40%
FACTS & FIGURES
03 04
04 05
05 06
06 07
07 08
08 09
09 10
2014
10 11
11 12
12 1 13
13 14
Colofon Platform Bèta Techniek Lange Voorhout 20, 2514 EE Den Haag Postbus 556, 2501 CN Den Haag (070) 311 97 11
[email protected] www.platformbetatechniek.nl Procesbegeleiding: Jacqueline Kooij Bron cijfers: www.kennisbankbètatechniek.nl mei 2014 © Platform Bèta Techniek Auteursrechten voorbehouden. Gebruik van de inhoud van deze publicatie is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld.
FACTS & FIGURES
2014
Inleiding Er kiezen nu ruim twee keer zoveel meisjes in 4 havo en 4 vwo voor een natuurprofiel dan in het jaar 2000, stromen in 2013 26% meer studenten in hbo bètatechniekopleidingen in dan in 2002, en zijn sinds 2001 18 Centra voor innovatief vakmanschap in het mbo en 22 Centres of expertise techniek in het hbo gestart. Dit zijn enkele highlights uit deze
Gezien de aanhoudende tekorten aan
jaarlijkse publicatie van het Platform
bètatechnici op de arbeidsmarkt is er
Bèta Techniek, waarin de algehele
sinds 2004 door de Rijksoverheid vol
trends en resultaten van de afgelopen
ingezet op meer in-, door- en uitstroom
jaren in het bètatechnische onderwijs
in het bètatechnische onderwijs. Via
op een rij staan. Dit jaar in een nieuw
het - destijds daarvoor opgerichte -
“Techniekpact-jasje”, met in het tweede
Platform Bèta Techniek zetten scholen
deel nu ook de Facts & Figures per
en bedrijven zich al jarenlang succesvol
Techniekpact-landsdeel.
in om het bètatechnische onderwijs aantrekkelijker te maken voor jongeren. Ook landelijke organisaties zoals TechniekTalent.nu en de VHTO leveren hieraan een substantiële bijdrage. Naast de landelijke programma’s, die in dit boekje vooral aan bod komen, zijn er ook tal van succesvolle lokale en regionale initiatieven die belangrijke onderdelen vormen van de aanpak voor het stimuleren van meer jongeren in de bètatechniek. Met de ondertekening van het Techniekpact (2013) is een nieuwe fase aangebroken in het landelijke
2
Facts & Figures 2014 | Inleiding
bètatechniekbeleid. Vijfentwintig
aandeel van “vier op de tien”: 40%
stakeholders hebben zich samen
van alle afgestudeerden (vmbo,
gecommitteerd aan 22 landelijke
havo, vwo, mbo, hbo en wo) haalt
acties waarin DOEN centraal staat.
een diploma in een bètatechnische
Het Techniekpact is daarnaast door
opleiding. Naast kwantiteit wordt ook
een groot aantal andere betrokkenen
kwaliteit steeds belangrijker. Dit vertaalt
ondertekend. De vijf landsdelen, en
zich onder andere door steeds meer
de subregio’s daarbinnen, nemen een
aandacht voor excellentiebevordering
groot deel van de (regionale) uitvoering
en nieuwe, moderne vormen van
van het Techniekpact op zich. Het
het beroepsonderwijs in structurele
Platform Bèta Techniek ondersteunt de
publiek-private samenwerking. Het
landsdelen hierbij vanuit zijn landelijke
Platform is in dat kader gestart met een
expertise rol. De afgelopen jaren zijn
kennisprogramma voor de ontwikkeling
er goede resultaten behaald in het
van Centra voor innovatief vakmanschap
structureel vergroten van de instroom
en Centres of expertise, wat de komende
in het bètatechnische onderwijs. De
jaren verder zal worden uitgebouwd.
komende jaren zullen de partners van
Deze Facts & Figures geven inzicht aan
het Techniekpact deze verder uitbouwen,
alle stakeholders van het Techniekpact
versterken en verzilveren.
in de trends in het bètatechnische onderwijs, waar al grote successen
Het Platform Bèta Techniek heeft de
geboekt worden en waar nog kansen
ambitie om de komende jaren samen
liggen om uiteindelijk naar een goede
met het onderwijs, bedrijfsleven en
bètatechniek-balans te komen: vier op
overheid te komen tot een bètatechniek-
de tien! 3
4
Facts & Figures 2014 | Inhoud
Inhoud Inleiding
2
Deel I: Landelijke Facts & Figures
6
Primair Onderwijs
8
Voortgezet Onderwijs
12
(Voorbereidend) Middelbaar Beroepsonderwijs
15
Hoger Onderwijs
22
Deel II: Facts & Figures in de landsdelen
28
Landsdeel Noord
30
Landsdeel Noordvleugel
37
Landsdeel Oost
44
Landsdeel Zuidoost
51
Landsdeel Zuidwest
58
5
00 01
01 02
02 03
03 04
04 05
05 06
06 07
Facts & Figures 2014 | Deel I
DEEL I
LANDELIJKE FACTS & FIGURES 07 08
08 09
09 10
10 11
11 12
12 13
13 14
01
Sinds het jaar 2000 is ingezet op meer Wetenschap en Technologie (W&T) in het primair onderwijs. Vanaf 2004 is er breed stimulerend beleid gevoerd en zijn er vele landelijke en lokale programma’s en projecten in en voor het primair onderwijs. Er is hiermee zeker een goed begin gemaakt. Echter besteden Nederlandse basisscholen - ten opzichte van omliggende landen - nog altijd relatief weinig aandacht aan W&T 1. 1
Primair Onderwijs
2001 05 2001
2001: Start programma Verbreding Techniek
Basisonderwijs (VTB) (2002-2010) (met een
2005
landelijke doorstart in 2004) - basisscholen werden gestimuleerd lesmateriaal over techniek en wetenschap in te passen in het onderwijs.
2005: Uit onderzoek van de Onderwijsinspectie blijkt dat de
1
8
1
Facts:
meerderheid van alle basisscholen
• 2530 basisscholen hebben
aandacht aan techniek besteedt,
geparticipeerd = 1/3 van alle
maar met name incidenteel.
basisscholen in Nederland.
12 procent van de basisscholen
• Ongeveer een half miljoen
doet structureel aan
leerlingen is in aanraking
techniekonderwijs.31
gekomen met W&T.
3
Inspectie van het Onderwijs, (2005), “Techniek in het Basisonderwijs”.
Advies Verkenningscommissie Wetenschap en Technologie primair onderwijs, (2013), p.4
Facts & Figures 2014 | Deel I
Waarom W&T?
Facts & Figures
Uit onderzoek blijkt dat de natuurlijke
Op dit moment bestaat er geen een
interesse van kinderen voor W&T (en de
duidige jaarlijkse monitor om in kaart te
bijbehorende beroepen) verdwijnt als ze
brengen hoe het gesteld is met W&T in
daar niet voor hun zevende levensjaar op
het primair onderwijs. Kinderen op de
een positieve manier mee in aanraking
basisschool kiezen ook niet (zoals wel het
komen. Omdat kinderen op jonge leeftijd
geval in andere onderwijssectoren) voor
(nu vaak stereotype) beelden ontwikkelen
het vak/vakkenpakket W&T, waardoor
over W&T, die op latere leeftijd moeilijk
cijfers op leerlingniveau over wel/geen
zijn bij te stellen, is het van groot belang
interesse voor W&T op dit moment niet
om kinderen al op de basisschool een
beschikbaar zijn. Dit hoofdstuk probeert
goed beeld te geven van wetenschap en
daarom in grote lijnen een aantal
technologie2.
landelijke ontwikkelingen van W&T in het
2
Advies Verkenningscommissie Wetenschap en Technologie primair onderwijs, (2013), p.4
primair onderwijs op een rij te zetten.
2006 2006
2006: Start multidisciplinair wetenschappelijk
onderzoekprogramma TalentenKracht - onderzoek naar welke talenten jonge kinderen (3-12 jaar) vertonen op het gebied van W&T en hoe deze talenten verder gestimuleerd kunnen worden. Facts: • Ruim 1500 kinderen en meer dan tachtig instellingen (universiteiten, basisscholen en kinderdagverblijven) hebben geparticipeerd.
9
2008: Start VTB-pro programma (2008-2010)
2008: Start Kenniscentra
waarin de (aankomende) leraar in het basis
Wetenschap en Techniek (KWT’s)
onderwijs door middel van (na)scholing werd
voor het ontwikkelen en onderzoe-
geprofessionaliseerd in W&T.
ken van onderwijsinnovaties voor pabo’s en basisscholen op het
2008 gebied van W&T.
Facts:
• 19 pabo’s hebben geparticipeerd.
• 7311 pabostudenten zijn geschoold in W&T.
• 5464 zittende leraren zijn bijgeschoold in W&T.
• 1046 studenten van de pabo en technische hbo
opleidingen hebben samen geparticipeerd in 504 combistages.
2008
2009 2011 2011
2009
2011: Via regionale netwerken van bovenschoolse schoolbesturen primair onderwijs worden de basis
2009: Start 12 wetenschaps-
scholen gestimuleerd W&T te blijven aanbieden of te
knooppunten - samenwer-
implementeren in het onderwijs.
kingsverband tussen verschillende basisscholen en een
Facts:
(of meer) universiteit(en).
• 3000 zittende leraren zijn bijgeschoold in W&T.
Vaak is ook een pabo bij het
• 700 schoolleiders en –bestuurders zijn geholpen bij
knooppunt betrokken.
het ontwikkelen van kennis en een visie op W&T.
Doel is kinderen enthousiast
te maken voor de wetenschap,
2011: Bureau Top en TechniekTalent.nu starten
door kennis uit te wisselen.
met de Techniekcoaches; (ex-)werknemers uit de
technische sector geven op basisscholen voorlich-
ting over hun vak en assisteren bij het uitvoeren van technieklessen. 10
Facts & Figures 2014 | Deel I
2013: Advies verkennings
2013: Stichting Leerplan
commissie W&T in het primair
Ontwikkeling (SLO) krijgt in het
onderwijs - maak van W&T géén
kader van het Techniekpact de
apart vak, maar kies voor een
opdracht van het ministerie van
vakoverstijgende benadering.
OCW een leerlijn te ontwikkelen
Negen aanbevelingen, o.a.
voor W&T. Deze zal medio 2014
2013
rond het ontwikkelen van een
worden opgeleverd.
curriculum, opname van W&T
in het schoolbeleid van scholen,
meer samenwerking met bedrijven
2013: Ambitie Techniekpact - in 2020 hebben alle
en science centra en bijscholing
basisscholen in Nederland het vak Wetenschap &
van zittende docenten en opname
Technologie opgenomen in het lesprogramma. Het doel
van W&T op de pabo’s.
in 2016: 3.000 van de circa 7.000 basisscholen maken gebruik van de ondersteuning door het bedrijfsleven en
2013
het technisch hoger onderwijs om W&T te stimuleren.
2014
2014: Uit onderzoek onder pabo’s blijkt dat er redelijk veel aandacht is voor W&T. Wel liggen er nog uitdagingen.
