2012: bijzonder jaar. Betrokkenheid leerlingen Betrokkenheid ouders Onderwijskundig

Jaarbericht

2012

Visie | Brede kijk | Resultaten | Procesaanpak | Inhouden | Effectief werken | Zorg | Betrokkenheid leerlingen | Betrokkenheid ouders | Onderwijskundig leiderschap | IPB | Teamontwikkeling | Kwaliteitszorg | Verantwoording | Doorontwikkelen | Visie | Brede kijk | Resultaten | Procesaanpak | Inhouden | Effectief werken | Zorg | Betrokkenheid leerlingen | Betrokkenheid ouders | Onderwijskundig leiderschap | IPB | Teamontwikkeling | Kwaliteitszorg | Verantwoording | Doorontwikkelen | Visie | Brede kijk | Resultaten | Procesaanpak | Inhouden | Effectief werken | Zorg | Betrokkenheid leerlingen | Betrokkenheid ouders | Onderwijskundig leiderschap | IPB | Teamontwikkeling | Kwaliteitszorg | Verantwoording | Doorontwikkelen | Visie | Brede kijk | Resultaten | Procesaanpak | Inhouden | Effectief werken | Zorg | Betrokkenheid leerlingen | Betrokkenheid ouders | Onderwijskundig leiderschap | IPB | Teamontwikkeling | Kwaliteitszorg | Verantwoording | Doorontwikkelen | Visie | Brede kijk | Resultaten | Procesaanpak | Inhouden | Effectief werken | Zorg | Betrokkenheid leerlingen | Betrokkenheid ouders | Onderwijskundig leiderschap | IPB | Teamontwikkeling | Kwaliteitszorg | Verantwoording | Doorontwikkelen | Visie | Brede kijk | Resultaten | Procesaanpak | Inhouden | Effectief werken | Zorg | Betrokkenheid leerlingen | Betrokkenheid ouders | Onderwijskundig leiderschap | IPB | Teamontwikkeling | Kwaliteitszorg | Verantwoording | Doorontwikkelen | Visie | Brede kijk | Resultaten | Procesaanpak | Inhouden | Effectief werken | Zorg | Betrokkenheid leerlingen | Betrokkenheid ouders | Onderwijskundig leiderschap | IPB | Teamontwikkeling | Kwaliteitszorg | Verantwoording | Doorontwikkelen | Visie | Brede kijk | Resultaten | Procesaanpak | Inhouden | Effectief werken | Zorg | Betrokkenheid leerlingen | Betrokkenheid ouders | Onderwijskundig leiderschap | IPB | Teamontwikkeling | Kwaliteitszorg | Verantwoording | Doorontwikkelen | Visie | Brede kijk | Resultaten | Procesaanpak | Inhouden | Effectief werken | Zorg | Inhoudsopgave Betrokkenheid leerlingen | Betrokkenheid ouders | Onderwijskundig leiderschap | IPB | Teamontwikkeling introductie 3 Persoonlijk leiderschap 4 | Kwaliteitszorg | Verantwoording | Doorontwikkelen | Visie | Brede kijk | Resultaten | Procesaanpak | continu verbeteren 6 Inhouden | Eff | Betrokkenheid leerlingen | Betrokkenheid ouders | Onderwijskundig Doorgaande lijnectief werken | Zorg 8 rekenverbetertraject 10 leiderschap | IPB | Teamontwikkeling | Kwaliteitszorg | Verantwoording | Doorontwikkelen | Visie | begrijpend lezen 12 Bredeexpertis: kijk 2012 | Resultaten | Procesaanpak | Inhouden | Effectief werken | Zorg | Betrokkenheid leerlingen in feiten 14 | Betrokkenheid ouders | Onderwijskundig leiderschap | IPB | Teamontwikkeling | Kwaliteitszorg | Verantwoording | Doorontwikkelen | Visie | Brede kijk | Resultaten | Procesaanpak | Inhouden | Effectief werken | Zorg | Betrokkenheid leerlingen | Betrokkenheid ouders | Onderwijskundig leiderschap | IPB |

