Energiezuinig telen in de glastuinbouw Cursus Klimaat 8/02/2012 Kris Goen
Overzicht • Toelichting project • Invloed van verschillend E-besparende maatregelen: – Schermen – Variëren met plantdatum – Zomerstookstop – Combinatie teelten
• Conclusie
Toelichting project • Project : “Maximale energiebesparing in vruchtgroenten” • Demonstratieproject 2009-2010 – Tomaat, paprika, komkommer, bio
• Doelstelling : – In kaart brengen E-besparende technieken – Vergelijking besparingspotentieel E-besparende technieken – Maximaliseren van energiebesparing door kennisuitwisseling
• In totaal 30 telers per jaar opgevolgd
week
1/ 2
27 /1
0/ 2
27 /1
9/ 2
27 /0
8/ 2
27 /0
7/ 2
27 /0
6/ 2
27 /0
5/ 2
27 /0
4/ 2
27 /0
3/ 2
27 /0
2/ 2
27 /0
1/ 2
27 /0
2/ 2
27 /1
1/ 2
27 /1
01 0
01 0
01 0
01 0
01 0
01 0
01 0
01 0
01 0
01 0
01 0
00 9
00 9
Energieverbruik (kWh/m2)
Energieverbruik cumulatief
600
555
500
400
378
300
200
254
100
0
Energiebesparende technieken in vruchtgroenten Maatregel
Achtergrond
Teelten
Intensief schermen
Combinatie van beweegbaar scherm met AC folie
Tomaat, Paprika, Komkommer
Dubbel beweegbaar scherm
Paprika
Latere plantdatum
De winterperiode is korter, er moet minder verwarmd worden
Tomaat, Paprika, Komkommer, Bio
Zomerstookstop
In de zomer wordt de verwarming gedurende +/- 12 weken afgezet
Tomaat, Paprika, Bio, voornamelijk verwarming met EZO
Geslotener telen
Meer schermen en minder luchten bespaart energie
Paprika
Combinatie van teelten
Energie-intensieve tomatenteelt combineren met “minder” energiebehoeftige teelt
Komkommer/Tomaat, Courgette/Tomaat
INVLOED SCHERMEN
Intensiever schermen • 1 beweegbaar scherm algemeen in gebruik = Referentie • Intensiever schermen = Combinatie beweegbaar scherm (BS) + anticondensfolie (AC) of gebruik dubbel beweegbaar scherm (DS) – AC folie in gebruik tot eind februari, begin maart • Enkel geschikt bij teelten met plantdatum vanaf 20 december • Perforatie afh. Teelt : – Tomaat : 5 cm *5 cm of 10 cm * 10 cm – Paprika : 10 cm * 10 cm of 20 cm * 20 cm
• Gewastemperatuur blijft iets hoger, ontwikkeling gaat iets sneller • Teeltsturing iets moeilijker, meer vochtproblemen
TOMAAT
Energieverbruik Tomatenteelt PCH 2009 14
KWh/m² (wekelijks)
12 10 8
Beweegbaarscherm
6
AC-folie verwijderd op 11/03/2009: op dat ogenblik energiebesparing van 10 %
Beweegbaar scherm + AC-folie
4 2 0
3
4
5
6
7
8
Week
9
10
11
12
13
Energieverbruik Tomatenteelt PCH 2009
120
100 Beweegbaar scherm Beweegbaar scherm + AC-folie
KWh/m²
80
60
AC-folie verwijderd op 11/03/2009: op dat ogenblik energiebesparing van 10 kWh/m² of 1 m³ gas/m²
40
20
0
3
4
5
6
7
8
Week
9
10
11
12
13
Gewastemperatuur 27 25 23 21
19
BS BS + AC
17 15
Invloed gewastemperatuur op zetting tomaat
trosnr tros in zetting, percentage gezet
9.00
0,6 tros voorsprong
8.00 7.00 6.00
Beweegbaar scherm afd 7
5.00
Beweegbaar + vast scherm afd 8
4.00 3.00 2.00 1.00 0.00
25/02/2009
11/03/2009
25/03/2009
8/04/2009
Invloed gewastemperatuur op productie bij tomaat 12
10
Kg/m²
8
5.946 6 Beweegbaar 4
2
