Voorbereiden van leerlingen op de stage;

10

• • • •

Bemiddelen van leerlingen naar stageplaatsen; Volgen en begeleiden van stagebieders; Inspringen bij problemen of vraagstukken van stagebieders; Evalueren met school en stagebieders.

Gemeenten Zoals in figuur 2.1 is weergegeven, vormt de gemeente ook een belangrijke partij. De gemeente heeft als taak bij te dragen aan het ontstaan van een effectieve bemiddelings- en ondersteuningsinfrastructuur op lokaal of regionaal niveau voor maatschappelijke stage en vrijwilligerswerk 4 . Dit betekent dat de gemeente de volgende taken heeft: • Met de beschikbare financiële middelen (gekregen van het ministerie van OCW en VWS) de lokale of regionale stagemakelaar financieel mogelijk maken of door de financiering van opleiding en training ondersteunen; • Belangrijke of mogelijke samenwerkingspartners informeren en bij elkaar brengen rond het thema maatschappelijke stage; • Financieren van bijeenkomsten en trainingen van stagebieders. Voor de realisatie van de effectieve bemiddelingsstructuur sluiten gemeenten zoveel mogelijk aan bij partijen die lokaal of regionaal al actief zijn in de maatschappelijke stage. Dit betekent in veel gevallen dat steunpunten vrijwilligerswerk of de lokale vrijwilligerscentrale (soms ondergebracht bij een welzijnsorganisatie) de taak van stagemakelaar op zich neemt. 2.4

Mogelijke rollen voor corporaties

Welke rol en plaats kunnen corporaties rondom de maatschappelijke stages het best innemen? Gelet op de huidige activiteiten en doelstellingen, zijn er grofweg twee rollen te bedenken, die van stagebieder en die van ondersteuner. Het zijn rollen die aansluiten bij de taken die corporaties van nature al hebben. Ze geven handen en voeten aan de visie en de rol van corporaties in de samenleving. De eerste rol is de rol van stagebieder en deze sluit goed aan bij de intenties van Aedes om 1.000 stageplaatsen te realiseren binnen de corporaties. Hiervoor zijn nu eenmaal veel stagebiedende corporaties nodig. Een corporatie kan stageplaatsen en –opdrachten bieden aan leerlingen, zolang de activiteit maar gericht is op nut voor de buurt of wijkbewoners (en niet direct voor de corporatie zelf). Wanneer het aanbieden van stageplaatsen moeilijk blijkt te zijn, dan kan een corporatie kiezen voor de tweede rol, namelijk die van ondersteuner van bestaande stageprojecten op lokaal niveau. Als organisatie met een breed netwerk en partners in de verschillende wijken, buurten en gemeenten, kan de corporatie veel betekenen in het leggen van verbindingen, het informeren van partijen. Maar ook het daadwerkelijk meehelpen aan de realisatie van een concreet project in of voor een wijk of buurt past goed bij een corporatie. In de volgende twee hoofdstukken worden beide rollen verder uitgewerkt. 4

Uit: Convenant tussen de staatssecretarissen van OCW en VWS met de VNG over de gemeentelijke bijdrage van en financiële regeling voor gemeenten bij de maatschappelijke stage. December 2008

11

3


Betrokkenheid, Gastvrijheid en Motivatie Dat zijn drie belangrijke waarden om de rol als stagebieder te kunnen uitvoeren. Om een positieve ervaring aan jongeren mee te geven, is het van belang dat medewerkers enthousiast meewerken aan de stage. Voorlichting geven en draagvlak creëren op meerdere niveaus is daarom belangrijk. Bij kleine corporaties past die taak goed bij woonconsulenten. Bij grote corporaties kan de afdeling personeelszaken hier een belangrijke rol in spelen.

3.1

Meerwaarde van rol als stagebieder

Voor het realiseren van voldoende stageplaatsen zijn stagebiedende corporaties nodig. Ook uw corporatie kan zo’n stage aanbieder zijn. Maar waarom treedt u op als stagebieder en wat levert het op? Ten eerste laat het zien dat u maatschappelijk betrokken bent. U laat zien dat u invulling wilt geven aan de brede maatschappelijke taken door u open te stellen voor jongeren en door extra activiteiten aan te bieden speciaal bedoeld ter opbouw van de wijk of buurt. Het geeft u naamsbekendheid en een goed imago. Ten tweede maken jongeren door stage te lopen voor of bij een corporatie kennis met het werk en het werkveld van corporaties. Op deze manier kunt u jongeren bekend maken met en interesseren voor de corporatie als werkgever. Daarbij biedt het organiseren en laten uitvoeren van activiteiten uw huurders en wijkbewoners kansen. Neem nu die eenzame ouderen in de wijk. Door een sociale activiteit samen met de jongeren te organiseren, hebben zij de mogelijkheid deel te nemen aan het maatschappelijk verkeer. Tot slot helpt het jongeren zelf bewust te maken van hun verantwoordelijkheid voor de leefbaarheid in de eigen leefomgeving. Figuur 3.1 Een win-winsituatie

“Het meehelpen aan de maatschappelijke stage betekent een verbetering van je imago. Je bent immers maatschappelijk actief. Je laat je van een andere kant zien. En het biedt mogelijkheden om nieuwe verbindingen te leggen, je netwerk aan organisaties op te bouwen

3.2

Concrete invulling rol en takenpakket

Veel corporaties zijn al stagebieder, maar dan voor beroepsgerichte stagiairs van het VMBO, MBO of HBO. Een stagebieder is verantwoordelijk voor het aanbieden van stageplaatsen. Daarbij hoort een aantal taken. Dit zijn onder andere: • Bedenken van stageopdracht(en);

12

• • • • • • • • •

Afstemmen van wensen en mogelijkheden van stageopdracht stagemakelaar en/of school; Draagvlak creëren binnen de organisatie; Voorbereiden van stageplaats en –opdracht (incl. materialen); Regelen van stagecontract en verzekering voor stagiairs; Ontvangen van stagiairs en uitleg geven over organisatie en stage opdracht; Begeleiden van stagiairs; Zelf meehelpen in de uitvoering van de activiteit; Na afloop evalueren en reflecteren van stage met stagiairs; Evalueren met stagemakelaar en school van stageopdracht en samenwerking.

Deze taken kunt u zelf uitvoeren, maar u kunt er ook voor kiezen een aantal taken samen met andere partijen op te pakken. Ook als stagebieder is het mogelijk samen te werken. Denk aan het samen aanbieden van stageplaatsen in het geval u een activiteit in de wijk uitvoert samen met een of meerdere maatschappelijke organisaties (vb. welzijnswerk). Samen met deze partners kunt u afstemmen wie daadwerkelijk de voorbereidingen treft en de stagiairs gaat begeleiden. Dit hoeft u dus niet per se zelf te doen. De voorbeelden in figuur 3.2 t/m 3.4 laten zien dat er de rol van stagebieder steeds weer anders ingevuld kan worden. De situatie in uw werkgebied, maar ook uw eigen wensen en stageopdrachten zijn bepalend voor de invulling van de rol als stagebieder. Figuur 3.2 Veelzijdige activiteiten in Den Haag

Handen uit de mouwen De woningcorporatie Haagwonen in Den Haag helpt mee aan de realisatie van stageplaatsen. Samen met de Haagse welzijnsorganisatie Stichting Mooi is Haagwonen betrokken bij het organiseren van stage-activiteiten voor jongeren in de wijk Escamp. De stage-activiteiten variëren van tuinonderhoud tot het oplossen van internetproblemen. De jongeren die als stage binnentuinen opknappen, staan er niet alleen voor. Ze worden geholpen door bewoners uit de buurt zelf Figuur 3.3 Buurtconciërge als stagebegeleider

Help de buurtconciërge De Haagse corporatie Vestia regelt in Den Haag Zuid andere stageplaatsen. In eerste instantie nemen buurtconciërges de jongeren mee de wijk in. Tien weken lang kijken ze met de buurtconciërges mee en doen ze kleine klussen. In de toekomst kunnen de leerlingen ook bij andere activiteiten worden ingezet zoals het helpen bij buurtfeesten, festivals of bewonersavonden.

13

Figuur 3.4 Flevoland actief in de buurt

Veelzijdig actief Leerlingen van het Almere College, het Ichtus College, het ROC en de Praktijkschool kunnen voor hun maatschappelijke stage terecht bij de corporatie Oost Flevoland Woondiensten. Het aanbod is breed. Leerlingen die houden van een feestje, kunnen meehelpen in de organisatie van een feestelijke activiteit in de wijk. En natuurlijk moeten er ook hapjes en drankjes verzorgd worden. De catering verzorgen, geldt ook als maatschappelijke stage voor de leerlingen van het ROC. Leerlingen die liever buiten zijn, kunnen onder leiding van een leraar aan de slag om tuinen te onderhouden van mensen die dat zelf niet meer kunnen. Leerlingen die liever met hun handen werken, kunnen aan de slag met kunst. Scholieren van de afdeling metaalbewerking van het Almere College hebben een kunstwerk dat oorspronkelijk door een bewoner was gemaakt in RVS uitgezaagd. Dit is op een kopgevel van een woning bevestigd. OFW stelde het materiaal en het ontwerp beschikbaar. En voor het maken en ophangen van kunstwerken in de hal van appartementencomplexen worden ook leerlingen ingezet.

3.3

Randvoorwaarden voor succesvolle stagebieder

Een werkgroep van corporaties heeft zich gebogen over de rol van stagebieder en het takenpakket bekeken. De werkgroep formuleerden onderstaande randvoorwaarden voor effectief en succesvol stagebiederschap. A. Inbedden van maatschappelijke stage “Betrokkenheid bij maatschappelijke stage moet als activiteit worden ingekaderd binnen de visie en het activiteitenplan van de corporatie”, zo meldt een van de werkgroepleden. Het is prettig om duidelijk te hebben welke visie een corporatie op de maatschappelijke stage heeft. Dat is prettig voor collega’s, maar ook voor de samenwerkingspartners. Bovendien geldt dat als maatschappelijke stages een vast onderdeel van het activiteitenprogramma vormen, het makkelijker wordt collega’s hierbij te betrekken en in te zetten bij de uitvoering, zo is de verwachting. B. Betrekken van hele organisatie Een maatschappelijke stagiair kan een opdracht uitvoeren in de wijk. Zeker bij een grote corporatie geldt dat dan waarschijnlijk maar een afdeling van die corporatie betrokken is bij de begeleiding en uitvoering van de opdracht. Maar om nu juist te zorgen dat 1) de leerling kennismaakt met meerdere afdelingen, 2) de medewerkers van de corporatie dicht bij de praktijk blijven staan en gemotiveerd zijn voor maatschappelijk betrokken ondernemen en 3) de corporatie deze maatschappelijke betrokkenheid ook daadwerkelijk uitstraalt, is het belangrijk op actieve wijze meerdere afdelingen te betrekken bij de maatschappelijke stage. Denk hierbij bijvoorbeeld eens aan de financiële afdeling. Dit is een afdeling die zelf niet snel een geschikte activiteit kan bieden, maar wel kan meehelpen en zodoende ook direct in contact kan komen met wijkbewoners.

14

“Als je begint aan dit project [maatschappelijke stage, red.], zul je het moeten doorzetten. Je kunt niet goed eenmalig meedoen, dus je moet het intern goed opzetten.”

C. Voldoende tijd en capaciteit Wanneer een corporatie een duidelijke visie heeft op betrokkenheid bij maatschappelijke stage is het makkelijker tijd en capaciteit vrij te maken voor de voorbereiding en begeleiding van stagiairs. Dit kost nu eenmaal tijd. Naarmate er minder tijd is, wordt het lastiger de activiteit tot een succes te maken. D. Samenwerken Een belangrijke voorwaarde is het vermogen te kunnen samenwerken met andere partijen. Bij de maatschappelijke stage is een corporatie een van de vele spelers. In figuur 3.5 is een overzicht gegeven van alle mogelijke samenwerkingspartners. Voordeel is dat samenwerking ook de lasten verlicht. Schroom daarom niet samen afspraken te maken, wensen en behoeften af te stemmen en te evalueren met elkaar; zowel met de school, als met de stagemakelaar en andere stagebieders. Figuur 3.5 Mogelijke samenwerkingspartners

Er zijn veel organisaties waar corporaties mee kunnen samenwerken, bijvoorbeeld: • Het onderwijs: basisscholen, peuterspeelzalen, brede scholen, andere instellingen voor speciaal onderwijs of voor middelbaar of hoger beroepsonderwijs. • Welzijnswerk: steunpunt vrijwilligerswerk, kinderopvangcentra, welzijnsorganisaties (jongerenwerk, opbouwwerk, stichting welzijn, stichting welzijn ouderen), wooncommissies, buurtcentra, buurten bewonersverenigingen, kinderboerderijen, speeltuinverenigingen, asielzoekerscentra, migrantenzelforganisaties • Zorg: verzorgings- en verpleeghuizen, dagopvangcentra • (Semi-)overheden: (deel)gemeente(n) en politie • Winkels en winkelverenigingen • Vrijwilligersorganisaties, kerken, sportverenigingen, ouderenbonden • Collega-corporaties • Bedrijven en banken (in het kader van Maatschappelijk Betrokken Ondernemen)

3.4

Aan de slag!

