5e jaargang, nummer 7
In dit nummer Programma Levenskunst 2014-2015
Nieuwsbrief SEPTEMBER 2014
AGENDA september 2014 ZIE OOK: www. remonstranten.org/bussum en klik op Agenda in de linkerkolom ma 2 september 20.00 Bijbelleeskring do 4 september 10.00 Handwerkkring vr 5 september 16.30 Heeren van de Tuyn di 9 september 10.00 Tuinzaalochtend za 13 september 14.00 Inzingmiddag in Tuinzaal ma 15 september 14.00 Vrouwen van de Kaemer ma 15 september 20.00 Boekengesprekskring do 18 september 20.00 Tuinzaalavond za 20 september 14.00 Lezing dr. Marita Mathijsen ma 22 september 10.30 Maandagochtendkring Levenskunst
.
gemeente Naarden-Bussum
Predikant: mw. ds. G.A. de Vries, Slochterenlaan 90, 1405 AP Bussum (
[email protected]) Voorzitter: mw. B.J. Geertsema-Costermans (
[email protected]) (
[email protected]) Secretaris: vacant (
[email protected]) Penningmeester: vacant Vice-voorzitter, interim-penningmeester, interim- secretaris: O. Lopes Cardozo (
[email protected] Kerkmeester, en verhuur kerkgebouw: mw W.J. Groenewegen (
[email protected]) Leden kerkenraad: mw T. van der Burg (
[email protected]) mw C. Iordens-Mouthaan (
[email protected]) Diaconie: C.E.M. Rasch, Stadhouderslaan 3A, 1405 GA Bussum (
[email protected]) Ledenadministratie: mw. R.L.G.C. Renooij-Oorthuys, Nwe 's- Gravelandseweg 19C, 1405 HK Bussum (
[email protected])
tel. 06-10325127 tel. 53 39 393 tel. 69 11 061
tel. 65 66 557
tel. 69 17 055 tel. 69 47 675 tel. 69 17 221 tel. 69 33 545
-2-
COLOFON Kerkgebouw: Remonstrantse Gemeente Naarden - Bussum Koningslaan 2b 1405 GL Bussum tel. 035 - 678 25 92 Predikant: ds. G.A. de Vries
[email protected] Website: www.remonstranten.org/bussum
[email protected] Postadres: Koningslaan 2b 1405 GL Bussum Bankrekeningen: t.n.v. Remonstrantse Gemeente bankrek.nummer NL90INGB0000300652 en t.n.v. penningmeester Diaconie Rem. Gemeente bankrek. nummer NL03INGB0000436078 Ledenadministratie: mw. R. Renooij
[email protected] Abonnementen: Abonnementsprijs: € 30,- per jaar Redactie: mw. C. Fijn van Draat hr. H.Noordhuis NIEUWSBRIEF oktober 2014: KOPIJ NAAR:
[email protected] als bijlage en in Word 97 o.v.v. onderwerp artikel (foto's alleen in jpg) s.v.p. voor 17 september 2014 Onze gemeente is een van de 45 gemeenten die deel uit maken van de Remonstrantse Broederschap, een landelijk kerkgenootschap dat modern denken met geloof wil ver binden. Ons kerkgenootschap is geworteld in het vrijzinnig christen dom en het Erasmiaans humanisme en wordt gekenmerkt door een geest van vrijheid en verdraagzaamheid. www.remonstranten.org/bussum
Levenskunst als een vorm van zijn of niet-zijn Deze zomer bracht mijn man en mij naar Helsingör in Denemarken, met het kasteel waar Shakespeare zijn be roemde toneelstuk ‘Hamlet’ situeerde. Voor de gelegenheid had ik de sublie me vertaling daarvan door Frank Al bers uit 1998 voor het Nationale To neel meegenomen met daarin het be roemde gedeelte “De kwestie is na tuurlijk: zijn of niet zijn”. Hamlet vraagt zich af wat nobeler is: “verdra gen dat het blinde lot je krabt en bijt en schopt, of vechten tegen zeeën van ellende en vechtend omkomen?” “Verdragen van het blinde lot” kan wellicht een vorm van levenskunst zijn, een manier van omgaan met wat ook maar op onze weg komt om zo – zo goed mogelijk - overeind te kunnen blijven. Althans, verdragen versta ik hier als een lijdzaam ondergaan. Leven is in deze opvatting sowieso lijden; je verzetten verergert het lijden, meebui gen en zoveel mogelijk ontwijken is de beste strategie om niet aan het leven onderdoor te gaan. Dit manoeuvreren kan een hele kunst zijn, maar mis schien ook slap gedrag? Dat zal van de omstandigheden afhangen. “Vechten tegen zeeën van ellende” en er desnoods bij “omkomen” kan ook een vorm van levenskunst zijn. Maar dat hoeft niet. De prins denkt bij ellen de aan “hartzeer en de duizend pijnen die een mens moet dragen” en aan “de klappen en het smalen van de wereld”, “het onrecht van de onderdrukker, het
dedain van pronkers, de kwellingen van een miskende liefde, het logge recht, het arrogant gezag, de minach ting waarmee de onbenul verdienste en geduld beloont”. Daar tegenin gaan, het níét passief accepteren wat mensen elkaar individueel en als deel van een systeem aandoen, je mogelijkheden benutten om - al is het voor even en voor een enkel mens - leed te verzach ten en draaglijk te maken – is dat niet minstens ook een vorm van zíjn? En de eerder genoemde lijdzaamheid een vorm van niet-zijn? Aan de andere kant: strijd die voortkomt uit irritatie en agressie is vaak geen kunst en maakt het leven er niet beter op. In de toelichting vanuit de Remon strantse Broederschap wordt Levenskunst (jaarthema 2014-2015) nadrukkelijk gekoppeld aan worteling van ons ge loof in het evangelie van Jezus Chris tus. En in die lijn is de remonstrantse hoogleraar Van Holk te volgen die in 1949 schreef dat "levenskunst [niet] gestoeld is op het vinden van maxima le voldoening in een in zichzelf zinloos bestaan, maar alles met het vinden van een levensweg in een door God gedra gen bestaan." Verdragen van het blinde lot lijkt mij hierop nogal haaks te staan. Vechten trouwens ook, want in vechten zit iets zeer eigengereids. Beide zijns-wijzen houden geen rekening met wat we in de taal van Bijbel en geloof met God kunnen aanduiden: die invloeden - op
