6. Muziekproject van Markant

Carnaval der Dieren  Muziekproject van Markant 

LESBRIEF VOOR GROEP 5/6  In dit project komen de leerlingen van groep 5 en 6 op een speelse manier in contact met de  wereld van de klassieke muziek. Ze zien een optreden van klassieke musici en duiken zelf onder  in de wereld van de noten én de dieren. Doelstellingen Samen met de leerlingen bekijken we de klankwereld van klassieke muziek. Hoe worden die  klanken genoteerd, hoe interpreteer je de noten en zorgen de musici ervoor dat er muziek  klinkt? Hoe creëer je sfeer door klanken en is het eigenlijk wel mogelijk om dieren uit te  beelden in muziek?  De leerlingen leren over de verschillende instrumenten in het orkest/ensemble en kijken naar  de functie van een dirigent. De leerlingen staan daarnaast stil bij klankeigenschappen als hoog  en laag, hard en zacht, lang en kort en klankkleur (timbre) en het samenspel tussen deze  factoren.  Het hele project bestaat uit een kennismakingsles waarin de leerlingen aan de hand van het  werk Canaval der Dieren, van de componist Saint Saëns, bekend worden gemaakt met de  basisbeginselen van klassieke muziek. Na deze les komen de leerlingen naar het slotconcert,  waarin zij ook hun bijdrage kunnen laten zien en horen. Daarnaast is er dit informatiepakket  over de verschillende instrumenten aangevuld met een lesbrief voor het maken van maskers.  Per onderdeel zijn er links naar het internet te vinden voor meer informatie of verdieping. Ook  wordt alle klassen gevraagd een gedicht te schrijven over de hen toegewezen dieren (zie  schema pagina 17). 

                                            1 | P a g i n a      

 

Gebruikte muziek Canaval des Animaux (1886) – Camille Saint Saëns (1825‐1921)  Delen:   • Introductie en Koninklijke Mars van de Leeuw  • Kippen en Hanen  • Jachtluipaarden  • Schildpadden  • Olifant  • Kangoeroes  • Aquarium  • Personages met Lange Oren  • De Koekoek in het Diepst van het Woud  • Volière  • Pianisten  • Fossielen  • Zwaan  • Finale  Uivoerenden: Muziekdocenten van Markant 

  Kerndoelen De les, lesbrief en de uitvoering sluiten aan bij de leerdoelen van het primair onderwijs. De  leerlingen gaan aan de slag met diverse facetten van klassieke muziek. Hoe wordt muziek  genoteerd, hoe wordt dat uitgevoerd? Hoe kun je zelf eenvoudig een muziekstuk ‘lezen’ en  spelen? Hoe zet je muziek om in beweging of actie? Wat is de functie van een componist,  dirigent en elke speler/instrument in een ensemble. Tijdens de slotuitvoering komen deze  aspecten bij elkaar.     

