25/03/2015
Afval recycleren, binnen welk regelgevend kader? Antwerpen, 19/3/2015
1
Inleiding Werner Annaert, Anita Cosaert, Baudouin Ska, Cedric Slegers, Mireille Verboven
FEBEM 9 Werkgeversfederatie 9 Doelstelling: sector verdedigen leden informeren 9 180 leden (240 exploitatiezetels)
Ophaling, valorisatie en verwijdering van afvalstoffen, Industriële reiniging, Centra voor grondreiniging, Energieopwekking uit afvalstoffen.
9 Samenwerking met COBEREC, Feredeco, … 9 Koepelorganisatie UMiO (FEBEM, OVB, VEB, VMx)
2
1
25/03/2015
Inhoudstafel 1. 2. 3. 4. 5.
Juridische hiërarchie Definities Kringloop Selectieve inzameling Transport
3
Juridisch Europees niveau Verordeningen Richtlijnen Beschikkingen
Gewestelijk niveau
Federaal niveau Wetteksten Koninklijke besluiten
Wetteksten en uitvoeringsbesluiten Milieubeleidsovereenkomsten Uitvoeringsplannen
Gemeentelijk niveau • Politiereglement
4
2
25/03/2015
Juridisch EUROPEES NIVEAU Europese Verordeningen (Regulations) • WSR of EVOA (Europese verordening inzake overbrenging afvalstoffen) 1013/2006 • REACH (Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemicals) 1907/2006 • CLP (Classification, Labelling and Packaging of Substances and Mixtures) 1272/2008 Europese Richtlijnen (Directives) • WFD of Europese kaderrichtlijn afvalstoffen 2008/98/EG • IED of Richtlijn Industriële Emissies 2010/75/EU • Stortplaatsenrichtlijn • ADR richtlijn Europese Beschikkingen (Decisions) • LoW of Europese Afvalstoffenlijst => EURAL codes (besluit 2014/955/EU) • Europese beschikking over de aanvaarding van afvalstoffen op stortplaatsen
5
Juridisch FEDERAAL NIVEAU Weinig relevantie voor onze sector Wel productbeleid en coördinatie naar EU toe. - Vooral focus op energie - Maar recyclage is ook beperking CO2-emissies!
Marie-Christine MARCHEM (MR)
¾ Koninklijke Besluiten – Ministeriële Besluiten ¾ Geluid, radioactief afval, lucht, klimaat, biodiversiteit, producten, chemische stoffen, ... ¾ FOD Volksgezondheid, Veiligheid vd voedselketen en leefmilieu
6
3
25/03/2015
Juridisch REGIONAAL NIVEAU Decreten/ordonnanties Í parlement (wetgevend) Bvb decreet milieuvergunningen, materialendecreet, bodemdecreet, …
Besluiten Íregering (uitvoerend) Bvb VLAREM, VLAREMA, VLAREBO, ...
Milieubeleidsovereenkomsten (MBO) Ministeriële Besluiten / Omzendbrieven Beleidsplannen en uitvoeringsplannen Codes van Goede Praktijk ministers Joke Schauvliege (CD&V), Carlo Di Antonio (CDH), Celine Fremault (CDH) en staatssecretaris Fadila Laanan (PS)
7
Juridisch GEMEENTELIJK NIVEAU Zorgplicht gemeenten op niveau van huishoudelijk afval 308 gemeenten in Vlaams Gewest 339 containerparken Retributiereglementen voor plaatsing container op openbaar domein Boetes: wie is verantwoordelijk?
8
4
25/03/2015
Inhoudstafel 1. 2. 3. 4. 5.
Juridische hiërarchie Definities Kringloop Selectieve inzameling Transport
9
Definities Definitie « afvalstof »: « elke stof of elk voorwerp waarvan de houder zich ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen »
Hoe zit dat met: a) gassen? b) Dierlijke mest? c) (afval)water? d) (on)uitgegraven bodem? e) radioactief afval?
