Nieuwsbrief 3, Zwerfafval als uitglijder?! Maart 2007

Nieuwsbrief 3, Zwerfafval als uitglijder?! Maart 2007

In het kader van het landelijke onderwijsprogramma Scholen voor Duurzaamheid is in Gelderland de module Zwerfafval als uitglijder?! gestart. In deze Nieuwsbrief - Verslag van de startactiviteit, de docententraining op 22 januari jl. - Toelichting op de verschillende opdrachten. - De deelnemers aan het woord, naar aanleiding van de docententraining. - Het Educatief Evenement, het feestelijk einde op 31 mei 2007. - De locatie voor het Educatief Evenement. - Speciaal voor de deelnemende klassen: presentatievoorwaarden voor opdrachten. Aan Zwerfafval als uitglijder?! zijn als opdrachtgever verbonden: Provincie Gelderland en de Gemeentes Apeldoorn, Zutphen, Culemborg, Ermelo, Harderwijk en afvalbedrijven Berkel Milieu en Circulus. Hierboven ziet u hen tijdens de start van het project op 22 januari 2007 in het Provinciehuis. Fotograaf: Dick Brouwers.

1

Zwerfafval als uitglijder?! gestart De module Zwerfafval als uitglijder?! is maandag 22 januari 2007 met een docententraining van start gegaan. Zes Gelderse scholen met 35 docenten uit het voortgezet onderwijs namen enthousiast deel aan het programma dat plaatsvond in het Provinciehuis te Arnhem. En dat enthousiasme bleef groeien gedurende de dag. Leest u vooral verder! In veel gemeenten is zwerfafval een groot probleem. Zij mogen nu boetes uit gaan delen. Maar is dat de oplossing? De schijnbaar onmogelijke problematiek van zwerfafval vraagt om een sterke, positieve aanpak. Daarvoor heeft het IVN Consulentschap Gelderland, samen met educatief makelaars samenwerking gezocht met gemeentes, provincie en bedrijven in Gelderland. De educatieve makelaars die verbonden zijn aan natuur- en milieucentra hebben regionale contacten. Zij hebben een spilfunctie bij het werven van scholen in de eigen regio. En zij hadden een belangrijke rol bij het formuleren van opdrachten samen met de deelnemende gemeenten, provincie en bedrijven. Die opdrachten staan centraal. Want de jongeren die in schoolverband aan Scholen voor Duurzaamheid meedoen werken onder begeleiding van hun docenten aan oplossingen voor de gestelde problemen. De leerlingen worden tijdens het project uitgedaagd om met hun klas een taskforce op te richten die de problematiek in kaart brengt en oplossingen uitwerkt. In de periode van maart tot eind mei werken de scholen aan het project. Op donderdag 31 mei 2007 wordt het project feestelijk afgesloten. Daarover leest u verder in deze nieuwsbrief meer. Verhalend ontwerpen Voor veel docenten is de vorm waarin dit onderwijs wordt gegeven nieuw. De module is namelijk volgens de methodiek van het verhalend ontwerpen uitgewerkt. Tijdens de training, verzorgd door Ellen Reehorst van Bureau voor Educatief Ontwerpen, doorliepen de leerkrachten in vogelvlucht de aanpak van Zwerfafval als uitglijder?! en maakten aan den lijve mee hoe het oprichten van een taskforce Zwerfafval in zijn werk gaat. De opdrachtgevers In de middag sloten de afvalbedrijven Circulus, Berkel Milieu, het kenniscentrum SenterNovem, de Gemeenten Harderwijk, Ermelo, Zutphen, Apeldoorn en Culemborg en de Provincie Gelderland zich aan bij de docenten om de vooraf opgestelde opdrachten concreet te maken. Daarbij werd begonnen met een pittig onderdeel waar docenten sleutelvragen konden afvuren op de experts van de Provincie en SenterNovem. Vervolgens zijn de gemeenten, bedrijven en scholen uiteen gegaan en werden de lokale opdracht besproken. De dag werd afgesloten met een drankje en veel positieve geluiden.

