4. Financieel Management

4. Financieel Management

4. Financieel Management Docentenversie

4. Financieel Management Inleiding 1. Financiering Genereren 2. Financiële prognoses 3. Succesfactoren en Valkuilen 3. Financieringsstrategieën

Als je ondernemerschap definieert als een onophoudelijk streven naar kansen, en financiën als het genereren en verdelen van geld en het creëren van waarde in een bedrijf, dan is definitie van ondernemende financiën de volgende: Het genereren en managen van geldstromen en risico om waarde te creëren in je bedrijf terwijl je onophoudelijk kansen nastreeft. Simpel gezegd: financiën is management. Financiën is een bepaalde manier van denken over geld, risico en waarde. Het helpt om zaken te bekijken vanuit het perspectief van de waardecreatie. Wanneer je vanuit financieel perspectief kijkt, zullen sommige beslissingen onlogisch of niet haalbaar blijken.

Leerdoelen Wanneer je deze unit met succes hebt afgerond, kun je: •

Uitleggen waarom zelfs de meest ondernemende bedrijven financiering moeten regelen in de beginfase van de onderneming

Vragen

•

Bronnen van persoonlijke financiering, kapitaalfinanciering en kredietfinanciering identificeren

Antwoorden

•

De concepten financiële prognoses en financiële overzichten presenteren en bespreken

•

De kritische succesfactoren en typische problemen die komen kijken bij financieel plannen identificeren

•

Een strategie schetsen die algemeen gebruikt wordt door ondernemers, namelijk de elevator pitch

Samenvatting

4. Financieel Management 1. Financiering genereren Voordat we beginnen met het bespreken van het genereren van financiën in het algemeen, moet er eerst een belangrijk statement gemaakt worden. Geld in de kas is de allerbelangrijkste bron van financiering. Meer geld is altijd beter dan minder geld en geld in het laadje is altijd beter dan geld wat nog binnen moet komen. Zorg er voor dat je je focust op cashflow (de hoeveelheid contant geld die het bedrijf binnen komt en in een bepaalde periode weer wordt uitgegeven) in plaats van de winst- en verliesrekening (inkomsten die een bedrijf ontvangt uit de verkoop van producten minus de kosten). Bovendien moet er aandacht worden besteed aan de dynamiek van de cashflow (denk aan de omloopperiode van geld in het bedrijf, seizoensgebondenheid). De investeringen van vandaag zijn de groeimogelijkheden van morgen.

“Kortom: het managen van kasgeld is cruciaal, dus zorg dat je niet zonder komt te zitten!” Toch moeten de meeste bedrijven vroeger of later financieren genereren naast de kasstroom om verder te komen. Bijvoorbeeld voor het opstarten van het bedrijf, het lanceren van een nieuw product, het vernieuwen van apparatuur, internationalisering, enz. De drie belangrijkste redenen waarom de meeste startende ondernemingen geld in moeten zamelen zijn: Problemen in de cashflow De kosten komen voor de baten. Het bedrijf moet salarissen betalen en apparatuur aanschaffen voordat er opbrengsten uit de verkopen zijn gekomen. Behoefte aan grote investeringen Een klein bedrijf heeft vaak niet het geld om een gebouw te kopen, apparatuur aan te schaffen en bijvoorbeeld een dure website te kopen. Technologische ontwikkelingen duren lang Voor veel technologische vindingen duurt het vaak jaren voordat ze geld opleveren. De ‘voorfinancieringskosten’ die gemaakt moeten worden zijn vaak hoger dan het vermogen van het starende bedrijf om het op eigen houtje te financieren.

4. Financieel Management Er zijn voor ondernemers vele mogelijkheden om financiering genereren. De drie belangrijke zijn: (a) persoonlijke financiën, (b) kapitaalfinanciering en (c) schuldfinanciering." De rest van deze paragraaf behandeld deze drie mogelijkheden in detail. 1.1 Bronnen van persoonlijke financiering De drie meest voorkomende manieren waarop ondernemers persoonlijke financiering genereren zijn (a) eigen spaargeld, (b) vrienden en familie en (c) Bootstrapping. Eigen spaargeld: De oprichters van een eigen bedrijf gebruiken vaak eigen spaargeld als startkapitaal om het bedrijf van de grond te tillen. Dit kan een gewone spaarrekening zijn, maar ook overwaarde op een Vrienden en familie: Vrienden en familie zijn de tweede bron van financiering voor veel nieuwe ondernemingen. Deze vorm van bijdrage komt vaak voor als leningen, investeringen of geschenken. Bootstrapping: Een andere bron van startkapitaal voor ondernemers wordt aangeduid als bootstrapping. Bootstrapping is het gebruik van creativiteit, vindingrijkheid, en alle andere mogelijke middelen dan de traditionele bronnen om financiering te verkrijgen.