onze uiterst gecompliceerde wereld met zijn inderdaad díépe ellende - die transcendent zijn, die uitgaan boven onze eigen te regisseren mogelijkhe den en die te maken hebben met héíl: ruimte, vrijheid, gerechtigheid, vrede, heelheid. Is de vraag van Hamlet in dit licht uiteindelijk niet te eendimensionaal? (Sorry, Shakespeare…) Wat is nobe ler, edeler, wat doet meer recht aan onze humaniteit: zijn-in-God of niet zijn-in-God? Wat voedt een diepere, wijzere levenskunst? Misschien zou Hamlet nu zeggen, dat zulk denken “lafaards” van ons maakt: “en zo verbleekt de vastberadenheid in het bijtmiddel van de reflectie, en blijven grootste plannen altijd… plan nen”. Inderdaad: stagnatie van het leven door te veel nadenken en te weinig doen is geen Levenskunst. Psalm 23 kan daar entegen (bijvoorbeeld) inspiratie bie den die te maken heeft met het vinden van een nobele levensweg in een door God gedragen bestaan: “Al gaat mijn weg door een donker dal, ik vrees geen gevaar, want u bent bij mij, uw stok en uw staf, zij geven mij moed.” Onze gemeente, en ieder van u per soonlijk, wens ik in seizoen 2014-2015 levensvreugde toe, wat er ook gebeurt. ds. Greteke de Vries
(In-)zingmiddag 13 september Lieve mensen! Op zaterdag 13 sep tember geef ik een (in-)zingmiddag om alvast in de stemming te komen voor de startzondag op de 14e. We gaan proberen ‘Woord dat ruimte geeft’ meerstemmig te zingen ...., an ders kan het altijd nog in canon. Een mooi vrolijk kinderkringlied staat op het programma, zingen we ook alvast in en verder bekende nummers zoals 'de dag gaat open'. Als er nog tijd over is, zingen wij uw lievelingsliederen! De muziek van het meerstemmige lied
kopieer ik alvast zodat u het mee naar huis kunt nemen en bekijken. Ik hang of leg de kopieën bij het prikbord. Voor de stemverdeling is het wel praktisch als ik weet welke stemmen er zijn, daarom is aanmelden een pre! Op deze zelfde zaterdag speel ik ook in de Mariakerk (Koepelkerk) in Bus sum o.a. werken van Cesar Franck en Hendrik Andriessen. Het prachtige 'Magna res est amor' ga ik zingen, dus het is orgel én zang! Het begint om 12.00 uur en het duurt
-3-
30 minuten, waarna andere organisten spelen. Op deze zelfde middag zingen we dus ook in de tuinzaal én wellicht een gedeelte in de kerk. Dit begint om 14.00 uur; Wij nemen een ruime pauze en genoeg tijd om te kletsen. Er is koffie, thee, iets lekkers en wie weet wat nog meer ...Om 17.00 uur eindigt ‘t. Geef uzelf alvast op! hhuibers@ telfort.nl of bij de werkgroep liturgie. Met ’n muzegroet, Hanneke Huibers
Startzondag 14 september a.s. Het nieuwe seizoen vol activiteiten in onze gemeente gaat van start op zon dag 14 september. In de zomer konden wij elkaar ontmoeten in de zondagse diensten die enkele keren gecombi neerd waren met de Doopsgezinde Gemeente en de Vrijzinnige Geloofs gemeenschap NPB; er was een mooie middag van de diaconie over landhui zen in ’t Gooi en een ‘triomiddag’ over chassidische vertellingen door ds. Afke Maas (doopsgezind) - maar er was vást nog meer te doen. Nu gaan de geregelde groepen, cursus sen en vergaderingen weer van start en dat markeren we met een startzondag. Dit jaar is er voorafgaand aan de dienst op 14 september een ontbijt in de Tuinzaal. Wat is er passender bij het jaarthema Levenskunst dan met elkaar
aan tafel te gaan en het leven samen te vieren?! Jong en oud ontmoeten elkaar hiervoor om 9.30 uur in de Tuinzaal. Daarna begint om 10.30 uur de dienst met een introductie van het jaarthema door onze predikant, n.a.v. Prediker 3: 12, 13 “Ik heb vastgelegd dat voor de mens niets goeds is weggelegd, behalve vrolijk te zijn en van het leven te ge nieten. Want wanneer hij zich aan eten en drinken te goed doet en geniet van al het goede dat hij moeizaam heeft verworven, is dat een geschenk van God." Organiste Hanneke Huibers leidt een gelegenheidskoor van gemeenteleden en speelt op de piano quatre-mains met
mevrouw Erica Knoppers! Kinderen in de basisschoolleeftijd zijn ook hartelijk welkom bij het ontbijt. Zij kunnen na het begin van de dienst o.l.v. Maarten den Ottolander naar de kindertentoonstelling over feesten in het Utrechtse Catharijneconvent voor christelijk erfgoed. (Ook klein kinderen, nichtjes, neven, buurtjes! Wel graag opgeven). Na afloop van de dienst is er geen koffiedrinken. Voor het ontbijt is het handig als u zich van te voren opgeeft, uiterlijk 7 september, bij Wieneke Groenewegen: (035) 6917055, of wj
