Detailhandelsnota Hof van Twente

Detailhandelsnota Hof van Twente 2013 – 2016

Inhoudsopgave 1 Voorwoord.......................................................................................4 2 Inleiding.............................................................................................5

2.1 2.2 2.3 2.4

Aanleiding..................................................................................5 Doelstelling. .............................................................................5 Vraagstelling. ...........................................................................5 Totstandkoming..........................................................................6

3 Vertreksituatie..............................................................................6 3.1 3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.1.4 3.1.5 3.1.6 3.1.7 3.1.8 3.2 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4

Aanbodsituatie gemeente Hof van Twente...................................7 Aanbodsituatie Goor................................................................10 Aanbodsituatie Markelo...........................................................13 Aanbodsituatie Delden............................................................15 Aanbodsituatie Diepenheim.....................................................18 Aanbodsituatie Hengevelde.....................................................21 Aanbodsituatie Bentelo............................................................24 Detailhandel buitengebied.......................................................24 Veranderingen in het aanbod..................................................25 Vraagsituatie gemeente Hof van Twente...................................26 Draagvlak................................................................................26 Bevolkingsontwikkeling: krimp en vergrijzing..........................26 Provinciale/ regionale ontwikkeling bevolking.........................28 Draagkracht.............................................................................28

4 Koopgedrag...................................................................................29 4.1 4.1.1 4.1.2 4.1.3 4.1.4 4.1.5 4.1.6 4.2 4.3

Koopstromenonderzoek............................................................29 Goor.........................................................................................29 Markelo....................................................................................31 Delden.....................................................................................32 Diepenheim.............................................................................34 Hengevelde.............................................................................35 Bentelo en Ambt Delden..........................................................37 Koopstromenanalyse................................................................37 Hofpanel........................................................................................... 38 4.3.1 Winkelbezoek................................................................................... 38 4.3.1.1 Boodschappen doen......................................................................... 38 4.3.1.2 Winkelen........................................................................................... 39 4.3.1.3 Oordeel over de detailhandel in Hof van Twente.............................. 39 4.3.1.4 Sterke punten en verbeterpunten detailhandel................................. 40 4.3.1.5 Trekpleisters..................................................................................... 40 4.3.1.6 Marktbezoek..................................................................................... 41 4.3.1.7 Koopzondag en koopavond.............................................................. 41 4.3.1.8 Online winkelen................................................................................ 41

5 Ontwikkelingen en Trends.......................................................42

2

5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6

Trends en ontwikkelingen.........................................................42 Demografie. .............................................................................42 Koopgedrag consument............................................................43 Retailers..................................................................................43 Dorpscentra............................................................................45 Online winkelen........................................................................46

6 Beleid en initiatieven..................................................................47 6.1 Rijksbeleid...............................................................................47 6.1.1 Nota Ruimte.............................................................................47 6.2 Provinciaal beleid.................................................................................48 6.2.1 6.2.2 6.3 6.4 6.4.1 6.4.2 6.4.3 6.4.4 6.4.5 6.4.6 6.4.7 6.4.8

Detailhandelsvisie Overijssel...................................................48 Omgevingsvisie Overijssel......................................................49 Plannen en initiatieven in de regio.............................................49 Lokaal beleid, plannen en initiatieven. .......................................49 Toekomstvisie Hof van Twente................................................49 Collegeprogramma..................................................................49 Masterplan Goor......................................................................50 Structuurvisie Goor..................................................................52 Bedrijventerreinenvisie............................................................52 Ambulante handel....................................................................53 Evenementen..........................................................................53 Winkeltijden.............................................................................54

7 De gewenste detailhandelsstructuur van de Hof van Twente..............................................................................................54 7.1 Rol gemeente...........................................................................55 7.1.1 Keuzes maken bij ruimtelijk detailhandelsbeleid.....................55 7.1.2 Afstemming met naburige gemeenten en Regio Twente.........55 7.1.3 Te onderzoeken actiepunten gemeente..................................56 7.1.3.1 Winkeltijden.............................................................................56 7.1.3.2 Ondernemersfonds..................................................................57 7.1.3.2.1 Werkwijze OZB-fonds............................................................57 7.1.3.2.2 Werkwijze Reclamefonds......................................................58 7.2 Toekomstige detailhandelsstructuur per kern..........................58 7.2.1 Goor.........................................................................................59 7.2.2 Actieprogramma Goor.............................................................59 Toekomstige detailhandelsstructuur Markelo..........................59 7.3 7.3.1 Actieprogramma Markelo........................................................60 7.4 Toekomstige detailhandelsstructuur Delden............................60 7.4.1 Actieprogramma Delden..........................................................61 7.5 Toekomstige detailhandelsstructuur Diepenheim. .....................61 7.5.1 Actieprogramma Diepenheim..................................................61 7.6 Toekomstige detailhandelsstructuur Hengevelde.....................62 7.6.1 Actieprogramma Hengevelde..................................................62 7.7 Toekomstige detailhandelsstructuur Bentelo. .........................62 7.7.1 Actieprogramma Bentelo.........................................................62 Buitengebied.............................................................................62 7.8 7.8.1 Actieprogramma buitengebied.................................................63 8 Gewenste acties en ambities voor de toekomstige detailhandelsstructuur van de Hof van Twente......... 63 8.1 Aanpassen van de winkeltijden. .................................................64 8.1.1 Reactie gemeente...................................................................65 8.2 Vormen van een ondernemersfonds.......................................65 8.2.1 Reactie gemeente...................................................................65 8.3 Bepalen van de gewenste toekomstige detailhandelsstructuur voor de kernen en het buitengebied. Inclusief de eigen ideeën omtrent de detailhandel in de Hof van Twente......................... 66 8.3.1 Reactie gemeente...................................................................67 9 Bijlagen...........................................................................................68 3

1

Voorwoord

Voor u ligt de detailhandelsnota 2013 - 2016 van de gemeente Hof van Twente. Het is een visiedocument voor de periode 2013 - 2016 dat ingaat op de ontwikkelingen die van invloed zijn op de bestaande en toekomstige detailhandel in de Hof van Twente. Zodoende ontstaat er een toetsingskader voor nieuwe initiatieven in relatie tot detailhandel in de gemeente Hof van Twente. Hieraan een termijn verbinden is discutabel, omdat de marktontwikkelingen het geformuleerde beleid kunnen inhalen. Echter, voor de gewenste duidelijkheid voor ondernemers/ investeerders en de nodige transparantie in de gemeentelijke besluitvorming, is beleid op detailhandel noodzakelijk. Aldus erkent de gemeente het belang van beleid door onderhavige detailhandelsnota op te stellen en erkent de gemeente eveneens dat dit beleid aan snelopvolgende veranderingen onderhevig is door er een termijn van 3 jaar aan te verbinden. In algemene zin zijn de bevolkingskrimp, de toename van schaalvergroting/ branchevervaging en de opkomst van internetverkoop van invloed op de detailhandelsstructuur, zo ook in de Hof van Twente. De opkomst van de webwinkel heeft een reële en nog groeiende positie ingenomen naast de traditionele detailhandel. Wat ons betreft dient de webwinkel een plek te krijgen in de bestaande detailhandelsstructuur zonder dat het aan elkaar afbreuk zou moeten doen. Een meedenkende houding over de mogelijke locaties van webwinkels/ internetverkooppunten van de gemeente Hof van Twente is hierbij gewenst. De discussies over de winkeltijden en de zondagopenstelling zijn hierbij ook van belang. Dergelijke onderwerpen zouden, voor de Twentse detailhandel en haar consument, een uniforme regionale aanpak behoeven. Echter de huidige praktijk is dat elke gemeente een eigen standpunt hierover inneemt, terwijl het juist een kans voor de regio kan zijn om zich hierin eenduidig te profileren. Wij staan dan ook een Twentse aanpak voor betreffende de detailhandel en de aanverwante onderwerpen, zoals de winkelopeningstijden. De gemeente Hof van Twente wil samen met andere overheden, ondernemers in de detailhandel en de consument de kansen en bedreigingen verkennen van de toekomstige detailhandelsstructuur om een goede afstemming in het aanbod en de kwaliteit te bereiken.

Mr. ing. B. Josh Sijbom Wethouder

4

2

Inleiding

2.1 Aanleiding Het vigerende detailhandelsbeleid van de gemeente Hof van Twente dateert van 2004. Zowel landelijk als in de Hof van Twente hebben zich in de hierop volgende jaren diverse ontwikkelingen voorgedaan. Te denken valt aan de toename en schaalvergroting van het aanbod, branchevervaging, opkomst van internetverkoop en de vraag naar perifere ontwikkelingsmogelijkheden. Ontwikkelingen/ trends, waaronder de recessie/ de krimp van de bevolking en de vermindering van het winkelbestand, vragen om een nieuwe visie. Voor een optimale verzorging van de lokale bevolking en perspectief voor ondernemers is het van wezenlijk belang dat er continu wordt gewerkt aan een gezond en duurzaam voorzieningenniveau. De ontwikkelingen in de detailhandelsstructuur in de gemeente Hof van Twente, maar ook gewijzigd rijks- en provinciaalbeleid op het gebied van detailhandel, vormen dan ook de aanleiding om een nieuwe visie te ontwikkelen. Van belang hierbij is om de doelen die behaald zijn, te behouden en de beoogde doelen die nog niet zijn bereikt, gepaard te laten gaan met concrete verbeteringsmogelijkheden vooral met in achtneming van de gevolgen van de bevolkingskrimp. 2.2 Doelstelling De detailhandelsnota 2013 - 2016 dient meerdere doelen. Zo geeft deze detailhandelsnota inzicht in de huidige stand van zaken van de detailhandel in de Hof van Twente en worden aanverwante ontwikkelingen en relevante beleidsstukken hierbij belicht. Vervolgens wordt een visie geformuleerd voor het gewenste detailhandelsbeleid in de Hof van Twente voor de komende 3 jaar. Bij deze visie wordt rekening gehouden met de rol die de gemeente hierbij kan spelen met in achtneming van haar kerntaken en de huidige tijd van bezuinigingen. Uiteindelijk zal de detailhandelsnota 2013 2016 het toetsingskader vormen voor toekomstige initiatieven in relatie met de detailhandel in de Hof van Twente. 2.3 Vraagstelling De centrale vraag in deze detailhandelsnota: • W at is de gewenste en duurzame detailhandelsstructuur voor de gemeente Hof van Twente die recht doet aan de wensen en behoeften van de inwoners c.q. consumenten en economisch perspectief biedt aan de ondernemers?

5

2.4 Totstandkoming De detailhandelsnota is op interactieve wijze tot stand gekomen, waarbij diverse keren overleg is gevoerd en een themabijeenkomst is gehouden met zowel de interne als externe stakeholders bestaande uit: • Ambtelijke vertegenwoordiging van de vakgebieden Ruimtelijke Ordening, Economische Zaken, Openbare Werken en Financiën. • Ondernemersverenigingen Hof van Twente • Ondernemers uit de Hof van Twente • Ondernemersplatform • Hofpanel • Leden van de gemeenteraad Hof van Twente • Vertegenwoordiging van de Kamer van Koophandel (KvK) • Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD) • Wethouder mr. ing. B.J. Sijbom, portefeuillehouder Economische Zaken. 3

Vertreksituatie

Deze detailhandelsnota maakt gebruik van cijfermateriaal ten aanzien van inwonersaantallen. Deze cijfers zijn afkomstig van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), de Gemeentelijke Basis Administratie (GBA)1 en de Basis Administratie adressen en gebouwen (BAG)2. Het CBS stelt enkel de inwonersaantallen in het totaal op. Nu de gemeente Hof van Twente een samengestelde gemeente is van zeven gemeentedelen3, zijn voor de inwonersaantallen de GBA en de BAG geraadpleegd. Via de BAG wordt beoordeeld binnen welk gemeentedeel het adres is gelegen. In het kader van deze detailhandelsnota worden de volgende kernen (op grond van de gemeentedelen) onderscheiden, Goor, Markelo, Delden, Diepenheim, Hengevelde en Bentelo. Ambt Delden niet, omdat het geen samenhangende kern is maar een (in formele zin) postcodegebied. Wel gaat de detailhandelsnota in op de detailhandel in het buitengebied in algemene zin. Binnen de gemeente is een detailhandelsaanbod aanwezig met een winkel vloeroppervlak (hierna: wvo) van in totaal 54.367 m². Het winkelaanbod is verspreid over de naar inwonertal grootste kernen, te weten Goor (12.430 inwoners), Markelo (7.579 inwoners), Delden (7.410 inwoners), Diepenheim (2.639) en Hengevelde (2.090 inwoners). In de kleinere kern Bentelo (1.583 inwoners) en de buurtschappen zijn navenant minder tot geen winkels (meer) gevestigd. In dit hoofdstuk zal een nadere weergave worden gegeven van het huidige detailhandelsaanbod en het beschikbare draagvlak. Dit zal eerst op gemeentelijk niveau zijn, waarna het per kern inzichtelijk wordt gemaakt. Voor kwantitatieve aanbodgegevens is gebruik gemaakt van het cijfermateriaal van Locatus.

6

1 2 3

De GBA zal worden vervangen door het Basis Registratie Personen (BRP) medio 2013. De registratiesystemen, de GBA en de BAG, zijn in beheer van de Nederlandse gemeenten. Zo ook bij de gemeente Hof van Twente, afdeling Publiekszaken. Gemeentedelen Hof van Twente: Goor, Ambt Delden, Stad Delden, Diepenheim, Markelo, Bentelo en Hengevelde.

Nota bene In deze detailhandelsnota worden stellingen geformuleerd naar aanleiding van cijfermateriaal over inwonersaantallen en wvo’s. Deze stellingen zijn een benadering van de praktijk en geen absoluut gegeven. In de praktijk doet zich namelijk de situatie voor dat inwoners aankopen doen in een bepaalde kern die niet overeenkomt met het gemeentedeel waarin het woonadres is gelegen volgens de BAG. Nu deze praktijk echter tot de minderheid behoort en dus nagenoeg geen invloed heeft op de geformuleerde stellingen ten aanzien van inwonersaantallen en wvo‘s, is de voornoemde werkwijze met de kernen (Markelo, Delden, Diepenheim, Hengevelde en Bentelo) toch verkozen. 3.1 Aanbodsituatie gemeente Hof van Twente Kengetallen aanbod 2012 Hieronder volgt een overzicht van het huidige detailhandelsaanbod in de gemeente Hof van Twente, uitgesplitst naar de dagelijkse en nietdagelijkse artikelensector. Tevens wordt een vergelijking gemaakt met het Nederlandse gemiddelde (totale winkelaanbod / totaal aantal inwoners Nederland).

Hof van Twente Nederland

Aantal winkels1 - waarvan dagelijks - waarvan niet-dagelijks Aantal m² wvo - waarvan dagelijks - waarvan niet-dagelijks Aantal m² wvo/1.000 inw. - waarvan dagelijks - waarvan niet-dagelijks

1

Bron: Locatus Benchmark Verkenner, 21-03-2012

213 58 155 54.367 27.847.397 15.056 5.616.246 39.311 22.231.151 1.536 1.679 425 339 1.111 1.340

Exclusief de markten, de webwinkels en de functiegebonden detailhandel.

Het winkelaanbod in de Hof van Twente is 54.367 m² wvo (winkelvloeroppervlak) groot, verspreid over 213 winkels. Met een aanbod van 1.536 m² wvo per 1.000 inwoners beschikken de inwoners van Hof van Twente gemiddeld over een kleiner winkelaanbod dan het landelijk gemiddelde aanbod per 1.000 inwoners (1.679 m² wvo). In de dagelijkse sector beschikken zij gemiddeld over een iets groter winkelvloeroppervlak, namelijk 425 m² wvo tegen 339 m² wvo landelijk. In de niet-dagelijkse sector is het oppervlak 1.111 m² wvo tegen 1.340 m² wvo landelijk. Op basis hiervan kan geconcludeerd worden dat Hof van Twente een sterk vertegenwoordigd dagelijks aanbod heeft en dat het niet-dagelijkse aanbod meer beperkt is.

7

Regionale aanbodvergelijking Het volgende figuur brengt het aanbod binnen de gemeente Hof van Twente in beeld (in m² wvo per 1.000 inwoners), waarbij een vergelijking wordt gemaakt met de omliggende gemeenten.

Binnen de regio kent Enschede met 283.736 m² wvo absoluut gezien het meest omvangrijke winkelaanbod. Per hoofd van de bevolking heeft de gemeente Hof van Twente minder aanbod. Alleen de gemeente Berkelland heeft minder winkelmeters per hoofd van de bevolking. (Gemeente Berkelland is geen onderdeel van de Regio Twente, maar van de Regio Achterhoek). Het dagelijkse aanbod is in Hof van Twente echter groter dan in de meeste buurgemeenten. Alleen de gemeente Haaksbergen heeft een groter dagelijks aanbod. Hof van Twente heeft daarmee in de dagelijkse sector een koppositie in de regio. In de branchegroep In/Om Huis heeft Hof van Twente het kleinste aanbod per 1.000 inwoners. Binnen de andere branchegroepen in de niet-dagelijkse sector, mode & luxe/ vrije tijd en detailhandel overig, behoort de Hof van Twente tot de middenmoot. Opbouw van het aanbod Onderstaande tabel geeft de opbouw van het aanbod naar branchegroep binnen de gemeente Hof van Twente en haar kernen weer (in absoluut aantal m² wvo, van groot naar klein), exclusief het buitengebied.4

Branchegroep

Goor

Delden Markelo Henge- Diepen- Ambt Bentelo

Hof van

velde heim Delden Twente

Dagelijks 7.998 3.090 2.308 695 665 0 300 15.056 Mode & Luxe 6.509 3.091 520 1.049 370 0 0 11.539 Vrije tijd 849 586 192 200 0 0 0 1.827 In/Om Huis 11.174 6.507 2.464 760 859 1.300 260 23.324 Overig 2.456 105 0 0 60 0 0 2.621 Totaal

8

28.986 13.379 5.484 2.704 1.954 1.300

560 54.367

Bron: Locatus Benchmark Verkenner, 21-03-2012

4 De detailhandel in het buitengebied zal in een ander hoofdstuk worden behandeld.

• Goor (28.986 m² wvo) heeft het meest uitgebreide winkelaanbod van de gemeente. Ruim de helft van het aanbod in de gemeente Hof van Twente ligt in Goor. Dit geldt voor bijna alle branchegroepen. • Na Goor hebben Delden (13.379 m² wvo) en Markelo (5.484 m² wvo) het grootste winkelaanbod. Beide kernen beschikken over een compleet dagelijks winkelaanbod en enig aanvullend niet-dagelijks winkelaanbod. • De kernen Hengevelde, Diepenheim en Bentelo hebben maar een heel beperkt winkelaanbod. In Hengevelde zijn 15 winkels (2.704 m² wvo). Het aanbod Mode & Luxe in Hengevelde maakt bijna 40% van het totale winkelvloeroppervlak uit, maar bestaat uit slechts twee relatief grote winkels (ieder circa 500 m² wvo). Het winkelaanbod in Diepenheim is 1.954 m² wvo groot, verspreid over 15 winkels. In Bentelo zijn maar twee winkels gevestigd (560 m² wvo), waaronder de supermarkt (300 m² wvo). • Supermarkten zijn door het grote aantal bezoekers dat zij wekelijks trekken5 sterk bepalend voor de detailhandelsstructuur. In totaal zijn er 13 supermarkten in Hof van Twente (11.535 m² wvo). In Goor zijn vier supermarkten gevestigd, waaronder Aldi en Lidl, de enige twee discounters van de gemeente. In zowel Delden als Markelo zijn twee supermarkten gelegen in aanvullende marktsegmenten. De kernen Hengevelde, Diepenheim en Bentelo hebben ieder een kleine supermarkt. • Het winkelaanbod in Goor heeft door het grote aanbod een belangrijke verzorgingsfunctie voor de hele gemeente. Dit geldt vooral voor de dagelijkse boodschappen, maar ook voor nietdagelijkse aankopen is Goor de belangrijkste aankoopplaats van de gemeente. • Het winkelaanbod in Delden en Markelo heeft vooral een functie voor de eigen kern. Daarnaast vervult het ook een boodschappenfunctie voor het omliggende buitengebied. Vooral Delden kan daarnaast ook nog profiteren van toerisme. Het bestedingsgedrag van toeristen is echter heel anders dan dat van reguliere consumenten. Hierdoor zorgt het aanwezige toerisme niet voor veel extra marktmogelijkheden voor winkels in het dagelijks aanbod. • Het winkelaanbod in de overige kernen heeft vooral een functie voor de eigen inwoners. • De filiaalbedrijven die zijn gevestigd in de gemeente (zoals de supermarkten en Hema, Marskramer, Blokker, Kruidvat en Action) liggen vooral in de grotere kernen Goor, Delden en Markelo. In de kleinere kernen bestaat het grootste deel van het winkelaanbod uit zelfstandige ondernemers.