10
5
25/03/2015
Definities Afvalstof ? Ja Î EURAL - code Europese Afvalstoffenlijst (EURAL of CED of LoW) = geharmoniseerde lijst om afvalstoffen te coderen
6-delige code XX . XX . XX 20 hoofdstukken ifv herkomst van de afvalstof (met uitzondering van Hfst 13-14-15-16)
Gebruik OVAM handleiding om juiste keuze te maken tussen - stofgeoriënteerde insteek en - sector/proces-georiënteerde insteek 11
Definities Huishoudelijk en Bedrijfsafval Huishoudelijk afval (HA): Î zorgplicht gemeente Afval afkomstig van de gebruikelijke activiteit van huishoudens en afval dat daarmee gelijkgesteld is. Bedrijfsafval (BA): Î contract inzameling gemengd bedrijfsafval Afval dat geen huishoudelijk afval is, ook met huishoudelijk afval vergelijkbaar bedrijfsafval. «gelijkgesteld» is niet hetzelfde als «vergelijkbaar» Straat- en veegvuil
12
6
25/03/2015
Definities Gemengd stedelijk afval (GSA)
Huishoudelijk afval, alsmede bedrijfs-, industrieel en institutioneel afval dat qua aard en samenstelling te vergelijken is met huishoudelijk afval
Principe van zelfvoorziening Lidstaten moeten adequaat geïntegreerd netwerk tot stand brengen ivm ÎAfvalverwijderingsinstallaties ÎNuttige toepassing van GSA
Gevolg in Vlaams Gewest:
Strenge interpretatie bij gezamenlijke inzameling/stockage HA met BA Grenzen gesloten voor GSA (= bescherming van eigen verwerking) Uitzondering: voldoende uitgesorteerd én « wezenlijke verandering » ondergaan - fluff of pellet >15MJ/kg en <30mm of - mechanisch-biologische behandeling (IOK) 13
Definities Gevaarlijk afval (GA) Afval met een gevaarseigenschap
Verschillende interpretatie in 3 gewesten Bvb Minerale Olie
Bijlage III van WFD: ‘hazard property ‘ codes HP1 tem HP15 Harmonisatie met GHS-CLP, vanaf 1 juni 2015
De R- en S-zinnen (Risk en Safety) worden vervangen door H- en P-zinnen (Hazard en Precautions)
ÎSteeds een EURAL-code met * Opgelet geen één op één relatie met ADR Î Kwaliteitsborgingsysteem als IHM
14
7
25/03/2015
Definities HP 1
Ontplofbaar
HP 2
Oxiderend
HP 3
Ontvlambaar
HP 4
Irriterend – huidirritatie en oogletsel
HP 5
Specifieke doelorgaantoxiciteit/Aspiratietoxiciteit
HP 6
Acute toxiciteit
HP 7
Kankerverwekkend
HP 8
Corrosief
HP 9
Infectueus
HP10
Vergiftig voor de voortplanting
Gevarenklasse en categoriecode Kank.1A Kank.1B Kank. 2
HP11
Mutageen
HP12
Afgifte van een acuut toxisch gas
HP13
Sensibiliserend
HP14
Ecotoxisch
Code(s) voor gevarenaanduidingen
Concentratiegrens
H350
0,1%
H351
1,0%
Op EU-niveau nog onduidelijkheid over “M-factor”
HP15 Afvalstoffen die één van de hierboven genoemde gevaarlijke eigenschappen doen ontstaan die de oorspronkelijke afvalstof niet bezat 15
Definities Bijzondere afvalstoffen Afvalstoffen die wegens hun aard, samenstelling, herkomst of verwerking een bijzondere regeling behoeven, bvb UPV, CvGP, Beleidsplan, … 1. drukwerkafval; 2. afgedankte voertuigen; 3. afvalbanden; 4. afgedankte elektrische en elektronische apparatuur; 5. afgedankte batterijen en accu’s; 6. afgewerkte olie; 7. oude en vervallen geneesmiddelen; 8. gebruikte dierlijke en plantaardige vetten en oliën; 9. gebruikte wegwerpluiers; 10. afvallandbouwfolies; 11. zwerfvuil; 12. afval van de zee- en binnenvaart; 13. gebruikte injectienaalden; 14. afgedankte fotovoltaïsche zonnepanelen;
16
8
25/03/2015
Definities 15. baggerspecie en ruimingsspecie; 16. afval van onderhoud, herstel of sloop van motorvoertuigen e.d.; 17. klein gevaarlijk afval; 18. papier- en kartonafval; 19. asbesthoudend afval; 20. pvc-afval; 21. afgedankte apparatuur/recipiënten die ozonafbrekende stoffen of gefluoreerde broeikasgassen bevatten; 22. gebruikte pcb’s; 23. medisch afval; beleidsprogramma 'Materiaalbewust bouwen in kringlopen' 24. bouw- en sloopafval; 25. dierlijke bijproducten die voldoen aan de definitie van afvalstof; 26. afvalstoffen van de titaandioxide-industrie; 27. landbouwafvalstoffen; 28. mijnbouwafvalstoffen; 29. slib van de drinkwaterproductie, de reiniging van riolen, septische putten en vetvangers, en van waterzuiveringsinstallaties. 17
Inhoudstafel 1. 2. 3. 4. 5.
