PF-B-2009 / 324
Code maatschappelijk verantwoord beleggen 1 januari 2010
Inhoudsopgave 1.
Inleiding ............................................................................................................................ 3
2.
Beleid maatschappelijk verantwoord beleggen .............................................................. 3 2.1. Maatschappelijke verantwoordelijkheid ...................................................................... 3 2.2. ESG-criteria ................................................................................................................. 3
3.
Betekenis voor het beleggingsbeleid ................................................................................ 4 3.1. Beleggingsdoelstelling ................................................................................................. 4 3.2. Maatschappelijk verantwoord beleggen....................................................................... 5 3.3. Bevorderen van de integratie van ESG-criteria ........................................................... 5 3.4. Engagement.................................................................................................................. 5 3.5. Uitsluitingen................................................................................................................. 6
4.
Samenwerking ................................................................................................................... 6
5.
Reikwijdte, uitvoering en evaluatie ................................................................................. 7
6.
Verantwoording................................................................................................................. 7
Bijlage 1 Internationale verdagen, richtlijnen en codes.......................................................... 9
2
1.
Inleiding
In deze code is het beleid vastgelegd waarmee Stichting Pensioenfonds ING invulling geeft aan zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid als institutionele belegger. Pensioenfonds ING heeft rendementsdoelstellingen, maar realiseert zich dat die in evenwicht moeten zijn met zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid. Pensioenfonds ING houdt er bij de keuze en het beheer van zijn beleggingen rekening mee hoe deze beleggingen milieu, maatschappij en goed ondernemingsbestuur kunnen beïnvloeden. Gelet hierop past het fonds een zogeheten engagementbenadering toe, aangevuld met een uitsluitingenbeleid. Hierna wordt eerst toegelicht waarom Pensioenfonds ING bij zijn beleggingsbeslissingen ook rekening houdt met niet-financiële criteria, en welke uitgangspunten het fonds hanteert op het gebied van milieu, maatschappij en goed ondernemingsbestuur (in het Engels aangeduid als environmental, social and governance-criteria, hierna ESG-criteria). Vervolgens wordt ingegaan op de betekenis van deze criteria voor het beleggingsbeleid. Ook wordt ingegaan op de periodieke evaluatie van deze code en op de manier waarop het fonds verantwoording aflegt over de wijze waarop aan deze code invulling wordt gegeven. 2.
Beleid maatschappelijk verantwoord beleggen
2.1. Maatschappelijke verantwoordelijkheid Institutionele beleggers voorzien ondernemingen van kapitaal in de vorm van eigen vermogen en vreemd vermogen. Kapitaalverstrekking kan vragen oproepen als het handelen van de ondernemingen niet in overeenstemming is met de normen en waarden waarover in onze samenleving overeenstemming bestaat. Hoewel institutionele beleggers niet verantwoordelijk zijn voor de genomen besluiten van ondernemingen waarin wordt geïnvesteerd, bestaat het risico dat zij met deze besluiten worden geassocieerd. De maatschappelijke verantwoordelijkheid van Pensioenfonds ING brengt met zich mee dat het fonds ook niet-financiële criteria in zijn overwegingen betrekt. Pensioenfonds ING houdt daarom bij de keuze van zijn beleggingen rekening met ESG-criteria. Het fonds streeft transparantie na en is bereid om verantwoording af te leggen over de manier waarop deze criteria zijn meegewogen bij het nemen van beleggingsbeslissingen. 2.2. ESG-criteria Bij beleggingsbeslissingen houdt Pensioenfonds ING rekening met criteria op het gebied van milieu, maatschappij en goed ondernemingsbestuur. Het fonds sluit aan bij internationale verdragen, richtlijnen en codes, zoals vermeld in Bijlage 2.