2 | P a g i n a      

Plaats en tijdsduur De kennismakingsles vindt plaats in op school en duurt 60 minuten. Hiervoor zijn afspraken met  de deelnemende scholen gemaakt (zie programma)  Het afsluitende, interactieve concert vindt plaats op dinsdag 27 maart 2012.   Bijdrage leerkrachten Van de leerkracht wordt verwacht dat hun leerlingen na de kennismakingsles verder bekend  gemaakt worden met de muziek, door middel van het laten horen van de muziek met  aanvullende tekst over de muziek. Een bijzonder geschikte link is verderop bijgevoegd, hier  speelt Janine Jansen met een ensemble het gehele Carnaval des Animaux, aangevuld met  Engelse teksten, voorgedragen door Sir Roger Moore.   Om het concert interactief te maken is het van belang de leerlingen in groepen van dieren in te  kunnen delen. Hiervoor wordt verzocht de kinderen een masker van een dier te laten maken  voor gebruik bij het slotconcert, een uitgebreide handleiding ontvangt u apart. In het schema  op de laatste pagina is te zien welke klas welke dieren moet gaan vertegenwoordigen in zowel  maskers als tekst.   In navolging van Ivo de Wijs, die voor volwassenen alle dieren in de muziek van een introductie  heeft voorzien en de teksten van Roger Moore, is het de bedoeling dat elke klas per  aangewezen dier 1 kort gedicht aanlevert. De stijl mag variëren, het is met name de bedoeling  dat de leerlingen zelf nadenken over een grappige, serieuze, rijmende, niet‐rijmende tekst  passend bij hun dier en de muziek. Dit zou bijvoorbeeld mooi kunnen aansluiten bij een taalles  over dichtvormen (limerick, AA‐BB rij, beginrijm, haiku etc). Bij het slotconcert zullen de  schrijvers van de gedichten zelf hun tekst mogen voordragen ter introductie van het volgende  dier.     Samengevat bestaat het project Carnaval des Animaux dus uit de volgende onderdelen: * Kennismakingsles bij Markant door twee muziekdocenten en uitvoerenden van het Carnaval  des Animaux. Geen verdere voorbereiding vereist.  * Dit informatiepakket. Hierin meer informatie over de instrumenten, het Carnaval en de  voorbereiding die nodig is door de leerkracht en de leerlingen voor het slotconcert: maskers  maken volgens de lesbrief (volgt nog zsm), gedichten/teksten maken in vrije vorm over de  opgegeven dieren.  * het slotconcert op 27 maart in Gigant. Hier komen de leerlingen van verschillende scholen bij  elkaar. Met behulp van de maskers en de gemaakte teksten zal de voorstelling interactief  gemaakt worden en op een speelse manier zal het orkest, de instrumenten en de muziek voor  de leerlingen worden uitgelegd.  * het schema op de laatste pagina is dus van groot belang voor het slagen van de  slotvoorstelling, het is belangrijk dat de leerlingen deze dieren gaan verbeelden in masker en  tekst. Deze leerlingen zullen ook tijdens de voorstelling in groepjes bij elkaar moeten zitten. 3 | P a g i n a      

Links http://nl.wikipedia.org/wiki/Le_Carnaval_des_Animaux ‐ informatie over het Carnaval des  Animaux    http://www.youtube.com/watch?v=_2l_‐ 1Lachg&list=PLC687732A89AD05B9&index=3&playnext=1  prachtige uitvoering van Janine Jansen en anderen van het Carnaval des Animaux. Sir Roger  Moore draagt Engelse teksten voor over de verschillende dieren (in het Engels). Ter inspiratie  bij het maken van de teksten en de maskers.    http://www.danda.nl/nederlands/portfolio/het_brabants_orkest/meet_the_symfony_/instrum enten ‐ Link naar de site van het Brabants Orkest waar alle instrumenten van een klassiek  symfonie‐orkest worden uitgelicht en waar naast uitleg over het instrument ook wordt verteld  welke soort klank vaak wordt uitgebeeld door dit instrument. Zeer goede informatie voor een  eerste kennismaking met het klassieke orkest.       

4 | P a g i n a      

De dwarsfluit  De dwarsfluit wordt al eeuwen bespeeld. De eerste fluiten die gevonden werden waren  gemaakt van botten. Door de eeuwen heen zijn er allerlei materialen gebruikt om fluiten te  maken: bamboe, hout en metaal zoals nikkel, zilver, goud, platina. De eerste fluiten hadden  geen kleppen op de fluit.   Er waren fluitenbouwers die zorgden voor de ontwikkeling van de fluit. De bekendste  fluitenbouwer was Boehm. Door hem is er een kleppensysteem ontwikkeld. Dat was in de 19e  eeuw.  De dwarsfluit  wordt veel bespeeld. Er zijn veel aantrekkelijke lesmethodes met CD, waardoor  het leuk is om thuis te studeren. Vanaf 6 jaar kun je naar al dwarsfluitles.  Je hoeft niet te  kunnen noten lezen om op dwarsfluitles te gaan want per les leer je nieuwe noten en grepen.   Na 3 lessen kun je al liedjes met de CD meespelen! Je wordt met les  ingedeeld met kinderen  van dezelfde leeftijd.    Het is wel even een trucje om geluid uit de dwarsfluit te krijgen. Dat gaat niet zoals bij een  blokfluit.  Bij de dwarsfluit blaas je tegen de rand van het mondgat aan. Hierdoor splijt de lucht  en komt er een luchtstroom in de fluit. Bij lage tonen sluit je veel kleppen bij hoge tonen niet.  Als je wilt weten of jij ook geluid uit een dwarsfluit kunt krijgen kun je alvast blazen op een  bierflesje. Als je dan een mooie toon kunt blazen lukt het ook op een dwarsfluit.   Dwarsfluit is een echt samenspelinstrument. Je kunt op les samenspelen of in een orkestje of  ensemble. Er is heel veel muziek voor dwarsfluit  geschreven.  Je kunt altijd wel iets vinden  wat  je zou willen spelen: een muziekstuk van Bach of Mozart of een popnummer, een tango, Ierse  Volksmuziek enz.   Links: http://www.dwarsfluit.org/index.shtml  www.dwarsfluit.nl  http://www.fluitlijn.nl/dwarsfluitalg.htm  5 | P a g i n a      