Onderstaand stappenplan kunt u gebruiken aan de slag te gaan met de planning, voorbereiding en uitvoering van taken als stagebieder. In tien stappen doorloopt u het traject, van eerste oriëntatie tot evaluatie; een traject van enkele maanden.

Stap 1: Oriënteren op maatschappelijke stage

Onderzoek de lokale situatie. Voordat u kunt beslissen op welke manier u precies aan de slag gaat als stagebieder, is het goed u te verdiepen in de maatschappelijke stage. Dat betekent dat u uiteindelijk antwoord heeft op de volgende vragen:

15

• • • • •

Wat houdt de maatschappelijke stage precies in? Op welke manier worden de stages op dit moment in uw regio ingevuld? Welke eisen en voorwaarden stellen de scholen in uw regio? Wat voor soort stageplaatsen en opdrachten worden er nu aangeboden in uw regio? Welke organisaties zijn al actief met maatschappelijke stages aan de slag?

Voor relevante informatie over de maatschappelijke stages kunt u terecht bij het webdossier op Aedesnet, de site www.samenlevenkunjeleren.nl en het lokaal steunpunt vrijwilligerswerk (veelal de stagemakelaar). Tips •

•

• •

Onderzoek welke concrete stages leerlingen op dit moment al doen bij u in de buurt. De voorbeelden en ervaringen kunnen inspireren voor de ontwikkeling van activiteiten binnen het eigen steunpunt. Maak gebruik van de zoekmachine www.google.nl en sites van middelbare scholen in de omgeving voor een oriëntatie op de actovoteiten van maatschappelijke stage in de directe omgeving. Scan kranten en lokale media op activiteiten van vrijwilligersorganisaties, scholen en eventueel andere steunpunten. Achterhaal in eigen netwerk en vrienden- en kennissenkring of en welke ervaringen men heeft met de maatschappelijke stage.

Stap 2: Visie ontwikkelen

Het is van belang dat binnen corporaties visie wordt ontwikkeld over de maatschappelijke stage. Kortom, antwoorden op de vragen zoals: Wat vindt u van de maatschappelijke stage? Waarom wil uw corporatie stageplaatsen bieden? Wat levert het uw corporatie en de leerlingen op? De antwoorden op deze vragen kunnen in een plan worden beschreven met daarbij een voorstel van de mogelijkheden die u ziet om met maatschappelijke stage aan de slag te gaan. Denk aan het formuleren van mogelijke activiteiten en het formuleren van randvoorwaarden. Tip •

Peil binnen de verschillende afdelingen welke mogelijkheden en ideeën er leven om jongeren te betrekken bij activiteiten voor of in de wijk. Op deze manier wordt de maatschappelijke stage geagendeerd.

Stap 3: Afspraken maken over inzet

Afstemming is belangrijk. U wilt immers niet een stageopdracht voorbereiden waar vervolgens geen leerlingen op af komen omdat de stage niet aansluit bij de wensen en mogelijkheden van de jongeren en de school. Zorg daarom dat u tijdig (het liefst vooraf ) afstemming bereikt over

16

de invulling van de maatschappelijke stage. Voordeel is dat de school of stagemakelaar leerlingen nu goed kan voorbereiden op een stage bij de corporatie. Bovendien ontvangt u leerlingen die gemotiveerd en goed geïnformeerd zijn. Het resultaat van de stage wordt daar alleen maar beter van! Aanwezigheid van een globaal plan maakt het mogelijk in gesprek te gaan met de lokale stagemakelaar (de coördinator van maatschappelijke stages) en specifieke wensen bespreekbaar te maken Belangrijke vragen zijn: • Komen de ideeën van activiteiten en wensen overeen met die van de school? Denk aan de duur, tijdstip van uitvoering, leeftijd leerlingen, aantal leerlingen per project, voorbereiding en evaluatie • Sluiten de opdrachten aan bij de capaciteiten en mogelijkheden van de leerlingen? • Afspraken over definitieve invulling van plan van corporatie en taakverdeling; - Hoeveel stageplaatsen kan de corporatie realiseren? - Wie zorgt voor begeleiding? - Wie is verantwoordelijk voor de leerling tijdens uitvoering van de stage? - Wie bereidt de leerling voor op de stage? - Wie zorgt voor de verzekering van de leerling? • Afspraken over planning; Wanneer moeten de activiteiten aangeleverd worden? Wanneer weet u wanneer en hoeveel leerlingen de activiteit komen uitvoeren? Tips •

• •

De coördinatie en functie van stagemakelaar is vaak ondergebracht bij een steunpunt vrijwilligerswerk of vrijwilligerscentrale. Is die er niet? Informeer dan bij de welzijnsorganisatie of bij een van de middelbare scholen bij u in de buurt (vaak leraar maatschappijleer) of bij de gemeente (afdeling welzijn, jeugd of onderwijs). Leg de afspraken op papier vast, zodat daar geen onduidelijkheid over kan ontstaan. Zorg voor een vast contactpersoon binnen de corporatie voor de stagemakelaar. Deze persoon is ook de centrale persoon binnen de organisatie. Stap 4: Intern draagvlak creëren

Als afspraken over de inzet van stagiairs zijn gemaakt, is het belangrijk collega’s te informeren over en draagvlak te creëren voor de komst van de maatschappelijke stagiairs. Informeer collega’s over hetgeen is afgesproken en vraag reactie op concrete stageplaatsen en – opdrachten. Tip •

Neem de afspraken op in het algemene activiteitenplan van de corporatie. Dit biedt mogelijkheden medewerkers te betrekken en op hun medewerking aan te spreken. Op deze manier wordt de maatschappelijke stage iets van het hele bedrijf, niet van een afdeling of medewerkers. Zorg voor bruikbare informatie voor medewerkers over maatschappelijke stage en het standpunt van uw corporatie.

17

Stap 5: Concrete stageprojecten formuleren

De vijfde stap is cruciaal. Met het bedenken en formuleren van concrete activiteiten kunt u daadwerkelijk leerlingen binnenhalen en projecten realiseren. Betrek (creatieve) collega’s bij het bedenken van geschikte stage-activiteiten. Let bij het bedenken op de volgende punten: Stageopdrachten moeten leuk en nuttig te zijn voor de jongeren én voor de samenleving. Voor de samenleving betekent in dit geval: voor de buurt of wijk of een deel van de wijkbewoners waar de corporatie werkzaam is. Maar natuurlijk mogen activiteiten ook nuttig en leuk zijn voor uw organisatie. De activiteit mag u best iets opleveren, denk aan promotie, bekendheid etc. Geschikte stage-activiteiten voldoen aan het principe: leuk, leerzaam, zinvol! Leuk betekent: leuk voor de leerling. Dat houdt in: • Het is een afgebakende activiteit; • Met eigen verantwoordelijkheden; • Met duidelijk resultaat; • Met het liefst ook ruimte voor aandragen eigen ideeën; • Waarbij en inzetten van eigen kennis mogelijk is; • Een project dat zichtbaar resultaat oplevert. Jongeren zijn snel, hebben veel kennis van internet, computers en mobieltjes, zijn energiek en enthousiast en houden veelal van sporten en bewegen. Jongeren houden van nieuwe dingen doen en grenzen verleggen. En ze zijn creatief. Maak gebruik van deze eigenschappen! Figuur 3.6 Voorbeelden van stage-activiteiten waarbij leerlingen hun vaardigheden inzetten

Interneten mobieltjesles Andere projecten waarbij jongeren hun eigen vaardigheden kunnen inzetten, zijn: Jong leert Oud. Leerlingen van verschillende scholen In •Breda draait al jaren het Ontwerpenenkele en realiseren vanproject een foto-verhalenboek (over een wijk, over een gebouw, werken samen met o.a. het Gilde om ouderen les te geven in internetten en mailen. Andere over een buurt of straat) aan de hand van verhalen en foto’s van bewoners; leerlingen geven van aan sportouderen over mobielop bellen en sms’en. Jongeren kunnen een • Verzorgen of uitleg dansles aanhet kinderen een basisschool, het wijkcentrum, vertellen wat ze weten, ouderen zijn er duidelijk mee geholpen! asielzoekerscentrum, of in een instelling voor kinderen met een beperking; • Helpen bij het maken van een plan voor een speelpark voor kinderen; Helpen bij bouwproject jongerencentrum • Helpen bij het uitlaten van dieren van mensen in de wijk; makenLeek van een website voor een buurtfeest. In •het Het Groningse is een jongerencentrum ontworpen, gebouwd en feestelijk geopend met de hulp van jongeren. In het kader van de maatschappelijke en beroepsstages werden jongeren ingezet in verschillende fases van het ontwerp en de bouw. Zo dachten leerlingen mee in het ontwerp van het gebouw en het bedenken van de functies. Een andere groep was verantwoordelijk voor de feestelijke openingsceremonie. Weer andere leerlingen legden alle gebeurtenissen op foto en schrift vast en maakten hier een prachtig boek van dat tijdens de opening van het pand werd uitgereikt aan alle betrokkenen. Het resultaat: een jongerencentrum dat écht van de jongeren is!

18

Andere projecten waarbij jongeren hun eigen vaardigheden kunnen inzetten, zijn: • Ontwerpen en realiseren van een foto-verhalenboek (over een wijk, over een gebouw, over een buurt of straat) aan de hand van verhalen en foto’s van bewoners; • Verzorgen van sport- of dansles aan kinderen op een basisschool, het wijkcentrum, een asielzoekerscentrum, of in een instelling voor kinderen met een beperking; • Helpen bij het maken van een plan voor een speelpark voor kinderen; • Helpen bij het uitlaten van dieren van mensen in de wijk; Het maken van een website voor een buurtfeest

Leerzaam betekent: leerzaam voor de leerling. Dat houdt in: • Leerlingen maken kennis met een corporatie; • De leerlingen maken kennis met nieuwe doelgroepen bijvoorbeeld eenzame ouderen; • De leerlingen leren samenwerken en of ontwikkelen sociale vaardigheden. Figuur 3.7 Leerzame stages

Sponsoractie en feest In Geldermalsen organiseerden leerlingen met elkaar een feest voor verstandelijk gehandicapte kinderen die in een instelling vlakbij de school wonen. De taken voor de organisatie en uitvoering werden vooraf verdeeld. Zo waren er leerlingen die sponsors zochten voor de kostendekking, leerlingen die de persvoorlichting regelden en leerlingen die de aankleding verzorgden. Leerlingen van het VMBO verzorgden op de feestdag de catering en ontvangst, leerlingen van de HAVO en VWO zorgden voor een inhoudelijk programma met o.a. een dansworkshop en een sporttoernooi. Leerlingen leerden zodoende samenwerken en organiseren, ze leerden omgaan met kinderen met een beperking én ze zorgden voor een onvergetelijke middag voor de kinderen. Tot slot was er voor de organiserende leerlingen zelf en de activiteiten veel persaandacht! Andere klussen waarbij jongeren veel kunnen ontdekken zijn: • Sporttoernooi organiseren voor kinderen met een verstandelijke beperking; • Adoptie van straat of buurt; Een school kan ervoor kiezen een straat of buurt (vaak vlakbij de school) te adopteren. Samen met organisaties in en uit de buurt knappen ze de straten op, poten ze plantjes, maken ze speeltoestellen schoon en organiseren ze een of meerdere activiteiten voor kinderen uit de buurt, de ouderen of een andere doelgroep. Ze leren hoe ze kunnen helpen in en voor de wijk; • Boodschappendienst helpen bij het doen van boodschappen voor ouderen en mensen met een lichamelijke beperking. Zinvol betekent: zinvol voor de samenleving. Dat houdt in: • Het werk levert iets op voor de wijk of wijkbewoners; Belangrijke vragen hierbij zijn: Wat zijn nu taken of activiteiten die de wijk nodig heeft? Is de wijk toe aan praktische hulp en ondersteuning (denk aan een gezamenlijke opruimdag) of zijn de bewoners meer gebaad bij een sociale activiteit? • U maakt gebruik van de capaciteiten van jongeren; Belangrijke vragen hierbij zijn: Wat zouden jongeren in bestaande activiteiten in de wijk

19

kunnen betekenen? Welke capaciteiten hebben jongeren waar corporaties (en de wijk of buurt) specifiek gebruik van kunt maken? Jongeren zijn leergierig, houden van bewegen en sporten (‘weer eens wat anders dan school’), kunnen goed omgaan met computers, mobieltjes, websites en houden van praktische activiteiten. Hoe kunnen corporaties daar het beste gebruik van maken? Let bij de invulling van de stage ook op de volgende punten: • De gewenste duur van de stage; Voordeel van iets langere stage is dat leerlingen na een moment van kennismaking zelfstandig aan het werk gaan en steeds meer leren zien hoe eigen capaciteiten en ideeën kunnen worden ingezet in de activiteit. • De grootte van de groep; Hoeveel stagiairs kan de corporatie tegelijk ontvangen of mogen het er meerdere zijn om de activiteit uit te voeren? Of is het wenselijker dat stagiairs elkaar aflossen? Figuur 3.8 Nieuwe stage activiteiten

Helpen bij het leren

De Arnhemse stichting LeukOmteLeren (=LOL) biedt kinderen de mogelijkheid verder te ontwikkelen dan wat op school geboden wordt. Op zondagmiddag in de bibliotheek worden kinderen uitgedaagd om ‘andere dingen te leren dan lezen, schrijven en rekenen’. Zou de hulp van maatschappelijke stagiairs niet handig zijn bij het organiseren van de middagen, het opvangen van de kinderen? Meer informatie is te vinden op www.leukomteleren.nl Festiviteiten jarige job Woningstichting Alphons Ariëns in Druten bestaat 60 jaar. Om het te vieren, stelt de stichting in totaal 30.000 euro beschikbaar voor ideeën die de leefbaarheid in deze gemeente en de omliggende kerkdorpen blijvend verbeteren. Huurders van de stichting in Druten, Afferden, Deest, Horssen en Puiflijk bepalen uiteindelijk welke plannen worden uitgevoerd. Per kerkdorp stelt de stichting 6.000 euro beschikbaar voor ideeën op het gebied van milieu, werkgelegenheid, sociale netwerken en onderwijs. Peters: ‘Hierbij valt te denken aan het opknappen van een dorpsplein of het organiseren van een buurtmarkt, maar ook aan een vereniging die meer mankracht nodig heeft.’ De stichting laat het invullen van de ideeën bewust aan de inwoners over. ‘Zo maken wij hen warm om mee te denken aan het verbeteren van hun wijk.’ Is dit geen leuk initiatief om leerlingen te betrekken bij het maken van plannen voor projecten of het betrekken bij de uitvoering van de winnende projecten?