[email protected]. De kerkenraad
Gastpredikanten in september 2014 In september hebben wij maar één gastpredikant, maar ook een zondag met een bijzondere spreker in plaats van een predikant. Op 7 september zal ds. E. SwinkelsBraaksma bij ons voorgaan. Al eerder konden wij Evelijne Swin kels uit Nieuwegein bij ons verwelko men, maar inmiddels is er iets veran derd, want zij heeft nu de opleiding aan het Remonstrants Seminarium vol tooid en heeft op 17 mei jl. met goed gevolg het proponentsexamen afge legd. Zij studeerde al in 1988 in Leiden af in de theologie. In het dagelijks leven is zij tot nu toe actief bij diverse oplei dingsinstellingen en werkt tevens als zelfstandig coach. Op 28 september hebben wij in plaats van een dienst langs de lijnen van de traditionele liturgie een lezing met
muzikale omlijsting. Onze gastspreker die ochtend zal zijn de schrijver Willem Jan Otten; de muziek wordt verzorgd door Hanneke Huibers. Willem Jan Otten (1951) is één van de veelzijdigste auteurs in ons taalgebied. Hij schreef romans en novellen, to neelwerk, gedichten, essays. In het bijzonder voor zijn essays werd hem dit voorjaar de belangrijkste literaire prijs, de P.C.Hooftprijs 2014, toege kend. Al eerder ontving hij o.a. de Libris Literatuurprijs 2005 en een eredocto raat van de Universiteit Utrecht (2007). In 2013 verscheen, naar aanleiding van een eerder symposium in het Utrechtse Academiegebouw, het boek Het leven volgens Willem Jan Otten: redenen van het hart, onder redactie van prof. dr. Johan Goud. A. Overdiep
-4-
Willem Jan Otten. Foto Tjerk de Reus
Een luchtige zomeravond met engelen Rudolf Geel, spreker op 3 juli 2014 En luchtig was het. Niet zozeer vanwe ge de gewichtloosheid van de subjec ten van de lezing, die overigens 2D in velerlei gedaanten met knijpers aan dunne lijntjes boven de hoofden van de aanwezigen in de lucht hingen. De avond ontleende zijn luchtigheid aan het verteltalent van de spreker, die ons vanaf zijn eerste zin het gevoel gaf met hem in een geanimeerd en af en toe heel persoonlijk gesprek gewik keld te zijn. Dat hij daarbij op een en kele spontane reactie uit de zaal na, voortdurend zelf aan het woord was, stoorde niet in het minst. Integendeel. Het non-verbale contact met de zaal was er niet minder om. Rudolf Geel deelde met ons zijn passie voor de Italiaanse en ook Vlaamse middeleeuwse kunst , waarin engelen en andere wezens met een spirituele dimensie veelvuldig figureren. Hij wees ons op de opgave waar schil ders, zoals Pierro della Francesca zich voor geplaatst zagen en die zij met grote creativiteit en –onbedoelde?humor oplosten: “Hoe beeld ik iets uit dat niet uit te beelden is?” Zoals een engel of de ziel van een mens. Hij liet aan de hand van vele voorbeel
den zien dat schilders uit die tijd ver halenvertellers waren, die voor Maria de moeder van Jezus hun mooiste dochter of nicht model lieten staan, Jozef afbeeldden als een oude impo tente man, op hun schildering van de annunciatie duiven in duikvlucht de onbevlekte ontvangenis lieten vol brengen en Judas’ uiterlijk met grote precisie als de universele staalkaart van kwaadaardige lelijkheid op het doek zetten. We weten nu ook dat Italiaanse engelen iets kleurrijker zijn dan Vlaamse.
Rudolf vertelde ons wat de beleving
van deze kunst met hem zelf doet. Hoe hij bij een bezoek aan een kathedraal in een andere dimensie terecht komt. En ook hoe de verhalen die hij schrijft ontstaan. “Het verhaal gebeurt al schrijvend.“ Het is niet de invulling van een tevoren opgezet schema. Het overkomt hem als een welkome inspi ratie. “Ik wil ook uit een kathedraal niet echt weg”. Zijn novelle Engelenspel is zo ont staan. Het verhaal van Johan Lager weij, directeur van een groot museum, die opdracht geeft voor een tentoon stelling over engelen in de kunst en dan zelf een engel aan de deur krijgt. Een practical joke van zijn medewerkers, die er een acteur voor hebben inge huurd. In het verhaal komt Johan al lengs in een andere dimensie terecht, net als de schrijver zelf. Aan de hand van enkele passages uit de novelle il lustreert Rudolf Geel deze ontwikke ling treffend. Tot besluit van deze boeiende avond en op zijn uitnodiging tot het stellen van vragen ontstond als vanzelfspre kend nog een geanimeerde gedachte wisseling met onze bereisde en schrij vende plaatsgenoot Rudolf Geel. Reinout Koning namens de program macommissie
Uitje naar Naardermeer Het was een heerlijk zonnige dag en weer genoten we allen van de prachti ge natuur die het Naardermeer ons liet zien. De boottocht met de fluistertocht ging dit keer naar de Eendenkooi alwaar we uitleg kregen over dit fenomeen.