 

  De klarinet  De klarinet is een van de meest veelzijdige moderne instrumenten, met bijna onbegrensde  mogelijkheden. Haar heldere en zuivere klank is goed hoorbaar in elk orkest. We komen het  tegen in harmonie‐ en symfonie orkesten, volksmuziek en niet te vergeten jazz‐ en  dixielandmuziek.   De klarinet is een houten blaasinstrument, bestaande uit een buis, gemaakt uit grenadil,  voorzien van gaten en kleppen. Het instrument bestaat uit vier of vijf delen te weten het  mondstuk, het tonnetje, het bovenstuk, het onderstuk en de beker.    De klarinet kwam rond 1700 tot ontwikkeling.   Gedurende de twintigste eeuw is de zogenaamde "böhm"‐klarinet erg populair geworden. Deze  klarinet, ontworpen door Auguste Buffet en Hyacinthe Klose, heeft 24 gaten en 17 kleppen.   Deze kleppen zorgen ervoor dat de gaten, die in de buis van het instrument zijn geboord,  afgesloten kunnen worden. Door het indrukken of loslaten van deze kleppen, kun je op dit  instrument verschillende tonen maken.   Aan de onderkant van het mondstuk zit een enkel stuk riet bevestigd d.m.v. een rietbinder (de  klarinet hoort bij de enkelriet‐instrumenten). Om geluid uit de klarinet te krijgen moet je lucht  blazen tussen het riet en het mondstuk. Hierdoor breng je het riet in trilling en wordt een toon  gemaakt.   Formaat  Doordat er klarinetten zijn er in verschillende formaten kun je al heel jong beginnen. De meest  gebruikte klarinet is de ‘gewone' Bes‐klarinet. Ook de kleine Es‐klarinet en de grote Basklarinet  worden veel bespeeld. Voor de jonge bespelers wordt gekozen voor een zgn. Kinderklari. Als ze  hieruit gegroeid zijn is de C klarinet de volgende stap. Hierna kan de overstap gemaakt worden  naar volwassen Bes klarinet. Het instrument groeit als het ware met de leerling mee.   Klarinetles  Je hoeft geen muzikale voorkennis te hebben om klarinetles te volgen. Wel is jouw motivatie  belangrijk. Klarinet leren spelen kan al vanaf 4‐6 jaar. Het kan individueel en ook in groepjes.  Zo'n klarinetles duurt gemiddeld een half uur. Tijdens de les krijgt ook het samenspelen ruime  aandacht want wat is er nou mooier dan samen muziek te maken, naar elkaar te luisteren en  van elkaar te leren?! Dat klinkt toch als muziek in de oren?!   6 | P a g i n a      

Links Klassiek:  http://www.youtube.com/watch?v=BLhi63XGexY&feature=related  Een indruk van de wereld van de klarinet.     Jazz:   http://www.youtube.com/watch?v=wBcjapFTR‐o&feature=related  De grootheid op klarinet van alle tijden: Benny Goodman. 

