Aan de raad, Onderwerp:
toekomst zwembaden Hof van Twente
Voorstel:
Besluiten tot renovatie en uitbreiding van zwembad de Vijf Heuvels in Markelo met een bassin van 25 x 15,4 x 2 meter, renovatie van zwembad de Mors te Delden en sluiting van zwembad de Whee in Goor overeenkomstig de in de Keuzenota van Andres cum suis d.d. 1 oktober beschreven uitwerking van dit scenario (scenario 2) In te stemmen met het in gang zetten van het beschreven vervolgtraject, waaronder het voorbereiden van een bestemmingsplanwijziging voor de locatie zwembad Markelo en het opstellen van een programma van eisen voor dit scenario
1 SAMENVATTING Inmiddels is een aantal jaren verstreken alvorens de definitieve invulling van de toekomst van de gemeentelijke zwembaden in Hof van Twente is vastgesteld. Gelet op de onderhoudsstaat van drie zwembaden is nu het moment aangebroken keuzes te maken. Wat ons betreft niet alleen in relatie tot de noodzaak c.q. wenselijkheid aan zwemwater of spreiding van de zwembaden in onze gemeente maar met name ook in relatie tot de financiële keuzes die nu gemeentebreed hun aandacht vragen. Dit impliceert dat wij onze voorkeur uitspreken voor Scenario 2 Uitbreiding zwembad Markelo, sluiting zwembad Goor Dit scenario beschrijft de sluiting van zwembad De Whee in Goor. Ter vervanging wordt in Markelo een overdekt gedeelte met 25 x 15,4 m wedstrijdbassin met gedeeltelijk een beweegbare bodem gerealiseerd bij het bestaande zwembad De Vijf Heuvels. Daarnaast wordt er in Markelo een nieuw overdekt peuterbassin van 30 m2 gerealiseerd. Zwembad De Mors in Delden wordt gerenoveerd met als doel instandhouding. Dit scenario voldoet voor een groot deel aan de inhoudelijke uitgangspunten en is te realiseren binnen de financiële kaderstelling zoals wij deze verantwoord achten. Los van de keuze voor een bepaalde zwembad variant is in 2009 ook besloten tot een grootschalige renovatie van sporthal ‘De Mossendam’. Recent (juni 2010) is gebleken dat hiervoor voldoende middelen beschikbaar zijn en dat de werkzaamheden met de beschikbare middelen uitgevoerd kunnen worden. Dit onderdeel van het project is derhalve in de uitgevoerde scenariostudie buiten beschouwing gelaten, het blijft echter wel onderdeel uitmaken van onderhavige project. Het beoogde exploitatievoordeel door het zwembad in Goor en sporthal de Mossendam te clusteren vervalt hierdoor.
-22 VOORGESCHIEDENIS In het collegeprogramma 2006-2010 is opgenomen dat het openhouden van drie zwembaden op termijn om financiële redenen niet aanvaardbaar is. Het college heeft daarna een aantal varianten laten uitwerken met de insteek het aantal zwembaden terug te brengen, waarbij als vertrekpunt is uitgesproken het openluchtzwembad in Delden te handhaven. In de loop van genoemde collegeperiode is een vraagpuntennotitie “Visie op zwembaden Hof van Twente” uitgewerkt en op 8 april 2008 in een opiniërende raadsvergadering besproken. Belangrijkste conclusie: onderzoek de mogelijkheid (wenselijkheid) van de bouw van een nieuw modern binnenbad en het handhaven van het buitenbad bij zwembad de Vijf