Agendapunt_9 Ingekomen stukken en mededelingen B&W-vergadering d.d.
Besluit:
MEMO Documentnummer Aan
1 2 APR. 2016
Vo~~nisgeving aangenomen en deze ter kennisname aanbieden aan de raadscommissie ·.
~
2016\ 6277 De raadscommissie
~iq
Kopie aan
Het college van B&W Wijk- en Stadsbeheer
Van Afdeling
r
Datum Onderwerp
5 april 2016 Zonnepanelen op gemeentelijk vastgoed (motie bij Startnotitie energieneutraal)
Inleiding Tijdens uw raadsvergadering op 17 december 2015 heeft u bij de behandeling van de Startnotitie Een energieneutraal Veenendaal in 2035 een motie aangenomen om te onderzoeken hoeveel panelen er geplaatst kunnen worden op gemeentelijk vastgoed en welke investeringen en rendementen dit met zich meebrengt. Er is afgesproken dat het onderzoek globaal wordt uitgevoerd. Het onderzoek is grotendeels gebaseerd op gegevens die zijn te vinden op veenendaal.zonnekaart.nl Voor de scholen is ook geput uit een onderzoek dat in 2014 is uitgevoerd . De investeringen die worden aangegeven gaan alleen uit van de plaatsing en de aanschaf van de panelen . Eventuele benodigde werkzaamheden aan het dak, zijn hierbij niet meegenomen. Beschikbaar dak voor PV (aantal)
Investeringskosten (€)
Functies van gebouwen 2
Sportlocaties MFA, Maatschappelijk vastgoed en cultuur Gemeentelijke organisatie Scholen
2
3024 x 1,6 m = 4838,4 m
1
2
1399 x 1,6 m =2238,4 m
2
Beperkt
480.388 beperkt
5728 x 1,6 m2= 9164,8m 2
Brandweer
829.601
273 x 1,6m = 436,8 m
2
2
1.781.998 35.215
2
Ruimte voor 16.678 m aan zonnepanelen Er zijn op het dak van het gemeentehuis, MFA Panorama, Ontmoetingshuis en de Cultuurfabriek zonnepaneelsystemen aanwezig. Deze systemen leveren een hoeveelheid elektriciteit die gelijk is aan de elektriciteitsbehoefte van bijna 70 huishoudens. Op de daken van het overige gemeentelijke 2 vastgoed is plaats voor 16.678 m aan PV panelen (elektriciteitsbehoefte van 729 woningen). Een investering van 3,1 miljoen met een rendement van 10 tot 12% Volgens de zonnekaart gaat dit om een totaal investeringsbedrag van 3,1 miljoen . De zonnepanelen hebben een terugverdientijd van 8 tot 10 jaar volgens veenendaal.zonnekaart.nl. Dit staat gelijk aan een rendement van 10 tot 12 %. De financiering kan plaatsvinden door de gemeente, de gebruikers, energiedienstbedrijven, crowdfunding of inwoners binnen de postcoderoos van het gebouw.