 

7 | P a g i n a      

D ool  De vio De vioo ol is waarsch hijnlijk het m meest bekende van allee Westerse orkestinstrrumenten. H Het is het  kleinstee lid van de familie van gestreken snaarinstru umenten waaar de altvio ool, de cello o en de  contrab bas ook bij h horen.   Een viool heeft vieer snaren (G G‐D‐A‐E). Deeze worden aangestrekken met een n strijkstok, dit noemt  men arcco. Je kunt ook met dee vingers tokkkelen dit h heet pizzicatto. Rechts een links van de kam  zijn f‐gaaten uitgesn neden. Aan beide kanten van dezee klankgaten is de klankkast getailleerd, wat  het strijjken op de b buitenste sn naren makkkelijker maaakt. Het insttrument wo ordt tegen d de hals  geplaattst en met b behulp van d de kinsteun n vastgehou uden.   Door dee viool op verschillendee manieren n te bespelen krijg je teelkens andere  klankmogelijkhedeen waar de componist natuurlijk d dankbaar geebruik van m maakt.  Geschieedenis De vioo ol is omstreeeks 1550 vo oortgekomeen uit de ved del, een Middeleeuws strijkinstrument. Het  bouwen n van violen n begon in h het Italië van de 16e eeeuw. De bellangrijkste vvioolbouwe ers uit deze  tijd zijn: Stradivariu us en Amati. Tijdens dee 18e en 19 9e eeuw breeidden violisst‐componisten zoals  Vivaldi en Paganini de speelteechnieken u uit. Ook de sstrijkstok werd in deze tijd geperfe ectioneerd  en dat vvergrootte nog verder de mogelijkkheden van n dit instrum ment. De vio ool komt veel voor in  klassiekke muziek. M Maar ook vrroeger werd d er al veel volksmuzieek gemaakt op de viool. Net zoals  je nu steeds vaker de viool in popmuziekk hoort.  mde violisten n zijn Janinee Jansen, Vaanesse Maee en Yehudi Menuhin. Beroem http://w www.youtu ube.com/waatch?v=skBX XauEQW70 – het verscchil tussen vviool en altvviool  8 | P a g i n a      

De altviool  De altviool (in het Italiaans: viola) is een gestreken snaarinstrument en is het oudste lid van de  vioolfamilie, waartoe ook de viool en de cello behoren. Later ontstond de viool (Italiaans:  violino of "kleine viool"), en uit de basviool (violone: "grote viool") groeide dan de cello  (violoncello: "kleine grote viool").   De altviool is dus groter dan de viool en klinkt lager dan een gewone viool. Haar vier snaren zijn  gestemd als C‐ G‐ D’‐A’. De klankkast van een viool is ongeveer 35 cm lang en de klankkast van  de  altviool kan tussen de 37,5 cm tot 44 cm lang zijn. De altviool heeft dus geen standaard  maat.   De altviool heeft een interessante rol in een ensemble of orkest. Soms speelt de altviolist:  • een ondersteunende stem, om de harmonische opbouw compleet te maken, waarbij ze niet  te sterk mag spelen;   • een basstem, bijvoorbeeld als de cello een melodie speelt; die basstem moet je goed laten  horen;   • een tweede stem tegen de eerste viool of cello aan – ook dan moet de alt goed gehoord  worden;   Geschiedenis: De altviool is in Italië ontstaan  • een solopassage  omstreeks 1530. De grote Italiaanse  vioolbouwers uit de zeventiende en achttiende    eeuw, zoals Stradivarius, Amati, Carlo Giuseppe  Testore en Gasparo da Salò, bouwden ook    altviolen. Sommige daarvan hadden een  klankkastlengte tot 47 cm en waren    hoofdzakelijk bedoeld om brede,  ondersteunende muzikale lijnen te spelen. Voor    technisch moeilijke passages waren ze  ongeschikt, en de meeste van die grote altviolen    werden in de loop van de geschiedenis dan ook  bijgesneden en ingekort tot een lengte waarbij    wel moeilijke passages gespeeld konden worden.  De Italiaanse vioolbouwers Andrea Amati (ca.    1505‐ca. 1578) en Gasparo da Salò (1540‐1609)    hebben de oudst bewaard gebleven altviolen  gemaakt, die dateren uit de tweede helft van de    16e eeuw.   Bekende altviolisten: Yuri Bashmet(Rusland), Nobuko Imai(Japan), Esther Apituley(Nederland).   9 | P a g i n a      