Heuvels. Vervolgens is aan Semad Advies opdracht verstrekt om een 11-tal varianten te onderzoeken. Bovendien heeft een stedenbouwkundig bureau opdracht gekregen om in en om de kern Goor te kijken naar mogelijke locaties waar het nieuwe zwembad gebouwd zou kunnen worden. In april 2009 heeft de gemeenteraad besloten om met betrekking tot de toekomst van de gemeentelijke zwembaden in Hof van Twente het overdekt en onoverdekt zwemaanbod bij zwembad de vijf Heuvels in Markelo te handhaven. Daarnaast is besloten tot de bouw van een nieuw zwembad met een wedstrijdbassin, een instructiebassin en een peuterbadje in combinatie met een gerenoveerde sporthal de Mossendam te Goor. Sociaal maatschappelijke factoren (voorzieningen dicht bij huis, leefbaarheid van de kernen) gaven daarbij de doorslag boven de financiële en bedrijfseconomische voordelen in een scenario waarbij het binnenbad van de Vijf Heuvels in Markelo gesloten zou worden. Tijdens de vaststelling van de gemeentebegroting 2010 en verder heeft de raad € 8 miljoen gevoteerd voor renovatie en nieuwbouw van de zwembaden. Bovendien is structureel aanvullend € 290.000 per jaar beschikbaar gesteld voor de verhoogde exploitatielasten van de zwembaden inclusief een extra jaarlijkse storting in de voorziening onderhoud gemeentelijke gebouwen om de sporthalrenovatie te financieren. Hierbij heeft de gemeenteraad het voorbehoud gemaakt om op het moment dat de zwembadplannen zijn uitgewerkt een definitief besluit te nemen m.b.t. het wel of niet doorgaan van de (ver)nieuwbouw. De commissie Algemeen is op 15 juni jl. geïnformeerd over de eerste bevindingen. Belangrijkste conclusie was dat realisatie van de beoogde plannen (scenario 0) binnen het geraamde investeringsbudget niet mogelijk is. Dit heeft geresulteerd in een gewijzigde projectopdracht om in totaal 5 scenario’s globaal uit te werken en te beoordelen. Een globale omschrijving van de scenario’s wordt hieronder gegeven. In de rapportage van Andres CS (Toekomstvisie en scenario’s zwembaden dd. 1 oktober 2010) zijn de scenario’s verder uitgewerkt. Scenario 0 Keuzescenario gemeenteraad Dit scenario is een licht aangepaste configuratie ten opzichte van het scenario waartoe de gemeenteraad in 2009 heeft besloten. Deze configuratie betreft: - het in stand houden van het zwembad in Markelo en uitbreiden met een overdekt peuterbassin van 30 m2; - het slopen van het bestaande zwembad De Whee en nieuwbouw van een overdekt zwembad met een 15,4 x 25 m wedstrijdbassin met gedeeltelijk beweegbare bodem, een 10 x 15 doelgroepenbassin met een volledig beweegbare bodem en een peuterbassin van 30 m2 aan sporthal De Mossendam in Goor; - het in stand houden en renoveren van openlucht zwembad De Mors in Delden. Scenario 1 Renovatie van alle baden Dit scenario betreft het in stand houden van alle bestaande zwembaden in de huidige configuraties. Hierbij worden alle voorzieningen gerenoveerd volgens het principe “schoon, netjes en veilig”, met als doelstelling de zwembaden over een periode van 10 tot 15 jaar open te houden. De functionaliteit zal niet worden vergroot.