2014
Er is nu veel variatie in de opleidingsprogramma’s W&T van verschillende pabo’s, er is nog niet altijd een bestuurlijk breed gedragen visie op W&T en (door)
2014: Uit onderzoek onder oud-VTB scholen blijkt dat relatief veel scholen erin
ontwikkeling W&T staat onder druk door o.a. tijdgebrek.51
5
esearchNed, (2014), “Wetenschap en Technologie op de pabo’s. R Een inventarisatie van de stand van zaken 2013”.
geslaagd zijn de aandacht voor W&T vast te houden. Twee derde
2014: W&T opgenomen in Strategische
van de scholen ervaart wel
beleidsagenda PO-raad 2014-2018. “De visie
belemmeringen bij de uitvoering.
op wetenschap en technologie kan worden
En - in de beleving van scholen
gebruikt in de (meerjaren)plannen van de scholen,
- is het aantal belemmeringen
om de leerlingen te stimuleren in ontdekkend
de afgelopen jaren eerder
leren, samen problemen oplossen, kritisch
toegenomen dan
afgenomen.41
denken, ondernemingszin, creativiteit en ICTgeletterdheid.”61
4
Regioplan, (2014), “Het perspectief voor het W&T onderwijs. Onderzoek onder voormalig VTB-scholen”.
6
O-raad, (2014), “Om de leerling. Beleidsagenda P 2014-2018”, p. 10.
11
02
Voortgezet Onderwijs
(havo/vwo)
In het voorgezet onderwijs (havo/vwo) kiezen steeds meer jongeren voor een bètatechnisch profiel; het zogenaamde natuurprofiel of N-profiel (de profielen Natuur & Techniek en/of Natuur & Gezondheid). Met dit profiel kunnen zij doorstromen naar een bètatechnische vervolgopleiding. Deze groei van de afgelopen jaren staat niet op zichzelf. Havo/vwo scholen hebben samen met bedrijven ingezet op het aantrekkelijker maken van de N-profielen:
Via het Universum Programma (2005-
De afgelopen jaren zijn er 83 havo/vwo
2010) hebben 183 havo/vwo scholen
scholen een Technasium geworden.
met succes gewerkt aan het vernieuwen
Op een Technasium staan via het vak
van hun bètatechnisch onderwijs aan
Onderzoeken en Ontwerpen (O&O) de
de hand van aandachtsgebieden zoals
bètavakken centraal. Het Technasium
onderwijsvernieuwing, profiel- en
werkt met praktijkgerichte opdrachten
studiekeuzebegeleiding, praktijk- en
die zijn geformuleerd vanuit de
beroepsoriëntatie en samenwerking in
beroepspraktijk en het hoger onderwijs.
bèta(bedrijfs)netwerken. De laatste jaren is, met name in de havo, In het bedrijvennetwerk Jet-Net, het
een aanzienlijk deel van de groei van het
Jongeren en Technologie Netwerk
aandeel van de N-profielen te danken aan
Nederland, participeren nu 169 havo/vwo
de groei van het aantal meisjes dat kiest
scholen, 84 bedrijven en 35 partners.
voor een N-profiel. Toch blijft er nog een
Elk Jet-Net-bedrijf werkt samen met een
groot potentieel binnen deze groep. Ten
of meer scholen om scholieren een reëel
opzichte van het totaal aantal leerlingen
beeld te geven van bèta en technologie
kiezen meisjes en allochtonen minder
en hen te interesseren voor een
voor een N-profiel. Via programma’s
bètatechnische vervolgopleiding.
van VHTO worden deze doelgroepen
12
Facts & Figures 2014 | Deel I
2004 / 2005
Aandeel leerlingen met N-profiel in havo en vwo
30%
havo
52%
2013 / 2014
39%
vwo
totaal havo/vwo
40% havo
48%
60%
totaal havo/vwo
vwo
Het aandeel bovenbouwleerlingen met een N-profiel is de afgelopen jaren aanzienlijk gestegen. In schooljaar 2013/2014 koos inmiddels 48% van havo en vwo vierdejaars scholieren voor een N-profiel. In 2004 was dit nog 39%. Op het vwo kiest tegenwoordig
60% van de leerlingen voor een N-profiel (52% in 2004), op de havo ligt dit iets lager en is dit 40% (30% in 2004). Figuur 1. Aandeel leerlingen met N-profiel t.o.v. totaal aantal leerlingen in havo en vwo 70% vwo
60%
totaal havo/vwo
50% 40%
havo
30% 20% 10% 0% 00 Jaar → 01
01 02
02 03
03 04
04 05
05 06
06 07
07 08
08 09
09 10
10 11
11 12
12 13
13 14
geënthousiasmeerd en krijgen ze een
wo ligt de laatste jaren constant rond
breder en beter beeld van bètatechniek.
de 55%. Doordat de afgelopen jaren steeds meer leerlingen voor een N-profiel
Het percentage leerlingen met een
kiezen zijn er ook steeds meer leerlingen
N-profiel dat met een diploma direct
beschikbaar voor het bètatechnische
het volgende jaar doorstroomt naar een
hoger onderwijs.
bètatechnische opleiding in het hbo of 13
De doorstroom van havo/vwo naar het
andere ingezet op regionale uitbreiding
bètatechnische vervolgonderwijs kan nog
van publiek private programma’s zoals
beter. Om de doorstroom te bevorderen
Jet-Net en Technasium. Als kwantitatieve
werken havo/vwo scholen samen met
doelstelling heeft het Techniekpact voor
hogescholen en universiteiten in de
het havo/vwo opgenomen: het aandeel
zogenaamde vo-ho netwerken.
leerlingen in havo en vwo dat kiest voor een N-profiel neemt toe naar 55 procent
Techniekpact
in 2015.
Met het Techniekpact wordt voortgebouwd op succesvolle initiatieven en wordt onder
Aantal leerlingen met een N-profiel in 4 havo/vwo
2004 / 2005 Havo
15.123
leerlingen
Aandeel meisjes havo/vwo binnen het N-profiel
VWO
19.461
leerlingen
2004 / 2005
35% havo
47% vwo
2013 / 2014 Havo
24.093
leerlingen
VWO
24.802
leerlingen
2013 / 2014
44%
havo
49% vwo
Het aandeel meisjes binnen het N-profiel is gestegen en hoewel meisjes nog altijd minder voor N-profiel kiezen dan jongens, kiezen er met name op de havo steeds meer meisjes voor een N-profiel in vergelijking met 2004. Op de havo kiest 35% van de meisjes tegenover 46% van de jongens voor een N-profiel. In 2004 koos slechts 20% van de meisjes op de havo voor een N-profiel, tegenover 39% van de jongens. Op het vwo kiest inmiddels 55% van de meisjes tegenover 65% van de jongens voor een N-profiel, in 2004 was dit respectievelijk 46% en 60%.
14
0
03
Facts & Figures 2014 | Deel I
(Voorbereidend)
Middelbaar Beroepsonderwijs Het laatste decennium is er sprake van een algehele opwaartse beweging in het onderwijs en in het voortgezet onderwijs is deze beweging zichtbaar in de toename van het aantal leerlingen in het havo en vwo en een afname in het vmbo7. Pas de laatste drie jaar neemt het aantal vmbo-leerlingen weer
licht toe. Steeds minder leerlingen zijn door deze
In het VMBO-Ambitie Programma (2006-
opwaartse beweging van de basisschool
2010) en het MBO-Ambitie Programma
door naar de route vmbo-mbo
(2006-2010) zetten deelnemende
gestroomd. Dit heeft ook zijn weerslag
scholen zich in voor aantrekkelijk
op de technische opleidingen. Klassen
bètatechnisch (v)mbo onderwijs met
worden kleiner en door de vaak kostbare
goede aansluiting bij de leefwereld van
techniekopleidingen dreigen steeds meer
jongeren. Het vmbo-programma telde in
techniekopleidingen te moeten sluiten.
2010 139 aangesloten vmbo-scholen, de
De afgelopen jaren hebben het vmbo en
helft van alle vmbo-scholen in Nederland
mbo samen met het bedrijfsleven extra
met minimaal een beroepsgerichte
ingezet op het vergroten van het aantal
technische afdeling. In het mbo hebben
techniekleerlingen; in de eerste jaren 3vooral 4 5 6 7vanuit de individuele school, de
28 ROC’s deelgenomen aan het programma, twee derde van alle ROC’s.
laatste jaren steeds meer in regionaal verband: 7
ECBO, (2013), Stromen en onderstromen in vo, mbo en hbo; Ontwikkelingen in leerlingenstromen door het Nederlandse onderwijsstelsel
4 5 6
15
Daarnaast is in 2007 in samenwerking
ontwikkelen. In totaal zijn er inmiddels
met Platform Bèta Techniek het
18 Centra voor innovatief vakmanschap
Vakcollege Techniek ontstaan, een
gestart. Daarnaast zijn er vanuit de
leerroute binnen het (v)mbo die jongeren
Centra in de topsectoren Agri & Food
in de gelegenheid stelt om een opleiding
en Tuinbouw & Uitgangsmaterialen 16
te volgen in de praktijk. Bij het Vakcollege
“meeting points” opgericht in het land.
ligt de nadruk op het doen. In totaal zijn er nu 53 Vakcolleges techniek binnen het
In het programma Toptechniek in bedrijf,
vmbo-mbo met in totaal 8.679 leerlingen.
gestart in 2012, werken onderwijs, bedrijfsleven en overheid in de regio
Op initiatief van TechniekTalent.nu en
samen aan een toekomstbestendig
Platform Bèta Techniek is sinds 2008
vmbo en mbo bètatechniek dat jongeren
TechNet actief, het bedrijvennetwerk
uitzicht biedt op een uitdagende baan
voor het vmbo-mbo. Het bevordert
met perspectief. Er zijn 17 Toptechniek
de regionale samenwerking tussen
in bedrijf regio’s waarin in totaal
vmbo, mbo en technische bedrijven.
40 mbo-instellingen en 158 vmbo-
In 169 TechNetkringen werken
scholen in nauwe samenwerking met
scholen en bedrijven samen aan
elkaar participeren. TechNet maakt
aantrekkelijker techniekonderwijs en
vaak integraal onderdeel uit van de
betere loopbaanoriëntatie voor jongeren.
Toptechniek in bedrijf regio’s.
Het programma wordt uitgevoerd door TechniekTalent.nu.
Ook in het vmbo en mbo zijn meisjes en allochtonen ondervertegenwoordigd.
Begin 2011 zijn de eerste vier Centra
Via programma’s van VHTO, JINC
voor innovatief vakmanschap van
en Forum worden deze doelgroepen
start gegaan. In een Centrum voor
geënthousiasmeerd voor een opleiding en
innovatief vakmanschap werken
loopbaan in de techniek.
ondernemers, wetenschappers, docenten en studenten samen aan het
Techniekpact
bevorderen van de kwaliteit van het
Het Techniekpact wil doorpakken op de
technisch onderwijs. Deze publiek-private
huidige inspanningen. Voor het vmbo
samenwerkingsverbanden richten zich
is de ambitie dat in 2015 tenminste
op een topsector die in de regio sterk
50 procent van de leerlingen in de
vertegenwoordigd is, teneinde een eigen
gemengde en theoretische leerweg kiest
uniek opleidings- en kennisprofiel te
voor een vakkenpakket met natuur- en
16
Facts & Figures 2014 | Deel I
Figuur 2. Aantal leerlingen alle studies vmbo (leerjaar 3 en 4) 100000
80000
Theoretische leerweg
60000
Kaderberoepsgerichte leerweg
40000
Basisberoepsgerichte leerweg
20000
Gemengde leerweg
0 Jaar →
03 04
04 05
05 06
06 07
07 08
08 09
09 10
10 11
11 12
12 13
13 14
scheikunde en dat 30 procent van de
met elkaar en met werkgevers zodat
leerlingen in de beroepsgerichte leerweg
de aansluiting met de (regionale)
kiest voor techniek. De beroepsgerichte
arbeidsmarkt verbetert.
examenprogramma’s, ook in de sector techniek, worden gemoderniseerd en
Verschillend beeld in het vmbo
gestroomlijnd om de aansluiting op het
Binnen het gehele vmbo heeft de
mbo te verbeteren.