De Cello 

  Wat is eigenlijk een cello? Een cello is een muziekinstrument dat veel lijkt op de viool. Alleen dan veel groter, je kunt er  daarom maar beter achter zitten. Het is eigenlijk een grote broer van de viool. Als de cello groot  is en de viool klein, welk instrument klinkt dan het laagst? Inderdaad, de cello! Hoe groter iets  is, hoe lager de toon. En andersom natuurlijk.  De cello heeft 4 snaren. De ene snaar  is dikker dan de andere snaar. Welke snaar zou nu het  laagst klinken denk je? De dikke of de dunne?   Dus onthoud goed: hoe groter hoe lager de toon en hoe dikker hoe lager de toon. Of hoe  kleiner hoe hoger de toon en hoe dunner hoe hoger de toon!  De cello wordt ook wel snaarinstrument genoemd omdat hij snaren heeft. Maar hij wordt ook  strijkinstrument genoemd omdat je over de snaren moet strijken. En dat doe je met  de…strijkstok!    Hoe komt er geluid uit?  De strijkstok strijkt over de snaar. De snaar gaat trillen, en die trillende snaar zorgt ervoor dat  alle lucht binnenin de cello (de klankkast) gaat trillen. Daardoor wordt het versterkt. En via de f‐ gaten (wijs ze maar aan op het plaatje waar die zitten) komt het geluid er weer uit.  De cello kan heel laag klinken maar ook heel erg hoog. Dan zeg je dat het bereik heel groot is.    Hoe oud is de cello? De cello is al heel oud. In de 16e eeuw werd de eerste cello gebouwd door een Italiaan.  Daarvoor bestond er al wel een viola da gamba, die lijkt erg veel op de cello. Maar toch is de  cello iets anders; hij heeft 4 snaren en de viola da gamba 6.   In de 16e en 17e eeuw speelde de cello vaak de laagste partij, het was een  begeleidingsinstrument. Vanaf de 18e eeuw werd de cello heel populair en werd er muziek  geschreven waarin de cello ook de melodie mocht spelen. Het werd steeds meer een solo‐ instrument in plaats van een begeleidingsinstrument. 

10 | P a g i n a      

Tegenwoordig bestaan er zelfs electrische cello’s, die kunnen meespelen in muziek waar de  instrumenten versterkt worden. Bijvoorbeeld in popmuziek of jazz. Veel popzangers hebben in  hun liedjes een cello zitten wat natuurlijk heel erg mooi klinkt!  Is het moeilijk om te leren spelen?  Nee hoor, iedereen kan het! Het is heel erg leuk om cello te spelen, vooral als je samen kunt  spelen met andere instrumenten. Samen muziek maken is het leukste wat er is!  Links: http://www.youtube.com/watch?v=LU_QR_FTt3E deze oude meneer is een wereldberoemde  cellist, hij heet Rostropovich. Hij speelt hier één van de meest bekende cellostukken: de prélude  van Bach. En van Bach heb je vast wel eens gehoord. Hij heeft hele mooie muziek voor de cello  geschreven.  http://www.youtube.com/watch?v=EXEpP21soXY Tegenwoordig kun je met electrische cello’s  ook popmuziek spelen. Deze band die uit 4 cellisten bestaat speelt stevige rockmuziek. Maar in  dit filmpje even niet…  http://www.youtube.com/watch?v=gsavk0FX3Ro En deze cellist heeft wel hele leuke muziek  gemaakt! Hij heeft alles wat je hoort zelf gespeeld, opgenomen en onder elkaar gemonteerd.  Leuk he? Hij doet meer dan strijken, hij trommelt op de klankkast, gebruikt potloden voor een  grappig geluid, plukt met zijn vingers aan de snaren enzovoorts. Zoveel kun je dus doen op een  cello!   

 

 

11 | P a g i n a      

 

De piano   

Het ontstaan van de piano De piano, of pianoforte zoals de eerste piano’s werden genoemd,  ontstond rond 1700. Voor deze tijd waren er wel andere  toetsinstrumenten zoals het clavecimbel(plaatje rechts) en het  clavichord, maar er bestond nog geen toetsinstrument waarop zowel  zacht – piano als sterk – forte  gespeeld kon worden. Omdat de  componisten in die tijd dat wel graag wilden, bouwde Bartolomeo  Cristofori een pianoforte (plaatje hieronder).      