9

5 Een gemiddelde supermarkt (ca. 1.000 m² wvo) trekt wekelijks ruim 10.000 klanten.

3.1.1 Aanbodsituatie Goor Opbouw voorzieningenstructuur Het centrum van Goor, globaal het gebied tussen ‘t Schild (de historische stadskern) en de Nieuwe Stad, heeft zich ontwikkeld als belangrijkste locatie voor voorzieningen. De Grotestraat is van oudsher de straat waarlangs winkels, horeca en overige publieksgerichte voorzieningen gevestigd waren. Later zijn rondom het Weversplein en bij De Höfte meer grootschalige projecten ontwikkeld. Buiten het centrum van Goor is in de westelijke woonwijk een klein voorzieningencluster ontwikkeld (De Whee), met onder meer supermarkt EMTÉ en een Marskramer. In de voorzieningenstructuur van Goor is daarnaast de aanwezigheid van de min of meer solitaire supermarkt aan de Van Kollaan (Jumbo) relevant.Op het bedrijventerrein Zenkeldamshoek zijn daarnaast enkele solitaire, grootschalige perifere detailhandelsvestigingen. Verspreid over de kern zijn nog op diverse plaatsen kleinere winkels aanwezig.

10

Branchering aanbod In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van het aanbod naar branches binnen Goor (genoemd inwonertal is van 1 januari 2012, bron: GBA/ BAG). Tevens is een vergelijking gemaakt met het winkelaanbod in plaatsen met een vergelijkbaar inwonertal (alle kernen in Nederland met 10.000 tot 15.000 inwoners).

Goor (12.430 inwoners) aantal

m² wvo

Vergelijkbare plaatsen (10.000-15.000 inwoners)*

m² wvo

winkels per winkel

aantal m² wvo

m² wvo

winkels per winkel

Levensmiddelen Persoonlijke verzorging dagelijkse artikelen Warenhuis Kleding en mode Schoenen en lederwaren Juwelier en optiek Huishoudelijke en luxe Antiek en kunst Sport en spel Hobby Media Dier en plant Bruin- en witgoed Fiets- en autoaccessoires Doe-het-zelf Wonen Detailhandel overig niet-dagelijkse artikelen

21 7.165 341 5 833 167 26 7.998 308 1 450 450 17 3.098 182 2 952 476 4 229 57 4 1.550 388 1 230 230 4 610 153 1 30 30 2 209 105 7 1.734 248 2 258 129 5 3.343 669 4 4.741 1.185 4 1.098 275 3 2.456 819 61 20.988 344

18 4.599 4 696 22 5.295 1 547 16 2.573 3 671 4 261 3 833 1 162 3 932 2 186 2 323 7 3.058 3 472 3 659 3 2.921 9 5.730 4 746 64 20.074

256 174 241 547 161 224 65 278 162 311 93 162 437 157 220 974 637 187 314

Totaal detailhandel

87 28.986

86

295

* gecorrigeerd naar het inwonertal van Goor Bron: Locatus Benchmark Verkenner, 21-03-2012

333

25.369

• Het dagelijkse winkelaanbod in Goor is relatief groot ten opzichte van vergelijkbare plaatsen. Vooral het aanbod levensmiddelen is groot. • Het niet-dagelijkse winkelaanbod is ongeveer even groot als in vergelijkbare plaatsen. Het aanbod Kleding en mode, Huishoudelijke en luxe artikelen, Fiets- en autoaccessoires, Doe-het-zelf en Overige detailhandel is sterk vertegenwoordigd. Goor heeft relatief weinig aanbod in de branches Sport en spel, Dier en plant, en Wonen. Dit komt voor een belangrijk deel door een relatief kleine omvang van winkels in deze branches (schaalgrootte).

11

Sterkte-zwakteanalyse Hieronder volgt een overzicht van de sterkten en zwakten van het winkelaanbod in Goor.6 Sterk Branchering/ • Sterk supermarktaanbod trekkersbeeld • D e enige twee discounters van de gemeente • Aanwezigheid warenhuis (Hema) •H oreca, als ondersteunende factor voor de detailhandel, is aanwezig •E r is een weekmarkt dat een spin-off effect kan hebben voor de detailhandel Routing/opzet • Sterk winkelcluster rondom warenhuis Hema

Zwak •S terke supermarkten buiten het centrum •B uiten het centrum nieuw winkelgebied (De Whee) met één supermarkt en twee subtrekkers2 (drogist Dio en huishoudelijke artikelen Marskramer)3. • De subtrekker Blokker ligt buiten het kernwinkelgebied • Veel leegstand in het kernwinkelgebied • Grote spreiding van winkels in het centrum. Onderbrekingen in het winkelfront, waardoor geen samenhangend centrumgebied • Onaantrekkelijke looproute door stegen in centrum, o.a. Binnenstraat en Possestraat

Uitstraling

• Herkenbare winkelstraat (Grotestraat) in centrum

• In het centrum is de sfeer en verblijfsfunctie niet optimaal

Openbare ruimte

• Beeldbepalend plein ( Sterplein) op centrale plek in centrum

• Neutraal

Ligging/ • Centrum ligt centraal bereikbaarheid in de kern

• Neutraal

Parkeren 4

• Parkeerdruk in het centrum (De Höfte, Weversplein) door het ontbreken van een parkeerregime (bijvoorbeeld blauwe zone) • Er zijn zogenaamde “verstopte” parkeerplaatsen, zijnde geïsoleerde op zichzelf staande parkeerplekken

• Aanwezigheid grote en herkenbare parkeerterreinen op korte afstand van winkels in het centrum (De Höfte, Weversplein)

Ondernemers • Actieve ondernemersvereniging (Goor Collectief)

• Geen gezamenlijke openingstijden. Wel gezamenlijke koopzondagen

Een subtrekker is een winkel die door bezoekersaantallen en het consumentengedrag van bezoekers bepalend is voor de (detailhandels)structuur binnen centra en bezoekersstromen naar het winkelgebied genereren. Een subtrekker heeft minder trekkracht dan een trekker zoals een supermarkt. 3 Nota bene: de ontwikkeling van een kleiner functioneel winkelgebied bij een woonwijk past wel in de trend van opkomst van dergelijke winkelgebieden naast het centrum. 4 Parkeeronderzoek 2013. 2

12

6 Voor Goor is een masterplan opgesteld tot ontwikkeling van het centrum. Verder op in deze detailhandelsnota wordt het masterplan behandeld.

3.1.2 Aanbodsituatie Markelo Opbouw voorzieningenstructuur Het grootste deel van het winkelaanbod (4.350 m² wvo) in Markelo is geconcentreerd in het centrum (hoofdzakelijk de Grotestraat). Het centrum ligt in de zuidwesthoek van Markelo, decentraal in de kern. De bereikbaarheid is echter goed. Buiten het centrum is nog 1.134 m² wvo gelegen. Dit aanbod bestaat voor ruim de helft uit Welkoop. Verspreid over de kern zijn diverse winkels gevestigd. Branchering aanbod In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van het aanbod naar branches binnen Markelo (genoemd inwonertal is van 1 januari 2012, bron: GBA/ BAG). Tevens is een vergelijking gemaakt met het winkelaanbod in plaatsen met een vergelijkbaar inwonertal (alle kernen in Nederland met 7.500 tot 10.000 inwoners).

aantal m² wvo

m² wvo

winkels per winkel

Levensmiddelen Persoonlijke verzorging dagelijkse artikelen Warenhuis Kleding en mode Schoenen en lederwaren Juwelier en optiek Huishoudelijke en luxe Antiek en kunst Sport en spel Hobby Media Dier en plant Bruin- en witgoed Fiets- en autoaccessoires Doe-het-zelf Wonen Detailhandel overig niet-dagelijkse artikelen Totaal detailhandel

Markelo (7.579 inwoners)

7 2.090 2 218 9 2.308 0 - 2 316 0 - 1 89 2 115 0 - 0 - 0 - 1 192 5 1.159 2 155 1 480 0 - 2 670 0 - 16 3.176 25 5.484

299 109 256 - 158 - 89 58 - - - 192 232 78 480 - 335 - 199 219

Vergelijkbare plaatsen (7.500-10.000 inwoners)* aantal m² wvo

m² wvo

winkels per winkel

10 2.403 3 387 13 2.790 0 - 6 909 1 220 1 99 2 424 0 - 1 235 1 76 1 129 4 1.864 2 250 2 387 2 1.213 4 2.395 1 296 28 8.497 41 11.287

240 129 215 152 220 99 212 235 76 129 466 125 194 607 599 296 303 275

* gecorrigeerd naar het inwonertal van Markelo Bron: Locatus Benchmark Verkenner, 21-03-2012

• Markelo beschikt over een dagelijks winkelaanbod dat iets kleiner is dan gemiddeld in kernen met een gelijk inwonertal. Het aanbod is, vooral in de branche Levensmiddelen, kleiner en er zijn nauwelijks speciaalzaken in de Levensmiddelen. • Het niet-dagelijkse aanbod is fors kleiner dan in plaatsen met een vergelijkbaar inwonertal. Een belangrijke reden hiervoor is het ontbreken van winkels in bepaalde branches in Markelo (o.a. Schoenen, Sport en spel en Doe-het-zelf). Daarnaast zijn bepaalde branches relatief ondervertegenwoordigd (zoals Dier en plant en Wonen). 13

Sterkte-zwakteanalyse Hieronder volgt een overzicht van de sterkten en zwakten van het winkelaanbod in Markelo. Zwak Sterk • Relatief klein winkelaanbod, door Branchering/ • Twee supermarkten in onder andere de afwezigheid van trekkersbeeld aanvullende marktsegmenten, bepaalde branches centraal in het centrumgebied • Compleet dagelijkse aanbod • Horeca, als ondersteunende factor voor de detailhandel, is aanwezig • Er is een weekmarkt dat een spin-off effect kan hebben voor de detailhandel Routing/opzet • Compact centrumgebied • Heldere routing

• Het westelijke deel van de Grotestraat wordt veelvuldig onderbroken door nietwinkelfuncties

Uitstraling

• Sfeervolle uitstraling

• Grote fabrieksgebouwen midden in het centrum (Arkervaart en voormalige melkfabriek Coberco)

Openbare ruimte

• Nieuwe straatinrichting

• Neutraal

Ligging/ • Goed bereikbaar centrum bereikbaarheid

Parkeren

• Voldoende parkeergelegenheid • Parkeerterreinen zijn relatief klein •H eldere parkeerstructuur (geen parkeerregime) ontbreekt

Ondernemers • Goed investeringsniveau in winkel (interieur en exterieur)

14

• De verkeersintensiteit in de Grotestraat kan hoog zijn, waardoor de ouderen de verkeersveiligheid als niet groot ervaren

• Neutraal

3.1.3 Aanbodsituatie Delden Opbouw voorzieningenstructuur Het grootste deel van het winkelaanbod (11.149 m² wvo) in Delden is geconcentreerd in het centrum (Langestraat en Kortestraat). Delden heeft een toeristische functie. Dat is terug te zien in het aanwezige aanbod (galeries, musea, etc.). Ook het Landgoed Twickel verzorgt de toeristische aantrekkingskracht voor het centrum van Delden. Buiten het centrum liggen er op het bedrijventerrein van Delden diverse (grootschalige) perifere detailhandelsvestigingen, waaronder twee doe-het-zelfzaken. Verspreid over de kern zijn nog diverse winkels gevestigd. Branchering aanbod In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van het aanbod naar branches binnen Delden (genoemd inwonertal is van 1 januari 2012, bron: GBA/ BAG). Tevens is een vergelijking gemaakt met het winkelaanbod in plaatsen met een vergelijkbaar inwonertal (alle kernen in Nederland met 5.000 tot 7.500 inwoners).

15

aantal m² wvo

m² wvo

winkels per winkel


Delden (7.410 inwoners)

10 2.640 3 450 13 3.090 1 365 9 1.435 2 219 4 167 5 730 2 175 2 271 3 205 1 110 8 1.112 3 356 2 498 2 440 8 4.101 2 105 54 10.289 67 13.379

264 150 238 365 159 110 42 146 88 136 68 110 139 119 249 220 513 53 191 200


m² wvo

winkels per winkel

10 2.430 3 385 13 2.815 0 - 6 1.045 1 163 2 96 2 467 0 - 1 319 1 59 1 126 4 1.660 1 237 2 333 2 1.045 5 3.016 2 311 30 8.566 43 11.381

243 128 217 174 163 48 234 319 59 126 415 237 167 5223 603 156 286 265

* gecorrigeerd naar het inwonertal van Delden Bron: Locatus Benchmark Verkenner, 21-03-2012

• Delden beschikt over een dagelijks winkelaanbod dat vergelijkbaar is met het aanbod in kernen van vergelijkbare omvang. • Het niet-dagelijkse winkelaanbod is in Delden relatief groot ten opzichte van kernen van vergelijkbare omvang. Vooral in de branches Warenhuis, Kleding en mode, Huishoudelijk en luxe, en Wonen is het aanbod groot. Daarentegen is het aanbod in de branches Dier en plant en Doe-het-zelf klein in wvo.

16

Sterkte-zwakteanalyse Hieronder volgt een overzicht van de sterkten en zwakten van het winkelaanbod in het centrum van Delden. Sterk Branchering/ • Twee supermarkten trekkersbeeld • Aanwezigheid van warenhuis Hema • Subtrekker Kruidvat • Horeca, als ondersteunende factor voor de detailhandel, is aanwezig • Toeristische status, waardoor de winkels ook op zondag open kunnen zijn Landgoed Twickel heeft een sterk toeristisch spin-off effect voor het centrum van Delden • Er is een weekmarkt dat een spin-off effect kan hebben voor de detailhandel • Er is een maandelijkse streekmarkt dat zowel publiek aantrekt van binnen als van buiten de kern Routing/opzet • Heldere structuur

Zwak

Uitstraling

• Neutraal

• Historische panden • Sfeervol centrum • Beschermd stadsgezicht

Openbare • Goed verzorgde openbare ruimte ruimte die past bij het historische karakter van Delden-Centrum Ligging/ • Goed bereikbaar bereikbaarheid • D elden is bereikbaar per trein en per bus Parkeren

• Gratis parkeren zonder blauwe zone

Ondernemers • Veel zelfstandigen, waardoor een uniek en gevarieerd winkelaanbod ontstaat • Goed investeringsniveau in winkel (interieur en exterieur)

• De relatie tussen de supermarkten en het kernwinkelgebied aan de Langestraat is matig

• Centrum is langgerekt met over de hele Langestraat relatief veel onderbrekingen door nietwinkelfuncties en leegstand

• In algemene zin neutraal • Parkeerdruk als er bevoorrading plaatsvindt

• De Langestraat is minder goed bereikbaar als er vrachtverkeer is, wel of niet voor de bevoorrading van de winkels • De parkeerdruk bij de twee supermarkten kan hoog zijn • Het parkeren tijdens de markt kan lastig zijn • Openingstijden op de zondagen worden niet eenduidig uitgevoerd

• In de kern Delden is sprake van een sterke toevloeiing van vreemde koopkracht voor de niet-dagelijkse artikelensector. 17

3.1.4 Aanbodsituatie Diepenheim Opbouw voorzieningenstructuur Bijna alle winkels in Diepenheim liggen in het centrum van de kern (Goorseweg en Grotestraat). Twee winkels liggen buiten het centrum. Branchering aanbod In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van het aanbod naar branches binnen Diepenheim (genoemd inwonertal is van 1 januari 2012, bron: GBA/ BAG). Tevens is voor de dagelijkse sector een vergelijking gemaakt met het winkelaanbod in plaatsen met een vergelijkbaar inwonertal (alle kernen in Nederland met 2.000 tot 3.500 inwoners). Ook voor Diepenheim geldt dat voor het niet-dagelijkse winkelaanbod de vergelijking moeilijk te maken is. Het niet-dagelijkse aanbod bestaat in kleine kernen uit slechts enkele winkels die vaak een historie hebben in de kern. De winkels zijn net als in Hengevelde lokaal geworteld. Een vergelijking tussen Diepenheim en kernen met een gelijk inwonertal is moeilijk te maken en sterk afhankelijk van de toevallige aan- of afwezigheid van enkele winkels. Om geen vertekend beeld te krijgen wordt een vergelijking voor het niet-dagelijkse aanbod in Diepenheim achterwege gelaten.

18


Diepenheim (2.639 inwoners) aantal m² wvo

m² wvo

winkels per winkel


m² wvo

winkels per winkel

3 665 222 3 723 241 0 - - 1 53 53 3 665 222 4 776 194 0 - - 1 110 110 1 20 20 0 - - 2 115 58 2 125 63 0 - - 0 - - 0 - - 2 320 160 0 - - 1 60 60 0 - - 2 479 240 1 60 60 12 1.289 107 15 1.954 130

* gecorrigeerd naar het inwonertal van Diepenheim Bron: Locatus Benchmark Verkenner, 21-03-2012

• Het dagelijkse winkelaanbod in Diepenheim is ongeveer even groot als in vergelijkbare kernen. Een winkel in persoonlijke verzorgingsartikelen ontbreekt.

19

Sterkte-zwakteanalyse Hieronder volgt een overzicht van de sterkten en zwakten van het winkelaanbod in Diepenheim. Sterk Branchering/ • De slager heeft een sterke trekkersbeeld aantrekkingskracht op publiek, zowel binnen als buiten de kern • Aanwezigheid van een supermarkt • Aanbod sterk gericht op toeristen, o.a. galeries • Horeca, als ondersteunende factor voor de detailhandel, is aanwezig • Toeristische status, waardoor de winkels ook op zondag open kunnen zijn • Spin-off effect mogelijk voor de detailhandel door de ontwikkeling van het “KunstWerk Diepenheim” Routing/opzet • Neutraal

Zwak

Uitstraling

• Beschermd stadsgezicht • Sfeervolle uitstraling • Aan Grotestraat diverse historische panden

• Neutraal

Openbare

• Verzorgd • Aantrekkelijk plein centraal in de kern

• Neutraal

Ligging/ • Centraal in de kern bereikbaarheid • G oed bereikbaar door ligging van doorgaande weg Parkeren •V oldoende en zonder parkeerregime

• Supermarkt is klein en ligt decentraal ten opzichte van het grootste deel van het winkelaanbod, maar het vormt wel een cluster met de slager

• Het centrumgebied is niet compact en wordt onderbroken door andere (niet-winkel) functies

• Neutraal

• Neutraal

Ondernemers • V eel zelfstandige ondernemers • Neutraal •O ndernemers spelen in op toerisme (o.a. uitstraling winkels, etalages, galeries)

20

3.1.5 Aanbodsituatie Hengevelde Opbouw voorzieningenstructuur Bijna alle winkels in Hengevelde liggen in het centrumgebied (rondom de kerk) van Hengevelde. Eén grote bruidsmodewinkel ligt op het bedrijventerrein. Verder zijn er twee verspreid gelegen winkels. Branchering aanbod In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van het aanbod naar branches binnen Hengevelde (genoemd inwonertal is van 1 januari 2012, bron: GBA/ BAG). Tevens is voor de dagelijkse sector een vergelijking gemaakt met het winkelaanbod in plaatsen met een vergelijkbaar inwonertal (alle kernen in Nederland met 1.000 tot 2.500 inwoners). Voor het niet-dagelijkse winkelaanbod is de vergelijking moeilijk te maken. Het niet-dagelijkse aanbod bestaat in kleine kernen uit slechts enkele winkels, die vaak een historie hebben in de kern. Ze zijn lokaal geworteld. Dit geldt ook voor Hengevelde (onder andere paardensportzaak in het centrum en een bruidsmodewinkel op het bedrijventerrein). Een vergelijking tussen Hengevelde en kernen met een gelijk inwonertal is moeilijk te maken en sterk afhankelijk van de toevallige aan- of afwezigheid van enkele winkels. Om geen vertekend beeld te krijgen wordt een vergelijking voor het nietdagelijkse aanbod in Hengevelde achterwege gelaten.

21

Hengevelde (2.090 inwoners) aantal m² wvo

m² wvo

winkels per winkel


m² wvo

winkels per winkel

Levensmiddelen 5 575 115 3 449 150 Persoonlijke verzorging 1 120 120 0 - - dagelijkse artikelen 6 695 116 3 449 150 Warenhuis 0 - - Kleding en mode 2 804 402 Schoenen en lederwaren 0 - - Juwelier en optiek 0 - - Huishoudelijke en luxe 2 245 123 Antiek en kunst 0 - - Sport en spel 1 200 200 Hobby 0 - - Media 0 - - Dier en plant 1 60 60 Bruin- en witgoed 1 80 80 Fiets- en autoaccessoires 0 - - Doe-het-zelf 1 175 175 Wonen 1 445 445 Detailhandel overig 0 - - niet-dagelijkse artikelen 9 2.009 223 Totaal detailhandel 15 2.704 180

* gecorrigeerd naar het inwonertal van Hengevelde Bron: Locatus Benchmark Verkenner, 21-03-2012

• Het dagelijkse winkelaanbod is in vergelijking met het aanbod in vergelijkbare plaatsen groot. Dit komt onder andere door de aanwezigheid van een winkel in de branche Persoonlijke verzorging.