4. Financieel Management 1.2 Kapitaalfinanciering Bronnen van kapitaalfinanciering bestaan vooral uit (a) risicokapitaal (b) business angels (c) beursgang en (d) crowdfunding.

Risicokapitaal Risicokapitaal, ook wel durfkapitaal genoemd, verwijst naar geld dat investeerders beleggen in startende ondernemingen en kleine bedrijven waarvan ze op de lange termijn groei verwachten. Investeerders gebruiken vaak risicokapitaal om innovatieve bedrijven te financieren door aandelen te kopen of een belang in het bedrijf te nemen. Dit is een erg belangrijke bron van financiering voor starters die geen toegang hebben tot de kapitaalmarkt. In tegenstelling tot een bank die op zoek is naar garanties, wordt de investeerder een actieve partner in het bedrijf die het bedrijfsrisico deelt. Durfkapitaal betekent een veel risico voor de belegger, maar ook de kans op hoge rendementen. Business angels Een business angel is een persoon die vermogen belegt in een bedrijf met innovatief potentieel. Een typische business angel zou een voormalige directeur van een groot bedrijf kunnen zijn, die nu met pensioen is en in staat is om tussen de € 5.000 en € 20.000 per jaar in startende bedrijven te investeren. Of een ondernemer die zijn bedrijf heeft verkocht en die bedragen kan investeren tussen € 50.000 en € 500.000. Behalve financiën investeert de Business angel tijd in de startende onderneming door kennis, vaardigheden en hun netwerk te delen. Beursgang Een beursgang, ofwel beursintroductie, is het moment waarop voor het eerst beursnotering bij een bepaalde effectenbeurs wordt verkregen en toegepast. Dit is dus de eerste keer dat de aandelen van het bedrijf naar de effectenbeurs worden gebracht. Het is een ingewikkeld proces waar veel partijen bij betrokken zijn zoals advocaten, banken en accountants.

4. Financieel Management Crowdfunding Crowdfunding is een alternatieve wijze om een bedrijf of project te financieren, waarbij een groot aantal individuen investeren in één onderneming. In plaats van op zoek te gaan naar een grote investeerder, kunnen ondernemers via platforms voor crowdfunding allemaal kleine investeringen verzamelen van een grote groep kleine beleggers. Investeringen kunnen dan zo laag zijn als euro. Om investeerders aan te trekken maakt crowdfunding slim gebruik van de goede bereikbaarheid van vrienden, familie en collega's via social media kanalen zoals Facebook, Twitter en LinkedIn. Crowdfunding is een grote toegevoegde waarde voor het ondernemerschap doordat het een extra financieringsoptiew biedt, buiten de traditionele manieren van financiering vinden. Populaire crowdfunding platforms zijn www.kickstarter.com (internationaal) en www.crowdaboutnow.com (Nederland).

1.3 Bronnen van Kredietfinanciering Je kunt vreemd vermogen verkrijgen uit leningen bij banken en door leningsgaranties vertrekt door de overheid. Banken Een bank accepteert deposito's, verschaft zakelijke leningen en biedt aanverwante diensten aan. Banken zijn niet altijd de beste optie voor startende ondernemers om aan financiering te komen aangezien ze van nature risico vermijden. Investeren in een startend bedrijf is juist vaak vol risico’s. Bovendien zijn kredietverleningen aan kleine bedrijven niet zo winstgevend als kredietverleningen aan grote bedrijven. Kortom, banken zijn niet snel geneigd geld te lenen aan startende ondernemers. Gegarandeerde lening Een gegarandeerde lening is een lening aangeboden door een overheidsinstelling. De overheid verbindt zich in dat geval ertoe om een lening terug te betalen aan de bank in het geval dat de lening nemer in gebreke blijft. Op deze manier is het makkelijker om geld te lenen bij de bank, de overheid staat immers borg voor jouw lening.

4. Financieel Management

2. Financiële Prognoses Een planning maken voor de toekomst is van vitaal belang voor een nieuwe onderneming. Wat een bedrijf ook probeert te bereiken, het is bijna onmogelijk om succesvol te zijn als men geen duidelijk beeld heeft van de toekomstvisie van het bedrijf. Hierbij staat het concept van financiële prognose centraal.

