A I K I. Kwartaal 1 K A M I. Het kwartaaltijdschrift van de Vlaamse Aikido Vereniging

Aiki O Kami – Kwartaaltijdschrift van de Vlaamse Aikido Vereniging vzw

A I K I

1ste kwartaal 2014

2014

Kwartaal 1

a

aa

K A M I

Het kwartaaltijdschrift van de Vlaamse Aikido Vereniging

0


1ste kwartaal 2014

EDITO Colofon Redacteur Erik Van Lierde Ontwerp voorblad Dana Caluwaerts Vormgeving Erik Van Lierde Taalzuiveraar Tobias Cap Werkten mee Ulrich D’Haese Hubert Eerdekens

Beste lezers, Eerst en vooral hou ik eraan om jullie een weergaloos 2014 te wensen. Ook dit jaar zullen we de gebruikelijke one-liners horen: “een gelukkig jaar én vooral een goede gezondheid” of “het is mijn diepste wens dat je al je plannen zou kunnen realiseren”. Uiteraard zou ik zo nog even kunnen doorgaan. De vraag is alleen: hoeveel investeren we in een goede gezondheid ? Een andere bedenking: hoeveel realistische plannen maken we?

Chris Van San

In dit nummer Vitamine D

Voor dit jaar is één van mijn plannen er voor te zorgen dat jullie op tijd en stond een bondsbladje krijgen toegestuurd.

De Japanse keuken Kaderopleidingen Vlaamse Trainersschool Transport van oefenwapens De begeleiding van sportende senioren als beleidsinstrument voor een verantwoorde Aikido-praktijk Ontstaan en evolutie van onze aangesloten clubs Sport met grenzen Korte biografie van onze Sensei’s Kruiswoordraadsel Stagekalender

Eén van mijn stille wensen is dat jullie af en toe een artikel, een activiteit, een foto of gelijk wat opsturen in verband met jullie geliefkoosde sport. Wat ik jullie eveneens toewens: progressie in jullie ontwikkeling als aikidoka ! Een jaarwisseling is eveneens een moment van bezinning: wat realiseerde men afgelopen jaar? Hoeveel van de gemaakte plannen werden werkelijkheid? Wat leerde men van zijn tegenslagen of tegenkantingen? Waren de gemaakte voornemens realistisch of moet men ze bijstellen? Erik Van Lierde

1


1ste kwartaal 2014

Inhoudsopgave

3 8 13 15 16

Vitamine D In dit artikel wordt ingegaan op het belang van vitamine D. Tevens wordt de correlatie aangetoond tussen een aantal mineralen en vitamine A.

De Japanse keuken Het ‘menu’ is simpel: een kennismaking met de boeiende wereld van eten en eetgewoonten in Japan.

Kaderopleidingen Vlaamse Trainingsschool Veertien deelnemers slaagden in de proeven initiator Aikido en ze worden meteen aangemoedigd om zich in te schrijven voor trainer B.

Transport van wapens Hoe vervoert men op een legale manier zijn wapens van en naar de dojo ? Artikel geschreven naar aanleiding van een politiecontrole bij één van onze Aikido-vrienden.

De begeleiding van sportende senioren als beleidsinstrument voor een verantwoorde Aikido-praktijk Hubert Eerdekens geeft een glasheldere visie op medisch en ethisch verantwoord sporten met senioren.

21 25 26 30 31

Ontstaan en evolutie van onze aangesloten clubs Chris Van San was te gast bij TenChiNoDojo in Wondelgem.

Sport met grenzen Een heleboel kinderen en jongeren beleven elke dag fijne sport-momenten. Een belangrijk aspect daarbij is de lichamelijke en seksuele integriteit.

Korte biografie van onze Sensei’s Chris Van San interviewde Aran Shidoin, alias Alain Dujardin. In het interview achterhaalt men waarom Alain Sensei plots Aran heet.

Kruiswoordraadsel Ik maakte speciaal voor jullie een kruiswoordraadsel. Ik wens jullie veel puzzelplezier. De oplossing verschijnt in het volgend nummer van Aikio O Kami.

Stagekalender De stagekalender die jullie in deze AOK vinden is niets meer, maar ook niets minder dan een overzicht van wat er op de website van de VAV te vinden was eind 2013.

2


1ste kwartaal 2014

MEDISCH

VITAMINE D IN DE VORIGE AIKI O KAMI KWAM EEN EERSTE IN VET OPLOSBARE VITAMINE AAN BOD. NA DE VITAMINE A VINDT MEN NU EEN TWEEDE IN VET OPLOSBARE VITAMINE NAMELIJK VITAMINE D.

Geschiedenis en eigenschappen

terol) in werking: 7-dehydrocholesterol wordt omgezet in natuurlijke vitamine D, een stof die het lichaam gemakkelijk opneemt. Deze reactie vormt de uitgangsstof voor de omzetting van de vitamine in de huid tot cholecalciferol (vitamine D-3), dezelfde substantie als dat wat in levertraan van vissen voorkomt. Aangezien de ultraviolette zonne-stralen deze reactieketen in werking zetten, wordt vitamine D ook wel de zonneschijnvitamine ge-noemd (en is de astrologische heerser van vitamine D de zon).

De precieze samenstelling van vitamine D is onbekend. Vitamine D-1 bestaat niet. De stof die oorspronkelijk als vitamine D-1 werd aangewezen, bleek later dezelfde moleculaire bouw te hebben als vitamine D-2, waarnaar ook wel verwezen wordt met de namen ergosterol of ergocalciferol. Ergosterol of provitamine D-2 is een sterol waarvan de chemische structuur veel lijkt op die van cholesterol. De zuivere stof is een witte kristallijne vaste stof, die bijna onoplosbaar is in water.

Een provitamine van vitamine D komt voor in vissen die zonder gebruik te maken van ultraviolette stralen de vitamine kunnen synthetiseren en de stof in hun lever kunnen opslaan. Levertraan van vis vormt daarom, naast de zonnestralen die de menselijke huid treffen, een andere natuurlijke bron van vitamine D, D-2, of D-3.

Calciferol (vitamine D-2), een synthetisch bereid product met anti-rachitiseigenschappen, wordt gemaakt door ergosterol (een stof samengesteld uit gist, moederkoorn, en andere zwammen—en in bouw op cholesterol gelijkend) met ultraviolet licht te bestralen. Calciferol is een kleur- en reukloos kristalvormige vitamine, onoplosbaar in water, maar wel oplosbaar in vetten en oliën. Er wordt geschat dat één vierkante centimeter blanke huid in drie uur 18 I.E. vitamine D kan synthetiseren. Calciferol reageert stabiel op oxydatie, warmte, en licht; de stof behoudt haar kracht. In voedingsmiddelen is de stabiliteit van calciferol slechts van korte duur en niet best.

Samen met vetten wordt vitamine D met behulp van de galvloeistof door de darmwanden in het lichaam opgenomen. Natuurlijke vitamine D-3 ontstaat als ergosterol in de huid en wordt opgenomen in de bloedsomloop. Vitamine D wordt vervolgens naar de lever vervoerd en daar opgeslagen. Vitamine D treffen we tevens aan in de huid, de hersenen, de milt, en de botten. Bondgenoten: De voornaamste bondgenoten van vitamine D zijn calcium (beendermeel, gluconaat, en lactaat), vitamine A (tien delen vitamine A op één deel vitamine D), en vitamine C.

Natuurlijke vitamine D ontstaat wanneer de ultraviolette stralen van de zon op de huid vallen. De ultraviolette stralen zetten de synthetische reactie van 7-dehydrocholesterol (een derivaat van choles-

3

Aiki O Kami – Kwartaaltijdschrift van de Vlaamse Aikido Vereniging vzw Brittannië een “epidemie” hypervitaminose.

Vitamine D werkt ook effectiever wanneer ze in combinatie met choline, vetzuren, en fosfor wordt ingenomen.

1ste kwartaal 2014 van

vitamine-D-

De verantwoordelijke personen maakten zich zorgen over het steeds vaker voorkomen van rachitis bij kinderen en lieten daarom melkpoeder, kindergranen, en andere voedingsmiddelen versterken met synthetisch bereide vitamine D (calciferol D-2). In die periode consumeerde de gemiddelde baby in Groot-Brittannië 2.000 I.E. vitamine D-2 per dag. Hoewel het aantal gevallen van Engelse ziekte afnam, traden in plaats daarvan symptomen van hypercalcemie (overmatig veel calcium in het bloed) op de voorgrond. In 1947 werd de hoeveelheid vitamine D-2 in babyvoeding verminderd en langzaam verdween het hypercalcemieprobleem.

Antagonisten: In de darmwanden opgeslagen vitamine D kan worden vernietigd door minerale oliën.

De giftigheid van vitamine D-3, de natuurlijke vorm van vitamine D in levertraan van vissen, is daarentegen nog niet aangetoond. Volgens dr. Jennings van de Universiteit van Cambridge wordt het verschil in giftigheid tussen vitamine D-2 (calciferol) en de natuurlijke, dierlijke vitamine D veroorzaakt door de onverzadigde zijketen van het calciferolmolecuul. Daarom is de natuurlijke vorm de beste voor de mens. Iedereen die onder toezicht van een arts een megadosis vitamine D krijgt, zou regelmatig het calciumgehalte van zijn bloed moeten laten nakijken. Bij de eerste tekenen van hypercalcemie dient de dosering verminderd te worden.

Daisie Adelle Davis (°25.02.1904 -†31.05.1974) in de volksmond bekend als Adelle Davis, was een Amerikaanse auteur en voedingsdeskundige die bekend stond als een pleitbezorger voor specifiek geworden voedingsstoffen, zoals onbewerkte levensmiddelen en aanvullingen van vitamines. Van haar kennen we de uitdrukking: “’s morgens moet men eten als een koning, ’s middags als een prins en ’s avonds als een arme”.

De symptomen van een acute overdosis vitamine D zijn overmatig urineren, verlies van eetlust, braken, diarree, duizeligheid, spierzwakte, misselijkheid, vermoeidheid, en verkalking van het zachte weefsel van longen, hart en bloedvaten. Algehele malaise of depressiviteit kan eveneens voorkomen. Daarnaast bestaat een verhoogde kans op calcium-neerslag in de lever, longen, nieren en maag. Er wordt wel gedacht dat ook zonnesteken veroorzaakt worden door de giftige effecten van een overmaat aan vitamine D. Hypervitaminose D kan worden opgeheven door op te houden met het nemen van extra aanvullingen vitamine D. Bij ernstige vergiftigingen dient men gedurende een bepaalde, door de arts voorgeschreven periode, alle voedsel te vermijden dat het niveau van het calcium in het bloed zou kunnen verhogen – dit, totdat de vergiftiging verdwenen is, en het calciumgehalte weer normaal is.

Giftigheid Vitamine D-2 kan in het bijzonder bij kinderen giftig zijn wanneer ze in overmatig grote hoeveelheden wordt ingenomen. Volgens de voedingsdeskundige Adelle Davis is een maandenlange dagelijkse dosis van 300.000 tot 800.000 I.E. voor volwassenen giftig; een dagelijkse dosering van 30.000 tot 50.000 I.E. lijkt gevaarlijk te zijn voor zuigelingen en kinderen. In de jaren veertig van de vorige eeuw ontstond in de Verenigde Staten en Groot-

4


Deficiëntiesymptomen

1ste kwartaal 2014

hart daarvan de gevolgen kunnen ondervinden: plotseling en zonder enige voorafgaande waarschuwing zouden we te maken kunnen krijgen met een gejaagde hartslag, fibrilleren of spiervezelspasmen.

Mensen in de hoger gelegen noordelijke streken krijgen elke winter weer opnieuw last van vitamineD-gebrek, aangezien hun voornaamste natuurlijke bron van vitamine d in die periode wegvalt: de ultraviolette zonnestralen kunnen immers niet door de kleding heen op de huid komen. Te weinig vitamine D in het darmstelsel leidt tot onvoldoende absorptie van calcium, met als gevolg fosforretentie in de nieren die op haar beurt de mineralisatie van het botweefsel ontregelt.