2012: bijzonder jaar het jaar 2012 was voor expertis in veel opzichten een bijzonder jaar. een jaar waarin we de impact van de bezuinigingen in het onderwijs, bij gemeenten en andere opdrachtgevers ten volle hebben ervaren. Maar ook het jaar waarin we erin slaagden om een eigen en ondernemend antwoord te geven op deze bezuinigingen en op het leren en onderwijs van de 21ste eeuw. in de moeilijke markt van dit moment is een sterke samenhangende visie op dienstverlening hard nodig. Grondgedachte bij alles wat wij doen is dat de leerling er beter van moet worden. Onze evidence based aanpak leidt gegarandeerd tot (veel) hogere leeropbrengsten en blijvend betere resultaten. Wij geloven in de kracht van inspiratie en verbinding: hiermee komen beweging en creativiteit vrij. We geloven ook in eigenaarschap en verbinding: van leerling, docent/ leerkracht, de teams, de leiding en de toezichthouder. Mooie en grote landelijke projecten gingen van start, zoals Stap voor stap beter begrijpend lezen. We realiseerden spraakmakende rekenen taalverbetertrajecten met inzet van professionele leergemeenschappen. We startten een leiderschapscentrum in onze prachtige nieuwe locatie in amersfoort. Ons beO-model verrijkten we met internationale inzichten op het gebied van Continous Improvement (ci) en gedeeld leiderschap door verbinding tussen alle niveaus ((alignment). Optimale begeleiding om te komen tot goed onderwijs vanuit een onderscheidende identiteit, verbinding tussen alle niveaus en geïnspireerde en bevlogen teams, dat is onze belofte aan onze opdrachtgevers. in dit jaarbericht vindt u een aantal voorbeelden van trajecten en projecten waar wij én onze klanten trots op zijn. Dea Knol | directeur

jaarbericht 2012 | 3

Persoonlijk leiderschap is vertrouwen en loslaten Kennis en vaardigheden zijn onontbeerlijk voor schoolleiders. Maar hun persoonskenmerken zijn minstens zo belangrijk. De masterclasses Persoonlijk leiderschap van Expertis bieden bewustwording en ontwikkeling. Mieke Alkemade, schoolleider van basisschool Panta Rhei in Beverwijk, volgt de masterclasses en blikt terug op de eerste drie.

Basisschoolleider Mieke Alkemade over de masterclasses Persoonlijk leiderschap “Je krijgt een goed inzicht in hoe je zelf functioneert.”

verschillende werkvormen. De variatie aan thema’s en werk-

kunt. Maar dan ga je dingen anders doen en dus beter door

vormen maakt het afwisselend, vindt Mieke alkemade. “Zo

toegenomen inzicht.”

kregen we filmpjes over diverse soorten leiders en hoorden we theorieën over leiderschap. We reflecteerden daarbij op

Opbrengstgericht

onze eigen waarden en stijl van leidinggeven. Leren vertrou-

Op haar school wil ze opbrengstgericht werken steeds meer

wen en loslaten was een ander belangrijk thema. De work-

integreren in het onderwijs, met als leidraad het gedachte-

shop aikido die daarbij werd ingezet, maakte veel indruk. bij

goed van dr. jay Marino. De cursus die ze bij hem volgde, haar

deze japanse ‘vechtkunst’ leer je mee te geven in plaats van

masteropleiding en de masterclasses Persoonlijk leiderschap

de strijd aan te gaan. Op die manier zet je je kracht effec-

van expertis helpen daarbij. “een jaar of drie geleden begon-

“De waarde van de masterclasses ligt voor mij in de

tiever in. Ook hebben we geoefend in verschillende commu-

nen we wegens zwakke scores bij technisch lezen een ver-

reflectie op je eigen leiderschap, op je kwaliteiten en

nicatietechnieken, waarvoor de 24 deelnemers werden opge-

betertraject, geënt op opbrengstgericht werken. het

valkuilen. je krijgt een goed inzicht in hoe je zelf func-

splitst in kleinere groepjes. je leert observeren en feedback

traject blijkt te werken! De leerlingen haalden

tioneert. het gaat om het ontwikkelen van bewustzijn

geven en ontvangen, je leert het terug te koppelen naar je

hogere scores op de cito-toets in januari,”

van je eigen persoon in relatie tot leiderschap,” zegt

werksituatie. telkens vindt de spiegeling naar je werk plaats.”

meldt ze enthousiast. Zeker, de master-

Mieke alkemade. Ze geeft op haar school leiding aan

classes en masteropleiding kosten

50 teamleden en wilde zich verder verdiepen.