Tips •

•

•

Voorkom dat jongeren activiteiten moeten uitvoeren die veel weg hebben van een taakstraf zoals papier prikken of graffiti verwijderen. Zoek naar taken die leuk zijn en zichtbaar resultaat opleveren; Bent u een grote corporatie? Laat per afdelingen collega’s met elkaar brainstormen. Maar zorg ook voor uitwisseling tussen verschillende afdelingen. Ze kunnen van elkaar leren en ‘afkijken’ wat ze zouden kunnen bijdragen aan de maatschappelijke stage. Op deze manier kan leuke competitie of samenwerking tussen afdelingen ontstaan; Houd bij het bedenken van activiteiten rekening met het tijdstip van uitvoering. Kost de activiteit wat voorbereidingswerk en dus tijd? Zorg dan dat er voldoende voorbereidingstijd gevonden wordt. Het is jammer als jongeren zich inschrijven en de activiteit is niet goed voorbereid of niet kan doorgaan wegens te korte

20

• •

voorbereidingstijd. En bovendien: een goede voorbereiding zorgt voor een goed beeld dat uitstraalt naar de jongeren én naar de cliënten of bewoners; Informeer bij collega-corporaties uit de buurt of zij nog goede ideeën hebben voor stage-activiteiten; Laat jongeren meedenken over de invulling van de stageopdracht en sta open voor nieuwe ideeën. Stap 6: Partners zoeken

Wanneer geschikte stage- activiteiten zijn bedacht, is het tijd aan de slag te gaan met de voorbereidingen. Maar voordat u dat kunt doen, is het goed om contact op te nemen met andere stagebiedende partijen bij u in de buurt. Wie dit zijn, kunt u achterhalen via de stagemakelaar. Let op: u bent een nieuwe speler in het veld van maatschappelijke stage. Dit kan voor sommige partijen overkomen als concurrentie of overname van initiatieven. Dit is natuurlijk niet de bedoeling. Want u wilt samen optrekken en wellicht zelfs samenwerken om stageplaatsen te creëren. Leg dus goed uit wat u kan en wilt betekenen voor scholen en jongeren én de buurt. Door dit te doen, voorkomt u dat andere organisaties u als concurrent gaan zien. Vraag naar ervaringen en laat u adviseren over het bedenken van geschikte stage-activiteiten en het bieden van begeleiding aan leerlingen. Kijk waar de stageplannen overeenkomen en wellicht overlappen. Misschien kunt u wel samenwerken en in een gezamenlijk project een of meerdere stageplaatsen aanbieden. Denk bijvoorbeeld eens aan een welzijnsorganisatie die samen met u in de wijk een sociale activiteit voor de jongeren kan organiseren. Tip •

Indien u kiest voor samenwerken, wees u dan bewust van het verschil in werkwijze tussen uw corporatie en andere (welzijns)organisaties. De werkwijze en het tempo van werken kunnen van elkaar verschillen. Deze verschillen opheffen is niet mogelijk, door er van te voren al rekening mee te houden en het bespreekbaar te maken, kunt u onduidelijkheden of onbegrip om dit onderwerp voorkomen.

Stap 7: Projecten promoten

De stageopdrachten zijn bedacht en worden doorgegeven aan de stagemakelaar. Overleg met deze persoon hoe de stageopdracht het beste gepromoot kan worden. Vaak gebeurt dit via een digitale vacaturebank of via folders. Overleg ook hoe de leerlingen zich kunnen inschrijven voor deze stage. Promoot de activiteit zo aansprekend mogelijk, gericht op het ‘nieuwe’ dat de leerling zal gaan meemaken. Leerlingen zijn nu eenmaal nieuwsgierig. Speel daar op in. Tips • •

Vraag hulp van de stagemakelaar bij het formuleren van het project voor in de vacaturebank; Laat iemand van de afdeling communicatie meekijken;

21

•

Indien u voorwaarden stelt aan de stagiair, bv leeftijd of kennisniveau (bij het maken van een website), zorg dan dat deze ook vermeld staan in de vacature.

Stap 8: Stages voorbereiden

Wanneer duidelijk is welke stage u wilt gaan aanbieden en wie er vanuit de organisatie verantwoordelijk zijn, kan gestart worden met de voorbereidingen van de stageopdracht. Dit betekent: * Contract en verzekering regelen Leerlingen voeren in opdracht van de school een stageopdracht uit. Dit betekent dat de school eindverantwoordelijk is voor de veiligheid van de leerling. Tijdens lesuren is de leerling via de school verzekerd. Soms wil een school graag gebruik maken van de verzekeringsmogelijkheden die u biedt aan werknemers en vrijwilligers. Spreek duidelijk af met de school hoe de verzekering geregeld wordt. Eventueel kan de stagemakelaar via het steunpunt vrijwilligerswerk een verzekering regelen. Voorkom dat er onduidelijkheden zijn en bij problemen geen verzekering blijkt te zijn geregeld. Neem deze afspraken mee in de opstelling van het stagecontract dat u het beste voor elke leerling apart kunt opstellen. Dit hoeft geen groot contract te zijn. Maak hierover afspraken met de stagemakelaar. Hiermee voorkomt u onduidelijkheden in het geval er (onverhoopt) toch iets met een leerling zou gebeuren. In bijlage 2 is een overzicht gegeven van de punten waar u op moet letten. * Collega’s informeren Informeer uw collega’s die zijdelings te maken hebben met de maatschappelijke stage (maar niet direct) over de komst van leerlingen, de taak die ze krijgen, het doel van de opdracht en het tijdstip van de komst van de jongeren. Collega’s zijn dan voorbereid op de jongeren en zullen dan ook positiever reageren. Dat is weer belangrijk voor het verloop van de stage en het beeld dat de jongeren krijgen van uw corporatie. * Materialen voor stage voorbereiden Voorbereiden betekent ook: het verzamelen van materialen voor de uitvoering van de stageactiviteit. Denk aan het op papier zetten van de opdracht, het verzamelen van schoonmaakmaterialen wanneer een gezamenlijke schoonmaakdag gepland staat en het informeren van betrokken medewerkers en andere partijen. Zorg dat dat tijdig verzameld is en klaar ligt op het moment dat de leerlingen komen. Tips •

•

Denk tijdig na over de introductie die u de jongere(n) geeft bij binnenkomst in de organisatie. Wordt dit een klein praatje, een filmpje of een rondleiding? Is het promotiemateriaal al voorhanden of moet dat ook nog meegenomen worden in de voorbereiding? Probeer een vaste groep van medewerkers te hebben die verantwoordelijk zijn voor de maatschappelijke stage. Zoek hiervoor personen uit dit met jongeren kunnen omgaan.

22

•

Betrek zeker ook andere collega’s, al is het maar dat ze zijdeling met de jongeren in contact komen.

Stap 9: Leerlingen begeleiden

Jongeren zijn snel en weten veel. Maar het zijn nog wel jongeren. Nieuwe situaties zijn spannend. Ze zijn zelfstandig, maar hebben wel begeleiding nodig. Met de juiste begeleiding maakt u jongeren goed bekend en enthousiast voor hun eigen inzet voor de samenleving. Begeleiden betekent in dit geval: * Leerlingen ontvangen en uitleg over corporatie en stageopdracht De stagiair maakt door zijn maatschappelijke stage kennis met de werkzaamheden en werkterreinen van de corporatie. Laat de leerling zich welkom en gewaardeerd voelen. Pak gerust de kans om de leerling enthousiast te maken voor de corporatie door hem of haar te vertellen wat er door de medewerkers van de corporatie gedaan wordt, waarom en hoe. Een goede tip is de leerling(en) te ontvangen en mee te laten denken over de invulling van de stage: Waar ben jij goed in? Als je nu eens rondkijkt in de wijk, wat zou jij dan graag willen doen voor de mensen? De ervaring leert dat leerlingen het erg leuk vinden mee te denken. Ze voelen zich dan nuttig en gerespecteerd. Het mooie is dat leerlingen vaak met hele innovatieve, concrete ideeën aankomen waar u zelf nooit aan gedacht had. Zorg dat de uitleg van de stageopdracht niet te moeilijk is en duidelijk is bij wie ze terecht kunnen voor vragen en hulp. En geef aan wat de stage uiteindelijk oplevert, voor henzelf, maar zeker ook voor de andere partij: de bewoners, de samenleving, de corporatie….. Maak ook vooraf afspraken over veiligheid. * Leerlingen adviseren, helpen, ondersteunen Wanneer leerlingen bezig zijn met hun opdracht, is het goed dat een begeleider in de buurt is. Die kan gewoon meehelpen of in de buurt met iets anders bezig zijn. Zorg dat de begeleider bereikbaar is voor advies en hulp. Begeleiden betekent ook: tussentijds vragen of alles nog goed gaat. Zeker als de stage meerdere dagen duurt, is het belangrijk om tussentijds te evalueren. Laat zien dat de inzet van leerlingen van waarde is! Let bij de begeleiding op de volgende punten: • Hoe jonger de leerlingen, hoe meer begeleiding nodig is; • Hoe hoger het opleidingsniveau, hoe zelfstandiger de jongeren vaak kunnen werken; • Hoe meer afgebakend de activiteit, hoe zelfstandiger de jongeren kunnen werken; • Bij groepsgewijze stages moet begeleiding dicht in de buurt zijn. Jongeren kunnen gaan ‘dollen; • Een enthousiaste begeleider en contactpersoon vergroot de kans op een positieve beleving van de stage door jongeren; • De begeleider moet feeling hebben met jongeren; Een jonge begeleider is voor de leerlingen leuk (maar niet altijd haalbaar of noodzakelijk). Leerlingen bedanken

23

Na afloop van de stage is het tijd de leerlingen te bedanken voor hun inzet. Omdat het een maatschappelijke stage is en de leerlingen vrijwilligerswerk doen, hoeven ze er geen financiële beloning voor te krijgen. Maar u kunt er wel over nadenken om de leerlingen op een andere manier te bedanken. Denk aan het geven van een cadeaubon, een certificaat, een gebakje, een foto van het resultaat van de stage. Maar het kan ook heel simpel, gewoon met een gemeend schouderklopje! Tips • •

• •

Zet de uitleg van de stage -activiteit kort op papier en vermeld ook bij wie ze terecht kunnen voor vragen en hulp. Dan weten jongeren wat van hen verwacht wordt; Zit u een beetje krap in de tijd voor begeleiding? Ga dan op zoek naar een creatieve invulling. U kunt bijvoorbeeld in het kader van werknemersvrijwilligerswerk collega’s inzetten als begeleider of hulp vragen aan docenten van de school of bijvoorbeeld jongerenwerk uit de wijk; Is er een begeleider van school betrokken bij de uitvoering van de stage? Zorg dan voor duidelijke afspraken over de begeleiding. Wie is de echte begeleider van de jongeren? Overleg met de stagemakelaar of coördinator vanuit school op welke manier de leerlingen eventueel beloond worden of kunnen worden. Het is vervelend als leerlingen op een heel verschillende manier beloond worden door de verschillende stagebieders. Dus zoek naar afstemming hierover.