Problemen met de ogen kunnen evenmin uitgesloten worden. Myopie (bijziendheid) is een bekende manifestatie van een verstoord calcium-evenwicht. Andere mogelijke gevolgen van een tekort aan vitamine D zijn een gebrekkige ontwikkeling van gebit en kaken, constipatie, een dikke buik (vooral bij kinderen), en transpiratie op het achterhoofd bij een slapende baby.

Eén van de ernstigste ziekten ten gevolge van een tekort aan vitamine D is rachitis (Engelse ziekte), een ziekte waaraan kinderen over heel de wereld, en in het bijzonder die in de derde wereld, lijden. Rachitis is het gevolg van een tekort aan calcium, dat niet zonder vitamine D kan worden geassimileerd. De ziekte leidt tot botverweking. Vaak houdt rachitis ook de verweking van de schedel, gebogen benen, ruggegraatsverkromming en opgezette enkels, knieën, en polsgewrichten in. Onvoldoende ontwikkelde spieren en zenuwachtige geïrriteerdheid maken ook deel uit van het symptomenbeeld.

Bronnen Groenten: Witte waterkers. Vruchten en noten: zonnebloemzaadjes. Vis en vlees: kippenlever en zalm. Granen: tarwekiemen.

Bij volwassenen spreekt men in plaats van over rachitis ook wel over osteomalacie; voor bejaarden is de naam osteoporose in omloop – osteoporose wordt gekenmerkt door minerale uitputting van het botweefsel. In de botten vallen gaatjes en ze beginnen meer en meer op sponsen te lijken. De botten worden zwak en broos. Een klein stootje kan al een gebroken heup of bekken tot gevolg hebben – oudere mensen moeten voor deze fracturen tot zes maanden in het ziekenhuis verblijven of in gips rondlopen, daar het botweefsel door het gebrek aan vitamine D maar langzaam herstelt.

Zuivelproducten: yoghurt, eidooier en boter. Kruiden: annottozaden. Natuurlijke aanvullingen: gist, visoliën (cholecalciferol), levertraan van kabeljauw, D-3 en moederkoorn, een oplossing van door ultraviolet licht bestraald ergosterol in plantaardige olie. (In tegenstelling tot levertraan van kabeljauw bevat moederkoorn geen vitamine A).

Ook het endocriene stelsel kan van een tekort aan vitamine D nadelige invloeden ondervinden. Met name de bijschildklieren vormen een risico. De bijschildklieren scheiden hormonen uit die het vervoer van calcium naar de verschillende delen van het lichaam regelen. Een gebrek aan vitamine D kan betekenen dat er te weinig calcium over de verschillende lichaamsdelen wordt verspreid, waardoor de deur naar tetanie open komt te staan. De symptomen van tetanie zijn onder meer ongevoelige spieren van de ledematen, tintelingen, en krampen. Ook de schildklier kan worden ontregeld door een gebrek aan vitamine D, hetgeen kan resulteren in pafferigheid, een povere stofwisseling van voedsel, en diverse diabetische klachten.

Werkzame eenheid Eén internationale eenheid komt overeen met 0,025 gamma calciferol (D-2).

Toepassingen Onderzoekingen hebben uitgewezen dat de huidige bepalingen van osteoporose – de reeds besproken, met vitamine D samenhangende ziekte die iedere winter weer honderdduizenden oudere mensen treft – in feite meer schade aanrichten dan goed doen, daar deze behandelingen alleen maar nog meer calcium, fosfor en vitamine D aan het lichaam onttrekken. Voor artritis en reumatische symptomen

Calcium kan niet worden verwerkt zonder vitamine D. Als het calciumniveau gevaarlijk daalt, zou het

5


Witte waterkers De witte waterkers (Rorippanasturtium-aquaticum; basioniem: Nasturtium officinale) is een plant uit de kruisbloemen-familie (Brassicaceae). De plant lijkt veel op de slanke waterkers (Rorippa microphylla), maar verschilt daarvan door de kortere vrucht, de in elk hokje in twee rijen in plaats van een enkele rij liggende zaden en met ongeveer de helft minder mazen op het zaad. De plant groeit aan en in het water van beken, sloten, plassen en moerassen. Het is een slappe plant, die onbehaard is en 10-60 cm groot wordt. De holle, vierkantige, vlezige stengel is aan de onderkant kruipend. De witte waterkers heeft witte bloemen met 4-6 mm lange kroonblaadjes. De kroonblaadjes zijn ongeveer tweemaal zolang als de kelkblaadjes. De plant bloeit als tros van mei tot de herfst. Witte waterkersen hebben geveerde bladen met ovale deelblaadjes. De vrucht is een onbehaarde hauw met een lengte van 1,3-1,8 mm lang. De zaden liggen in ieder hokje in twee rijen en hebben aan beide zijden ongeveer twintig tot vijfentwintig mazen.

geven artsen tegenwoordig een corticosteroïdetherapie; het herstel is echter maar van korte duur, hoewel de behandeling wel de ontsteking en zwelling van de aangetaste gewrichten vermindert. Cortison, een hormoon dat door de bijnieren wordt aangemaakt, wordt in het lichaam van de patiënt gebracht, waardoor de bloedvaten zich verwijden en het “trage” bloed door de haarvaten kan circuleren, hetgeen de pijn verlicht. De bijwerkingen van cortison leiden echter tot verlies van calcium en fosfor via de urine en hebben demineralisatie van het botweefsel tot gevolg.

1ste kwartaal 2014

oorzaak van hyperthyroïdisme zijn. Ten gevolge van druk ontstaan bij deze patiënten gemakkelijk wervelkolombreuken – soms is alleen niezen al de oorzaak van een breuk. De steroïden vernietigen tevens het bindweefsel, een verlies dat kan worden gecompenseerd door aangepaste hoeveelheden vitamine D uit natuurlijke bron. Recente onderzoekingen hebben een verband gelegd tussen het roken van sigaretten en het verlies van vitamine D. Roken tast de botten aan, die voornamelijk uit calcium en fosfor bestaan. Deze twee mineralen zijn verantwoordelijk voor de hardheid van onze botten. In zure milieus neemt hun oplosbaarheid echter toe en roken verhoogt nu juist de zuurgraad van botweefsel. Bovendien lossen de botmineralen wanneer iemand rookt sneller op en worden ze sneller in het bloed opgenomen. Door roken verdwijnt calcium uit het botweefsel naar het bloed. De botten worden daardoor brozer en er kunnen symptomen van hypercalcemie ontstaan. Een andere nieuwe theorie poneert dat de kleur van de huid automatisch de opgenomen hoeveelheid vitamine D regelt. Antropologen spelen met de werkhypothese dat de donkere huid van de mensen rond de evenaar het gevolg is van een evolutieproces dat gericht is op bescherming tegen brandwonden ten gevolge van zonnestralen: door een zwarte huid bereikt maar 3 tot 36 % van de ultraviolette stralen het lichaam, terwijl een witte huid 53 tot 72 % van de ultraviolette stralen doorlaat. Aan de andere kant denkt dr. W. Farnsworth Loomis, een professor in de biochemie aan de Brandeis Universiteit, dat de donkere huid eerder is ontstaan dan de blanke huid. De blanke huid zou pas tot ontwikkeling zijn gekomen toen de mens steeds verder naar het noorden trok. Dr. Loomis suggereert dat de menselijke huidskleur lichter werd om meer vitamine D te kunnen assimileren; zwarte kinderen die op of boven de veertigste breedtegraad wonen, lopen een grotere kans op rachitis, omdat hun zwarte huid de benodigde ultraviolette zonnestralen veel sterker tegenhoudt.

“Roken tast de botten aan, die voornamelijk uit calcium en fosfor bestaan.”

Een dergelijke therapie met steroïden kan tevens de oorzaak van zweren en uitputting van de bijnieren zijn. Bovendien plegen steroïden een aanslag op de herstellende krachten van het lichaam: de verdedigingsmechanismen worden afgebroken en de genezing van verwondingen wordt belemmerd, waarmee de kans op infecties en meer tijd vergende postoperatieve herstelperioden toeneemt. Voorts blokkeert een therapie met steroïden de absorptie van het calcium in de darmen en kan deze therapie ook de

Zonlicht is daarom een therapeutisch middel voor gezondheidsproblemen die met tekorten aan vitamine D samenhangen. Het zonlicht bevordert de juiste assimilatie van mineralen en staat bekend als een

6


1ste kwartaal 2014

geneesmiddel voor psoriasis, zenuwstoornissen, ademhalingsmoeilijkheden, artritisachtige kwalen, reumatiek, en bloedarmoede. De beste tijden voor een zonnebad zijn ’s morgens voor elf uur en ’s middags na drie uur; de zonnestralen zijn dan niet zo sterk dat ze brandwonden zouden kunnen veroorzaken. Idealiter zou het zonnebad de eerste dag vijftien minuten dienen te duren en zou het elke daarop volgende dag met een kwartier uitgebreid moeten worden, zodat brandwonden worden voorkomen, maar de benodigde vitamine D toch wordt aangemaakt.

Toepassingen van witte waterkers

Algen (zeeplanten) bevatten eveneens grote hoeveelheden vitamine A en D en zink. Algen worden vaak gebruikt bij schildklierproblemen en zouden misschien ook van nut kunnen zijn bij gezondheidsproblemen die verband houden met tekorten aan vitamine D.

De witte waterkers wordt meestal onder de naam 'waterkers' in de handel gebracht en kan in salades gebruikt worden. Ook kan de plant gekookt als een soort spinazie worden klaargemaakt. Vers bezit het blad een frisse, licht scherpe smaak, die aan tuinkers herinnert, maar iets verfijnder is. De plant wordt als groente in waterbeken gekweekt. Ook kan de plant voor eigen gebruik in een aquarium of op een moerasachtige plaats in de tuin worden gekweekt. Hiervoor kan van maart tot juli in een bakje gezaaid worden, waarna de plantjes na een paar weken op een afstand van 5-10 cm uitgeplant kunnen worden. Ook kunnen de planten vegetatief vermeerderd worden. Tijdens de lengtegroei moet er steeds meer water worden toegevoegd, waardoor er langere en malsere stengels gevormd worden. Een maand na het planten kan met de oogst begonnen worden. Naast salades wordt de plant ook in soepen verwerkt, als garnering van sandwiches en steak en met rode spinazie gecombineerd. Zodra de planten bloeien zijn ze niet meer voor consumptie geschikt. De planten dienen alleen uit stromend water geoogst te worden, anders kan bacteriële infectie optreden. Waar de plant groeit in de nabijheid van dierlijk afval, kan de plant een broeinest zijn voor leverwormen als Trematoda. In de volksgeneeskunde geldt de plant als afrodisiacum, eetlustopwekkend, stofwisseling bevorderend, en behulpzaam bij diabetes mellitus. Een aftreksel van twee theelepels blad per kop heet water kan gebruikt worden bij chronische huidklachten, hyperthyreoïdie, reuma en blaasklachten. Hiernaast wordt ze als haartonicum en als kleurstof gebruikt. Ze kan in de winter als caroteen- en als vitamine C-leverancier dienen. De plant bevat ijzer, calcium ,foliumzuur, gluconasturtiine (een type van glucosinolaten eigen aan waterkers) en etherische oliën.

Bovendien zouden vrouwen in de menopauze voordeel kunnen ondervinden van extra vitamine D. Misschien is een mengsel van verpoederd beendermeel, levertraan van kabeljauw en sap van rauwe groenten een geschikte vorm. Als de eierstokken hun productie van eitjes stoppen, daalt het oestrogeengehalte, waardoor sommige vrouwen wier stofwis-seling al werd ontregeld door eerdere bevallingen problemen met hun stofwisseling zouden kunnen krijgen. Vitamine D bevordert de opname van calcium in de botten en deze vitamine is voorts voor de hypofyse en de bijnieren een stimulerend middel. Vitamine D ondersteunt via hormonen de stof-wisseling van calcium, waardoor de botcellen sterker worden – een functie die eerder door het hormoon oestrogeen werd vervuld.