Die eerste piano’s zagen er nog compleet anders uit dan de piano’s van  tegenwoordig, maar de eerste stap was gezet. Het zou nog zo’n 150 jaar  duren, voordat de piano zoals we die nu kennen gebouwd wordt.  In eerste instantie werden er hele lichte piano’s gemaakt, die leken erg op  het oude clavecimbel. Ze waren er in allerlei verschillende soorten en  maten. Er waren hele kleine, licht spelende instrumenten, maar ook wat  zwaarder klinkende versies. Er werden ook pedalen en hendels toegevoegd  voor de speciale effecten. Het schijnt dat Mozart zelfs vroeger op een instrument heeft  gespeeld met wel zeven pedalen, waaronder een met een belletje..  De piano is er in twee verschillende uitvoeringen: een vleugel en een rechtopstaand model.   

De  vleugel  is  eigenlijk  de  oorspronkelijke  vorm  van  de  piano. Door de klep open te zetten  richting  het  publiek  in  de  zaal,  kunnen  ook  de  mensen  achter  in  de zaal goed horen wat de pianist  speelt.  

Omdat  steeds  meer  mensen  thuis  wilden  gaan  pianospelen  is  ook  de  rechtopstaande  piano  ontwikkeld,  eerst  had  die  nog  wel  de  vorm  van  een  vleugel,  maar  inmiddels  heeft  deze  piano  een  eigen  binnenwerk,  die precies past in de kleinere kast. 

 

Het binnenwerk van de piano De piano is een toetsinstrument, een snaarinstrument en een  slaginstrument in één. De toetsen zijn duidelijk zichtbaar, het  zijn 88 toetsen, verdeeld over 7 octaven. In een octaaf zitten 12  toetsen, waarvan 5 zwarte toetsen.   De toets is verbonden met een hamertje van hout en vilt, als je  de toets indrukt, slaat het hamertje tegen 2 of 3 snaren  tegelijkertijd. Die snaren gaan trillen en daardoor onstaat een toon. Als je de toets weer loslaat,  komt de demper op de snaar en die dempt het geluid weer af.   12 | P a g i n a      

De pedalen zijn ook erg belangrijk voor de klank van de piano. Ze  worden bediend met de voeten en van de zeven pedalen van  vroeger zijn er nu nog twee en soms drie van over. Het  rechterpedaal zorgt er altijd voor dat de klank langer blijft klinken,  als je dit pedaal indrukt blijven de dempers van de snaren af en  wanneer je dan de toets loslaat, blijft deze klinken.   Het linkerpedaal zorgt ervoor dat de toon zachter wordt, bij een rechtopstaande piano gaan de  hamertjes dichter naar de snaren, bij een vleugel schuift het hele toetsenbord een beetje op  zodat er in plaats van drie snaren per hamer, twee snaren per hamer worden geraakt. Het  middenpedaal heeft over het algemeen de functie van studiepedaal. Als je dit indrukt schuift er  een lap vilt tussen de snaren en de hamers, waardoor het geluid veel zachter wordt. Dit is  vooral bedoeld voor de buren, maar niet erg handig als je goed wilt luisteren naar wat je speelt.  In  de  kast  van  de  piano  zit  dus  een  heel  mooi  systeem  met  hamertjes,  dempers,  snaren  en  allerlei pennetjes, houtjes, draden om alles bij elkaar te houden en op toon te kunnen houden.  Om  een  piano  dan  ook  goed  te  kunnen  onderhouden  en  niet  vals  te  laten  worden  zijn  er  professionele pianostemmers, zij hebben een speciale opleiding gevolgd om piano’s te kunnen  onderhouden en stemmen.    Pianobouwers Er zijn wel honderden verschillende pianobouwers geweest en nog steeds zijn er veel  verschillende fabrieken. Sommige merken maken machinaal piano’s in een fabriek, anderen  maken elk instrument handmatig. De handgemaakte piano’s zijn uiteraard een stuk duurder,  maar klinken ook duidelijk mooier dan de ‘fabriekspiano’s’. Voor pianospelen thuis als hobby  koopt men meestal een fabriekspiano, terwijl in de concertgebouwen bijna altijd  handgemaakte vleugels staan. Bekende merken zijn bijvoorbeeld Yamaha, die maken veel  fabriekspiano’s en Steinway, een Amerikaans merk dat de eerste moderne vleugel zoals wij die  kennen heeft gebouwd. Zij maken nog altijd alle piano’s met de hand.   