afgelopen jaren een verschuiving plaatsgevonden van de beroepsgerichte
Doorgaande leerlijnen vmbo-mbo zijn in
leerwegen (met name basis) naar de
2016 in iedere regio beschikbaar voor
meer theoretische leerwegen (gemengde
elk van de sterke sectoren in die regio.
en theoretische), zoals te zien in
Binnen het programma Toptechniek
bovenstaande grafiek.
in bedrijf hebben vmbo-scholen en mbo-instellingen in samenwerking met
Met name de basisberoepsgerichte
bedrijven en (regionale) overheden
leerweg heeft veel leerlingen verloren.
doorlopende leerlijnen ontwikkeld:
De algemene daling is een belangrijke
de zogenaamde Vakmanschaps- en
verklaring voor de terugloop van het
de Technologieroute. Experimenten
aantal bètatechnische leerlingen in de
hiermee starten in 2014. Mbo-instellingen
basisberoepsgerichte leerweg. In de
stemmen hun onderwijsaanbod af
basisberoepsgerichte leerweg is tussen 17
2004 en 2013 het aantal bètatechnische
opleiding volgt verschilt sterk per leerweg.
leerlingen van 22.658 naar 12.099
In de basisberoepsgerichte leerweg
leerlingen gedaald. Het aandeel van
daalt het aandeel leerlingen dat kiest
de leerlingen dat een bètatechnische
voor een bètatechnische richting van
Figuur 3. Aantal ingeschreven leerlingen bètatechniek vmbo (leerjaar 3 en 4, excl tl) 50000 Totaal basis/ kader/gemengd
40000
30000 Gemengde leerweg
20000
Kaderberoepsgerichte leerweg
10000
Basisberoepsgerichte leerweg
0 Jaar →
03 04
04 05
05 06
06 07
07 08
08 09
09 10
10 11
11 12
Aandeel bètatechniek binnen het totaal aantal ingeschrevenen vmbo 2004 2013 (leerjaar 3 en 4) per leerweg (excl tl) 33% 28%
VMBO
Aandeel meisjes binnen de bètatechniek vmbo per leerweg (excl tl)
18
12 13
13 14
Basisberoepsgerichte leerweg
26%
27%
Kaderberoepsgerichte leerweg
21%
57%
Gemengde leerweg
29%
34%
Totaal basis/kader/gemengd
2004
2013
3%
6%
Basisberoepsgerichte leerweg
5%
10%
Kaderberoepsgerichte leerweg
20%
43%
Gemengde leerweg
5%
21%
Totaal basis/kader/gemengd
Facts & Figures 2014 | Deel I
In het vmbo bètatechniek (basis/kader/gemengde leerweg) is het aandeel meisjes sinds 2004 toegenomen van 5% naar 21%. Per leerweg is er veel verschil, met name in de gemengde leerweg is het aandeel meisjes in een bètatechnische richting aanzienlijk toegenomen. Het aandeel van de meisjes binnen het bètatechnische vmbo in de gemengde leerweg is nu 43% en was 20% in 2004. De meerderheid van deze meisjes zit in een combinatie opleiding met een component techniek. In de basis- en kaderberoeps gerichte leerweg is het aandeel meisjes erg klein; respectievelijk 6% en 10%.
33% in 2004 naar 28% in 2013, in de
een component techniek. In enkel de
kaderberoepsgerichte leerweg blijft
sector techniek daalt het aantal leerlingen
de laatste tien jaar het aandeel
de afgelopen jaren.
stabiel rond de 26 à 27% en in de gemengde leerweg is het aandeel
Afname instroom beroepsbegeleidende
bètatechniekleerlingen sinds 2006 fors
leerweg in het mbo
gestegen van 24% naar 57% mede
Het aantal deelnemers aan het totale
door de combinatie opleidingen met
mbo loopt de afgelopen jaren terug.
Figuur 4. Instroom bètatechniek mbo8 50000
140000
Totaal BOL/BBL
30000 BOL vt
20000
10000
0 Jaar →
8
BBL
05 06
06 07
07 08
08 09
09 10
10 11
11 12
12 13
13 14
Het mbo bestaat uit BBL, BOL voltijd en BOL deeltijd. BOL deeltijd telt het laatste jaren slechts rond de 700 instromers. Daarom is BOL deeltijd niet apart weergegeven. Deze aantallen tellen wel mee in het totaal.
19
Aandeel bètatechniek binnen totale instroom mbo
42% BBL
Aandeel meisjes binnen de instroom in het bètatechnische mbo
2013 / 2014
2005 / 2006
25%
BOL vt
30%
Totaal BBL/BOL
35% BBL
2005 / 2006
5% BBL
13%
BOL vt
26%
BOL vt
27%
Totaal BBL/BOL
2013 / 2014
10%
Totaal BBL/BOL
7% BBL
17%
BOL vt
15%
Totaal BBL/BOL
Het aandeel meisjes in de instroom in BBL bètatechniek is licht toegenomen van 5% in 2005 tot 7% in 2013. In de BOL is het aandeel meisjes in de instroom bètatechniek van 13% in 2005 naar 17% in 2013 toegenomen. Deze afname in het aantal leerlingen
neemt af en neemt in de BOL de laatste
vindt plaats in de beroepsbegeleidende
twee jaar toe. Binnen de BBL is het
leerweg (BBL), mede veroorzaakt door
aandeel instromende leerlingen dat kiest
de daling in de beroepsbegeleidende
voor bètatechniek10 de laatste jaren
leerweg in het
vmbo9.
Aan de beroeps
afgenomen van 42% in 2005 tot 35% in
opleidende leerweg (BOL) neemt
2013, binnen de BOL blijft dit aandeel
het aantal instromende leerlingen de
stabiel; 25% in 2005 en 26% in 2013.
laatste twee jaar toe. Ook binnen de bètatechnische opleidingen is dit beeld
Diploma’s bètatechniek mbo
terug te zien; de instroom in de BBL
Na een eerdere stijgende trend in het aantal behaalde diploma’s bètatechniek in
9
ECBO, (2013), Stromen en onderstromen in vo, mbo en hbo; Ontwikkelingen in leerlingenstromen door het Nederlandse onderwijsstelsel.
1 10
het mbo, is het laatste jaar het totaal aantal diploma’s bètatechniek licht gedaald.
Door de overgang naar kwalificatiedossiers is de verdeling van studies veranderd. Voor dit jaar is voor bètatechniek gekeken naar de domeinen “Afbouw, hout en onderhoud”, “Ambacht, laboratorium en gezondheidstechniek”, “Bouw en infra”, “Informatie en communicatietechnologie”, “Media en vormgeving”, “Mobiliteit en voertuigen”, “Techniek en procesindustrie”, “Transport, scheepvaart en logistiek”.
20
Facts & Figures 2014 | Deel I
Figuur 5. Aantal diploma’s bètatechniek mbo 60000 Totaal BOL/BBL
50000 40000
BBL
30000 20000
BOL vt
10000 CBL/COL*
0 Jaar →
05 06
06 07
07 08
08 09
09 10
10 11
11 12
12 13
* CBL staat voor gecombineerde begeleidende leerweg, COL staat voor gecombineerde opleidende leerweg
Aandeel bètatechniek binnen diploma’s mbo
Aandeel meisjes binnen de bètatechnische gediplo meerden mbo
2005
2012
BBL
45%
39%
BOL vt
25%
22%
CBL / COL*
42%
28%
Totaal mbo
33%
28%
2005 / 2006
4% BBL
12% 4%
BOL vt CBL/COL*
2012 / 2013
8%
6%
Totaal mbo BBL
16%
BOL vt
8%
11%
CBL/COL* Totaal mbo
Net als in de instroom in het mbo bètatechniek is ook bij de diploma’s het aandeel meisjes binnen mbo bètatechniek gestegen. Het aandeel meisjes is tussen 2005 en 2012 is het aandeel van 4% naar 6% gestegen binnen de BBL en van 12% naar
16% in de voltijd BOL. 21
04
Hoger Onderwijs Het hoger onderwijs (ho) is de afgelopen jaren succesvol geweest in het aantrekken van meer studenten in de bètatechnische opleidingen door hier gericht beleid op te voeren:
Van 2004 tot 2010 hebben 13
(met als afgeleide het studiesucces),
universiteiten en 17 hogescholen in
het versterken van het profiel en de
het Sprint Programma geparticipeerd.
daarmee samenhangende zwaartepunten
Het doel van het Sprint Programma
in onderzoek. Kwantitatief door het
was om hogescholen en universiteiten
duurzaam vergroten van de instroom,
te stimuleren en faciliteren om
het verbeteren van de doorstroom en
scholieren te interesseren voor een
rendementen en het zorgdragen voor een
bètatechnische studie, vroegtijdige uitval
verhoogde gediplomeerde uitstroom.
van bètastudenten te voorkomen en een aantrekkelijk loopbaanperspectief voor
Het 3TU Sectorplan Technologie (2011)
bètastudenten te creëren. Het Sprint
vormt de basis van de samenwerking
Programma richtte zich daarmee op het
tussen de drie technische universiteiten
verhogen van de instroom, doorstroom
in Delft, Twente en Eindhoven. In
en uitstroom van studenten in het hoger
het Sectorplan Technologie staan
bètatechnisch onderwijs.
concrete plannen op het gebied van onderwijs, onderzoek en
Het Sectorplan Natuur- en Scheikunde
kennisvalorisatie beschreven. Thema’s
(2007) heeft als doel het natuur- en
zoals arbeidsmarktbehoefte, specialisatie
scheikunde onderwijs en onderzoek van
en profilering van de opleidingen,
de algemene en technische universiteiten
internationaal toonaangevend onderzoek,
een kwalitatieve en kwantitatieve impuls
kennistransfer en samenhang met het
te geven. Kwalitatief door het verbeteren
beleid op het gebied van de topsectoren,
van de bachelor- en masteropleidingen
maken er deel van uit. Een van de
22
Facts & Figures 2014 | Deel I
Figuur 6. Aantal bètatechniekstudenten in instroom hoger onderwijs 40000
totaal hbo/wo
35000 30000 25000
hbo
20000 wo
15000 10000 5000 0
00 Jaar → 01
01 02
02 03
03 04
04 05
05 06
06 07
07 08
08 09
09 10
10 11
11 12
12 13
13 14
doelstellingen van het 3TU Sectorplan is
techniek-bachelors zijn teruggebracht.
het leveren van voldoende en hoogwaardig
Sinds 2011 zijn er 24 Centres of
gekwalificeerde ingenieurs, onderzoekers
expertise officieel gestart. Ondernemers,
en technologisch ontwerpers.
wetenschappers, docenten en studenten werken in een Centre of expertise samen
In het hoger beroepsonderwijs (hbo)
aan het bevorderen van de kwaliteit van
wordt uitvoering gegeven aan het
het technisch onderwijs. Door zich te
Verkenningsrapport “HBO Techniek in
richten op een sterk vertegenwoordigde
Bedrijf” (2011) waarin het technische
topsector zoeken deze publiek-private
hbo wordt geadviseerd om de komende
samenwerkingsverbanden aansluiting
jaren verder in te zetten op meer
op de regionale kennisinfrastructuur. Op
studenten in de techniek (vier op de
deze wijze bieden de mensen ‘uit het veld’
tien), het aantal technische opleidingen
(bedrijfsleven) en onderwijsinstellingen
terug te brengen naar een aantal bredere
samen toegevoegde waarde aan
bachelors ten behoeve van transparantie
onderwijs, onderzoek en human capital.
en het sneller kunnen inspelen op regionale ontwikkelingen en om de
Techniekpact
samenwerking onderwijs-bedrijfsleven
Het Techniekpact onderstreept de
structureel sterker te maken. Vanaf
gewenste ontwikkelingen in het hbo
collegejaar 2014-2015 zal het aantal
om het aantal bacheloropleidingen 23
voor techniek te reduceren van 65
het grootst is op het hbo, is de groei van
naar circa 25. Daarnaast hebben de
het aantal bètatechnische studenten
topsectoren zich in het kader van het
op het wo sterker. Bètatechniek is
Techniekpact gecommitteerd aan 1000
populairder op het wo dan op het hbo,
topsectorbeurzen voor studenten in het
wat terug te zien is in het aandeel
hoger onderwijs, om hiermee de beeld
studenten aan bètatechnische studies ten
vorming rond bètatechnische opleidingen
opzichte van het totaal van alle studies.
en sectoren aantrekkelijker te maken.
