Lesbeschrijving Dieren & de Schelde Aan de hand van deze 3 lessen maken de leerlingen kennis met de dieren die in en om de Schelde leven Relatie met kerndoelen: Vlaanderen:
Wereldoriëntatie – Natuur Levende Natuur: 1.4 De leerlingen kunnen illustreren dat de mens de aanwezigheid van planten en dieren in zijn omgeving beïnvloedt. Nederland: Gerelateerde doelen:
Natuur en Techniek Kerndoel 40: De leerlingen leren in de eigen omgeving veel voorkomende planten en dieren onderscheiden en benoemen en leren hoe ze functioneren in hun leefomgeving. Verscheidenheid en Eenheid: Eigenschappen en kenmerken van organismen passen bij de omgeving waarin ze leven (schutkleur, vorm).
Dieren & de Schelde 1 Doel: De leerlingen leren over de zeehond en zijn leefomgeving in de Schelde. Lesduur: 50 minuten Vak(ken): biologie Benodigde materialen: o o o o o
Digitaal bord of beamer Verhaal ‘Verdwaald in de Schelde’ Achtergrondinformatie bij ‘Verdwaald in de Schelde’ Markeerstiften Werkbladen ‘Vensterruiten’
Werkvorm: klassikaal en individueel en in tweetallen.
Korte omschrijving: In deze les luisteren de leerlingen naar een verhaal over een verdwaalde zeehond. Aan de hand van dit verhaal en 10 begrippen uit dit verhaal verdiepen de leerlingen zich in de Schelde als leefomgeving voor de zeehond.
Suggestie: Indien u meer tijd heeft, kunt u als afsluiting ook de aflevering van Het Klokhuis laten zien waarin leerlingen ontdekken dat de zeehond het grootste roofdier is van ons land. Ook leren zij meer over de zeehondenstand (14:30 minuten). (Natuur > zeezoogdieren > zeehond > vijanden)
Voorbereiding: Zorg dat voor iedere leerling een exemplaar van de werkbladen beschikbaar is. Bekijk het inhoudelijke gedeelte van de website Scheldelessen. Op deze manier krijgt u zelf een beeld wat er allemaal speelt rondom de Schelde.
Uitvoering Tijd
Duur
Activiteit
0:00
0:05
Licht het doel van deze les toe: o
0:05
0:10
Benodigdheden
leren over de zeehond en zijn leefomgeving in de Schelde.
Verdwaald in de Schelde
Verhaal ‘Verdwaald in de Schelde’
Lees het verhaal ‘Verdwaald in de Schelde’ voor.
0:15
0:10
10 woorden met extra uitleg
Markeerstiften
De leerlingen gaan in 10 groepjes aan de slag met de 10 achtergrondwoorden uit het verhaal:
Werkbladen ‘Vensterruiten’
o Zeehonden o Verstoring o Scheepvaartverkeer o Westerschelde o Zeeschelde o Slik o Visser o Zandplaat o Leefomgeving o Vissoorten Ieder groepje bestudeerd de achtergrondinformatie die hoort bij een van deze woorden. Iedere leerling uit het groepje leest de tekst door en onderstreept de belangrijke woorden. Vervolgens hakken ze de tekst in kleinere stukjes. (Of u kiest de versie die al in kleine stukjes gehakt is) Van al deze kleine stukjes maken de leerlingen ieder voor zich snel een tekening, die de inhoud verbeeld. Dit heten vensterruiten. Dit hoeft geen mooie tekening te zijn, als het de leerling maar helpt om de informatie te verbeelden en terug te kunnen halen. Tip: als leerlingen het moeilijk vinden om iets in een beeld te vatten, kunnen ze ook een enkel woord gebruiken bij uitzondering.
Tijd
Duur
Activiteit
0:25
0.20
Uitwisselen van de informatie Leerlingen staan in twee concentrische cirkels. Door-
Benodigdheden
dat de leerlingen in één van de ‘kringen’ roteren, ontstaan steeds nieuwe tweetallen. 1. Leerlingen vormen twee kringen: De leerlingen staan in één grote kring. Twee leerlingen die naast elkaar staan, gaan tegenover elkaar staan, waarbij één in de kring blijft en de ander naar voren stapt en zich omdraait. Zo ontstaan een binnenkring en een buitenkring. 2. In elk tweetal praat één leerling. De leerling uit de binnenkring vertelt aan de hand van de vensterruiten de informatie die hij bestudeerd heeft. 3. De leerlingen wisselen van rol: Leerlingen uit de buitenkring vertellen nu, terwijl de leerlingen uit de binnenkring luisteren. 4. Eén van de kringen ‘draait’ met de klok mee. De leerkracht geeft aan hoe ver. Bijvoorbeeld: Ga drie plaatsen verder. De leerlingen kunnen hardop meetellen en elkaar eventueel aantikken.