De libelles zwierven over het water, de waterlelies lieten zich van hun mooiste kant zien, de gesprekken waren gea nimeerd, de versnaperingen (vooral de Engadiner nusstorte, veel dank daar voor Ingrid) weer heerlijk : kortom een heerlijk ochtendje uit, met veel
-5-
plezier georganiseerd door de diaco nie. C. Peijster, diaconie
In memoriam Eleonoor Risch-Bakker 1944-2014 gaven haar uit handen, in de handen Na een moedige strijd van vier jaar is Noor Risch op 30 juni 2014, nog net 70 jaar oud geworden, voor altijd en in alle rust thuis ingeslapen. Zij was samen met haar man Hans een regel matige bezoeker van de diensten in onze kerk in de tijd dat hun kinderen Philippine en Keesjan in de kinder kringleeftijd waren. Zij was een in drukwekkende verschijning met ge voel voor sfeer en smaak, loyaal, lief devol, charmant, creatief, toegewijd; soms enigszins gereserveerd. Op de dag van het afscheid werd zij omringd door liefde en aandacht van velen. We
van de Eeuwige, die met zijn liefde is met haar en met allen die verdriet hebben om haar dood, in het vertrou wen dat de tijd die zij met haar moch ten doorbrengen een kostbaar ge schenk is dat zij met zich mee blijven dragen, een veilig bezit, en dat het verleden zo een blijvende bron van vreugde en van kracht zal zijn (Bon hoeffer). Onze gedachten zijn bij haar man, kinderen, kleinkinderen, moeder en zusje, die haar onvoorwaardelijke liefde en trouw zo zullen missen. Annegien Ochtman-de Boer
Uit de kerkenraad Als nieuwkomer in de kerkenraad ga je anders kijken; je kerkbezoekfre quentie verandert en het lijkt of je ogen andere dingen zien. Met nadruk zeg ik dat het “lijkt" of je ogen andere dingen zien. Immers, ze nemen dezelfde din gen waar als voorheen, maar je bewust zijn verandert en wat je dan opvalt is de meer dan grote betrokkenheid en inzet van veel gemeenteleden/ vrien den en belangstellenden. Mensen die er ALTIJD zijn, waar je NOOIT ver geefs een beroep op hoeft te doen. Die “als vanzelfsprekend” hun schouders zetten onder taken en zorgen dat de werkzaamheden die binnen de ge meente gedaan moeten worden, ook werkelijk gedaan worden. Het gaat over een inzet en trouw die hartverwarmend is in roerige tijden. Het is onder andere deze inzet en be trokkenheid die de gemeente inhoud geeft. Het zou niet passen om hier namen te noemen maar het wordt wél gezien en de kerkenraad is u daar dankbaar voor.
Naar aanleiding van de oproep van de kerkenraad in de vorige Nieuwsbrief contact op de nemen met Caroline Iordens (0624634505) is een aantal gesprekken gevoerd. Vanzelfsprekend bent u nog steeds uitgenodigd contact met haar op te nemen als u van gedach ten wilt wisselen over vroeger en toen versus heden en nu in onze gemeente. Een open communicatie kan bijdragen aan een grotere tevredenheid. Intussen heeft het jaarlijkse evaluatie gesprek plaatsgevonden met onze predikant; de samenwerking met haar wordt door de KR en de diverse com missies als prettig ervaren. Op huishoudelijk gebied is het parket in de Tuinzaal opgeknapt (tuinzaal leeghalen, gordijnen er af , kasten versjouwen, weer inrichten enz.), is de tuin verfraaid en heeft het zelfs een terrasje gekregen waar de Heeren van de Tuyn niet alleen toe hebben bijge dragen maar ook al van genoten heb ben. En zoals u al gezien zult hebben is een prikbord geplaatst naast de
-6-
openslaande deuren voor mededelin gen vanuit de gemeente. Maar naast al het belangrijke boven staande is het de verantwoordelijkheid die de KR voelt om te zien wat niet loopt en uit te zoeken wat beter kan. Er zijn veranderingen op komst en het spreekt voor zich dat de KR hier de meeste tijd aan besteedt. De tijden zijn veranderd, de samenstelling van de gemeente ook en dus ook de financiën. Er is een roep om transparantie. Reden genoeg om u allen uit te nodigen voor een informatiebijeenkomst, te houden op een nader aan te kondigen tijdstip. Wij hopen u te ontmoeten tijdens de startzondag met ontbijt op 14 septem ber en de komende informatiebijeen komst. Belangrijke datum: 14 september: 9.30 startzondag met ontbijt vóór de dienst. (zie stukje p. 4) C. Iordens
Levenskunst 2014-2015 Intrigerende opmerking gehoord in de gemeente: ‘Als we het over levens kunst hebben, dan gaat het toch ook wel over de lichte kant ervan, het speelse?’ De aankondiging en toelich ting van het jaarthema in de vorige Nieuwsbrief had aanleiding gegeven te denken dat we in de gemeente met een zwaar thema te maken krijgen. Terwijl dat toch maar één van de kanten is van levenskunst. Immers: kan er filoso fisch gesproken sprake van levens kunst zijn als we niet ook in de afgrond van het / ons leven hebben gekeken? Klassiek-christelijk gesproken: kun nen we de dag plukken als we niet ook weet hebben van sterven? En kunnen we doordringen tot moderne levens kunst zónder besef van het verwarren de van of gebrek aan levensoriëntaties in deze tijd? Levenskunst is immers een reactie op iets dat moeite geeft of heeft gegeven, ánders is leven ‘geen kunst aan’. Of zit het allemaal toch nog weer heel anders? De opmerking vertolkte vermoedelijk een verlangen om met dit jaarthema niet te blijven hangen bij de zwaarmoe dige kanten van het leven en juist de