1
Bron: Haalbaarheidsonderzoek uit juni 2014
Raadhuisplein 1 • 3901 GA Veenendaal • Postbus 1100 • 3900 BC Veenendaal lel. (0318) 538 538 • Fax (0318) 510 414 •
[email protected] • www.veenendaal.ni •
Als we kijken naar de rol van de gemeente en het PV potentieel dan hebben sportlocaties de meeste potentie. Daarna zijn scholen interessant voor een aanpak waarbij de rol van de gemeente om PV te realiseren lastiger is, omdat de gemeente afhankelijk is van besluiten van het schoolbestuur. Wat gaat de gemeente doen? Zonnepanelenproject Ondernemend Veenendaal Ondernemend Veenendaal heeft de gemeente uitgenodigd om deel te nemen aan haar zonnepanelenproject Van de gemeentelijke vastgoedobjecten bleek Sportlaan 1-3 (zwembad en sporthal) te kunnen voldoen aan de voorwaarden van de SDE-subsidieregeling, een voorwaarde voor het slagen van het project. Op de Sportlaan 1-3 lijkt plek om 1965 zonnepanelen te plaatsen. Stichting Sportservice, als exploitant van de gebouwen, heeft geen bezwaren tegen het plaatsen van zonnepanelen op het dak. Zij zijn bereid de energie van deze panelen af te nemen. In juli weten we of de SDE subsidie wordt toegekend. Ondernemend Veenendaal is met een bijdrage van de gemeente van start gegaan met een project voor de realisatie van zonnepanelen op bedrijventerreinen in Veenendaal. Met het project van Ondernemend Veenendaal wordt zonne-energie aantrekkelijk gemaakt voor de dakeigenaren. Door verschillende daken te bundelen tot één grootschalig project kan de subsidieregeling Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+) van het Rijk gecombineerd worden met voordelen van projectfinanciering. Deze combinatie maakt het plaatsen van zonnepanelen voor veel dakeigenaren en ook voor ons als gemeente financieel aantrekkelijk. Binnen het project kunnen dakeigenaren kiezen voor plaatsing van zonnepanelen en het gebruiken van de opgewekte stroom, zonder dat zij een investering hoeven te doen. Ook kunnen de dakeigenaren ervoor kiezen om wél te investeren en daarmee een goed rendement behalen.
Overige acties Voor alle nieuwe gebouwen die nu door de gemeente worden opgeleverd, gaan we uit van het concept energieneutraal en zorgen dat daken maximaal benut worden voor zon ne-energie. Uitdagingen zijn de bestaande budgetten en de wijze waarop het beheer van dergelijke gebouwen moet plaatsvinden.
Dit jaar onderzoeken we of de aanpak van Ondernemend Veenendaal ook geschikt is voor gebouwen met andere gebruiksfuncties en voor gebouwen die qua verbruiksaansluiting niet helemaal voldoen aan de SDE-subsidievoorwaarden. Voor de overige bestaande gebouwen, moeten we onderzoeken welke rol de gemeente wil of kan spelen bij de plaatsing van de panelen en de ondersteuning die we gaan geven aan de gebruikers van ons gemeentelijk vastgoed. Om een aantal voorbeelden te noemen: de gemeente kan het dak beschikbaar stellen voor zonnepanelen van de gebruikers, een goedkope geldlening beschikbaar stellen aan gebruikers voor aanschaf van de zonnepanelen, zelf de zonnepanelen aanschaffen en de energie in de huurprijs van het gebouw opnemen. De diverse acties worden zoveel mogelijk in het kader geplaatst van de plannen die de gemeente heeft met betrekking tot het gemeentelijk vastgoed (beheerplannen, accommodatie beleid e.d.). En uiteindelijk vastgelegd in het vijfjarig programma dat wordt opgesteld voor een energieneutraal Veenendaal in 2035. Bijlage : Notitie Zonnestroompanelen (PV) op gemeentelijk vastgoed Veenendaal
2
April2016
Notitie Zon nestroompanelen (PV) op gemeentelijk vastgoed Veenendaal Eginhard Rot (Omgevingsdienst Regio Utrecht)
Legenda
••
Zeer geschil
Gemeentehuis
Ontmoetingshuis
Panorama
Cultuurfabriek
I
~ I
r
Geschikt dakoppervlak voor PV in Veenendaal
april 2016
Samenvatting Op de daken van het gemeentelijk vastgoed is plaats voor 16.678 m 2 aan PV panelen. Dit gaat om een investeringsbedrag van 3,1 miljoen. Ruim 8% van het totale potentieel is gerealiseerd. Als we kijken naar de rol van de gemeente en het PV potentieel dan hebben sportlocaties de meeste potentie. Er wordt al concreet gekeken naar het leggen van zonnepanelen op zwembad De Vallei en sporthal Sportlaan 1-3. Daarna zijn scholen interessant waarbij de rol van de gemeente om PV te realiseren lastiger is. De meeste daken zijn zeer geschikt en hebben een terugverdientijd van 8 à 9 jaar volgens de www .zonnekaart.nl. Voor het financieren van PV panelen is in dit document een aantal voorzetten gedaan.
1.