Stap 10: Evalueren

Als de stage voorbij is, is het tijd voor de evaluatie. Omdat u met verschillende partijen hebt samengewerkt, zult u meerdere evaluatiegesprekken voeren. Evaluaties zijn de basis voor het aanbrengen van verbeteringen in de stages en samenwerking. Evalueren met leerlingen Het is goed om na afloop van de stage met de jongeren te bespreken hoe het is gegaan en of de stage goed bevallen is. Dit hoeft niet veel tijd te kosten. Drink bijvoorbeeld na afloop van de stage even wat met de jongere(n) en vraag naar de ervaringen en tips. Bovendien leert u welk beeld u uitstraalt als corporatie. Werk aan antwoorden op de volgende vragen: • Wat vond je van de stage-activiteit? Was het leuk, moeilijk of te makkelijk? • Wat heb je geleerd van de stage? • Wat vond je van de mensen die je hebt leren kennen tijdens je stage? • Heb je nog tips of leuke ideeën voor de volgende keer dat wij meehelpen aan de maatschappelijke stage? Evalueren met collega’s De volgende stap is om ook intern te evalueren. Evalueer met al die collega’s die (zijdelings) betrokken waren bij de maatschappelijke stage. Dan kan in een gesprek, maar natuurlijk ook simpel via een evaluatieformulier of interne mail met een aantal vragen. Neem in de evaluatie de uitkomsten van de leerlingenevaluatie mee. Uiteindelijk wilt u een paar dingen van hen weten: • Is de stageopdracht goed uitgevoerd?

24

• • •

Waren de leerlingen enthousiast? Hoe was het om de leerlingen te begeleiden? Heb je tips voor verbeteringen in de stageopdracht of begeleiding?

Evalueren met samenwerkingspartners Tot slot is het ook van belang te evalueren met de samenwerkingspartijen. Denk aan eventuele andere organisaties in de buurt waarmee is samengewerkt, de stagemakelaar en de school. Met de andere organisaties bespreekt u de taakverdeling en manier van samenwerking. Centrale vragen zijn: • Hoe is de stage verlopen? • Hoe vonden de leerlingen de activiteit? • Wat heeft de stage ons opgeleverd? Is dat voldoende? • Zijn er verbeterpunten voor de verdeling van de taken en de stage-activiteit? Evalueren met stagemakelaar en school De evaluatie met de stagemakelaar en de school kan in een gezamenlijk gesprek met beide partijen plaatsvinden. Voor de stagemakelaar is het van belang te weten wat de ervaringen en eventuele verbeteringen zijn rondom de begeleiding en ondersteuning. Voor de deelnemende scholen zijn vooral de thema’s randvoorwaarden, voorbereiding, houding van leerlingen en werkafspraken van belang. De evaluatie kan worden afgesloten met het maken van nieuwe werkafspraken en een lijst van verbeterpunten waaraan gewerkt kan worden. Tips • • • • •

Maak tijd voor de evaluatie en organiseer het zo dat betrokkenen elkaar ook fysiek ontmoeten. Zet afspraken voor alle partijen op papier en zorg ervoor dat iedereen erover beschikt; Begin altijd met de evaluatie van leerlingen. Dit is het een goed uitgangspunt om uw eigen project intern en met andere te evalueren; Schriftelijk evalueren in een persoonlijk gesprek waar ruimte is voor discussie is een goed alternatief voor schriftelijke evaluaties; Streef altijd naar een klein plan voor verbetering, versterking, vooruitgang van de stages, met ook resultaat voor uw corporatie!

25

4


Een echte netwerker Zoals een huismeester of een wijkconsulent in de wijk bekend is en zijn functie als netwerker uitvoert, zo zal de corporatie als ondersteuner van een stageproject ook in wijken en buurten Corporatie als ondersteuner vanzeeen stage-activiteit samen met andere partijen kijken wat kunnen betekenen voor de maatschappelijke stage en dus voor scholen en leerlingen.

4.1

Meerwaarde van rol als ondersteuner

Is de rol van stagebieder te lastig voor u? Of wilt u eerst eens ontdekken wat maatschappelijke stage precies is voor u zelf stageplaatsen aanbiedt? Dan kunt u kiezen voor de rol als ondersteuner van een activiteit voor maatschappelijke stage. U kunt eventueel meebetalen, maar ook meehelpen en meedenken bij het invullen van activiteiten, het betrekken van partijen en het verdelen van taken. Voordeel van deze rol is dat u er niet direct alleen voor staat. Samen met andere partijen uit het veld zorgt u dat er stageplaatsen aangeboden kunnen worden en leerlingen een leuke maatschappelijke stageplaats vinden. Er zijn verschillende redenen waarom u deze rol als ondersteuner kunt oppakken. Ten eerste sluit de rol van ondersteuner erg goed aan bij de huidige werkzaamheden van een corporatie. Juist meehelpen in het opstarten van projecten, het bijeenbrengen van en samenwerken met andere partijen is wat een corporatie doet en wat in dit geval nodig is. Het past precies bij de rol die de corporatie wil spelen in de samenleving, namelijk die van initiator, organisator en netwerker. Ten tweede kunt u op deze manier rustig kennis maken met de maatschappelijke stage. Zo ontdekt u welke mogelijkheden de maatschappelijke stage een corporatie precies te bieden heeft. Tegelijkertijd kan het draagvlak binnen uw organisatie groeien. Bovendien kunnen medewerkers op deze manier ook betrokken worden bij maatschappelijke activiteiten van de corporatie en het directe werkveld. Een groot deel van de corporatie staat wel in direct contact met het veld (de wijkbewoners, de andere partijen in de wijk), maar een groot deel ook niet. Door een dergelijk activiteit krijgen ze de kans om de connectie met het werkveld te versterken. Het geeft hen tegelijk ook weer goed zicht op het netwerk van organisaties die in de wijken actief zijn. Ten slotte kan deze vorm van betrokkenheid een positieve bijdrage leveren aan het imago van een corporatie. Door een bijdrage te leveren aan de maatschappelijke stage laat u aan scholen, jongeren en hun ouders en andere partijen zien dat u maatschappelijk betrokken bent.

26

“De rol van ondersteuner levert een positief imago op bij burgers over de activiteiten die je organiseert en uitvoert. Het laat de maatschappelijke betrokkenheid van de corporatie bij buurten en burgers zien.”

4.2

Concrete invulling en takenpakket

Ondersteuning bieden is een breed begrip en is mede afhankelijk van de hulpvragen die er komen vanuit het veld en de wensen vanuit de eigen corporatie. Concrete taken die een corporatie kan oppakken, zijn: • Initiëren en aanjagen; De corporatie kan als grote partij de maatschappelijke stage bekend maken en partners motiveren om samen te gaan werken aan ondersteuning van de maatschappelijke stage. • Organisatorische en voorbereidende taken; Denk aan het meedenken en opzetten van een project en nuttige stage-activiteiten, het informeren van partijen over de maatschappelijke stage of een bepaalde activiteit en het bij elkaar brengen van die partijen. • Praktische taken; Het bieden van begeleiding bij de uitvoering van een activiteit door een of meerdere medewerkers, of het meehelpen bij de uitvoering van een project door betaalde medewerkers (in het kader van werknemersvrijwilligerswerk). • Financieren van activiteiten; Voor het uitvoeren van een sociaal of praktisch project. • Faciliteren in middelen; Denk aan het beschikbaar stellen van ruimten, tuingereedschap, schoonmaakspullen, computers of huurders (voor deelname aan sociale activiteiten). Ter illustratie wordt in figuur 4.1 een aantal voorbeelden gegeven van verschillende vormen van ondersteuning door corporaties. Voor een overzicht van verdere mogelijkheden, zie bijlage 13. Laat u door deze voorbeelden inspireren en ga op zoek naar creatieve invulling voor de rol als ondersteuner, passend bij de situatie in uw werkgebied! Figuur 4.1 De ondersteunende corporatie

Een feestweek in Apeldoorn Woningstichting de Goede Woning zette samen met welzijnsstichting Wisselwerk een groot project op met drie VMBO-scholen. Leerlingen adopteerden een straat die opgeknapt werd in één week tijd. De activiteiten op een rij. Maandag: leerlingen knappen de tuintjes bij de seniorenwoningen op en drinken koffie met de senioren. Dinsdag: vanwege het tienjarig bestaan van een binnentuin planten leerlingen en ouderen samen bloembollen. Woensdag: leerlingen organiseren een sporten spelmiddag voor de kinderen in de straat. Vrijdag: leerlingen maken bloemenmanden met bewoners van de seniorenwoningen in de straat. Iedere leerling kan wel iets doen waar hij of zij goed in is!

27

Figuur 4.2 Een schakel in dienstverlening

Een Medemblikse website én een goed netwerk De Woonschakel in Medemblik heeft een website gebouwd voor vier scholen in de omgeving. De site fungeert als makelaar tussen vraag en aanbod van stageplaatsen voor maatschappelijke stage. Ook heeft de Woonschakel het eigen netwerk ingeschakeld en partners gevraagd om ook stageplaatsen aan te bieden of mee te werken. Dit heeft geleid tot veel nieuwe initiatieven én voor hernieuwde contacten. Het is dus een echte win-winsituatie! Meer informatie is te vinden op www.maatschappelijkestagewestfriesland.nl.

Juist in de rol van ondersteuner is contact met andere partijen van groot belang. Mogelijke partners zijn (samenwerking)partners zijn weergegeven in figuur 4.3. Figuur 4.3 Mogelijke samenwerkingspartners

Er zijn verschillende organisaties waarmee kan worden samengewerkt. • •

• • • • • •

4.3

Het onderwijs: basisscholen, peuterspeelzalen, brede scholen, andere instellingen voor speciaal onderwijs of voor middelbaar of hoger beroepsonderwijs; Welzijnswerk: steunpunt vrijwilligerswerk, kinderopvangcentra, welzijnsorganisaties (jongerenwerk, opbouwwerk, stichting welzijn, stichting welzijn ouderen), wooncommissies, buurtcentra, buurten bewonersverenigingen, kinderboerderijen, speeltuinverenigingen, asielzoekerscentra, migrantenzelforganisaties; Zorg: verzorgings- en verpleeghuizen, dagopvangcentra; (Semi-)overheden: (deel)gemeente(n) en politie; Winkels en winkelverenigingen; Vrijwilligersorganisaties, kerken, sportverenigingen, ouderenbonden; Collega-corporaties; Bedrijven en banken die in het kader van Maatschappelijk Betrokken ondernemen werknemersvrijwilligerswerk instellen of een bijdrage kunnen leveren aan projecten.

Randvoorwaarden voor succesvolle ondersteuning

Een goede ondersteunende rol met positief effect voor zowel de stagepraktijken als de corporaties zelf, is mogelijk op basis van uiteenlopende voorwaarden. De voorwaarden die het betreft zijn onder andere: * Duidelijkheid over invulling stage Er moet duidelijkheid zijn over de invulling van de maatschappelijke stage. Iedere school kan binnen bepaalde kaders zelf invulling geven aan de maatschappelijke stage als lesonderdeel. Het is dan ook belangrijk om van te voren te weten wat de school verwacht van stagebieders en stage- activiteiten voordat mooie projecten worden opgestart die qua uitvoering niet mogelijk blijken. Let hierbij op: • de duur van de stage; • het tijdstip van uitvoering van de stage;

28

•

de overige randvoorwaarden die scholen stellen aan de stageopdracht.

* Meerwaarde van activiteit Voor het bedenken en opzetten van een mooi stageproject geldt: er moet sprake zijn van een waarneembare meerwaarde van de activiteit voor de omgeving. Alleen dan loont het de moeite om middelen en mensen in te zetten. * Duidelijke taakverdeling De corporatie hoeft niet perse als coördinator van maatschappelijke stages op te treden. Wanneer daarvoor wordt gekozen, kan dit tot een diffuus imago leiden. Welke taak dan wel goed past, moet afgestemd worden. Voor goede samenwerking zijn de werkafspraken tussen de samenwerkingspartijen, de school en de stagemakelaar cruciaal. Leg deze samenwerkingsafspraken vast om onduidelijkheden te voorkomen. * Continue beschikbaarheid Net als bij de rol van stagebieder geldt hier: eenmaal gestart, is het goed om een project langere tijd door te laten lopen. Om deze continuïteit te waarborgen, is het belangrijk dat er continu voldoende tijd en menskracht beschikbaar is vanuit uw corporatie, maar ook vanuit uw partners in de wijk. Maak hierover duidelijke afspraken. * Verscheidenheid in betrokkenheid Ook hier geldt, net als bij de rol van stagebieder: creëer draagvlak voor de komst van jongeren en maatschappelijke stage door van verschillende afdelingen mensen te betrekken bij de maatschappelijke stage. Eventueel gewoon om mee te helpen in een activiteit waar meerdere leerlingen aan meehelpen. 4.4

Aan de slag!

Ziet u mogelijkheden om stageondersteuner te worden? Dan kunt u onderstaand stappenplan gebruiken om aan de slag te gaan met planning, voorbereiding en uitvoering van uw taken!

Stap 1: Oriënteren op maatschappelijke stage

Onderzoek de lokale situatie. Voordat u kunt beslissen wat u als ondersteunder kunt en wilt betekenen, is het goed u te verdiepen in de maatschappelijke stage. Dat betekent dat u uiteindelijk antwoord heeft op de volgende vragen: • Wat houdt de maatschappelijke stage precies in? • Op welke manier worden de stages op dit moment in uw regio ingevuld? • Welke eisen en voorwaarden stellen de scholen in uw regio nu? • Wat voor soort stageplaatsen en opdrachten worden er nu aangeboden in uw regio? • Welke organisaties zijn al actief met maatschappelijke stage aan de slag? Voor relevante informatie over de maatschappelijke stages kunt u terecht bij het webdossier op Aedesnet, de site www.samenlevenkunjeleren.nl en het lokaal steunpunt vrijwilligerswerk (veelal de stagemakelaar).