Omschrijving van de opdrachten In de module Zwerfafval als uitglijder?! wordt door de scholen aan zowel de lokale als de provinciale opdracht gewerkt. Per gemeente is de lokale opdracht anders. De provinciale opdracht is voor alle scholen gelijk. Opdracht Provincie Gelderland Voor de provinciale opdracht Zwerfvuil op de provinciale wegen, een gevaar op de weg! wordt door

2

alle zes deelnemende scholen ingegaan op het probleem van zwerfafval langs de provinciale wegen. De Provincie Gelderland wil graag via dit project inzicht in de soort en hoeveelheden van zwerfafval langs de provinciale wegen. Ook heeft zij behoefte aan een advies wat betreft het bermbeheer; welk type bermbeheer levert het minste zwerfafval op? En ten slotte heeft zij graag inzicht welk type weggebruikers verantwoordelijk is voor het zwerfafval en hoe deze groep het beste is aan te spreken op zijn gedrag. Om de benodigde informatie te kunnen verzamelen kan de taskforce - bestaande uit leerlingen - experts en medewerkers van de provincie raadplegen. Ook kan er een bezoek worden gebracht aan een steunpunt en kan er samen met medewerkers deelgenomen worden aan een zogeheten schouw. In samenspraak met een steunpunt kan een stuk provinciale weg uitgekozen worden waar metingen en inventarisaties verricht worden en waar eventueel proeven met verschillende typen bermbeheer uitgevoerd kunnen worden. Opdracht Gemeente Apeldoorn In de opdracht van de gemeente Apeldoorn en afvalbedrijf Circulus Apeldoorn zegt geen Nee, dus aanpakken! gaat het Veluws College Walterbosch met zeven klassen oplossingen aandragen voor het zwerfafval probleem in de gemeente. Vanaf 1 januari 2006 is het bedrijfsleven voor een deel verantwoordelijk voor het opruimen van het zwerfafval. Dus moeten er afspraken gemaakt worden tussen de gemeenten en het bedrijfsleven. Op landelijk niveau verlopen de onderhandelingen rond zwerfafval uiterst moeizaam. Partijen komen niet tot een akkoord. Apeldoorn wil niet deelnemen aan een akkoord als het bedrijfsleven weinig betaalt. Op landelijk niveau komen de afvalexperts er dus niet uit, terwijl het probleem alleen maar groter wordt. De Gemeente Apeldoorn en Circulus zeggen dus nee tegen het akkoord, maar willen wel aanpakken! De Gemeente en Circulus willen graag af van dit probleem en legt de taskforce een aantal concrete vragen voor. Zij vragen om samenhangende oplossingen voor het afvalprobleem, waarin naar voren komt hoe de burgers geïnformeerd kunnen worden over de oplossingen , welke prikkels nodig zijn en welke voorzieningen daarvoor getroffen moeten worden. Het is voor hen belangrijk dat de oplossingen gezocht worden in de vorm van innovatie, preventie, slim en preventief opruimen en tot slot handhaving. Opdracht Gemeente Harderwijk Aan de opdracht van de Gemeente Harderwijk Harderwijk Schoon werkt het Christelijk College Nassau-Veluwe met vijf klassen. De gemeenten, waaronder Harderwijk hebben het nieuwste afvalakkoord afgewezen. In dit akkoord moest worden vastgelegd dat er projecten opgestart gingen worden die in totaal 16 miljoen euro zouden besparen op de huidige kosten van het zwerfafvalprobleem, totaal 130 miljoen euro. Aan dit akkoord zouden de verpakkingsproducenten echter nauwelijks meebetalen, en daar zijn gemeenten het niet mee eens. En nu is er dus helemaal geen akkoord. De gemeente Harderwijk wil dit probleem graag zo snel mogelijk oplossen. Zij zijn daarvoor op zoek naar nieuwe, creatieve oplossingen. Zij verwachten dat de taskforce komt met jonge, dynamische en creatieve ideeën.

3

Opdracht Gemeente Ermelo Voor de opdracht van de Gemeente Ermelo gaat het Christelijk College Groevenbeek met drie klassen aan het werk met de zwerfafvalproblematiek. Ermelo wil werk maken van de zwerfafvalproblematiek. Het scoort in Ermelo, net als in de rest van Nederland, hoog in de ergenissentop-10. Denk maar eens aan rondslingerende sigarettenpeuken, patatbakjes en frisdrank verpakkingen. De gemeente wil dat er met een frisse blik wordt gekeken naar deze problematiek. Welke acties zijn te ondernemen om de zwerfafvalproblematiek in Ermelo te lijf te gaan? De gemeente verwacht hierin een mix van oplossingen die te maken hebben met communicatie, processen, technische oplossingen en gedragsveranderingen.