22

Sterkte-zwakteanalyse Hieronder volgt een overzicht van de sterkten en zwakten van het winkelaanbod in Hengevelde.

23

Sterk Branchering/ • Aanwezigheid van een trekkersbeeld supermarkt • Ook al is het een kleine kern, er zijn speciaalzaken, zoals de bakker/ slager/ drogist/ winkel in bedrijfskleding • Horeca, als ondersteunende factor voor de detailhandel, is aanwezig Routing/opzet • C ompact in het centrum nabij de kerk

Zwak

Uitstraling

• Dorpse uitstraling

• Neutraal

Openbare

•Verzorgde openbare ruimte

• De Goorsestraat is een drukke doorgaande weg die de winkels scheidt • Een voetgangersverbinding die zorgt voor een verbinding tussen de verschillende delen van het centrumgebied ontbreekt aan de Goorsestraat

• Supermarkt is klein • Spin-off effect voor het centrum, van de grootschalige bruidsmodewinkel op het bedrijventerrein, is niet direct aanwezig.

• Naast de compacte opstelling nabij de kerk, ontbreekt het centrumgevoel in de rest van het centrum door een matige clustering van het winkelaanbod en door de barrièrewerking van de provinciale Goorsestraat (N347)

Ligging/ • Winkels zijn goed bereikbaar bereikbaarheid d oor ligging aan of nabij Goorsestraat Parkeren •R uim voldoende parkeergelegenheid

• Neutraal

Ondernemers • V eel zelfstandigen •D oor ondernemersgeest/ saamhorigheid worden veel (bedrijfs) evenementen georganiseerd

• Neutraal

• Neutraal

3.1.6 Aanbodsituatie Bentelo Een aanbodanalyse voor Bentelo, zoals gedaan is voor de overige kernen in Hof van Twente kan niet worden gemaakt. Het aanbod en het aantal inwoners in Bentelo (1.583, bron: GBA/ BAG) is dermate klein dat een vergelijking niet te maken is. Tevens ontbreken samenhangende winkelgebieden. Wel zijn er enige speciaalzaken aanwezig die qua historie al geruime tijd daar zijn gevestigd.

3.1.7 Detailhandel buitengebied De Hof van Twente heeft een omvangrijk buitengebied, met buurtschappen/ lintbebouwingen en solistische (agrarische) bouwwerken en erven. In het buitengebied zijn detailhandel locaties aanwezig. Veelal is de vestiging van een dergelijke locatie in het buitengebied historisch zo gegroeid. Vaak betreft het een grootschalige/ specialistische detailhandel of is er sprake van een agrarische link, bijvoorbeeld door de verkoop van landelijke/ eigen geproduceerde producten. Afhankelijk van het aanbod hebben deze locaties een aantrekkende werking op publiek binnen dan wel buiten de kern of de Hof van Twente

24

3.1.8 Veranderingen in het aanbod Binnen het detailhandelsaanbod in de gemeente Hof van Twente hebben zich de afgelopen jaren verschillende veranderingen voorgedaan. Hieronder staan de belangrijkste veranderingen die van invloed zijn geweest op de omvang en samenstelling van het totale aanbod. • Het aantal winkels binnen de gemeente Hof van Twente is sinds 2004 (het jaar van de vorige detailhandelsnota) afgenomen van 222 in 2004 (bron: Locatus Verkenner, uittreksel van april 2004) tot 213 in 2012. Het totale winkelvloeroppervlak is daarentegen toegenomen van 44.575 m² wvo in 2004 tot 54.367 m² wvo in 2012. • Het dagelijkse winkelaanbod is sinds 2004 met circa 17% toegenomen tot 15.056 m² wvo in 2012. Dit is meer dan gemiddeld in Nederland (ca. + 11% in de periode 2002-2012). Het aantal winkels in de dagelijkse sector daalde echter van 65 in 2004 tot 58 in 2012 (-11%). Deze afname is sterker dan gemiddeld in Nederland (ca. 6% krimp tussen 2002 en 2012). Geconcludeerd kan worden dat in Hof van Twente de schaalvergroting sterker is geweest dan in overig Nederland. • Het niet-dagelijkse winkelaanbod is sinds 2004 met circa 24% toegenomen tot 39.311 m² wvo in 2012. Dit is meer dan gemiddeld in Nederland (ca. + 12% in de periode 2002-2012). Het aantal winkels bleef in Hof van Twente echter nagenoeg stabiel (157 winkels in 2004 tegenover 155 winkels in 2012). In Nederland nam het aantal winkels in die periode af met circa 4%. Ook in de nietdagelijkse sector kan geconcludeerd worden dat in Hof van Twente de schaalvergroting sterker is geweest dan in overig Nederland. • Het inwonertal binnen de gemeente is in de periode 2004-2012 toegenomen. Op 1 januari 2012 had de gemeente Hof van Twente 35.597 inwoners (bron: CBS); in 2004 was het inwonertal circa 35.000. Het gemiddelde winkelaanbod per inwoner is daarmee zowel in de dagelijkse als de niet-dagelijkse sector toegenomen. • De toename van het dagelijkse winkelaanbod komt voor een belangrijk deel door de groei van het supermarktaanbod in Goor (o.a. verplaatsing en uitbreiding van C1000 en uitbreiding van de huidige Jumbo). • De omvang van het niet-dagelijkse winkelaanbod is toegenomen. De groei komt vooral voor rekening van Goor. Het aanbod in de overige kernen is maar in beperkte mate veranderd. De groei heeft vooral plaatsgevonden in de branchegroepen Mode en luxe (o.a. opening van Hema, Action, Shoeby Fashion, Takko en Lake Side) en In/Om Huis (o.a. opening van Karwei).

25

3.2 Vraagsituatie gemeente Hof van Twente 3.2.1 Draagvlak Per kern wordt er een overzicht gegeven van het aantal inwoners. Ook zal de verdeling van het inwonertal naar leeftijdscategorie worden gegeven in vergelijking met de provincie Overijssel. Volledigheidshalve staat hieronder ook een vergelijking tussen Overijssel en de rest van de provincies in Nederland.

3.2.2 Bevolkingsontwikkeling: krimp en vergrijzing In de Hof van Twente wonen circa 35.597 mensen. Dat betekent dat de bevolking sinds 2004 (jaartal van de vorige detailhandelsnota) met 597 mensen is toegenomen. De beperkte groei is het gevolg van een laag geboortesaldo en migratiesaldo van ongeveer 0. In de Hof van Twente wonen relatief veel 55 plussers. In Delden is bijna 40% van de mensen ouder dan 55 jaar. Dat is twee keer zo veel als het landelijk gemiddelde. Ook de kern Diepenheim kent relatief veel 55 plussers. In de komende jaren neemt de vergrijzing verder toe. Dit proces, dat in heel Twente speelt, is het gevolg van een stijging van het sterftecijfer en een afname van het geboortecijfer. In de Hof van Twente zal het proces van groei naar krimp sneller plaatsvinden dan in de Regio Twente, aangezien hier relatief veel 55 plussers wonen (met uitzondering van Hengevelde en Bentelo, deze kernen hebben een jonge bevolking). Deze daling van het aantal jong volwassenen komt door twee effecten. Allereerst de snelle daling van het geboortecijfer in de jaren tachtig, maar ook het wegtrekken van de leeftijdsgroep tot 35 jaar als gevolg van werk, studie of relatie elders. De groei van het aantal inwoners voor de Hof van Twente zit dan ook vooral in de leeftijd vanaf 45 jaar en niet in de leeftijdscategorieën daar onder.

26

Aantal inwoners per gemeentedeel.

Gemeentedeel Inwoneraantal Bentelo......................................................................................................1.583 Ambt Delden..............................................................................................1.848 Hengevelde...............................................................................................2.090 Diepenheim...............................................................................................2.639 Stad Delden...............................................................................................7.410 Markelo......................................................................................................7.579 Goor .......................................................................................................12.430 Hof van Twente......................................................................................35.597

Bron: CBS 1 januari 2012

Op basis van de Primos 20107 zijn de huishoudensprognoses voor de verschillende kernen in de Hof van Twente berekend. De algehele trend is dat het inwoneraantal sterk zal dalen. Dat het aantal huishoudens tot circa 2030 nog zal toenemen is te verklaren door de gezinsverdunning. Er komen meer kleinere (oudere) huishoudens en mensen wonen vaker alleen. De groei van het aantal huishoudens wordt veroorzaakt door een sterke groei in de categorie 55-plussers. De verwachting is dat de gemiddelde grootte van de huishoudens de komende jaren geleidelijk verder zal dalen naar 2,4 in 2015 en tot circa 2,1 personen per huishouden in 2030. In de hieronder staande tabel (tabel 2.2) staat de verwachte huishoudenverdeling binnen Hof van Twente weergegeven.8 Een positief migratiesaldo, met minder mensen die uit de gemeente vertrekken en meer mensen die naar de gemeente (terug)komen, is niet realistisch. De Regio Twente als geheel had de laatste 5 jaren een negatief migratiesaldo van circa 3000 personen en ook in de omliggende gebieden zal uiteindelijk de bevolking krimpen. Het wegtrekken van jongeren vanwege studie en werk is een proces waar alle plattelandsgemeenten mee te maken hebben. Slechts een deel van deze jongeren komt uiteindelijk terug naar de gemeente. Deze keuze is maar beperkt beïnvloedbaar door de gemeente. Toename aantal huishoudens bij migratiesaldo nul.

27

2005

2010

2012-2015

1&2 persoonshuishoudens <55 jaar 1&2 persoonshuishoudens 55 + Gezinnen

2.740 5.640 5.440

2.620 6.265 5.300

2.585 6.655 5.140

Totaal Bron: CBS 1 januari 2012

13.820

14.185 14.380

7 Afkomstig van Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). PBL is het nationale instituut voor strategische beleidsanalyses op het gebied van milieu, natuur en ruimte. 8 Gemeente Hof van Twente, Oplegnotitie woonvisie 2009-2013.

3.2.3 Provinciale/ regionale ontwikkeling bevolking Tot 2025 groeien de provincies Noord-Holland en Zuid-Holland het sterkst en in de provincies Zeeland en Limburg wordt tot die tijd een lichte daling van het aantal inwoners verwacht. De provincie Overijssel is een middenmoter, met een groei van een kleine 50.000 inwoners. De groei in de provincie Overijssel voltrekt zich vooral in de grote steden. In de rest van de provincie is sprake van stabilisatie of lichte daling van het aantal inwoners. De bevolking van Overijssel groeit minder hard tot 2025. In Twente zal daarvan eerder de merkbaar zijn dan in West-Overijssel. 3.2.4 Draagkracht De draagkracht van de inwoners van de gemeente Hof van Twente wordt in belangrijke mate bepaald door het gemiddeld besteedbaar inkomen. De bestedingen hangen daar namelijk direct mee samen. In de volgende overzichten zijn de bestedingen in de dagelijkse sector en in de nietdagelijkse sector uiteengezet. Bestedingen

Hof van Twente Nederland

Gemiddeld inkomen per inwoner (per jaar) Afwijking t.o.v. landelijk gemiddelde (per jaar) Gemiddelde besteding dagelijks (per jaar) Gemiddelde besteding niet-dagelijks (per jaar)

€ 20.400,- - 3% € 2.291 € 2.685

€ 21.100,€ 2.310,€ 2.730,-

Bron: CBS: 2012, kerncijfers wijken en buurt; Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD): 2011, omzetkengetallen

Bestedingen Goor

Delden Markelo Diepenheim Hengevelde

Gemiddeld inkomen

per inwoner (per jaar) € 19.800,- € 23.400,- € 20.400,- Afwijking t.o.v. gemiddelde NL - 6% +11% -3% Afwijking t.o.v. gem gemeente -3% +15% +/-0% Gem. besteding dagelijks (per jaar) € 2.275,- € 2.375,- € 2.294 Gem. besteding niet-dagelijks (per jaar) € 2.647,- € 2.881,- € 2.688

Bron: CBS: 2012, kerncijfers wijken en buurt; HBD: 2011, omzetkengetallen

€ 19.900,-

€ 18.300,-

-6%

-13%

-2%

-10%

€ 2.282,-

€ 2.237,-

€ 2.657,-

€ 2.553,-

Het gemiddeld bruto inkomen (per jaar) per inwoner van Hof van Twente ligt met € 20.400,- ongeveer 3% onder het landelijk gemiddelde van € 21.100,-. Dit betekent dat de inwoners van de gemeente Hof van Twente ook minder uit zullen geven aan de dagelijkse en niet-dagelijkse artikelen9. 9 Wanneer het gemiddeld besteedbaar inkomen per inwoner in het verzorgingsgebied afwijkt van het Nederlands gemiddelde is het gewenst de gemiddelde omzetcijfers per hoofd aan te passen. Voor winkels met dagelijks aanbod is het gebruikelijk het omzetcijfer per hoofd aan te passen met een correctie van ¼ van het percentage dat het inkomen lager of hoger is dan het Nederlands gemiddelde. Voor winkels met niet-dagelijks aanbod is het gebruikelijk een correctie door te voeren van ½ van het percentage dat het inkomen lager of hoger is dan het gemiddelde. 28

Binnen de gemeente Hof van Twente ligt het inkomensniveau (en de daarvan afgeleide bestedingen) het laagst in de kern Hengevelde. Delden kent het hoogste gemiddelde inkomen. Dit inkomen ligt ook ruim boven het Nederlandse gemiddelde. Een afgeleide van de vergrijzing, de bevolkingsdaling en de huishoudenontwikkeling in de gemeente Hof van Twente, is dat de inkomsten voor de Hof van Twente dalen. De vermindering van inkomsten wordt nog eens versterkt door de gevolgen van de economische moeilijke tijden. 4

Koopgedrag

4.1 Koopstromenonderzoek In 2010 heeft het onderzoeksbureau I&O in opdracht van de Twentse gemeenten in Oost Nederland een koopstromenonderzoek uitgevoerd. Dit onderzoek vindt om de vijf jaar plaats. Het onderzoek geeft de kooporiëntatie weer per kern, een vergelijking van de koopstromen door de tijd en een vergelijking van het draagvlak met omliggende plaatsen. Ook bevat het koopstromenonderzoek een analyse van de bezoekmotieven en waardering van de winkelgebieden per kern van de Hof van Twente. Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat het koopstromenonderzoek uit 2010 niet leidend is geweest voor het opstellen van onderhavige detailhandelsnota. Weliswaar zijn de geconstateerde feiten uit 2010 van belang, maar ook na 2010 zijn er ontwikkelingen geweest die deze detailhandelsnota hebben beïnvloed. Hieronder staan per kern de resultaten van dit onderzoek vermeld. De volledige koopstromenonderzoeken per kern van de Hof van Twente zijn als bijlagen in deze detailhandelsnota opgenomen. 4.1.1 Goor Meer toevloeiing dagelijkse artikelen • De meeste inwoners van Goor doen de dagelijkse boodschappen in de eigen woonplaats. Bijna driekwart gaat dagelijks of enkele malen per week, de rest één keer per week of minder. • Ten opzichte van 2000 is de koopkrachtbinding voor dagelijkse artikelen met 8 procent gedaald. • Het aandeel klanten uit de regio dat de dagelijkse artikelen in Goor koopt (de koopkrachttoevloeiing), is tussen 2000 en 2010 met 97 procent gegroeid. • Het totale draagvlak in de dagelijkse sector van Goor bedraagt 16.800 en is sinds 2005 met 4 procent gegroeid (600 klanten). • In vergelijking met kernen met een vergelijkbaar inwonertal is het aantal klanten voor dagelijkse artikelen in Goor iets groter dan gemiddeld.

29

Huishoudbranche levert in • Het totale aantal klanten in de niet-dagelijkse sector van Goor bedraagt 7.800. • De positie van de niet-dagelijkse sector in Goor is de afgelopen jaren achteruitgegaan; 24 procent minder klanten dan in 2005 doen de niet-dagelijkse aankopen in Goor. • De sterkste afname van draagvlak is te zien in de woninginrichting branche (-39 procent). Vooral de koopkrachtbinding is hier afgenomen. • De huishoudelijke artikelen zijn de enige artikelgroep waar het draagvlak is toegenomen, hier groeide het aantal klanten de afgelopen vijf jaar met 2 procent. • De kledingbranche is verantwoordelijk voor de grootste relatieve toevloeiing van klanten naar Goor. De grootste absolute toevloeiing voor niet-dagelijkse artikelen is te zien bij de huishoudelijke artikelen. • Vergeleken met een aantal referentiekernen is het gemiddelde draagvlak voor de niet dagelijkse artikelen in Goor iets kleiner dan gemiddeld.

Inwoners en bezoekers van Goor kiezen voor nabijheid • De nabijheid van de winkels is voor inwoners en regiobezoekers een belangrijk argument voor het doen van dagelijkse inkopen in Goor. Daarna volgen bij inwoners bereikbaarheid en bepaalde winkels/producten. Bij regiobezoekers gaat het naast nabijheid om bepaalde winkels/producten en de lage prijzen. Ook als het gaat om winkelen, is nabijheid voor inwoners en regiobezoekers de belangrijkste reden. Daarnaast blijft ruim een kwart van de inwoners in Goor vanwege de bereikbaarheid en winkelt een vergelijkbaar aandeel van de regiobezoekers in Goor winkelen vanwege bepaalde winkels/producten. • De meeste winkelvoorzieningen in Goor worden ruim voldoende beoordeeld. Vooral over de fietsparkeermogelijkheden is men tevreden. Het aanbod van daghoreca krijgt met een 6,2 het laagste rapportcijfer. • Tussen 2000 en 2010 nam de waardering voor de meeste aspecten van winkelvoorzieningen iets toe. Vooral het aantal winkels is er volgens klanten op vooruitgegaan.

30

Regelmatig bezoek aan warenmarkt, aankopen via internet en bezoek koopzondagen minder frequent • Nog geen vijfde van de inwoners van Goor bestelt regelmatig (tenminste één keer per maand) iets via het internet. • Ruim de helft van de inwoners bezoekt regelmatig een warenmarkt. De meerderheid bezoekt dan de markt in Hof van Twente of Hengelo. • Bijna vier op de tien inwoners van Goor bezoeken wel eens een koopzondag. Het grootste deel gaat hiervoor naar Hengelo of Enschede.

4.1.2 Markelo Zwakkere binding dagelijkse artikelen • Ruim zes op de tien inwoners van Markelo doen de dagelijkse boodschappen in de eigen woonplaats. Bijna driekwart gaat dagelijks of enkele malen per week, de rest één keer per week of minder. • Ten opzichte van 2005 is de koopkrachtbinding van dagelijkse artikelen met 12 procent gedaald. • Het aandeel klanten uit de regio dat de dagelijkse artikelen in Markelo koopt (de koopkrachttoevloeiing), is tussen 2005 en 2010 met 25 procent gegroeid (+100 klanten). • Het totale draagvlak in de dagelijkse sector van Markelo bedraagt 5.100 en is sinds 2005 met 9 procent afgenomen (500 klanten). • In vergelijking met kernen met een vergelijkbaar inwonertal is het aantal klanten voor dagelijkse artikelen in Markelo kleiner dan gemiddeld.

Huishoud- en electrobranche leveren in • Het totale aantal klanten in de niet-dagelijkse sector van Markelo bedraagt 1.500. • De positie van de niet-dagelijkse sector in Markelo is de afgelopen jaren achteruitgegaan; 12 procent minder klanten dan in 2005 doen de niet-dagelijkse aankopen in Markelo. Dit komt door een daling van de koopkrachttoevloeiing; de koopkrachtbinding van nietdagelijkse artikelen is stabiel gebleven. • De sterkste (absolute) afname van draagvlak is te zien in de huishoudelijke en electrobranche (beide -1.400 klanten). • Alleen in de bloemen, planten, en tuinbranche is sprake van groei (+18 procent of 700 klanten). • Vergeleken met een aantal referentiekernen is het draagvlak voor de niet-dagelijkse artikelen in Markelo kleiner dan gemiddeld. Nabijheid belangrijkste bezoekmotief • De nabijheid van de winkels is voor klanten het belangrijkste argument voor het doen van dagelijkse inkopen in Markelo. Daarnaast bezoekt bijna een vijfde de winkels in Markelo vanwege de bereikbaarheid. • De meeste winkelvoorzieningen in Markelo worden ruim voldoende beoordeeld. Vooral over de fietsparkeermogelijkheden is men tevreden. Het aantal winkels en de inrichting/aankleding van winkelstraten krijgen met een 6,5 het laagste rapportcijfer.