29

Tips •

• •

Maak gebruik van de zoekmachine www.google.nl en sites van middelbare scholen in de omgeving voor een oriëntatie op de activiteiten van maatschappelijke stage in de directe omgeving; Houd kranten en lokale media in de gaten op activiteiten van vrijwilligersorganisaties, scholen en eventueel andere steunpunten; Vraag in de eigen vrienden- en kennissenkring na of iemand ervaring heeft met de maatschappelijke stage en wat de ervaringen zijn.

Stap 2: Visie vormen

Het is van belang dat binnen corporaties visie wordt ontwikkeld over de maatschappelijke stage. Kortom, antwoorden op de vragen zoals: Wat vindt u van de maatschappelijke stage? Waarom wil uw corporatie stageplaatsen bieden? Wat levert het uw corporatie en de leerlingen op? De antwoorden op deze vragen kunnen in een plan worden vervat met daarbij een beschrijving van de mogelijkheden die u ziet om met maatschappelijke stage aan de slag te gaan. Denk aan het formuleren van mogelijke activiteiten en het formuleren van randvoorwaarden. Tips • •

Ga afdelingen langs om eens te peilen welke mogelijkheden zij zien om. Op deze manier agendeert u de maatschappelijke stage. Verwerk de eerste ideeën in het globale plan; Wacht nog even met het uitwerken van plannen totdat u contact gehad heeft met de stagemakelaar en andere partijen, die u kunnen informeren over de behoeften die er zijn aan ondersteuning en hulp.

Stap 3: Partners zoeken en plan van aanpak maken

Met uw eerste ideeën kunt u nu contact opnemen met maatschappelijke stagebieders in uw omgeving. Zoek zelf actief samenwerking. U heeft een aanbod en wil graag meedoen. Wacht dus niet af tot u gevraagd wordt om een project in de wijk te ondersteunen. Vraag zelf eens rond bij partijen of zij al ‘iets’ doen met de maatschappelijke stage. Denk aan de zorginstellingen, de welzijnsorganisaties met zijn jongerenwerk, buurtwerk, buurthuizen, en andere corporaties. Voor een compleet overzicht aan mogelijke partners, zie figuur 4.2 op pagina 25. Samen kunt u kijken welke taken u zou kunnen oppakken, rekening houdend met: • De behoeften van de stagebieders; • Uw mogelijkheden (capaciteiten en middelen) en wensen; • Uw grenzen voor inzet; • De wederzijdse verwachtingen van de activiteit. Op basis van deze punten kunnen afspraken worden gemaakt over de taakverdeling en de

30

concrete invulling van de rol als ondersteuner. Indien u kiest voor samenwerken, wees u bewust van het verschil in werkwijze tussen uw corporatie en andere (welzijns)organisaties. De werkwijze en het tempo van werken kunnen van elkaar verschillen en mogelijk bestaat er ook verschil in ervaring met (maatschappelijke) stages en het werken met jongeren. Het opheffen van deze verschillen is niet zomaar mogelijk, maar door er rekening mee te houden en het bespreekbaar te maken, kunnen onduidelijkheden en onbegrip worden voorkomen. Tips • • •

•

Vraag de lokale stagemakelaar wie er stagebieder zijn om zodoende snel een duidelijk beeld te krijgen van actieve partijen die u kunt benaderen en een aanbod kunt doen. Maak samen met samenwerkingspartners een draaiboek waarin staat wie wat wanneer doet. Wees u bewust van het feit dat u voor sommige partners een nieuwe, onbekende partij bent. Stel u in eerste instantie rustig op en vertel wat uw aanbod is. De ervaring leert dat de deuren geopend worden en partijen elkaar kunnen helpen en adviseren. In plaats van elkaar als concurrent te zien. Neem een voortrekkersrol in het agenderen van de maatschappelijke stage . Maak het een vast agendapunt op de wijkoverleggen. De wijk is immers de plek waar de activiteiten plaatsvinden en waar steeds opnieuw plekken gevonden kunnen worden. Het is een taak voor de corporatie om het thema maatschappelijke stage steeds opnieuw te agenderen en zo andere partijen bewust te maken van de mogelijkheden om jongeren te betrekken en te laten helpen.

Figuur 4.4 Samenwerken in de regio

Een bijzondere samenwerking De Arnhemse uitdaging bestaat zo’n tien jaar. Het is een initiatief buurten te versterken met innovatieve samenwerkingsprojecten. Arnhem is opgedeeld in vier gebieden met elk een Tafelgroep. Elke Tafelgroep bestaat uit circa 8 leden, de zogenaamde "jonge honden” (mensen rond de 30 jaar uit het bedrijfsleven) en "oude rotten” (senior medewerkers en directeuren die een groot netwerk hebben). Zij zetten zich, al dan niet deels in werktijd, op vrijwillige basis in. Aanvragen van verenigingen, stichtingen en bewonersgroepen worden per gebied ingediend en beoordeeld. Als de Tafelgroep een aanvraag accepteert, wordt gekeken welk bedrijf het beste betrokken kan worden bij de uitvoering. Hierbij wordt het vizier gericht op bedrijven buiten de Tafelgroepen. Zo hebben de corporaties Vivare en Volkshuisvesting met verschillende projecten meegedaan via het inzetten van medewerkers, het uitvoeren, financieren of faciliteren van projecten Meer informatie op www arnhemseuitdaging nl Figuur 4.5 Rotterdamse corporaties zoeken elkaar op

Woningcorporaties in Rotterdam De corporaties ComWonen, Woonstad Rotterdam, Vestia en Woonbron hebben het Pact op Zuid ondertekend. Ze hebben samen met de gemeente en het middelbaar, hoger en universitair onderwijs de handen ineen geslagen om de jongeren van Rotterdam Zuid kansen voor persoonlijke ontwikkeling te bieden. Met deze samenwerking bieden de partners gezamenlijk een aantrekkelijk perspectief voor de jeugd die op zuid opgroeit. Het doel is om hen optimale kansen te bieden om zich te ontplooien tot actieve stadsburgers. Een van de onderdelen van het programma is dat alle jongeren in Rotterdam Zuid een maatschappelijke stage lopen.

31

Stap 5: Intern draagvlak creëren

Waneer de afspraken over het ondersteunen van maatschappelijke stages zijn gemaakt, is het belangrijk dat collega’s worden geïnformeerd en draagvlak wordt gecreëerd voor daadwerkelijke ondersteuning. Tip •

Neem de afspraken op in het algemene activiteitenplan van uw corporatie. Dit biedt het mogelijkheden om medewerkers te betrekken en hen aan te spreken. Op deze manier maakt u maatschappelijke stage iets van het hele bedrijf, niet van een afdeling of een aantal medewerkers. Zorg voor goede, makkelijk beschikbare informatie voor medewerkers over maatschappelijke stage en het standpunt en de visie van uw corporatie.

Stap 6: Uitvoeren

Overeenkomstig het plan van aanpak kunt u nu uw taak als ondersteuner gaan uitvoeren. Tips • •

Spreek van te voren met de samenwerkingspartijen af hoe u elkaar op de hoogte houdt van ontwikkelingen en activiteiten: via overleg, mail of telefonisch. Zorg dat uw medewerkers op de hoogte blijven van de activiteiten die uw corporatie doet voor en in de wijk samen met jongeren.

Stap 7: Evalueren

Evaluaties zijn de basis voor het aanbrengen van verbeteringen aan de stages en samenwerking. Daarom is het goed om na afloop van de activiteit te evalueren, zowel met samenwerkingspartners als met de collega’s. Evalueren met collega’s Begin met de interne evaluatie. Bespreek met die collega’s die (zijdelings) betrokken waren bij de maatschappelijke stage, hun ervaringen en hun ideeën over de invulling van de rol van de corporatie. • Lukt het de taak goed uit te voeren? • Hoe was de samenwerking met andere organisaties? • Zijn er tips voor verbeteringen voor de rol van corporaties, de stage-activiteit of de samenwerking?

32

Evalueren met samenwerkingspartners Als tweede is er het evalueren met samenwerkingspartijen. Samen wordt teruggekeken op de activiteit en komen de volgende vragen aan de orde: • Hoe zijn de stages over het algemeen verlopen? • Wat heeft de stage opgeleverd? Is dit het gewenste resultaat? • Zijn er verbeterpunten voor de verdeling van de taken en de samenwerking? Tips • • • •

•

Maak tijd voor de evaluatie en organiseer het zo dat betrokkenen elkaar ook fysiek ontmoeten; Zet afspraken voor alle partijen op papier en zorg ervoor dat iedereen erover beschikt; Begin altijd met de evaluatie van leerlingen. Dit is het een goed uitgangspunt om uw eigen project intern en met andere te evalueren; Doe zoveel mogelijk de evaluaties in persoonlijk contact. Schriftelijk kan ook, maar dan is er geen ruimte voor discussie en daardoor is het lastiger om direct tot verbeterpunten te komen; Streef altijd naar een klein plan voor verbetering, versterking, vooruitgang van de stages, met ook resultaat voor uw corporatie!

Bijlage A

Werkdocumenten De bijlagen bestaan uit twee delen. Het deel A bevat verschillende werkdocumenten die u op verder op weg helpen. Het zijn handige (voorbeeld)documenten die u kunt gebruiken en kunt overnemen. U mag ze aanpassen naar uw wensen en lokale situatie. In deel B wordt achtergrondinformatie geboden over de maatschappelijke stage, het onderwijs en vrijwilligerswerk in Nederland. Deel A: Werkdocumenten 1. Geschikte stage- activiteiten 2. Beschrijving van een stage 3. Stageovereenkomst 4. Beoordelingsformulier van leerling 5. Evaluatieformulier voor leerling 6. Intern evaluatieformulier 7. Contactgegevens actieve corporaties Deel B: Achtergrondinformatie 8. Maatschappelijke stage; de feitelijke informatie 9. Wettelijk kader 10. Het voortgezet onderwijs in Nederland 11. Inbedding van maatschappelijke stage in het onderwijs 12. Vrijwilligerswerk en –ondersteuning in Nederland 13. Verder lezen

2

Bijlage 1: Geschikte stage- activiteiten voor jongeren In deze bijlage treft u voorbeelden van activiteiten die jongeren voor of met de corporatie kunnen uitvoeren als maatschappelijke stage. Gebruik deze voorbeelden ter inspiratie om eigen initiatieven te bedenken.

• • • •

Opknappen van tuintjes bij de seniorenwoningen en koffiedrinken met de bewoners Taarten bakken of een maaltijd verzorgen voor eenzame senioren, asielzoekers of jongeren in de wijk Poten van bloembollen en planten in de wijk/buurt Organiseren van een schoonmaak- en opknapmiddag voor de binnenplaats/speeltuin

• • • • • •

Maken van een kunstwerk voor de buurt Ondersteunen van de buurtconciërge bij de uitvoering van kleine activiteiten Helpen met het opknappen van het buurtcentrum Adoptie van een straat om deze blijvend schoon groen en netjes te houden. Uitvoeren buurtonderzoek naar wensen van bewoners voor het opknappen van de wijk Organiseren van bewonersavonden/inspraakavonden

3

Bijlage 2: Beschrijving van een stage-activiteit Het beschrijven van een stage- activiteit is net zo belangrijk als het bedenken van een activiteit. De leerling zal namelijk vaak in een bestand aan vacatures en stage opdrachten op zoek gaan naar iets dat aanspreekt. Let op de volgende punten bij het beschrijven van een stageactiviteit. • De inhoud: wat er staat moet volledig zijn en kloppen met wat de leerling daadwerkelijk gaat doen • De stijl: de leerling moet begrijpen wat er staat en het moet aansluiten bij de taal en belevingswereld van jongeren. De inhoud Wat Wat houdt de activiteit in? Waar Waar wordt de activiteit uitgevoerd? En Wat is het voor organisatie? Wanneer Wanneer wordt een en ander voorbereid en uitgevoerd? Overdag ’s avonds, door de weeks of in het weekend Totaal aantal uur Wie Voor wie is het bedoeld? VMBO, Havo of VWO-leerlingen? Benodigdheden/eisen aan leerling: Wat moet je kunnen Voor wie Voor wie wordt het uitgevoerd? Waarom Korte omschrijving wat de activiteit dient op te leveren Korte omschrijving van belang voor doelgroep Uitdaging Wat is de uitdaging voor de leerlingen in dit project.