Aanbevolen dagelijkse dosering Voor elke leeftijd (zuigelingen van 0 tot 1 jaar; kinderen 1 tot 6 jaar; kinderen 6 tot 10 jaar; mannen 10 tot 75+ jaar; vrouwen 10-12 jaar, vrouwen 12 tot 75+ jaar, zwangere vrouwen en zogende vrouwen) worden 400 internationale eenheden aanbevolen.

Therapeutische dosering Voor volwassenen wordt een therapeutische dosis aanbevolen van 4.000 tot 5.000 I.E. per dag; voor kinderen staat de helft van deze dosis, maar voor niet langer dan een maand. E.V.L.

7


1ste kwartaal 2014

CULINAIR

De Japanse keuken De Japanners zijn erg gevoelig voor de vergankelijkheid van schoonheid. Dit is ook de reden dat zij gevoelig zijn voor de seizoenswisselingen en een bijzondere band hebben met de natuur. Dat ziet men ook terug in de Japanse keuken. De Japanse keuken uit zich vooral in de wijze waarop gerechten geserveerd worden.

8

Aiki O Kami – Kwartaaltijdschrift van de Vlaamse Aikido Vereniging vzw en kok in een restaurant, maar ook iemand thuis, zal van elke maaltijd een kunstwerk proberen te maken. Zo kan men bijvoorbeeld de seizoenen in de gerechten op het bord uitgebeeld zien, waarbij het dan ook zaak is om de juiste seizoengerechten te gebruiken. Ook het serviesgoed en de hele entourage worden hierop afgestemd. Er is een gezegde dat de Chinees met de tong eet en de Japanner met de ogen. Zoals be-

E

1ste kwartaal 2014

sojasaus gedaan wordt. Hierin lost men een klein beetje wasabi op. De gerechten, zoals sushi en sashimi (rauwe vis), doopt men in deze wasabi-sojasaus als in een dipsaus, hetgeen de typische vissmaak een beetje neutraliseert. De wasabi kan ook over de sushi gesmeerd worden, maar wees terughoudend met de hoeveelheid, wasabi is scherp. Overigens wordt veelal de wasabi al in de sushi verwerkt, dus is het beter om eerst te proeven. Sojasaus wordt eigenlijk bij de meeste gerechten gebruikt en is een wezenlijk onderdeel van de Japanse keuken. De speciale ingemaakte gember is heerlijk bij deze gerechten en geeft meteen een frisse smaak. De Japanse rijst is kleverig en daarom zeer geschikt voor het maken van sushi en maakt trouwens ook het eten met de eetstokjes een stuk makkelijker. Voor wat betreft vis eet men: tonijn, kabeljauw, forel, krab, makreel, inktvis, oester, zalm, zeebaars, zeebrasem, tong, pijlinktvis en de zeer populaire garnaal. Het mag als bekend worden verondersteld dat de Japanner met stokjes (hashi) eet. Tegenwoordig wordt voor de soep nog wel eens een lepel gebruikt. Anders wordt deze gewoon gedronken met de benodigde slurpgeluiden. Dit slurpen bevordert de zuurstofopname waardoor de smaak verbetert.We willen eerst wat nader ingaan op de Japanse rijst.

Sarada udon (salade met noedels)

kend is de menukaart van de Japanner verschillend van de Europese, en zelfs van de Chinese. Omdat men heel lang in Japan geen vlees heeft gegeten (slachten van dieren deed men niet), zijn vooral rijst en vis de hoofdingrediënten. Zo langzamerhand, mede door de komst van Japanse restaurants, raken sommige Japanse gerechten hier wat meer bekend. Zo kent men in Nederland en België al een groot aantal Japanse restaurants en sushi-bars. Veel gebruikte ingrediënten zijn: Japanse rijst, sojasaus, mirin (een zoete rijstwijn, een beetje als sake, maar minder sterk), wasabi 山葵 (Japanse mierikswortel, overigens geen familie van onze mierikswortel), vellen zeewier (nori), tofu (gemaakt van sojabonen) en ingemaakte gember (gari が). Bij het eten van bijvoorbeeld sushi krijgt men een klein kommetje waarin de

Japanse rijst De Japanse rijst is eigenlijk de ziel van Japan. Het is zo belangrijk in het Japanse eten dat het woord voor gekookte rijst 'gohan' ook wordt gebruikt voor 'maaltijd'. Zo is 'asagohan' de 'ochtendmaaltijd' of 'ontbijt'. Een ander woord voor gekookte rijst is 'meshi' en ook dit woord wordt gebruikt voor 'maaltijd'. Hoewel de rijstbouw ongetwijfeld uit China is overgenomen is de huidige Japanse rijst anders dan de rijst in de andere landen. De korrel van de Japanse rijst is ronder en na het koken is deze plakkeriger. Deze gewone, meest gebruikte rijst wordt 'uruchimai' genoemd. Daarnaast kent men ook nog de 'mochigome', een rijst die heel dik en heel plakkerig wordt na het koken. Deze bevat meer suiker dan de uruchimai en wordt gebruikt voor het maken van de bekende rijstkoekjes en -cakejes, de 'senbei' respectievelijk 'mochi'. Er is ook nog een bruine rijst, de 'genmai'. Bij deze rijst is alleen het buitenste vliesje verwijderd, waardoor de rijst er bruin uitziet. Genmai heeft meer voedingswaarde, maar vereist langer koken. De menukaart van een gemiddeld Japans gezin ziet er natuurlijk anders uit dan die van bijvoorbeeld een Nederlands gezin. Zo heeft men meestal een traditioneel Japans ontbijt: gestoomde of gestoofde groente, gekookte rijst, vaak voorzien van een rauw ei en misosoep (vaak met tofu)..

9

Aiki O Kami – Kwartaaltijdschrift van de Vlaamse Aikido Vereniging vzw De lunch kan bestaan uit de chirashi zushi (zie onder bij sushi) en ingelegde groenten. Ook wordt wel een bentô (lunchdoos) gebruikt. Dit is een doos met daarin gekookte rijst, augurk, vis of vlees. Deze bentô zijn overal te koop, bijvoorbeeld in theaters. Het zijn meestal mooi uitgevoerde dozen en vaak heel specifiek voor bepaalde streken. Vergelijkbaar zijn de ekiben. Deze zijn in de treinen en op de stations te koop. Als diner heeft men vaak rijstgerechten, maar ook gerechten als teriyaki of visgerechten met gekookte rijst, soep en natuurlijk groene thee. Populair in Japan is de 'kareeraisu' カレーライス (afgeleid van 'curry rice') oftewel rijst met kerrie

1ste kwartaal 2014

Sushi 寿司 Sushi is eigenlijk geen gerecht in de zin van het woord, maar meer een snack.

Misosoep Dit is een typisch Japanse soep (miso shiru) die in feite een wezenlijk onderdeel van het Japanse leven is. De soep bestaat uit tofu, niboshi (kleine gedroogde sardientjes), katsuoboshi (stukjes bonito, een tonijnachtige vis) en wasabi (de Japanse mierikswortel). Soep wordt niet als voorgerecht gegeten maar tijdens de hele maaltijd.

Sashimi 刺身

Bij het eten wordt niet de volgorde aangehouden zoals wij die kennen. Soep bijvoorbeeld wordt vaak aan het eind gegeten maar kan tijdens de hele maaltijd genuttigd worden. Alle gerechten worden bij het begin al neergezet zodat alles door elkaar gegeten kan worden.

Gerechten Het is niet de bedoeling om hier alle gerechten te bespreken, we zullen ons beperken tot een paar bekende gerechten, waarbij moet worden aangetekend dat in Japan, en dan met name in de kleinere Japanse restaurants, natuurlijk niet alleen dit soort gerechten te krijgen is, maar juist veelal de eenvoudige (en veel goedkopere) (gebakken) rijst- of noedelgerechten. Dit kunnen dan de simpele gerechten zijn of een complete set (setto セット). Deze bestaat dan uit bijvoorbeeld misosoep met een rijstgerecht en veelal een aantal kleine bakjes met daarin aangezuurde (kleine) gerechtjes.

Dit is rauwe vis, bijvoorbeeld zeebrasem, zeebaars, tonijn of zalm, die in plakjes van ongeveer 1 cm dik gesneden worden uit de schoongemaakte en gefileerde vis. Het wordt meestal gegeten vlak voor of als eerste gerecht van een maaltijd zodat de fijne smaak nog geheel tot zijn recht komt. De plakjes worden in de sojasaus met wasabi gedipt en dan gegeten. Tempura 天麩羅 is waarschijnlijk oorspronkelijk Portugees (Portugezen zaten al vanaf half 16e eeuw in Japan) maar is nu een typisch Japans gerecht. Kleine stukjes groente en vis worden in deeg gedompeld en daarna gefrituurd. De bekendste zijn de grote garnalen. Als men van vis houdt is dit zeker de moeite waard. In de betere restaurants worden de tempura vlak voor het opdienen of in het bijzijn van de klant gefrituurd.

10


Sukiyaki 鋤焼き

1ste kwartaal 2014

pan met water zachtjes gekookt waardoor een bouillon ontstaat. Tijdens dit koken hoort men een zacht geluid dat men omschrijft als shabu-shabu. De groenten en vlees worden uit de bouillon gevist en met sauzen en rijst gegeten. Na afloop kan de ontstane bouillon als soep worden gegeten.

Teppan yaki 鉄板焼き

Ook vleesgerechten zijn niet origineel Japans. Men at in Japan geen vlees, maar de Europeanen en vooral later de Amerikanen brachten dit naar Japan. Sukiyaki is een eenpans vleesgerecht en bestaat, naast allerlei groenten, uit flinterdunne plakjes biefstuk. Diverse fijn gesneden groenten, tofu en het vlees worden in een koekenpan op een vuur op de tafel klaargemaakt. In de koekenpan ontstaat door de groenten, vlees en sauzen een overheerlijk mengsel. Men maakt steeds kleine porties en in de betere (en duurdere) restaurants komt iemand de sukiyaki aan tafel klaarmaken en bedient steeds de klanten.

Dit valt in de categorie yakimono ofwel gebakken of gegrilde gerechten. Vlees, veelal rundvlees (maar dat is wel duur in Japan), wordt door de kok gebraden op een grote hete metalen plaat en dan voorzien van verschillende sauzen, zoals teriyaki saus. In veel teppan yaki restaurants maakt de kok er een speciale show van.

Teriyaki 照(り)焼(き Veel gerechten kunnen worden bestreken met een zoete glazuur, de teriyaki saus. Deze saus bestaat uit sojasaus, mirin, sake en suiker. Men kan ingrediënten met deze saus zowel marineren als later, vlak voor het einde ven het grillen, bestrijken. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij de bekende zalm teriyaki (sake no teriyaki), bij rundvlees teriyaki (gyuniku teriyaki) of bijvoorbeeld bij kip teriyaki (tori no teriyaki). Door de hitte van het grillen wordt de veel suiker bevattende saus stroperig.