Juridische hiërarchie Definities Kringloop Selectieve inzameling Transport
18
9
25/03/2015
Kringloop
Productie
Natuurlijke grondstoffen
Bijproducten
Energie
Energie
Extractie
Recyclage afvalstoffenbeheer
Gebruik van product
Energie en materialen
Afval Ontdoen 19
Kringloop Toegang en beschikbaarheid in EU Natuurlijke grondstoffen
Duurzame processen Ecodesign Productie
Bijproducten
Energie
Exportrestricties
Levensduur
Afval=>grondstofstatuut Extractie Energie Gebruik van Recyclage product afvalstoffenbeheer Biomassa Efficiente recycling Legaal transport
Energie en materialen Efficient gebruik
Afval Ontdoen Valorisatie / Verwijdering
Selectieve ophaling 20
10
25/03/2015
Kringloop End-of-Waste (EoW): einde afvalfase op Europees niveau, Als het materiaal voldoet aan 4 voorwaarden: 1. Wordt toegepast voor specifieke doelen 2. Voldoet aan technische voorschriften, geldende wetgeving, normen 3. Er bestaat een markt voor / er is vraag naar 4. Geen ongunstige effecten voor milieu of menselijke gezondheid Bepaalde soorten metaalschroot (Fe, staal en Al) Publicatie op 08.04.2011 Verordening n° 333/2011 Kringloopglas Publicatie op 11.12.2012 Verordening n°1179/2012
Definities Criteria Conformiteitsverklaring Beheersysteem Verificatie 1x/3j
Koper Publicatie op 26.07.2013 Verordening n°715/2013
21
Kringloop Einde afvalfase op Vlaams niveau, • Bestemd voor gebruik als bodemverbeterend middel /meststof (VLACO-attest ; soms grondstofverklaring ) • Bestemd voor gebruik als bouwstof (COPRO/CERTIPRO-certificaat volgens eenheidsreglement ; soms grondstofverklaring ) • Bestemd voor gebruik als bodem (verwijzing naar VLAREBO) • Bestemd voor gebruik in kunstmatige afdichtingslagen met waterglas op stortplaatsen
VLAREMA Bijlage 2.2
volgens Hoofdstuk 2 van VLAREMA
• Afkomstig van en bestemd voor metallurgische productieprocessen voor non-ferrometalen • Afkomstig van metallurgische productieprocessen voor ferrometalen • Materialen volgens conformiteitsattest van bodemsaneringsproject • Niet vermelde materialen <=> grondstofverklaring afgeleverd door OVAM 22
11
25/03/2015
Kringloop CONCLUSIE: Wanneer géén afvalstatuut ? • End of Waste op Europees niveau • Einde afvalfase op Vlaams niveau Geen Eural-code • Bijproduct (nooit afval geweest) Wel in materialenregister met materiaalcode zowel grondstoffenproducent als -gebruiker
• Uitgegraven bodem
die voldoet aan voorwaarden voor gebruik volgens VLAREBO - als bodem - als bouwkundig bodemgebruik of vormvast product 23
Inhoudstafel 1. 2. 3. 4. 5.
Juridische hiërarchie Definities Kringloop Selectieve inzameling Transport
24
12
25/03/2015
Selectieve inzameling Verplichting voor burgers (HA) én voor bedrijven (BA) VOOR BEDRIJVEN VOOR BURGERS Klein gevaarlijk afval; 1. Klein gevaarlijk afval; 2. Glazen flessen en bokalen; 2. Glasafval; 3. Papier- en kartonafval; 3. Papier en karton; 4. Grofvuil; 4. Gebruikte dierlijke en plantaardige oliën en vetten; 5. Groenafval; 5. Groenafval; 6. Textielafval; 6. Textielafval; 7. AEEA; 7. Afgedankte elektrische en elektronische apparatuur (AEEA); 8. Afvalbanden; 8. Afvalbanden; 9. Puin; 9. Puin; 10. Asbestcementhoudend afval; 10. Afgewerkte olie; 11. PMD; 11. Gevaarlijke afvalstoffen; 12. Houtafval*; 12. Asbestcementhoudende afvalstoffen; 13. Metaalafval*. 13. Afgedankte apparatuur en recipiënten die ozonafbrekende stoffen of gefluoreerde broeikasgassen bevatten; 14. Afvallandbouwfolies; 15. Afgedankte batterijen en accu’s; 16. PMD; Via gemeentelijke 17. Houtafval; infobladen (mede) 18. Metaalafval 1.
verantwoordelijkheid van de IHM
25
Selectieve inzameling VLAREMA art. 6.1.1.4: bijkomende taken voor IHM 1. Informatie verstrekken aan de afvalstoffenproducenten 2. Bij bedrijfsrestafval: contract met afvalstoffenproducent => zie voorbeeldcontract op OVAM-website
Restafval dat geen van 18 selectieve stromen meer bevat! Samengevoegde niet-gevaarlijke droge afvalstromen (te preciseren), afgevoerd naar sorteerinrichting waar de fracties volledig worden uitgesorteerd;
26
13
25/03/2015
Inhoudstafel 1. 2. 3. 4. 5.