31

Regelmatig bezoek aan warenmarkt, aankopen via internet en bezoek koopzondagen minder frequent • Een vijfde van de inwoners van Markelo bestelt regelmatig (tenminste één keer per maand) iets via het internet. • Vier op de tien inwoners bezoeken regelmatig een warenmarkt. De meerderheid bezoekt dan de markt in de eigen gemeente (veelal het kerkplein in Markelo zelf) of gaat naar het centrum van Rijssen. • Drie op de tien inwoners van Markelo bezoeken wel eens een koopzondag. Het grootste deel gaat hiervoor naar Enschede of Hengelo. 4.1.3 Delden Minder draagvlak dagelijkse artikelen • De meeste inwoners van Delden doen de dagelijkse boodschappen in de eigen woonplaats. Acht op de tien inwoners gaan dagelijks of enkele malen per week, de rest één keer per week of minder. • Het totale draagvlak in de dagelijkse sector van Delden bedraagt 8.300 en is sinds 2005 met 19 procent afgenomen (2.000 klanten). • Ten opzichte van 2005 is de koopkrachtbinding met 17 procent gedaald. • Het aandeel klanten uit de regio dat de dagelijkse artikelen in Delden koopt (de koopkrachttoevloeiing), is tussen 2005 en 2010 met 24 procent gedaald. • In vergelijking met kernen met een vergelijkbaar inwonertal is het aantal klanten voor dagelijkse artikelen in Delden gemiddeld.

32

Doe-het-zelfbranche levert in, bloemen-, planten- en tuinbranche groeit • Het totale aantal klanten in de niet-dagelijkse sector van Delden bedraagt 5.000. • De positie van de niet-dagelijkse sector in Delden is de afgelopen achteruitgegaan; 9 procent minder klanten dan in 2005 doen de niet-dagelijkse aankopen in Delden. Dit komt vooral door een daling van de koopkrachtbinding. • De sterkste afname van draagvlak is te zien in de doe-hetzelfbranche (-40 procent). • De sterkste toename van draagvlak komt voor rekening van de bloemen, planten en tuinartikelen. Hier groeide het aantal klanten de afgelopen vijf jaar met 35 procent. • De kledingbranche is verantwoordelijk voor de grootste relatieve toevloeiing van klanten naar Delden. De grootste absolute toevloeiing voor niet-dagelijkse artikelen is te zien bij de electrobranche. • Vergeleken met een aantal referentiekernen is het draagvlak voor de niet-dagelijkse artikelen in Delden gemiddeld.

Bezoekers van Delden kiezen voor nabijheid, winkelaanbod en parkeergelegenheid, inwoners kiezen voor nabijheid • De nabijheid van de winkels is voor inwoners verreweg het belangrijkste argument voor het doen van dagelijkse inkopen in Delden. Ook voor regiobezoekers is dit de voornaamste reden. Daarnaast gaat een kwart van de regiobezoekers voor dagelijkse artikelen naar Delden vanwege de parkeergelegenheid, bepaalde winkels/producten of de bereikbaarheid. Ook als het gaat om winkelen, is nabijheid voor inwoners de belangrijkste reden. Voor regiobezoekers zijn daarnaast bepaalde winkels/producten, nabijheid en parkeergelegenheid belangrijke bezoekmotieven. • De meeste winkelvoorzieningen in Delden worden goed beoordeeld. Vooral over de fietsparkeermogelijkheden is men tevreden. Het aanbod van daghoreca en de • parkeermogelijkheden voor auto’s krijgen met een 7,1 het laagste rapportcijfer. Regelmatig bezoek aan warenmarkt, aankopen via internet en bezoek koopzondagen minder frequent. • Eén op de acht inwoners van Delden bestelt regelmatig (tenminste één keer per maand) iets via het internet. • Twee op de drie inwoners bezoeken regelmatig een warenmarkt. De meerderheid bezoekt dan de markt in de eigen gemeente. • Drie op de tien inwoners van Delden bezoeken wel eens een koopzondag. Het grootste deel gaat dan naar Hengelo of Enschede. 33

4.1.4 Diepenheim Minder binding en toevloeiing dagelijkse artikelen • Minder dan de helft van de inwoners van Diepenheim doet de dagelijkse boodschappen in de eigen woonplaats. • Ten opzichte van 2005 is de koopkrachtbinding voor dagelijkse artikelen met 39 procent gedaald. • Het aandeel klanten uit de regio dat de dagelijkse artikelen in Diepenheim koopt (de koopkrachttoevloeiing), is tussen 2005 en 2010 met 20 procent gedaald. • Het totale draagvlak in de dagelijkse sector van Diepenheim bedraagt 1.500 en is sinds 2005 met 35 procent afgenomen (800 klanten). • In vergelijking met kernen met een vergelijkbaar inwonertal is het aantal klanten voor dagelijkse artikelen in Diepenheim kleiner dan gemiddeld.

Woninginrichting branche levert in • Het totale aantal klanten in de niet-dagelijkse sector van Diepenheim bedraagt 400. • De positie van de niet-dagelijkse sector in Diepenheim is de afgelopen jaren achteruitgegaan; 33 procent minder klanten dan in 2005 doen de niet-dagelijkse aankopen in Diepenheim. Dit komt door een daling van de koopkrachttoevloeiing; de koopkrachtbinding van niet-dagelijkse artikelen is gelijk gebleven. • De sterkste afname van draagvlak is te zien in de woninginrichting branche (-400 klanten). • De sterkste groei doet zich voor in de electrobranche (+200 klanten). • Vergeleken met een aantal referentiekernen is het gemiddelde draagvlak voor de niet dagelijkse artikelen in Diepenheim klein. Inwoners en bezoekers van Diepenheim kiezen voor nabijheid • De nabijheid van de winkels is voor inwoners en regiobezoekers het belangrijkste argument voor het doen van dagelijkse inkopen in Diepenheim. • De meeste winkelvoorzieningen in Diepenheim worden ten opzichte van referentiekernen bovengemiddeld beoordeeld. Het aantal winkels krijgt met een 6,2 het laagste rapportcijfer.

34

Regelmatig bezoek aan warenmarkt, aankopen via internet en bezoek koopzondagen minder frequent • Nog geen zesde van de inwoners van Diepenheim bestelt regelmatig (tenminste één keer per maand) iets via het internet. • Bijna de helft van de inwoners bezoekt regelmatig een warenmarkt. De meerderheid bezoekt dan de markt in Goor of Hengelo. • Bijna een kwart van de inwoners van Diepenheim bezoekt wel eens een koopzondag. Het grootste deel gaat hiervoor naar Hengelo of Enschede.

4.1.5 Hengevelde Minder draagvlak dagelijkse artikelen • Bijna de helft van de inwoners van Hengevelde doet de dagelijkse boodschappen in de eigen woonplaats. Bijna driekwart van de consumenten gaat dagelijks of enkele malen per week, de rest één keer per week of minder. • Ten opzichte van 2005 is de koopkrachtbinding met 17 procent gedaald. • Het aandeel klanten uit de regio dat de dagelijkse artikelen in Hengevelde koopt (de koopkrachttoevloeiing), is tussen 2005 en 2010 met 57 procent gedaald. • Het totale draagvlak in de dagelijkse sector van Hengevelde bedraagt 1.300 en is sinds 2005 met 32 procent afgenomen (600 klanten). • In vergelijking met kernen met een vergelijkbaar inwonertal is het aantal klanten voor dagelijkse artikelen in Hengevelde ongeveer gemiddeld.

35

Kledingbranche levert in, bloemen-, planten- en tuinbranche groeit • Het totale aantal klanten in de niet-dagelijkse sector van Hengevelde bedraagt 800. • De positie van de niet-dagelijkse sector in Hengevelde is de afgelopen jaren achteruitgegaan; 20 procent minder klanten dan in 2005 doen de niet-dagelijkse aankopen in Hengevelde. Dit komt door een daling van de koopkrachttoevloeiing, de koopkrachtbinding van niet-dagelijkse artikelen is stabiel gebleven. • De sterkste afname van draagvlak is te zien in de kledingbranche (-60 procent of 300 klanten). • De sterkste toename van draagvlak komt voor rekening van de bloemen, planten en tuinartikelen; hier groeide het aantal klanten de afgelopen vijf jaar met 125 procent (1.000 klanten). • De doe-het-zelfartikelen zijn verantwoordelijk voor de grootste relatieve en absolute toevloeiing van klanten naar Hengevelde. • Vergeleken met kernen met een vergelijkbaar inwonertal is het gemiddelde draagvlak voor de niet-dagelijkse artikelen in Hengevelde gemiddeld. Nabijheid belangrijkste bezoekmotief • De nabijheid van de winkels is voor klanten het belangrijkste argument voor het doen van dagelijkse inkopen in Hengevelde. Daarnaast bezoekt één op de zes klanten de winkels in Hengevelde vanwege de bereikbaarheid. • De meeste winkelvoorzieningen in Hengevelde worden goed beoordeeld. Vooral over de parkeermogelijkheden voor fietsen en auto’s is men tevreden. Het aanbod van daghoreca krijgt met een 7,3 het laagste rapportcijfer.

Regelmatig bezoek aan warenmarkt, aankopen via internet en bezoek koopzondagen minder frequent • Nog geen zesde van de inwoners van Hengevelde bestelt regelmatig (tenminste één keer per maand) iets via het internet. • Ruim vier op de tien inwoners bezoeken regelmatig een warenmarkt. De meerderheid bezoekt dan de markt in de eigen gemeente of gaat naar Hengelo. • Bijna een derde van de inwoners van Hengevelde bezoekt wel eens een koopzondag. Het grootste deel gaat hiervoor naar Hengelo of Enschede.

36

4.1.6 Bentelo en Ambt Delden Het koopstromenonderzoek en dus ook de koopstromenanalyse konden niet worden uitgevoerd voor Bentelo en Ambt Delden zoals gedaan is voor de overige kernen in Hof van Twente. Het winkelbestand in Bentelo en Ambt Delden is daarvoor te klein. Ook ontbreken er samenhangende winkelgebieden en is Ambt Delden geen samenhangende kern, maar (in formele zin) een postcodegebied. 4.2 Koopstromenanalyse • Goor heeft in de dagelijkse artikelensector een sterke verzorgingsfunctie. De koopkrachtbinding voor niet-dagelijkse artikelen is een stuk lager. • De inwoners uit Markelo, Hengevelde en Diepenheim zijn met name voor de niet-dagelijkse aankopen in aanzienlijk sterkere mate georiënteerd op het aanbod buiten de eigen woonplaats. • In de kern Delden is sprake van een sterke toevloeiing van vreemde koopkracht voor de niet- dagelijkse artikelensector.

37

Draagvlakopbouw 2010 Niet-dagelijkse Koop Dagelijkse artikelensector artikelensector stromen binding toevloeiing oriëntatie binding toevloeiing oriëntatie * ** index*** * ** index***

Goor 89% Delden 76% Markelo 63% Hengevelde 48% Diepenheim 42%

35% 137 40% 35% 117 35% 10% 70 18% 23% 62 19% 27% 58 8%

37% 50% 13% 50% 50%

63 70 21 38 15

* de mate waarin de bevolking in de eigen plaats koopt, uitgedrukt als percentage van het aantal inwoners. ** de mate waarin de kern klanten uit andere plaatsen aantrekt, uitgedrukt als percentage van het draagvlak. *** de oriëntatie-index is de verhouding van het draagvlak, bestaande uit klanten uit binding en toevloeiing, ten opzichte van het inwonertal van een plaats. Bron: Koopstromenonderzoek Oost-Nederland 2010

4.3 Hofpanel In maart 2013 is er onder het Hofpanel een peiling gehouden over detailhandel (uitgevoerd door het onderzoeksbureau I&O uit Enschede, in opdracht van de gemeente Hof van Twente). In het totaal zijn 2.229 panelleden uitgenodigd tot deelname aan deze Hofpanel peiling. Uiteindelijk hebben 724 panelleden hieraan deelgenomen. De Hofpanel peiling had als doel de mate van tevredenheid van de inwoners te peilen over het winkelaanbod in de buurt en over de markt, koopzondag en koopavond. Hieronder volgt een kernachtige uiteenzetting per kern van de resultaten van de Hofpanel peiling. Volledigheidshalve is de volledige Hofpanel peiling als bijlage in deze detailhandelsnota toegevoegd, als ook een overzicht van de gegeven antwoorden op de open vragen door de deelnemers aan de Hofpanel peiling. Deze uiteenzetting is letterlijk overgenomen uit de resultaten van de Hofpanel peiling, die door I&O is uitgevoerd en is geanalyseerd voor de gemeente Hof van Twente. 4.3.1 Winkelbezoek 4.3.1.1 Boodschappen doen Meer dan de helft (52 procent) doet minimaal een keer per week boodschappen in Goor. Na Goor is Delden de plaats waar het vaakst boodschappen worden gedaan, gevolgd door Markelo. Slechts 0,5 procent doet nooit boodschappen in een van de kernen van Hof van Twente. Een mogelijke verklaring zou kunnen zijn dat men kleine boodschappen in de eigen woonplaats doet en voor de grote (week)boodschappen naar de grotere kern gaat.

38

4.3.1.2 Winkelen Naast boodschappen doen, kan er in de kernen van Hof van Twente ook gewinkeld worden, bijvoorbeeld voor kleding, cadeaus of elektronica. Panelleden gaan om te winkelen het vaakst naar Goor. Driekwart van de panelleden winkelt wel eens in Goor. Iets meer dan een op de zeven winkelt zelfs wekelijks in Goor. Na Goor is Delden de meest populaire winkelplaats onder panelleden. Van alle panelleden winkelt 6 procent nooit in een van de kernen van Hof van Twente. 4.3.1.3 Oordeel over de detailhandel in Hof van Twente De panelleden is gevraagd om de plaats waar men het vaakst boodschappen doet met rapportcijfers te beoordelen op een aantal aspecten zoals winkelaanbod, sfeer, parkeergelegenheid enzovoort. In veel gevallen is de plaats waar men boodschappen doet ook de plaats waar men het vaakst winkelt. Sommige panelleden doen hun boodschappen in hun eigen woonplaats, maar gaan om te winkelen het vaakst naar Goor. Deze groep panelleden is gevraagd om naast de plaats waar zij meestal boodschappen doen, ook winkelstad Goor te beoordelen. Alle gemiddelde rapportcijfers zijn terug te vinden in onderstaande tabel. Gemiddelde rapportcijfers voor de plaats waar men het vaakst boodschappen en/of winkelt plaats waar men het plaats waar men het vaakst boodschappen vaakst doet en soms ook winkelt winkelt aspecten van boodschappen doen Goor Diepenheim Markelo Hengevelde Delden Goor (n=271) (n=39) (n=105) (n=21) (n=283) (34
diversiteit winkelaanbod 6,1 5,5 6,1 6,5 7,2 7,1 kwaliteit winkelaanbod 6,4 7,6 6,9 7,7 7,5 7,1 mix van voorzieningen, incl. horeca 6,2 6,8 6,8 7,5 7,5 6,7 sfeer/ambiance 5,3 7,8 6,3 7,3 7,8 6,2 klantvriendelijkheid ondernemers 7,1 8,8 7,9 8,5 7,9 7,1 inrichting winkelgebied 5,3 6,9 5,9 6,5 6,9 6,4 netheid (schoonmaak/ onderhoud) 6,5 8,3 7,5 8,3 7,4 6,8 veiligheid/overlast 6,6 8,3 7,0 7,8 7,4 6,9 bereikbaarheid per auto 7,5 8,5 7,9 8,9 7,1 7,1 bereikbaarheid per openbaar vervoer 6,5 5,9 6,1 7,1 6,7 6,5 parkeergelegenheid 7,6 8,1 7,3 9,0 6,8 7,0 evenementen en acties van winkeliers 6,3 7,9 7,2 6,9 7,3 6,4 toegankelijkheid voor minder validen 6,4 7,8 6,8 7,3 6,4 6,9 algemeen oordeel (nmin=708)* 6,4 7,9 7,1 7,9 7,6 6,9 * Dit is het aantaal panelleden dat de vraag heeft beantwoord, zijnde 708 van de 724.

39

Bezoekers van winkels in Diepenheim en Hengevelde geven de hoogste rapportcijfers voor de plaats waar zij het vaakst hun boodschappen doen. Beide kernen krijgen een 7,9. Voor beide plaatsen geldt dat bezoekers erg tevreden zijn (rapportcijfer van 8 of hoger) over de klantvriendelijkheid van ondernemers, de netheid en goede bereikbaarheid en parkeergelegenheid voor auto’s. In Diepenheim krijgt daarnaast ook de veiligheid een gemiddeld rapportcijfer hoger dan een 8. Bezoekers van Goor zijn het meest kritisch. Panelleden die hun boodschappen doen in Goor en hier soms ook winkelen, geven de kern Goor gemiddeld een 6,4. De sfeer en de inrichting van het winkelgebied in Goor beoordelen panelleden die hier boodschappen doen als onvoldoende. 4.3.1.4 Sterke punten en verbeterpunten detailhandel Aan de panelleden is gevraagd om voor de plaats waar zij het vaakst boodschappen doen en/of winkelen aan te geven wat zij hiervan het sterkste punt (+) vinden en wat het belangrijkste verbeterpunt (!). Bentelo en Ambt Delden zijn door het gering aantal panelleden, dat hier winkelt, buiten beschouwing gelaten. Goor + bereikbaarheid, dichtbij, diversiteit in winkels, klantvriendelijkheid ! sfeer, autovrij maken van centrum, meer diversiteit in winkels Delden + kleinschaligheid, diversiteit en kwaliteit winkels ! obstakels op de stoep, parkeergelegenheid, inrichting Langestraat Diepenheim + klantvriendelijkheid, nabijheid, goede slagerij ! meer winkels, meer variatie in winkels Markelo + klantvriendelijkheid, nabijheid, (goede) supermarkt ! meer winkels, meer variatie in winkels Hengevelde + klantvriendelijkheid, breed aanbod (voor een dorp) ! winkels ver uit elkaar, meer aanbod, prijs 4.3.1.5 Trekpleisters Ongeveer tweederde van de bezoekers van Goor, Hengevelde en Delden bezoeken in deze plaats een specifieke winkel (tabel 5). Naar Markelo komt iets meer dan de helft voor een specifieke winkel en naar Diepenheim komt de meerderheid niet voor een specifieke winkel. Bezoekers van Goor die hier voor een specifieke winkel komen, noemen veelal de supermarkten (Lidl, Jumbo). Daarnaast wordt ook de Action meermaals genoemd. In Goor mist men o.a. een grote Hema, cadeauwinkels en een winkel voor huishoudelijke artikelen of kookspullen. Ook een Albert Heijn wordt meermaals genoemd. Bezoekers van Delden die voor een specifieke winkel komen, noemen ook vaak de supermarkt (Dirk van de Broek). Ook de Readshop wordt regelmatig genoemd. Gemist in Delden wordt onder andere een vishandel, een sportzaak en een Albert Heijn. Trekpleisters van Hengevelde zijn de supermarkt, de bakker, de slager en ijzerhandel Rotink. Gemist wordt onder andere een dierenwinkel (of Welkoop) en een kledingzaak. In Diepenheim komt men 40

vaak speciaal voor de Spar, of de slagerij. Men mist hier onder andere een bakker, vishandel en kledingzaak. In Markelo komt men speciaal voor de supermarkt (Plusmarkt en Dirk van de Broek). Daarnaast wordt ook de Welkoop vaker genoemd. Men mist hier onder andere een winkel voor huishoudelijke artikelen en een schoenenwinkel. 4.3.1.6 Marktbezoek Als panelleden de markt bezoeken, is dit het vaakst de vrijdagmarkt in Goor, gevolgd door de vrijdagmarkt en de streekmarkt in Delden. Het aandeel panelleden dat wekelijks een markt bezoekt is relatief klein. De vrijdagmarkt in Delden kent de meeste wekelijkse bezoekers. De belangrijkste reden om niet of zelden naar de markt te gaan is dat men er geen tijd voor heeft. Redenen gerelateerd aan de markt zelf (te weinig aanbod, ongezellig, ver weg enzovoort) worden relatief weinig genoemd. 4.3.1.7 Koopzondag en koopavond Binnen Hof van Twente zijn koopavonden en koopzondagen, en hebben sommige supermarkten een openstelling op zondag. De koopavonden zijn de meest benutte speciale winkelmomenten. Negen op de tien panelleden gaat wel eens op koopavond winkelen. Tweederde bezoekt wel eens een koopzondag en iets meer dan de helft doet wel eens boodschappen op zondag. Ruim tweevijfde van de panelleden bezoekt regelmatig, dat wil zeggen een keer per maand of vaker, een koopavond. Iets minder dan een kwart doet regelmatig boodschappen op zondag en een op de tien bezoekt regelmatig een koopzondag. Het aandeel panelleden dat meer koopzondagen wenst of een groter aantal supermarkten met zondagopenstelling is relatief klein. Ongeveer een op de zeven wenst meer winkelmogelijkheden op zondag. Een aanzienlijk deel van de panelleden, bijna tweevijfde, wenst geen openstelling van supermarkten op zondag. Een evenzo groot deel van de panelleden vindt de huidige situatie juist goed. Er zijn minder tegenstanders van koopzondagen dan van zondagopenstellingen van supermarkten. Toch ziet nog een van de vier panelleden liever geen koopzondagen. Iets minder dan de helft van de panelleden vindt de huidige situatie juist goed. 4.3.1.8 Online winkelen Een groot deel van het panel, namelijk ruim vijf op de zes panelleden, doet wel eens aankopen via internet De grootste groep doet dit niet heel frequent, namelijk minder dan een keer per maand. Ongeveer een op de zes doet gemiddeld eens in de 14 dagen aankopen via internet, soms nog vaker. De internetaankopen zijn in de meeste gevallen niet bij winkels in de eigen gemeente. Slechts acht procent van de panelleden die wel eens online aankopen doen, bestellen wel eens producten via internet bij winkels in Hof van Twente. Een suggestie is om een digitale winkelstraat voor Hof van Twente te ontwikkelen. Lokale (internet-)ondernemers kunnen dan via internet hun producten aanbieden. Ongeveer de helft van het panel vindt dit een goed initiatief, ruim een kwart is neutraal en een op de zeven vindt het een slecht initiatief. De resterende 11 procent heeft geen mening. De vraag bij een dergelijke digitale winkelstraat is natuurlijk of inwoners hier ook sneller hun producten online zouden bestellen dan van (internet-)winkels elders. De meeste panelleden, namelijk 42 procent zegt dat het hen niet uitmaakt dat het hier lokale internetondernemers betreft. Zij zouden om deze reden hier niet sneller producten bestellen. Een iets kleiner deel, namelijk 38 procent denkt wel eerder hier te bestellen en 8 procent zegt zeker weten hier sneller te bestellen. 41