Wagyû (Wagyu) 和牛

Shabu-shabu 鋤焼き Ook dit is een vleesgerecht met de

flinterdunne plakjes biefstuk en groenten. Nu wordt alles in een

Wagyu is het beroemde vlees, ook wel Kobe-beef genoemd, dat wordt geleverd door een paar Japanse runderrassen. Het is een zeer smakelijke maar ook zeer dure vleessoort. Het vlees is zeer sterk gemarmerd door de fijne vetverdeling en heeft daardoor een witte waas. Het merendeel van het vet bestaat uit meervoudig onverzadigde vetzuren en is dus goed voor hart en bloedvaten. De fijne vetverdeling

11


1ste kwartaal 2014

betreffende noedel als basis en daar kan men andere ingrediënten aan toevoegen. Ook bij het eten van noedels mag geluid gemaakt worden. Soba bestaat uit lange dunne vermicelliachtige slierten die gemaakt zijn van boekweit en zijn bruin van kleur. Er zijn verschillende recepten die gebruik maken van soba.

wordt o.m. bereikt door massage met een speciale massagehandschoen en in een bepaalde periode krijgen de koeien ook bier te drinken. Ook al omdat er in Japan weinig ruimte is vee te kunnen laten grazen, komen veel van deze koeien nauwelijks de stal uit en hebben ze weinig beweging. Dit zorgt weer voor weinig spieropbouw. Op de juiste wijze bereid behoort dit tot één van lekkerste vleesgerechten. Eén kilo kost ruim € 400. Wa-gyû betekent Japans rundvlees.

Yakitori 焼(き)鳥

Udon is een noedel van tarwe, dikker dan de soba en wit van kleur. Ook hier bestaan allerlei varianten van. Een bekende is de Kitsune Udon, met gefrituurde sojabonen en shichimi, een poeder met 7 verschillende specerijen. Râmen is een van de meest populaire schotels in Japan. Het bestaat uit Chinese noedels in kippenbouillon met sojasaus en miso (gefermenteerde sojabonenpasta).

Aparte gerechten Fugu (Kogelvis of Blow Fish) 河豚 Tot de duidelijk niet alledaagse maar (voor sommigen) intrigerende kost, behoort de Japanse Fugu. Dit is een bolvormige vis die o.a. in de wateren rond Japan kan worden gevangen. De bijzonderheid van deze vis is z'n grote giftigheid. Het gif (tetrodotoxine) is ruim 3000 keer zo verdovend als morfine. Het gif komt in deze vis voor in de lever, nieren en eierstokken en om de vis te consumeren kan hij alleen in bepaalde restaurants gegeten worden en mag alleen door hiervoor gediplomeerde koks worden schoongemaakt. Tijdens het schoonmaken mag het mes geen giftige onderdelen aanraken en de giftige organen worden op een speciale manier opgeruimd. Ondanks dat alleen gediplomeerde koks dit mogen doen, vallen er jaarlijks toch enkele slachtoffers in Japan. Waarom eet men dit? Volgens de restaurants omdat dit het heerlijkste is dat er bestaat. Volgens anderen is het meer de sensatie en de mythe er omheen en zou de smaak op zich niet zo bijzonder zijn. E.V.L.

Kleine stukjes kip worden op een pen of bamboestokje geregen en boven een houtskoolvuur gegrild. Dit wordt dan gegeten met een yakitori saus. In Nederland zijn al verschillende yakitori restaurants.

Noedels Japan heeft een traditie op het gebied van noedels, bami-achtige slierten, die afhankelijk van de gebruikte ingrediënten verschillend genoemd worden. De bekendste zijn: soba そば of 蕎麦, udon うどん of 饂飩 en râmen ラーメン. Een schotel heeft de

12


1ste kwartaal 2014

Kaderopleidingen Vlaamse Trainersschool

Vlaanderen is sinds 13 oktober weer 14 VTS-initiators Aikido rijker: Billemon Mario, Bogaert Kenny, Bunch Edward, Caluwaerts Dana, Cap Dirk, Cap Tobias, Christiaens Jan, De Nutte Niels, Dekeyser Steven, Huygens Carinne, Leurs Rigo, Van de Cotte Maxime, Van Wynsberge Ronald, en Vanderbruggen Mireille Proficiat ! Was de cursus soms geen klein bier, de Aikidogemeenschap heeft zich toch nog eens opvallend op de kaart gezet bij de Vlaamse Trainersschool.

BIJ VOORKEUR zou wel eerst module 1 (Algemeen Gedeelte – 22,5u) moeten gevolgd worden; deze wordt sporttak-overschrijdend gegeven en de VTS geeft zelf die lessen.

Ondertussen wordt naarstig verder gewerkt aan de aanpassing van de cursusinhoud en –teksten aan de nieuwe competentieprofielen.

Als je wil mee op de kar springen, hou je best zelf de website van de VTS in de gaten; daar kan je binnenkort inschrijven en zien :

Want in VTS-kringen werd onlangs gesteld dat het niveau van een Instructeur B zich ergens tussen dat van secundair onderwijs en Bachelor zou moeten bevinden.

- waar en wanneer de cursus doorgaat

Er is dus nog wat werk aan de winkel.

Nog even verwijzen naar wat over dat AG op onze VAV-website staat (http://aikido-vav.be/vtsopleiding-2/ ) :

- waar en wanneer je het Algemeen Gedeelte zoal kunt volgen.

In het najaar van 2014 staat dan een VTSkaderopleiding “Instructeur B Aikido”op het programma: - module 2 (Sporttechnische - 15u), module 3 (Didactisch methodische - 16u) en module 4 (Stage 14u) zouden aangevat moeten worden op 16/09/2014,

Wie een VTS-cursus Instructeur B Aikido wil volgen kan vooraf reeds de module Algemeen Gedeelte volgen. De hele cursus volgen wordt zo meer gespreid.

- de laatste les zou plaatsvinden op 16/11/2014,

WIJ RADEN AAN DIT ZO SNEL MOGELIJK TE DOEN !

- de stages en de examens zouden achter de rug moeten zijn op 25/01/2015.

Ga als volgt te werk:

13

Aiki O Kami – Kwartaaltijdschrift van de Vlaamse Aikido Vereniging vzw · Meld je aan op de VOTAS-databank van de Vlaamse Trainersschool met jouw gebruikersnaam en wachtwoord

1ste kwartaal 2014

· schrijf je dan in, minstens een maand voor de gekozen examendatum Betaal (goedkoper) opdat de cursusteksten je zouden toegestuurd worden;

http://www.bloso.be/VlaamseTrainersschool/Aanbod Opleidingen/Pages/default.aspx

· Je krijgt 1 kans om examen af te leggen (klik eventueel eerst rechtsboven op “Nog geen profiel? Registreer je nu”, en registreer je dan)

· herexamen afleggen kan niet

· Type “Instructeur B” in “Zoeken in catalogus”, en klik op “Zoek opleiding”

· je moet opnieuw inschrijven om opnieuw examen af te leggen

· kies “Instructeur B Aikido”, en vervolgens “Module 1 Algemeen gedeelte”

Vanaf Instructeur B kan dat Algemeen Gedeelte ook door middel van zelfstudie aangepakt worden.

· je zal zien waar en wanneer je allemaal al aan de slag kunt

Voor verdere informatie neem je best contact op met Silke Moes, maar neem toch eerst een kijkje op de website van de Vlaamse Trainersschool.

· klik (zo nog beschikbaar) op “Inschrijven” achteraan de lijn van de gewenste locatie

Wij houden u verder nog wel op de hoogte.

· Je zal ook zien dat deze module eveneens via Elearning kan gevolgd worden

Aikigroeten Ulrich D’HAESE DSKO Aikido

· kies dan een examendatum in het aanbod Instructeur B – Algemeen gedeelte

Extra vitamine D voor iedereen ? In landen zoals België is de lichaamseigen aanmaak van vitamine D onder invloed van zonlicht onvoldoende om het jaar rond een goede vitamine D-bloedspiegel te vertonen. Ook blijkt dat een voldoende inname van voedingsbronnen van vitamine D zoals vette vis, eieren of zuivelproducten niet gehaald wordt. Zo toonde een studie, uitgevoerd aan het UZ Brussel, dat Belgische kinderen tussen 2,5 en 6,5 jaar amper 80 I.E. per dag vitamine D binnenkrijgen, terwijl 400 I.E. nodig is. Waar Kind & Gezin voordien al aanbeval om aan kinderen tot 2 jaar dagelijks 400 I.E. vitamine D toe te dienen, wordt nu aangeraden om datzelfde te doen vanaf de geboorte tot de leeftijd van 6 jaar en dit zelfs tijdens de zomermaanden (http://kindengezin.be. Vitamine D suppletie bij de zuigeling en het jonge kind. Consensustekst 23/4/2013.) Maar omdat een Europese studie (Gonzales-Gross M.et al. Brit J of Nutr 2012; 107: 755-764) aantoonde dat ook 80% van de adolescenten een gebrek vertoont aan vitamine D, wordt tegenwoordig door experts gesteld dat eigenlijk op elke leeftijd er minstens 400 I.E. per dag via een goed voedingssupplement zou moeten worden toegediend (zie ook pagina 3: vitamine D.

14


1ste kwartaal 2014

WETGEVING

Transport van oefenwapens Op 9 juni 2006 verscheen in het Belgisch Staatsblad de nieuwe wapenwet. In hoofdstuk VI – Handelingen met vrij verkrijgbare wapens leest men onder artikel 9 het volgende: “Het dragen van een vrij verkrijgbaar wapen is alleen toegestaan aan diegene, die daartoe een wettige reden kan aantonen”. Navraag bij justitie leert ons volgende interpretatie: de wettige reden is in ons geval het gaan oefenen in een oefenzaal. Het in het bezit zijn van een lidmaatschapskaart is aan te raden, maar niet verplicht. Men adviseert ons om de wapens uit het zicht te vervoeren, weggestoken in een zak, onder de zetel of in de gesloten koffer, zodat ze niet met het blote oog zichtbaar zijn en niet gemakkelijk toegankelijk zijn.

Volgens een referentieambtenaar wapens worden voorwerpen en stoffen - die niet als wapen ontworpen zijn, maar waarbij door concrete omstandigheden duidelijk is dat de bezitter, drager of vervoerder ze wenst te gebruiken of gebruikt heeft om lichamelijk letsel toe brengen of personen mee te bedreigen – beschouwd als verboden wapens. Hieronder vallen dus ook onze houten namaakwapens, een eenvoudig keukenmes, baseballknuppel, een bezemsteel, enzovoort… .

Voor mensen die met de fiets naar de dojo komen, raadt men aan om de wapens best in een etui of andere katoenen/lederen zak te steken. Hierdoor worden ze aan het oog onttrokken voor personen met eventueel boosaardige bedoelingen.

Met dank aan mevrouw Christelle Meul, attachéjuriste bij FOD Justitie, Federale wapendienst en aan Inspecteur Luc Stremersch, referentieambtenaar wapens, lokale politie Sint-Niklaas. E.V.L.

15


1ste kwartaal 2014

SENIOREN EN AIKIDO

De begeleiding van sportende senioren als beleidsinstrument voor een verantwoorde Aikido-praktijk Hubert EERDEKENS

Op vrijdag 20 september 2013 ontving ik van Ulrich D’haese een e-mail waarin hij naar suggesties vroeg die kunnen helpen bij het “enigszins tegemoetkomen aan de verzuchtingen” van de VAV-senioren. De aanleiding om meer aandacht te schenken aan die categorie Aikido-beoefenaars is tweevoudig: 1. Die groep wordt binnen de VAV steeds groter. 2. Sommige senioren spreken Ulrich aan en vertellen hem wat last te krijgen om “voluit te trainen zoals jongeren, en met jongeren” en “om 2 uren, laat staan 3 uren na mekaar, actief op de mat te staan.” Twee elementen komen hier aan bod. Zij vormen het onderwerp van mijn reflectie: senioren en Aikido. Over Aikido zal ik niets specifieks schrijven, dit item is meer dan voldoende gekend. Mijn aandacht gaat voornamelijk uit naar de doelgroep sportende senioren binnen de VAV. Voor het theoretische kader bij deze uiteenzetting gebruik ik als richtsnoer de cursus van de Vlaamse Trainersschool – Sporttak-overschrijdende module – Begeleiden van sportende senioren – en waaruit ik soms letterlijk citeer. Aan de lezer wens ik de zekerheid te geven dat de informatie degelijk en wetenschappelijk onderbouwd is. Mijn persoonlijke bijdrage tot deze uiteenzetting staat in de gedeelten waar concrete suggesties inzake seniorenbegeleiding bij de VAV ter sprake komen.