-3Scenario 2 Uitbreiding zwembad Markelo, sluiting zwembad Goor Dit scenario beschrijft de sluiting van zwembad De Whee in Goor. Ter vervanging wordt in Markelo een overdekt gedeelte met 25 x 15,4 m wedstrijdbassin met gedeeltelijk een beweegbare bodem gerealiseerd bij het bestaande zwembad De Vijf Heuvels. Daarnaast wordt er in Markelo een nieuw overdekt peuterbassin van 30 m2 gerealiseerd. Zwembad De Mors in Delden wordt gerenoveerd met als doel instandhouding. Scenario 3 Versobering nieuwbouw zwembad Goor Dit scenario omvat het handhaven van de huidige zwembaden in Markelo en Delden, de sloop van De Whee in Goor en de nieuwbouw van een overdekt zwembad met een 25 x 15,4 m wedstrijdbassin met gedeeltelijk beweegbare bodem bij De Mossendam. Scenario 4 Beperking openlucht zwemwater, versobering nieuwbouw Goor Dit scenario beschrijft de sluiting van De Mors in Delden, het realiseren van een overdekt zwembad met een 25 x 15,4 m wedstrijdbassin met gedeeltelijk beweegbare bodem bij De Mossendam in Goor en de realisatie van een overdekt peuterbassin (30 m2) in Markelo. 3 WETTELIJKE GRONDSLAG In de vorige paragraaf is ten aanzien van de zwembadenproblematiek al een aantal formele besluiten aangestipt. Kort samengevat zijn deze als volgt weer te geven: • • •
Deelnotitie 13: Accommodatiebeleid, vastgesteld door de gemeenteraad in februari 2004: een zwembad is in het kader van het accommodatiebeleid aangeduid als een wenselijke voorziening. Een zwembad zal meerdere kernen moeten kunnen bedienen. Raadsbesluit april 2009: gekozen is voor het bouwen van een nieuw zwembad in Goor nabij sporthal De Mossendam en de renovatie en uitbreiding van de Vijf Heuvels. Zwembad de Mors in Delden blijft gehandhaafd.. Raadsbesluit november 2009: maximaal wordt € 8,0 miljoen beschikbaar gesteld voor de nieuwbouw van De Whee en de verbouwing van de Vijf Heuvels.
Bovendien is ten aanzien van het bouwen en exploiteren van zwembaden ook landelijke wetgeving van kracht. In dit kader benoemen we Wet Ruimtelijke Ordening, Wet Hygiëne en Veiligheid Zwemgelegenheden en de Wet Milieubeheer. In de uitwerking van de plannen wordt hiermee rekening gehouden. 4
INHOUD VOORSTEL
4.A Wat willen we bereiken? In de programmabegroting is expliciet aangegeven wat in relatie tot het Welzijnsbeleid bereikt dient te worden: - alle inwoners de mogelijkheid bieden om aan het maatschappelijk leven deel te nemen; - jongeren een leefomgeving met voldoende ontwikkelingskansen bieden, zodat ze veilig en gezond kunnen doorgroeien naar volwassenheid; - sportvoorzieningen voor iedereen aanbieden, met name jeugd, mensen met overgewicht en gehandicapten. Ook is in een aantal specifieke beleidsnotities relevante richtinggevende informatie opgenomen. In paragraaf 3 is bijvoorbeeld de deelnotitie accommodatiebeleid benoemd. Bovendien is in de Sportnota “Sporten en bewegen, da’s ’T hOF 2009 tot en met 2012” een drietal speerpunten benoemd, nl. - toename van het aantal mensen dat sport en beweegt en dan met name bij de doelgroepen jeugd & jongeren, ouderen, mensen met overgewicht en mensen met een functiebeperking;
-4-
op peil houden van een kwalitatief en kwantitatief volwaardig aanbod van sportaccommodaties, waarbij intensiever gebruik van de sportaccommodaties in samenwerking met externe partijen wordt gestimuleerd; ondersteunen bij het instandhouden van een kwalitatief hoogwaardig verenigingsaanbod.
