6 Bezoek aan het bedrijf van Olivier Martin 1
Op interview
Mijn bedrijf is gevestigd in de Ardennen, tussen Saint-Hubert en La Roche. Ik heb een melkveebedrijf van 100 koeien en 50 vrouwelijke kalfjes, die ik opkweek om mijn veestapel uit te breiden. De stierkalfjes worden verkocht aan veefokkers. De veestapel moet jaarlijks worden vernieuwd met 40 %. Welke gewassen worden geteeld op je bedrijf? Hoeveel oppervlakte nemen ze in beslag? Ik heb 58 ha, waarvan 55 ha gras. 30 ha is weiland waarop de koeien grazen en 25 ha is grasland voor de productie van hooi en kuilvoeder (verpakt als witte cilinders of om te bewaren in silo).
Melkkoeien, grazend op een weide op het plateau van de Ardennen
Pasgeboren kalfjes
Geogenie 2 i-pack.indd 27
Haver wordt geteeld om in te kuilen als groenvoeder. De temperaturen zijn hier in de zomer niet hoog genoeg om het graan te laten rijpen. Het graan wordt groen afgemaaid. Het droogt lichtjes op.
23-10-2009 17:40:25
Nadat het wat ingedroogd is, wordt het gras en groene graan samengeperst in ronde balen en luchtdicht verpakt; het is prima voeder voor het vee.
Soms wordt het gras ook bewaard in kuilen of silo’s, waar het luchtdicht wordt aangedrukt en afgedekt.
Daar bovenop heb ik 3 ha erwten, die gebruikt worden als voeder voor de runderen. De meeste weiden worden om de 5 à 6 jaar vernieuwd. We ploegen het gras om en daarop zetten we dan voedergewassen als gerst, haver of erwten en gras voor hooi of silo. Daarom zie je hier naast bos en weiland ook wat akkerland. Maar het is hier te koud voor echt rendabele akkerbouw. De zomers zijn niet warm genoeg en de winters zijn te koud, het groeiseizoen is te kort. Hierdoor kunnen de gewassen moeilijk rijpen. Alleen gras groeit hier goed. De bodem is ook niet geschikt voor akkerbouw. De leisteen, die slechts door een dunne bodemlaag bedekt is, maakt het bewerken van de grond erg moeilijk. De kwaliteit van de grond is hier Hooi is gras dat op de weide gedroogd is. Ook dit wordt luchtdicht heel wat minder goed dan bijvoorbeeld in de Condroz of in verpakt om bederf tegen te gaan. andere regio’s van België. Kun je in deze omstandigheden een bedrijf uitbaten dat rendabel is? We zijn 12 jaar geleden in de biologische landbouw gestapt en daarmee spreken we een speciaal segment uit de markt aan. Door de bioteelt hebben wij een lagere opbrengst dan normaal. Het gebruik van pesticiden en behandelingen (tegen onkruid …) zijn niet toegelaten. Ik kan de melk van ons bedrijf als biomelk verkopen, omdat ik de regels van de ‘biologische teelt’ volg. (Zie www.certisys.eu/fihtml/indexNEE.html) Mijn koeien krijgen niet veel extra voedsel om ze meer melk te doen geven. Ze eten gras, komen ‘s ochtends en ‘s avonds op stal om te worden gemolken en dan krijgen Koelinstallatie om de melk te bewaren ze een beetje extra voeder. Dat is verrijkt met zouten en mineralen, en wordt toegediend in de vorm van ‘koekjes’. Alles is afkomstig van gecertificeerde biologische landbouw. Waar kun je dit voeder kopen? Ik koop enkel voeders met biolabel. Die komen van landbouwers die op hun beurt ook de regels van het spel volgen. We mogen 10 % voeder gebruiken dat niet afkomstig is van biolandbouw. Dit is o.m. de pulp van suikerbieten die ik geef als extra voedsel. Maar na de zomer schakel ik over op 100 % biologisch voeder voor mijn dieren. Voeg je kunstmest toe om het gras beter te laten groeien? We gebruiken geen chemische meststoffen, omdat dat in de biologische bedrijfsvoering niet toegelaten is. We gebruiken enkel de mest van de koeien om de grond vruchtbaar te houden.