16


Deel 1: Senioren en het verouderingsproces

1ste kwartaal 2014

Wat voor invloed heeft het verouderingsproces op ouder wordende mensen? Enkele van de meeste voorkomende kenmerken van de gevolgen van het verouderingsproces op biologisch vlak zijn:

A. Het begrip “senior” Lichamelijke verschijnselen:  vermindering van de elasticiteit van de gewrichten,

Laten we eerst even kijken naar wat wordt bedoeld met het begrip “senior”. Hoewel dit begrip verschillende betekenissen kan hebben, is de “senior” waarover we hier spreken een afbakening op basis van leeftijd, het is een leeftijdscategorie. Het is een zeer heterogene groep 55-plussers1, maar afhankelijk van de organisatie, kan het ook een groep 50plussers zijn. Deze precisering is niet onbelangrijk omdat in sommige sporten zoals atletiek en tennis senioren jonge twintigers zijn2. Er bestaat wel een tendens om naar 60+ op te schuiven maar tot nu toe wordt 55+ als de meest gangbare afbakening gebruikt.3

 zachter worden van de beenderen die brozer en minder dicht van structuur worden,  kwetsuren duren langer om te genezen,  verlies aan spiermassa,  vermindering van het uithoudingsvermogen,  trager functioneren van het hart; het maximale slagvolume neemt af,  kleinere hoeveelheid zuurstof- en voedingsrijk bloed wordt vervoerd naar de organen, ouderen worden sneller moe en herstellen minder snel na een inspanning,

B. Het verouderingsproces en haar gevolgen voor het menselijk lichaam

 afnemen van de spierkracht van de ademhalingsspieren; het longweefsel wordt minder elastisch.

Wat is verouderen? Verouderen is een zeer complex proces. Het verwijst naar een proces van drie soorten functionele veranderingen: chronologisch, biologisch en psychologisch.

Het zenuwstelsel:  het reactievermogen vertraagt,  er kan in een bepaalde tijd minder informatie verwerkt worden.

 De chronologische leeftijd is de leeftijd volgens de kalender. Merk op dat alleen deze soort veroudering voor iedereen opgaat.

Op geestelijk vlak:  afname van het inprentinggeheugen; het aanleren van nieuwe dingen verloopt moeizamer,

 De biologische leeftijd blijkt uit de lichamelijke en geestelijke verschijnselen van veroudering.

 afnemen van de snelheid van het denken,

 De psychologische leeftijd refereert naar het eigen idee over je leeftijd, hoe je je voelt.4

 veranderend zelfbeeld. Hoewel deze gevolgen vroeg of laat opduiken, kan regelmatig sporten bijdragen tot een optimale levenskwaliteit en langere levensverwachting. “Veel wetenschappelijke studies bevestigen de gezondheidsbevorderende en de sociale aspecten van fysieke inspanningen voor oudere mensen”.6 “Door actief te zijn, zal de achteruitgang zelfs kunnen omgezet worden in een vooruitgang”. 7

Vermits alleen de chronologische leeftijd voor iedereen opgaat wordt het ook duidelijk waarom de onder punt A. gebruikte term “senior” omschreven wordt als een zeer heterogene groep van 50/55plussers. Die groep is samengesteld uit aparte en unieke individuen met grote individuele verschillen, ook met betrekking tot het verouderingsproces. “Ieder persoon ondergaat zijn eigen uniek verouderingsproces.”5 We kunnen dus niet spreken over ‘de’ senior, want die bestaat niet. C. Wat zijn de gevolgen van het verouderen? 1

Bewegen en sporten in het algemeen en voor senioren in het bijzonder is dus van groot belang. Bij meer en meer senioren groeit het besef dat het in hun voordeel is om met sporten te beginnen of om het zo lang mogelijk te blijven doen. Maar behalve de individuele verantwoordelijkheid is het ook de verantwoordelijkheid van sportorganisaties om senioren aan te moedigen, te motiveren om te sporten en het te blijven doen. De kans op slagen voor beide partijen zal des te groter zijn indien het sport-

Vlaamse Trainersschool – Sporttakoverschrijdende module

– Begeleiden van sportende senioren – versie 2003 – Blz. 20. 2 3

Ibid.

Visienota 55-plussers in beweging – Naar een kwaliteitsvol sporten bewegingsbeleid voor senioren - 2008 4

Vlaamse Trainersschool – Sporttakoverschrijdende module – Begeleiden van sportende senioren – versie 2003 – Blz. 20. 5

6

Vlaamse Trainersschool – Sporttakoverschrijdende module – Begeleiden van sportende senioren – versie 2003 – Blz. 18. 7 Ibid., blz. 46.

Ibid.,

17


1ste kwartaal 2014

1. Aikido onderricht voor senioren

aanbod rekening houdt met de noden, verwachtingen, mogelijkheden en beperkingen van de senioren.

A. Stages Voor de reden waarom het item “Stages” besproken wordt eerder dan het item “Lessen” verwijs ik naar het onderwerp van Ulrich D’haese’s e-mail: “Senioren en stagedeelneming”.8 In aanpak gelden voor beiden dezelfde regels.

Deel 2: De VAV en de seniorenbegeleiding

Stages duren gewoonlijk twee uur. Er zijn er ook die drie uur duren. Voor senioren is dat van het goede teveel. Zelfs twee uur durende stages kunnen te lang zijn. Immers, rekening houdend met de lijst hierboven opgesomde punten moet het toch voor iedereen duidelijk zijn dat de fysieke conditie van senioren niet meer toelaat lang te trainen, zelfs al is het aan een lager trainingsritme en er korte pauzes worden voorzien. Het verbaast mij niet dat sommige senioren “… wat last krijgen 1) om voluit te trainen zoals jongeren, en met de jongeren 2) om 2 uren, laat staan 3 uren na mekaar, actief op de mat te staan”.9

In dit gedeelte ga ik suggesties formuleren die kunnen helpen bij het “enigszins tegemoetkomen aan de verzuchtingen” van de VAV-senioren. In algemene termen gesteld moet de seniorenbegeleiding erop gericht zijn een omgeving te voorzien waarin het veilig en aangenaam trainen is en rekening wordt gehouden met de fysieke mogelijkheden van senioren. Hoe meer de trai-ningen aansluiten op het profiel van de senioren, hoe meer senio-ren succes erva-ren. Dit creëert een positief kli-maat; het ver-groot hun motiva-tie om te blijven oefenen.

“Het verwondert mij niet, maar dat ze het komen zeggen is al een heel belangrijke stap. Niet iedere senior wil of kan dat. Het gevolg laat zich raden: in het beste geval probeert men nog een aantal keer te trainen - want het zal wel beteren, denkt men - om dan uiteindelijk vast te stellen dat de kwaaltjes en ongemakken niet verdwijnen, misschien zelfs nog verergeren. Er wordt een training overgeslagen, en voor men het weet is die senior uit het gezichtsveld verdwenen. Het zijn niet alleen de kwaaltjes, ook het trainingsritme, de mix (bv. veel junioren), enz. kunnen een toenemende hinderpaal zijn.”10

Hoe creëert men “De VAV draagt een een aangename en veilige seniorverantwoordelijkheid: vriendelijke traihaar beleid ningsomgeving, met andere woordient rekening te houden den: wat is een met senioren training? Voor ons is een training en hun begeleiding” een instrument dat gebruikt wordt voor het onderricht en de beoefening van Aikido. Het is op het niveau van de les/training dat een letterlijke interactie plaatsgrijpt tussen drie elementen: Aikido, de leraar, en de leerlingen. Van die drie spelen twee elementen een belangrijke rol, namelijk de leraar en de leerlingen. Hoewel Aikido het onderwerp is van onze studie, het is een neutraal element. De leraar en de leerlingen zijn dat niet. Zij zijn verantwoordelijk voor de manier waarop Aikido concreet wordt beoefend.

Wat beschouw ik als specifiek aan een seniorentraining? Voor alle duidelijkheid: de hieronder opgesomde punten staan niet gerangschikt volgens belangrijkheid.  De senior de keuze laten te rollen of niet. Veel ukemi is voor een senior belastend. De senior moet het signaal krijgen: niet rollen is oké, uke mag niet worden gedwongen te rollen,

Maar ook de VAV draagt een verantwoordelijkheid: haar beleid dient rekening te houden met de senioren en hun begeleiding. Haar respons op het toenemend aantal senioren en sportende senioren zal er een moeten zijn van openheid en betrokkenheid die rekening houdt met hun specifieke mogelijkheden en beperkingen, net zoals dat gebeurt met andere leeftijdscategorieën.

8

E-mail van Ulrich D’haese aan Hubert Eerdekens van 20 september 2013 met als onderwerp: Senioren en stagedeelneming. 9 E-mail van Ulrich D’haese aan Hubert Eerdekens van 20 september 2013 met als onderwerp: Senioren en stagedeelneming. 10 E-mail van Hubert Eerdekens aan Ulrich D’haese van 20 september 2013 met als onderwerp: Senioren en stagedeelneming.

18

Aiki O Kami – Kwartaaltijdschrift van de Vlaamse Aikido Vereniging vzw  rechtstaand groeten toelaten. Na vijf minuten op voorhand lijnen aan het begin van een stage, mokso, en de groetceremonie geraken sommige senioren moeilijk recht,  een lager trainingsritme, niet sneller dan men aankan. Bij trager trainen is er meer tijd voor studie van de principes en hoe ze tot toepassingen leiden, eerder dan te focussen op het eindresultaat van een technische applicatie,  grote voorzichtigheid bij het uitvoeren van nikyo ura, sankyo, ude kime nage, hiji kime osae, shiho nage, zowel onderling als door de leraar,  koshi nage vermijden,  haishi undo vermijden,  af en toe suwari- en hanmi handachi waza, één techniek per les is voldoende en ze in de tijd kort houden; wie niet kan traint rechtstaand,  de leraar neemt bij voorkeur een oudere uke om te demonstreren en verplicht uke niet te rollen. De leraar moet laten zien dat hij dit perfect normaal vindt en zich hiermee op zijn gemak voelt,  laat een opwarming geen fitness sessie worden,  geef de senior de tijd om zich te plaatsen in geval hij/zij contact moet maken met de tatami bij nage- en kokyu waza technieken en katame waza,  geen langdurige, intensieve oefeningen laten uitvoeren, bv. Irime nage ura  geen te langdurige kokyu ho, desnoods vermijden.

1ste kwartaal 2014

Waar komt het op aan? Waar het op aankomt is een klimaat te creëren waarin de senior zich op zijn gemak en veilig voelt. Als hij naar de stage komt, moet hij er op kunnen rekenen dat hij zeker tijdens het eerste uur kan trainen op een voor hem aangepaste wijze. Belangrijk is ook dat senioren niet het gevoel mogen krijgen uitgerangeerd te zijn. Differentiëren is niet discrimineren. Het is ook niet de bedoeling senioren te “pamperen”, ze als broos en breekbaar te beschouwen. Ze kunnen wel tegen een stootje. Als we de moeite doen om onze jongeren in functie van hun leeftijdscategorie en kenmerken te trainen, waarom zouden we dat met senioren niet doen? Ook met die leeftijdscategorie moet op een adequate manier worden omgegaan. Misschien voelen sommige senioren zich nog te goed om aan een aangepaste les deel te nemen. Als hun gevoel niet het gevolg is van overschatting, zeg ik: des te beter. Maar waarom zouden ze niet meedoen? Het levert alleen maar voordelen op! Ook de leraar heeft een belangrijk aanHet komt er op aan deel in het bevorderen een klimaat van de trainingsvreugde en het comte creëren waarin de fort van de senior: senior zich op zijn  hij straalt enthousiasme uit, gemak en veilig voelt  hij is zich bewust van zijn voorbeeldfunctie,  hij beseft de belangrijkheid van adequate trainingen voor senioren,  hij ziet toe op de toepassing van zijn op senioren gericht onderricht en instructies.