Links pianorecital door Vladimir Horowitz, moeilijke passage uit een pianoconcert van Rachmaninov,  met vliegende handen  http://www.youtube.com/watch?v=IydArFYvvak    pianospel vanuit de binnenkant van de piano  http://www.youtube.com/watch?v=ENFzd2KvJEg    Pianospelende kat (grapje)  http://www.youtube.com/watch?v=TZ860P4iTaM     

13 | P a g i n a      

 

Het slagwerk   

In Carnival des Animaux van Saint Saens wordt van de slagwerkinstrumenten alleen de xylofoon  gebruikt. Dit is een van de eerste composities waarin de xylofoon een  duidelijke rol heeft in het symfonieorkest. De xylofoon is een van de vele  slagwerkinstrumenten. Slagwerk wordt verdeeld in twee hoofdgroepen:  gestemd slagwerk en ongestemd slagwerk.   Xylofoon

Gestemd slagwerk De naam zegt het eigenlijk al, onder gestemd slagwerk vallen alle slagwerk  instrumenten die op een toonhoogte gestemd zijn. Hieronder vallen behalve  de xylofoon ook de vibrafoon, de marimba, het klokkenspel en de pauken.

Klokkenspel 

De xylofoon en marimba bestaan uit een reeks houten  toetsen die zijn opgehangen aan een op een frame  gespannen touw. Onder iedere toets kan een resonator  hangen om de grondtoon te versterken, dit zijn de  buizen die je op de plaatjes kunt zien. Omdat de toonhoogte afhangt van  Marimba  de lengte van de toets zijn de laagste toetsen veel langer dan de hoogste.  Dit geldt ook voor de resonatoren. Een concertxylofoon bestaat uit twee  rijen staven: de achterste rij correspondeert met de zwarte toetsen van het pianoklavier. De  voorste rij met de witte toetsen. Het instrument is chromatisch. Dat betekent dat iedere  volgende toets een halve toon hoger is. De xylofoon en het klokkenspel worden bespeeld met  stokken met een harde kop van rubber, hout of kunststof. Voor het klokkenspel  worden ook stokken met metalen koppen gebruikt. De marimba en vibrafoon  worden bespeeld met stokken waarvan de kop omwonden is  met wol. Deze twee instrumenten worden meestal bespeeld  met vier stokken in plaats van twee. wil Met twee stokken in  iedere hand. Door te wisselen van stokken, ook wel het Engelse  woord mallets genoemd, kun je het geluid dat je maakt veranderen van  Xylo‐ foon  bijvoorbeeld hard en scherp naar zacht en rond.  Mallets  Geschiedenis van de xylofoon Over de oorsprong van deze instrumenten is weinig bekend. Hoewel iedereen denkt dat deze  instrumenten uit Afrika komen ligt de oorsprong ervan in Azië. Er zijn tekenen gevonden van  een primitieve xylofoon van rond 2000 V.C. in Azië. Vanuit hier is het instrument over de wereld  verspreid en heeft het zich op alle continenten anders ontwikkeld. Uit al deze vormen is de  huidige xylofoon ontstaan en later de marimba, vibrafoon en het klokkenspel.    14 | P a g i n a      

Vibrafoon 

Pauken Pauken zijn belangrijke slaginstrumenten in het symfonieorkest. Over een koperen of kunststof  ketel (doorsnede 50 tot 80 cm) is een vel gespannen. Vroeger gebruikte men kalfshuid.  Tegenwoordig steeds vaker kunststof vellen. Door met de kop van een stok op het vel te slaan,  klinkt een toon. De toonhoogte is afhankelijk van de spanning  van het vel. Meestal worden er vier pauken gebruikt van  verschillende grootte. Hoe groter de pauk is des te lager de  Pauken  tonen zijn die je erop kunt spelen. Pauken worden over het  bespeeld met stokken met een viltenkop, maar ook houten,  kurken en flanellen koppen worden gebruikt. Ook hier bepaald de kop van  de stok voor een belangrijk deel de soort klank die je maakt.    