3
Pensioenfonds ING heeft de ESG-criteria als volgt uitgewerkt: 1. Geen betrokkenheid bij schendingen van mensenrechten of gebruik van ernstige vormen van kinderarbeid Pensioenfonds ING wenst als belegger niet betrokken te zijn bij ondernemingen die systematisch mensenrechten schenden of gebruik maken van ernstige vormen van kinderarbeid. 2. Geen betrokkenheid bij ernstige vormen van fraude of corruptie Pensioenfonds ING wenst als belegger niet betrokken te zijn bij ernstige vormen van fraude of corruptie bij de ondernemingen waarin het belegt of bij de vermogensbeheerders die zijn geselecteerd. 3. Geen betrokkenheid bij ernstige vormen van milieuvervuiling Pensioenfonds ING wenst als belegger niet betrokken te zijn bij ondernemingen die ernstige vormen van milieuvervuiling veroorzaken. 4. Geen betrokkenheid bij controversiële wapens Pensioenfonds ING wenst als belegger niet betrokken te zijn bij ondernemingen die controversiële wapens zoals nucleaire, biologische of chemische wapens en/of clusterbommen produceren en/of verhandelen. 5. Geen betrokkenheid bij dierproeven voor cosmetische doeleinden en bont Pensioenfonds ING wenst als belegger niet betrokken te zijn ondernemingen die dierproeven voor cosmetische doeleinden uitvoeren respectievelijk die bont produceren en/of verhandelen. Op basis van de bovenstaande criteria stelt Pensioenfonds ING een uitsluitingenlijst vast. 3.
Betekenis voor het beleggingsbeleid
3.1. Beleggingsdoelstelling Het beleid is gericht op het, op lange termijn en binnen aanvaardbare risicogrenzen, realiseren van zo hoog mogelijke beleggingsresultaten. Deze code doet niets af aan deze doelstelling en tracht zo mogelijk bij te dragen aan het bevorderen daarvan.
4
3.2. Maatschappelijk verantwoord beleggen Pensioenfonds ING streeft naar het concreet vormgeven van het beleid op het gebied van maatschappelijk verantwoord beleggen door middel van de volgende activiteiten: 1. Bevorderen van de integratie van ESG-criteria Integratie van ESG-criteria in de beleggingsportefeuille. In de beheersovereenkomst met de vermogensbeheerders zal worden vastgelegd dat Pensioenfonds ING een uitsluitingenlijst hanteert voor discretionaire mandaten. Het fonds zal toezien op de correcte toepassing van de uitsluitingenlijst. 2. Engagement Het voeren van een actieve dialoog (‘engagement’) met ondernemingen waarbij het fonds betrokken is als belegger, met als doel internationaal de aandacht te verhogen voor milieu, maatschappij en goed ondernemingsbestuur, gericht op de uitgewerkte ESG-criteria van het fonds. Tevens zal Pensioenfonds ING invulling geven aan zijn verantwoordelijkheid als aandeelhouder door actief en geïnformeerd te stemmen tijdens aandeelhoudersvergaderingen. 3. Uitsluitingen De ontwikkeling en uitvoering van een op maat gemaakte uitsluitingenlijst, waarin individuele afwegingen zijn gemaakt over uit te sluiten ondernemingen. Deze activiteiten worden hierna toegelicht. 3.3. Bevorderen van de integratie van ESG-criteria Pensioenfonds ING zal zich blijven inspannen om te bevorderen dat vermogensbeheerders ESG-criteria integreren in hun beleggingsprocessen. Het fonds houdt met dit aspect rekening bij de selectie en monitoring van vermogensbeheerders. In de beheersovereenkomst met de vermogensbeheerders zal worden vastgelegd dat Pensioenfonds ING een uitsluitingenlijst hanteert voor discretionaire mandaten. 3.4. Engagement Pensioenfonds ING laat het gedrag van ondernemingen waarin zij belegt screenen aan de hand van de ESG-criteria. Wanneer ondernemingen handelen in strijd met deze ESG-criteria (zonder dat sprake is van een uitsluitingengrond zoals bedoeld in paragraaf 3.5) wendt het fonds zijn invloed als aandeelhouder aan om te bewerkstelligen dat die ondernemingen hun gedrag veranderen in overeenstemming met de ESG-criteria. Concreet houdt deze benadering in dat Pensioenfonds ING via aangestelde specialisten en waar mogelijk samen met andere institutionele beleggers de dialoog opzoekt met ondernemingen die betrokken zijn bij schending van de ESG-criteria. Het doel van de engagementbenadering is het bewerkstelligen van een duidelijke en structurele gedragsverandering van ondernemingen waarbij het fonds als belegger betrokken is. Indien deze benadering niet leidt tot het gewenste resultaat en ook op langere termijn naar 5
