Krokusfestival & Theater STAP zwaluw zang/ a swallow song
! !
Beste leerkracht, Binnenkort komt u met uw klas naar de dansvoorstelling Zwaluwzang/ a swallow song, een coproductie van Theater Stap en Krokusfestival. Om u en uw leerlingen voor te bereiden op dit theaterbezoek, geven we u graag deze bundel mee met wat inhoudelijke informatie over de voorstelling én enkele suggesties voor activiteiten die u in de klas kan doen. Als voorsmaakje kan u de trailer en foto’s van de voorstelling bekijken op de website van kabinet k, onder zwaluwzang/ a swallow song: http://www.kabinetk.be/
!! !
Over kijken naar dans Een dansvoorstelling bekijken is een abstracte belevenis, maar abstractie is daarbij geen scheldwoord, eerder een prikkel en een verademing: het opent een nieuwe en onbekende wereld. De danser spreekt met het lichaam, eerder dan met de mond.
!
De voorstelling spreekt door de beelden die ze oproept, de energie én de verstilling die ze uitstraalt en de muziek die haar ondersteunt. Als de kinderen weten dat het niet draait om ‘begrijpen’ maar wel om ‘beleven’, dan kan er niks mislopen; dan zijn er geen slimme of domme kijkers, dan is er enkel de magie van de open blik…
!
Kinderen voorbereiden op een dansvoorstelling als Zwaluwzang/ A swallow song komt neer op het installeren van de juiste codes, het aangeven van de juiste ‘sleutels’. Het helpt kinderen om op voorhand te weten dat er nauwelijks gesproken taal in de voorstelling zit. Zoals het hen ook kan helpen om de voorstelling te vergelijken met een schilderij of een gedicht, of als het bladeren door een levend foto-album... Daarom kozen we voor een concrete aanpak: u vindt in deze map vooral opdrachten die helpen om te kijken naar dans en beweging. Bijkomend kan u, als leerkracht, meer lezen over de inhoud en de drijfveren van de maker, zonder de bedoeling dat deze informatie aan de kinderen wordt doorgegeven. Wij beklemtonen dat dans op een intuïtieve manier communiceert, eerder dan dat ze een rationele en/of verbale logica volgt.
!
Dit vertellen wij u met het oog op een mogelijke nabespreking met uw leerlingen: leg niet de kemtoon op ‘waarover ging het?’ , maar wel eenvoudig op ‘wat heb je gezien?’
!! !! ! !!
Alvast veel plezier, en graag tot op de voorstelling!
Joke Laureyns, Choreografe Zwaluwzang/ a swallowsong
Zwaluwzang/ a swallow song
!
in die tijd, toen ik nog niet wist op wat voor een plaats ze eerst woonden en toen ik ook nog niet wist wat voor vorm de voorstelling zou krijgen toen ik wel al het gevoel had dat ik mijn aandacht moest richten op de dingen en een verhaal moest vertellen dòòr die dingen toen ik dacht dat ik daardoor mijn personages anders zou maken dan gewone acteurs,of dansers echter, tastbaarder
!
toen had ik in gedachten een soort van encyclopedisch woordenboek waarin niet alleen de dingen (een tent, een vliegtuig, een doos, een kar) en de plaatsen (de kamer, de steppe, de stad), maar ook concepten (vriendschap, ongeduld, paniek) een hoofdrol zouden spelen
! !
een grafische reis een tekening van hoe het is om weg te gaan een voorstelling als een prentenboek zonder woorden maar met heldere dialogen en rake gedachten als een liedje van achterlaten, afscheid nemen, vertrekken, hopen van durven, dromen, aarzelen, weggaan.
!! !
Een theatrale dansvoorstelling Twee mannen ontmoeten elkaar. Beiden zijn op reis. Elk van hen had zo zijn eigen redenen om te vertrekken. Hun bestemming is onduidelijk: Een land? Een stad? In elk geval een plek waar het beter is. Of ze er ooit aan zullen komen is maar de vraag.
!
We focussen dus op het onderweg zijn, op het reizen zelf. Onderliggend is het migratie-thema weliswaar een inspiratiebron, maar de voorstelling zal dat niet concreet uitwerken. Verwacht dus geen concrete voorstelling over migreren/ allochtonen, wel een voorstelling die het ‘van huis weg zijn en nog niet ter plaatse zijn’ als context gebruikt.
! !