0
4.492
Beweegbaar + vast
300 BS = 154 kWh/m² AC = 160 kWh/m² BS+AC = 114 kWh/m²
250
T.o.v. BS +6 kWh/m² +4% -40kWh/m² -26%
kWh/m²
200 BS 150
AC BS+AC
100
50
0 04/12
18/12
01/01
15/01
29/01
12/02
26/02
12/03
26/03
PAPRIKA
11 % 23 %
31, 5%
Besparingsmogelijkheden schermen
Tomaat
Beweegbaar scherm + AC- 10-20 % t.ov. beweegbaar scherm folie in periode dat geschermd wordt
Paprika
Beweegbaar scherm + AC folie
15 % t.o.v. beweegbaar scherm in periode dat geschermd wordt
Dubbel scherm
30-40 % t.ov. beweegbaar scherm
Komkommer Beweegbaar scherm + AC folie
10-15 % t.o.v. beweegbaar scherm
INVLOED PLANTDATUM
Invloed plantdatum op energieverbruik paprika
Invloed plantdatum op energieverbruik tomaat Cumulatief energieverbruik
Zeer vroeg = begin dec. 2 Vroeg = eind dec.-begin jan. 3 Middel = na 10 jan. Laat = vanaf febr. 4
600
Cumulatief energieverbruik (kWh/m²)
1
500
5 6 7
400
8 9
300
10 11
200
gem. BS gem. AC
100
gem. BS+AC zeer vroeg
0
27 /1 1/ 20 09 27 /1 2/ 20 09 27 /0 1/ 20 10 27 /0 2/ 20 10 27 /0 3/ 20 10 27 /0 4/ 20 10 27 /0 5/ 20 10 27 /0 6/ 20 10 27 /0 7/ 20 10 27 /0 8/ 20 10 27 /0 9/ 20 10 27 /1 0/ 20 10 27 /1 1/ 20 10
vroeg
week
middel laat energiezuinig standaard
Invloed plantdatum op energieverbruik tomaat 400 350 300
kWh/m²
250 200 150 100 50 0 zeer vroeg
vroeg
middel
laat
Invloed plantdatum op energieverbruik tomaat Energieverbruik per maand - plantdatum 70 60
kWh/m²
50 Zeer vroeg Vroeg Middel Laat
40 30 20 10 0 dec 2009
jan
feb
mrt
apr
mei
jun
jul
aug
sep
okt
nov
dec
Invloed later planten op rendement Invloed van gasprijs op rendement bij plantdatum 1/12 60 55 50 45 40
35 gaskost
30
Teeltkosten
25
Bank
20
Arbeid
15
Rendement
13,03
omzet
10
7,03
5
1,03 -4,97
0
-5
0,15
0,30
0,45 Gasprijs in €/m³
0,60
Invloed later planten op rendement Invloed van gasprijs op rendement bij plantdatum 1/12 60 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 -5
gaskost Teeltkosten Bank
13,03
0,15
7,03
0,30
Arbeid
1,03 0,45
Rendement
-4,97
omzet
Invloed van gasprijs op rendement bij plantdatum 1/1 55 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 -5
0,60
Teeltkosten Bank
12,35 7,25
0,15
Invloed van gasprijs op rendement bij plantdatum 1/02 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 -5
gaskost
0,30
Arbeid
2,15
0,45
Rendement
-2,95
omzet
0,60
Invloed gasprijs op rendement bij plantdatum 1/03 45
gaskost Teeltkosten
gaskost
35
Teeltkosten
25
Bank
Bank
9,47
5,04
0,62
Arbeid
-3,81
Rendement omzet
0,15
0,30
0,45
15
6,83
5
•
-0,37
Arbeid
-3,97
Rendement omzet
-5 0,15
0,60
3,23 0,30
Bron : Jos Christiaenen, Lycopersicon
0,45
0,60
Conclusie plantdatum • Plantdatum heeft zeer grote impact op E-verbruik – Maand later planten levert +/- 50-60 kWh/m² E-besparing op – Bij planting vanaf half jan. kan E-verbruik bij start teelt tegenvallen wegens hogere instraling
• Latere plantdatum bespaart energie maar minder interessant door middenprijzen • Bovendien verschuift energieverbruik naar einde teelt
ZOMERSTOOKSTOP