verwachting tot onvoldoende resultaat zal leiden, kan dit leiden tot toevoeging van de betreffende onderneming aan de uitsluitingenlijst. Pensioenfonds ING heeft als institutionele belegger belang bij goed werkende financiële markten. De naleving door ondernemingen van algemeen aanvaarde normen voor corporate governance draagt bij aan de transparantie en de goede werking van de financiële markten waarop het fonds als institutionele belegger actief is. Pensioenfonds ING bewaakt zijn belangen als aandeelhouder en bevordert zowel zijn financiële belangen als de naleving van zijn ESG-criteria door de stemrechten uit te oefenen die zijn verbonden aan de door het fonds gehouden aandelen. Indien het belang van Pensioenfonds ING dit vereist zal het fonds uitgeleende aandelen terughalen ten einde de uitoefening van de stemrechten mogelijk te maken. Pensioenfonds ING maakt vooraf openbaar op welke wijze het fonds zal stemmen en wat daarvoor de beweegredenen van het fonds zijn indien dit het belang van Pensioenfonds ING dient dan wel de naleving van de door het fonds gehanteerde ESG-criteria dient. 3.5. Uitsluitingen Pensioenfonds ING ontwikkelt en hanteert een uitsluitingenlijst. Met de uitsluitingenlijst wil het fonds voorkomen dat het als belegger betrokken is bij activiteiten van ondernemingen die niet passen bij de uitgangspunten van maatschappelijk verantwoord beleggen. Hierbij is het noodzakelijk keuzes te maken. De uitsluitingenlijst geeft het oordeel van Pensioenfonds ING weer over betrokkenheid van ondernemingen bij onderwerpen die zijn beschreven in paragraaf 2.2. Het oordeel van Pensioenfonds ING is gebaseerd op informatie van gespecialiseerde duurzame analisten (research providers). In de uitsluitingenlijst staan de namen van de ondernemingen. Daarnaast vermeldt Pensioenfonds ING de redenen die aanleiding zijn om er niet als belegger bij betrokken te willen zijn. 4.
Samenwerking
Pensioenfonds ING werkt waar mogelijk samen met andere institutionele beleggers in en buiten Nederland, om de naleving van de door het fonds gehanteerde ESG-criteria en de research op het gebied van maatschappelijk verantwoord beleggen te bevorderen. United Nations Principles for Responsible Investment Pensioenfonds ING zal de United Nations Principles for Responsible Investment (hierna: UNPRI) ondertekenen. Deze principes luiden als volgt: 1. we will incorporate ESG issues into investment analysis and decision-making processes; 2. we will be active owners and incorporate ESG issues into our ownership policies and practices; 3. we will seek appropriate disclosure on ESG issues by the entities in which we invest; 4. we will promote acceptance and implementation of the Principles within the investment industry; 5. we will work together to enhance our effectiveness in implementing the Principles; 6. we will each report on our activities and progress towards implementing the Principles. 6
UNPRI biedt Pensioenfonds ING een efficiënt internationaal netwerk voor het uitwisselen van informatie op het gebied van maatschappelijk verantwoord beleggen en het leggen van informele contacten ten behoeve van de uitvoering van de door het fonds gekozen engagementbenadering. Eumedion Eumedion stelt zich ten doel het, vanuit de verantwoordelijkheid van in Nederland gevestigde institutionele beleggers, onderhouden en doorontwikkelen van goede corporate governance en het bevorderen van de acceptatie en naleving van standaarden hiervan door beursgenoteerde ondernemingen en institutionele beleggers, vooral in Nederland en Europa. Pensioenfonds ING zal deelnemen aan Eumedion.