mogelijkheden centraal te stellen om ondanks alles (of allerlei) betekenisvol en geïnspireerd te leven. En ook: dat we er niet alleen met ons hoofd mee bezig zullen zijn, maar levenskunst ook samen zullen beoefenen! Het ligt vanzelfsprekend aan ons allen hoe we dit zullen doen. De Programmacommissie heeft het thema opgeknipt in zeven delen, nl. volgens de zeven klassieke deugden. De klassieke levenskunst en deugde nethiek hangen nauw met elkaar samen. Het juiste handelen draagt im mers bij aan een rijk en vervullend leven, is daarbij de veronderstelling. Of dat waar is zullen we zien, maar in elk geval geven deze deugden een overzichtelijke structuur aan enkele van onze activiteiten. De zeven klassieke deugden zijn: Prudentia (wijsheid, voorzichtigheid, verstandigheid), Iustitia (rechtvaardigheid, rechtscha penheid); Temperantia (gematigdheid, zelfbe heersing); Fortitudo (moed, vasthoudendheid,
standvastigheid); Fides (geloof); Spes (hoop); en Caritas (naastenliefde, barmhar tigheid). Het thema wordt voor zover het pro gramma nu bekend is vanuit filoso fisch, bijbels en spiritueel perspectief uitgediept maar ook het kunstzinnige en smakelijk eten staat op het program ma! Op 21 mei 2015 ronden we bijv. het jaarthema af met een gemeente avond rond een grote maaltijd die door een aantal gemeenteleden klaar ge maakt wordt in een vrolijke kookwork shop. Mocht dit programma groepen in de gemeente inspireren tot het toevoegen van eigen activiteiten of tot voortbor duren op / aansluiten bij wat er nu al op de agenda staat: doen! Laat u het de kerkenraad weten via het secretariaat:
[email protected]? En het is vast handig, om alvast enige data te noteren. Hopelijk, ook, kunt u be kenden interesseren voor ons programma! Namens de kerkenraad, ds. Greteke de Vries
Programma Levenskunst 2014-2015 TuinzaalavondenDe programmacommissie organiseert zes filosofische tuinzaalavonden, maar heeft nog niet alle sprekers gevonden. 18 september, prof. dr Paul van Tongeren - gezaghebbend auteur van het Leven is een kunst, Over morele ervaring, deugdethiek en levenskunst -met een introductie en toespitsing op de Hoop; 16 oktober en 20 november zijn de sprekers nog niet bekend; 26 februari dr Miriam van Reijen - filosofe, over Voorzichtigheid vanuit het denken van Spinoza; 19 maart nog niet bekend; 16 april, dr Wilken Veen – theoloog, over Moed, n.a.v. sterfdag van Dietrich Bonhoeffer. De laatste deugd, de caritas (liefde, barmhartigheid) wordt smaakvol uitgewerkt met een grote maaltijd op 21 mei o.l.v. Vanessa van Koppen-Enters, van Sacré cuisine uit Den Haag. Kinderkring en kerkdiensten Vooral op de zondagen waarop ook de kinderkring samenkomt zal het thema Levenskunst vanuit bijbels perspectief gekleurd worden. Data: 14 september, 5 oktober, 26 oktober, 9 november (Sint-Maartenviering - middag ), 30 november, 11 januari , 25 januari , 15 februari (Avondmaal ), 8 maart, 29 maart (Palmpasen). Verhalen die in de kinderkring verteld gaan worden zijn: ‘Het verloren schaap’ – Hoop; David spaart het leven van koning Saul in de spelonk’ – Rechtvaardigheid; ‘David en Goliath’ – Moed; ‘Koning Salomo met het kind en twee moeders’ – Voorzichtigheid; ‘Jozef verklaart de dromen van de farao’ – Geloof; ‘De barmhartige Samaritaan’ – Naastenliefde. Een serie Huiskamerbijeenkomsten (niet alleen praten, ook samen kunstzinnig aan de slag?) in de eerste maanden van 2015 Enkele gespreksgroepen vanuit spiritueel perspectief: L.J. van Holk, Levenskunst o.l.v. ds De Vries; Anselm Grün, Het grote boek van levenskunst, in Trioverband. -7-
Het voelt echt goed Op 10 september a.s. verschijnt bij uitgeverij Boekencentrum een klein boekje van de hand van Ds. Tom Mikkers, algemeen secretaris van de Remonstranten.
Het boekje heet: Het voelt echt goed met als ondertitel: Spiritualiteit van de verdraagzaamheid. De uitgever schrijft in de aankondi ging: “In onze samenleving staan groepen mensen nog altijd tegenover elkaar. Hoe kunnen we de impasse doorbreken? In dit boekje brengt Tom Mikkers het thema verdraagzaamheid op een persoonlijke, concrete manier dichtbij. ‘Met z’n allen tegen één’ is net zo griezelig als het scanderen van ‘min der, minder, minder’ in een café – vindt Mikkers. We zullen het met elkaar moeten uithouden, ook als mensen fundamenteel anders zijn dan wijzelf. En het leven geeft ons daartoe alle gelegenheid. In het niemandsland waar het leven ingewikkeld wordt, het niet echt goed voelt en het er echt op aan komt, kunnen we leren om de ander te omhelzen zoals hij of zij is. Niets is dan
Naar Psalm 1
Historiezucht
Was het mij beter gegaan als ik niet had gedacht, niet had verwacht dat u was? – niet bij dag en bij nacht? Had ik u niet moeten missen? Beter de boom geweest die staat, niet denkt, wortels drenkt in water, niet in hoop als ik? Wie kan het zeggen, wie kent hier de grond? Niet ik bedenk de boom die om mij ís: uw loof, uw luister. Uw naam: wind tussen de bladeren die ís om mij begonnen. Lloyd Haft
ZATERDAG 20 september, 14.00 uur In de Tuinzaal zal op 20 september, om 14.00 uur dr. Marita Mathijsen (eme ritus hoogleraar Moderne Nederlandse letterkunde aan de UvA) spreken over haar laatste boek Historiezucht, de obsessie met het verleden in de 19e eeuw. Dr. Mathijsen is uitgenodigd door “Kunstwerk”, een museumclub van oud-studenten van de Hogeschool Holland. Entree: € 10,00; Kunstwerkleden beta len € 7,50. Koffie of thee inbegrepen. Meer informatie volgt op het prikbord. Iedereen is welkom.