Waarom is de mens/het kind onderweg zo’n bijzonder wezen? Mensen die onderweg zijn verzamelen: ze nemen foto’s, maken video’s, schrijven reisdagboeken, kopen souvenirs, sleuren keitjes of schelpjes mee, etc. Alsof ze op die manier de vluchtigheid van het reizen willen compenseren.
!
Mensen die onderweg zijn, zijn aangewezen (soms afhankelijk van) op anderen, in en uit het reisgezelschap. Ze geven de controle op en ondergaan (positief en negatief). Mensen die onderweg zijn beleven de tijd ook anders: ze hebben de gelegenheid
om ‘niks’ te doen en dat prettig te vinden. Om naar de sterren en de bergen te kijken. Om naar de zee te luisteren. Om te zitten en te kijken. Zomaar.
!
Mensen die onderweg zijn spelen ook meer. De spelende mens is, behalve in een sportcontext, nergens zo aanwezig als op reis. Het begint al met de spelletjes die kinderen spelen op de ellenlange autoritten…
!
Onze twee mannen hebben elk hun reden om onderweg te zijn. Het toeval brengt hen samen en er ontstaat een intense vriendschap. Ook dat is onderweg zijn. Beide mannen zijn ook bijzonder. Kwint is een krachtige veertiger, een handige en zwijgzame man. Hij spreekt vooral met zijn lichaam, en zingt ‘s avonds in een vreemde taal. Jason is jonger, hij heeft het syndroom van Down en bekijkt de dingen vanuit zijn eigen Down-wereld. Op het eerste gezicht hebben die twee mannen niks met elkaar, en toch vinden ze een gemeenschappelijke wereld. Ook dat is inderdaad onderweg zijn.
!
zwaluw zang / a swallow song is een ontroerende, soms grappige maar altijd herkenbare voorstelling voor kinderen vanaf 6 en iedereen die (iets)ouder is maar dat kind in zichzelf nog niet verloren is. Een voorstelling over vriendschap, voorbij heel veel grenzen. Een voorstelling met afwisselend speelse elementen, veel dans, zang en theatrale fragmenten. Op de eerste plaats een beeldende voorstelling, dus weinig tekst.
! !
inspiratiebronnen: Als maker was Joke Laureyns vooral geraakt door het boek Dit zijn de namen. van de nederlandse schrijver Tommy Wieringa. ‘Dit zijn de namen van de zonen van Israël...’ Zo begint het Bijbelboek Exodus. Maar de vluchtelingen die Tommy Wieringa in zijn roman Dit zijn de namen door een onbestemde steppe laat dolen dragen aanvankelijk helemaal geen namen. De jongen, de vrouw, de lange man, de stroper, de Ethiopiër... worden zij genoemd, want deze ‘vooruitgeschoven posten van hun familie, hun dorp, hun gemeenschap’ staan voor de velen die op zoek gaan naar een betere wereld elders.
!
De comic Move to the city van Tom Gauld. Dat is een Schot die in 2000 naar het Royal College of art in Londen trok om er uiteindelijk als illustrator af te studeren. Move to the city was een vraag van het Londense blad Timeout. In een uitgepuurde tekenstijl vertelt de strip het verhaal van twee mannen die vertrekken naar de stad (There is a new life for you in town!). Het geheel leest als een naïeve roadmovie met filosofische reflecties. Net als in de voorstelling gebruiken zij enkele zeer rudimentaire attributen: een tentje, een kar, een rugzak. In Zwaluwzang/ a swallow song veranderen die attributen trouwens ad hoc: tent wordt kruiwagen, wordt vliegtuig, wordt karretje, wordt slaapzak, wordt rugzak… Het is een ode aan de verbeelding en de creativiteit van de reizigers.
!! !
credits choreografie dans dramaturgie decor en licht coproductie met dank aan
! !
joke laureyns kwint manshoven & jason van laere gerhard verfaillie kris van oudenhove 2-productieplatform cultuurcentrum Hasselt & Theater a/h Vrijthof Maastricht i.k.v. interlimburgse cultuursubsidies De Warande Turnhout
WAT KUNNEN WE DOEN IN DE KLAS?
!
Naar theater gaan is een speciale ervaring. In het bijzonder wanneer het om een dansvoorstelling gaat. Een abstracte voorstelling zonder duidelijk verhaal komt bij de kinderen vaak ‘raar’ over. Daarom is het zinvol dit goed voor te bereiden in de klas. De choreografe van Zwaluwzang/ a swallow song, Joke Laureyns, schreef speciaal hiervoor een workshop uit die de kinderen laat ervaren hoe het is om een dansvoorstelling te maken en hoe eenvoudig het kan zijn om tot sprekende bewegingen te komen.