4

Bijlage 3: Stageovereenkomst De organisatie ..[naam]… vertegenwoordigd door …[naam]… en …[naam school] vertegenwoordigd door …[naam]… zijn met …[naam stagiair(e )]… het volgende overeengekomen. Artikel 1 De leerling zal ten behoeve van de organisatie met ingang van …[datum ingang overeenkomst]… voor bepaalde tijd activiteiten verrichten. De activiteiten zullen bestaan uit: • … • … • … Artikel 2 De leerling verricht bovengenoemde activiteiten eenmalig gedurende de periode van …t/m…[data]. Het totaal te besteden uren is …[aantal uur]… Artikel 3 De leerling krijgt de onkosten die hij/zij maakt vergoed door de organisatie (na overleggen van de originele nota’s). Artikel 4 In geval van verhindering (ziekte, bijzondere omstandigheden) van de leerling zal hij/zij tijdig de organisatie op de hoogte brengen. Artikel 5 De leerling bepaalt in overleg met de staf van de organisatie de inhoud van de activiteiten en eventuele afspraken over het eindresultaat. De leerling wordt geïnformeerd over het algemeen beleid van de organisatie (conform statuten of huishoudelijk reglement) en zal zich daaraan houden. Binnen het vastgestelde beleid kan de leerling eigen initiatief ontplooien. Artikel 6 Contactpersoon voor de leerling bij de stagebiedende organisatie is …[naam begeleider]…, werkzaam als …[functieomschrijving]…. Deze draagt zorg voor het inwerken en de begeleiding van de leerling. In overleg wordt de inhoud en frequentie van de begeleiding bepaald. Artikel 7 De leerling neemt zijn/haar verantwoordelijkheid voor de taken die hij/zij op zich heeft genomen. …[naam organisatie]…heeft de verantwoordelijkheid voor …[uitschrijven en evt. uitleg taken]… …[naam school] heeft de verantwoordelijkheid voor …[uitschrijven en evt. uitleg taken]… Artikel 8 In geval van geschillen tussen de leerling en staf zullen betrokkenen in eerste instantie in onderling overleg proberen de kwestie op te lossen. Leidt onderling overleg niet tot een

5

bevredigende oplossing, dan wordt het geschil voorgelegd aan de school. Artikel 9 De leerling heeft via …[naam school of organisatie]… een aansprakelijkheidsverzekering en een ongevallenverzekering. (Naar gelang de activiteit wordt het verzekeringspakket uitgebreid). Artikel 10 (facultatief) Met betrekking tot privacygevoelige informatie gaat de leerling akkoord met de plicht tot geheimhouding van informatie die hem/haar ter ore komt tijdens het uitoefenen van het zijn/haar functie. De organisatie heeft een geheimhoudingsplicht ten aanzien van de vertrouwelijke gegevens van de leerling.

Aldus overeengekomen en in drievoud opgemaakt en ondertekend; Datum: ....................................

Namens de organisatie: (naam) ....................................

(handtekening) ....................................

Namens de school: (naam) ....................................

(handtekening) ....................................

De leerling: (naam) ....................................

(handtekening) ....................................

(evt. De ouder/verzorger) (naam) ....................................

(handtekening) ....................................

6

Bijlage 4: Beoordelingsformulier van leerling De maatschappelijke stage is géén beroepsstage en dus er is dan ook geen beoordeling van de stagiair zoals dat het geval is bij deze beroepsstage. Maar voor een leerling is het wel goed te weten hoe een stagebegeleider hem of haar heeft zien functioneren. Daarom kan het goed zijn vanuit een positief kritische grondhouding de leerling een realistische terugkoppeling te geven. Onderstaand formulier geeft een indicatie van de mogelijke punten waarop de leerling feedback kan krijgen wat betreft inzet en het resultaat van die inzet. Deze punten kunnen eveneens worden gebruikt voor de start van het evaluatiegesprek met de leerling. De leerling….

Toelichting

Houding en inzet Is gemotiveerd

1

2

3

4

5

Gaat respectvol om met collega’s

1

2

3

4

5

Gaat respectvol om met bewoners

1

2

3

4

5

Houdt zich aan afspraken

1

2

3

4

5

Kan goed samenwerken met andere groepsleden

1

2

3

4

5

Werkt nauwkeurig

1

2

3

4

5

Kan goed luisteren

1

2

3

4

5

Kan zelfstandig werken

1

2

3

4

5

Neemt initiatief

1

2

3

4

5

Is geduldig

1

2

3

4

5

Vaardigheden

Resultaat De organisatie heeft veel gehad aan de hulp van.., namelijk….

7

Bijlage 5: Evaluatieformulier voor leerling De maatschappelijke stage zit erop. Bedankt voor je hulp! We willen graag weten wat je van de stage vond en vragen je daarom de volgende vragen in te vullen. Het formulier kun je inleveren bij je begeleider. Alvast bedankt! Naam: Ik heb vrijwilligerswerk gedaan bij: Dit werk heb ik gedaan:

1. Ik vond mijn maatschappelijke stage leuk om te doen.

Mee eens Niet mee eens Ik weet het niet

2. De stageopdracht was duidelijk. Ik wist goed wat ik moest doen.


3. De stageopdracht was leuk om te doen.


4. De stageopdracht was…

Moeilijk Goed te doen Makkelijk

5. De stagebegeleiders waren bereid te helpen als dat nodig was.


6. Ik heb gemerkt dat de organisatie mijn hulp nodig had.


7. Ik ben door mijn stage in een heel andere omgeving geweest, dan

Mee eens

8

ik gewend ben.

Niet mee eens Ik weet het niet

8. Ik ben na de stage anders gaan denken over vrijwilligerswerk.


9. Ik denk dat vrijwilligers heel belangrijk zijn voor de organisatie.


10. Ik ben van plan om vaker vrijwilligerswerk te gaan doen.


11.De woningcorporatie is een leuke organisatie om stage te lopen.


12. Als ik nog een keer een stage zou mogen doen, dan graag bij de woningcorporatie.


13.Ik heb van mijn maatschappelijke stage het volgende geleerd:

14.Heb je voor ons nog tips om de stage te verbeteren?

15. Mijn totaalcijfer voor de stage is:

9

Bijlage 6: Evaluatieformulier intern

Voorbereiding 1. Ik had vooraf voldoende informatie over het doel en de inhoud van de maatschappelijke stage.


2. Ik was voldoende voorbereid op het werken met jongeren.


3. Ik was vooraf enthousiast over de maatschappelijke stage.


Ervaringen 4. De stagiairs hadden zin in hun stage.


5. De jongeren vonden de stageopdracht.

Moeilijk Goed te doen Makkelijk

6. De stagiairs hadden veel hulp nodig bij het uitvoeren van hun stage.


7. De begeleiding van stagiairs was…

Zwaar Goed te doen Licht

8. De inzet van stagiairs was…

Goed Voldoende Matig Slecht

10

9. Ik vond het werken met de stagiairs leuk.


10. De stage heeft jongeren geënthousiasmeerd voor de wereld van corporaties.


Samenwerking 11. De samenwerking met collega’s verliep


12. Indien van toepassing: De samenwerking met de stagemakelaar verliep…


13. Indien van toepassing: De samenwerking met de coördinator van de school verliep…


Resultaat en conclusie 14. De inzet van stagiairs heeft een meerwaarde voor de corporatie.


15. De corporatie moet stageplaatsen blijven aanbieden


16. Bij een volgende keer, help ik graag weer mee!

Mee eens

11

Niet mee eens Ik weet het niet

17. Heb je voor ons nog tips om de stage te verbeteren?

18. Heb je verder nog opmerkingen?

12

Bijlage 7: Overzicht actieve corporaties Een aantal corporaties in het land is al druk bezig met de maatschappelijke stage. Hieronder hebben we ze nogmaals met hun activiteiten in een overzicht gezet. Voor meer informatie, kunt u bij hen terecht.

De woonschakel, Medemblik Een Medemblikse website én een goed netwerk De Woonschakel in Medemblik heeft een website gebouwd voor vier scholen in de omgeving. De site fungeert als makelaar tussen vraag en aanbod van stageplaatsen voor maatschappelijke stage. Ook heeft de Woonschakel het eigen netwerk ingeschakeld en partners gevraagd ook stageplaatsen aan te bieden of mee te werken. Dit heeft geleid tot veel nieuwe initiatieven én voor hernieuwde contacten. Het is dus een echte win-winsituatie! Voor meer informatie, kijk op http://www.maatschappelijkestagewestfriesland.nl/ Contactpersoon: dhr. Ab Gieling De Goede Woning, Apeldoorn Een feestweek in Apeldoorn Woningstichting de Goede Woning zette samen met welzijnsstichting Wisselwerk een groot project op met drie VMBO-scholen. Leerlingen adopteerden een straat die opgeknapt werd in één week tijd. De activiteiten op een rij. Maandag: leerlingen knappen de tuintjes bij de seniorenwoningen op en drinken koffie met de senioren. Dinsdag: vanwege het tienjarig bestaan van een binnentuin planten leerlingen en ouderen samen bloembollen. Woensdag: leerlingen organiseren een sporten spelmiddag voor de kinderen in de straat. Vrijdag: leerlingen maken bloemenmanden met bewoners van de seniorenwoningen in de straat. Contactpersoon: dhr. Paul Driever Far West, Amsterdam Vraag en aanbod komen samen Campus Nieuw West is een initiatief van het Amsterdamse Far West. Jongeren tussen de 11 en 16 jaar krijgen korte snuffelstages en trainingen aangeboden. Om hun kansen te verbeteren en om bedrijven in contact te brengen met (veelal) allochtone jongeren. Met dit initiatief bereiken ze zo’n 4500 jongeren in Amsterdam Nieuw West en bijna 250 bedrijven hebben zich aangemeld als lid. Voor het bijeen brengen van vraag en aanbod voor maatschappelijke projecten is dit netwerk misschien ook erg geschikt. Contactpersoon: Tim van Ruiten Woningcorporaties in Rotterdam De corporaties ComWonen, Woonstad Rotterdam, Vestia en Woonbron hebben het Pact op Zuid ondertekend. Ze hebben samen met de gemeente en het middelbaar, hoger en universitair onderwijs de handen ineen geslagen om de jongeren van Rotterdam Zuid kansen te bieden voor persoonlijke ontwikkeling. Het doel is en optimale kansen te bieden om zich te ontplooien tot actieve stadsburgers. Een van de onderdelen van het programma is dat alle jongeren in Rotterdam Zuid een maatschappelijke stage lopen. Meer informatie is te vinden op www.pactopzuid.info

13

Oost Flevoland Woondiensten Corporatie OFW biedt zelf verschillende stageplaatsen aan voor leerlingen van vier verschillende middelbare scholen. Maar OFW is ook betrokken bij het zoeken van stageplaatsen in wijken en buurten. Meer informatie is te vinden op www.ofw.nl (zoekterm maatschappelijke stage). Vestia Den Haag De Haagse corporatie Vestia regelt in Den Haag Zuid andere stageplaatsen. In eerste instantie nemen buurtconciërges de jongeren mee de wijk in. Tien weken lang kijken ze met de buurtconciërges mee en doen ze mee aan activiteiten. In de toekomst kunnen de leerlingen ook bij andere activiteiten worden ingezet zoals het helpen bij buurtfeesten, festivals of bewonersavonden. Meer informatie is te vinden op www.vestia.nl (zoekterm maatschappelijke stage). Haagwonen, Den Haag De woningcorporatie Haagwonen in Den Haag helpt mee aan de realisatie van stageplaatsen. Samen met de Haagse welzijnsorganisatie Stichting Mooi is Haagwonen betrokken bij het organiseren van stage-activiteiten voor jongeren in de wijk Escamp. De activiteiten variëren van tuinonderhoud tot het oplossen van internetproblemen. De jongeren die als stage binnentuinen opknappen, staan er niet alleen voor. Ze worden geholpen door bewoners uit de buurt zelf.

Bijlage B

Achtergrondinformatie De bijlagen bestaan uit twee delen. Het deel A bevat verschillende werkdocumenten die u op verder op weg helpen. Het zijn handige (voorbeeld)documenten die u kunt gebruiken en kunt overnemen. U mag ze aanpassen naar uw wensen en lokale situatie. In deel B wordt achtergrondinformatie geboden over de maatschappelijke stage, het onderwijs en vrijwilligerswerk in Nederland. Deel A: Werkdocumenten 1. Geschikte stage- activiteiten 2. Beschrijving van een stage 3. Stageovereenkomst 4. Beoordelingsformulier van leerling 5. Evaluatieformulier voor leerling 6. Intern evaluatieformulier 7. Contactgegevens actieve corporaties Deel B: Achtergrondinformatie 8. Maatschappelijke stage; de feitelijke informatie 9. Wettelijk kader 10. Het voortgezet onderwijs in Nederland 11. Inbedding van maatschappelijke stage in het onderwijs 12. Vrijwilligerswerk en –ondersteuning in Nederland 13. Verder lezen

