4. BESTE arbozorg is Voorzorg gebaseerd op risicobenadering als hulpmiddel H.P.J. Stinis 8 maart 2007 Boerhavecursus infectieziekten
Bij een goede benadering moet men rekening houden met : • • • • • •
Schade (ernst en omkeerbaarheid) Kans Verdeling lusten & lasten Groep en individu Psychologische gevolgen Economie, financiën, techniek etc
Altijd afwegingen maken
Voorkom (verborgen) eigenbelang !
overwegingen • Juridiseer niet teveel • Accepteer mensen in hun eigen (wijs) heid
Maak er geen ordinaire strijd van om….. Ja wat eigenlijk???
Tegenstanders belagen elkaar met verschillende niet ter zake doende emotionele argumenten als ….. En er is sprake van miscommunicatie
“Rationele” Tegenstanders zijn ook vaak heel emotioneel…
Voorbeeld miscommunicatie : Voorzorgsprincipe in discussie • 'Beleid niet op feiten gebaseerd' 'Het milieubeleid kost miljarden, maar is volstrekt niet efficiënt.' Dr.Jaap Hanekamp, directeur van stichting HAN, staat telkens weer verbaasd over de onwetenschappelijke redeneringen van de overheid en de milieubeweging. 'Iemand die zich een paar keer kwaad maakt over een onderwerp, wordt snel als deskundig gezien.'
Angstige keuze
Hoe meer je denkt / gelooft te weten, hoe minder bang je bent hoe eerder je aan risk ipv voorzorg doet of zit de angst dan nog dieper verborgen…. ?
De basis bij risk én voorzorg is ANGST Riskies: 1. verdringen eigen angst door wetenschappelijke grootspraak (schijnzekerheid) 2. = overdekken tegendeel 3. of door ontkenning ernst 4. of door gelatenheid Cautionairies: 1. vergroten angst uit 2. leggen schuld bij anderen 2. dekken die af met gefantaseerde overdreven verwachtingen (constructen) 3 of reageren ook met gelatenheid
Model: hoe gaat men met angst om: versterkende angstmechanismen
_
Aggravatie of dissimulatie
Avoidence = vermijden angst is aller doel: leefwijze:
actie:
Risico door denken = dissimulatie Voorzorg door voelen,doen = aggravatie
gevaar: resultaat: verdringing verdrinking
gevoel weg verstand weg
Op korte termijn zal angst bij verdringing verdwijnen en bij aggravatie versterken Dat doet bij de ander de overtuiging postvatten/bevestigen: Bij risico over voorzorg: zie je wel teveel gevoel, loopt uit de hand Bij voorzorg over risico : zie je wel gevoelloos koud, klopt niets van ECHTER op de lange termijn zal angst Bij risico doorbreken: mmm het lukt toch niet helemaal alles te bedenken> mislukking Bij voorzorg verbleken: ik voel me uit geput > depressie
Soms zitten er op de achtergrond gedachten als: Bij de Risicobenadering : je doet alles wat jij nuttig vindt en wat niet teveel aan jou kost Bij de Voorzorgsbenadering: je doet alles waar je bang voor bent en wat je kan
Vele modellen om met onzekerheid om te gaan
Genuanceerd beslissingsmodel bij risico’s
Enge voorzorgsblik
Genuanceerdere voorzorgskijk
Drie strategieën I.
Risico principe ( risk-based) -
II.
Blootstellingsdrempels, standaarden, drempelwaarden
Voorzorgsprincipe ( precaution-based) -
III.
ALARA ( as low as reasonably achievable) BACT ( best available control technology Containment ( in tijd en ruimte wegstoppen) Continue monitoring
Poldermodel (discourse-based) -
Normen, regels in consensus Ronde tafel en panel overleg
Eerst vóórwerk
Aandachtspunten bij discussie thema’s 1.
Realisme versus constructivisme
2.
Publieke bezorgdheid wel/niet serieus nemen
3.
Adequaat omgaan met onzekerheid in risico bepaling
4.
Wettigheid, Wetenschap(ratio) versus voorzorg (gevoel)
5.
Optimale integratie analytische versus overleg benadering
6.
Emotie wordt (ten onrechte) als onwetenschappelijk gezien
Valkuilen bij consensus-benadering 1.
Handelbaarheid gaat voor publiek belang
2.
Beleids-onnauwkeurigheid
3.
Laagste gemene deler probleem
4.
Langere tijdsspanne en hogere kosten
5.
Niet-realistische verwachtingen
6.
Ontstaan nieuwe conflictbronnen
Contextuele gevoelsvariabelen bij risico’s • Verwachte waargenomen aantal slachtoffers • De potentiële omvang van de catastrofe • Kwalitatief zaken als: vrijwilligheid, individuele controle, bekendheid, dreiging etc. • Emotionele associaties met het risico • Vertrouwen in wetenschap en bestuur • Sociale en cultureel benadering risico’s
9 weegfactoren bij risico-evaluatie 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Omvang schade ( doden,gewonden,productieverlies, etc ) Waarschijnlijkheid (schatting frequentie, discreet of continu ) Onzekerheid (diverse indicatoren) Alomtegenwoordigheid (geografisch = intra-generatie solidariteit ) Persistentie ( duur in tijd = inter-generatie solidariteit ) Reversibiliteit ( omkeerbaarheid ellende ) Latentietijd (tijd tussen oorzaak en gevolg) Onredelijkheid verdeling gevolgen (ongelijkheid tussen voordeeltrekkers en lasten dragers)
9. Maatschappelijke en individuele impact
Impact ongelijkheid • Ongelijke verdeling & baten en lasten over tijd, plaats en sociale status • Psychologische stress • Sociale spanningen • Over-de-grens-effecten (=symbool aantasting): aanzien instituten, financiële markten etc
Soms is de voorzorgsbenadering echt niet gerechtvaardigd
Onzekerheid van allerlei soort • Variabiliteit ( in waargenomen of voorspelde effecten bij verschillende individuen in een populatie )
• Systematische en at random meetfouten (betrouwbaarheidsinterval, extrapolatie-fouten, onnauwkeurigheid, power-problemen, modelfouten)
• Onbepaaldheid (non-causale, non-cyclische, non-lineaire of bv chaotische relaties)
• Gebrek aan kennis ( onwetendheid, gebrek aan ervaring, systeembenadering, etc)
Intelligente voorzorg is beter dan domme risk!
• Er zijn goede voorzorg management tools
• Er bestaan bij behorende managent stijlen
Voorzorgsmanagement tools •
Containment tijd & ruimte
•
Continue monitoring effecten
•
Ontwikkelen functionele equivalenten met minder uitgebreid effect
•
Bevorder diversiteit en flexibiliteit
•
Zorg voor voldoende organisatiecompetenties
•
Zorg voor hoog-betrouwbare organisaties om onzekere risico’s aan te pakken
•
Introduceer een strikte aansprakelijkheid
•
ALARA en BACT principes toepassen
Managementstijl per risk
Hoe bestuurszwakker een land is, hoe meer risicoprincipieel men werkt, maar hoe meer voorzorg men zou moeten plegen ! (NL bv) ( Koos van der Velde )
Hoe meer we zeker weten, hoe meer risk en voorzorg bij elkaar zullen komen
Europese Wijsheid Genoeg weten is op zichzelf niet voldoende: wijs handelen en juist op tijd zijn is ook noodzakelijk
European Environment Agency report, 2002