In 2013 was op het wo 33 van de 100 nieuwe studenten ingeschreven aan een
Toename bètatechniek
bètatechnische opleiding. In 2002 was dit
Er zijn aanzienlijke verschillen te
nog 24. Op het hbo is, in 2013, 20 van
zien tussen bètatechniek op het
de 100 studenten ingeschreven aan een
wetenschappelijk onderwijs (wo) en op
bètatechnische opleiding. Hiermee heeft
bètatechniek op het hbo. Hoewel het
het aandeel zich op het hbo zich hersteld
aantal bètatechniekstudenten nog steeds
van een daling van 20% in 2002 naar 18% tussen 2004 en 2009.
Aandeel bètatechniek binnen totale instroom ho
20% hbo
Aandeel vrouwelijke studenten binnen de instroom in het bètatechnische ho
2013
2002
24% wo
2002
17% hbo
28% wo
20% hbo
33% wo
2013
23% hbo
39% wo
Op het wo is 39% van de nieuwe studenten aan een bètatechnische opleiding vrouw in 2013, in 2002 was dit nog 28%. Op het hbo is in 2013 23% van de ingeschreven studenten aan een bètatechnische opleiding vrouw, in 2002 was dit 17%. Het afgelopen jaar is dit op het hbo met 2 procentpunt toegenomen. 24
Facts & Figures 2014 | Deel I
Een deel van de groei van het aantal
2013 licht gedaald van 35% naar 33%.
instromende studenten bètatechniek
Toch is er nog een groot verschil te zien
is te danken aan het feit dat meer
tussen het aantal mannen en het aantal
vrouwen voor een bètatechnische studie
vrouwen in het bètatechnisch hoger
kiezen. Koos in 2002 nog 13% van de
onderwijs. Mannen zijn nog altijd in de
instromende vrouwelijke wo-studenten
meerderheid. (zie figuur en kader p.24)
en 6% van de instromende vrouwelijke hbo-studenten voor een bètatechnische
In 2011 is zowel in bètatechniek als bij
studie, in 2013 is dat respectievelijk 24%
de andere studies een tijdelijke stijging
en 9%. Van de instromende mannelijke
waarneembaar in het aantal diploma’s.
studenten op het wo koos in 2002
Mogelijk hebben de aankondiging en ook
37% voor een bètatechnische studie,
de afschaffing van de langstudeerboete
inmiddels is dat 43%. Op het hbo is
een rol gespeeld in dit specifieke piekjaar.
het aandeel mannen dat kiest voor een
Over het algemeen is het aantal diploma’s
bètatechnische studie tussen 2002 en
in de bètatechniek op het hbo licht
Het aandeel van bètatechniek onder de diploma’s is voor zowel het hbo iets gedaald ten opzichte van 2002, het hbo is 19% naar 17%, het wo van 23% naar 22%. Hiermee zijn zowel het wo als het hbo zich aan het herstellen van een verdere daling in het aandeel bètatechniek tot 2011.
Figuur 7. Diploma’s bètatechniek hoger onderwijs 20000
totaal hbo/wo
15000
hbo
10000
wo
5000
0
99 Jaar → 00
00 01
01 02
02 03
03 04
04 05
05 06
06 07
07 08
08 09
09 10
10 11
11 12
12 13
25
Aandeel bètatechniek binnen totaal aantal afgestudeerden ho
19% hbo
Aandeel vrouwelijke afgestudeerden binnen de bètatechnische afgestudeerden
2013
2002
23%
17%
wo
hbo
hbo
wo
2013
2002
18%
22%
21%
32%
hbo
wo
35% wo
gedaald van 11.851 in 2002 naar 10.719
Via Eerst de Klas worden meer excellente
in 2013 en op het wo gestegen van 5.745
(bèta)studenten geworven voor een
in 2002 naar 8.111 in 2013.
baan in het onderwijs. Door middel van het Onderwijstraineeship komen
Leraren
academische studenten in aanraking
Ook voldoende en kwalitatief
met het onderwijs. Studenten met een
hoogstaande leraren in de bètatechniek
bèta-opleiding, die anders niet voor het
is een belangrijk aandachtspunt, en dit
leraarschap zouden kiezen, kunnen zo
wordt ook nadrukkelijk genoemd in het
ingezet worden voor de klas.
Techniekpact. Hierin is de ambitie dat het aantal universitair opgeleide docenten
De huidige instroom in de leraren
in het voortgezet onderwijs verhoogd
opleidingen laat zien dat de instroom
wordt.
in exacte lerarenopleidingen licht stijgt, maar ook dat het nog altijd om relatief
De programma’s Eerst de Klas (2009) en
kleine absolute aantallen gaat van het
Onderwijstraineeship (2013) proberen
aantal jongeren dat kiest voor een
daarom op andere wijze meer jongeren
exacte lerarenopleiding, met name de
te trekken naar de lerarenopleidingen,
eerstegraads.
specifiek die van de tekortvakken. 26
Facts & Figures 2014 | Deel I
Figuur 8. Instroom lerarenopleidingen in hoger onderwijs 1500 leraar vo (2e graads) exact
1200
900
leraar vo (2e graads) beroepsgericht
600
leraar vo (1e graads, hbo) exact
300
0 Jaar →
leraar vo (1e graads, ulo) exact
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Bron: www.stamos.nl, CAOP.
27
00 01
28
01 02
02 03
03 04
04 05
05 06
06 07
Facts & Figures 2014 | Deel II
DEEL II
FACTS & FIGURES landsdelen in de
07 08
08 09
09 10
10 11
11 12
12 13
29
13 14
LANDSDEEL NOORD Het landsdeel Noord, bestaande uit de provincies Groningen, Friesland en Drenthe, heeft het Techniekpact regionaal vertaald in de Techniekagenda Noord Nederland. In de noordelijke provincies vinden veel succesvolle activiteiten plaats die als doel hebben de aantrekkingskracht van de technische sector voor leerlingen en werknemers te vergroten. Het landsdeel heeft zichzelf ten doel gesteld te zorgen voor een betere samenhang tussen deze activiteiten en een doelmatige infrastructuur voor de techniek in Noord-Nederland te creëren.
Infrastructuur landsdeel Noord Circa 1030 basisscholen | 66 (voortgezet) speciaal onderwijs scholen | 68 voortgezet onderwijs (vmbo-havo-vwo) scholen | 6 ROC’s en 2 AOC’s | 4 hogescholen met bètatechniek | 1 universiteit | Jet-Net: 18 scholen en 3 bedrijven | 16 Technasium scholen | 17 TechNetkringen | 10 Vakcolleges Techniek | 3 Regio’s Toptechniek in bedrijf | 2 Centra voor innovatief vakmanschap (penvoerders), 2 meeting points |
4 Centres of expertise (penvoerders)
Voortgezet onderwijs
het aandeel gemiddeld in Nederland;
Het aantal havo- en vwo-scholieren dat
41% op de havo kiest een N-profiel, 60%
kiest voor een N-profiel stijgt de laatste
op het vwo kiest een N-profiel.
jaren in landsdeel Noord. Het aandeel van meisjes binnen het Het aandeel leerlingen met een N-profiel
N-profiel stijgt de afgelopen jaren in
ligt in landsdeel Noord vrijwel gelijk met
Landsdeel Noord, met name op de havo.
30
Facts & Figures 2014 | Deel II
Figuur 9. Aantal leerlingen N-profiel Noord 5000 totaal havo/vwo
4000
3000 havo
2000
vwo
1000
0
00 Jaar → 01
01 02
02 03
Aandeel leerlingen met N-profiel in havo en vwo
03 04
04 05
05 06
07 08
08 09
09 10
10 11
2004
29% havo
Aandeel meisjes in havo en vwo binnen het N-profiel
06 07
50% vwo
11 12
havo
49% vwo
13 14
2013
41% havo
2004
33%
12 13
60% vwo
2013
45% 50% havo
vwo
Op de havo ligt het aandeel van meisjes
aandeel van meisjes met 50% iets hoger
binnen het N-profiel met 45% iets hoger
dan het landelijke gemiddelde van 49%.
dan het landelijke gemiddelde van 44%. Op het vwo geldt hetzelfde en is het 31
Landsdeel Noord
Voortgezet middelbaar beroepsonderwijs
Het aandeel meisjes in vmbo
Landsdeel Noord kent, na een
bètatechniek is de afgelopen jaren
dalende trend, de afgelopen jaren
toegenomen, ook in landsdeel Noord.
weer een voorzichtige groei in het
Vooral in de gemengde leerweg zijn er
vmbo bètatechniek. Vooral het
nu veel meer meisjes. Het landsdeel
aantal bètatechniekleerlingen in de
ligt met het totale aandeel meisjes in de
kaderberoepsgerichte leerweg groeit
bètatechniek van 15% nog wel onder het
harder dan gemiddeld in Nederland.
landelijke gemiddelde van 21%.
Het aandeel bètatechniekleerlingen in het
Middelbaar beroepsonderwijs
totale vmbo (excl tl) is de afgelopen jaren
Het totale aantal nieuwe deelnemers in
licht gestegen in het landsdeel, van 29%
het mbo in landsdeel Noord loopt de
naar 30%. Het aandeel verschilt wel per
afgelopen jaren - zoals in heel Nederland
leerweg. Voor de basisberoepsgerichte
- terug, ook in de bètatechniek.
leerweg daalt het aandeel, volgens
De instroom in de bètatechnische
landelijke trend. Het aandeel
beroepsbegeleidende leerweg (BBL)
bètatechniekleerlingen in de gemengde
neemt de afgelopen jaren fors af, die in
leerweg is de afgelopen jaren in het
de bètatechnische beroepsopleidende
landsdeel flink gestegen, mede door
leerweg (BOL) neemt de afgelopen twee
de combinatie opleidingen met een
jaar weer voorzichtig toe.
component techniek. Figuur 10. Aantal ingeschreven leerlingen bètatechniek vmbo (leerjaar 3 en 4, excl tl) 6000 Totaal basis/ kader/gemengd
5000 4000
Kaderberoepsgerichte leerweg
3000
Basisberoepsgerichte leerweg
2000 1000 0 Jaar →
32
Gemengde leerweg
03 04
04 05
05 06
06 07
07 08
08 09
09 10
10 11
11 12
12 13
13 14
Facts & Figures 2014 | Deel II
Aandeel bètatechniek binnen het totaal aantal ingeschrevenen vmbo (leerjaar 3 en 4) per leerweg (excl tl)
VMBO
Aandeel meisjes binnen de bètatechniek vmbo per leerweg (excl tl)
2004
2013
35%
29%
Basisberoepsgerichte leerweg
28%
28%
Kaderberoepsgerichte leerweg
11%
36%
Gemengde leerweg
29%
30%
Totaal basis/kader/gemengd
2004
2013
4%
6%
Basisberoepsgerichte leerweg
4%
9%
Kaderberoepsgerichte leerweg
1%
38%
Gemengde leerweg
4%
15%
Totaal basis/kader/gemengd
Figuur 11. Instroom bètatechniek mbo Noord 5000
4000
Totaal BBL/BOL
3000
BOL vt
2000
1000
0 Jaar →
BBL
05 06
06 07
07 08
08 09
09 10
10 11
11 12
12 13
13 14
33
Landsdeel Noord
2005 / 2006
Aandeel bètatechniek binnen totale instroom mbo
42% BBL
Aandeel meisjes binnen de instroom in het bètatechnische mbo
23%
BOL vt
2013 / 2014
26%
Totaal BBL/BOL
BBL
6%
BOL vt
BBL
23%
BOL vt
23%
Totaal BBL/BOL
2013 / 2014
2005 / 2006
2%
23%
4%
Totaal BBL/BOL
3% BBL
11%
BOL vt
9%
Totaal BBL/BOL
Binnen de BBL is het aandeel
bètatechniekstudenten in het hoger
instromende leerlingen dat kiest voor
onderwijs (ho) de afgelopen jaren gestaag.
bètatechniek in het landsdeel de laatste
Het aantal bètatechniekstudenten is op
jaren afgenomen van 42% naar 23%
het hoger beroepsonderwijs (hbo) nog
en ligt daarmee nu onder het landelijke
altijd het grootst, maar de groei In het
gemiddelde van 35%. Binnen de BOL
wetenschappelijk onderwijs (wo) is sterker.