0:45
0:05
Vraag of er nog vragen zijn naar aanleiding van deze activiteit. Bekijk het filmpje over de opvang van zeehonden in Pieterburen (opvangcentrum voor gewonde en verzwakte zeehonden) (2:55 minuten). Sluit de les af door kort het geleerde samen te vatten. En geef aan dat de volgende les verder in gaat op de dieren die in en om de Schelde leven.
0:50
Afsluiting
Filmpje ‘Zeehondenopvang’
Dieren & de Schelde 2 Doel: De leerlingen leren welke dieren er in, op en langs de verschillende delen van de Schelde leven. Lesduur: 50 minuten Vak(ken): biologie Benodigde materialen: Werkblad ‘Dieren in & om de Schelde’ Digitaal bord of beamer Filmpje ‘Schelpdieren’ (14:32 minuten) Scheldelessen > Natuur > Schelpdieren o Filmpje ‘Ademhaling bij vissen’ (2:14 minuten) Scheldelessen > Natuur > Vissen o Filmpje ‘Wintergasten: De Wilde gans’ (1:54 minuten) Scheldelessen > Natuur > Vogels > Wintergasten & Passanten o Filmpje ‘Zeepaardjes’ Scheldelessen > Natuur > Vissen > Bijzondere vissen > Zeepaardjes o Filmpje ‘Sepia’ Natuur > Scheldelessen > Vissen > Bijzondere vissen > Sepia o Website Scheldelessen > Natuur > Allochtonen > Muskusrat Werkvorm: klassikaal en in viertallen. o o o
Korte omschrijving: In deze les maken de leerlingen een woordspin over de dieren die in & om de Schelde leven. Deze bespreken ze met hun klasgenoten. Ter afsluiting kijken ze een filmopname over een dier dat bij hen in of bij de Schelde leeft.
Suggestie:
Voorbereiding: Zorg dat voor iedere leerling een exemplaar van de werkbladen beschikbaar is. Bekijk het inhoudelijke gedeelte van de website Scheldelessen > Natuur. Op deze manier krijgt u zelf een beeld van welke dieren er in en om de Schelde leven.
Uitvoering Tijd
Duur
Activiteit
0.00
0.05
Licht het doel van deze les toe: o
0:05
0:10
leren welke dieren er in, op en langs de verschillende delen van de Schelde voorkomen.
Dieren in & om de Schelde De vorige les hebben we het gehad over de zeehond. Er komen natuurlijk veel meer dieren voor in en om de Schelde. Weet jij welke er voorkomen? Kijk eens hoe ver je kunt komen door de woordspin in te vullen op het werkblad ‘Dieren in & om de Schelde’. Zet een streep onder de naam van de dieren die jij wel eens gezien hebt. Loop tijdens het maken van deze woordspinnen rond om te zien of u misschien nog wat tips moet geven om het denken op gang te brengen.
0:15
0.05
Benodigdheden
Geef de leerlingen van ieder viertal een nummer. Zo dat er aan iedere tafel een nummer 1,2,3 en 4 is. Spreek af wat de volgorde van de tafels is. De nummers 1 schuiven straks 1 tafel verder. De nummers 2 schuiven 2 tafels verder en de nummers 3 schuiven 3 tafels verder. De nummers 4 blijven op hun pek zitten. Zo ontstaan er nieuwe viertallen die samengesteld zijn uit andere groepen. In deze nieuwe groep bespreken de leerlingen de woordspinnen die zij gemaakt hebben: om de beurt noemt iedere leerling een dier van de woordspin dat nog niet genoemd is.
Werkblad ‘Dieren in & om de Schelde’
Tijd
Duur
Activiteit
Benodigdheden
0:20
0.10
Scheldelessen
Website Scheldelessen > Natuur
Laat de website zien met het gedeelte over de dieren Scheldelessen > Natuur. En noem eventueel de dieren waar leerlingen niet aan gedacht hebben.
Digibord of beamer
Gebruik hierbij ook de kaart Scheldelessen > kaart > Natuur. 0:30
0:15
Bekijk een filmpje over een dier dat bij u in de buurt in of om de Schelde leeft. De keuze voor het filmpje is dus afhankelijk van de locatie van de school: o ‘Schelpdieren’. o ‘Ademhaling bij vissen’ o ‘De Wilde Gans’ o ‘Weidevogels’ o ‘Zeepaardjes’ o ‘Sepia’ Bespreek de opname na met de leerlingen.