"Simpel gezegd is een financiële prognose een schatting van of vooruitblik op de toekomstige opbrengsten en kosten." Financiële budgetten laten de waarschijnlijke uitkomst van een bepaalde actie zien. Ze kunnen worden gebruikt om middelen op een meer efficiënte en effectieve manier in te zetten. Jaarrekening (of financiële verslagen) zijn formele verslagen van de financiële activiteiten van een bedrijf. Deze verslagen geven een overzicht van de financiële toestand van een bedrijf, zowel op korte als lange termijn. Financiële prognoses horen de belangrijkste financiële kerngetallen en vergelijkingen ten opzichte van concurrenten en/of de industriegemiddelden te bevatten. Een goede financiële prognose geeft antwoord op de volgende vragen: •

Hoe zal het bedrijf financieel presteren?

•

Hoeveel geld zal er in de kas van het bedrijf komen te zitten?

•

Wat zal de algehele financiële positie van het bedrijf zijn?

4. Financieel Management

Er zijn drie financiële basisoverzichten De verwachtte winst- en verliesrekening Deze wordt vaak aangeduid als de resultatenrekening en vertelt je hoe goed je bedrijf het doet op het gebied van omzet, kosten en winstgevendheid. Normaal gesproken wordt een dergelijk overzicht opgesteld voor een verslagperiode van een jaar, maar worden de cijfers maandelijks al gepubliceerd. Hierdoor kunnen de prestaties van het bedrijf worden gecontroleerd en kunnen er eventueel corrigerende maatregelen genomen worden. De ondernemingsbalans Een ondernemingsbalans of balans is een samenvatting van de waarde van alle bezittingen, de schulden en het vermogen in een bedrijf. Het toont de financiële situatie van een onderneming op een bepaalde datum. Van de drie hier genoemde financiële basisoverzichten, is de balans het enige overzicht dat betrekking heeft op een bepaald tijdstip, en niet over een bepaalde periode. De balans van een onderneming bestaat uit drie delen: de activa (de bezittingen), de passiva (de schulden) en het eigen/vreemd vermogen. Het verschil tussen de activa en de passiva staat bekend als het netto vermogen van de onderneming. Het kasstroomoverzicht Een kasstroom wordt bepaald door het geld dat uit het bedrijf vloeit (geld dat je moet betalingen) af te trekken van het geld dat je bedrijf in vloeit (geld dat je verdient). Een kasstroomoverzicht is vooral voor kredietverstrekkers van belang omdat het ze een indicatie geeft van of je genoeg geld hebt om je leveranciers en andere schuldeisers op tijd te betalen.

Deze drie basisoverzichten bij elkaar genomen geven een goed beeld van de financiële positie van de onderneming van haar toekomstige prestaties.

4. Financieel Management 3. Belangrijkste Succesfactoren & Valkuilen De financiële prognose moet altijd in overeenstemming zijn met de algemene strategie van de onderneming. Door financiële overzichten te maken kom je erachter of de bedrijfsstrategie die je voor ogen had ook financieel haalbaar is. Het geeft ook een beeld van je financieringsbehoefte, met andere woorden het geld dat je nodig hebt om je plannen waar te maken. Het is goed om een vijfjarenplan op te nemen in je financiële prognoses. Maak maandelijkse prognoses voor de eerste twee jaar en daarna per kwartaal. Vermijd aannames en houd rekening met resultaten uit het verleden. Een financiële prognose hoort ook een lijst van verschillende uitgangspunten te omvatten. De prognose houdt rekening met alle financiële verplichtingen die komen kijken bij het lanceren van een nieuw product of dienst op de markt. Dit kunnen kosten voor nieuwe medewerkers zijn, of extra kantoorruimte, extra voorraden, etc. Houd ook rekening met historische trends en eventuele afwijkingen hiervan en zorg ervoor dat je je aannames en veronderstellingen onderbouwd. Ga na welke gegevens je hebt, maar wees ook eerlijk en duidelijk over wat je niet weet. Hoewel de meeste ondernemers proberen uitgebreide financiële prognoses te maken, worden hier toch nog veel fouten mee gemaakt. Uit onderzoek blijkt dat de meest voorkomen fouten de volgende zijn: •

De financiële prognose bevat ontzettend veel financiële informatie, maar weinig informatie die er echt toe doet.

•

Vaak worden de cijfers niet ondersteund door de bedrijfsstrategie of de kritische succesfactoren van het bedrijf.