5

Ontwikkelingen en Trends

Op landelijk, provinciaal en regionaal niveau doen zich ontwikkelingen en trends voor die van invloed zijn op de detailhandel in de gemeente Hof van Twente. De belangrijkste ontwikkelingen en trends komen in dit hoofdstuk aan bod10. 5.1 Trends en ontwikkelingen Zowel de consumentengedragingen als de (retail)markt zijn voortdurend aan veranderingen onderhevig. Naast de demografische ontwikkelingen (krimp, vergrijzing en ontgroening) waarover momenteel uitgebreide landelijke discussies worden gevoerd, nemen de bestedingen via de digitale winkelomgeving toe en zoekt de steeds kritisch wordende consument prikkeling en uitdaging in de fysieke winkelomgeving. De toegenomen mobiliteit en het prijsbewustzijn zijn van invloed op het referentiekader: boodschappen het liefst goedkoop en nabij, maar voor luxe, gemak en speciale producten is men bereid om meer te betalen én om grotere afstanden af te leggen. We zien dat de retailmarkt continu probeert in te spelen op de veranderingen in het koopgedrag en onder andere wordt er voortdurend gezocht naar een ideale combinatie van filiaalbedrijven die een landelijke bekendheid genieten en de zelfstandige ondernemer die in belangrijke mate bijdraagt aan het onderscheidende vermogen van de winkelgebieden. Hierna presenteren wij themagewijs een aantal trends en ontwikkelingen die wij momenteel signaleren. Deze kunnen van invloed zijn op de realiteitswaarde van de detailhandelsstructuur voor de gemeente Hof van Twente. 5.2 Demografie • • • • •

Nederlandse bevolking groeit tot 2025 Bepaalde regio’s krimpen sterk Trek platteland naar verstedelijkte gebieden Vijfenzestigplussers snel groeiende doelgroep Senioren hebben eigen wensen en eisen

Tussen nu en 2025 zal de bevolking in Nederland nog groeien met 700.000 inwoners. Deze groei heeft voornamelijk betrekking op de Randstad en de provincie Flevoland. In 253 van de 440 gemeenten krimpt de bevolkingsomvang echter. In een aantal provincies, zoals Limburg, Zeeland en Groningen, zal de demografische krimp in enkele gemeenten zelfs kunnen oplopen tot 10-20%. Binnen de afname van het aantal inwoners zien we de trek van het platteland naar de verstedelijkte gebieden. Naar verwachting zal het aantal 65-plussers in 2030 zijn opgelopen van 2,5 naar 4,3 mln. Een op de vier inwoners is dan ouder dan 65 jaar. Deze vitale en koopkrachtige ouderen vormen een belangrijke doelgroep voor de detailhandel. Service, persoonlijk advies en eerlijkheid staan boven aan het wensenlijstje van deze senioren. Er ontstaan kansen wanneer rekening wordt gehouden met de wensen van bepaalde bevolkingsgroepen, zoals ouderen. Deze groepen hebben een eigen set van klantwaarden en preferenties.

42

10 De trends en ontwikkelingen zijn gebaseerd op informatie van gemeenten, beleidsnota’s, krantenartikelen, e.d.

5.3 Koopgedrag consument • • • •

Driedeling in koopgedrag Ruimtelijke indeling afgestemd op koopgedrag Duidelijke profilering winkelgebieden Consument wordt steeds kritischer

Er is een groot aantal factoren, dat het koopgedrag van de consument beïnvloed. Daarbij zijn grofweg drie motieven te onderscheiden met bijbehorende aspecten; Boodschappen doen: het gaat hier om de aankopen van de consument voor het primaire levensonderhoud. Deze aankopen worden met een hoge frequentie gedaan en veelal in de nabijheid van de woonomgeving. Regelmatig zal sprake zijn van combinatie aankopen van levensmiddelen en benodigde (alledaagse) non-food aankopen. Bij de keuze in aankoopplaats spelen de reistijd/ bereikbaarheid/ parkeermogelijkheden/ gemak/ assortiment/ uitstraling en prijs mee in de overweging van de locatie tot aanschaf van de producent. Doelgerichte aankopen: dit zijn duurzame- en/of vervangingsaankopen die met een lage frequentie en veelal doelgericht worden gedaan. Het gaat om aankopen van woninginrichting, bruin- en witgoed, fietsen, doe-het-zelf- en tuinartikelen, etc. De aankopen van deze laatste twee worden vooral in de nabijheid van de woonomgeving gedaan. Voor de overige aankopen is het bereik van de consument groter. Recreatief winkelen: hierbij staat het kijken en vergelijken centraal. De consument wil veel keuzemogelijkheden en geprikkeld worden (impuls) aankopen te doen. De sfeer en beleving van een centrum zijn erg belangrijk. Deze aankopen worden met een wisselende frequentie gedaan en men is bereid een grotere afstand af te leggen. Het gaat om artikelen waarmee men een hogere emotionele binding heeft of een speciale interesse en/of persoonlijke voorkeur heeft, zoals mode en luxe artikelen. In veel gevallen is dit koop- of bezoekgedrag een vorm van vrijetijdsbesteding. Door aan te sluiten bij dit koopgedrag kunnen winkelgebieden, maar ook delen van grotere centra, zich duidelijk profileren en hun eigen identiteit uitdragen naar de consument. Daar staat tegenover dat de consument echter steeds kritischer wordt. Immers consumenten stellen steeds hogere eisen ten aanzien van prijs, kwaliteit en serviceniveau. Door de toegenomen mobiliteit is het eenvoudig om snel van winkelgebied te wisselen wanneer de consument niet voldoende wordt geboeid. 5.4 Retailers • • • •

Dynamiek in de retailmarkt Filiaalbedrijven zoeken meer en andere locaties Filiaal en zelfstandige hebben elkaar nodig Winkelformules passen zich aan

De retailmarkt, Midden en Klein Bedrijf (MKB), kenmerkt zich door het hoge tempo van veranderingen. Trends en ‘hypes’ volgen elkaar in snel tempo op. Retailers proberen daarmee in te spelen op de grillen en veranderingen in het koopgedrag van de consument.

43

In de afgelopen decennia is het filiaalbedrijf sterk opgekomen. Het winkelaanbod van Nederland bestaat uit 53% filiaalbedrijven/ winkelketens. Belangrijk motief voor filialisering is de efficiënte bedrijfsvoering. Gevolg is echter dat winkelgebieden steeds meer op elkaar gaan lijken, maar hier staat tegenover dat er een zekere herkenbaarheid is ontstaan. De winkelketens zijn in die zin succesvol en voorzien in een bepaalde behoefte van de consument. Een andere trend in de detailhandel die zich sterk doorzet is de branchevervaging. De reclamefolders van drogisterijen, bouwmarketen, discountsupermarktketen en tuincentra illustreren deze trend. Deze winkels ontwikkelen zich tot kleine warenhuizen. Daarnaast is het onderscheid tussen kleding bij sportwinkels en kleding bij modezaken nagenoeg niet meer te maken. Door deze branchevervaging wordt het steeds moeilijker om de verschillende branches te definiëren en af te bakenen. Netwerkverdichting is een trend die zich bij de filiaalbedrijven doorzet. Dit uit zich onder meer in de vestiging van filiaalbedrijven in kleinere winkelgebieden. Vaak zijn dit dan kleinere versies met een aangepaste formules, zoals de Hema vestigingen in Delden. Tegenhanger van het filiaalbedrijf zijn de zelfstandige ondernemers. Zij hebben niet het voordeel van een grote (ondersteunende) organisatie en landelijke bekendheid en kunnen vaak niet de laagste prijs bieden. De kracht van deze winkels is gelegen in het aanbieden van service, kwaliteit en een bijzonder assortiment. Bij de zelfstandigen zien we een grote groep van een ‘gevestigde orde’. Winkels die al sinds jaar en dag ergens gevestigd zijn, vaak familiebedrijven en een (regionale) bekendheid hebben opgebouwd. De wisselwerking tussen het filiaalbedrijf en de zelfstandige ondernemer zal altijd blijven bestaan. Het is per winkelgebied de opgave telkens te zoeken naar het juiste evenwicht. Landelijk bekende filiaalbedrijven zijn nodig voor enige herkenbaarheid en zijn veelal de publiekstrekkers. Zelfstandige ondernemers zijn nodig voor het onderscheidende vermogen van een winkelgebied. In een goede balans zullen de twee bedrijfsvormen elkaar versterken. Ook moet er ruimte worden geboden aan de continue behoefte en ook noodzaak voor winkelformules om zich te kunnen aanpassen aan de wensen van de consument. Segmentatie in doelgroepen en gebiedsprofielen kunnen waardevolle instrumenten zijn om een concurrentievoordeel te verwerven. Dat wil zeggen; het proces om op grond van één of meer kenmerken homogene groepen klanten (segmenten) te kunnen vaststellen en klanten aan deze segmenten te kunnen toewijzen. Klantsegmentatie is een belangrijk middel bij het onderscheiden van de marktbewegingen. Door bijvoorbeeld winkelconcepten aan te passen op de wensen van de groeiende groep senioren is het mogelijk voor winkeliers om extra omzet te realiseren.

44

5.5 Dorpscentra • • • • •

Schaalvergroting zet door (ook in kleine kernen) Aantal supermarkten daalt, maar omvang neemt toe Schaalverkleining en superspecialisatie Dorpscentrum staat onder druk Upgraden en monitoren eigen centrum essentieel

De winkelcentra op dorpsniveau voorzien voor een belangrijk deel in de dagelijkse behoefte van de consument. Efficiëntie en gemak zijn de kernwoorden voor deze centra. De voorzieningen hebben bij voorkeur een centrale ligging in het verzorgingsgebied, zijn goed bereikbaar per auto (maar ook per fiets en te voet) en hebben voldoende parkeergelegenheid. Full-servicesupermarkten van moderne omvang (minimaal 1.000 m²) zijn de trekkers. Complementaire supermarkten, zoals een discounter, versspeciaalzaken en frequent benodigde non-food artikelen maken het aanbod compleet. De dagelijkse artikelensector (en meer specifiek de supermarktbranche) is de laatste jaren sterk in beweging. Een aantal trends en ontwikkelingen zijn relevant om te vermelden: • De trend tot schaalvergroting zet verder door. Voor een rendabel functioneren en de toenemende diversiteit in het productenpakket is een steeds groter vloeroppervlak nodig. Deze schaalvergroting is ook in de kleinere plaatsen zichtbaar. • Tegenover de schaalvergroting is tegelijk een trend van schaalverkleining en specialisatie (zo ook landelijke producten) waar te nemen. Steeds vaker duiken winkels op met een zeer specialistisch assortiment, zoals specerijen, koffie en thee. Kleine winkelconcentraties staan onder druk. De kleinschaligheid van het aanbod, het veelal ontbreken van trekkers, matige bereikbaarheid, onvoldoende uitbreidingsmogelijkheden en een veranderd consumentengedrag zijn hiervan de oorzaak. • Indien versterking en uitbreiding van het aanbod niet mogelijk is, wordt er steeds vaker gezocht naar functieverandering. Combinaties met nevenfuncties (zoals daghoreca bij een bakker) en maatschappelijke voorzieningen (welzijn, zorg) kunnen mogelijkheden bieden om een bepaald voorzieningenniveau te blijven bieden voor de consument. • Tegelijkertijd is er een opleving van dorpscentra waarneembaar. Het aanbod wordt meer geconcentreerd en supermarkten in deze centra voeren waar mogelijk een schaalvergroting uit. Zij kunnen op dit schaalniveau de publiekstrekkers zijn. Randvoorwaarden daarbij zijn wel: goede bereikbaarheid, voldoende parkeermogelijkheden, goede keuzemogelijkheden en een aantrekkelijke uitstraling en presentatie. • Het koopgedrag van de consument is voor een belangrijk deel bepalend aan de aanbodzijde. Door ervaring en de overvloed aan informatie is de hedendaagse consument kritisch. Naast prijs en aanbod, wordt in toenemende mate rekening gehouden met factoren als tijd, inspanning, gemak van keuzes en interne (winkelinrichting en uitstraling) en externe (omgevingskwaliteit) verschijningsvormen.

45

Dorpscentra dienen met het bovenstaande rekening te houden om in te kunnen spelen op de dagelijkse behoefte van de consument. De concurrentie met andere/ meer omvangrijke winkelgebieden zal immers alleen maar toenemen. 5.6 Online winkelen • De online retail bestedingen nemen toe, reizen, consumentenelektronica, media en kleding voeren de boventoon • Verwachte daling naar vraag winkelruimte • Gemak en flexibiliteit voornaamste oorzaken groei • Fysiek winkelen blijft belangrijke vrijetijdsbesteding Online winkelen heeft betrekking op de verkoop van producten en diensten via internet aan particulieren. De totale omzet van online aankopen is in 2009 uitgekomen op € 6 miljard en dat is 20% meer dan in 2008. Het boeken van reizen voert hierbij de boventoon. Van de totale bestedingen aan non-food (waaronder consumentenelektronica, media en kleding) werd in 2008 4,6% uitgegeven via internet, in 2000 was dat nog maar 0,5%. De verwachting is dat dit percentage toeneemt tot 10% in 201211. Verwacht wordt dat dit zal leiden tot een afnemende vraag naar winkelruimte, voornamelijk in de aanloopstraten van centrale winkelgebieden. Daarnaast laten grote ruimte vragende retailers in A1-winkelstraten een verkleining van de gevraagde winkeloppervlakte zien. Nederlandse webwinkels hebben in de eerste helft van 2011 10 procent meer bestellingen verwerkt ten opzichte van de webwinkelomzet in de eerste helft van 2010.12 De belangrijkste oorzaak van de online omzetgroei is evenals in vorige jaren de groei in het aantal bestellingen. Consumenten bestellen steeds vaker producten en/of diensten op het internet. De consument bestelt steeds vaker en makkelijker, ook kleinere bestellingen, via internet. Daarentegen neemt het gemiddeld besteed bedrag per bestelling in 2011, net als in 2010, af. De groei van de online markt komt voornamelijk van bestaande online kopers die vaker via het internet bestellen en daarmee de totale online markt stuwen. In de eerste helft van 2011 waren er 8 miljoen online kopers, dit aandeel blijft ongeveer gelijk aan het aantal kopers in de tweede helft van 2010.

11 Look Listen Learn 2008. SSM Retail Platform, 2008 12 D eze cijfers blijken uit de Thuiswinkel Markt Monitor 2011-1, het halfjaarlijkse onderzoek naar online consumentenbestedingen door Blauw Research in

samenwerking met GfK Retail & Technology in opdracht van Thuiswinkel.org.

46

De online markt zal voorlopig verder blijven groeien. Ondanks de crisis blijven consumenten enthousiast om online te winkelen. Hierbij speelt gewenning een belangrijke rol. De online consumentenbestedingen in 2011 was een ruime € 9 miljard. Als belangrijkste redenen om online aankopen te doen gelden zaken als gemak, tijdsbesparing en winkelen wanneer je wilt, maar ook de toegang tot producten die vaak in de regio niet voorhanden zijn, een lagere prijs en een grotere keuze. Ruim 40% van de consumenten gebruikt internet om zich te oriënteren op producten. Het belang van vergelijking op straat neemt daarbij af. Echter, consumenten blijken na oriëntatie het betreffende product toch vaak in een fysieke winkel te kopen. Men blijft de behoefte houden om producten te zien, aan te raken, te proberen en te beleven. Internet blijft hier ‘slechts’ een ondersteunende rol vervullen. Voorlopig dienen retailers in te zetten op de kansen die internetwinkelen met zich meebrengt. Het is een extra verkoopkanaal met een groter bereik dan de fysieke winkel. Multi-channeling is een optie: een combinatie van een fysieke winkel en een webshop. Fysiek winkelen zal altijd een belangrijke tijdsbesteding blijven. Retailers, beleggers en gemeenten kunnen de aantrekkingskracht van bestaande winkelcentra bevorderen door te blijven investeren in een aantrekkelijke verblijfsomgeving voor de consument. 6

Beleid en initiatieven

Bij het formuleren van het gemeentelijke detailhandelsbeleid dient rekening gehouden te worden met relevante beleidsstukken op rijk-, provinciaal- en lokaalniveau. Deze beleidsstukken bieden aanknopingspunten voor de te formuleren visie op de detailhandelsstructuur. 6.1 Rijksbeleid 6.1.1 Nota Ruimte Met de invoering van de Nota Ruimte zijn de taken van het Rijk en de provincie veranderd. Het Rijk benoemt slechts de kaders van haar ruimtelijk beleid. De verantwoordelijkheden voor een nadere invulling ervan worden meer dan voorheen bij de provincies en gemeenten neergelegd. Het

47

locatiebeleid (ABC beleid13 en PDV & GDV beleid14) heeft plaats gemaakt voor een integraal locatiebeleid voor bedrijven en voorzieningen en kent daarmee geen specifiek ruimtelijk beleid meer voor de detailhandel. Het integrale locatiebeleid richt zich op bundeling van verstedelijking en economische activiteiten. 6.2 Provinciaal beleid 6.2.1 Detailhandelsvisie Overijssel Om aan de verantwoordelijkheid die vanuit het rijksbeleid opgelegd wordt invulling te geven en nieuwe ontwikkelingen in de markt en in Overijssel een goede plek te geven, heeft de provincie Overijssel een detailhandelsvisie opgesteld.15 De huidige detailhandelsstructuur in Overijssel is omvangrijk en zeer divers. Vergeleken met het Nederlands gemiddelde hebben de inwoners van Overijssel veel winkelmeters tot hun beschikking. Daarnaast heeft de consument voldoende keus uit winkelgebieden voor verschillende typen aankopen, zoals het recreatieve winkelen in binnensteden of het doen van doelgerichte aankopen op woonboulevards. De provinciale detailhandelsvisie beschrijft het wensbeeld voor de toekomstige detailhandelsstructuur. Nieuwe detailhandelsontwikkelingen dienen bij voorkeur aan te sluiten op bestaande detailhandelsconcentraties. Behoud en versterking van de positie van de recreatieve binnensteden (Almelo, Enschede, Hengelo en Deventer) en bovenlokaal verzorgende centra (Goor, Haaksbergen, Rijssen en Oldenzaal) heeft prioriteit. Voor de lokaal verzorgende centra (waaronder Delden, Markelo, Hengevelde, Diepenheim ) dient gestreefd te worden, voor zover haalbaar, naar een volwaardig en compleet voorzieningenniveau op stads-, dorpsniveau. Op perifere concentraties en themacentra (waartoe ook Zenkeldamshoek te Goor gerekend wordt) wordt alleen detailhandel toegestaan die vanwege specifieke ruimtelijke eisen moeilijk inpasbaar is in bestaande winkelgebieden en doelgericht bezocht wordt. Detailhandel op boerderijen is volgens het provinciale beleid toegestaan, mits het zelf geproduceerde en of aanverwante artikelen betreft en de detailhandelsactiviteit maximaal 100 m² bvo beslaat.