(voltijd) blijft het aandeel stabiel.
Het aandeel van de bètatechniekinstroom daalt de afgelopen jaren licht in
Het aandeel meisjes in de instroom
het hbo, maar groeit aanzienlijk in het wo.
in zowel BBL bètatechniek als BOL bètatechniek is licht toegenomen. Wel
Het aantal meisjes dat instroomt in het
ligt het aandeel meisjes in het landsdeel,
bètatechnische hoger onderwijs is de
voor BBL 3% en BOL 11%, onder het
afgelopen jaren flink toegenomen in het
landelijke gemiddelde van 7% in de BBL
landsdeel. In het hbo loopt het landsdeel
en 17% in de BOL.
met 20% nog wat achter op het landelijke gemiddelde van 23%. In het wo is het
Hoger onderwijs
aandeel meisjes in de bètatechniek met
In landsdeel Noord groeit het aantal
39% gelijk aan het landelijke gemiddelde.
34
Facts & Figures 2014 | Deel II
Figuur 12. Aantal bètatechniekstudenten in instroom ho Noord 3500
totaal hbo/wo
3000 2500 2000
hbo
1500 wo
1000 500 0 Jaar →
00 01
01 02
02 03
03 04
04 05
Aandeel bètatechniek binnen totale instroom ho
05 06
06 07
07 08
08 09
09 10
10 11
2004
18% hbo
Aandeel vrouwelijke studenten binnen de instroom in het bètatechnische ho
13% wo
hbo
29% wo
12 13
13 14
2013
16% hbo
2004
15%
11 12
23% wo
2013
20% hbo
39% wo
Publiek-private samenwerking
2 meeting points (mbo) en 4 Centres of
In landsdeel Noord zijn er op dit moment
expertise techniek (hbo) (penvoerders).
2 Centra voor innovatief vakmanschap en
35
Landsdeel Noord
Landsdeel Noord. Centra voor innovatief vakmanschap
2
centrum CIV Energie Eemsdelta penvoerder Noorderpoort
CIV Water Friesland College deelnemende mbo-instellingen Nordwin College centrum
penvoerder
Landsdeel Noord. Centres of expertise Healthy ageing Hanzehogeschool Groningen andere participerende hogescholen Van Hall Larenstein, Stenden, NHL Hogeschool Leeuwarden centrum
penvoerder
centrum Centre of expertise Water technology penvoerder NHL hogeschool
Energie Hanzehogeschool Groningen
centrum
penvoerder
andere participerende hogeschool
Van Hall Larenstein toegekend in 2010
Smart Polymeric Materials Stenden Hogeschool Emmen andere participerende hogeschool Christelijke Hogeschool Windesheim Zwolle centrum
penvoerder
Topsectoren Agri&Food Chemie Creatieve industrie
36
Tuinbouw & Uitgangsmaterialen High Tech Systemen en Materialen Life Sciences & Health
Logistiek Energie Water
Meeting points Agri&Food Tuinbouw & Uitgangsmaterialen
Kennis DC’s Logistiek
Facts & Figures 2014 | Deel II
LANDSDEEL
NOORDvleugel In het Techniekpact Noordvleugel hebben de provincies Noord-Holland, Flevoland en Utrecht hun bestaande techniek-, human capital- en economische agenda’s gebundeld om samen te werken aan de doelstellingen van het Techniekpact. In het landsdeel is veel aandacht voor het opzetten en uitbouwen van regionale bedrijvennetwerken rondom scholen in het primair en voortgezet onderwijs. Ook het ontwikkelen van deelregionale campussen voor het beroepsonderwijs staat hoog op de regionale agenda.
Infrastructuur landsdeel Noordvleugel Circa 1540 basisscholen | 152 (voortgezet) speciaal onderwijs scholen | 183 voortgezet onderwijs (vmbo-havo-vwo) scholen | 11 ROC’s, 2 AOC’s en 5 vakscholen
5 hogescholen met bètatechniek | 3 universiteiten | Jet-Net: 31 scholen en 15 bedrijven | 13 Technasium scholen | 28 TechNetkringen | 13 Vakcolleges Techniek 2 Regio’s Toptechniek in bedrijf | 4 meeting points | 4 Centres of expertise (penvoerders)
Voortgezet onderwijs
39% op de havo kiest een N-profiel, 58%
Het aantal havo- en vwo-scholieren dat
op het vwo kiest een N-profiel.
kiest voor een N-profiel stijgt de laatste jaren in landsdeel Noordvleugel.
Het aandeel van meisjes binnen het N-profiel stijgt de afgelopen jaren in
Het aandeel leerlingen met een N-profiel
Landsdeel Noordvleugel, met name op
ligt in landsdeel Noordvleugel iets lager
de havo. Op de havo ligt het aandeel van
dan het aandeel gemiddeld in Nederland;
meisjes binnen het N-profiel met 43% 37
Landsdeel Noordvleugel
Figuur 13. Aantal leerlingen N-profiel Noordvleugel 15000 totaal havo/vwo
12000
9000 vwo
6000
havo
3000
0
00 Jaar → 01
01 02
02 03
Aandeel leerlingen met N-profiel in havo en vwo
03 04
04 05
06 07
07 08
08 09
09 10
10 11
2004
30% havo
Aandeel meisjes in havo en vwo binnen het N-profiel
05 06
52% vwo
11 12
havo
47% vwo
13 14
2013
39% havo
2004
35%
12 13
58% vwo
2013
43% 50% havo
vwo
iets lager dan het landelijke gemiddelde
Voortgezet middelbaar beroepsonderwijs
van 44%. Op het vwo is het aandeel van
Na een dalende trend, groeit het totaal
meisjes met 50% iets hoger dan het
aantal vmbo-bètatechniekleerlingen de
landelijke gemiddelde van 49%.
afgelopen twee jaar weer voorzichtig
38
Facts & Figures 2014 | Deel II
in landsdeel Noordvleugel. Opvallend
het aandeel, volgens de landelijke trend.
is dat in het landsdeel deze groei, in
Het aandeel bètatechniekleerlingen in de
tegenstelling tot het landelijke beeld
gemengde leerweg is de afgelopen jaren
vooral in de kaderberoepsgerichte
in het landsdeel flink gestegen, mede
leerweg, en in mindere mate in de
door de combinatie opleidingen met een
gemengde leerweg.
component techniek.
Het aandeel bètatechniekleerlingen in
Het aandeel meisjes in vmbo
het totale vmbo is met 27% de afgelopen
bètatechniek is de afgelopen jaren
jaren gelijk gebleven in het landsdeel. Het
toegenomen, ook in landsdeel
aandeel verschilt wel per leerweg. Vooral
Noordvleugel. Vooral in de gemengde
in de basisberoepsgerichte leerweg daalt
leerweg zijn er nu veel meer meisjes
Figuur 14. Aantal ingeschreven leerlingen bètatechniek vmbo (leerjaar 3 en 4, excl tl) 10000
8000
Totaal basis/ kader/gemengd
6000
4000
Kaderberoepsgerichte leerweg
2000
Basisberoepsgerichte leerweg
0 Jaar →
Gemengde leerweg
03 04
04 05
05 06
06 07
07 08
Aandeel bètatechniek binnen het totaal aantal ingeschrevenen vmbo (leerjaar 3 en 4) per leerweg (excl tl)
VMBO
08 09
09 10
10 11
11 12
12 13
13 14
2004
2013
31%
25%
Basisberoepsgerichte leerweg
23%
24%
Kaderberoepsgerichte leerweg
17%
42%
Gemengde leerweg
27%
27%
Totaal basis/kader/gemengd
39
Landsdeel Noordvleugel
Aandeel meisjes binnen de bètatechniek vmbo per leerweg (excl tl)
2004
2013
3%
9%
Basisberoepsgerichte leerweg
5%
11%
Kaderberoepsgerichte leerweg
22%
41%
Gemengde leerweg
5%
16%
Totaal basis/kader/gemengd
Figuur 15. Instroom bètatechniek mbo Noordvleugel 12000 10000 Totaal BBL/BOL
8000 6000
BOL vt
4000 BBL
2000 0 Jaar →
05 06
06 07
07 08
08 09
09 10
10 11
11 12
12 13
13 14
met een techniekopleiding of met een
Nederland - terug, ook in de bètatechniek.
combinatie opleiding met een component
De instroom in de bètatechnische
techniek. Het landsdeel ligt met het
beroepsbegeleidende leerweg (BBL)
totale aandeel meisjes in de bètatechniek
neemt de afgelopen jaren fors af, die in
van 16% nog wel onder het landelijke
de bètatechnische beroepsopleidende
gemiddelde van 21%.
leerweg (BOL) neemt de afgelopen twee jaar weer voorzichtig toe.
Middelbaar onderwijs Het totale aantal nieuwe deelnemers
Binnen de BBL is het aandeel
in het mbo in landsdeel Noordvleugel
instromende leerlingen dat kiest voor
loopt de afgelopen jaren - zoals in heel
bètatechniek in het landsdeel de laatste
40
Facts & Figures 2014 | Deel II
Aandeel bètatechniek binnen totale instroom mbo
2005 / 2006
25% 36% BBL
BOL vt
2013 / 2014
28%
Totaal BBL/BOL
2005 / 2006
Aandeel meisjes binnen de instroom in het bètatechnische mbo 3% BBL
16%
BOL vt
11%
29% 25% BBL
BOL vt
25%
Totaal BBL/BOL
2013 / 2014
Totaal BBL/BOL
9% BBL
22%
BOL vt
19%
Totaal BBL/BOL
jaren afgenomen van 28% naar 25%
(hbo) kent wel wat meer fluctuaties.
en ligt daarmee onder het landelijke
Het aantal bètatechniekstudenten is op
gemiddelde van 35%. Binnen de BOL
het hbo niet langer het grootst in het
(voltijd) blijft het aandeel stabiel.
landsdeel door de forse groei In het wetenschappelijk onderwijs (wo).