•

Er zijn maar weinig ondernemers die een goede schatting kunnen maken van hoeveel tijd en geld er werkelijk nodig is om de bedrijfsdoelen te halen

•

Veel financiële prognoses zijn razend optimistisch

4. Financieel Management 4. Financieringsstrategieën Je hebt geleerd dat het verwerven van financiering op vele verschillende manieren kan. Het is dus belangrijk om alle opties na te gaan, voordat je een definitieve beslissing maakt welke je wilt gebruiken. De beslissing over welke optie het meest geschikt is hangt af van de aard van het bedrijf, hoe lang het bedrijf al bestaat, de mate van winstgevendheid, de financiële structuur en de ambities van de ondernemer(s) zelf. Jonge startende bedrijven maken vaak gebruik van financiële middelen in de vorm van risicokapitaal om zich te ontwikkelen en te groeien. Daarnaast is crowdfunding de laatste jaren een steeds populairdere financieringsmethode onder startende ondernemingen. Een belangrijke strategie die door ondernemers gebruikt wordt om fondsen te werven risicokapitaal is de Elevator pitch.

"Een elevator pitch is een heel bondig overzicht van je product of dienst en de voordelen die het biedt." De naam ‘Elevator pitch’ komt voort uit de gedachte dat een ondernemer een ‘elevator pitch’ -dus een kort verhaal over de voordelen van je product of dienstkan geven in de tijd die het kost om met de lift naar een bepaalde verdieping te gaan (tussen de dertig seconden en twee minuten). Stel je stapt in de lift en merkt dat er toevallig ook een bekende business angel of rijke investeerder in staat. Hoe zorg je er in die korte tijd voor dat hij of zij investeert in jou bedrijf? In de realiteit krijgen ondernemers vaak 10 minuten om een hun bedrijf(sidee) te presenteren aan een mogelijke investeerder. Hoewel dit nog steeds een erg korte tijd is, probeer toch de volgende onderdelen in je pitch op te nemen:

4. Financieel Management

1

Definieer het probleem en bepaal wie dit probleem precies ervaart. Gebruik grafieken, foto’s, cases of nog beter schets een scenario om het probleem te beschrijven.

2

Presenteer de oplossing. Dit is een overzicht van je product of dienst wat het probleem wat je hierboven geschetst hebt op zal lossen. Gebruik foto's en screenshots en maak een opsomming van de voordelen.

3

Omschrijf je bedrijf. Wees specifiek, bijvoorbeeld: • Noem het jaar van oprichting • Noem het aantal werknemers • Noem de datum wanneer het product werd gelanceerd • Hoeveel betalende klanten heb je al (of hoeveel beta-gebruikers op je website)? • Vermeld de partners die je bedrijf heeft • Maak een opsomming van de certificaten / octrooien die je misschien hebt • Maak melding van de aandacht die je in de pers hebt gehad of prijzen die je hebt gewonnen

4

Bepaal de omvang van de markt. Breng de totale potentiële doelgroep in kaart en laat zien welke verschillende segmenten er zijn en welk segment het belangrijkst is voor je bedrijf.

5

Presenteer de verkoopstrategie. Geef aan hoe je je product denkt te gaan verkopen. Ga je rechtstreeks aan de klant verkopen? Licht dan bv toe hoeveel verloopmedewerkers je nodig hebt, hoe lang het duurt om een deal te sluiten. Ga je via distributiekanalen verkopen/ zo ja via wie, hoeveel verkooppartners heb je nodig hebt en hoe de gebieden verdeeld zijn.

6

Beschrijf het verdienmodel. Het verdienmodel bevat de bronnen van inkomsten maar ook de kostenposten en geeft de potentiële investeerders een idee van hoe je geld wil gaan verdienen met je bedrijfsidee.

4. Financieel Management

7

Bepaal de concurrentie. Zorg ervoor dat je je concurrenten in kaart brengt, zowel de directe als de indirecte. In andere woorden, bepaal wat voor andere producten of diensten er zijn die de klant kan gebruiken in plaats van jou product.

8

Presenteer jezelf als ondernemer(s). Denk erom dat je vanaf het begin van de elevator pitch bezig bent met het presenteren van jezelf als ondernemer. Start je een bedrijf samen met anderen? Leg uit wat de positie van iedereen in het bedrijf is en wat hun expertisegebieden zijn.

9

Presenteer de financiële prognose. Wees specifiek en vergeet de volgende punten niet: • Prijs per verkoop in 2020 (lange termijn!) • Aantal klanten in 2020 • Marktaandeel in 2020 • Geef duidelijk aan welke markt je bediend (hoe groot is de markt in cijfers)

10

Bepaal de financieringsbehoefte. Wees weer specifiek en denk aan het volgende: • Voorfinanciering: Hoeveel heb je zelf al geïnvesteerd / hebben ander investeerders al geïnvesteerd? • Naar hoeveel financiering ben je op zoek. Met andere woorden; wat vraag je van de investeerder? • Hoe ga je het geld gebruiken? • Exit strategie; wat ga je doen als het bedrijf ‘klaar’ is, met ander woorden als het bedrijf loopt. Blijf je het zelf runnen of verkoop je het?