13 H et ABC-beleid is rijksbeleid dat arbeids- en bezoekers intensieve bedrijven en voorzieningen koppelt aan goed door het Openbaar Vervoer (OV) ontsloten locaties. Bij het ABC-beleid gaat het vaak om nieuwe ontwikkelingen. Buiten het ABC-locatie beleid zijn gemeenten zelf bevoegd om parkeernormen vast te stellen. 14 In het verleden heeft het rijk een stringent vestigingsbeleid gevoerd. Voordat het PDVbeleid werd ingevoerd bestond voor auto’s, caravans en boten de mogelijkheid om zich perifeer aan te bieden. Het PDV-beleid dat hierop volgde had als uitgangspunt dat de vestiging van winkelvoorzieningen op perifere locaties niet toegestaan was, met uitzondering van branches met volumineuze artikelen, namelijk woninginrichting, bouwmarkten, tuincentra, auto’s, boten en caravans. Na enkele jaren werd het beleid uitgebreid met het zogenaamde grootschalige detailhandels vestigingen (GDV) beleid. Dat GDV beleid maakte het voor de 13 stedelijke knooppunten mogelijk om een cluster te ontwikkelen met alle mogelijke branches, behalve mode, supermarkten en warenhuizen. Voorwaarde was wel dat de branches groter dan 1.500 m² verkoopvloeroppervlakte waren. Onder druk van de marktpartijen is het PDV/GDV beleid met de komst van de Nota Ruimte losgelaten. 15 Detailhandelsvisie Overijssel 2007. 48

6.2.2 Omgevingsvisie Overijssel De Omgevingsvisie benadrukt dat iedere inwoner binnen de provincie Overijssel moet kunnen beschikken over een basisvoorzieningenpakket. Dit is in eerste instantie een lokale aangelegenheid, maar gezien de uitgestrektheid van het buitengebied is het ook van provinciaal belang. Provinciale financiering kan ingezet worden voor onder andere dorpsplannen en Kulturhusen. De omgevingsvisie stelt dat weidewinkels16 die de basisvoorzieningen in dorp of binnenstad uithollen, ongewenst zijn. Hieronder staan de kansen en bedreigingen die volgens de provincie van toepassing zijn op Overijssel. De provincie benadrukt dat voor het aantrekkelijk maken en houden van een winkelgebied samenwerking noodzakelijk is, zo ook draagvlak en participatie van belanghebbenden. Een sterke ondernemersvereniging functioneert doorgaans als aanjager van projecten en acties, dit betaalt zich uit als een absolute winst voor een winkelgebied. 6.3 Plannen en initiatieven in de regio • Mogelijke komst van de Hornbach te Borne • De uitbreiding van het plein Westermaat in Hengelo 6.4 Lokaal beleid, plannen en initiatieven 6.4.1 Toekomstvisie Hof van Twente De gemeente Hof van Twente heeft een toekomstvisie opgesteld.17 De toekomstvisie geeft een samenhangend beeld van de gewenste ontwikkelingsrichting van Hof van Twente voor de lange termijn, zijnde 2030. De toekomstvisie legt niet alles vast, maar geeft richting en is daarmee een fundament van waaruit keuzes gemaakt kunnen worden die passen bij de identiteit van de kernen en de gemeente als geheel. Voor de detailhandel is het streefbeeld voor 2030 geformuleerd. Dit houdt in, herkenbare en compacte winkelconcentratiegebieden die modern zijn ingericht in de grotere kernen van de Hof van Twente; Goor, Delden en Markelo. De beeldkwaliteit en uitstraling van de winkelstraten is goed verzorgd. Voor Delden en Diepenheim is hierbij het historisch stadsgezicht leidend. De detailhandel richt zich op de dagelijkse inkopen, verzorging en serviceverlening, waarin het onderscheidende vermogen met internetwinkels bewust wordt benadrukt. Immers het belang van internetverkoop zal in 2030 een grote invloed hebben gehad op het winkelbestand in de Hof van Twente. In de kleinere kernen van de Hof van Twente; Hengevelde, Diepenheim en Bentelo, is nog een bescheiden aantal kwalitatief goede winkels aanwezig. De buurtschappen hebben een netwerk van kleine verkooppunten aan huis en of boerderijen. Vooral lokale en streekeigen geproduceerde consumptiegoederen passen goed op deze locaties. 6.4.2 Collegeprogramma Voor de gemeente Hof van Twente is in 2010 een coalitieakkoord opgesteld. Het akkoord vormt de basis voor het collegeprogramma, dat geldt als een uitvoeringsprogramma voor de komende vier jaren . Het collegeprogramma zet in op de speerpunten duurzaam, ambitieus, ondernemend en betrokken. Deze speerpunten vormen een vervolg op de toekomstvisie “Hof van Twente, Zicht op 2030”.

49

16 Grootschalige supermarkt en winkelcomplex buiten de centra van steden en dorpen 17 Hof van Twente; zicht op 2030, opgesteld in juni 2010.

Het collegeprogramma meldt over de detailhandel het belang om de bedrijvigheid hierin te stimuleren door faciliterend op te treden. Bij noodlijdende situaties, zoals in de kern Goor, is een strategische alliantie tussen gemeente en partners gewenst. Zo heeft de gemeente faciliterend opgetreden door een masterplan tot centrumontwikkeling vast te stellen, waardoor onder andere de vorming van een winkelconcentratiegebied wordt bevorderd en de beeldkwaliteit en uitstraling van de winkelstraten kan worden verbeterd. Ook onderzoekt de gemeente hierbij de mogelijkheden tot het inzetten van fiscale instrumenten. Voor de concrete invulling van de bedrijvigheid in het centrum van Goor doet de gemeente een beroep op het ondernemerschap van de ondernemers. 6.4.3 Masterplan Goor Om de aantrekkingskracht van het centrum van Goor te versterken en de ontwikkeling van Goor (en het centrum) te stimuleren, heeft de gemeente een integraal masterplan voor het centrum opgesteld. Dit document geeft de gewenste ontwikkelingsrichting aan en biedt een helder toetsingskader voor marktinitiatieven. In het masterplan centrum Goor wordt gesteld dat Goor de grootste kern van de gemeente Hof van Twente is en dat het winkelaanbod in het centrum dan ook groter is dan het aanbod in de overige centra in de gemeente. In die zin vervult het centrum van Goor ook een functie voor inwoners uit deze kernen. De Grotestraat is van oudsher de hoofdwinkelstraat. Aan deze straat worden winkels afgewisseld met (avond)horeca, dienstverlening, woningen en overige functies zoals kantoren. Aan het Weversplein zijn drie supermarkten gevestigd. Het winkelaanbod is relatief groot en gevarieerd. In de huidige situatie valt de grote spreiding van winkels en voorzieningen in het centrum van Goor op. Een herkenbaar hart van het centrum ontbreekt. De grote spreiding van voorzieningen, in combinatie met de vele onderbrekingen als gevolg van leegstaande panden, leidt tot een matige structuur en samenhang in het centrumgebied. De autobereikbaarheid van het centrum is goed. Vanuit alle windrichtingen is een goede aansluiting op de parkeerroute rondom het centrum aanwezig. In het centrum is weinig groen aanwezig; over het algemeen heeft het winkelgebied een nogal stenige uitstraling. De inrichting van de openbare ruimte in het centrum is van wisselende kwaliteit. De bestrating van de Grotestraat en omliggende pleinen is in zijn algemeenheid verzorgd. Door een veelheid aan uitstallingen en een grote diversiteit aan (deels verouderd) straatmeubilair heeft het centrum echter een rommelige uitstraling. • Ter verbetering van de ruimtelijke en functionele structuur en samenhang in het centrum wordt in het masterplan de volgende visie uitgedragen; • Een compact kernwinkelgebied met eenduidige hoofdwinkelroute, trekkers op strategische locaties en pleinen met horeca als verbindende elementen; • Overig centrumgebied voor laagfrequent en/of doelgericht bezochte functies; • Grote bronpunten parkeren rondom het kernwinkelgebied, met elkaar verbonden via een heldere parkeerroute, daarnaast waar mogelijk in het toekomstige centrumgebied parkeerplaatsen direct voor de winkels; 50

• Een aantrekkelijk verblijfsgebied voor bezoekers; • Autovrij gedeelte rondom Hema en autovrije stegen tussen Grotestraat en Weversplein; • Aantrekkelijke verblijfspleinen verspreid over het kernwinkelgebied; • In overige delen van het toekomstige centrum een inrichting als winkelerf (volop ruimte voor voetganger; auto is te gast; • Sfeervol centrumgebied met verzorgde inrichting en waar mogelijk groen- en water-elementen (sfeerverhogend). Om de positie van het kernwinkelgebied te versterken staat het masterplan geen nieuwe winkelontwikkelingen en/of uitbreidingen meer toe buiten het kernwinkelgebied, zie onderstaande afbeelding. Naast de genoemde hoofdelementen worden in het masterplan concreet projecten voorgesteld om het centrum van Goor aantrekkelijker te maken. Deze projecten zal de gemeente gezamenlijk met Goor Collectief, de centrumondernemers en de eigenaren tot uitvoering brengen. Zo worden enkele ingrepen in de openbare ruimte voorgesteld, zoals het opplussen van de steeg tussen het Weversplein en de Grotestraat, het autovrij maken van het deel Grotestraat tussen de Wijnkamp en de Herman Heijermansstraat en het aanpakken van het Sterplein als hart van het centrum. Ten slotte is het verbeteren van de beeldkwaliteit van bestaande panden één van de maatregelen die in het masterplan worden genoemd. Voor het uitvoeringsprogramma en de organisatie daarvan wordt verwezen naar het masterplan zelf. Deze is als bijlage opgenomen.

51

6.4.4 Structuurvisie Goor Voor Goor is een structuurvisie in concept gereed. Met betrekking tot het centrum wordt geconformeerd aan het voornoemde masterplan van Goor. Onderstaande kenmerken staan in de conceptversie van de structuurvisie Goor vermeld: • Goor ligt centraal in Hof van Twente en is tevens de grootste kern van de gemeente. Qua bedrijven en instellingen heeft de kern betekenis voor de gehele gemeente en ook het winkelaanbod in het centrum is groter dan het aanbod in de overige centra binnen de gemeente. Door het sterk aanwezige dagelijkse aanbod heeft het centrum van Goor een verzorgende functie voor de gehele gemeente. • Toch is Goor niet dé hoofdkern die qua grootte, uitstraling en verzorgende functie van nature een hoofdrol vervult. Het behoud van voorzieningen staat echter onder druk. De aanwezigheid van grote kernen als Hengelo, Enschede en Almelo op relatief korte afstand trekt veel inwoners uit de gemeente voor met name de niet dagelijkse sector en uitgaansgelegenheden. Daarnaast zijn ook de nabijgelegen centra van Haaksbergen en Rijssen flink groter dan het centrum van Goor. • Een sterk punt van Goor is de goede bereikbaarheid (zowel per fiets, auto als openbaar vervoer) en de gratis parkeergelegenheid. Tegelijkertijd zorgen deze voorzieningen deels voor aantasting van de leefbaarheid in het centrum. Zo bestaat er in Goor overlast in het centrum vanwege het doorgaande (vracht))verkeer. • Buiten het centrum is in de wijk De Whee een klein voorzieningencluster gevestigd, met onder meer een supermarkt en een drogisterij. In de huidige voorzieningenstructuur is daarnaast de aanwezigheid van een min of meer solitaire supermarkt aan de Van Kollaan relevant. • Verspreid in de stad zijn nog op diverse plaatsen kleinere winkels, horecabedrijven en overige voorzieningen aanwezig. • Ten slotte bevinden zich op het bedrijventerrein Zenkeldamshoek enkele grootschalige detailhandelsvestigingen (PDV’s). Nieuwe PDV-ontwikkeling wordt in principe ook alleen hier toegestaan. Om het functioneren van het toekomstige centrum van Goor te verbeteren wordt conform het masterplan van Goor gestreefd naar een compact kernwinkelgebied met een eenduidige hoofdwinkelroute, trekkers op strategische locaties en pleinen met horeca als verbindende elementen. Belangrijke voorwaarde voor een sterk kernwinkelgebied is in ieder geval om buiten het centrum van Goor, i.c. het plangebied van voorliggende structuurvisie, geen nieuwe winkelontwikkelingen en uitbreidingen toe te staan. De voorgestane concentratie zal leiden tot de noodzakelijke toename van passanten/bezoekers in het kernwinkelgebied, hetgeen een positieve impuls voor investeringen zal hebben.

52

6.4.5 Bedrijventerreinenvisie In de bedrijventreinenvisie wordt de detailhandel vooral benaderd vanuit de trend naar schaalvergroting. Een aantal branches is vanwege de omvang en aard van de artikelen en/of winkel niet inpasbaar in reguliere winkelgebieden. Een zorgvuldige inpassing van volumineuze winkels in de verzorgingsstructuur is noodzakelijk. De gemeente wil dan ook onder voorwaarden ruimte bieden aan perifere detailhandel. Zo wordt Perifere Detailhandel Vestigingen (PDV) zoveel mogelijk geclusterd op een aantal zones. Dit levert namelijk zowel voordelen op voor de betrokken bedrijven als consumenten.

De bedrijven kunnen profiteren van elkaars nabijheid, aantrekkingskracht en gemeenschappelijke faciliteiten zoals parkeren. Clustering draagt bovendien bij aan het beperken van het aantal verkeersbewegingen. PDV-ontwikkeling wordt in principe alleen toegestaan op Zenkeldamshoek, tenzij het elders een aangetoonde meerwaarde oplevert voor de verzorgingsstructuur. Via een ontheffingsmogelijkheid van het college is een PDV mogelijk in de Hof van Twente. In aansluiting op het landelijke beleid zijn de volgende soorten bedrijven als PDV in de Hof van Twente toegestaan: • bouwmarkten • tuincentra • buitensport • woninginrichting • autoshowrooms De groei van de internethandel heeft de opkomst van de webwinkel tot het gevolg. Een webwinkel heeft vaak een reparatie- en opslagruimte, waardoor deze locaties ruimte nodig hebben. De tendens is dan ook dat een webwinkel gevestigd is op een bedrijventerrein. In de Hof van Twente is een webwinkel toegestaan op een bedrijventerrein zolang de hoofdactiviteit een groothandel met opslag is. Het is niet toegestaan om enkel detailhandel te bedrijven. Een Grootschalige Detailhandelsvestiging (GDV) is niet mogelijk in de Hof van Twente. Uit het rijksbeleid vloeit namelijk voort dat GDV locaties uitsluitend en onder randvoorwaarden worden toegestaan in stedelijke knooppunten, zoals op de “Westermaat” in Hengelo. 6.4.6 Ambulante handel In de Hof van Twente zijn een drietal weekmarkten aanwezig; in Goor, Markelo en in Delden. Ook is er een maandelijkse streekmarkt te Delden. De weekmarkt heeft vooral een aantrekking op het publiek binnen de eigen kern, terwijl de streekmarkt in Delden ook publiek van buiten aantrekt waaronder toeristen. De markt geldt als een publiekstrekkende voorziening voor het centrum van de kernen. Als de relatie tussen de markt en het aanwezige winkelbestand en de horeca wordt benut, kan de publiekstrekkende rol van de markt optimale vormen aannemen. Op welke wijze dit kan geschieden, zal aan de orde komen ten tijde van het onderzoek naar de mogelijke verzelfstandiging van de markten in de Hof van Twente. De gemeente laat dit onderzoek uitvoeren eind 2013. 6.4.7 Evenementen In de Hof van Twente worden vele evenementen georganiseerd. Elke kern heeft zo zijn activiteiten die zowel eigen als buiten de kern publiek aantrekt. De tendens is dat de evenementen vaak worden georganiseerd door de lokale ondernemersvereniging of dat er zelfs een evenementencoördinator is aangesteld. Dit heeft als voordeel dat een evenement, met daarbij de horeca, een toegevoegde waarde kan hebben voor de detailhandel.

53

6.4.8 Winkeltijden Volgens de Winkeltijdenwet kan iedere winkel open zijn van 6.00 uur ‘s morgens tot 22.00 uur ’s avonds. Dit geldt voor zowel op een doordeweekse dag als op een zaterdag. Voor de Hof van Twente komt daarbij de koopavond op elke vrijdag. Het is echter niet verplicht om de winkel op een koopavond open te hebben. Buiten de reguliere winkeltijden bestaat de mogelijkheid om twaalf keer per jaar een koopzondag aan te vragen ten behoeve van bijzondere gelegenheden/ feestelijkheden. Veelal gaat een koopzondag gepaard met een evenement, zodat de koopzondag een maximale aantrekking kan hebben op het publiek. Een goede samenwerking tussen de lokale winkeliers, de plaatselijke ondernemersvereniging en de evenementenorganisator is hierbij van belang. De gemeente erkent dit belang door bij den behandeling van een evenementenaanvraag als bepaling te hebben opgenomen dat de organisator contact dient op te nemen met de plaatselijke ondernemersvereniging. In de praktijk komt het veelvuldig voor dat de ondernemersvereniging juist de organisator is van het evenement en dus is de samenwerking met de winkeliers al gewaarborgd. Via de Winkeltijdenwet is een reguliere zondagopenstelling voor supermarkten mogelijk per 15.000 inwoners van een gemeente. Echter de Winkeltijdenwet wordt nader uitgewerkt in de gemeentelijke verordening over winkeltijden. Zo is voor de Hof van Twente bepaald dat een supermarkt niet standaard op zondag open mag zijn, ongeacht het aantal inwoners. Hierop geldt een uitzondering voor de kernen met een toeristische status, waaronder Delden en Diepenheim. In de centra van Diepenheim en Delden kunnen de winkels, zo ook de supermarkten, het hele jaar op zondag open zijn van 12.00 uur tot 17.00 uur. Het is echter niet verplicht om de winkel op een zondag open te hebben. 7

De gewenste detailhandelsstructuur van de Hof van Twente

Dit hoofdstuk gaat over de detailhandelsstructuur van de Hof van Twente voor de komende 3 jaar. Voor de gemeente in het geheel geldt het streven om het huidige winkelbestand te behouden en waar mogelijk te versterken. Daarbij is van belang het besef dat ogenschijnlijk overschot aan (leegstaande) winkelruimte niet vertaald moet worden in het stoppen van nieuwe ontwikkelingen. Kansrijke locaties dienen versterkt te worden. Ontwikkeling van sterke centrumgebieden draagt namelijk bij aan een snelle sanering van het marginaal aanbod op minder aantrekkelijke locaties. De komende jaren zullen leegstand en stagnatie in winkelgebieden waarschijnlijk toenemen. Marktpartijen stellen zich, veelal noodgedwongen, terughoudend op. Hierdoor is het van belang om te (blijven) voorzien in: • een gezond ondernemersklimaat voor bestaande en nieuwe detailhandel; • complete en aantrekkelijke voorzieningen voor consumenten, prettige leefomgeving; • duurzaam en intensief ruimtegebruik en winkelgebieden met ruimtelijke kwaliteit.