!
De directe link tussen de opdracht met de bewegingspartituur en de voorstelling, zit in het idee van het lezen van een landkaart, ‘de weg zoeken’ In zwaluwzang/ a swallow song komt deze opdracht ook letterlijk terug: één van de dansers tekent een landkaart in het zand, en zet die ter plekke om in een dans.
!! !! ! Workshop ‘kennismaking met dans/een dansvoorstelling’ !! Veel plezier!
1. Opwarming • Handpalmen warm wrijven, gezichtsmassage (kleine klopjes), schouders, armen en benen masseren (stevige klopjes) en in een cirkel elkaars rug warm wrijven met losse knuistjes. • De ruimte oversteken (eventueel diagonaal) in duo’s waarbij de één de ander leidt door middel van een denkbeeldig touwtje uit de neus/ heup/ knie/ schouder/ verschillende lichaamsdelen.
!!
2. Puzzelen • In duo’s: één iemand neemt een houding aan, de andere vult de lege ruimte rondom deze persoon op met armen, benen, romp... zonder elkaar aan te raken. Je kan het beeld ophangen van een lichaam dat als een puzzelstukje rond een ander lichaam past. Degene die ‘in de puzzel’ is gestapt, houdt de gekozen positie aan en de ander stapt er uit. Dan kan de persoon die vrij is opnieuw en op een andere manier in de puzzel stappen. • In twee groepen verder doen: één groep observeert en tekent de individuele puzzelstukjes.Het is niet de bedoeling dat ze mensjes tekenen met hoofd, lijf , voetjes, armpjes in een bepaalde houding, maar dat ze de houding tekenen in abstracte lijnen (zie voorbeelden uit het boek van Kandinsky). Belangrijk is om de kinderen die puzzelen gewoon te laten verder doen, dus niet stilstaan en een pose aannemen.
De twee groepen wisselen.
!!
3. Bewegingspartituur • Bekijk samen de tekeningen van de kinderen, toon voorbeelden van hoe Kandinsky zijn ‘lijnen’ van de danseres samenvoegt tot een abstract schilderij (zie bijlage). • Leg de link naar een choreografie die de lijnen in het lichaam en in de ruimte samenvoegt tot een energieke dans. Toon hiervoor de foto’s van de dansvoorstellingen van Anne Teresa De Keersmaeker (zie bijlage). Zij tekent vooraf ‘de weg’ uit die de dansers in de ruimte moeten volgen. Dit is een
•
• •
!
bewegingspartituur. Ze tekent die lijnen vaak ook op de dansvloer als richtlijn voor de dansers. Verdeel de kinderen in kleine groepjes van drie. Iedere groep krijgt een ‘bewegingspartituur’ (zie bijlage) en die wordt gezamenlijk verkend: het patroon wordt in de ruimte gelopen, ieder onderdeel krijgt vorm vanuit een ander lichaamsdeel, de dynamiek in de partituur wordt gevolgd. Wijs hen erop dat ze tijdens de af te leggen weg verschillende puzzelstukjes kunnen maken, dat ze soms snel of soms traag kunnen bewegen, soms laag bij de grond of soms hoog. Laat hen experimenteren. De ‘dansen’ worden aan elkaar getoond en vergeleken met de bijhorende bewegingspartituur. Laat de kinderen in groepjes zelf een bewegingspartituur opstellen en een andere groep zet deze zelf ontwikkelde bewegingspartituur om in bewegingen.
Indien u vragen/opmerkingen heeft bij deze opdrachten of bij de voorstelling, Aarzel niet om Joke Laureyns bij kabinet k te contacteren:
[email protected]
Bouwmeestersstraat 48, 9040 st amandsberg. 09/233 72 08
!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
Voorbeelden ‘puzzelstukjes’ tekenen en combineren tot schilderij: Kandinsky
!
Voorbeelden danspartituren op papier en uitgetekend op de dansvloer: Anne Teresa De Keersmaeker
!
!! !
!!
!
!
!! !
!!
!
!
!
!! !!
!
!! !
Bronnen afbeeldingen: ROSAS, ANNE TERESA DE KEERSMAEKER, Doornik, La Renaissance Du Livre, 2002. WASSILY KANDINSKY, Ulrike Becks-Malorny, Keulen, Taschen, 1994.
! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
Voorbeelden van mogelijke danspartituren:
!
!
!!
!