Geogenie 2 i-pack.indd 28
20-10-2009 15:20:52
De weiden hebben een heel ‘natuurlijk’ uitzicht, met veel biodiversiteit. We spreiden ook kalk uit op de weiden, omdat daarmee de pH of zuurtegraad van de bodem geregeld wordt. We willen die op ca. 7 houden. Door de reactie tussen de bodemdeeltjes en de kalk wordt de grond ook luchtiger en dus beter. Is er controle of de productie volledig volgens de regels van het biolabel verloopt? De voorwaarden voor het verkrijgen en handhaven van het biolabel zijn zeer streng en dat is een goede zaak. We krijgen regelmatig controles om te zien De weiden worden niet met kunstmest bewerkt. Daardoor is de biodiversiteit erg groot. of het hele circuit biologisch is. Men In het laagste stuk van de weide, in de vallei, is een echt natuurgebiedje tot stand gekomen. komt controleren of onze kalveren, koeien, stieren volledig biologisch geteeld voeder eten, of de beschikbare ruimte groot genoeg is voor het aantal koeien … We moeten alles wat niet zichtbaar of meetbaar is kunnen bewijzen met documenten. Zelfs het DNA van de dieren wordt opgevolgd om te zien of de dieren afstammen van de biolijn. Het rendement van dit bedrijf ligt waarschijnlijk niet zo hoog als dat van een zuivelbedrijf dat op de klassieke manier produceert? Nee. De koeien geven slechts de helft van de melk in vergelijking met die op een ander melkveebedrijf, maar de dieren hebben een langer leven omdat hun productie niet wordt opgedreven. Vooraleer ze afgeschreven zijn, hebben ze 7 tot 10 kalveren gegeven. Ze gaan dus veel langer mee en zijn nooit ziek! Laten we ook niet vergeten dat de prijs van onze melk veel hoger is dan de prijs van de melk die geproduceerd wordt op ‘gewone’ zuivelbedrijven. Om al deze redenen is mijn bedrijf toch financieel gezond. En het geeft mij veel voldoening: ik ben een voorstander Elke koe heeft een identiteitskaart met nummer. Dit nummer draagt én liefhebber van de natuur. Ik respecteer mijn dieren en ik de koe in het oor. houd van de mooie omgeving hier. Verkoop je ook producten van je bedrijf in een ander circuit dan aan de zuivelfabriek? Nee, alles gaat naar de fabriek. Vorig jaar had mijn zoon het initiatief genomen om biovarkens te telen. Er is een afzetmarkt voor kwaliteitsvarkensvlees uit de Ardennen, maar hij is ermee gestopt, omdat de prijzen van graan en dus ook van het voeder te hoog liggen om uit de kosten te komen. En we willen toch ook economisch gezond zijn. Zijn er nog andere mogelijkheden voor de landbouw in de streek? Weinig! Rond de weilanden zijn er veel bossen, die meestal eigendom zijn van de gemeente. Wanneer de bomen volwassen zijn, na 50 jaar, worden ze gerooid en vervangen door nieuwe aanplantingen. Het hout wordt hier in de regio verwerkt tot houten paaltjes, timmerhout enz. Hoe zie je de toekomst voor je bedrijf? Ik heb mijn melkveebedrijf recent fors uitgebreid, omdat mijn zoon en dochter, die pas afgestudeerd zijn op de landbouwschool, mee in het bedrijf zijn gestapt. Er is een groeiende markt voor bioproducten. We hebben dus goede vooruitzichten voor de toekomst. Wij geven de voorkeur aan deze minder intensieve manier van produceren, zonder drastisch in te grijpen in de mogelijkheden van de streek en van het landschap. Ik houd van de natuur en ik denk dat mijn bedrijf zeer mooi in harmonie is met de schoonheid van de Ardennen. Wij zijn tevreden en gelukkig!
Geogenie 2 i-pack.indd 29
20-10-2009 15:20:54
2
Landbouwsteekkaart
Lees het interview met de boer en doe een eigen onderzoekje! Stel een steekkaart op van dit bedrijf. 1 Waar ligt de boerderij? Je onderzoekt met behulp van je atlas: - de ligging van het bedrijf ten opzichte van de geografische streek en dichtstbijzijnde centrum of stad - het reliëf (hoogteligging, reliëfvorm) - de grondsoort - de kwaliteit van de grond (vruchtbaarheid en vochtigheid) - Zijn er in de buurt andere ruimtegebruikers die het voor de landbouwer niet gemakkelijk maken? Welke?
2 Wat wordt er op deze boerderij geproduceerd? Rangschik de verschillende gewassen in vier groepen en schrijf er telkens bij over welke gewassen het gaat. Bereken ook het percentage dat voor deze groep gewassen bestemd is. - plantaardige producten: - voedingsgewassen:
TIP: om de juiste klassering te kunnen maken, raadpleeg je de begrippenlijst achteraan in het boek (p. 117).
- voedergewassen: - grasland: - industriegewassen: - dierlijke producten:
3 Hoe wordt er geproduceerd? - Is dit een extensief of een intensief bedrijf? (Raadpleeg de begrippenlijst.) - Is dit een groot of een klein bedrijf? handenarbeid – gemechaniseerd – geautomatiseerd – gespecialiseerd – ecologisch – bioteelt (meerdere mogelijkheden)
TIP: de gemiddelde bedrijfsgrootte in Vlaanderen is 19 ha, in België 28 ha
- Hoe gebeurt de milieuzorg op dit bedrijf? - Positieve milieueffecten: - Negatieve milieueffecten:
4 Voor wie wordt er geproduceerd: waar gaan de producten naartoe?
Geogenie 2 i-pack.indd 30
23-10-2009 14:21:49
3
Een teeltdiagram
Stel hieronder een teeltdiagram op van dit bedrijf. Kies voor de verschillende gewassen een gepaste kleur: grasland is groen, voedingsgewassen geel, voedergewassen bruin, industriegewassen paars. Kun je het gewas niet klasseren in een van deze groepen, dan noem je het ‘andere’ en deze vakjes laat je wit. Legende ... ha voedergewassen voedingsgewassen grasland industriegewassen
Welk landbouwtype is dit? Maak je keuze uit: akkerbouw – (intensieve) veeteelt – runderteelt – fruitteelt – tuinbouw – glastuinbouw – tuinbouw in volle grond – bosbouw – sierteelt Hoe kun je dat uit het teeltdiagram afleiden? Is dat landbouwtype typisch voor die streek? Onderzoek dat met behulp van de landbouwkaarten in je atlas.
Waarom daar? Welk verband heb je ontdekt tussen de grond (soort, kwaliteit, vochtigheid), de keuze van de gewassen en het landbouwtype?
Met welke beperkingen moet deze landbouwer rekening houden?
Geogenie 2 i-pack.indd 31
20-10-2009 15:20:55