5.
Reikwijdte, uitvoering en evaluatie
Deze code is van toepassing op alle beleggingen van Pensioenfonds ING. De invoering van deze code vereist aanpassing van de bestaande beleggingsstructuur. Hierbij zal Pensioenfonds ING waar mogelijk, kiezen voor discretionaire mandaten om zodoende de invulling van het maatschappelijk verantwoord beleggen te faciliteren. Pensioenfonds ING realiseert zich dat de implementatie van deze code het minst eenvoudig zal zijn te realiseren binnen de categorieën alternatieve beleggingen en vastgoed. Pensioenfonds ING maakt voor het beheer van zijn vermogen gebruik van externe vermogensbeheerders. Omdat het fonds wenst dat zijn code op een uniforme wijze wordt toegepast zal het fonds een gespecialiseerd extern researchinstituut benoemen om op een gestructureerde wijze alle beleggingen te screenen, het stemrecht op aandelen uit te oefenen en het fonds hierbij te adviseren. Aan de hand van de gedeelde opvattingen van het Bestuur en de Deelnemersraad, zoals vastgesteld in de bijeenkomst van 1 april 2009 over het onderwerp maatschappelijk verantwoord beleggen, heeft het Bestuur dit beleid opgesteld. Omdat deze opvattingen in de loop van de tijd kunnen veranderen, zal Pensioenfonds ING deze code blijven toetsen aan de opvattingen van de belanghebbenden bij het fonds.
6.
Verantwoording
Pensioenfonds ING streeft transparantie na over zijn beleid op het gebied van beleggen en over de manier waarop het fonds aan deze code invulling heeft gegeven. Daarom maakt Pensioenfonds ING via zijn website (www.pensioenfondsing.nl) deze code openbaar. Tevens legt het fonds via zijn jaarverslag verantwoording af over de wijze waarop Pensioenfonds ING is omgegaan met zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid.
Den Haag, 16 december 2009
7
Bijlage 1 Internationale verdragen, richtlijnen en codes Stichting Pensioenfonds ING sluit met zijn ESG-criteria op de onderstaande wijze aan bij internationale verdragen, richtlijnen en codes. 1. Het respecteren van de mensenrechten ligt vast in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens; 2. De beginselen op het terrein van kinderarbeid en dwangarbeid behoren tot de fundamentele principes van de Internationale Arbeidsorganisatie, waarbij vele landen van de wereld zijn aangesloten. Lidmaatschap van de organisatie houdt automatisch in dat de leden de uitgangspunten onderschrijven; 3. Geen betrokkenheid bij ernstige vormen fraude of corruptie vindt zijn grondslag in OESO-richtlijnen, waaronder de OESO-richtlijnen voor Multinationale Ondernemingen die door veel ondernemingen als leidraad worden gehanteerd; 4. Geen betrokkenheid bij ernstige milieuvervuiling vindt zijn grondslag onder meer in het Earth Charter, in de Verklaring van Rio en in de Convention on Biological Diversity; 5. Geen betrokkenheid bij controversiële wapens is gebaseerd op uiteenlopende internationale verdragen waaronder het Non-Proliferatie Verdrag inzake Atomaire Wapens en het Verdrag van Ottawa; 6. Het respecteren van algemeen aanvaarde internationale normen voor corporate governance vindt zijn grondslag onder meer in OESO-richtlijnen, waaronder de Principles of Corporate Governance en in de Statement on Global Corporate Governance Principles van het International Corporate Governance Network.