Juridische hiërarchie Definities Kringloop Selectieve inzameling Transport
27
Transport Registraties en Erkenningen : Niet-gevaarlijk afval versus Gevaarlijk afval IHM / Collecteur
Brussel Vlaanderen Wallonië
Gevaarlijk
Nietgevaarlijk
Vervoerder /Transporteur Gevaarlijk
Nietgevaarlijk
Erkenning
Registratie
/
Registratie
Registratie
Registratie
Registratie (*)
Registratie (*)
Erkenning
Registratie
Erkenning
Registratie
Kwaliteitsborgingssysteem voor « IHM » inzamelaar/handelaar/makelaar van GA (*) Vervoerder: geregistreerd in andere regio of ander EU-land? => oké voor Vlaams gewest
28
14
25/03/2015
Transport Identificatieformulier (NGA en GA) 1. uniek volgnummer; 2. datum van vervoer; 3. naam en adres van de afvalstoffenproducent en het adres van verzending van de afvalstoffen; 4. naam, adres en registratienummer van de inzamelaar, afvalstoffenmakelaar of - handelaar, indien van toepassing; 5. naam, adres en registratienummer van de vervoerders; 6. naam, adres en ondernemingsnummer van de verwerk er, met vermelding van de aard van de verwerking (R- of D-code, vermeld in afdeling 4.2) en de gebruikte techniek van de verwerking; 7. omschrijving, hoeveelheid in ton, chemische samenstelling en de EURAL-codes van de afvalstoffen, vermeld bijlage 2.1; 8. fysische eigenschappen van de afvalstoffen; 9. type en aantal verpakkingen; 10.speciale instructies voor het transport, indien van toepassing. 29
Transport Geen identificatieformulier vereist 1. Bij inzameling in één ophaalronde van HA, met HA vergelijkbaar BA of niet-gevaarlijk BA; 2. De particulier die zijn afvalstoffen naar inzamelpunten van afvalstoffen brengt; 3. De zelfstandige of kleine ondernemer, die geen afvalstoffenverwerker is, met minder dan tien werknemers, die de afvalstoffen waarvan hij de producent is, naar inzamelpunten van afvalstoffen brengt; 4. De afvalstoffenproducent van afvalstoffen die zijn ontstaan uit verleende onderhoudsdiensten bij derden, die de afvalstoffen naar zijn bedrijfsterrein of naar een verwerkingsinrichting brengt; 5. De leverancier van goederen die in het kader van de terugnameplicht/aanvaardingsplicht/vrijwillige terugname, ter gelegenheid van een levering van goederen, lege verpakkingen of afgedankte goederen naar zijn bedrijfsterrein of naar een inzamelpunt voor afgedankte goederen brengt; 6. De houder van afvalstoffen die in het kader van de terugnameplicht/aanvaardingsplicht/ vrijwillige terugname de afvalstoffen terugbrengt naar zijn leverancier van soortgelijke goederen; 7. Het kringloopcentrum of het hergebruikcentrum voor EEA dat de ingezamelde afgedankte EEA, die een visuele voorselectie op herbruikbaarheid hebben ondergaan, vervoert naar een hergebruikcentrum voor EEA, met het oog op de voorbereiding voor hergebruik; 8. De afvalstoffenproducenten die hun afvalstoffen via pijpleidingen vervoeren. 9. De IHM die NGA van een containerpark naar een inzamelpunt van afvalstoffen of naar een verwerkingsinrichting brengt. 30 + indien transportdoc. volgens EVOA
15
25/03/2015
Tenslotte Waar kan ik wat vinden? www.febem.be: de federatie van bedrijven voor milieubeheer www.ovam.be: Vlaanderen (uitvoeringsplannen, CvGP,…) www.emis.vito.be: Vlaamse wetteksten (via navigator) www.environnement.wallonie.be: Wallonië www.ibgebim.be: Brussel www.eur-lex.europa.eu/nl: Europa www.vmx.be: milieu globaal www.umio.be: samenwerking milieu-industrie
31
16