Het aandeel meisjes in de instroom
Het aandeel van bètatechniek instroom
in zowel BBL bètatechniek als BOL
in het hbo daalt de afgelopen jaren licht
bètatechniek is de afgelopen jaren
maar groeit aanzienlijk in het wo.
toegenomen. Het aandeel ligt in het landsdeel, voor BBL 9% en BOL 22%,
Het aantal meisjes dat instroomt in het
boven het landelijke gemiddelde van 7%
bètatechnische hoger onderwijs is de
in de BBL en 17% in de BOL.
afgelopen jaren flink toegenomen in het landsdeel. Het landsdeel doet het met het
Hoger onderwijs
percentage meisjes in het bètatechnische
In landsdeel Noordvleugel groeit het
hbo met 30% en in het wo met 40%
aantal bètatechniekstudenten in het
aanzienlijk beter dan het landelijke
hoger onderwijs (ho) de afgelopen jaren
gemiddelde van 23% in het hbo en
gestaag. Het hoger beroepsonderwijs
39% in het wo. 41
Landsdeel Noordvleugel
Figuur 16. Aantal bètatechniekstudenten instroom ho Noordvleugel 10000
totaal hbo/wo
8000
6000
wo
4000 hbo
2000
0
00 Jaar → 01
01 02
02 03
03 04
04 05
Aandeel bètatechniek binnen totale instroom ho
05 06
06 07
07 08
08 09
09 10
10 11
2004
21% hbo
Aandeel vrouwelijke studenten binnen de instroom in het bètatechnische ho
17% wo
hbo
41% wo
12 13
13 14
2013
20% hbo
2004
21%
11 12
30% wo
2013
30% hbo
47% wo
Publiek-private samenwerking
innovatief vakmanschap en 4 Centres of
In landsdeel Noordvleugel zijn er
expertise techniek (hbo) (penvoerders).
4 meetings points van de Centra voor
42
Facts & Figures 2014 | Deel II
Landsdeel Noordvleugel. Centra voor innovatief vakmanschap
Landsdeel Noordvleugel. Centres of expertise KennisDC Logistiek Hogeschool van Amsterdam andere participerende hogescholen Christelijke Hogeschool Windesheim Zwolle Hogeschool Rotterdam, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Fontys Hogescholen, NHTV
CoE Open Teelten CAH Vilentum Hogeschool andere participerende hogeschool HAS Hogeschool, Hogeschool Inholland (Delft), Hogeschool Van Hall Larenstein
centrum
centrum
penvoerder
penvoerder
centrum
Creatieve Industrie & ICT penvoerder Hogeschool van Amsterdam andere participerende hogescholen
Hogeschool InHolland, Amsterdamse Hogeschool voor de kunsten
Topsectoren Agri&Food Chemie Creatieve industrie
Tuinbouw & Uitgangsmaterialen High Tech Systemen en Materialen Life Sciences & Health
centrum
Interactieve Media Hogeschool Utrecht
penvoerder
Logistiek Energie Water
Meeting points Agri&Food Tuinbouw & Uitgangsmaterialen
Kennis DC’s Logistiek
43
LANDSDEEL oost De provincies Gelderland en Overijssel vormen samen landsdeel Oost. Het landsdeel levert een bijdrage aan de doelen van het Techniekpact via uitvoering van de Techniekpacten van de regio’s en daaraan verbonden uitvoeringsorganisaties. Landsdeel Oost voert een actief human capital beleid waarin de focus op (technische) topsectoren ligt: HTSM, Kunststoffen, Chemie, Energie-Milieutechnologie, en Agrofood. In het landsdeel bevinden zich Centra voor innovatief vakmanschap en Centres of expertise in de genoemde topsectoren.
Infrastructuur landsdeel Oost Circa 1450 basisscholen | 136 (voortgezet) speciaal onderwijs scholen | 119 voortgezet onderwijs (vmbo-havo-vwo) scholen | 9 ROC’s, 4 AOC’s en 2 vakscholen
4 hogescholen met bètatechniek | 3 universiteiten | Jet-Net: 29 scholen en 12 bedrijven | 15 Technasium scholen | 31 TechNetkringen | 6 Vakcolleges Techniek 3 Regio’s Toptechniek in bedrijf | 5 Centra voor innovatief vakmanschap (penvoerders), 2 meeting points | 4 Centres of expertise (penvoerders), 2 KennisDC’s logistiek
Voortgezet onderwijs
aandeel gemiddeld in Nederland; 41% op
Het aantal havo- en vwo-scholieren dat
de havo kiest een N-profiel, 61% op het
kiest voor een N-profiel stijgt de laatste
vwo kiest een N-profiel.
jaren in landsdeel Oost. Het aandeel van meisjes binnen het Het aandeel leerlingen met een N-profiel
N-profiel stijgt de afgelopen jaren in
ligt in landsdeel Oost iets hoger dan het
landsdeel Oost, met name op de havo.
44
Facts & Figures 2014 | Deel II
Figuur 17. Aantal leerlingen N-profiel Oost 10000
totaal havo/vwo
8000
6000
havo
4000
vwo
2000
0
00 Jaar → 01
01 02
02 03
Aandeel leerlingen met N-profiel in havo en vwo
03 04
04 05
06 07
07 08
08 09
09 10
10 11
2004
29% havo
Aandeel meisjes in havo en vwo binnen het N-profiel
05 06
11 12
havo
13 14
2013
53%
41%
vwo
havo
2004
36%
12 13
61% vwo
2013
47%
45% 50%
vwo
havo
vwo
Op de havo ligt het aandeel van meisjes
het aandeel van meisjes met 50% iets
binnen het N-profiel met 45% iets hoger
hoger dan het landelijke gemiddelde
dan het landelijke gemiddelde van 44%.
van 49%.
Op het vwo geldt hetzelfde: ook hier ligt 45
Landsdeel Oost
Voortgezet middelbaar beroepsonderwijs
bètatechniekleerlingen in de gemengde
Landsdeel Oost kent, na een dalende
leerweg is de afgelopen jaren in het
trend, het afgelopen jaar een hele
landsdeel flink gestegen, mede door de
voorzichtige groei in het vmbo
combinatie opleidingen met een component
bètatechniek. Dit komt door een
techniek.
licht groeiende trend in het aantal techniekleerlingen in de gemengde
Het aandeel meisjes in vmbo bètatechniek
leerweg tegenover een flinke afname
is de afgelopen jaren toegenomen, ook in
van het aantal techniekleerlingen in
landsdeel Oost. Vooral in de gemengde
de basisberoepsgerichte leerweg de
leerweg zijn er nu veel meer meisjes met
afgelopen jaren.
een techniekopleiding of met een combinatie opleiding met een component techniek.
Het aandeel techniekleerlingen in
Het landsdeel ligt met het totale aandeel
het totale vmbo (excl tl) is echter
meisjes in de bètatechniek van 23% boven
de afgelopen jaren gestegen in het
het landelijke gemiddelde van 21%.
landsdeel, van 30% naar 37% en ligt hiermee boven het landelijke gemiddelde
Middelbaar beroepsonderwijs
van 34%. Het aandeel verschilt wel per
Het totale aantal nieuwe deelnemers in het
leerweg. Voor de basisberoepsgerichte
mbo in landsdeel Oost loopt de afgelopen
leerweg daalt het aandeel volgens
jaren - zoals in heel Nederland - terug,
landelijke trend. Het aandeel
ook in de bètatechniek. De instroom in de
Figuur 18. Aantal ingeschreven leerlingen bètatechniek vmbo (leerjaar 3 en 4, excl tl) 12000 Totaal basis/ kader/gemengd
10000 8000 6000
Gemengde leerweg
4000
Kaderberoepsgerichte leerweg
2000 0 Jaar →
46
Basisberoepsgerichte leerweg
03 04
04 05
05 06
06 07
07 08
08 09
09 10
10 11
11 12
12 13
13 14
Facts & Figures 2014 | Deel II
Aandeel bètatechniek binnen het totaal aantal ingeschrevenen vmbo (leerjaar 3 en 4) per leerweg (excl tl)
VMBO
Aandeel meisjes binnen de bètatechniek vmbo per leerweg (excl tl)
2004
2013
35%
28%
Basisberoepsgerichte leerweg
27%
27%
Kaderberoepsgerichte leerweg
19%
60%
Gemengde leerweg
30%
37%
Totaal basis/kader/gemengd
2004
2013
3%
5%
Basisberoepsgerichte leerweg
3%
9%
Kaderberoepsgerichte leerweg
12%
43%
Gemengde leerweg
3%
23%
Totaal basis/kader/gemengd
Figuur 19. Instroom bètatechniek mbo Oost 12000 10000 8000
Totaal BBL/BOL
6000
BOL vt
4000 2000 0 Jaar →
BBL
05 06
06 07
07 08
08 09
09 10
10 11
11 12
12 13
13 14
47
Landsdeel Oost
2005 / 2006
Aandeel bètatechniek binnen totale instroom mbo
44% BBL
Aandeel meisjes binnen de instroom in het bètatechnische mbo
24%
BOL vt
2013 / 2014
29%
Totaal BBL/BOL
28% BBL
BBL
13%
BOL vt
BOL vt
25%
Totaal BBL/BOL
2013 / 2014
2005 / 2006
4%
24%
9%
Totaal BBL/BOL
6% BBL
17%
BOL vt
14%
Totaal BBL/BOL
bètatechnische beroepsbegeleidende
in het landsdeel, voor BBL 6% en BOL
leerweg (BBL) neemt de afgelopen
17%, ongeveer gelijk aan het landelijke
jaren fors af, die in de bètatechnische
gemiddelde van 7% in de BBL en 17% in
beroepsopleidende leerweg (BOL)
de BOL.
neemt de afgelopen twee jaar weer voorzichtig toe.
Hoger onderwijs
Binnen de BBL is het aandeel
In landsdeel Oost groeit het aantal
instromende leerlingen dat kiest voor
bètatechniekstudenten in het hoger
bètatechniek in het landsdeel de laatste
onderwijs (ho) de afgelopen jaren gestaag.
jaren afgenomen van 29% naar 25%
Het aantal bètatechniekstudenten
en ligt daarmee onder het landelijke
is op het hoger beroepsonderwijs (hbo)
gemiddelde van 35%. Binnen de BOL
nog altijd het grootst.
(voltijd) blijft het aandeel stabiel.
Het aandeel van de bètatechniek-instroom in het hbo daalt de afgelopen jaren licht
Het aandeel meisjes in de instroom
maar groeit aanzienlijk in het wo.
in zowel BBL bètatechniek als BOL bètatechniek is toegenomen. Het
Het aantal meisjes dat instroomt in het
aandeel meisjes in de bètatechniek is
bètatechnische hoger onderwijs is de
48
Facts & Figures 2014 | Deel II
Figuur 20. Aantal bètatechniekstudenten instroom ho Oost 8000
totaal hbo/wo
7000 6000 5000
hbo
4000 wo
3000 2000 1000 0
00 Jaar → 01
01 02
02 03
03 04
04 05
Aandeel bètatechniek binnen totale instroom ho
05 06
06 07
07 08
08 09
09 10
10 11
2004
20% hbo
Aandeel vrouwelijke studenten binnen de instroom in het bètatechnische ho
38% wo
hbo
34% wo
12 13
13 14
2013
19% hbo
2004
15%
11 12
44% wo
2013
24% hbo
42% wo
afgelopen jaren flink toegenomen in het
Publiek-private samenwerking
landsdeel. Het landsdeel loopt iets voor
In landsdeel Oost zijn er op dit moment
op het landelijke gemiddelde met in het
5 Centra voor innovatief vakmanschap
hbo 24% ten opzichte van 23% landelijk
en 2 meeting points (mbo), 4 Centres
en in het wo 42% ten opzichte van
of expertise techniek en 2 KennisDC’s
39% landelijk.