Schoolpraktijk

veel tijd. Maar ze zijn boeiend en

Daartoe volgt ze de master Educational Leadership

alle verkregen inzichten in haar persoonlijk leiderschap

zorgen voor ontwikkeling van

in hengelo, waar de zes masterclasses Persoonlijk

heeft ze inmiddels op papier gezet, want dat was een van de

haar persoonlijk leiderschap.

leiderschap van expertis deel van uitmaken. inmid-

opdrachten. Wat voor soort leider wil ze zijn, welke inzichten

Dat is uiteindelijk bevorderlijk

het is fantastisch om te zien hoe deelnemers aan dit programma door de masterclasses groeien. Ze doen nieuwe kennis en vaardigheden op, maar groeien ook als persoon. het is voor mij erg inspirerend om in de masteropleiding te mogen werken met ervaren leiders in het onderwijs. De onderdelen

dels heeft ze er drie achter de rug. Persoonlijke groei

hebben daaraan bijgedragen, hoe heeft ze zich ontwikkeld?

voor het functioneren van

is de rode draad door alle masterclasses. begrip-

Die reflectie is zeker gelukt, stelt ze vast. “je ziet grote ver-

het team en de kwaliteit van

ook apart of in-company training. het programma is gebaseerd op

pen als waarden, vertrouwen, zelfkennis, loslaten en

schillen met wat ik aan het begin van de masterclasses heb

het onderwijs.

wetenschappelijke inzichten over persoonlijk leiderschap en we

leidinggeven aan jezelf zijn essentieel.

Japanse vechtkunst

die wij in de Master educational Leadership verzorgen, geven we

geschreven.” in die zin is haar persoonlijk leiderschap ge-

werken met actieve spelvormen en bijvoorbeeld aikido. Dit geeft

groeid. De feitelijke doorwerking in haar schoolpraktijk kost

deelnemers inzicht in persoonlijke drijfveren, overtuigingen, de

wat meer tijd, vermoedt ze. “Door reflectie word je wel wat

eigen aard en behoeften. ik ben bijzonder trots dat we het pro-

elke masterclass heeft een thema, dat door expertis-

in de war gebracht. Dat maakt het in het begin juist

gramma ook op masterniveau mogen aanbieden in het kader

adviseur elly reinders wordt behandeld aan de hand van

moeilijker. het duurt een tijdje eer je er weer mee verder

van de MeL van hogeschool edith Stein. Dit geeft aan dat ons werk van hoog niveau is en dat we onze belofte om evidence based te werken, ook waar kunnen maken.



Elly Reinders | Senior Adviseur vo | [email protected]

De kinderen raken gefocust, betrokken en nieuwsgierig Dr. Jay Marino gaf in september 2012 de mastertraining Leading Continuous Improvement bij Expertis in Amersfoort. Voor Gertine Hazelaar gaf de training precies de verdieping en input die ze voor haar school nodig had. Ook de concrete instrumenten om alles vorm te geven, blijken in de praktijk erg nuttig.

Basisschooldirecteur Gertine Hazelaar over de mastertraining van Jay Marino “De twee termen die ik tijdens de training erg heb opgepikt zijn eigenaarschap en eigen verantwoordelijkheid”

Professionele leergemeenschap

suggesties voor verbetering. “Dat laatste ontbrak vroeger,”

Gertine hazelaar, die de training samen met haar intern

vertelt Gertine hazelaar. “het team heeft nu meer verant-

begeleider volgde, vond de opbouw heel breed - van een

woordelijkheid, alles is veel concreter. het bewustzijn dat

schets van maatschappelijke ontwikkelingen tot concrete

onderwijs vanuit data gestuurd en bepaald moet worden, is

instrumenten voor in de klas. “De deelnemers doorliepen als

toegenomen.”

groep dezelfde stappen als een school met leerlingen doet.