4. Financieel Management

Vergeet niet dat je pitch kort en bondig moet zijn. Hou vast aan tien minuten hooguit. Zorg dat je verhaal begrijpelijk is (wees niet te technisch) en weet dat beleggers overdrijving snel in de gaten hebben dus blaas de verkoopprognoses niet op en houd het realistisch. Je pitch moet ook verleidelijk zijn aangezien investeerders eropuit zijn om geld te verdienen. Zorg er dus voor dat je je bedrijfsidee echt verkoopt. Ten slotte, vergeet niet dat beleggers op zoek zijn naar de volgende eigenschappen in een startend bedrijf: •

Een uitstekende team met kennis en ervaring

•

Een ‘klik’ tussen de investeerder en de onderneming

•

Een unieke waardepropositie

•

Een goed rendement op de investering

•

Een realistische beoordeling van risico's

•

Gedetailleerde en realistische financiële plannen.

4. Financieel Management ,

Samenvatting Startende ondernemers hebben financiering nodig, doorgaans in de vorm van risicokapitaal, om zich te ontwikkelen en te kunnen groeien. De drie belangrijkste redenen waarom de meeste startende ondernemingen geld in moeten zamelen zijn: • Problemen in de cashflow • Behoefte aan grote investeringen • Technologische ontwikkelingen duren lang Deze unit heeft behandeld hoe startende ondernemers in een vroeg stadium een goede keuze kunnen maken uit de verschillende bestaande financieringsmogelijkheden, met name als het om een klein bedrijf gaat. Je hebt geleerd dat financiële prognoses een cruciaal onderdeel zijn van het managen van een bedrijf. Een financiële prognose is schatting van de toekomstige opbrengsten en kosten. De unit behandelde de drie financiële basisoverzichten. • De verwachtte winst- en verliesrekening • De ondernemingsbalans • Het kasstroomoverzicht Opties voor de financiering van een startend bedrijf zijn: (a) persoonlijke financiën, (b) kapitaalfinanciering en (c) schuldfinanciering. De drie belangrijkste manieren waarop ondernemers persoonlijke financiering kunnen genereren zijn (a) eigen spaargeld, (b) vrienden en familie en (c) Bootstrapping. Bronnen van kapitaalfinanciering bestaan vooral uit (a) risicokapitaal (b) business angels (c) beursgang en (d) crowdfunding. Verder zijn in deze unit de kritische succesfactoren valkuilen van de financiële prognose aan de orde gekomen. Ook is uitgelegd hoe je een elevator pitch voorbereid. Een elevator pitch is een heel bondig overzicht van je product of dienst en de voordelen die het biedt.

Vragen 1. Waarom moeten de meeste startende ondernemers op zoek naar financiering? 2. Noem de bronnen van persoonlijke financiering en de bronnen van krediet- en kapitaal financiering die bestaan voor startende ondernemers. 3. Wat is bootstrapping? Geef een aantal voorbeelden van hoe ondernemers geld inzamelen d.m.v. bootstrapping. Hoe belangrijk is bootstrapping naar jou mening voor ondernemende bedrijven?

4. Financieel Management

Antwoorden 1. Startende bedrijven hebben vaak cashflow problemen (niet genoeg geld in de kas) en moeten dus geld lenen. Een startend bedrijf heeft geld nodig om te investeren in de locatie, faciliteiten en apparatuur en zal dus op zoek moeten naar extra financieringsbronnen naast de kasstroom. Ook voor de lange termijn ontwikkeling van het bedrijf hebben starters financiering nodig. 2. Voorbeelden van persoonlijke financiering zijn onder meer: (a) het gebruiken van je eigen spaargeld, (b) geld lenen van vrienden en familie en (c) Bootstrapping. Voorbeelden van kredietfinanciering en kapitaalfinanciering zijn: (a) risicokapitaal, (b) beursgang, (c) business angels, (d) lenen bij de banken en (e) garanties van de overheid. 3. Bootstrapping is het gebruik van creativiteit, vindingrijkheid, en alle andere mogelijke middelen dan de traditionele bronnen om financiering te verkrijgen. Voorbeelden van bootstrapping zijn: (a) het gebruik van credit cards, (b) het verkrijgen van een tweede hypotheek (c) verzilveren in of verkopen van levensverzekeringen en andere persoonlijke besparingen.