Opdracht Gemeente Culemborg In de opdracht van de gemeente Culemborg, Culemborg schoonste stad gaan vijftien brugklassen van ORS Lek en Linge aan het werk om tot een verbetering van de leefomgeving in Culemborg te komen. Het vierjarig Actieplan Zwerfvuil van de gemeente Culemborg liep tot 2007. Nu is de gemeente bezig met een nieuw Meerjarenplan Beheer, waarin onderwerpen als zwerfafval, vandalisme, graffiti, hondenpoep worden opgenomen. De gemeente wil graag samen met jongeren komen tot een verbetering van de leefomgeving. Zwerfafval is een probleem in de gemeente Culemborg. Alleen opruimen door de gemeente is niet meer voldoende. Ook bijvoorbeeld rondom scholen voor middelbaar onderwijs en op de routes van de school naar het station en de winkelgebieden ligt zwerfafval. Er moet gewerkt worden aan een gedragsverandering bij de veroorzakers van zwerfafval. Om dit te bereiken is het van belang om vooral met jongeren samen te werken. Uiteindelijk moet er minder zwerfafval in de openbare ruimte terecht komen en de leefomgeving schoner worden.

4

Opdracht Gemeente Zutphen In de opdracht van de gemeente Zutphen en afvalbedrijf Berkel Milieu Zwerfafval, voorkomen of slim opruimen gaan de Vrije School de IJssel en het Baudartius College totaal met vijf klassen oplossingen aandragen voor het zwerfafvalprobleem. Het kost de gemeente Zutphen jaarlijks een paar ton om het zwerfafvalprobleem te bestrijden. Landelijke oplossingen laten lang op zich wachten. De gemeente en Berkel Milieu willen het probleem graag lokaal aanpakken en leggen de taskforce aan de hand van de thema’s preventie, slim opruimen en vernieuwing een aantal concrete vragen voor. De gemeente Zutphen en Berkel Milieu verwachten verschillende oplossingen die te maken hebben met communicatie, processen, technische oplossingen en gedragsveranderingen die in een creatieve presentatie worden aangedragen. Bij de presentatie kan bijvoorbeeld gebruik gemaakt worden van muziek, maquettes en kunst. Maar het draait natuurlijk vooral om de inhoud!

Uitspraken van betrokkenen bij Zwerfafval als uitglijder?! Marlies van de Linde: Eindelijk een nieuwe manier van leren die makkelijk in te voeren is. Niet alleen voor dit project maar ook voor andere projecten (leerlingen leren vanuit eigen interesse en leefwereld). Presentaties: leuk dat leerlingen dit leren. Het is een nuttig onderwerp, voor altijd!

Maja Wallis: Lijkt me een haalbaar project. Probleem wordt de afstemming met collega’s, en de concrete invulling gaat nog tijd kosten.

Nynke Gerritsma: Deze dag maakte enthousiast en gaf vele handvatten om aan het werk te gaan. Leuke samenwerking met opdrachtgevers!

Kees Koops/ Ruud Urbach: We gaan de uitdaging aan!! Het is een inspirerende opzet om op een nieuwe manier aan bewustwording bij leerlingen jongeren te werken. We merkten ook bij de gemeente de vraag naar nieuwe ideeën en dat inspireert ons.

Arlette Kleinbussink, OSG Lek en Linge: Samenwerking met Gemeente Culemborg + + +, ook wel veel werk op ons nek genomen. Heel erg leuk dat we nu een echte opdrachtgever hebben.

Remieke Niermeijer: Het moet vast lukken met zoveel actieve scholen.

Johanna Minnaard: Ik kijk uit naar alle leuke ideeën. Ik wens iedereen een leerzame periode toe met vooral ook veel plezier. Succes!

Rob Zegers: We verwachten veel vragen en kijken uit naar de samenwerking met school en scholieren.

5

Henk Prins: Enthousiaste scholen dat moet lukken. Begin van meer samenwerking en uitwisseling in bewustwording tussen deeloorzaak en gevolg.

Cees Brouwer/ Tanja van Rossum: Heel leuk project en we zijn heel benieuwd naar de resultaten.

Henri van Pijkeren/ Klaas Braamskamp: Verfrissende ideeën om de zwerfafvalproblematiek op te lossen. We zijn benieuwd!

Afsluiting Zwerfafval als uitglijder?! Het Educatief Evenement Op donderdagmiddag 31 mei 2007 tussen 12.30 en 17.30 uur zal de module Zwerfafval als uitglijder?! schooljaar 2006-07 spetterend worden afgesloten. Voor het Educatief Evenement wordt een delegatie van iedere deelnemende klas (drie leerlingen en een docent) uitgenodigd. Leerlingen presenteren in een workshop het advies van hun taskforce aan de gemeentelijke opdrachtgevers. Daarbij becommentariëren de taskforces uit andere steden, de opdrachtgevers en experts uit de zwerfafvalwereld de resultaten. De provinciale opdracht wordt daarna gepresenteerd tijdens een markt. De pers wordt ook uitgenodigd!