2

Bijlage 8: Maatschappelijke Stage de feitelijke informatie Context Sinds de jaren negentig wordt in Nederland gediscussieerd over een mogelijke sociale dienstplicht voor jongeren. Het zou goed voor hen zijn om een kijkje in de samenleving te nemen en iets terug te doen voor de naasten. Kennismaking met en het belangeloos inzetten voor de samenleving waren de belangrijkste redenen om op zoek te gaan naar een goede invulling van deze ‘sociale stage’, passend bij de Nederlandse situatie. Vanaf 2003 waren er op verschillende middelbare scholen in Nederland pilots met de maatschappelijke stage. In het schooljaar 2005-2006 en 2006-2007 konden VO-scholen 1 subsidie aanvragen voor de ontwikkeling en inbedding van de maatschappelijke stage in het onderwijs. In de zomer van 2007 is vervolgens de Taskforce Maatschappelijke Stage opgericht vanuit het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap. Samen met de expertgroep en de klankbordgroep hebben de leden van de Taskforce een concreet plan van aanpak ontwikkeld voor de maatschappelijke stage in het voortgezet onderwijs. Dit plan van aanpak met als titel Samen leven kun je leren is op 15 november 2007 gepresenteerd. Op 24 januari 2008 is het in de Tweede Kamer behandeld en goedgekeurd. Het gaat om een uitgewerkt plan voor de gefaseerde invoering van de stage in de periode 2007- 2011. Inhoud plan van aanpak Definitie en doel van de maatschappelijke stage Het doel van de maatschappelijke stage is dat alle jongeren tijdens hun schooltijd kennis maken met én een onbetaalde bijdrage leveren aan de samenleving. De stage moet zinvol zijn voor de leerling (die merkt dat zijn inzet ertoe doet), maar ook voor de samenleving. Anders dan bij een beroepsgerichte stage gaat het bij een maatschappelijke stage niet in eerste instantie om kennismaking met een toekomstig beroep en het aanleren van beroepsvaardigheden. Bij een maatschappelijke stage gaat het juist om de kennismaking met belangeloze inzet, met vrijwillige inzet. Deze stage doen leerlingen in eerste instantie niet voor zichzelf, maar voor de ander of voor de samenleving. Het plan van aanpak vermeldt: “Het is nadrukkelijk niet de bedoeling dat het een soort beroepsgerichte stage wordt, om vaardigheden en competenties op te doen voor een later beroep. Of dat organisaties de maatschappelijke stagiair inzetten als een goedkope arbeidskracht. Een maatschappelijke stage kan een leerling natuurlijk wel enthousiast maken voor een beroep of werkveld.” Kenmerken en randvoorwaarden van de maatschappelijke stage Er is een aantal randvoorwaarden aan de maatschappelijke stage gesteld. De kenmerken en randvoorwaarden zijn: Verplichte stage De maatschappelijke stage is vanaf 2011 verplicht voor alle middelbare scholieren (VMBO, HAVO en VWO). Ze voeren de stage uit tijdens hun middelbare schooltijd. Leerlingen van het praktijkgericht onderwijs of speciaal onderwijs zijn niet verplicht deze stage uit te voeren. Wel wordt het gestimuleerd vanuit de overheid. In de periode tot schooljaar 2011-2012 zijn 1

Scholen voor Voortgezet Onderwijs (VO)

3

middelbare scholen wel verplicht aan de slag te gaan met de maatschappelijke stage, maar zullen niet álle leerlingen voor hun eindexamen een stage hoeven lopen. Onbetaald De maatschappelijke stage wordt door leerlingen onbetaald uitgevoerd. Loon of een stagevergoeding zijn dus niet toegestaan. Wel mogen leerlingen een onkostenvergoeding krijgen voor reiskosten. Ook kunnen ze beloond worden met een niet-geldelijk blijk van waardering (certificaat, aardigheidje, enz.). Duur 72 uur De maatschappelijke stage zal vanaf 2011 minimaal 72 uur van omvang zijn. In de aanloop naar 2011 mogen scholen zelf een stageduur kiezen. De overheid stimuleert wel om stages van minimaal 30 uur aan te bieden om zo vast te wennen aan langere stages. De stage-uren mogen verspreid over de schoolloopbaan ingevuld worden, het hoeft dus niet om een aaneengesloten stage van 72 uur te gaan. Stageplaats met maatschappelijke karakter De maatschappelijke stage wordt uitgevoerd voor of binnen een vrijwilligersorganisatie, een professionele not-for-profitorganisatie, of bij een maatschappelijke activiteit van burgers of bedrijf. Stages bij organisaties of bedrijven met een winstoogmerk zijn niet toegestaan tenzij de stage plaatsvindt bij een maatschappelijk project van dit bedrijf (waarbij niet winst of inzet van goedkope arbeidskrachten centraal staat, maar waarbij het maatschappelijk doel voorop staat.). Zinvol en in balans De stage moet voor zowel de leerling als de samenleving (en organisatie) zinvol zijn. Er moet een balans zijn tussen waarde voor de leerling en waarde voor de samenleving. Vrije invulling en eigen initiatief De scholen, leerlingen, stagebieders en bemiddelaars worden opgeroepen zelf creatief na te denken over mogelijke stageplaatsen en –opdrachten. Er zijn vooralsnog geen criteria opgegeven waaraan een maatschappelijke stage verder inhoudelijk moet voldoen. Omdat uit eerdere pilots gebleken is dat het voor een positief effect van de stages van belang is dat de leerling een stageplaats kan kiezen die aansluit bij zijn/haar interesses, wordt er veel waarde gehecht aan ruimte voor eigen initiatief van de leerling bij het zoeken en vinden van een stageplaats. Intentieverklaringen voor stageplaatsen Om voldoende stageplaatsen te genereren in de komende jaren 2 , zijn in de afgelopen maanden vele intentieverklaringen ondertekend door stagebiedende partijen. Door OCW en VWS zijn er met de volgende partijen afspraken gemaakt over inzet rond maatschappelijke stage en intentieverklaringen ondertekend: Samenwerkende groene organisaties (waaronder Landschapsbeheer en Staatsbosbeheer), Het Nederlandse Rode Kruis, De Zonnebloem, Scouting Nederland, Youth for Christ, de MOgroep en Aedes. 2

Vanaf 2011 zijn er omgerekend jaarlijks zo’n 190.000 stageplaatsen nodig.

4

Invoeringstraject Het plan van aanpak heeft betrekking op de periode 2007 tot 2011. Het is een periode van gefaseerde invoering van de maatschappelijke stage (zie tabel 1). Het is de bedoeling dat aan het eind van dit traject, vanaf het schooljaar 2011-2012 maatschappelijke stages zijn ingebed in het onderwijs. De eerste fase van het traject duurt twee jaar en wordt gebruikt om de invoering bij scholen en organisaties zoveel mogelijk te stimuleren. In het schooljaar 2008-2009 moeten alle 651 scholen (gemeenschappen) ervaring opdoen met stages voor hun leerlingen. In het schooljaar 2010-2011werken scholen aan een invoeringsplan maatschappelijke stage, als onderdeel van het schoolplan. Hierin staat hoe scholen ervoor gaan zorgen dat leerlingen een maatschappelijke stage op tijd afronden. Iedere school moet dit plan aan de start het van het schooljaar 2011-2012 klaar hebben. In schooljaar 2011-2012 is de maatschappelijke stage van 72 uur voor alle leerlingen die vanaf dat moment instromen een verplicht lesonderdeel. Geen maatschappelijke stage betekent: geen examen. Tabel 1: Gefaseerde invoering

2007/08

Stimuleren en leren

2008/09

Stimuleren en leren

2009/10

Versnellen

2010/11

Eindexamen eerste lichting vmbo-ers 2006/2007 In het schoolplan van alle scholen staat hoe de maatschappelijke stage ingevoerd wordt.

2011/12

Maatschappelijke stage is wettelijk verplicht voor alle VO-leerlingen die instromen

Financiële regelingen Door de ministeries van OCW en VWS is veel geld beschikbaar gesteld om de maatschappelijke stage te ontwikkelen. Zoals in tabel 2 te zien, is er in 2008 ruim 13 miljoen euro beschikbaar. Dit loopt op tot een structureel bedrag van 130 miljoen per jaar vanaf 2011. De beschikbare gelden worden via drie stromen verdeeld aan het veld: via scholen, via gemeenten en via pilots. Geldstroom scholen Scholen kunnen vanaf 2008 € 18.000 aanvragen om maatschappelijke stage op te zetten. Dit bedrag wordt per BRIN-nummer (administratieve eenheid waaronder alle afdelingen en nevenvestigingen van een school vallen) verstrekt. Het betekent dat een kleine school naar verhouding meer geld voor de leerlingen krijgt dan een grote school met vele nevenvestigingen. De subsidieregeling wordt omgebouwd naar een financieringsregeling per leerling. Wanneer dit ingesteld is, krijgt iedere school een bedrag per leerling uitgekeerd. Het totale bedrag per school zal niet onder de € 18.000 uitkomen. Vanaf 2011 wordt de financiering naar scholen opgenomen in de lumpsumregeling. Op dat moment is het geld voor scholen dus NIET meer geoormerkt (voor 2011 is dit wel het geval). Wel is het zo dat de inspectie scholen gaat controleren op de invulling en invoering van de

5

maatschappelijke stage, dus scholen zijn wel degelijk verplicht het ontvangen geld te besteden aan maatschappelijke stage. Het geld van scholen is bedoeld voor de bekostiging van voorbereiding, bemiddeling, begeleiding en evaluatie van en met leerlingen. Dat wat de school uitbesteedt aan andere partijen, moeten zij als school vergoeden. Geldstroom gemeenten Om de grote aanwas aan nieuwe vrijwilligers te kunnen bemiddelen naar het vrijwilligerswerk, krijgen ook gemeenten geld. Dit geld is bedoeld voor de ontwikkeling en versterking van een goede bemiddelingsinfrastructuur op lokaal en regionaal niveau. Gemeenten krijgen geld uit de onderwijsenveloppe (OCW) en de participatie-enveloppe (VWS). De verdeling is als volgt: Het bedrag per jaar (2008 € 5 miljoen, 2011 € 30 miljoen) bestaat uit een helft OCW-geld en een helft VWS-geld. De eerste helft (OCW-geld) wordt verdeeld over alle gemeenten met een (of meerdere) hoofdvestiging van een VO-school binnen de gemeentegrenzen (225 stuks). Verdeelsleutel is het aantal leerlingen op die hoofdvestiging. De andere helft (VWS-geld) wordt verdeeld over alle gemeenten (443 stuks). Verdeelsleutel is het aantal inwoners van die gemeente. Gemeenten mogen het geld gebruiken voor ontwikkeling en ondersteuning van de bemiddelingsinfrastructuur. Denk aan het bekostigen van het aantrekken van een extra medewerker of een opleidingscursus voor een stagemakelaar en het bekostigen van trainingsbijeenkomsten voor stagebiedende organisaties en stagebegeleiders. Geldstroom pilots In de periode april 2008 tot zomer 2009 zullen er door het ministerie van OCW een aantal pilots opgestart worden in het land. Het gaat hier om pilots waarbij grote groepen leerlingen (7500) per jaar een stage uitvoeren. Per pilotlocatie wordt een bedrag uitgekeerd. De hoogte daarvan is nog niet bekend. Tabel 2: Budget en kosten 2007-2011 (in miljoenen)

2007

2008

2009

2010

2011

Totaal beschikbaar budget

13,6

23,6

53,6

83,6

130

Reeds beschikbare middelen uit OCW begroting

13,6

13,6

13,6

13,6

Onderwijs enveloppe 3 (indicatief)

-

5

25

50

100

Participatie enveloppe (maatschappelijke participatie, gezamenlijke inzet OCW en VWS).

-

5

15

20

30

13,6

13,6

34,1

59,1

Kosten Bekostiging per maatschappelijke stage-activiteit op scholen (geld naar scholen) Bekostiging per leerling (idem) Bekostiging via lumpsum

3

Het beleidsprogramma van Kabinet Balkende IV (juni 2007) is onderverdeeld in zes pijlers. In de financiële paragrafen bij de pijlers worden de middelen via enveloppen verdeeld. De Onderwijs enveloppe en Participatie enveloppe zijn beide onderdeel van pijler 4 Sociale Samenhang.

96

6

Bemiddelingsinfrastructuur (geld voor gemeenten)

-

5

15

20**

30**

Invoering

-

5

3

3

1

Organisatie- en communicatiekosten

2

3

1,5

1,5

3

15,6**

26,6**

53,6

83,6

130

Totale kosten

*Gelet op de begrotingssystematiek zijn de bedragen uit de onderwijsenveloppe vanaf 2009 indicatief. ** Op basis van informatie uit de pilot projecten over de meest effectieve manier van bemiddeling kan het kabinet na 2009 voor een andere verdeling van de gelden uit de Participatie enveloppe kiezen.