Zo is het team nu ook gestart met een ‘schooldatamuur’ in de

hoe willen we met elkaar omgaan? Wat is onze missie en wat

vergaderruimte. hierop staan alle resultaten van cito-toetsen

zijn onze doelen? Dat elke morgen hardop herhalen van je

en het leerlingvolgsysteem, plus de conclusies. twee groepen

De Gelderlandschool in Den haag telt 245 leerlingen en 32

missie is trouwens wel erg amerikaans. Maar kernbegrippen

beschikken ook over een datamuur. Daarop staat aangegeven

teamleden. De school werkt al langer aan verbetering van de

als ‘gedeeld leiderschap’ en ‘professioneel teamwork’ hebben

hoeveel letters de leerlingen al kennen en wanneer de andere

onderwijskwaliteit. Daarvoor wordt de PDSa-cyclus (Plan-

bij ons op school al een plek gekregen.”

letters aan de beurt zijn. “het doel wordt op die manier visueel.

Do-Study-act) gebruikt. Directeur Gertine hazelaar:

Drie professionele leergemeenschappen functioneren

De kinderen raken gefocust, betrokken en nieuwsgierig.

“Maar de noodzaak om meer opbrengstgericht te

inmiddels op de Gelderlandschool, met als thema’s het

Overigens is het in de onderbouw wel zoeken naar

werken werd steeds groter. ik had het gevoel dat

rekenonderwijs, het spellingonderwijs, en in de bovenbouw

balans. het kan ook goed werken om de doelen

de training van jay Marino de juiste input kon

effectief tijdgebruik en werkhouding. “De twee termen die ik

van te voren niet zo expliciet weer te

geven. het is belangrijk onderwijs vanuit data

tijdens de training erg heb opgepikt zijn ‘eigenaarschap’ en

geven. het element ‘ontdekken’ zit er

te sturen, maar ook om dat samen met de leer-

‘eigen verantwoordelijkheid’. De leerkrachten gaan zélf in hun

dan sterker in. in de bovenbouw

lingen te doen. Ons ‘ontwikkelingsgericht on-

leergroep data verzamelen en uitzoeken welke stappen nodig

speelt dat minder, die is sowieso

derwijs’ vertoont een parallel met zijn aanpak

zijn om het onderwijs te verbeteren.”

opbrengstgerichter.”

Continuous Improvement. Kinderen hebben in

in elk geval heeft deze training

beide visies een stem en een plek.” Dr. jay Ma-

Continue verbetering in de klas

de Gelderlandschool verdie-

De door Gertine gevolgde master-training biedt onderwijskundig leiders alle handvatten om aan de slag te gaan met continu verbeteren. in studiereizen naar amerika hebben we kunnen zien wat continuous improvement teweegbrengt binnen scholen: betrokkenheid, proceseigenaarschap bij leerkracht en leerling. Verbinding op alle niveaus, p rofessionele

rino is een internationale autoriteit op het ge-

Diverse instrumenten helpen om dit proces van continuous

ping van de PDSa-cyclus op-

leergemeenschappen, excellentie en kwaliteit.

bied van opbrengstgericht werken in het on-

improvement vorm te geven. bijvoorbeeld de ‘radar-chart’,

geleverd. De concrete instru-

De training is onderdeel van het project jay Marino´s excellente

derwijs.

opgerichte

een instrument dat bij de start van het werken aan een onder-

menten om de verschillende

Scholen. in dit project helpen we scholen om als team een continu

Leider-schapscentrum van expertis bood on-

werp de subthema’s vastlegt en de score van de actuele

fasen vorm en inhoud te

proces van verbeteren te realiseren. We willen deze kennis voor

derdak aan zijn training en organiseerde die

situatie. Of de ‘plusdelta’, die tijdens elke teamvergadering

geven, vormen daarbij handige

sterke en zwakke punten van een thema weergeeft, evenals

hulpmiddelen.

het

in

2012

voor een grote groep leidinggevenden.

zoveel mogelijk Nederlandse scholen bereikbaar maken. We doen dat door middel van een aantal trainingen die ook op maat kunnen worden samengesteld. Jan Polderman | Directeur Landelijk Leiderschapscentrum Expertis |



[email protected]

Een sterke doorgaande lijn De gemeente Enschede zet alles op alles om zoveel mogelijk jonge kinderen op een zo hoog mogelijk niveau aan groep 3 te laten beginnen. Expertis is zowel betrokken bij de beleidsvorming als bij de uitvoering. Jan van Esseveld schetst hoe er in 2012 is gewerkt aan de doelen en aanpak van het VVE-traject.