Zonnepanelen (PV) op gemeentelijk vastgoed Veenendaal
In de motie van 17 december 2015 is gevraagd om te onderzoeken hoeveel zonnepanelen geplaatst kunnen worden op de gebouwen behorend tot het gemeentelijk vastgoed, de kosten en het rendement. In deze notitie wordt hierop antwoord gegeven en inzicht in gemeentelijk vastgoed en financieringsvormen.
1.1
Wat ligt er al?
Op initiatiefvan de gemeente zijn PV systemen gerealiseerd op het gemeentehuis, MFA Panorama en het Ontmoetingshuis. Op de Cultuurfabriek is een PV systeem geïnstalleerd op initiatief van de beheerstichting. In het onderstaande overzicht is het aantal PV panelen en de opwek weergegeven . De opwek is soms werkelijk gerealiseerd en soms berekend. 2
Locatie
Aantal en in m PV-panelen
Gemeentehuis
55 1 (80m 2 )
Opwek per jaar kWh
8713 (werkelijke productie)
Ontmoetingshuis
374 (598m 2 )
95931(specificaties)
MFA Panorama
344 (550m 2 )
76316
Cultuurfabriek
totaal
155 (248m
2
928 (1485m
)
34387
2
215347
)
Tot op heden is ruim 8% van het totale potentieel PV panelen gerealiseerd. Dit is een stroomvoorziening voor bijna 70 huishoudens. Hieronder is weergegeven wat het totale potentieel is van het gemeentelijke vastgoed in Veenendaal.
1.2
Wat kan er nog?
Het gemeentelijk vastgoed is opgedeeld in categorieën gebouwen op basis van de beheerdersrol van de gemeente. Voor Schoolgebouwen is in juni 2014 een apart onderzoek uitgevoerd . Voor de andere categorieën is het dakoppervlak voor m 2 PV met behulp veenendaal.zonnekaart.nl bepaald. Tabel 2 geeft een eerste indruk van het potentieel.
1
2
Op het gemeentehuis zijn niet alle panelen 1,6m groot. Het aantal wijk dus af van de werkelijke situatie.
Omgevingsdienst regio Utrecht
pagina 2
april 2016
Geschikt dakoppervlak voor PV in Veenendaal
Tabel2: het PV potentieel van de gemeentelijke gebouwen Investeringskosten (€)
Functies van gebouwen
Beschikbaar dak voor PV (aantal)
Sportlocaties
3024 x 1,6 m = 4838,4 m
MFA, Maatschappelijk vastgoed en cultuur Gemeentelijke organisatie
1399 x 1,6 m =2238,4 m 2
€480388
Zie uitleg "cluster nader toegelicht" 2 5728 x 1,6 m2= 9164,8m
beperkt
Scholen
2
Brandweer
2
2
2
2
273 x 1,6m = 436,8 m
2
€829601
€1781998 €35215
2
Totaal is er dus plaats voor 16.678 m aan PV-panelen op het gemeentelijk vastgoed. Uitgezonderd scholen is via veenendaal.zonnekaart.nl het dak potentieel voor PV bepaald. De PV systemen die in het potentieel zitten zijn volgens zonnekaart allemaal zeer geschikt (terugverdientijd van 8 of 9 jaar) uitgezonderd één sportlocatie. Deze is geschikt (terugverdientijd van 10 jaar). De zonnekaart is gebaseerd op een nauwkeurig hoogtebestand (AHN2) van Rijkswaterstaat. De zoninstralingskaart geeft een nauwkeurig beeld van de dakdelen die voldoende zoninval hebben. Hierbij wordt rekening gehouden met oriëntatie en dakhelling. Dakdelen met teveel schaduw door bomen of door ongunstige oriëntatie zijn automatisch uitgefilterd en worden niet meegenomen in de berekening. De uitkomsten zijn geijkt met historische weerdata van het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI). Op basis van de gegevens van de Zonnekaart kan worden bepaald: het geschikte dakoppervlak en het technisch potentieel om elektriciteit met PV op te wekken. Met het berekenen van de potentie is ook rekening gehouden met het gemeentelijke vastgoed beleid waarbij gekeken wordt naar de bestemming van de panden zoals "doorexploiteren", herpositioneren, strategisch, grondexploitatie, verkoop en afstoten/ slopen.