Eindevenement met uitzicht De locatie van het eindevenement is inmiddels ook bekend! Het feestelijke evenement zal plaatsvinden in het World Trade Centre te Arnhem. Dat is de opvallende blauwe toren direct naast het Centraal Station in Arnhem.

6

De presentaties, speciaal voor de klassen! Iedere taskforce krijgt de gelegenheid om zich te presenteren, hoe jullie dat doen bepalen jullie zelf. Het kan met een kunstwerk, een filmpje, een maquette, tekeningen, een rap, een PowerPoint zijn, verzin maar! Tijdens de presentatie van de gemeentelijke opdrachten zit je in een vergaderzaal. Jullie presenteren alle provinciale opdrachten op een markt die wordt ingericht in een hele grote ruimte. We inventariseren later wat je nodig hebt, of dat een wand, een tafel of meters vloeroppervlak zijn. Let op: op het gebied van apparatuur zullen we wat beperkingen kennen. Je begrijpt dat we niet 35 laptops met een beamer neer kunnen zetten. Ook het aantal podia is beperkt. Maar dat stemmen we later af. Voorwaarden voor de presentaties De klassenpresentatie moet voldoen aan de volgende voorwaarden: • De aanbevelingen van de taskforce moeten duidelijk tot uiting komen in de presentatie. Maak ook duidelijk welk ‘probleem’ je hebt aangepakt. • Daarnaast is het leuk als er op een creatieve wijze inzicht wordt gegeven in wat de taskforce allemaal heeft meegemaakt tijdens de opdracht. • De presentatie moet binnen een half uur kunnen worden opgebouwd en afgebroken. • Spullen moeten achteraf weer mee terug naar school. • Iedere leerling maakt een badge die hoort bij je taskforce. Wij zorgen voor een badge houder (8,5 x 5,5cm). • Iedere taskforce zorgt dat de naam van de taskforce, en jullie klas en school duidelijk genoemd zijn in of bij de presentatie. Prijs voor de beste presentaties Tijdens het Slotevenement krijgen de 10 meest aansprekende presentaties een prijs. Die bestaat uit het plaatsen van jullie ideeën voor de gemeente of de provincie op de website van de Provincie Gelderland. Er wordt beoordeeld op begrijpelijkheid, creativiteit en kwaliteit van de uitwerking van jullie ideeën. Maak er wat moois van!

Doe volgend jaar ook (weer) mee met de module Zwerfafval als uitglijder?! Ook volgend schooljaar wil het IVN Consulentschap Gelderland de module Zwerfafval als uitglijder?! opnieuw aanbieden. Als overheidsinstelling, bedrijf of school kunt u zich nu al aanmelden via de website www.scholenvoorduurzaamheid.nl/gelderland of door een email te sturen naar Saskia van Daalen [email protected]. Vermeld hierbij uw organisatienaam, contactpersoon, adresgegevens, telefoon en email. Bellen kan natuurlijk ook naar IVN Consulentschap Gelderland, Jeannell Kolkman of Saskia van Daalen, telefoon: 026-3512927.

7

Scholen voor Duurzaamheid is een landelijk onderwijsprogramma Kijk voor meer informatie op www.scholenvoorduurzaamheid.nl In Gelderland bestaat het projectteam Zwerfafval als uitglijder?! uit Projectleiding

Educatief Makelaars

IVN Consulentschap Gelderland Jansbuitensingel 13 6811 AB Arnhem Projectleider: Jeannell Kolkman Projectmedewerker: Saskia van Daalen Telefoon: 026-3512927 [email protected] [email protected]

Natuurhuis Apeldoorn Bas Bresters Telefoon: 055-3668427 [email protected] MEC Nijmegen Hans de Leeuw Telefoon: 024-3730535 [email protected] De Hortus Harderwijk Louis Zandbergen Telefoon: 0341-427406 [email protected] De Kaardebol Monique van ’t Erve Telefoon: 0575-530865 [email protected]

Colofon: Scholen voor Duurzaamheid Gelderland. Jaargang 2006-2007. Eindredactie: Saskia van Daalen, Jeannell Kolkman Met dank aan de deelnemers van de module Zwerfafval als uitglijder?! Voor reacties of kopij kunt u contact opnemen met het IVN Consulentschap Gelderland, Jansbuitensingel 13, 6811 AB Arnhem. Telefoon 026-3512927, e-mail: [email protected]. Via www.scholenvoorduurzaamheid.nl/gelderland kunt u de nieuwsbrief nabestellen en zich aanmelden voor de digitale nieuwsbrief.

De module Zwerfafval als uitglijder?! wordt financieel mede ondersteund door de Alcoa Foundation.

8