Logistiek (hbo) (penvoerders). 49
Landsdeel Oost
Landsdeel Oost. Centra voor innovatief vakmanschap Polymeren, Coatings en Composieten penvoerder Deltion College
CIV Agri&Food Aeres groep meeting points agri: Akkerbouw, Melkvee-, Pluimvee-, Varkenshouderij meeting points food: Food Noord, Food Academy Amsterdam, Food & Fresh Lab ZO Brabant, Foodport academy Zeeland
centrum
centrum
penvoerder
centrum
TechWise Twente ROC van Twente
penvoerder
centrum
IJ5Lab Rijn IJssel
penvoerder
CIVON Graafschap College
deelnemende mbo-instelling
centrum
de Leijgraaf
penvoerder
Landsdeel Oost. Centres of expertise TechForFuture, het CoE High Tech Systemen en Materialen (HTSM) Oost penvoerder Saxion Hogescholen centrum
TechYourFuture, het CoE TechniekOnderwijs Saxion Hogescholen andere participerende hogescholen Hogeschool Edith Stein, Christelijke Hogeschool Windesheim Zwolle centrum
penvoerder
andere participerende hogeschool
Christelijke Hogeschool Windesheim Zwolle
CoE Agro Dier penvoerder van Hall Larenstein centrum
Samenwerking met CoE Biobased Economy Breda centrum Centre for Biobased Economy penvoerder Wageningen University andere participerende hogescholen
Hogeschool Arnhem Nijmegen (BioCentre), CoE BBE, CAH Dronten, HAS Hogeschool, Inholland, Van Hall Larenstein
andere participerende hogescholen
Hogeschool InHolland, HAS Hogeschool, CAH Vilentum, Stoas Vilentum
SEECE Hogeschool van Arnhem en Nijmegen
centrum
penvoerder
Topsectoren Agri&Food Chemie Creatieve industrie
50
Tuinbouw & Uitgangsmaterialen High Tech Systemen en Materialen Life Sciences & Health
Logistiek Energie Water
Meeting points Agri&Food Tuinbouw & Uitgangsmaterialen
Kennis DC’s Logistiek
Overig Onderwijs
Facts & Figures 2014 | Deel II
LANDSDEEL zuidoost
De Human Capital Agenda Brainport 2020 vormt de basis voor het regionaal Techniekpact van het landsdeel Zuidoost, bestaande uit de provincies Noord-Brabant en Limburg. In het Techniekpact is niet alleen aandacht voor de actielijnen uit het landelijk Techniekpact, maar ook voor het werven en behouden van internationale kenniswerkers voor de Brainport International Community. Het landsdeel voert het Techniekpact uit via verschillende regionale agenda’s: het Brabant Arbeidsmarkt Akkoord, de Limburgse sectorale human capital agenda’s (Chemie, Logistiek en Life Sciences & Health), Techniekplan Limburg en het Technologiepact Brainport. Infrastructuur landsdeel Zuidoost Circa 1000 basisscholen | 108 (voortgezet) speciaal onderwijs scholen | 110 voortgezet onderwijs (vmbo-havo-vwo) scholen | 9 ROC’s, 1 AOC en 1 vakschool | 3 hogescholen met bètatechniek | 3 universiteiten | Jet-Net: 38 scholen en 13 bedrijven | 15 Technasium scholen | 36 TechNetkringen | 7 Vakcolleges Techniek | 3 Regio’s Toptechniek in bedrijf | 4 Centra voor innovatief vakmanschap (penvoerders), 3 meeting points | 6 Centres of expertise bètatechniek (penvoerders), 1 KennisDC logistiek
Voortgezet onderwijs
het aandeel gemiddeld in Nederland;
Het aantal havo- en vwo-scholieren dat
42% op de havo kiest een N-profiel,
kiest voor een N-profiel stijgt de laatste
61% op het vwo kiest een N-profiel.
jaren in landsdeel Zuidoost. Het aandeel van meisjes binnen het Het aandeel leerlingen met een N-profiel
N-profiel stijgt de afgelopen jaren in
ligt in landsdeel Zuidoost iets hoger dan
landsdeel Zuidoost. Op de havo is het 51
Landsdeel Zuidoost
aandeel van meisjes binnen het N-profiel
aandeel van meisjes met 59% aanzienlijk
met 44% op dit moment gelijk aan het
hoger dan het landelijke gemiddelde
landelijke gemiddelde. Op het vwo ligt het
van 49%.
Figuur 21. Aantal leerlingen N-profiel Zuidoost 10000 totaal havo/vwo
8000
6000 vwo
4000
havo
2000
0 00 Jaar → 01
01 02
02 03
Aandeel leerlingen met N-profiel in havo en vwo
03 04
04 05
havo
07 08
08 09
09 10
10 11
54% vwo
11 12
havo
46% vwo
12 13
2013
42% havo
2004
36%
52
06 07
2004
32%
Aandeel meisjes in havo en vwo binnen het N-profiel
05 06
61% vwo
2013
44% 59% havo
vwo
13 14
Facts & Figures 2014 | Deel II
Voortgezet middelbaar beroepsonderwijs
naar 43% en ligt daarmee nu boven
Landsdeel Zuidoost kent een dalende
het landelijke gemiddelde van 34%.
trend in het aantal leerlingen in
Het aandeel verschilt wel per leerweg.
het vmbo bètatechniek. Vooral het
In de basisberoepsgerichte leerweg daalt
aantal techniekleerlingen in de
het aandeel volgens landelijke trend.
basisberoepsgerichte leerweg is, zoals
Het aandeel bètatechniekleerlingen in de
ook in de rest van Nederland, de
gemengde leerweg is de afgelopen jaren
afgelopen jaren fors gedaald.
in het landsdeel flink gestegen, mede door de combinatie opleidingen met
Het aandeel bètatechniekleerlingen in het
een component techniek.
totale vmbo is echter de afgelopen jaren flink gestegen in het landsdeel, van 32% Figuur 22. Aantal ingeschreven leerlingen bètatechniek vmbo (leerjaar 3 en 4, excl tl) 10000 Totaal basis/ kader/gemengd
8000
6000 Gemengde leerweg
4000
Kaderberoepsgerichte leerweg
2000
Basisberoepsgerichte leerweg
0 Jaar →
03 04
04 05
05 06
06 07
07 08
Aandeel bètatechniek binnen het totaal aantal ingeschrevenen vmbo (leerjaar 3 en 4) per leerweg (excl tl)
VMBO
08 09
09 10
10 11
11 12
12 13
13 14
2004
2013
35%
29%
Basisberoepsgerichte leerweg
28%
29%
Kaderberoepsgerichte leerweg
35%
74%
Gemengde leerweg
32%
43%
Totaal basis/kader/gemengd
53
Landsdeel Zuidoost
Het aandeel meisjes in vmbo bètatechniek
Middelbaar beroepsonderwijs
is de afgelopen jaren flink toegenomen,
Het totale aantal nieuwe deelnemers in
ook in landsdeel Zuidoost. Vooral in de
het mbo in landsdeel Zuidoost loopt de
gemengde leerweg zijn er nu veel meer
afgelopen jaren - zoals in heel Nederland
meisjes met een techniekopleiding of een
- terug, ook in de bètatechniek, met
combinatie opleiding met een component
uitzondering van een piek in 2010-
techniek. Het landsdeel ligt met het totale
2011. De instroom in de bètatechnische
aandeel meisjes in de bètatechniek van
beroepsbegeleidende leerweg (BBL)
29% flink boven het landelijke gemiddelde
neemt de afgelopen twee jaar af, die in
van 21%.
de bètatechnische beroepsopleidende leerweg (BOL) is wat stabieler en neemt het afgelopen jaar weer voorzichtig toe.
2004
Aandeel meisjes binnen de bètatechniek vmbo per leerweg (excl tl)
2013
3%
7%
Basisberoepsgerichte leerweg
5%
12%
Kaderberoepsgerichte leerweg
29%
47%
Gemengde leerweg
9%
29%
Totaal basis/kader/gemengd
Figuur 23. Instroom bètatechniek mbo Zuidoost 12000 10000 8000
Totaal BBL/BOL
6000 BOL vt
4000 BBL
2000 0 Jaar →
54
05 06
06 07
07 08
08 09
09 10
10 11
11 12
12 13
13 14
Facts & Figures 2014 | Deel II
2005 / 2006
Aandeel bètatechniek binnen totale instroom mbo
44% 30% BBL
BOL vt
2013 / 2014
33%
Totaal BBL/BOL
2005 / 2006
Aandeel meisjes binnen de instroom in het bètatechnische mbo 7% BBL
14%
BOL vt
11%
49% 27% BBL
BOL vt
32%
Totaal BBL/BOL
2013 / 2014
Totaal BBL/BOL
9% BBL
18%
BOL vt
14%
Totaal BBL/BOL
Binnen de BBL is het aandeel
Hoger onderwijs
instromende leerlingen dat kiest voor
In landsdeel Zuidoost groeit het aantal
bètatechniek in het landsdeel de laatste
bètatechniekstudenten in het hoger onderwijs
jaren licht afgenomen van 33% naar 32%
(ho) de afgelopen jaren gestaag door. Het
en ligt daarmee iets onder het landelijke
aantal bètatechniekstudenten is op het hoger
gemiddelde van 35%. Ook binnen de
beroepsonderwijs (hbo) nog altijd het grootst.
BOL (voltijd) neemt het aandeel af, van 30% naar 27%.
Het aandeel bètatechniek-instroom groeit de afgelopen jaren licht in het hbo en wo van
Het aandeel meisjes in de instroom
het landsdeel.
in zowel BBL bètatechniek als BOL bètatechniek is toegenomen. Het aandeel
Het aandeel meisjes dat instroomt in
meisjes in het landsdeel ligt daarmee,
het bètatechnische hoger onderwijs is
voor BBL 9% en BOL 18%, iets boven
de afgelopen jaren toegenomen in het
het landelijke gemiddelde van 7% in de
landsdeel. Met een aandeel van 20% in het
BBL en 17% in de BOL.
hbo en 29% in het wo loopt het landsdeel nog wat achter op het landelijke gemiddelde van 23% in het hbo en 39% in het wo. 55
Landsdeel Zuidoost
Figuur 24. Aantal bètatechniekstudenten instroom ho Zuidoost 8000
totaal hbo/wo
7000 6000 5000
hbo
4000 wo
3000 2000 1000 0
00 Jaar → 01
01 02
02 03
03 04
04 05
Aandeel bètatechniek binnen totale instroom ho
05 06
06 07
07 08
08 09
09 10
10 11
2004
22% hbo
Aandeel vrouwelijke studenten binnen de instroom in het bètatechnische ho
27% wo
hbo
16% wo
12 13
13 14
2013
23% hbo
2004
15%
11 12
31% wo
2013
20% 29% hbo
wo
Publiek-private samenwerking
6 bètatechnische Centres of expertise en
In landsdeel Zuidoost zijn er op dit
1 KennisDC logistiek (hbo, penvoerders).
moment 4 Centra voor innovatief vakmanschap en 3 meeting points (mbo), 56
Facts & Figures 2014 | Deel II
Landsdeel Zuidoost. Centra voor innovatief vakmanschap Teclab Summa College
centrum
centrum
penvoerder
MBO Automotive Centrum ROC Ter Aa
penvoerder
deelnemende mbo-instellingen
Summa College, Gilde Opleidingen
centrum
Zorgtechniek Limburg Arcus College
penvoerder
deelnemende mbo-instellingen
Leeuwenborgh Opleidingen, Gilde Opleidingen Chemelot Innovation and Learning Labs Leeuwenborgh Opleidingen deelnemende mbo-instelling Arcus College centrum
penvoerder
Landsdeel Zuidoost. Centres of expertise centrum
CoE Food HAS Hogeschool
Automotive CoE Hogeschool van Arnhem en Nijmegen centrum
penvoerder
penvoerder
andere participerende hogescholen
Van Hall Larenstein, Hogeschool Inholland, CAH Vilentum, Stoas Vilentum centrum
andere participerende hogeschool
Fontys
toegekend in 2010
CoE Greenports HAS Hogeschool
penvoerder
Van Hall Larenstein, Hogeschool Inholland, CAH Vilentum, Stoas Vilentum andere participerende hogeschool
centrum
Productietechniek en materialen Fontys Hogescholen
penvoerder
andere participerende hogeschool
centrum Chemelot Innovation and Learning Labs penvoerder Hogeschool Zuyd
Fontys Hogescholen
toegekend in 2010
centrum
Innovatieve Zorg en Technologie Hogeschool Zuyd
penvoerder
Topsectoren Agri&Food Chemie Creatieve industrie
Tuinbouw & Uitgangsmaterialen High Tech Systemen en Materialen Life Sciences & Health
Logistiek Energie Water
Meeting points Agri&Food Tuinbouw & Uitgangsmaterialen
Kennis DC’s Logistiek
57
LANDSDEEL zuidwest De regio West-Brabant is samen met de provincies Zeeland en Zuid-Holland verenigd in het landsdeel Zuidwest. In de Techniekpact-samenwerking op landsdeelniveau verbinden de zes subregio’s van het landsdeel Zuidwest hun bestaande techniek-, human capital- en economische agenda’s. Deze agenda’s hebben er al toe geleid dat bedrijfsleven, onderwijs en overheden in Zuidwest de afgelopen jaren constructief zijn gaan samenwerken aan toekomstbestendig en aantrekkelijk technisch onderwijs op verschillende niveaus, aantrekkelijk werkgeverschap en helder geprofileerde (top)sectoren.