54

Dit is een moeilijke opgave gezien de recessie en de bevolkingskrimp. Daarbij heeft de gemeente rekening te houden met de bezuinigsopgave en de bijbehorende focus op de kerntaken. Een realistische ambitie is dan ook gewenst. 7.1 Rol gemeente Hoe zorgt de gemeente voor de drie voornoemde condities? Hoe dient zij om te gaan met leegstand en hoe kan de markt worden gestimuleerd? Is beleid opstellen wel zinvol en in welke mate mag de gemeente sturen?18 Zeker nu op het te formuleren detailhandelsbeleid trends van toepassing zijn, waarop de gemeente geen invloed kan uitoefenen. Zoals daar is de hoge vlucht die het internet winkelen neemt ten opzichte van de traditionele detailhandel, waardoor de consument niet meer gebonden is aan het lokale aanbod. Ook de bevolkingskrimp speelt een belangrijke rol, waardoor de detailhandel moet inspelen op een veranderende doelgroep en verkleining van de afzetmogelijkheid . Dit alles maakt duidelijk dat de detailhandel aan veranderingen onderhevig is, waarop de gemeente niet kan sturen. De gemeente kan zich enkel beraden op een optimale facilitering van omstandigheden, maar is niet bij machte om de trends te wijzigen, laat staat te keren . Het is aan de ondernemers in de detailhandel zelf om zich te beraden hoe zij met de veranderingen het beste om kunnen gaan. Ook de consument heeft hierin haar rol, namelijk een duurzaam en divers winkelbestand per kern heeft nou eenmaal voldoende klandizie nodig. Dit zijn vragen en standpunten die de gemeente Hof van Twente zichzelf stelt ten aanzien van een gezonde duurzame detailhandelsstructuur. In de volgende paragraven staan uitgangspunten verwoord die de gemeente Hof van Twente toepast bij de beleidsvorming betreffende detailhandel. 7.1.1 Keuzes maken bij ruimtelijk detailhandelsbeleid Vaak wordt verondersteld dat het zoveel mogelijk meewerken aan marktinitiatieven de markt ook optimaal zal faciliteren. Echter de marktpartij, die de overheid nodig heeft bij projectrealisatie, is vooral gebaat bij duidelijke keuzes. Immers als “alles overal kan” geeft dit voor zowel ontwikkelaars, eigenaren van vastgoed als retailers onzekerheid. Zij zullen dan niet snel (kunnen) investeren, zeker niet in complexe projecten op kostbare locaties. De gemeente heeft weinig instrumenten om rechtstreeks te sturen in het type en de kwaliteit van winkelvoorzieningen. In het kader van de Wet ruimtelijke ordening zijn gemeenten verplicht actuele bestemmingsplannen te maken. Via het Besluit ruimtelijke ordening (Bro) is de mogelijkheid opgenomen om binnen de bestemming detailhandel regels op te nemen met betrekking tot branches. De motivering ervan dient te gebeuren op basis van ruimtelijk relevante argumenten, niet vanuit argumenten van concurrentiebeperking. Op deze manier kan de ontwikkeling van het winkelbestand gestuurd worden naar de te leveren bijdrage aan de bestaande/ beoogde winkelstructuur. Aldus voert de gemeente Hof van Twente duidelijke keuzes uit waar detailhandel mag en waar niet, bijvoorbeeld in de bedrijventerreinenvisie 2012- 2022, de geactualiseerde bestemmingsplannen, Materplan Goor. Deze detailhandelsnota zal, na vaststelling, de grondslag vormen voor nadere keuzes (prioriteiten) voor de winkelstructuur en zal het de benodigde onderbouwing bieden voor detailhandel in bestemmingsplannen en bij de toetsing van nieuwe initiatieven.

55

18 “Dynamiek door beleid, hoe de overheid de winkelmarkt stimuleert”. Opgesteld door DTNP in opdracht van HBD en CBW-Mitex, 26 april 2011.

7.1.2 Afstemming met naburige gemeenten en Regio Twente Op regionaal niveau dienen de gemeentelijke ambities en visies te worden afgestemd met naburige gemeenten. Hierdoor is er een duidelijke visie op de regionale detailhandelsstructuur en biedt dit de marktpartijen duidelijkheid en zekerheid. De gemeente Hof van Twente zal haar detailhandelsnota afstemmen met de buurgemeenten en de Regio Twente, voordat deze is vastgesteld. In voorbereiding van deze nota zijn de reeds bestaande detailhandelsvisies van de omliggende gemeenten betrokken. 7.1.3 Te onderzoeken actiepunten gemeente Naast de voornoemde uitgangspunten, is het zaak om concrete actiepunten te formuleren die de gewenste detailhandelsstructuur kunnen ondersteunen. De ondernemers zelf vervullen hierin een belangrijke rol. De gemeente Hof van Twente wil samen met de ondernemers inzetten op onderzoek naar de haalbaarheid van onderstaande actiepunten: • Het wel/ niet aanpassen van de winkeltijden • Het oprichten van een ondernemersfonds De actiepunten zullen desgewenst nader moeten worden uitgewerkt in een plan van aanpak met daarbij de middelen, tijdschema en actiehouder. Als basis hiervoor zullen nadere afspraken met de ondernemersverenigingen/ het ondernemersplatform worden gemaakt, conform de werkwijze van de “Economische werkgroep/ Economisch actieplan” van de Hof van Twente. Naast de te onderzoeken actiepunten heeft de gemeente specifieke vragen gesteld over: • De gewenste toekomstige detailhandelsstructuur voor de kernen en het buitengebied. • Eigen ideeën over de detailhandel in de Hof van Twente. Deze vragen en de mogelijke actiepunten zijn aan de orde gekomen tijdens de themabijeenkomst, de werksessies met de ondernemersverenigingen/ het ondernemersplatform en tijdens de Hofpanel peiling (zie Hoofdstuk 4.3 van deze detailhandelsnota). De ontvangen input is verwerkt in hoofdstuk 8 van deze detailhandelsnota. Hoofdstuk 8 zal aldus ingaan op de wenselijkheid van de actiepunten en de ambities/aandachtpunten die gelden voor de toekomstige detailhandelsstructuur van de Hof van Twente, als ook per kern. 7.1.3.1 Winkeltijden De gemeente is zich bewust van de discussie over de winkelopeningstijden, met name de zondagopenstelling voor de supermarkten. De gemeente zou het betreuren dat de discussie over de te wijzigen winkeltijden zou uitmonden in grote verschillen van openingstijden tussen de kernen in de Hof van Twente. Aangezien de gemeente, in het belang van duidelijkheid voor de consument, grote verschillen onwenselijk acht. Volgens de huidige gemeentelijke verordening is een zondagopenstelling van een supermarkt binnen de Hof van Twente niet mogelijk. Voor Delden en Diepenheim geldt hiervoor een uitzondering, omdat zij een toeristische status hebben en dus alle winkels in het centrum op zondag open mogen zijn van 12.00 – 17.00 uur. • De gemeente kan onderzoeken of er een behoefte bestaat aan een zondagopenstelling voor de supermarkten in de Hof van Twente. • De gemeente kan hierbij aansluiting zoeken met de veranderde Winkeltijdenwet, gewijzigd per 1 juli 2013. De nieuwe Winkeltijdenwet stelt dat winkels geopend kunnen zijn tussen 06.00 en 22.00 uur en dat zij gesloten moeten zijn op zon- en feestdagen. 56

Gemeenten kunnen per gemeentelijke verordening hierop een afwijkend beleid vaststellen. Dit houdt in voor de gemeente Hof van Twente dat zij per verordening zelf kan besluiten over de openingstijden en koopzondagen in haar gemeente. 7.1.3.2 Ondernemersfonds Een ondernemersfonds kan voor de ondernemers een mogelijkheid zijn om samen te werken aan een sterker winkelgebied, waarbij de lusten én de lasten eerlijk worden verdeeld. Zo is een ondernemersfonds, in de tijd van gemeentelijke bezuinigingen, een extra mogelijkheid voor de kernen om voor zichzelf een ruimere en financieel meer zelfstandige positie te creëren. In plaats van per financiële behoefte ad hoc een beroep te moeten doen op de gemeentelijke middelen, waartoe geen financiële ruimte is als deze niet is van te voren door de gemeente is begroot. Er zijn een aantal instrumenten tot ondernemersfondsen ontwikkeld: • Het OZB fonds, bestaande uit Onroerende Zaak Belasting “niet-woningen” (o.a. toegepast in Leiden, Lisse, Katwijk en Delft). • Het reclamefonds wel of in combinatie van precariobelasting, voortvloeiende uit de Reclamebelasting en de Precariobelasting (reclamefonds is o.a. toegepast in Voorschoten). • De bedrijfsinvesteringszone (BIZ) (o.a. toegepast in in Alphen aan den Rijn, Den Haag, Westland, Rijswijk, Noordwijk, Zoeterwoude en Zoetermeer). Nota bene: De BIZ is gebaseerd op een experimentenwet, die geldig was tot het eind van 2011. De wet wordt nu geëvalueerd. Een definitieve wet is er op z’n vroegst in 2015. Voorlopig kan er dus geen nieuwe BIZ worden opgestart. Gelet op de benodigde voorbereidingstijd van een half jaar adviseert de Kamer van Koophandel (KvK) om géén BIZ meer op te starten voor de definitieve wetgeving. 7.1.3.2.1 Werkwijze OZB-fonds Via een opslag op de OZB niet-woningen betaalt iedere ´ondernemer´ (hieronder vallen sport-, onderwijsinstellingen, ziekenhuizen en musea) een extra bedrag aan OZB. De gemeente int dit bedrag bij de jaarlijkse aanslag en hevelt dit bedrag over aan een op te richten Stichting Ondernemersfonds. De stichting beheert deze gelden voor de ondernemersverenigingen die dit geld kunnen benutten voor collectieve ondernemersdoelen. Via de OZB-gegevens van de gemeente wordt gekeken hoeveel geld door een gebied wordt opgehaald. Dit geld (met een kleine inhouding voor overheadkosten van de stichting) mag de vereniging dan gebruiken voor haar activiteiten. Jaarlijks wordt aan de verenigingen gecommuniceerd wat hun budget (´trekkingsrecht´) is. De stichting Ondernemersfonds is belanghebbende bij de uitvoering van activiteiten door ondernemersverenigingen en doet vanuit die hoedanigheid aangifte van btw. De gemeente kan tot 2014 deze extra betaalde btw aan het fonds teruggeven via het BTW compensatiefonds. Volgens het Regeerakkoord 2012 wordt het btw-compensatiefonds per 2014 afgeschaft, zodat de gemeente hier geen beroep meer op kan doen.

57

Specifieke eigenschappen: • De OZB verhoging kan alleen gemeentebreed over alle nietwoningen worden ingesteld. Dat betekent dat de OZB-verhoging zowel voor de binnenstad als de bedrijventerreinen en onderwijsinstellingen geldt. Wel is het mogelijk om binnen het fonds geld te ´labelen´ naar gebied, zodat ieder gebied haar eigen geld kan besteden. • Via de OZB niet-woningen betalen alle huurders én eigenaren mee. Dat zijn winkeliers, ondernemers, maar ook sport-, zorgen onderwijsinstellingen. • De gemeenteraad stelt de jaarlijkse OZB vast. De ondernemers kunnen om een verhoging/ verlaging vragen. De gemeente zal hiervoor een draagvlakmeting uitvoeren. • Het OZB fonds kan enkel bestaan zolang de ondernemers het ondersteunen. Het is mogelijk om het fonds in eerste instantie voor een bepaalde periode op te richten en te evalueren. • De ondernemersverenigingen maken collectieve plannen voor de besteding van hun eigen budget. Dat kan leiden tot verschillende uitgaven, zoals een centrumcoach, het instellen van parkmanagement of het aanschaffen van feestverlichting. 7.1.3.2.2 Werkwijze Reclamefonds Via het invoeren van reclamebelasting kan een gemeente geld voor de ondernemers innen dat ten goede komt aan collectieve activiteiten. Deze belasting heeft betrekking op een openbare aankondiging die zichtbaar is vanaf de openbare weg. Het tarief kan worden vastgesteld op basis van de afmeting of van de locatie waar het pand is gelegen. Het kan ook zo zijn dat alle varianten worden gelijkgesteld en onder eenzelfde tarief vallen. Dit kan de inningskosten beperken, omdat hierin tevens het opmeten van de uitingen wordt begrepen. Specifieke eigenschappen: • Voor de invoering van een reclamefonds kan een afgebakend gebied worden bepaald, dat hoeft niet gemeentebreed te zijn. • De ondernemers die een uiting op hun pand hebben aangebracht, zichtbaar vanaf de openbare weg, betalen mee. Het gaat alleen om de gebruikers van het pand, niet om de eigenaren. Dit is van belang bij een hoge mate van leegstand van winkelpanden. • Op verzoek van de ondernemers stelt de gemeenteraad de jaarlijkse reclamebelasting vast en bepaalt zij dat het fonds ten gunste van de ondernemers komt. De gemeente zal hiervoor een draagvlakmeting uitvoeren, bijvoorbeeld via een referendum. • Het reclamefonds geldt zolang de ondernemers het ondersteunen en er behoefte aan hebben. • De ondernemersverenigingen maken plannen met collectieve doeleinden ter besteding van het geld.

58

Precariobelasting De gemeente kan, naast reclamebelasting, ook precariobelasting heffen voor het gebruik van gronden die zijn bestemd voor openbare doeleinden. De samenloop van reclamebelasting en Precariobelasting is toegestaan, omdat beide belastingvormen een andere grondslag hebben. Veelal zijn het horecabedrijven of winkels die met de precariobelasting worden belast, bijvoorbeeld voor het gebruik van gemeentegrond ten behoeve van terrassen of uitstallingen. Voor het opleggen van een aanslag precariobelasting is niet de bestemming van het bestemmingsplan bepalend, maar het feitelijk gebruik.

7.2 Toekomstige detailhandelsstructuur per kern Per kern dient er specifiek aandacht te zijn voor de detailhandelsstructuur en de bijbehorende karakteristieke eigenschappen. De consument kiest namelijk het winkelgebied uit afhankelijk van zijn bezoekersmotief, bijvoorbeeld sfeer of snel en efficiënt. 7.2.1 Goor Om het functioneren van het toekomstige centrum van Goor te verbeteren wordt conform het masterplan van Goor gestreefd naar een compact kernwinkelgebied met een eenduidige hoofdwinkelroute, trekkers op strategische locaties en pleinen met horeca als verbindende elementen. Belangrijke voorwaarde voor een sterk kernwinkelgebied is in ieder geval om buiten het centrum van Goor, i.c. het plangebied van voorliggende structuurvisie, geen nieuwe winkelontwikkelingen en uitbreidingen toe te staan. De voorgestane concentratie zal leiden tot de noodzakelijke toename van passanten/bezoekers in het kernwinkelgebied, hetgeen een positieve impuls voor investeringen zal hebben. 7.2.2 Actieprogramma Goor De gemeente kan faciliterend optreden ten aanzien van Goor. Zij doet dit door: • Het vastgestelde Masterplan uit te voeren, in samenwerking met de ondernemers en de ondernemersvereniging Goor Collectief. • De structuurvisie Goor op te stellen, in samenwerking met de ondernemers en de ondernemersvereniging Goor Collectief. • In samenwerking met de ondernemers kan de gemeente de mogelijkheden onderzoeken voor het oprichten van een ondernemersfonds. 7.3 Toekomstige detailhandelsstructuur Markelo Markelo heeft in beginsel een goede detailhandelsstructuur met een compleet winkelaanbod in dagelijkse artikelen. Echter een opwaardering van het winkelareaal voor niet-dagelijkse artikelen zou wenselijk zijn. De Grotestraat in Markelo heeft meer uitstraling nodig, zodat de levendigheid van het centrum zich hier kan concentreren. Het centrumgebied heeft ook meer evenwicht nodig door een publiekstrekker te lokaliseren in het westelijke deel van de Grotestraat, bijvoorbeeld een supermarkt. Het zou gunstig zijn om het winkelgebied in dit gebied niet teveel te laten doorbreken door niet-winkelfuncties. Bepaalde bedrijven zijn door hun historie in het winkelgebied van Markelo gelegen, terwijl zij eerder thuis horen op een bedrijventerrein. Het is wenselijk om deze bedrijven te huisvesten op een passende bedrijfslocatie.

59

Op initiatief van de ondernemers wordt gedacht aan de opwaardering van het winkelgebied (Grotestraat) juist doordat Arkervaart/ voormalige Coberco fabriek negatief beeldbepalend aanwezig is. Verder kan de parkeerruimte rondom Bill’s Bar en de supermarkt Dirk van de Broek een verbetering gebruiken in de zin van ruimtelijke kwaliteit. Ook de pleinruimten in de omgeving van de kerk hebben een recreatieve potentie, echter de verblijfsfunctie is hier niet optimaal. Kleinschalige horeca zou een meerwaarde kunnen zijn. Tenslotte is de verkeersintensiteit van de Grotestraat in het centrum van Markelo hoog en zorgt de bevoorrading via de Grotestraat voor verkeersoponthoud. 7.3.1 Actieprogramma Markelo • De gemeente heeft faciliterend opgetreden door bovenstaande toekomstige ontwikkelingen op te nemen in de structuurvisie Markelo (2010). • De gemeente treedt faciliterend op door te onderzoeken of het bedrijventerrein in Markelo kan worden uitgebreid, zodat de bedrijven uit het centrum naar het uit te breiden bedrijventerrein kunnen verhuizen. • De gemeente kan de structuurvisie verwerken in een op te stellen geactualiseerd bestemmingsplan. • De gemeente denkt mee bij het initiatief van de ondernemers om een plan te ontwikkelen voor opwaardering Grotestraat. • De gemeente kan een onderzoek verrichten naar de haalbaarheid tot het geven van een ruimtelijke kwaliteitsimpuls aan de parkeerruimte rondom Bill’s Bar en de supermarkt Dirk van de Broek. • De gemeente kan een onderzoek doen naar her verlagen van de verkeersintensiteit van de Grotestraat in het centrum van Markelo, bijvoorbeeld via een laad- en los reglement. • In samenwerking met de ondernemers kan de gemeente de mogelijkheden onderzoeken voor het oprichten van een ondernemersfonds. 7.4 Toekomstige detailhandelsstructuur Delden Delden kent al een goede detailhandelsstructuur en heeft een sterke aantrekkingskracht op zowel eigen publiek als daarbuiten. Winkels die zich profileren door hun uitzonderlijke kwaliteit dragen hieraan bij. Maar ook de “Streekmarkt Twente” speelt hierin een belangrijke rol. De streekmarkt heeft uiteraard een positieve werking voor het toerisme, maar het levert ook een wezenlijke bijdrage aan de belangstelling van de consument voor verse en “eerlijke” streekproducten die op kleinschalige wijze worden geproduceerd. Delden kan zich ten aanzien van dit consumentenbewustzijn profileren in Twente. Delden heeft als meerwaarde het sfeervolle centrum. Landgoed Twickel zorgt voor een extra toeristische aantrekkingskracht voor het centrum van Delden. Echter de openbare ruimte in het centrum van Delden kan een kwaliteitsverbetering gebruiken. Door de Langestraat heeft het verkeer toegang tot het centrum. Dit kan een voordeel zijn, maar het draagt niet bij aan de verblijfsfunctie in het winkelgebied. Ook is het wenselijk om de route tussen de publiekstrekkers; de supermarkt en het recreatieve winkelgebied te optimaliseren. Hierdoor kunnen de winkelgebieden van elkaar profiteren.

60

De ontwikkeling van het voormalig stadhuis Delden geeft het centrumgebied van Delden een extra impuls qua uitstraling en variatie van winkel gerelateerde functies. Wel komt hierdoor de reguliere markt in de beknelling. Er dient een duurzame positionering van de markt te worden gekozen in Delden, omdat de markt bijdraagt aan de dynamiek in het centrum. 7.4.1 Actieprogramma Delden • De gemeente heeft een structuurvisie (2005) opgesteld en dus de mogelijke ontwikkelingen gefaciliteerd. • De gemeente zou een betere link tussen Delden (zijnde het oude centrum) en het landgoed Twickel (zijnde het kasteel) kunnen bereiken door de route tussen het NS-station en het landgoed via het centrum van Delden te stimuleren. Het één en ander is uitwerkt in het “Pact van Twickel” van 2009 (digitaal beschikbaar via de gemeente Hof van Twente site). • De gemeente onderzoekt in samenwerking met de marktcommissie de mogelijkheden tot herpositionering van de reguliere markt in het centrum van Delden. • De gemeente kan, samen met het bestuur van de “Streekmarkt Twente”, onderzoeken of een uitbreiding of het vergroten van het spin-off effect een goede ontwikkeling kan zijn voor de streekmarkt/ Delden en omgeving. • In samenwerking met de ondernemers kan de gemeente de mogelijkheden onderzoeken voor het oprichten van een ondernemersfonds. • In 2012 heeft de gemeente gesproken met stakeholders over de verkeersproblematiek in de Langestraat in Delden. Hieruit vloeide voort dat de krappe passeerruimte (door bijv. ladende/ lossende vrachtwagens) kan worden opgelost door (overtollig) straatmeubilair te verwijderen of te herplaatsen op de benoemde knelpunten. Dit zal meer ruimte creëren ten gunste van de bereikbaarheid van de Langestraat te Delden. 7.5 Toekomstige detailhandelsstructuur Diepenheim Diepenheim heeft weliswaar een beperkt winkelaanbod, maar het is wel variabel en uniek in een sfeervol centrum. Het is wenselijk om de eenheid van het gebied aan de Grotestraat te versterken door een verdere concentratie van centrumvoorzieningen. Kunst speelt voor de ontwikkeling van Diepenheim een steeds belangrijker rol. Het leidt er toe dat nieuwe initiatieven worden genomen, dat er veel bezoekers naar Diepenheim en omgeving komen en dat specifieke bedrijvigheid zich in de kern vestigt. Het KunstWerk Diepenheim kan mogelijkheden bieden voor de detailhandel en horeca. Echter de fase waarin KunstWerk Diepenheim verkeert, is nog te onzeker om hieraan concrete gevolgen aan te verbinden. 7.5.1 Actieprogramma Diepenheim • De gemeente heeft een bestemmingplan (2009) opgesteld waarin de voornoemde wenselijke ontwikkeling staan gefaciliteerd. • De gemeente is betrokken bij het project KunstWerk Diepenheim. Dit kan een nieuwe toeristische impuls zijn voor Diepenheim. Als voorwaarde geldt wel dat binnen de reeds vastgestelde uitgangspunten een dekkende exploitatie moet worden gegarandeerd. • In samenwerking met de ondernemers kan de gemeente de mogelijkheden onderzoeken voor het oprichten van een ondernemersfonds. 61

7.6 Toekomstige detailhandelsstructuur Hengevelde Hengevelde heeft al een goede detailhandelsstructuur. Het verzorgingsniveau van Hengevelde kan worden aangemerkt als compleet, ook al is het aanbod voor de eigen inwoners en de omgeving wat beperkt. Hengevelde kan deze kracht versterken door zich te richten op de detailhandel in dagelijkse artikelen, omdat die potentie al aanwezig is en ook benadrukt wordt door de zelfstandige ondernemers in de vorm van een slager en bakker. Hengevelde dient de bestaande detailhandel minsten te behouden. Het zou wenselijk zijn dat de detailhandel zou uitbreiden voor een meer regionale uitstraling/ aantrekkingskracht. Een aandachtspunt is de Goorsestraat in het centrum. Dit is een drukke doorgaande provinciale weg, dat veel vrachtverkeer aantrekt. De Goorsestraat is ingrijpend heringericht, om in ieder geval de snelheid laag te houden. De veiligheid en leefbaarheid in het dorp zijn hiermee gebaat. Ondanks de recente herinrichting, is de Goorsestraat nog altijd een knelpunt in Hengevelde. De functie als verkeersader en de centrumstraat voor Hengevelde botsen met elkaar. 7.6.1 Actieprogramma Hengevelde

• De gemeente heeft voornoemde wenselijke ontwikkelingen gefaciliteerd in de structuurvisie (2009).