Aanbeveling Mijn voorstel is, hoe lang de stage ook duurt (twee of drie uren), het eerste stage uur voor te behouden voor seniorentraining met inachtneming van bovenvermelde punten. Willen ze na dat uur verder trainen, dan staat het hun vrij dat te doen, maar dan komen ze wel terecht in een niet voor hen aangepaste training.

B. Examens

Na afloop van het eerste uur wordt de les afgesloten met een groetceremonie gevolgd door een korte pauze. Senioren die willen stoppen kunnen dat doen. Zij die nog willen trainen kunnen rusten, drinken in afwachting van het volgende stage uur. De stage kan verder gaan met dezelfde of een andere leraar.

Voor alle duidelijkheid, ik bedoel hier danexamens. Ik weet dat de jury rekening houdt met de fysieke mogelijkheden en beperkingen van de kandidaten. Indien nodig kan de kandidaat en/of zijn leraar meer informatie aan de jury geven over de fysieke toestand van de kandidaat op het moment van het examen.

Trainingen met of zonder “jongeren”?

In dit verband is mijn aanbeveling vooral gericht naar de senioren in het algemeen en naar de kandidaten in het bijzonder: volg zoveel als mogelijk stages om:

Met jongeren, natuurlijk! Allemaal, de hele jonge en de minder jonge Aikidoka’s. Op voorwaarde dat zij zich willen aanpassen aan het soort les. Jongeren moeten de gelegenheid krijgen leren omgaan met ouderen en vice versa.

 zich goed voor te bereiden op een examen,

19

Aiki O Kami – Kwartaaltijdschrift van de Vlaamse Aikido Vereniging vzw  de leraren de kans te geven de senioren in het algemeen en de kandidaten in het bijzonder te leren kennen: technisch, fysiek en geestelijk.

1ste kwartaal 2014

vraag tijd en zal een mentaliteits-verandering vergen. Maar alleen zo zal de VAV geloofwaardig zijn. Hoe senioren op dit initiatief zullen reageren is vooralsnog koffiedik kijken. Zal het aanslaan of niet? Hoewel die regeling toch aantrekkelijk zou moeten zijn voor onze senioren, ik kan vooralsnog niet op die vraag antwoorden. Alleen de praktijk zal het uitwijzen. Niets belet de VAV om het te proberen, achteraf te evalueren en bij te sturen.

Naar stages komen moet sterk worden aanbevolen, maar stages moeten voor senioren aantrekkelijk zijn, versta hieronder: veilig en aangepast. De cirkel is rond.

2 . Opdracht voor de VAV

Een tweede uitdaging voor de VAV kan zijn om normaal en bewegingsgerichte senioren die niet of oppervlakkig vertrouwd zijn met Aikido voor onze discipline te interesseren. Dit is een interessante piste maar vereist een specifiek aanpak en een herbekijken van de traditionele Aikido praktijk. Maar zover zijn we nog niet.

Verouderen doen we allemaal, of we dat nu willen of niet. Niemand heeft de “eeuwige jeugd”. En als we niet vergeten te ademen, dan komt er een moment waarop we plots beseffen dat we senior zijn geworden. Men ondervindt het zelf letterlijk “aan den lijve” en/of men staat in de tram voor u recht. Vooral de signalen die de buitenwereld zendt veroorzaken onaangename gewaarwordingen bij senioren, omdat voor veel mensen verouderen als onaantrekkelijk en ongewenst wordt ervaren.

3. Besluit In dit opstel wordt niets vermeld dat tegen het gezond verstand ingaat. Dit opstel is eerder een poging om te structureren wat de meesten onder ons als voor de hand liggend aanvoelen wanneer met senioren getraind wordt. De hierboven aangehaalde punten illustreren de gevolgen van het verouderingsproces en kunnen daarom de aanleiding zijn om verantwoord met het eigen lichaam en dat van een ander om te gaan.

Senioren moeten leren zich dat niet aan te trekken, en aan een positief zelfbeeld te werken, mocht dit nodig zijn. Hun levensfase is even belangrijk als die van kinderen en jong volwassenen. Wat de opvatting van een utilitaire maatschappij ook is, men is ook waardevol als men niet rendeert. Studies tonen aan dat senioren een steeds groter wordende groep wordt. Vooral positief is dat de groep sportende ouderen steeds groter zal worden.

Misschien zijn we ons er niet altijd van bewust, en weet de senior misschien ook niet hoe een lichaam verandert. Maar het is een feit. Er zijn senioren die zich kunnen aanpassen, voor anderen ligt dat wat moeilijk. In mijn ogen is het belangrijk het verschil te zien tussen aanpassen en lijdzaam ondergaan. Senioren worden vandaag de dag aangemoedigd te reageren door gebruik te maken van hun mogelijkheden, ook tijdens sportbeoefening. De VAV kan hierin een positieve rol spelen door ook een seniorvriendelijk beleid te voeren.

Senioren moeten de positieve kansen benutten die hen worden aangeboden en leren omgaan met de nog beschikbare mogelijkheden. Anderzijds moeten sportfederaties zoals de VAV en haar leraren hiermee leren omgaan en ruimte bieden voor deze groep door aangepaste training die rekening houdt met hun specifieke mogelijkheden en beperkingen, net zoals dat gebeurt voor andere leeftijdscategorieen.

Ik heb getracht naar best vermogen op Ulrich’s vragen te antwoorden. Over dit onderwerp zal nog veel gesproken worden, zoveel is zeker. Ik ben steeds bereid tot het geven van meer informatie en mijn steentje bij te dragen.

Voor de VAV moet de begeleiding van sportende senioren een beleidsinstrument worden voor een verantwoorde Aikido praktijk. De VAV zal ook in haar interne en externe communicatie haar steun en toewijding aan seniorenbegeleiding moeten promoten. Zonder daarom de traditionele oefenvormen in vraag te stellen, moet de VAV het als normaal beginnen beschouwen om zeker bij stages op senioren gerichte trainingen te voorzien. De implementatie van zo’n beleid zal niet gemakkelijk zijn. Zoiets

Hubert Eerdekens 4 oktober 2013

20


1ste kwartaal 2014

Ontstaan en evolutie van onze aangesloten clubs door Chris Van San

Voor dit interview waren we te gast bij “TenChiNoDojo” op zaterdag 16 november 2013

Sensei Alain Dujardin 5 Dan Aikikai was mijn gastheer

Sensei, hartelijk dank voor de ontvangst hier.

beginnen; na elke zomerstop startte ik opnieuw zonder leden.

Wanneer is TenChiNoDojo opgericht?

Ik had nooit de intentie lesgever te worden en had die initiator cursus gewoon gevolgd om zelf beter te worden.

In september 1989 startte de Aikido afdeling, eerder toevallig.

De recentste initiatorcursus die in 2013 plaatsvond bevestigde dat er op dat vlak amper iets is veranderd; nagenoeg niemand van de kandidaten is zinnens lesgever te worden. ;-)

Hoe waren de omstandigheden toen, hoeveel leden waren er, en welke leraars? Ik was Aikido Initiator VTS geworden en was Ikkyu Aikido. Eigenlijk was ik op dat moment Aikido een beetje beu en was zinnens mijn eerdere Jujutsu trainingen te hervatten. Toen ik om die reden naar de Jujutsu-club te Wondelgem kwam, waarvan ik de trainer nog kende, hadden we een inleidend gesprek en bleek hij net uitbreiding te zoeken. Dus in plaats van dat ik Jujutsu herbegon, begon ik er een Aikido afdeling. Ik herinner mij nog goed dat ik de eerste twee seizoenen telkens opnieuw vanaf nul diende te

Waren er naamsveranderingen aan de club? Na de dood van Tamura sensei en Sugano sensei in 2010 heb ik als voorzitter VAV de federatie door de toenmalige woelige wateren geholpen en de toestand gestabiliseerd, contacten gezocht met Hombu dojo en met de Australian Aikikai om het verdere onderricht in Vlaanderen op gebied van internationale stages veilig te zetten. Hieraan danken wij o.a. de

21

Aiki O Kami – Kwartaaltijdschrift van de Vlaamse Aikido Vereniging vzw jaarlijkse komst van Tony Smibert shihan en Osawa shihan.

1ste kwartaal 2014

Hoe ziet u de evolutie - groei van de club, Sensei? Is er stagnatie geweest of een periode van geweldige aangroei? In de loop der jaren verliep het clubbestand in een golfpatroon, hoewel er steeds wel een lichte stijging en stabilisatie merkbaar was. Ook hier was er echter een moment waarop ik dacht er mee op te houden. Het einde van een bepaald seizoen (mei-juni) begon ik maar met een zestal mensen meer op de tatami te staan en ik was zinnens tijdens de zomerstop de resterende leden te bedanken en de club te stoppen, ware het niet dat ik toegezegd had om in november (dus het nieuwe seizoen) een demonstratie mee te verzorgen voor de VAV te Gent. Hierdoor hield ik de club open en achteraf zijn de ledenaantallen nogal fors beginnen stijgen.

Eens de toestand gestabiliseerd was, voelde ik evenwel de noodzaak om mijzelf en in het verlengde daarvan mijn dojo duidelijk te profileren binnen dit nieuwe landschap, in de eerste plaats respect betonend naar Sugano sensei toe en een engagement om zijn onderricht verder uit te diepen en onderwijzen.

Historisch blijkt alles dus echt wel af te hangen van toevalligheden. Zowel mijn lesgever worden als het voortbestaan van de club zelf zijn gewoon toevalligheden. Welk is de visie van uw club wat betreft Aikidorichting, Sensei? Hoe ziet u dit zelf?

In de tweede plaats wou ik een duidelijk engagement aangaan naar Hombu dojo toe, zoals ik meen begrepen te hebben als wat mag verwacht worden van iemand die is opgenomen in de regionen van de hogere dangraden (vanaf godan aikikai).

Zoals eerder gezegd heeft mijn Aikido ontwikkeling nagenoeg alles te danken aan het onderricht van Sugano sensei en Tamura sensei, waarin Sugano sensei de meest prominente rol heeft vervuld. Bovendien heb ik in de Australian Aikikai, en in het bijzonder bij Tony sensei, een echte en hechte Aiki-familie gevonden. Een familie die steeds klaar voor je staat, ook buiten de Aikido. Dat mocht ik al verschillende keren ondervinden. Ik kan dan ook niet anders (noch zou ik dit anders willen) dan dit onderricht verder te zetten en door te geven aan de mensen die mijn onderricht genegen zijn; in de eerste plaats de leden van mijn dojo maar daarnaast ook aan eender wie er in geïnteresseerd is.

Hiertoe werd een naamwijziging doorgevoerd naar TenChiNoDojo, samen met een nieuw embleem waarin voor ingewijden duidelijk de voornaamste krachtlijnen van Sugano sensei’s onderricht in terug te vinden zijn.

Een onderricht waarin het inner Aikido een zeer prominente rol heeft, waarin Aikido veel dieper gaat dan een ikkyo of een shihonage te kunnen uitvoeren. Ook heb ik in de laatste vijf of zes jaren persoonlijk veel geïnvesteerd in mijn band met Hombu dojo en met doshu, dit middels een jaarlijkse herbronning ter plaatse in Tokyo. Daar leef ik jaarlijks een drietal weken midden in de Japanse samenleving als Soto-

22


deshi, met voornamelijk dagelijkse trainingen als doelstelling.

1ste kwartaal 2014

ben mij er van bewust dat het waarschijnlijk bij een droom zal blijven en vind dit niet eens erg. De reis is oneindig veel interessanter dan het einddoel.