Infrastructuur landsdeel Zuidwest Circa 1610 basisscholen | 163 (voortgezet) speciaal onderwijs scholen | 179 voortgezet onderwijs (vmbo-havo-vwo) scholen | 8 ROC’s, 3 AOC’s en 4 vakscholen
6 hogescholen met bètatechniek | 3 universiteiten | Jet-Net: 53 scholen en 17 bedrijven | 24 Technasium scholen | 57 TechNetkringen | 17 Vakcolleges Techniek | 6 Regio’s Toptechniek in bedrijf | 7 Centra voor innovatief vakmanschap (penvoerders), 5 meeting points | 4 Centres of expertise techniek (penvoerders), 2 KennisDC’s logistiek
Voortgezet onderwijs
met het aandeel gemiddeld in Nederland;
Het aantal havo- en vwo-scholieren dat
39% op de havo kiest een N-profiel, 60%
kiest voor een N-profiel stijgt de laatste
op het vwo kiest een N-profiel.
jaren in landsdeel Zuidwest. Het aandeel van meisjes binnen het Het aandeel leerlingen met een N-profiel
N-profiel stijgt de afgelopen jaren in
ligt in landsdeel Zuidwest nagenoeg gelijk
landsdeel Zuidoost, met name juist ook
58
Facts & Figures 2014 | Deel II
Figuur 25. Aantal leerlingen N-profiel Zuidwest 15000 totaal havo/vwo
12000
9000 vwo
6000 havo
3000
0
00 Jaar → 01
01 02
02 03
Aandeel leerlingen met N-profiel in havo en vwo
03 04
04 05
06 07
07 08
08 09
09 10
10 11
2004
29% havo
Aandeel meisjes in havo en vwo binnen het N-profiel
05 06
51% vwo
11 12
havo
46% vwo
13 14
2013
39% havo
2004
34%
12 13
60% vwo
2013
44% 49% havo
vwo
op de havo. Op de havo is het aandeel
Dit geldt ook voor het vwo: het aandeel
van meisjes binnen het N-profiel met
van meisjes met 49% is gelijk aan het
44% op dit moment gelijk aan het
landelijke gemiddelde.
landelijke gemiddelde. 59
Landsdeel Zuidwest
Voortgezet middelbaar beroepsonderwijs
Het aandeel meisjes in vmbo
Landsdeel Zuidwest kent een dalende
bètatechniek is de afgelopen jaren
trend in het vmbo bètatechniek. Vooral
flink toegenomen, ook in landsdeel
het aantal techniekleerlingen in de
Zuidwest. Vooral in de gemende leerweg
basisberoepsgerichte leerweg is, zoals
zijn er nu veel meer meisjes met een
ook in de rest van Nederland, de
techniekopleiding of met een combinatie
afgelopen jaren fors gedaald.
opleiding met een component techniek. Het landsdeel ligt met het totale aandeel
Het aandeel bètatechniekleerlingen in het
meisjes in de bètatechniek van 18% nog
totale vmbo is de afgelopen jaren echter
wel onder het landelijke gemiddelde
wel gestegen in het landsdeel, van 28%
van 21%.
naar 33%. Het aandeel verschilt wel per leerweg. Voor de basisberoepsgerichte
Middelbaar beroepsonderwijs
leerweg daalt het aandeel volgens
Het totale aantal nieuwe deelnemers
landelijke trend. Het aandeel
in het mbo in landsdeel Zuidwest
bètatechniekleerlingen in de gemengde
loopt de afgelopen jaren - zoals in heel
leerweg is de afgelopen jaren in het
Nederland - terug, ook in bètatechniek.
landsdeel flink gestegen, mede door
De instroom in de bètatechnische
de combinatie opleidingen met een
beroepsbegeleidende leerweg (BBL)
component techniek.
neemt de afgelopen jaren fors af, die in de bètatechnische beroepsopleidende
Figuur 26. Aantal ingeschreven leerlingen bètatechniek vmbo (leerjaar 3 en 4, excl tl) 15000 Totaal basis/ kader/gemengd
12000
9000 Kaderberoepsgerichte leerweg
6000
Basisberoepsgerichte leerweg
3000
0 Jaar →
60
Gemengde leerweg
03 04
04 05
05 06
06 07
07 08
08 09
09 10
10 11
11 12
12 13
13 14
Facts & Figures 2014 | Deel II
Aandeel bètatechniek binnen het totaal aantal ingeschrevenen vmbo (leerjaar 3 en 4) per leerweg (excl tl)
VMBO
2004
2013
33%
29%
Basisberoepsgerichte leerweg
25%
27%
Kaderberoepsgerichte leerweg
17%
55%
Gemengde leerweg
28%
33%
Totaal basis/kader/gemengd
2004 2013
Aandeel meisjes binnen de bètatechniek vmbo per leerweg (excl tl)
3%
6%
Basisberoepsgerichte leerweg
6%
9%
Kaderberoepsgerichte leerweg
14%
40%
Gemengde leerweg
5%
18%
Totaal basis/kader/gemengd
Figuur 27. Instroom bètatechniek mbo Zuidwest 15000
12000 Totaal BBL/BOL
9000
BOL vt
6000
3000
0 Jaar →
BBL
05 06
06 07
07 08
08 09
09 10
10 11
11 12
12 13
13 14
61
Landsdeel Zuidwest
leerweg (BOL) neemt de afgelopen
Hoger onderwijs
twee jaar weer voorzichtig toe.
In landsdeel Zuidwest groeit het aantal
Binnen de BBL is het aandeel
bètatechniekstudenten in het hoger
instromende leerlingen dat kiest voor
onderwijs (ho) de afgelopen jaren
bètatechniek in het landsdeel de laatste
gestaag door. Door een sterkere groei
jaren afgenomen van 44% naar 39%
in het wetenschappelijke onderwijs (wo)
en ligt daarmee boven het landelijke
haalt het aantal bètatechniekstudenten
gemiddelde van 35%. Binnen de BOL
op het wo het laatste jaar het aantal
(voltijd) is het aandeel gestegen waardoor
bètatechnische studenten in het hoger
het totale aandeel bètatechniek binnen
beroepsonderwijs (hbo) in.
het mbo stabiel is gebleven met 30%.
Het aandeel van bètatechniek-instroom groeit zowel in het hbo als in het wo.
Het aandeel meisjes in de instroom in zowel BBL bètatechniek als BOL
Het aandeel meisjes dat instroomt in het
bètatechniek is licht toegenomen. Wel
bètatechnische ho is de afgelopen jaren
ligt het aandeel meisjes in het landsdeel
flink toegenomen in het landsdeel. Het
voor de BBL met 4% onder het landelijke
landsdeel loopt met 21% in het hbo en
gemiddelde van 7%. In de BOL is het
33% in het wo nog wat achter op het
aandeel meisjes met 17% gelijk aan het
landelijke gemiddelde van 23% in het
landelijke gemiddelde.
hbo en 39% in het wo.
2005 / 2006
Aandeel bètatechniek binnen totale instroom mbo
44% BBL
Aandeel meisjes binnen de instroom in het bètatechnische mbo
BOL vt
30%
Totaal BBL/BOL
6%
11%
BOL vt
39% BBL
28%
BOL vt
30%
Totaal BBL/BOL
2013 / 2014
2005 / 2006
BBL
62
25%
2013 / 2014
10%
Totaal BBL/BOL
4% BBL
17%
BOL vt
14%
Totaal BBL/BOL
Facts & Figures 2014 | Deel II
Figuur 28. Aantal bètatechniekstudenten instroom ho Zuidwest 12000 totaal hbo/wo
10000 8000
wo
6000 4000
hbo
2000 0
00 Jaar → 01
01 02
02 03
03 04
04 05
Aandeel bètatechniek binnen totale instroom ho
05 06
06 07
07 08
08 09
09 10
10 11
2004
18% hbo
Aandeel vrouwelijke studenten binnen de instroom in het bètatechnische ho
31% wo
hbo
24% wo
12 13
13 14
2013
20% hbo
2004
16%
11 12
37% wo
2013
21% hbo
33% wo
Publiek-private samenwerking
expertise bètatechniek en 1 KennisDC
In landsdeel Zuidwest zijn op dit moment
logistiek (hbo, penvoerders).
7 Centra voor innovatief vakmanschap en 5 meeting points (mbo), 4 Centres of 63
Landsdeel Zuidwest
Landsdeel Zuidwest. Centra voor innovatief vakmanschap centrum
LiS Academy en LiS Engineering Leidse Instrumentmakersschool
centrum
Maritieme Techniek STC-Group
penvoerder
penvoerder
deelnemende mbo-instellingen
Da Vinci College CIV Maintenance en procestechniek Rijnmond penvoerder STC-Group centrum
centrum
CIVOM Zadkine
penvoerder
deelnemende mbo-instellingen
deelnemende mbo-instelling
Albeda College, Zadkine
Albeda College
CIV Tuinbouw & Uitgangsmaterialen penvoerder Lentiz onderwijsgroep meeting points: Aalsmeer, Barendrecht, Bleiswijk, Breda, Hoorn, Venlo, Westland en Zwolle centrum
De Logisticus van de toekomst! penvoerder STC-Group centrum
centrum
CIV Passie voor Biobased ROC West-Brabant
penvoerder
Landsdeel Zuidwest. Centres of expertise centrum
Deltatechnologie HZUAS
centrum
penvoerder
Genomics Hogeschool Leiden
penvoerder
andere participerende hogescholen
Hogeschool Rotterdam, Van Hall Larenstein
centrum Sustainable mainport innovation penvoerder Hogeschool Rotterdam
centrum
CoE Biobased Economy Avans Hogeschool
penvoerder
andere participerende hogescholen
Avans Hogeschool en HZUAS
Topsectoren Agri&Food Chemie Creatieve industrie
64
Tuinbouw & Uitgangsmaterialen High Tech Systemen en Materialen Life Sciences & Health
Logistiek Energie Water
Meeting points Agri&Food Tuinbouw & Uitgangsmaterialen
Kennis DC’s Logistiek
0% 92 93
93 66 94
94 95
95 96
96 97
97 98
98 99
99 00
00 01
01 02
02 03