In het collegeprogramma De Nieuwe Gemeente 2010 tot 2014 is opgenomen dat niet langer het aantal, maar de kwaliteit van de voorzieningen bepalend is. Voor de zwembaden is dit vertaald naar de keuze voor een combibad op de bestaande locatie van de Vijf Heuvels in Markelo, inclusief een nieuw wedstrijdbassin, renovatie van zwembad de Mors in Delden en sluiting van zwembad de Whee in Goor. 4.B Wat gaan we ervoor doen? In 2009 heeft de gemeenteraad in een tweetal stappen besloten om in Hof van Twente drie zwembaden in stand te houden en hiervoor een eenmalig investeringsbudget en een verhoging van het jaarlijkse exploitatiebudget beschikbaar te stellen. Gebleken is dat de beschikbare budgetten en de inhoudelijke keuze niet matchen. Op grond hiervan is conform afspraak een aantal aanvullende scenario’s uitgewerkt en door Andres CS nader onderzocht. Andres CS heeft in de uitgevoerde SWOT-analyse geconcludeerd dat de zwembaden in Hof van Twente goed verspreid over de gemeente liggen en samen een bovengemiddeld aantal bezoekers trekken. De verwachting is uitgesproken dat in de komende jaren het aantal jeugdige leszwemmers zal afnemen, maar dat er kansen liggen bij het verenigingszwemmen en bij activiteiten voor ouderen. Voorts is geconcludeerd dat de Whee is afgeschreven en vervangen dient te worden, terwijl De Vijf Heuvels en De Mors een renovatie behoeven om de zwemvoorzieningen ook op langere termijn te kunnen gebruiken. Vervolgens heeft men de vijf scenario’s nader onderzocht en getoetst aan de geformuleerde uitgangspunten. Op basis van deze inhoudelijke afwegingen kan een voorkeursvolgorde aan de scenario’s worden toegekend. Hierbij ontstaat een volgorde van “sluit goed tot zeer goed aan” op de uitgangspunten tot en met “sluit helemaal niet tot zeer slecht aan op de uitgangspunten”: -
scenario 0 scenario 2 en scenario 3 scenario 4 scenario 1
De aspecten ‘Investering” en ‘Exploitatie’ worden in de volgende paragraaf besproken. 4.C Wat mag het kosten? Als investeringsbudget is € 8 miljoen beschikbaar. Wat betreft het aspect ‘Investering’ kan de volgende voorkeursvolgorde worden aangegeven: - Scenario 1, met een totale investering van € 4,01 mln - Scenario 4, met een totale investering van € 9,28 mln - Scenario 2, met een totale investering van € 9,54 mln - Scenario 3, met een totale investering van € 9,70 mln - Scenario 0, met een totale investering van € 11,92 mln Hierbij moeten echter nog een tweetal opmerkingen worden geplaatst. Op basis van bovenstaande gegevens kan worden geconcludeerd dat scenario 1 past binnen het financiële kader, echter over ca. 10 jaar zal nogmaals ca. €9 mln moeten worden geïnvesteerd zodat op de lange termijn scenario 1 financieel het minst aantrekkelijke is. Als tweede kanttekening bij deze opsomming moet worden gegeven dat de netto investering van alle scenario’s uitgezonderd scenario 4, ca € 0,4 mln. lager zullen uitvallen door de reserve die S.B.R. heeft aangehouden voor het uit te voeren groot onderhoud.
-5In vergelijking met het structureel beschikbare exploitatiebudget (niveau begroting 2010 ad € 946.342 plus de aanvullende ramingen per 2011 ad € 102.500 en met ingang van 2012 € 205.000) passen alle scenario’s binnen de gestelde kaders. De voorkeursvolgorde op dit aspect luidt als volgt: - Scenario 4, met een jaarlijks tekort van € 0,62 mln (excl. ambt.lasten) - Scenario 2, met een jaarlijks tekort van € 0,68 mln - Scenario 3, met een jaarlijks tekort van € 0,81 mln - Scenario 1, met een jaarlijks tekort van € 0,97 mln - Scenario 0, met een jaarlijks tekort van € 1,02 mln In relatie tot de noodzakelijke gemeentebrede bezuinigingen vinden wij ophoging van het budget 2010 niet langer wenselijk. Naast het beoogd investeringsbudget ad € 8 miljoen dient naar onze mening met betrekking tot de toekomst van de gemeentelijke zwembaden dekking van alle structurele lasten plaats te vinden zonder extra middelen in te zetten. Indien de meerkosten van de investeringen bovenop de beschikbare € 8 miljoen op basis van rente en afschrijvingskosten ten laste van het jaarlijks beschikbare exploitatiebudget worden gebracht is dekking mogelijk voor 2 van de 5 scenario’s: scenario 2 en scenario 4: Scenario 0 Keuze gemeenteraad