• De gemeente kan onderzoeken op welke wijze de functie van de Goorsestraat als verkeersader en de centrumstraat voor Hengevelde beter gecombineerd kan functioneren. • In samenwerking met de ondernemers kan de gemeente de m ogelijkheden onderzoeken voor het oprichten van een ondernemersfonds 7.7 Toekomstige detailhandelsstructuur Bentelo De detailhandel in Bentelo kenmerkt zich door een zeer klein aanbod met daarbij unieke speciaalzaken, zoals de Wijngaard Hof van Twente. Het is van belang om de toeristische aantrekkingskracht van deze bedrijvigheid te erkennen voor de Hof van Twente en dus hiervoor ruimte te bieden, ook al is het niet direct passend voor de kleinschaligheid van Bentelo. Voor de dynamiek van de kern Bentelo is het van belang om de aanwezige detailhandel te behouden. De naburige kernen, zoals Delden en Hengevelde, kunnen de inwoners van Bentelo voorzien in dagelijkse/ niet dagelijkse aankopen. 7.7.1 Actieprogramma Bentelo

•

Mochten de ondernemers in Bentelo behoefte hebben aan een ondernemersfonds dan kan de gemeente, gezien de kleinschaligheid van Bentelo, onderzoeken of zij kunnen aansluiten bij een op te richten een ondernemersfonds binnen de Hof van Twente.

7.8 Buitengebied Het inwerking getreden bestemmingplan Buitengebied bepaalt, dat het buitengebied van de Hof van Twente geen detailhandelsstructuur kent. Uitgangspunt is dat er geen nieuwe of uit te breiden detailhandel wordt toegestaan. Wel verdient de detailhandel die een link heeft met het buitengebied aandacht. Namelijk door het agrarische karakter van de verkoopactiviteiten danwel door de grootschaligheid van de verkoopactiviteiten kan dit soort detailhandel juist goed gesitueerd zijn in het buitengebied. 62

De historisch gegroeide detailhandel-locaties worden door het bestemmingplan Buitengebied erkend door de aard van de verkoopactiviteiten te beperken door de koppeling aan de feitelijke activiteiten met daarbij een oppervlaktebeperking (in m2).) Deze locaties krijgen dus niet de bestemming ‘detailhandel’, waardoor er geen uitbreiding mogelijk is. Buiten de kernen, buitengebied van de Hof van Twente, dient geen nieuwe of uit te breiden detailhandel te worden toegestaan. Dit ter versterking van de detailhandel in het centrum van de kernen, “verrommeling” van het buitengebied tegen te gaan en een verkeersaantrekkende werking te voorkomen ten koste van bestaande winkelgebieden. Gezien het voorgaande is in het Vrijkomende Agrarische Bouwwerken beleid (VAB beleid) bewust bepaald dat door toepassing van deze regeling geen detailhandel kan worden gerealiseerd in daartoe verbouwde vrijkomende agrarische bouwwerken. 7.8.1 Actieprogramma buitengebied

•

De gemeente heeft het bestemmingsplan buitengebied in uitvoering met daarin de bovenstaande uitgangspunten vermeld.

8 Gewenste acties en ambities voor de toekomstige detailhandelsstructuur van de Hof van Twente Dit hoofdstuk gaat over de detailhandelsstructuur van de Hof van Twente voor de komende 3 jaar. Met name over de acties en ambities die hiertoe wenselijk zijn volgens de externe stakeholders. Zoals eerder gesteld in deze detailhandelsnota is de input van de externe stakeholders verkregen via de themabijeenkomst, de werksessies met de ondernemersverenigingen/ het ondernemersplatform en via de Hofpanel peiling. Het doel van dit hoofdstuk is inzicht verkrijgen in welke acties de stakeholders noodzakelijk achten en welke ambities zij graag gerealiseerd zouden zien in samenwerking met de gemeente. Aansluitend op deze input volgt een reactie van de gemeente op de haalbaarheid van de gewenste acties en ambities in de context van de beschikbare middelen en invloed. Dit laatste laat natuurlijk onverlet dat de ondernemers altijd nog, buiten de werkingssfeer van de gemeente, haar eigen initiatieven kan ontwikkelen ter realisering van de gewenste acties en ambities. De externe stakeholders hebben hun input gegeven op onderstaande kwesties: • Aanpassen van de winkeltijden. • Vormen van een ondernemersfonds. • Bepalen van de gewenste toekomstige detailhandelsstructuur voor de kernen en het buitengebied. Inclusief de eigen ideeën over de detailhandel in de gemeente Hof van Twente. Zie de bijlage van deze detailhandelsnota, impressie themabijeenkomst Detailhandelsnota 2013- 2016.

63

8.1 Aanpassen van de winkeltijden De Winkeltijdenwet is per 1 juli 2013 gewijzigd. De nieuwe Winkeltijdenwet stelt dat winkels geopend kunnen zijn tussen 06.00 en 22.00 uur en dat zij gesloten moeten zijn op zon- en feestdagen. Gemeenten kunnen per gemeentelijke verordening hierop een afwijkend beleid vastellen. Hieronder staat kernachtig omschreven de input van de externe stakeholders over het aanpassen van de winkeltijden. Duidelijk is dat de externe stakeholders verschillende standpunten per kern hebben over het aanpassen van de winkeltijden. • Goor wil de huidige reguliere winkeltijden graag aangepast zien. Wel dienen de openingstijden eenduidig te zijn omwille van duidelijkheid voor de consument. De reguliere koopavond genereert weinig omzet. De aan te vragen koopzondagen kunnen voor het winkelgebied afdoende zijn. Een reguliere koopzondag is wenselijk voor de supermarkten. Er is meer flexibiliteit nodig inzake het aanvragen van de extra koopzondagen (kortere aanvraagtermijn). • Markelo wil de huidige reguliere winkeltijden handhaven. Er is geen behoefte aan een reguliere zondagopenstelling. • Delden vindt de reguliere openingstijden afdoende. Van een reguliere zondagopenstelling op zondag (d.m.v. de toeristische status) wordt al weinig gebruik gemaakt. De reguliere koopavond genereert weinig omzet. De openingstijden van de winkels hoeven niet eenduidig te zijn. Er kan onderscheid worden gemaakt qua branche en de gewenste openingstijden. • Diepenheim wenst dat de openingstijden eenduidig zijn binnen de kern. • Hengevelde wil eveneens de huidige reguliere winkeltijden handhaven. Ook wenst zij meer flexibiliteit inzake het aanvragen van de extra koopzondagen (kortere aanvraagtermijn). De reguliere koopavond genereert weinig omzet. Er is weinig behoefte aan een reguliere zondagopenstelling. • Bentelo heeft geen wensen geuit tot wijziging van de bestaande openingstijden. Hieronder staat kernachtig omschreven de input van het Hofpanel over de winkeltijden. • Hieruit blijkt dat de koopavonden de meest benutte speciale winkelmomenten zijn, naast ook de koopzondag. • Het aandeel panelleden dat meer koopzondagen wenst of een groter aantal supermarkten met een zondagopenstelling is relatief klein. • Een aanzienlijk deel van de panelleden wenst geen openstelling van supermarkten op zondag. • Een evenzo groot deel van de panelleden vindt de huidige situatie juist goed. • Er zijn minder tegenstanders van koopzondagen in algemene zin dan van zondagopenstellingen voor supermarkten.

64

8.1.1 Reactie gemeente Nu de Winkeltijdenwet is gewijzigd, kunnen de gemeenten in Nederland hierop een afwijkend beleid vastellen per gemeentelijke verordening. Dit houdt in voor de gemeente Hof van Twente dat zij per verordening zelf kan besluiten over de openingstijden en koopzondagen in haar gemeente. • De gemeente zal, samen met de ondernemersverenigingen/ ondernemersplatfom/ gemeenteraadsleden en andere betrokkenen in het najaar van 2013 een nieuwe verordening winkeltijden ontwikkelen. Ook zal er afstemming plaatsvinden met de andere Twentse gemeenten over hun winkeltijden. • De gemeente zal de aanvraagtijdvoor de extra koopzondagen verkorten van 4 weken naar 2 weken. Gezien de publicatietermijn en de mogelijke inspraakreacties is de aanvraagtermijn niet meer te verkorten dan de voornoemde 2 weken. 8.2 Vormen van een ondernemersfonds Een ondernemersfonds kan voor de ondernemers een mogelijkheid zijn om samen te werken aan een sterker winkelgebied, waarbij de baten en de lasten eerlijk worden verdeeld. Er zijn een aantal instrumenten ontwikkeld voor een ondernemersfonds, zie hoofdstuk 7.1.3.2 van deze detailhandelsnota. Hieronder staat kernachtig omschreven de input van de externe stakeholders over het aanpassen van de winkeltijden. • In algemene zin zien de externe stakeholders het nut van een ondernemersfonds. Met name de Bedrijf Investeringszone (BIZ) heeft de voorkeur, omdat juist dit fonds een werksfeer per kern kan hebben. • Meer specifiek geldt dat Goor een BIZ zou willen oprichten. • De andere kernen (Markelo, Delden, Diepenheim, Hengelde en Bentelo) hebben geen behoefte aan een BIZ noch een andere vorm van een ondernemersfonds. Zij zijn van mening dat een ondernemersfonds een ongewenste extra belastingmaatregel inhoudt voor de ondernemer. Verder zijn zij van mening dat de aanwezige ondernemersvereniging al goed in staat is om de omstandigheden voor de detailhandel optimaal, naar de wens van de ondernemers, te reguleren. 8.2.1 Reactie gemeente De BIZ is gebaseerd op een experimentenwet, die geldig was tot het eind van 2011. De wet wordt nu geëvalueerd. Een definitieve wet is er op z’n vroegst in 2015. Voorlopig kan er dus geen nieuwe BIZ worden opgestart. Inmiddels is er een wetsvoorstel voor de definitieve wetgeving geformuleerd, maar de inwerkingtreding is nog niet bepaald. De ondernemersvereniging Goor Collectief heeft volgens de BIZ de organiserende rol inzake de oprichting van een BIZ. • De gemeente heeft Goor Collectief geïnformeerd over de acties die nodig zijn voor het instellen van een BIZ. • De gemeente zal Goor Collectief, als zij te zijner tijd de BIZ wenst op te richten voor Goor, ondersteunen.

65

8.3 Bepalen van de gewenste toekomstige detailhandelsstructuur voor de kernen en het buitengebied. Inclusief de eigen ideeën omtrent de detailhandel in de Hof van Twente Hieronder staat kernachtig omschreven de input van de externe stakeholders over de gewenste toekomstige detailhandelsstructuur voor de kernen en het buitengebied. Inclusief eigen ideeën omtrent de detailhandel in de Hof van Twente.

•

• • • •

• • • • •

In algemene zin wensen de externe stakeholders het belang van een gezonde detailhandelsstructuur na te streven. Dat houdt in dat het winkelbestand divers dient te zijn met aandacht voor klantvriendelijkheid. De landelijke ketens zijn dus niet genoeg als winkelaanbod. De detailhandel dient gecentreerd te zijn in het winkelgebied en dit gebied dient goed bereikbaar te zijn. In het buitengebied moet de aldaar passende detailhandel mogelijk zijn. Het aanbod van winkels, ook in de vorm van standplaatsen, kan omwille van de diversiteit van het winkelaanbod en ongewenste concurrentie worden gereguleerd via branchering afspraken en of standplaatsenbeleid. Graag zien de externe stakeholders dat de gemeente actie onderneemt om de leegstand van winkelpanden in de centrumgebieden invulling te geven, bijvoorbeeld via financiële maatregelen die de (startende) winkeliers helpen een zaak op te richten. A fvloeiing naar omliggende gemeenten moet voorkomen worden door het onderscheidend vermogen van de kernen te versterken. Uitbreiding detailhandel in buitengebied moet makkelijker geregeld worden. Zorg voor een eenduidig gemeentelijk beleid voor zowel de winkeliers als voor de consument. Zorg voor een winkelaanbod in dagelijkse behoefte. Richt de kernen verblijfsvriendelijk in, verzorg de openbare ruimtes en houdt voldoende parkeerruimte.

Hieronder staat kernachtig omschreven de input van het Hofpanel over de gewenste toekomstige detailhandelsstructuur voor de kernen en het buitengebied. Inclusief eigen ideeën omtrent de detailhandel in de Hof van Twente. • Het Hofpanel heeft de kernen van de Hof van Twente met een cijfer beoordeeld op een aantal aspecten zoals winkelaanbod, sfeer, parkeergelegenheid enzovoort. Zo krijgen Diepenheim en Hengevelde het hoogste rapportcijfer, namelijk een 7,9. De bezoekers zijn namelijk erg tevreden over de klantvriendelijkheid van ondernemers, de netheid en goede bereikbaarheid en parkeergelegenheid voor auto’s. • Bezoekers van Goor zijn het meest kritisch en geven de kern Goor een 6,4. De sfeer en de inrichting van het winkelgebied in Goor beoordelen panelleden, die hier boodschappen doen, als onvoldoende.

66

Vervolgens gelden voor de kernen in de Hof van Twente de volgende aandachtspunten. • Goor: sfeer, autovrij maken van centrum, meer diversiteit in winkels • Delden: obstakels op de stoep, parkeergelegenheid, inrichting Langestraat • Diepenheim: meer winkels, meer variatie in winkels • Markelo: meer winkels, meer variatie in winkels • Hengevelde: winkels ver uit elkaar, meer aanbod, prijs

67

8.3.1 Reactie gemeente • Zowel de ondernemers als de gemeente hebben een rol om de gezonde detailhandelsstructuur te waarborgen/ te ontwikkelen. Zoals eerder vermeld in hoofdstuk 7.2. • De gemeente neemt hierin haar verantwoordelijkheid door de omstandigheden te faciliteren waarbinnen de ondernemer kan opereren. Dit in de vorm van duidelijke structuurvisies, bestemmingsplannen als ook het masterplan Goor, zodat de markt kennis heeft van te ontwikkelen gebieden en de investeringsruimte. De ondernemer dient zelf te bepalen of en hoe zij reageert op de wensen van de markt/consument. Bij voorbeeld de input van het Hofpanel. • Ook reageert de gemeente op klachten die de gezonde detailhandelsstructuur bedreigen. Zo worden de mogelijkheden van een standplaatsenbeleid onderzocht. Dit ter voorkoming dat standplaatshouders enkel vanuit concurrentiemotief de kernen van de Hof van Twente aandoen ten nadele van de bestaande detailhandel/ horeca. Naar verwachting zal hierover meer duidelijkheid zijn in het najaar van 2013. • Ook initieert de gemeente projecten die de gezonde detailhandelsstructuur ondersteunen. Zo zijn de “social sofa’s te Goor” ontwikkeld en worden er maatregelen getroffen ter opwaardering van de (openbare) leefruimte in de winkelgebieden. • Verder zal er een onderzoek starten naar de wijze waarop de positie van de markt in de Hof van Twente kan worden versterkt in combinatie met de bestaande detailhandel/ horeca. Tevens wordt onderzocht hoe de markt toekomstbestendig georganiseerd kan worden, zodat de gemeente Hof van Twente haar markten kan behouden. De gemeente laat dit onderzoek uitvoeren eind 2013 in samenwerking met de betrokken partijen. • De gewenste financiële maatregel om de leegstand van winkelpanden in de centrumgebieden tegen te gaan, blijkt een onmogelijke opgave voor de gemeente te zijn. Dit gezien de bezuinigingsopgave en de bijbehorende focus op de kerntaken van de gemeente. Zo laat de kadernota, waarin de financiële kaders worden bepaald voor de begroting voor de jaren 2014 tot 2017, de gemeente geen ruimte tot het nemen van een financiële maatregel ter verhelping van leegstaande winkelpanden. • Via reguliere overleggen, in de vorm van de economische werkgroep, zijn de ondernemers en de gemeente in staat om elkaar op de hoogte te houden van wensen/ bedreigingen inzake de gezonde detailhandelsstructuur. Ook het ondernemersloket van de gemeente Hof van Twente speelt hierin een belangrijke communicatieve rol. Aldus is een continue communicatie hierin gewaarborgd. • Verder onderhoudt de gemeente haar contacten met de partners, zoals de Kamer van Koophandel/ Midden- en Kleinbedrijf Nederland en de Regio Twente om een brede visie op de ontwikkelingen in de detailhandel te waarborgen.

•

•

9

Naast contactenonderhoud zet de gemeente Hof van Twente haar partners ook in om gezamenlijk instrumenten te ontwikkelen die ondernemers ondersteunen (zoals het Innovatiefonds, opgericht in samenwerking met de Regio Twente, dat oktober 2013 inwerking treedt). Volgens het inwerking getreden bestemmingsplan Buitengebied geldt als uitgangspunt dat er geen nieuwe of uit te breiden detailhandel wordt toegestaan. Buiten de kernen, buitengebied van de Hof van Twente, dient geen nieuwe of uit te breiden detailhandel te worden toegestaan. Dit ter versterking van de detailhandel in het centrum van de kernen, “verrommeling” van het buitengebied tegen te gaan en een verkeersaantrekkende werking te voorkomen ten koste van bestaande winkelgebieden. Voor detailhandel met een link met het buitengebied geldt dat deze detailhandel, door het agrarische karakter of door de grootschaligheid ervan, juist goed gesitueerd is in het buitengebied. Verder worden de historisch gegroeide detailhandel-locaties door het bestemmingplan Buitengebied erkend door de aard van de verkoopactiviteiten te beperken door de koppeling aan de feitelijke activiteiten met daarbij een oppervlaktebeperking (in m2).) Deze locaties krijgen dus niet de bestemming ‘detailhandel’, waardoor er geen uitbreiding mogelijk is. Gezien het voorgaande is in het Vrijkomende Agrarische Bouwwerken beleid (VAB beleid) bewust bepaald dat door toepassing van deze regeling geen detailhandel kan worden gerealiseerd in daartoe verbouwde vrijkomende agrarische bouwwerken. Bijlagen

•

• Masterplan Goor. • Hofpanel peiling, inclusief overzicht antwoorden op de open

• •

68

Koopstromenonderzoek 2010 van de kernen Goor, Markelo, Delden, Diepenheim en Hengevelde.

gestelde vragen.

Impressie themabijeenkomst Detailhandelsnota 2013- 2016. Presentatie gehouden tijdens de themabijeenkomst Detailhandelsnota 2013- 2016.

Uitgegeven Gemeente Hof van Twente Contactpersoon Mevr. mr. M.H.M. van der Aa Ontwerp WeSensit B.V. Opmaak Paula Meijer-de Greeve Coördinatie/eindredactie Marieke van der Aa Het geheel of gedeeltelijk overnemen van de inhoud van deze uitgave zonder schriftelijke toestemming van Gemeente Hof van Twente is verboden. Gemeente Hof van Twente stelt zich niet aansprakelijk voor eventuele onvolkomenheden in deze uitgave. © Augustus | 2013 69 w w w

.

h o f v a n t w e n t e

.

n l

Detailhandelsnota Hof van Twente

Recommend Documents