Gemeentelijk adviseur Jan van Esseveld over voor- en vroegschoolse educatie “Jonge kinderen halen een eenmaal opgelopen achterstand nauwelijks meer in.”

sloegen de handen ineen. expertis fungeerde voor de gemeen-

ze op een aantal peuterspeelzalen in enschede de leidsters

te als klankbord, inhoudelijk deskundige en organisator van

getraind in opbrengstgericht werken volgens het eigen beO-

een studiedag.

model (boeiend, effectief, opbrengstgericht werken). “een praktisch en overzichtelijk model dat redelijk snel begrepen

Aansluiting bij het basisonderwijs

kan worden,” vindt hij. het is de bedoeling om het opbrengst-

Voor het VVe-traject is 2012 een lastig jaar geweest. jan van

gericht werken op termijn in te voeren in alle Kindcentra.

esseveld: “Over de gedeelde ambities en de inhoud op hoofd-

en dan is er nog de bewaking van de kwaliteit. De gemeente is

lijnen waren alle partijen het eens. Duidelijk was ook dat het

wettelijk verantwoordelijk voor het toezicht op de kwaliteit van

“VVe is van het grootste belang; het is een vorm van

VVe-traject en de vorming van de Kindcentra elkaar konden

de kinderopvang. Per 1 januari 2012 zijn de kwaliteitseisen

risicomanagement,” benadrukt jan van esseveld,

versterken. beide hebben onder andere tot doel om een

aangescherpt. “als voorbereiding daarop hebben we expertis

werkzaam als adviseur bij de afdeling Opgroeien en

sterke doorgaande lijn te scheppen. alleen kent het VVe-

in 2011 gevraagd een kwaliteitstraject te starten voor de

ontwikkeling van de gemeente enschede. “jonge

traject een strak tijdpad, terwijl de ontwikkeling van de Kind-

kleinere kinderopvangorganisaties. Samen met hen is er een

kinderen halen een eenmaal opgelopen achter-

centra een eigen dynamiek heeft. het was echt belangrijk dat

plan gemaakt voor borging van de kwaliteit. hoe structuur je

stand nauwelijks meer in. Daarom moeten we

iedereen zich gehoord en begrepen bleef voelen. expertis

de zorg goed, hoe betrek je de ouders erbij, hoe ver-

voorkómen dat ze niet goed zijn toegerust voor

heeft ons heel goed begeleid bij de inrichting van de be-

loopt de overdracht naar het basisonderwijs?

groep 3. Daar zijn al onze inspanningen op ge-

stuursafspraken en de daaruit voortvloeiende vervolgstap-

Ook hier vervult expertis de inhoudelijke,

richt. We hebben de definitie van de ‘doelgroep-

pen. eind januari 2013 hebben alle organisaties het definitieve

begeleidende rol. Flexibel, betrokken

leerlingen’ ruim genomen om zoveel mogelijk kin-

plan van aanpak goedgekeurd. De een na laatste hoeksteen

en deskundig.”

deren te kunnen laten profiteren van het

is daarmee gelegd. Nu de uitvoering nog.”

VVe-traject.”

Ook de vorming van de Kindcentra is in de laatste fase gekomen.

Wat de ontwikkeling van VVe en iKc’s betreft is enschede naar mijn idee een absolute koploper in Nederland. ik ben bij met het enthousiasme van jan over onze samenwerking. Ook ben ik trots op het resultaat dat de

in 2012 hebben alle betrokken organisaties ge-werkt

De besturen van de kinderopvangorganisaties hebben aan-

gemeente enschede op dit gebied heeft geboekt. het is geen

aan een plan van aanpak om het VVe-traject zo effec-

gegeven dat ze de peuterspeelzalen gaan overnemen en aan-

gemakkelijke klus om zoveel partijen inhoudelijk en procesmatig

tief mogelijk te benutten. aanleidingen daarvoor wa-

sluiting zoeken bij het basisonderwijs. een sterke doorgaande

op één lijn te krijgen. We hebben gezocht naar verbinding tussen

lijn lijkt daarmee gewaarborgd.