-8-
meer wat het lijkt.” Tom Mikkers werd tot deze publicatie gebracht toen ook aan hem werd ge vraagd een bijdrage te leveren aan de speciale kerkdienst tegen racisme en over verdraagzaamheid die op 23 mei jl. in Den Haag werd gehouden in re actie op de “minder, minder, minder”- toespraak van Geert Wilders na de Gemeenteraadsverkiezingen. Zijn bij drage dwong alom veel respect af. Voor dagblad Trouw van 18 augustus jl. schreef Tom Mikkers al een uitge breide voorpublicatie, die o.a. via de sociale media ruim werd besproken. Paperback van 96 pagina's ISBN: 9789021143750 Prijs € 8,95
Het grote boek van levenskunst
Gespreksgroep over Het grote boek van levenskunst door Anselm Grün o.l.v. de predikanten van de Doopsge zinde Gemeente, de Remonstrantse Gemeente en de Vrijzinnigen Neder land (NPB) data: 5 en 19 feb en 5 maart 2015, 20-22 u, in de Remonstrantse Kerk. Later ontvangt u hierover meer informatie.
Oriëntatiecursus Voor hen die zich wegwijs willen maken in de organisatie en achtergron den van onze gemeente, in de geschie denis van de Remonstrantse Broeder schap, in remonstrantse theologie en spiritualiteit bied ik ook dit jaar weer deze cursus aan. In overleg met de potentiële deelne mers zoeken we een aantal geschikte dagdelen. De cursus is verplicht voor hen die lid willen worden van onze gemeente; voor vrienden en belang stellenden is het een goede gelegen heid om zich nog eens wat verder te oriënteren. U kunt zich aanmelden voor 1 oktober:
[email protected], 06 103 25 1267 ds. G.A. de Vries
Maandagochtendkring over Levenskunst
Heeren van de Tuyn
Een beeldschoon boekje las ik van de hand van de remonstrantse theoloog L.J. van Holk (1893-1982), predikant te Schoonhoven, Gouda, Utrecht, Leiden, Amsterdam, en hoogleraar Wijsbegeerte van de godsdienst in Leiden. Het boekje heet Levenskunst (1949 eerste druk) en staat in onze kerkbibliotheek. Het is prachtig van taal, de zinnen leiden de lezer met een ouderwetse uitvoe righeid en grote nauwkeurigheid van de ene gedachte naar de andere. Van Holk brengt een ordening aan in manieren om vreugde te vinden in het leven, onder alle omstandigheden. Hij denkt aan: harmonische activiteit; bedwingen van weerstand; heroïsche inzet voor het allerhoogste; lijdenskracht in de ure der duisternis; stervensbereidheid; verwachting der eeuwige vreugde, en in alle strijd bewustwording dat het leven in dienst aan God tevens mede-zijn in Gods Zijn is. Heel concreet onderzoekt hij de talenten die een mens nodig heeft voor levens kunst en die met elkaar geïntegreerd dienen te worden, en wat nodig is als het leven tegen de stroom in geleefd moet worden. Ook onder grote lijdensdruk (slechte gezondheid, armoe, verkilde levensverbintenis, onbevredigend werk) is levenskunst zeer wel mogelijk. Wat levenskunst in de weg kan staan bespreekt hij met een diep begrip van wat zich in en tussen mensen kan afspelen. Van Holk heeft niets met een levenskunst die gestoeld is op het vinden van maximale voldoening in een in zichzelf zinloos bestaan, maar alles met het vinden van een levensweg in een door God gedragen bestaan. Het boekje is hier en daar antiquarisch te verkrijgen en we kunnen het vast ook wel lenen uit de bibliotheken van andere remonstrantse gemeentes. Hierover graag met mij overleg. En kopieerapparaten zijn er ook nog. In deze maandagochtendkring (vorig seizoen voor het eerst met acht keer de Ad Remspecial) lezen we met elkaar tekstfragmenten uit een groter aantal pagina’s (max 20 per keer) die we, als het even kan, thuis gelezen hebben. Het gaat om zeven maandagochtenden van september – april, eventueel nog één in mei; van 10.30 u (koffie), 10.45 u – 12.30 u, in de Tuinzaal. 22 september: kennismaking, introductie van het boek (hoofdstuk 1, 2 en 3 – hoeven niet gelezen te worden) en lezen van tekstfragmenten uit deze eerste hoofdstukken. 27 oktober, hoofdstuk IV, Het besteden der vijf talenten. 24 november, hoofdstuk V, Tegen de stroom op 26 januari, hoofdstuk VI, Boven onszelf uit 23 februari, hoofdstuk VII, Van de lijdzaamheid 23 maart, hoofdstuk VIII, De gang naar de dood 20 april, hoofdstuk IX, De verwachting van het eeuwige leven. Graag aanmelden (liefst per mail) bij ds De Vries:
[email protected]; tel. 06 103 25 127 Ds. G.A. de Vries
De eerstvolgende bijeenkomst zal zijn op vrijdag 5 september, zoals ge woonlijk van 16.30 tot 18.00 uur, dit keer weer in de Tuinzaal. Afgelopen keer is de naam van de nieuwe, uit Naarden, Bussum en Mui den te vormen gemeente besproken. Er waren in totaal 13 suggesties, va riërend van Gooilands Kroon en Gooi mere tot en met BeNeM. Na stemming werden Vestingerland van Kees Dik ken en GooiVecht Noord van Egbert Berkhoff als nr. 1 en 2 aangewezen met Nieuw Naerdinck als runner-up. Kees van Dongen Torman heeft aan geboden om op 5 september de stelling in te leiden. Hij neemt de indrukwek kende speech van minister Timmer mans voor de VN als voorbeeld voor een discussie over : ‘Wat is de invloed van een speech, c.q. woorden, op de desbetreffende gebeurtenissen’. De keren erna zullen vallen op de vrijda gen 3 oktober met een stel ling van Gijs Kolff, op 14 november (7 november is Ko ningsbeurs) en op 12 decem ber (5 december is Sinterklaas). De gebruikelijke nasi rames-maaltijd is gepland op vrijdag 9 januari 2015. Mijne Heeren, denk er s.v.p. aan bo vengenoemde data alvast in jullie agenda te zetten! Voor informatie kan men bellen/mailen naar Wim Aten (tel. 6942132 /