Ongestemd slagwerk Het bekendste ongestemde slagwerk is het drumstel. Dat wordt  Drumstel  voornamelijk gebruikt in popmuziek en jazz. Het drumstel is een  combinatie van verschillende trommels: een snaredrum, toms en een bassdrum (met  voetpedaal) en bekkens. Verder heb je als onderdeel van de drumset de hi‐hat (twee bekkens  op een statief die je ook met een voetpedaal kunt bedienen), het ride bekken (korter en met  scherper geluid) en de crash bekkens.   In een orkest zijn belangrijke ongestemde slaginstrumenten de snare drum, de bass drum, de  bekkens, de triangel, de tamboerijn en de tam tam. Als slagwerker moet je al deze  instrumenten kunnen bespelen. Ieder instrument heeft zijn eigen functie en manier  van spelen.  Verder zijn er nog de percussie‐instrumenten. Dit zijn instrumenten die hun  oorsprong vinden in de wereldmuziek. Voorbeelden hiervan zijn: de conga, bongo,  de djembé en de cajon. Kleinere instrumenten zoals de shaker, de guiro en de claves  horen er ook bij. De instrumenten uit de Braziliaanse sambabands die je met de  Braziliaanse carnaval ziet vallen hier ook onder.

Djembé 

Links Gestemd slagwerk:  Fossielen uit Carnaval des Animaux (xylofoonsolo):  http://www.youtube.com/watch?v=Val_rpgFudI&feature=fvw    Ongestemd slagwerk Website met informatie en voorbeelden van slagwerkinstrumenten:  http://www.gmc.dse.nl/vervolgpagina's/instrumentenparade_6.htm   

15 | P a g i n a      

 

Schema scholen met indeling dieren voor maskers en gedichten  Voorstelling 27 maart 2012 in Gigant  Voorstelling   9.00  9.00  9.00  9.00  9.00  9.00  9.00     10.45  10.45 

School  Beekbergen  Beekbergen  Oosterhuizen  Oosterhuizen  Korf  Korf  Dalk     Regenboog W  Regenboog W 

Groep  5  6  5  6  5/6  5/6  5/6     5  6 

10.45  10.45     13.30  13.30   13.30   13.30   13.30 

Marke  Marke     Horst  Bongerd  Regenboog O  Regenboog O  Van Voorthuysenschool 

5  6     5/6  5/6  5  6  C 

Maakt masker van en gedicht over:  leeuw en olifant  schildpadden en kippen/hanen  jachtluipaard en kangoeroe  vissen (in een aquarium)  koekoek en fossielen (botjes)  zwaan en ezels  vogels (in een volière)     koekoek, leeuw, olifant en vissen (aquarium)  kippen/hanen, fossielen (botjes), zwaan en  vogels (volière)  ezels en jachtluipaard  schildpadden en kangoeroe     schildpadden, koekoek  zwaan, fossielen (botjes)  kippen/hanen, ezels en kangoeroe  olifant, jachtluipaard en vissen (aquarium)  leeuw 

NB Let op, sommige scholen komen op verschillende tijden, de maskers en gedichten zijn gekoppeld aan  de verschillende voorstellingen, dus niet onderling verwisselen a.u.b. Hartelijk dank.  Voor de vogels in de volière mogen de maskers heel verschillend zijn. Niet te verwarren met de zwaan of  de koekoek. Voor de vissen in het aquarium geldt ook dat ze allemaal verschillend mogen zijn. De  fossielen worden in dit geval uitgebeeld als botjes, dit is ook in de muziek te horen.  De handleiding van de maskers ontvangt u apart.  Contactpersoon vanuit Markant is Corine Wijma [email protected]   

16 | P a g i n a