de organisaties. Uiteindelijk hebben we hetzelfde doel: de leer-

ren de VVe-bestandsopname van de onderwijs-inspectie, de bestuursafspraken tussen de gemeente en het rijk en de ontwikkelingen rond de integrale Kind-centra (iKc),

achterstanden van kinderen beperken en zorgen voor doorgaande

Ondersteuning bij thema’s

waar-mee enschede al een eind op streek is. Gemeente, ba-

binnen het VVe-traject heeft expertis de twee grote projecten

sis-scholen, kinderopvangorganisaties en peuterspeelzalen

‘doorgaande lijn’ en ‘schakelklassen’ uitgevoerd. Daarbij heeft

leerlijnen voor de leerlingen. We hebben een aantal studiedagen georganiseerd, geholpen om de organisaties bij elkaar te brengen en een aantal kinderopvangorganisaties begeleid. in die begeleiding doen wat wérkt: evidence based interventies die bijdragen aan de leerlingresultaten.



Anne-Lène van Schie | Adviseur Onderwijsinnovatie | [email protected]

Zélf de opbrengsten verbeteren met prachtige rekenresultaten Drie jaar geleden bood de Stichting Katholiek Onderwijs Enschede haar basisscholen een rekenverbetertraject aan, ondersteund door Expertis. IBS De Eschmarke greep die kans met beide handen. Directeur Marja Baede is opgetogen over de effecten. Het rekenonderwijs heeft een grote sprong voorwaarts gemaakt.

Basisschooldirecteur Marja Baede over het rekenverbetertraject “Leerkrachten zien nu veel meer hun eigen invloed op de leerresultaten.”

gegeven, onder andere door Gert Gelderblom, rekenspecialist

brengsten te verbeteren. een positieve benadering is daarbij

van expertis. Snel daarna zette De eschmarke vooral in op

van belang.

klassenconsultaties. adviseur Marlin Nijhof legde bij alle leergeleider of directielid. Daarna volgden evaluatiegesprekken.

Ontwikkelassessment en persoonlijk ontwikkelplan

Marja baede: “Dat was spannend. Maar de feedback was goed,

Veel leerkrachten hebben het ontwikkelassessment ingevuld,

krachtig en respectvol. We hebben er allemaal heel veel van

als voorbereiding op hun functioneringsgesprek. Dit instru-

geleerd. De instructievaardigheden van leerkrachten zijn ver-

ment, ontwikkeld door adviseurs van expertis, brengt hun ei-

“We zijn zó gegroeid in ons rekenonderwijs. Onlangs bleken alle

beterd, ze kregen handreikingen hoe om te gaan met verschil-

gen taal- en rekenvaardigheden in kaart. Ze ziet nu soms in het

groepen te voldoen aan de norm van het bestuur, die hoger ligt

len tussen leerlingen, ze leerden de groepsplannen te verfijnen.

persoonlijk ontwikkelplan van de leraren dat ze hoger wil-

dan de cito-norm, en vrijwel alle groepen aan onze eigen norm

en de intern begeleiders en ikzelf werden vaardiger in het

len scoren. “Leerkrachten zien nu veel meer hun

die nog iets hoger ligt. Wat een goed gevoel gaf dat, dat we dat

voeren van dit soort nagesprekken.”

eigen invloed op de leerresultaten. Dat moti-

krachten klassenbezoeken af, vergezeld door een intern be-

met z’n allen voor elkaar hebben gekregen,” zegt directeur Marja

veert! hetzelfde geldt overigens voor mij.

Trots, dat is wat ik ben op de collega’s van ‘De Eschmarke’.

baede. ‘Met z’n allen’ verwijst naar de essentiële ketenaanpak.

Evaluatiegesprekken

het heeft me verbaasd hoeveel invloed

bestuur, directie, leerkrachten, intern begeleiders en de reken-

De werkgroep rekenen ging de leerlijnen rekenen verder uit-

je als leidinggevende hebt op de

coördinator zetten er samen met de adviseurs van expertis de

werken, samen met expertis, en oriënteerde zich op een nieuwe

leeropbrengsten. je moet weten

schouders onder. Met succes. Dankzij het driejarige rekenver-

rekenmethode. en er waren twee keer per jaar evaluatie-

hoe het onderwijs ervoor staat, zo

betertraject van de Stichting KOe heeft deze school de reken-

gesprekken, met een bestuurslid, de directie, de adviseurs van

verfijnd mogelijk monitoren en

resultaten naar een excellent niveau kunnen tillen. Marja baede:

expertis. De voortgang kwam aan de orde, kritische vragen

samen met het team werken aan

taakgerichte feedback geven in de les.