Voor het werkelijk potentieel moet nader onderzoek gedaan worden waarbij o.a. rekening gehouden wordt met de bouwkundige {draag)kwaliteit van de daken en beperkingen die kunnen volgen uit de monumentale waarde van een gebouw. Voor platte daken moet nader onderzocht worden hoe ver van de dakrand de panelen geplaatst kunnen worden en of er installaties op het dak staan waarop geen pv panelen geplaatst kunnen worden.
2.
Per cluster nader toegelicht
2.1
Sportlocaties (rol gemeente ++ & potentie pv +++)
De sportlocaties zijn sinds een aantal jaren ondergebracht bij Sportservice Veenendaal. De gebouwen zijn in eigendom van de gemeente maar Sportservice Veenendaal betaalt de energie en beheert de gebouwen. De sportlocaties bestaan voornamelijk uit gymzalen, sporthallen en zwembad De Vallei. Voor deze gebouwen geldt dat er veel potentie voor PV panelen is. Met betrekking tot
2
Bron: Haalbaarheidsonderzoek uit juni 2014 m.b.t. aantal PV op schoollocaties
Omgevingsdienst regio Utrecht
pagina 3
Geschikt dakoppervlak voor PV in Veenendaal
april 2016
grootverbruiksaansluitingen in het kader van de SDE+ 2016 subsidie wordt momenteel [maart 2016] een subsidieaanvraag voorbereid.
2.2
Maatschappelijk vastgoed en cultuur (rol gemeente +++ & potentie pv +)
Onder deze categorie valt theater Lampegiet en de buurthuizen. De verwachting is dat de gebouwen aangehouden worden door de gemeente. Het beheer en onderhoud valt onder de verantwoordelijkheid van de gemeente.
2.3
Gebouwen met meerdere gebruikers (rol gemeente + & potentie pv +)
Deze categorie gebouwen zijn verschillend o.a. met betrekking tot het beheer van de gebouwen. Het PV potentieel is onder multifunctionele gebouwen grotendeels gerealiseerd. Het pv potentieel dat overblijft is niet eenvoudig te realiseren. Hieronder is deze categorie nader uiteengezet. Het betreft het MFA ontmoetingshuis (Spiesheem), MFA panorama (Tinneweide), Rozenbottel (Laan der techniek), Cultuurfabriek en het Spectrum (Beide Kees Stipplein). Bij MFA ontmoetingshuis en de MFA panorama zijn PV panelen integraal meegenomen in het ontwerp en al gerealiseerd. Bij de cultuurfabriek zijn ook PV panelen geplaatst. De Rozenbottel wordt (deels) gesloopt waardoor de huidige pv potentieel onzeker is. Alleen op het Spectrum zijn kansen om in deze categorie panelen aan te brengen. Het Spectrum is een VVE waardoor het plaatsen van PV panelen besproken moet worden met alle betrokkenen.
2.4
Gemeentelijke organisatie (rol gemeente +++ & potentie pv +)
Voor de gemeentelijke organisatie geldt dat PV potentieel relatief makkelijk te realiseren is. De opwek komt ook direct ten goede aan de gemeentelijke bedrijfsvoering. De gemeentelijke organisatie is gehuisvest in het gemeentehuis en de gemeentewerf. Voor de gemeentewerf geldt dat er veel dakoppervlak beschikbaar is voor grote systemen. De komende vijf jaar zijn de gebouwen nog in gebruik maar daarna is het onzeker. Het gemeentehuis heeft al zonnepanelen op het dak. Er is nog beperkt ruimte over. Door installaties en andere obstakels op het dak lijkt het potentieel beschikbare dak al benut met zonnepanelen.