[email protected]) W. Aten
Dinsdag 9 september van 10.00 tot 11.30 uur Tijdens deze Tuinzaalochtend zal Karel van Dam, emeritus hoogleraar aan de Faculteit Exacte Wetenschap pen, spreken over Lichaam en Geest. Een onderwerp uit zijn vakgebied, dat hem na aan het hart ligt. Hij schrijft hierover: In de eerste helft van de twintigste eeuw ontwikkelde de jezuïet en paleontoloog Teilhard de Chardin
selen in de materiële biologie, maar ook die van de geest en het bewustzijn. U bent allen van harte uitgenodigd voor deze interessante en boeiende lezing. Koffie staat klaar om 9.45 uur, een bijdrage wordt gevraagd van € 2. In dien u vervoer wenst, graag twee dagen tevoren bellen: tel. 035 6919586 of 6945372 Tijn Kappelle
Tuinzaalochtend
een theorie over de ontwikkeling van het bewustzijn, als deel van het evolu tieproces. Zijn publicaties werden door de katholieke kerk op de index ge plaatst en pas een halve eeuw later werd de waarde van zijn werk breder erkend. Met behulp van de moderne natuurwetenschappen kan zijn visie uitgebreid worden tot een geloofwaar dig beeld van het ontstaan en de ont wikkeling van niet alleen de verschijn -9-
Communicatie De Bijbel voor ongelovigen Bijbelleeskring o.l.v. ds De Vries In deze Bijbelleeskring lezen we dan schrift ook heen en weer: tussen de oorspron In de Nelleke Lampenhoek ligt een Communicatieschrift. Hierin kan ie dereen schrijven over kwesties (rond deze kerk) waar men geen raad mee weet. Wie moet ik dit vragen/zeggen? Wie gaat hierover? Vragen, ideeën, opmerkingen, aanmerkingen, verloren of gevonden voorwerpen enz. De Kaatjes kunnen dagelijks uw vra gen lezen, beantwoorden of doorgeven aan degenen die hier het antwoord op weten of er mee aan de slag gaan. de Kaatjes
Vrouwen van de Kaemer De zomer van 2014 was vaak warm en vol emoties. Het is (bijna) september. Het begin van een nieuw wintersei zoen.
Guus Kuijer (1942) schreef inmid kelijke tekst uit de Bijbel en de literai re toe-eigening van Guus Kuijer (en dels drie delen De Bijbel voor ongelovigen. Op 23 september spreekt hij in de Wilhelmi nakerk in Bussum. Althans: hij zal voorlezen uit eigen werk (zie elders in deze nieuwsbrief). Kuijer was leraar in het basisonderwijs en is auteur van een flink aantal liefde volle en geestig geschreven kinderboe ken. In deze serie over/vanuit de Bijbel interpreteert hij op eigen wijze verha len uit de Bijbel. Dat is op zich niet zó bijzonder - Nicolaas Matsier en Meir Shalev, bijvoorbeeld, gingen hem daarin voor. Maar het is telkens op nieuw verrassend wat schrijvers die niet als gelovig bekend staan in de Bijbel opmerken, vaak zonder voorge geven theologische of spirituele sja blonen. Zij leggen met een vrije blik onontdekte lagen in een tekst bloot, maar ook: door hun eigenzinnige en dus creatieve aanpak kan er van alles gebeuren tussen tekst en lezer.
Matsier, Shalev). Wat doet deze onor thodoxe benadering van de Bijbel met ons? Geeft deze leeswijze een beteke nisverrijking van de Bijbeltekst, en van ons eigen leven? Als we erg creatief zijn kunnen we ook een klein Bijbel gedeelte als bron gebruiken voor een eigen te schrijven tekst! We lezen (stukken uit) deel 1 van De Bijbel voor ongelovigen, Het begin, Genesis. Aanschaf of lenen van het boek wordt aanbevolen. De bijeenkomsten zijn op: 23 septem ber, startavond in de Wilhelminakerk, Brinklaan in Bussum, 20.00 u, toegang 5 euro Daarna: 6 oktober, 3 november, 1 de cember, 5 januari, 2 februari, 2 maart, 20-22 u, Tuinzaal Remonstrantse kerk. Belangstellenden van buiten de ge meente betalen voor deze kring € 25 . Aanmelden bij ds De Vries, g.a.de
[email protected], 06 103 25 127
De Tuinzaal
Als Vrouwen van de Kaemer komen wij weer bij elkaar op maandag 15 september om 14 uur: Film en maal tijd. De film: Marina laat de weder waardigheden zien van een familie uit Italië. Zij hebben geen werk en bouwen een nieuw leven op in België. Een buitengewoon boeiende en positieve film. Na de film als vanouds een Chi nees-Indische maaltijd. U kunt zich opgeven tot 8 september bij: Bertha van Kuijk : 6951522 Ineke Finkensieper : 6950783 Walda Arisz : 6910049 Tot 8 september! Walda Arisz
Onder aansturing van onze kerkmees ter heeft in de zomerperiode de vloer van de Tuinzaal een hele grondige opknapbeurt gehad. Met het in de vakantieperiode kort wegvallen van het intensieve gebruik van de Tuinzaal ontstond eindelijk de mogelijkheid de houten vloer stevig onder handen te nemen. De oude laklaag, die mogelijk al ruim 25 jaar aanwezig was, is na grondig onderzoek en advies geheel verwij derd. In plaats daarvan heeft het hout nu een bewerking met speciale olie gekregen, die jaarlijks herhaald kan worden. In diezelfde periode zijn en passant ook de gordijnen maar eens afgenomen
en gewassen: het waswater daarvan willen we u maar niet laten zien.