Digibord of beamer Filmpje ‘Schelpdieren’ Filmpje ‘Ademhaling bij Vissen’ Filmpje ‘De Wilde Gans’ Filmpje ‘De wilde gans’ Filmpje ‘Zeepaardjes’ Filmpje ‘Sepia’
0:45
0:05
Bespreek kort de inhoud van de les na en vertel dat de volgende les zal gaan over ‘gevaarlijke’ dieren in de Schelde.
Dieren & de Schelde 3 Doel: De leerlingen leren welke dieren er in, op en langs de verschillende delen van de Schelde leven. Lesduur: 50 minuten Vak(ken): biologie Benodigde materialen: Werkblad ‘Dieren in & om de Schelde’ Digitaal bord of beamer Filmpje ‘Schelpdieren’ (14:32 minuten) Scheldelessen > Natuur > Schelpdieren o Filmpje ‘Ademhaling bij vissen’ (2:14 minuten) Scheldelessen > Natuur > Vissen o Filmpje ‘Wintergasten: De Wilde gans’ (1:54 minuten) Scheldelessen > Natuur > Vogels > Wintergasten & Passanten o Filmpje ‘Zeepaardjes’ Scheldelessen > Natuur > Vissen > Bijzondere vissen > Zeepaardjes o Filmpje ‘Sepia’ Natuur > Scheldelessen > Vissen > Bijzondere vissen > Sepia o Website Scheldelessen > Natuur > Allochtonen > Muskusrat Werkvorm: klassikaal en in viertallen. o o o
Korte omschrijving: In deze les maken de leerlingen een woordspin over de dieren die in & om de Schelde leven. Deze bespreken ze met hun klasgenoten. Ter afsluiting kijken ze een filmopname over een dier dat bij hen in of bij de Schelde leeft.
Suggestie:
Voorbereiding: Zorg dat voor iedere leerling een exemplaar van de werkbladen beschikbaar is. Bekijk het inhoudelijke gedeelte van de website Scheldelessen > Natuur. Op deze manier krijgt u zelf een beeld van welke dieren er in en om de Schelde leven.
Uitvoering Tijd
Duur
Activiteit
0:00
0:05
Licht het doel van deze les toe: o
0:05
0:10
Benodigdheden
leren dat niet alle dieren die in en om de Schelde leven ook goed zijn voor het andere leven in & om de Schelde.
‘Gevaarlijke’ dieren
Digibord of beamer
In en om de Schelde komen veel dieren voor.
Website Scheldelessen > Natuur > Zoogdieren > Muskusrat
Heel veel van deze dieren zijn leuk om te zien. Er zijn echter ook dieren die ‘gevaarlijk’ zijn. Bijvoorbeeld de Muskusrat. Vertel hoe de muskusrat langs de Schelde terecht gekomen is. Doe dit eventueel aan de hand van de website Scheldelessen.
Filmpje ‘Muskusrattenbestrijder’
Bekijk het filmpje over de Muskusrattenbestrijder. Vraag of de leerlingen wel eens een muskusrat, klem of muskusrattenbestrijder hebben gezien. 0:15
0:05
Bespreek de inhoud van het filmpje na met de leerlingen.
0:20
0:05
‘Vreemde dieren’ In en om de Schelde komen veel dieren voor. Hier zitten net als de muskusrat dieren tussen die hier oorspronkelijk niet vandaan komen.
Werkblad ‘Brainstormlijst de Schelde’
Vraag de kinderen eerst alleen en vervolgens in tweetallen na te denken over hoe het komt dat deze dieren hier terecht zijn gekomen. (2 minuten) 0:25
0:10
Bespreek met de leerlingen o o o
Hoe het komt dat deze dieren hier terechtkomen. Hoe dit voorkomen kan worden. Welke problemen de Amerikaanse brakwatermossel en de Chinese Wolhandkrab veroorzaken.
(Digitaal)bord of beamer
Tijd
Duur
Activiteit U kunt ook de tekst van de website uitprinten en met de leerlingen doorlezen.
0:35
0:10
Naar aanleiding van de informatie over de ‘allochtone’ dieren die in de Westerschelde voorkomen, fantaseren de kinderen hoe het zou zijn om als dier ‘gevangen’ te worden op je plek om vervolgens duizenden kilometers in de Schelde weer vrijgelaten te worden. De kinderen mogen hier een (strip)verhaal of tekening over maken.
0:45
0:05
Laat de kinderen aan hun tafel met elkaar de resultaten van elkaar bekijken en bespreken.
0:50
Afsluiting
Benodigdheden