2.5
Scholen (rol gemeente + & potentie pv +++)
Voor Scholen is in 2014 een onderzoek gedaan naar PV panelen. Uit de rapportage haalbaarheidsonderzoek (24 juni 2014 ) met betrekking tot Zonnepanelen op scholen is per school zowel de technische als financiële haalbaarheid van een zon ne-energie installatie getoetst. Op basis van een bezoek aan de scholen en de actuele verrekenprijzen is een business case opgesteld waarin verschillende financieringsvormen worden toegelicht. Op basis van de resultaten uit dit onderzoek kunnen scholen gemakkelijk bepalen of plaatsen van zonne-energie haalbaar is. Van de 37 scholen waren er 31 geschikt om mee te nemen in de rapportage. Uit het onderzoek blijkt dat ruim 1.432.000 kWp, oftewel 5.728 zonnepanelen geplaatst kunnen worden. In 2014 was berekend dat dit om een investering van €1.781.998,- gaat. Aandachtspunt is dat per 1 januari 2015 het "budget" voor het buitenonderhoud en de aanpassing van primair onderwijsgebouwen overgeheveld is van gemeenten naar schoolbesturen. Scholen kunnen zelf keuzes maken wat betreft de besteding van gelden. Hiervan betalen ze onder andere de energiekosten en kunnen kiezen om PV-panelen aan te schaffen. Steeds meer besturen hebben de ambitie om verbeteringen aan te brengen in de kwaliteit van de onderwijshuisvesting en de gebouwen duurzamer te maken. Dit wordt o.a. gestimuleerd door ontwikkelingen zoals de opkomst van integrale kindcentra, onderwijskundige vernieuwingen, het kwaliteitskader huisvesting basisonderwijs, het frisse scholen programma en de 'Green Deal verduurzaming Scholen'.
Omgevingsdienst regio Utrecht
pagina 4
Geschikt dakoppervlak voor PV in Veenendaal
2.6
april 2016
Brandweer, begraafplaats en woningen
Het overige gemeentelijke vastgoed bestaat uit woningen, brandweer en begraafplaats. De brandweer is geschikt om PV op het dak te realiseren. Voor de begraafplaats is het onbekend wat er binnen vijf jaar mee gebeurt. Voor woningen geldt vanwege omvang, herpositioneren, strategisch (vanwege verkeersituatie) en verkoop niet interessant is voor de gemeente voor aanschaf van PV panelen.
3.
Financiering
Bij het realiseren van PV panelen in de gemeentelijke vastgoed is een belangrijk aspect het financieringsvraagstuk. Hieronder is een voorzet gedaan van mogelijkheden m.b.t. financiering voor PV panelen.
3.1
Eigen middelen A. B.
3.2
Binnen tien jaar is de investering terugverdiend . Een overweging kan zijn om eigen beschikbare middelen in te zetten Opzetten revolverend fonds. Eerst moet het fonds met geld gevuld worden. Dit kan bijvoorbeeld door de opbrengsten van energiebesparende maatregelen zoals PV panelen maar ook energiezuinig licht, en het optimaliseren verwarmen van een gebouw in een (revolverend) fonds te storten. Hieruit kunnen weer andere energiebesparende maatregelen gefinancierd worden. Voordeel van een revolverend fonds is dat inspanningen beloond worden in de vorm van meer budget dus meer besparingen.
Extern financieren Het is mogelijk voor scholen om 'goedkoop' geld te lenen. Dit kan in de vorm van schatkistbankieren (lage rente), reguliere banken en kredietverschaffers. Een mogelijkheid is groen financieren waarbij een lage rente voor leningen gevraagd worden die ingezet worden voor duurzame investeringen. D. Gebruiken geld van derden zoals subsidies, sponsoring en crowdfunding. C.
3.3
Eigendom (tijdelijk) afstaan E.
F.
Eigendom van installaties (tijdelijk) afstaan door bijvoorbeeld Green lease, huur en huur/koop. Het voordeel is dat het risico bij de derde partij ligt waarmee een contract aangegaan wordt. Nadeel is dat een gedeelte van de opbrengst van investeringen naar de opdrachtnemer gaat. Daken kunnen beschikbaar gesteld worden voor een zogenaamde Postcoderegeling. Door deze regeling kunnen inwoners van een wijk op een gemeenschappelijk dak in deze wijk op een financieel rendabele manier aan de slag met lokaal en duurzame energie. Dit is interessant voor inwoners die geen 'eigen' dak beschikbaar hebben voor PV panelen.
Omgevingsdienst regio Utrecht
pagina 5