7

Bijlage 9: Wettelijk kader Het plan van aanpak schets een kader waarbinnen de maatschappelijke stage vorm gegeven wordt. De grenzen van dit kader worden gevormd door onderstaande punten. Stageovereenkomst Is een stageovereenkomst met scholen verplicht? Het afsluiten van overeenkomsten tussen organisaties en scholen is niet verplicht. Het is wel aan te bevelen omdat in het contract afspraken worden vastgelegd die gemaakt worden tussen de partijen. Dit contract heeft de status van overeenkomst partijen moeten die naleven. Bij een conflict kan op de overeenkomst teruggevallen worden. Stagecontract Is een contract met leerlingen verplicht? Een contract met leerlingen is niet verplicht. Een overeenkomst voorleggen waarin duidelijk staat wat van de leerlingen verwacht wordt en aan welke geboden en verboden ze zich moeten houden, biedt de organisatie de mogelijkheid leerlingen te corrigeren en aan afspraken te houden. In de overeenkomst moet rekening worden gehouden met de leerdoelen van de leerling. Een contract met een leerling ontslaat de organisatie niet van de verantwoordelijkheid voor de uitgevoerde werkzaamheden. Een voorbeeld: een bewoner van een verzorgingshuis in een rolstoel wordt rondgereden door een vrijwilliger en de bewoner komt te vallen doordat de vrijwilliger de stoeprand over het hoofd ziet. De bewoner heeft dan weinig boodschap aan het gegeven dat de vrijwilliger een leerling is en heeft het recht het verzorgingshuis aan te spreken op de geleden schade. Een overeenkomst is in enkele gevallen noodzakelijk voor de verzekering. De overeenkomst is dan het aantoonbare bewijs dat de leerlingen vrijwilliger is bij de organisatie. Het is verstandig voor organisaties om met de school én vooral ook met de eigen verzekeraar te overleggen over het inzetten van leerlingen in het kader van maatschappelijke stage. Zij adviseren over een contract met de leerling en/of een overeenkomst met de school. Verzekering en aansprakelijkheid Hoe zit het met verzekering en aansprakelijkheid van stagiairs? Wanneer de leerlingen in het kader van een schoolopdracht werkzaam zijn in een organisatie, blijft de school te allen tijde eindverantwoordelijk voor de leerling. De school moet de verzekering regelen voor de leerlingen, zodat bij ongevallen de aansprakelijkheid gedekt is. Sommige stageadressen hebben verzekeringen voor vrijwilligers die bij hen werkzaam zijn, maar daar kan de school niet zomaar vanuit gaan. Veel scholen hebben al verzekeringen voor buitenschoolse activiteiten en stages. Het is van belang de polis(sen) van de school op dit punt goed door te nemen, om te zien wat de dekking precies is, en welke voorwaarden daaraan gesteld worden. Soms moeten bijvoorbeeld exacte data en de plaats van de stage vooraf doorgegeven worden aan de verzekeringsmaatschappij. Hiervoor is het opstellen van een stagecontract nuttig. Wanneer een leerling in de stage met (kwetsbare) cliënten gaat werken, is het belangrijk de organisatie te vragen naar de verzekering die voor deze cliënten is afgesloten. Mocht er iets met de cliënt gebeuren tijdens de werkzaamheden van de leerling, dan is het belangrijk dat de verzekering van de organisatie de schade dekt. Om hier zeker van te zijn, is het aan te raden om

8

als school deze zaken te bespreken voor aanvang van de stage. Arbowetgeving Hoe zit het met arbowetgeving voor stagiairs? De arbowetgeving is in de regel niet van toepassing op vrijwilligers. Dit geldt niet voor jongeren onder de 18 jaar (een kwetsbare groep). Voor jongeren is de arbowetgeving nog wél van toepassing in risicovolle situaties. Jongeren mogen alleen onder deskundig toezicht werk doen waaraan voor deze groep specifieke gevaren zijn verbonden om de gevaren te voorkomen. De begeleiders op de stageplaats zullen leerlingen moeten begeleiden bij het veilig werken. Wanneer jonge vrijwilligers voor organisatie werkzaam zijn, moet bijzondere aandacht besteed worden aan: • de uitrusting en inrichting van de werkplek • de keuze van de arbeidsmiddelen en persoonlijke bescherming • fysieke belasting zoals licht, geluid en zwaar tillen • mate en duur van blootsteling aan gevaarlijke stoffen en biologische agentia • opleidingsniveau • aan de leeftijd aangepaste voorlichting • specifieke gevaren als gevolg van de beperkte ervaring, het niet goed kunnen inschatten van gevaren en het niet voltooid zijn van de geestelijke en lichamelijk ontwikkeling Voor jongeren onder de 18 jaar gelden ook speciale arbeidstijden waar rekening mee gehouden moet worden. Onder de 16 jaar mag een leerling op schooldagen niet meer dan 2 uur per dag werk verrichten. In de vakantie en in het weekend mag dat maximaal 7 uur per dag zijn tot een maximum van 35 uur per week. Jongeren boven de 16 jaar mag maximaal 45 uur per week werken tot een maximum van 160 uur in 4 weken. Het werk mag niet verhinderen dat deze leerlingen nog kunnen voldoen aan de leerplicht. Zie voor meer informatie staat op de website www.arbo.nl onder het kopje Arbo A tot Z (rechts boven) onder de j (van jongeren). Voor meer informatie over weten regelgeving, kijk op www.vrijwilligerswerk.nl (dossier weten regelgeving)

9

Bijlage 10: Het voortgezet onderwijs in Nederland

In schema:

Na de basisschool kiezen leerling voor een passend niveau in het voortgezet onderwijs. De leerlingen kunnen kiezen uit het VMBO, de HAVO of het VWO. Binnen deze opleidingen wordt de maatschappelijke stage voor iedere leerling verplicht. VMBO Het lager beroepsonderwijs en de MAVO is een aantal jaar geleden vervangen door het Voorbereidend Middelbaar Beroepsonderwijs (VMBO). Dit onderwijs kent verschillende ‘leerwegen’, van meer theoretisch tot meer praktijkgericht. • de basisberoepsgerichte leerweg • de kaderberoepsgerichte leerweg • gemengde leerweg • theoretische leerweg Het VMBO is een vierjarig schooltraject. Leerlingen die deze opleiding doen zijn 12-16 jaar. In de opleiding komen veel stages voor. Naast de snuffelstages en beroepsstages, zullen de leerlingen op het VMBO nu ook een maatschappelijke stage volgen. Na het VMBO stroomt een deel van de leerlingen door in het MBO. Het MBO experimenteert in toenemende mate ook met de maatschappelijke stage. Hier is het echter nog geen verplicht onderdeel, zoals dat wel wordt (vanaf 2011) voor het voortgezet onderwijs. HAVO De HAVO is het Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs. De HAVO duurt vijf jaar en leidt leerlingen op om door te stromen naar het hoger beroepsonderwijs. Het is een meer theoretische opleiding. Na de onderbouw (leerjaar 1 t/m 3) kiezen de leerlingen een profiel, met daarbij behorende vakken. Leerlingen kiezen uit de vier ‘profielen’: natuur en techniek,

10

natuur en gezondheid, economie en maatschappij, cultuur en maatschappij. Beroepsstages komen dan ook bijna niet voor. Snuffelstages nog wel eens. De maatschappelijke stage wordt wel door deze leerlingen uitgevoerd. Na de HAVO stromen de leerlingen door naar het VWO of naar het HBO, soms ook naar het MBO. VWO Het VWO duurt zes jaar en bereidt leerlingen voor op wetenschappelijk onderwijs. Ook het VWO kent een onderbouw (leerjaar 1 t/m 4). In de bovenbouw kiezen leerlingen een profiel waarmee ze alvast enige richting geven aan een mogelijke vervolgopleiding (het Wetenschappelijk onderwijs of het HBO). Ook binnen het VWO komen beroeps- en snuffelstages niet voor. De maatschappelijke stage wordt daarentegen ook enthousiast binnen het VWO ingezet om leerlingen een kijkje in de maatschappij te laten nemen en ‘uit de boeken’ te halen. Speciaal en praktijkgericht onderwijs Naast het VMBO, de HAVO en het VWO is er nog het praktijkgericht onderwijs, voor leerlingen die extra begeleiding nodig hebben en het speciaal onderwijs, voor leerlingen die een speciaal aangepast programma moeten ontvangen. Binnen deze opleidingen zal de maatschappelijke stage niet verplicht gesteld worden. Wel worden ze gestimuleerd door de overheid te experimenteren met deze maatschappelijke stage.

11

Bijlage 11: Inbedding van maatschappelijke stage in het onderwijs Maatschappelijke stage krijgt een duurzame betekenis als het onderdeel uitmaakt van het curriculum. Het verschaft leerlingen, docenten, ouders én stagebieders duidelijkheid over het belang en de invulling die de school er aan geeft. Dat kan zijn als vast onderdeel van een vak of bij een cluster, als vast onderdeel van het mentorprogramma, binnen de vrije keuzeruimte van de tweede fase of als een opdracht binnen het programma van toetsing en afsluiting (PTA). Bekende vormen van inbedding in het onderwijs van de maatschappelijke stage zijn: • Onderdeel van een vak, zoals maatschappijleer, in combinatie met economie, godsdienst, lichamelijke opvoeding (sportstages) of loopbaanoriëntatie; • Geïntegreerd onderdeel van meerdere vakken; • Apart vak maatschappelijke stage; • Onderdeel van het mentorprogramma; • Onderdeel van de invulling van de vrije ruimte in de tweede fase (bovenbouw VO); • Speciale projectactiviteit. Dat varieert van een vaste projectweek die opgenomen is in het curriculum of een activiteit in het kader van projectonderwijs tot losse projecten buiten het curriculum om; Zie voor meer informatie hierover, zie de publicatie “Trends… bij de invoering van de maatschappelijke stage”, te bestellen bij CPS via www.samenlevenkunjeleren.nl

12

Bijlage 12: Vrijwilligerswerk en –ondersteuning in Nederland Het is handig om te weten hoe het vrijwilligerswerk en de ondersteuning van het vrijwilligerswerk in Nederland in elkaar zit. Dit is immers het veld waarin veel partijen actief zijn die ook aan de maatschappelijke stage kunnen meewerken. En waar u dus mee te maken krijgt. Vrijwilligerswerk Volgens de officiële definitie is vrijwilligerswerk: “georganiseerd werk dat onverplicht en onbetaald wordt verricht, ten behoeve van een ander of de samenleving”. Vrijwilligerswerk wordt gedaan bij professionele organisaties die werken met vrijwilligers, maar ook bij organisaties die alleen maar met vrijwilligers werken. Beide worden geschaard onder de vrijwilligersorganisaties. Vrijwilligersorganisaties heb je op lokaal niveau, maar vele organisaties kennen ook een regionale koepel met daarboven dan ook vaak weer een landelijke koepel. Denk aan het Rode Kruis of Scouting. Ondersteuning vrijwilligerswerk Voor deze vrijwilligersorganisaties kent Nederland een unieke ondersteuningsstructuur. Er zijn drie niveaus te onderscheiden: lokaal, regionaal of provinciaal en landelijk. Op lokaal niveau wordt ondersteuning geboden aan vrijwilligersorganisaties in de vorm van training en advies over het vinden en binden van vrijwilligers, het formuleren van geschikte stage- activiteiten, het werken met jongeren. Die ondersteuning wordt geboden door het lokale steunpunt vrijwilligerswerk of de vrijwilligerscentrale. Omdat niet iedere gemeenten zo’n eigen steunpunt heeft of in sommige gemeenten het steunpunt te klein is, hebben veel steunpunten ook een regiofunctie. Hun werkgebied is groter dan een gemeente. Op provinciaal niveau zijn er de Centra voor Maatschappelijke Ontwikkeling (CMO’s). Deze CMO’s brengen steunpunten met elkaar in contact (via o.a. overleggen) en bieden informatie, training en advies aan steunpunten én grote vrijwilligersorganisaties. CMO’s worden soms ook ingeschakeld om beleid van de provincie ten uitvoer te brengen. Grote organisaties die met vrijwilligers werken, hebben allemaal een of andere vorm van landelijk bestuur. Zij maken op hun beurt gebruik van de steun en expertise vanuit nietplaatsgebonden, landelijke ondersteuningsstructuur. MOVISIE en Vereniging NOV zijn partijen waar ze terecht kunnen voor informatie, vragen, advies en training over vrijwilligerswerk (en maatschappelijke stage). MOVISIE onderhoudt goed contact met de CMO’s en lokale steunpunten. Ze speelt informatie door en werkt met hen samen om zoveel mogelijk het lokale niveau te bereiken. Meer informatie nodig? Voor meer informatie over vrijwilligerswerk en vrijwilligersorganisaties kunt u terecht bij MOVISIE (www.movisie.nl) of via de speciale Kennislijn van MOVISIE 030-789 2112.

13

Bijlage 13: Verder lezen U heeft in deze handleiding met bijlagen al veel informatie kunnen vinden voer de maatschappelijke stage. Wilt u zich nog meer verdiepen? Dan kunt u onderstaande bronnen raadplegen. Interessante publicaties • MOVISIE (2008). Rapport begeleiding maatschappelijke stage, downloaden via www.samenlevenkunjeleren.nl • MOVISIE (2008). Brochure quickscan coördinatie maatschappelijke stage, downloaden via www.samenlevenkunjeleren.nl Interessante artikelen • Schilderen, websites bouwen, uitserveren…Scholierenstages gouden kans voor iedereen uit het Aedesmagazine van februari 2008 (nr. 2, 2008, p. 50-53). Interessante websites • De officiële landelijke website voor maatschappelijke stage www.samenlevenkunjeleren.nl Hier vindt u informatie over actuele ontwikkelingen, vele voorbeelddocumenten en binnenkort ook een databank met voorbeelden van stage-activiteiten (ter inspiratie). • Webdossier Maatschappelijke stage op www.aedesnet.nl • De site van de Vereniging voor Nederlandse Gemeenten www.vng.nl voor meer informatie over de rol van de gemeente bij ontwikkeling en ondersteuning van de makelaarsfunctie en de maatschappelijke stage. • Voor meer informatie over vrijwilligerswerk (door jongeren), kijk op www.movisie.nl, www.vrijwilligerswerk.nl en www.nov.nl • Voor meer informatie over weten regelgeving, kijk op www.vrijwilligerswerk.nl (dossier weten regelgeving)

Aan de slag met maatschappelijke stages. Handreiking voor woningcorporaties

Recommend Documents