“Vroeger waren onze resultaten acceptabel, maar we wisten dat

werden gesteld. tijdens een van die evaluaties bleek de

verbetering van ons onderwijs.

Trots op de rekencoördinator, die een zware studie volgde om

we nog een behoorlijke slag konden maken. Meteen bij aanvang

opbrengst niet in alle groepen goed. Marja baede: “Dat was

expertis heeft ons daarbij veel

alles te weten te komen over rekenonderwijs om vervolgens het

van het traject zijn we voortvarend aan de slag gegaan. Doelen

niet leuk om te horen, maar het triggerde wel. We analy-

gebracht. Met een koffer vol infor-

voortouw te kunnen nemen in allerlei (reken)verbeteractiviteiten.

stellen is ontzettend belangrijk en daarbij leggen we de lat hoog.”

seerden altijd al de leerresultaten en die werden ook bespro-

matie en een serie handgrepen

ken met het team. Maar gesprekken met individuele leer-

konden we elke keer verder. Met

Klassenbezoeken

krachten bij wie de leeropbrengsten achterbleven, werden

uiteindelijk prachtige resultaten als

het rekenverbetertraject startte destijds met schooloverstijgen-

weinig gevoerd.” Die huiver is de school voorbij. Leerkrach-

gevolg.” reken maar dat het team dat

de bijeenkomsten waar presentaties en workshops werden

ten krijgen de vraag wat ze zélf kunnen doen om hun op-

gevierd heeft.

Trots op de leraren, omdat ze weten dat de leerlingresultaten alles te maken hebben met hun eigen functioneren. en daarom aan de slag zijn gegaan met het versterken van de eigen vaardigheden. Trots op de interne begeleiders, omdat die hun collega’s

Trots op de directeur, die op een effectieve en respectvolle wijze sturing geeft aan het gedrag en het leren van leraren. Trots op het bestuur, dat gekozen heeft voor een onderwijsadviesorganisatie die werkt met ervaren en gedreven adviseurs. adviseurs die vanuit de wetenschap en de praktijk weten wat werkt. Gert Gelderblom | Senior Adviseur Rekenen/Wiskunde en



Schoolverbetering | [email protected]

Het succes van evidence based werken Elf openbare basisscholen in Oost-Groningen startten in september 2012 met het project ‘Stap voor stap beter begrijpend lezen’. Allerlei evidence based interventies moeten helpen om kinderen leesvaardiger te maken. Want goed kunnen lezen heeft de hoogste prioriteit. Ted Hulst licht de aanleiding en enkele aspecten van het project toe.

Algemeen directeur Ted Hulst over het leesproject “Alle aanmeldingen kwamen voort uit de ambitie het onderwijs verder te ontwikkelen.”

Leerkrachtvaardigheden

2013 zullen de eerste resultaten bekend worden. expertis-ad-

het tweejarige project ‘Stap voor stap beter begrijpend lezen’

viseur Dortie Mijs monitort en analyseert de data. Ook geeft ze

is door expertis opgezet in samenwerking met lector Kees Ver-

er feedback op. Overigens wilden niet alleen scholen met wat

nooy. Ook twee andere onderwijsadviesorganisaties, zijn erbij

lagere scores op begrijpend lezen meedoen met het project. “Op

betrokken. het hoofddoel is kinderen in groep 5 t/m 8 beter

de informatiebijeenkomst die de stichting organiseerde voor

begrijpend te leren lezen. Daarvoor is het allereerst nodig dat

alle aangesloten scholen, bleken ook scholen met hogere toets-

leerkrachten hun kennis vergroten, evenals hun instructievaar-

resultaten geïnteres-seerd. alle aanmeldingen kwamen voort uit

digheden. “expertis zorgt voor de theoretische onderbouwing,

de ambitie het onderwijs verder te ontwikkelen.”

geeft een aantal didactische handreikingen en zorgt voor de Oost-Groningen is een heel divers gebied, met veel dorpen

datafeedback,” zo omschrijft ted hulst de rol van expertis. Ver-

Ouderbetrokkenheid

maar ook een grotere woonkern als Winschoten. er heerst

der heeft de stichting één dag per week een eigen onderwijs-

een pijler van het leesproject is de betrokkenheid van ouders.