Een Tuinzaalvloer die weer ‘leeft’. A. Overdiep
Afwezig De predikant is afwezig van za 27 tot en met dinsdag 30 september ivm een boekpresentatie in Roemenië (= va kantie); en daarna 2 dagen voor na - 10 -
scholing Geestelijke Begeleiding. In geval van nood kunt u contact opne men met de kerkenraad.
CCIV / Raad van Kerken CCIV: Dinsdag 23 september is de openings avond van het cursus seizoen 2014 – 2015. Een bijzondere avond waarop de be kende schrijver Guus Kuijer zal voor lezen uit zijn pas verschenen reeks “de Bijbel voor ongelovigen”. De avond begint om 20.00 uur in de
Wilhelmina Kerk. Na afloop, rond 21.00 uur is er tijd voor napraten onder het genot van een glaasje. Entree 5,- euro ( incl. consumptie). Kaarten zijn bij boekhandel Los ver krijgbaar en aan de zaal. Antonius Hof: De gespreksmiddagen beginnen weer
op 23 september ’s middags om 14.30 uur in de kapel van Antonius Hof. Zuster Jacqueline van Breemen en Ineke Hooft zullen vertellen over het kloosterleven in Mariënburg. De zusters, die nu nog in Mariënburg wonen, gaan in 2015 verhuizen naar Amersfoort.
van ds. Willemien van Veen-de Graeff. Voor de verkoop kunt u ook boeken inbrengen, maar ALLEEN MODER NE BOEKEN VAN NA 2008 die er nog goed uitzien. Vanaf zondag 31 augustus staat er in de kerkenraadska mer naast de boekenkast aan de linker
wand een doos waarin u zulke boeken kunt deponeren. U kunt ook contact opnemen met ons. Hillie Hepp :
[email protected] of 035-6940076 en Lenneke Ingenege ren:
[email protected] of 035-6935614
Boekenverkoop Na de dienst van zondag 19 oktober houdt de bibliotheekcommissie een boekenverkoop ten gunste van de bibliotheekkas. Het gaat om de ver koop van gekregen boeken die we niet in onze bibliotheek opnemen. Het zijn voornamelijk boeken die we ontvingen
Roosters september 2014 7 sept 14 sept 21 sept 28 sept 7 sept 14 sept 21 sept 28 sept
Kerkenraad: 1e dienst: mw Van den Burg mw Iordens mw Groenewegen mw Geertsema Collectebestemming: Kruispost Amsterdam Exodus Voedselbank NrdBsmHilvMt IKV - Pax Christi
Kerkenraad: 2e dienst: mw Treep hr Van Altveer mw Scheepvaart mw Ansenk Collectanten: hr Noordhuis en diaconielid mw Ter Veld en diaconielid mw Scheer en diaconielid hr J Schreuder en diaconielid
organist: H. Huibers H. Huibers H. Huibers H. Huibers Diaconielid: mw Peijster mw Hartman mw Gardner hr Meuter
7 sept 14 sept 21 sept 28 sept
Koffiedienst: Kaatjes geen koffiedienst mw Hoogendorp, mw Fiolet mw Van der Lee, mw Kock
Kanselbloemen: mw Bakker mw Fijn van Draat mw Binsbergen mw Tiel
Crèche/oppas: elke zondag Boekentafel: 14 september
Vervoer: s.v.p.voor zaterdag het dienstdoend diaconielid of collectant bellen. Telefoonnummers: hr Meuter 6930333, hr Rasch 6917221, hr Hagen 6949063, hr Noordhuis 6920146, hr S. Schreuder 06-19500100, mw Niermeijer 6910458, hr Brak 6944060, mw Wullink 6942765, mw Hoogendorp 6947461 - 11 -
KERKDIENSTEN september 2014 7 sept. 14 sept. 21 sept. 28 sept. 5 okt.
Ds. E. Swinkels-Braaksma Ds. G.A. de Vries Ds. G.A. de Vries geen kerkdienst Ds. A.S. Lenselink
start Kinderkring vredesdienst Lezing W.J. Otten over Dankbaarheid
Aanvang kerkdiensten 10.30 uur tenzij anders vermeld Luister mee online: ga naar www.kerkomroep.nl vul in bij plaatsnaam Bussum en klik dan aan Remonstrantse Kerk
Vooraankondiging van KONINGSBEURS op 6 en 7 november a.s!!!! Volgende Nieuwsbrief meer informatie
Indien onbestelbaar retour: Nieuwe ‘s-Gravelandseweg 19/c, 1405 HK Bussum
- 12 -