Zomerstookstop: wat houdt het in? • Gedurende een periode (juni-aug) helemaal niet verwarmen • Geen CO2 dosering
• Meestal kortere teelt, vooral bij tomaat • Paprika : einde teelt aantal weken vroeger • Tomaat : teelt van januari tot eind oktober
• Consequenties op productie • Vanaf begin juni NT hoog genoeg, verwarming wordt afgezet • Start teelt : normaal verwarmen om sterk gewas weg te zetten
Zomerstookstop: wat houdt het in? • Condensatie op het gewas en de vruchten wordt voorkomen door zoveel mogelijk te luchten • Minder geschikt bij vleestomaten, ook bij trostomaten effect afhankelijk van ras. • W25-26 extra stengel aanhouden voor extra trossen • Half augustus kop uit plant • Arbeidstechnisch minder interessant voor grotere bedrijven
Resultaten zomerstookstop ‘09 Cumulatief energieverbruik
Cumulatief energieverbruik (kWh/m²)
250
200
150
Zomerstookstop ‘09 100
50
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10111213141516171819202122232425262728293031323334353637383940414243444546
week
Energieverloop zomerstookstop ‘10 Energieverbruik per week
1 2 3
25
4 5
Energieverbruik (kWh/m²)
20
6 7 8
15
zomerstookstop 9
10
energiezuinig
10
11
standaard gem. BS gem. AC
5
gem. BS+AC zeer vroeg
0
27 /1 1/ 20 09 27 /1 2/ 20 09 27 /0 1/ 20 10 27 /0 2/ 20 10 27 /0 3/ 20 10 27 /0 4/ 20 10 27 /0 5/ 20 10 27 /0 6/ 20 10 27 /0 7/ 20 10 27 /0 8/ 20 10 27 /0 9/ 20 10 27 /1 0/ 20 10 27 /1 1/ 20 10
vroeg
week
middel laat energiezuinig standaard
Conclusies zomerstookstop • Voorjaar: hoger energieverbruik • Besparing door: – Geen verwarming in juli en augustus – Korter teeltseizoen: half jan – half okt
COMBINATIE VAN TEELTEN
Tomatenteelt vs. Courgette + tomaat Cumulatief energieverbruik
Cumulatief energieverbruik (kWh/m²)
300
Courgette+ tomaat
250
200
Tomaat 150
100
50
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46
week
Tomatenteelt vs. Komkommer + tomaat 450 400 350
kWh/m2
300 250
komkommer/tomaat tomaat
200 150 100 50 0 1
4
7
10 13 16 19 22 25 28 31 34 37 40 43 46 49 52 Week
Conclusie combinatie van teelten • Courgette + tomaat – Geen lager energieverbruik • Hoge stooktemperaturen bij courgette voor productie mannelijke bloemen • Hoge stooktemperaturen in zomer bij jonge tomatenplantjes
• 2 teelten komkommer + najaarsteelt tomaat – Vergelijkbaar energieverbruik
Algemene conclusie (1) • Energiebesparing mogelijk zonder productieverlies Gas
EZO
Hout (18 % vocht)
Tomaat
Min. 300 -350 kWh/m²
30- 35 m³ 27-32 kg
72-85 kg
Paprika
Min. 250-300 kWh/m²
25-30m³
22,5-27 kg
60-72 kg
Komkommer
300-350 kWh/m²
30-35 m³
27-32 kg
72-85 kg
• Ideale techniek zeer bedrijfseigen (cfr. Invloed op productie)
• Combinatie “warme teelt” + “koude teelt” niet echt E-zuinig
Algemene conclusie (2) • Latere plantdatum bespaart energie maar minder interessant door middenprijzen • Bovendien verschuift energieverbruik naar einde teelt
• Doorgedreven energiebesparing vraagt combinatie technieken : – Intensiever schermen : BS + AC, dubbel scherm,… – Temperatuursintegratie –…
Vragen, opmerkingen,….?
Dank u voor uw interesse !