Dit is ondertussen een ervaring geworden die ik niet meer kan missen en zelfs ben beginnen doortrekken hier bij ons. Ik voel de noodzaak meer en meer om dagelijks de tatami op te zoeken en Aikido te beleven, soms zelfs enkel in Tandoku dosa

Ik ben er trots op een echte en hechte heterogene groep te mogen begeleiden in hun ontwikkeling. Tony sensei zei me vorig jaar nog dat men pas echt over een Aiki-dojo mag spreken als men jong en oud, vrouwen en mannen, validen en anders validen, sterken en zwakken, kan verenigen op de tatami. Ik denk te mogen zeggen dat we dat stadium stilaan bereikt hebben, en het voelt goed zo. Aikido is verondersteld voor iedereen te zijn en niet competitief.

Wat wens je nog te bereiken met je club in de toekomst, Sensei? Ondertussen is de club langzaam aan ontwikkeld tot een groep mensen die elkaar helpen en ondersteunen. Een Aiki-familie. Nieuwelingen melden mij telkens weer dat de manier waarop ze door iedereen worden aanvaard en geholpen, de voornaamste redenen zijn om aan te sluiten.

Welk beter bewijs kan men leveren dan dit elke les te realiseren op de tatami?

Ik denk bijna het gevoel van een dojo te herkennen in deze fantastische groep mensen. Ik merk ook meer en meer dat ik, na de proefperiode, gewoon iedereen accepteer, elk met hun eigen trekjes. Zoals ook Sugano sensei wereldwijd deed, een zaadje planten, dit koesteren, voeden, beschermen en zien hoe het zich ontwikkelt in die specifieke bodem. Het ultieme doel is dan ook ooit een echte dojo uit de grond te kunnen krijgen, een dojo waar alles tot zijn recht kan komen. Ik

23


1ste kwartaal 2014

zorgen terwijl de Trainers A en de Toptrainers beter hun kennis en ervaring zouden aanwenden om deze twee leeftijdsgroepen te begeleiden. De tijd loopt stilaan op zijn einde waarbij men jeugdlessen en seniorenlessen aan iemand van de lagere dan-graden of zelfs kyu-graden overlaat “om zich wat op te werken”, terwijl de hoofdlesgever zich bezig houd met “het serieuzere werk”. Sensei, wordt er aan jeugd- en seniorenwerking gedaan?

Dit wordt voor alle Aikidoka een serieuze uitdaging naar de toekomst toe.

Jeugdwerking is een aparte afdeling sinds 1991, seniorenwerking is (nog) niet apart geïmplementeerd. Wel wordt in de volwassen les aandacht besteed aan sommige specifieke punten die onder seniorenwerking thuishoren.

Laatste woordje, Sensei? Ik heb niet direct een laatste woordje want hopelijk is mijn verhaal nog niet op zijn einde gekomen, ik voel me nog in volle ontwikkeling en ontdekking, en ben dus nog lang niet toe aan mijn laatste woordje.

Beide manieren van onderricht zijn zeer specifiek en vereisen veel van de lesgever. Ik zou zelfs zover durven gaan te stellen dat initiators VTS en Instructeurs B VTS beter de “gewone” lessen zouden ver-

Sensei, hartelijk dank voor dit interview.

24


1ste kwartaal 2014

SPORT MET GRENZEN

Lichamelijke en seksuele integriteit in de sport Een heleboel kinderen en jongeren beleven elke dag fijne sport-momenten. Dat gebeurt natuurlijk het liefst op een veilige manier. Een belangrijk aspect daarbij is de lichamelijke en seksuele integriteit.

re) sportorganisatie en bevat bondige informatie waarmee je direct aan de slag kan. Het vlaggensysteem "sport, een spel met grenzen" is een handig instrument voor bestuurders, sportbegeleiders en sporters om bewust te leren omgaan met lichamelijk of seksueel grens-overschrijdend gedrag in de sport. Aan de hand van zes criteria leer je lichamelijk of seksueel grens-overschrijdend gedrag correct inschatten. Zo kan je een situatie beoordelen met een groene, gele, rode of zwarte vlag. Die kleur geeft ook aan hoe je gepast kan reageren. Een laagdrempelige manier om het thema te bespreken, of zelf beter te leren kennen.

Als sportbegeleiders moeten we de minderjarigen een omgeving aanbieden waarin ze leren omgaan met elkaar en zich kunnen ontplooien. Kinderen en jongeren ontwikkelen zich immers ook op seksueel vlak en als volwassenen worden wij geacht ervoor te zorgen dat ze dat op een gezonde manier kunnen doen. We zijn dat eerst en vooral aan de kinderen en jongeren verplicht, omdat hun welzijn elk ander belang overstijgt. Verder zijn we dat verplicht aan de ouders, die hun kroost aan onze zorgen toevertrouwen. Maar we zijn als sportorganisaties ook aan onze eigen status verplicht dat we alles doen wat haalbaar is om de lichamelijke en seksuele integriteit van onze jonge sporters te beschermen. Op die manier kunnen sportclubs veilige, gezonde havens zijn voor de volwassenen van morgen. Om dit thema aan te pakken biedt de sportsector enkele instrumenten aan voor de sportorganisaties. Zo is er een handleiding voor kleinere sportorganisaties (sportclubs…) en een Vlaggen-systeem. Op www.sportmetgrenzen.be vind je alle informatie en kun je deze instrumenten gratis bestellen of downloaden. "Lichamelijke en seksuele integriteit: handleiding voor sportclubs" is een versie voor (kleine-

25


1ste kwartaal 2014

Korte biografie van onze Sensei’s door Chris Van San

Aran shidoin In dit interview waren we te gast bij Aran Shidoin op zaterdag 16 november 2013 te Wondelgem. Sensei, hartelijk dank voor dit interview in de rij “Korte biografie van onze Sensei’s”. Deze biografieën zijn van zeer groot belang voor onze archieven van de VAV, maar ook voor onze jeugd, zodat ze later weten wie voor hen de weg geëffend heeft als leraar in onze federatie1. Sensei, een eerste vraagje, waarvoor staat Aran Shidoin? Aran is de Japanse Kanji naam voor Alain. Ik gebruik deze naam binnen mijn Aikido leven uit respect voor de persoon waarvan ik deze naam gekregen heb. Shidoin staat voor leraar, zoals er verder nog Fukoshidoin en Shihan bestaat. Persoonlijk geef ik er de voorkeur aan om deze specifieke Japanse benamingen te gebruiken. Het gaat immers over leraren-titels en dit mag best wel meer onder de aandacht gebracht worden. Het is niet omdat men een bepaalde dangraad heeft dat men zich kan beschouwen als lesgever. Doshu Moriteru Ueshiba

Sensei, wanneer bent u geboren, en waar en wanneer begonnen met Aikido?

Seishiro Endo Shihan

Ik ben geboren op 04/04/1965 en begonnen met Aikido bij Samurai Evergem in januari 1986.

Hayato Osawa Shihan

Welke leraars had u, Sensei?

Bij andere shihan volg ik af en toe wel eens een les en ze hebben mij zeker veel te leren, maar ik mag hen niet beschouwen als mijn leraars, want af en toe een les of stage volgen is mijns inziens geen geldig criterium.

Jozef Temmerman Sensei Antoine Vermeulen Shidoin Nobuyoshi Tamura Shihan

Ik ben nog van de generatie die gelooft en werkt naar de ontwikkeling van een persoonlijke band tussen leraar en leerling.

Seiichi Sugano Shihan (en in het verlengde daarvan de drie shihan van de Australian Aikikai)

26

Aiki O Kami – Kwartaaltijdschrift van de Vlaamse Aikido Vereniging vzw Wanneer bent u begonnen met lesgeven, Sensei?

1ste kwartaal 2014

Mr. Garcia was zeer hartelijk naar mij toe en ik ben

In 1989 Schets in het kort de evolutie van uw Aikidoleven, Sensei Na een periode JuJutsu te hebben beoefend – begonnen met drie vrienden maar uit-eindelijk alleen overblijvend – stopte ik toen ik naar het leger moest (dienstplichtige laatste lichting). Na wat Close Combat bij de Paracommando’s waar ik toen nog ambities voor had, besloot ik uiteindelijk toch geen beroepsmilitair te willen worden, en zwaaide ik gewoon af. In Evergem zag ik een affiche hangen over Aikido en besloot dit een kans te geven. Ik vorderde daar snel, trainde veel, ging meteen op stage omdat ik toch al de ukemi-basis had uit het Ju-Jutsu. hem daar nog steeds zeer dankbaar voor. (Ik maak me tijdens dit schrijven de bedenking dat er toen waarschijnlijk niet veel voor nodig zou geweest zijn om mij te doen overgaan naar hem, maar goed...)

Mijn eerste aikido stage was na amper 3 weken lidmaatschap in de club en was meteen Tamura shihan te Merchtem. Het was ook de periode dat Sugano shihan in België leefde en er nagenoeg dagelijks de dojo rondging om les te geven.

Na mijn sandan was ik terug een beetje op zoek naar wat extra en ging ik vol overgave EskrimaKali-Arnis studeren, eerst Doce Pares en daarna bij IKAEF, waar ik de Kasama Graad behaalde (het eerste lesgeversniveau, beetje vergelijkbaar met bij ons shodan niveau, denk ik).

In die tijd vonden we dat gewoon dat die twee shihan ons les gaven, wisten we toen veel welk voorrecht we hadden: twee zulke kleppers op wereldvlak. Dat was de tijd dat we makkelijk met 250 tot 300 deelnemers op de mat stonden toen zij les gaven.

Maar de ingesteldheid verschilde nogal danig tussen beide disciplines en een keuze drong zich op. Sugano sensei overhaalde mij om de Weg van Aiki verder te zetten.

In 1989 had ik het een beetje bekeken in mijn toenmalige club en was zinnens te stoppen (zie ook eerder in dit interview); ik herinner me dat ik toen op de zomerstage te Wegimont hierover sprak met Antoine Vermeulen, Prosper Hiel, en Rudy De Klerck. Alle drie boden ze me aan om af en toe eens bij hen langs te komen om zo mijn zin in Aikido te behouden/herontdekken. Dat deed ik dan ook. Ik mag dus zeggen dat deze drie mensen mij in het Aikido hebben gehouden toen.

Ik herinner me nog dat ik lang wachtte om mijn sandan examen te willen doen (zes jaar in plaats van drie jaar) en ook voor mijn yondan examen was ik niet happig, dit maal om andere redenen. Ook hier wachtte ik zes of zeven jaar in plaats van vier jaar.

Tussenin ging ik ook nog privé lessen volgen in Hakko Ryu Ju Jutsu bij Antonio Garcia – Menkyo Kaiden te Kermt, Hasselt waar ik op woensdagavond naartoe reed.

Wachten was eigenlijk het woord niet in het geval van yondan, het was eerder weigeren te willen examen doen, ondanks herhaaldelijk verzoek van mijn toenmalig leraar Antoine Vermeulen.

De stichter van Hakko Ryu Ju Jutsu volgde ongeveer op hetzelfde moment als O’Sensei les bij Sokaku Takeda van de Daito Ryu, vandaar mijn interesse, denk ik.

Pas toen Sugano sensei in september 2006 zich liet ontvallen dat “it would be good if you did your yondan” vond ik geen excuus meer en bereidde me voor op de laatste technische test in het Aikido.

27

1ste kwartaal 2014

Aiki O Kami – Kwartaaltijdschrift van de Vlaamse Aikido Vereniging vzw Ik herinner me nog levendig aan Sensei te vragen: “What do I have to know? What do I need to prepare for?” Hij zei “everything, just take care of yourself”, en daar moest ik het mee doen.

Sommigen zeggen mij dat dit al zo is, maar ik vind nog van niet. Ik voel nog een duidelijk verschil tussen Aran op de tatami en Alain naast de tatami. Dat wil ik nog proberen weg werken; het zal niet makkelijk zijn maar ik heb nog enkele decennia de kans. ;-)

Eigenlijk was hij altijd zo. Ook op demonstratie bv. toen ik hem vroeg “What will we do?” antwoordde hij gevat “Don’t know, just try not to get hit.”

Wens je hier nog iets aan toe te voegen?