Scenario 1 Renovatie van alle baden
Scenario 2 Combibad Markelo
Scenario 3 versobering nieuwbouw Goor
Scenario 4 Beperking opluchtwater, versobering nieuwbouw Goor
Geraamd exploitatietekort, gemiddeld
-1,020 mln
-0,970 mln
-0,680 mln
-0,810 mln
In begroting 2010, excl. ambt. lasten
0,891 mln
0,891 mln
0,891 mln
0,891 mln
0,891 mln
- 0,129 mln
-0,079 mln
+0,211 mln
+0,081 mln
+0,271 mln
Saldo excl. kapitaallasten -/+
-0,620 mln
Extra kapitaallasten door hogere investering
-0,293 mln
0
-0,095 mln
-0,108 mln
-0,107 mln
Saldo ten opzichte van budget 2010 +/-
-0,422 mln
-0,079 mln
+0,116 mln
-0,027 mln
+0,164 mln
Toelichting exploitatiekosten: Per saldo blijkt dat de scenario’s 0, 1 en 3 niet binnen het beschikbare exploitatiebudget gerealiseerd kunnen worden. De scenario’s 2 en 4 geven lagere tekorten te zien. Hierbij merken we echter op dat exploitatievoordelen pas beschikbaar kunnen komen op het moment dat de nieuwe zwembaden in gebruik zijn genomen. Dit zal voor het eerst in het begrotingsjaar 2014 echt zichtbaar zijn. Bovendien zal door sluiting van zwembaden sprake zijn van eenmalige kosten, zoals sloopkosten, frictiekosten etc. en dient de exploitatie van het nieuwe zwembad nog aanbesteed te worden. Mogelijk kunnen hierdoor hogere structurele lasten ontstaan en is het derhalve niet verstandig een mogelijk voordeel nu al in te boeken. Zodra de toekomstige exploitatieresultaten bekend zijn zullen wij u hierover nader informeren. Afweging: Indien we de inhoudelijke en financiële bevindingen naast elkaar zetten komen wij tot een voorkeur voor scenario 2 (sluiting van zwembad De Whee in Goor; realisatie in Markelo van een overdekt gedeelte met 25 x 15,4 m wedstrijdbassin met gedeeltelijk een beweegbare bodem bij het bestaande zwembad De Vijf Heuvels, incl. een nieuw overdekt peuterbassin van 30 m2 gerealiseerd; zwembad De Mors in Delden wordt gerenoveerd met als doel instandhouding). Voor ons geeft de doorslag dat dit scenario: a. de binnenbadactiviteiten in Hof van Twente in 1 binnenbad centreert, zodat, zeker op termijn, de exploitatie voordelig beïnvloed wordt; b. zwem- en poloclub de Hof gelegenheid biedt in één zwemaccommodatie alle clubactiviteiten te laten plaatsvinden; c. te realiseren is binnen de gestelde financiële kaders; d. ook de voorkeur geniet onder de leden van het Hofpanel
-64.D Wat is het alternatief? In het voorliggende onderzoek zijn de mogelijk realistische alternatieven uitgebreid onderzocht. Op basis van de resultaten van dit onderzoek hebben wij de conclusie getrokken dat er feitelijk geen realistisch alternatief onder de vier resterende scenario’s is opgenomen. Drie zwembadlocaties in stand houden vinden wij niet langer verantwoord, terwijl sluiting van het zwembad in Delden om verschillende redenen niet wenselijk is. In dit verband benoemen we: • Een voorziening waar overduidelijk vraag naar is verdwijnt; • Het sluiten van zwembad de Mors betekent een verzwakking van de toeristische infrastructuur in Delden; • Het maatschappelijk draagvlak voor deze variant ontbreekt, er valt uit Delden fors verzet te verwachten als gekozen wordt voor dit scenario. Gelet hierop achten wij een variatie op scenario 2 het enige realistische alternatief (scenario 2a). In plaats van een wedstrijdbad aan te bouwen aan zwembad de Vijf Heuvels in Markelo zou mogelijk volstaan kunnen worden met de realisatie van een wedstrijdbad op