Na mijn yondan examen werd dan de VAV-gradencommissie hervormd op vrijblijvend advies van Sugano sensei. Advies dat ik steeds relevanter vind naarmate de tijd voorbij gaat hier bij ons.

Ik wens mijn oprechte dank te betuigen aan de mensen die ik hierboven als leraar heb aangegeven. Tevens aan de hogere graden en shihan die mij ook nu helpen op de Weg. En natuurlijk wens ik de mensen die mij als leraar aanzien te bedanken voor hun vertrouwen, zonder hen is er immers geen lesgever.

Nu ben ik Godan Aikikai en dus opgenomen in de lijst van hogere dangraden (ref artikel in 1 van de Aiki O Kami die jammer genoeg van de website zijn weggehaald, wie wil mag mij steeds contacteren om dit artikel te lezen wat Godan en hoger inhouden).

Dankzij hen kan ik vorderen, veel dieper dan op het pure technische niveau.

Deze hogere dangraden houden ook een engagement in naar Doshu en Hombu dojo. Ik heb me voorgenomen dit engagement ten volle na te komen en zal dus steeds Aikikai promoten eender waar ik kom lesgeven. Ik vind dat ik dat verschuldigd ben. There is commitment and there is obligation.

Tot slot breng ik graag nog eens onderstaande morele code onder de aandacht, in de hoop dat dit door de lezer goed wordt doorgenomen, er over nagedacht wordt, en dat door allen geprobeerd wordt dit te implementeren in elke training, zowel door leraar als door leerling.

Ik heb ook na mijn yondan Sugano sensei nog intensiever gevolgd in zijn laatste jaren (enkel Parijs miste ik door omstandigheden). Mijn respect en bewondering naar zijn onderricht en zijn commitment gingen en gaan altijd maar in stijgende lijn.

originele tekst: Aikido is a way. There is a commitment and there is an obligation. Do not abuse or misuse the art of aikido. Study carefully, honestly and humble. Respect your senior and take care of your junior.

In Kameroen zag ik hem als pionier Aikido brengen, in Japan zag ik het onnoemelijke respect dat hij kreeg. Hij was en is een shihan voor mij, een Model-leraar.

Vertaald: Aikido is een weg. Er is engagement en er is een verbintenis. Maak geen misbruik van de kunst van aikido. Studeer zorgvuldig, eerlijk en nederig. Respecteer je oudere en zorg voor je jongere.

Wat wens je persoonlijk nog te bereiken of te verwezenlijken, Sensei? Ik heb niet echt persoonlijke verlangens op gebied van Aikido, ik hoop gezond te blijven en lichamelijk in staat dagelijks te kunnen blijven trainen.

Bedankt, Sensei, voor dit gesprek.

Verder wil ik naar best vermogen de mensen die mij als leraar aanzien verder begeleiden en motiveren op dit levenspad. Ik hoop ooit het stadium te bereiken dat Aikido en mijn leven één worden, of omgekeerd...

Graag gedaan.

28

Aiki O Kami – Kwartaaltijdschrift van de Vlaamse Aikido Vereniging vzw Aanvulling bij dit interview (op verzoek) : een korte schets van mijn inzet ten bate van de Vlaamse Aikido Vereninging vzw:

1ste kwartaal 2014

Ik kan dus met recht en reden zeggen dat ik het klappen van de zweep ondertussen wel ken (en ik heb, naast Antoine Vermeulen, in die vierentwintig jaar geen andere beheerders geweten met zo een lange staat van dienst en inzet). Mijn laatste uitgeoefende functie was die van Voorzitter VAV. Hiermee was voor mij de cirkel rond. Stilaan zag en zie ik de VAV evolueren naar individualisme met vorming van groepjes die nog wel onder dezelfde koepel willen zitten maar zo goed als nooit samen op de tatami staan, en vooral voor hun eigen groep en belangen willen zorgen.

Sinds 1989 werd ik gecontacteerd door Antoine Vermeulen, toenmalig voorzitter VAV, om te helpen de vereniging draaiende te houden. Dit is vrijwilligerswerk waar iedereen zich blijkbaar probeert buiten te houden. Soms door geruchten dat “het zo veel werk en tijd vraagt”, dat “het geen nut heeft”, en dergelijke meer. Dat is helemaal niet het geval, kan ik zeggen. Als iedereen een deeltje op zich neemt, valt “al dat werk” reuze mee.

Omdat ik mij hier niet echt kon in vinden noch voor inzetten, besloot ik mijn mandaat netjes af te werken tot april 2013 en dan mezelf niet meer terug verkiesbaar te stellen.

Immers, als niemand zich wil inzetten voor de gemeenschap, is er geen gemeenschap, toch?

Ik wens de VAV het allerbeste toe en hoop dat ze in staat mag zijn haar erkenningen te behouden.

Ik stemde toe in een klein postje om zo stilaan wat bekend te geraken in “dat politieke kluwen”. Uiteindelijk heb ik van 1989 tot en met april 2013 actief medewerker geweest in de beheerraad. In die vierentwintig jaar vervulde ik alle functies die er maar waren.

Ikzelf zal me verder inzetten ten bate van de Aikido gemeenschap in het algemeen, zowel binnen als buiten de VAV.

29

1ste kwartaal 2014


KRUISWOORDRAADSEL 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

HORIZONTAAL

1 Grondlegger van het Aikido – dat gedeelte van de ontstekingsinrichting van geweren en kanonnen dat bij het afvuren het slaghoedje in de huls treft; 2 voorzetsel – botontkalking ; 3 trieerkast – tennisterm – grootouder; 4 lichaamsdeel – punt – paardenslee; 5 sterk in de mode – Rolls Royce – adenosinetrifosfaat – inkel; 6 lofdicht – bazige vrouw – drietal – strijkende aanraking; 7 skelet – plus – seasonal affective disorder (winterdepressie); 8 Engels pond (afkorting) – tijdrekening – tegenover – vreugderoep; 9 papegaai – spil – lichaamsdeel; 10 Bulgaarse munt – klein, scherp mesje; 11 kleine vis – eerbied bewijzen – oude Japanse afstandsmaat; 12 kom van aardewerk – uitwissen, wegvegen (Engels); 13 familielid – muzieknoot – voorzetsel; 14 voorzetsel – in een lijst vatten; 15 dikke, zware vrouw – telwoord – prentbriefkaart VERTICAAL

1 Nachtroofvogel – zeevis – loofboom – fijn, prettig; 2 aaneenschakelend voegwoord – vrucht – oud testament – kamerpot; 3 balsem tegen stijve of vermoeide spieren; 4 vliegenraam – muzieknoot – Italiaanse staatsomroep; 5 Egyptische godin van de natuurkracht – kreng – neon; 6 ISO-landcode voor Bhutan – vervoermiddel – op motorrijtuigen in Indonesië – Frans lidwoord; 7 reus, wezen uit de Noordse mythologie – soort hars; 8 bijwoord van frequentie – een zekere; 9 spade – arrenslee – in werking – bevel; 10 plaatsbepaling – inkorten; 11 100 m2 – veerpont – naschrift; 12 Japans bordspel – ambtsgewaad; 13 huidziekte – Universiteit Maastricht – Anno Christi; 14 Iers pond – naaibenodigdheden; 15 Oosterse krijgskunst – muzieknoot – voordeel opleverend.

30

1ste kwartaal 2014


STAGEKALENDER 1ste kwartaal VERKLARING VAN DE CODES R = regionale stage

F = federale stage

J = jeugdwerking

S = seniorenstage

I = interfederale stage

De kalender met de stages hierna geeft een globaal overzicht, zoals u ze kunt terugvinden op de website van de VAV (weergave van 30/12/13).

JANUARI Datum

Code

Leraar(s)

Locatie

Zondag 5 januari

P

Hubert Eerdekens e 4 Dan Aikikai so Hombu

Dojo Sporthal Kattenbroek, Kattenbroek 14, 2650 Edegem 10h00 – 12h00

Zondag 12 januari

P

Christian Tissier Shihan

Sportcomplex “Peerdsbos” Bredabaan 31, 2900 Brasschaat 10h00-12h00 en van 14h00-16h00

Zaterdag 18 januari

P

Jacques Horny Shihan e 6 Dan Aikikai so Hombu

Sporthal Ninove Parklaan 15, 9400 Ninove 15h00-17h00

Zaterdag 18 januari

J

Aran Shidoin e 5 Dan Aikikai

Sporthal Neptunus Botestraat 100, 9032 Wondelgem 14h00-15h30

Zaterdag 18 januari

P



Zondag 19 januari

P

Michel Van Den Berghe e Shihan – 5 Dan Aikikai so Hombu

Wildersportcomplex Sportlaan 11, 1600 Sint-Pieters-Leeuw 10h00-12h00

Zaterdag 25 januari

F

Kagami Biraki

Sportcomplex De Bres Mgr. Senciestraat 13, 1500 Halle 14h00-17h00

Zondag 26 januari

P

Okamoto Yoko Shihan

Aikikaï Herstal 253b, rue Croix Jurlet, 4040 Herstal 10h00-12h00 en van 14h30-16h30

Maandag 27 januari

P

Donovan Waite Shihan e 7 Dan

Ren Shin Kan, école “La Farandole” 193, chaussée St. Pierre, 1040 Bruxelles 20h00-21h30

31


1ste kwartaal 2014

FEBRUARI Datum

Code

Leraar(s)

Locatie

Zondag 2 februari

P

Hubert Eerdekens e 4 Dan Aikikai so Hombu

Dojo Sporthal Kattenbroek, Kattenbroek 14, 2650 Edegem 10h00 – 12h00

Zondag 9 februari

J


Turnzaal school Heieinde St. Jozefstraat, Vosselaar 09h00-10h00

Zondag 9 februari

P


Turnzaal school Heieinde St. Jozefstraat, Vosselaar 10h00-12h00

P

Danny Leclerre Shihan

A.C. Satori Hannut, école “Les Orchidées” 28, rue de Huy, 4280 Hannut 10h00-11h00 (wapens: ken/jo) 11h00-13h00 (aikido)

Zaterdag 15 februari

F

Yudansha-training Luc Vermeulen e 5 Dan Aikikai Staf Kostermans e 5 Dan Aikikai

Sporthal Den Willecom Terelstraat 2, 2560 Edegem 16h00-19h00

Zondag 16 februari

P

Michel Van Den Berghe e Shihan – 5 Dan Aikikai so Hombu

Wildersportcomplex Sportlaan 11, 1600 Sint-Pieters-Leeuw 10h00-12h00


J




P



Vrijdag 28 februari

P

Aran Shidoin e 5 Dan Aikikai so Hombu

Aikido Torhout Industrielaan 2, 8820 Torhout 20h00-21h30

Datum

Code

Leraar(s)

Locatie

Zondag 2 maart

P

Hubert Eerdekens

Dojo Sporthal Kattenbroek Kattenbroek 14, 2650 Edegem 10h00 – 12h00


MAART

32


1ste kwartaal 2014

Aandachtspunten bij betalingen aan de VAV MEDEDELING

AARD VAN DE VERRICHTING Verzekering (25,00 euro)

“verzeker” + naam (aansluiting/verzekering)

Clubbijdrage (37,00 euro)

“clubbijdrage” + clubnummer

Zegel (12,00 euro)

“zegel” + aantal + club of naam

Examenbijdrage (25.00 euro)

“examen” + naam TE STORTEN OP REKENINGNUMMER

BE04 2900 2153 5031 (GEBABEBB)

MEDEDELING

ALLE ANDERE VERRICHTINGEN

“Kagami” of “stages…” “Inkomgelden stages …”

Voorinschrijvingen Kagami en stages Ontvangen inkomgelden stages

TE STORTEN OP REKENINGNUMMER BE46 2930 3132 9136 (GEBABEBB)

Een kleine moeite voor u… Veel opzoekwerk gespaard voor ons Bedankt ! Namens de beheerders

33

A I K I. Kwartaal 1 K A M I. Het kwartaaltijdschrift van de Vlaamse Aikido Vereniging

Recommend Documents