de plaats van het huidige overdekte 25 meter bassin in de Vijf Heuvels. Hiermee blijft er sprake van centralisatie van de binnenbadvoorzieningen in Markelo, terwijl de zwemclub de beschikking krijgt over een bassin dat aan de formele eisen doet voor polo- en zwemwedstrijden. Momenteel wordt onderzocht (quick and dirty) wat de financiële en inhoudelijke consequenties van deze variant (scenario 2a) zijn. Indien mogelijk worden deze nog voor de raadsbehandeling beschikbaar gesteld. We verwachten dat deze variant ook binnen het investeringsbudget van € 8 miljoen kan worden gerealiseerd. De verwachting is echter wel dat er met dit alternatief fors zal moeten worden ingeboet ten opzichte van de door Andres CS gepresenteerde optimale configuratie. 4.E Wat is het risico? Door de keuze voor scenario 2 zijn de risico’s fors afgenomen. Immers het huidige zwembadterrein is gemeentelijk eigendom, er is sprake van een beperkt aantal omwonenden en de inpassing van een dergelijke voorziening is zeer goed mogelijk zo blijkt uit de ruimtelijke beoordeling van dit scenario. Niettemin kleven er natuurlijk altijd risico’s aan een dergelijk omvangrijk project. Het grootste risico voor dit project betreft de marktwerking voor zowel de aanbesteding van de exploitatie als de bouw van de nieuwe accommodatie. In de onderliggende calculaties is rekening gehouden met marktconforme prijzen (anno 2010). Omdat de aanbesteding niet nu plaats kan vinden betekent dit een bepaald risico, we weten nu immers niet hoe de markt er begin 2012 uit ziet. 4.F Hoe ziet de vervolgprocedure er uit? Na het raadsbesluit m.b.t. dit voorstel zal de globale uitwerking van het beoogd scenario vertaald worden in een stedenbouwkundig plan en in een functioneel en technisch programma van eisen. Na vaststelling van beide documenten kan de noodzakelijke bestemmingsplanprocedure doorlopen worden. Gelijktijdig wordt het programma van eisen uitgewerkt in achtereenvolgens een schetsontwerp, voorlopig- en definitief ontwerp. Na goedkeuring van het bestemmingsplan en het definitieve ontwerp volgt een (Europese) aanbestedingsprocedure. Wij verwachten dat de uitvoering van scenario 2 in de tweede helft van 2012 van start kan gaan. Renovatie van het zwembad in Delden kan reeds in de loop van 2011 worden gestart en sloop van zwembad de Whee in Goor zal plaatsvinden na ingebruikname van het verbouwde zwembad in Markelo. 5 COMMUNICATIE Met alle stakeholders (huidige exploitanten, inwoners, zwemclubs, omwonenden, dorps- en stadsraden) is uitgebreid gecommuniceerd. Uit een representatieve peiling, uitgevoerd onder leden van het Hofpanel, blijkt dat scenario 2 op de meeste steun kan rekenen onder de bevolking van Hof van Twente. Verenigingen en exploitanten geven echter aan het meeste te
-7zien in het 0-scenario. Men ziet echter in dat de huidige financiële situatie keuzes maken noodzakelijk maakt en men heeft begrip voor de herziening van de oorspronkelijke keuze van de gemeenteraad. In de bijlage van de Oplegnotitie, welke deel uitmaakt van de onderliggende documentatie van dit dossier, is uitgebreid weergegeven wat de diverse doelgroepen hebben meegedeeld.
Burgemeester en wethouders van Hof van Twente de secretaris, de burgemeester,
drs. G. Twickler
H. Kok
Registratienummer
:
321084
Onderdeel programmabegroting
:
Programma 5. Welzijn en onderwijs
Behandeld door
:
R. Melenhorst, extern projectleider C. Volker, intern projectleider (Maatschappelijke ontwikkeling)
Datum besluitvorming door B&W
:
12 oktober 2010
Bijlagen
:
geen
Ter inzage gelegde stukken
:
1. 2. 3. 4. 5.
Rapport Toekomstvisie en scenario’s zwembaden, dd. 1 oktober 2010 Oplegnotitie projectgroep zwembaden, 5 oktober 2010 Rapportage I & O, resultaten onderzoek Hofpanel Studie variant 2a Andres c.s. (wordt nagezonden) memo aan gemeenteraad