over het algemeen een vorm van taalachterstand, waarbij

begeleider in dienst. Die zorgt voor de coördinatie van het pro-

ted hulst onderschrijft ogenblikkelijk het belang daarvan. Kin-

vooral de beperkte woordenschat van kinderen opvalt. De

ject, legt klassenbezoeken af en coacht de leer-krachten, intern

deren die thuis nooit een boek lezen of stimulerende ge-

begeleiders en directie.

sprekjes voeren, zijn sowieso in het nadeel. “We fo-

die 27 (basis)scholen overkoepelt, geeft leesonderwijs

De eerste coachingronde is inmiddels achter de rug. hulst

cussen in dit eerste projectjaar op de

bewust extra aandacht. eerder nam een aantal scholen

merkt op dat de leerkrachten een periode van gewenning no-

leer-krachtvaardigheden. Daarnaast zijn we

deel aan een landelijk project technisch lezen. alge-

dig hadden. “inmiddels zien ze in toenemende mate in dat be-

bezig beleid te formuleren rondom ouder-

meen directeur personeel en onderwijs ted hulst zegt

ter leesonderwijs alleen kan slagen als hun eigen rol ver-an-

betrok-kenheid, niet alleen bij lezen

met hoorbare nadruk: “Goed kunnen lezen is van het al-

dert. consequent voordoen, kinderen bepaalde werkzame

maar stich-tingsbreed. Onderwijs en

Stichting Openbaar Onderwijs Oost Groningen (SOOOG),

De kracht van dit traject zit in de integrale aanpak. Kennis rondom verschillende onderwerpen is gebundeld: begrijpend en technisch lezen, woordenschat, instructie, opbrengstgericht werken, ouderbetrokken-

lergrootste belang. De totale schoolprestaties van de

strategieën aanleren, samen leren lezen - allemaal noodzake-

opvoeding zijn een gezamenlijke ver-

heid, coöperatief lezen (PaLS) en de relatie tussen lezen

leerlingen hangen ervan af, niet alleen in het basis-on-

lijk. De leerkrachten zijn momenteel nieuwsgierig naar de

antwoorde-lijkheid. Ouderbetrok-

en schrijven. We doen wetenschappelijk bewezen interven-

derwijs, maar ook in het vervolgonderwijs. Sterker nog:

tussentijdse resultaten.”

kenheid staat hoog op onze strategi-

ties: dingen die werken. We voeren de trajecten uit op zo’n

sche agenda voor de komende jaren.

80 scholen. Kees Vernooy zorgt voor de wetenschappelijke

Datafeedback

het stimu-leren van de taalontwik-

onderbouwing. ik ben als adviseur trots op de leerkrachten

boost te geven. ik ben echt verheugd dat elf scholen op het

De groepen 7 en 8 doen mee aan een onderzoek, waarbij geke-

keling in de thuis-situatie via de ou-

die zo voortvarend aan de slag gaan. De leerkrachten zijn

project hebben ingeschreven, dat ze vanuit hun eigen uniciteit

ken wordt of de interventies de beoogde effecten opleveren.

ders zal in het tweede projectjaar aan-

gemotiveerd om met de aanpak te werken en ik zie hun

Medio 2012 vond er een nulmeting plaats, in het voorjaar van

dacht krijgen.”

hun hele toekomst, en ook die van hun kinderen. juist voor scholen in deze regio is het zinvol het leesonderwijs een

deze keuze hebben gemaakt in hun meerjarenplanning.”

enthousiasme. We wachten in spanning op de onderzoeksresultaten, maar we zijn er van overtuigd dat de combinatie werkt.



Dortie Mijs | Senior Adviseur Taal en Lezen | [email protected]

Per s

one els Bedrijf vo sbu or rea zie u ni n

PVT =

R NSTVE LENING EN DIE LE

ad ingsra nem der n O

f en

College van Bestuur

O n d e rste u nin g

De verhouding directe medewerkers en ondersteuning be-

expertis werkt nauw samen met een vijftal lectoren van hoge-

droeg, net als voorgaande jaren, nog 75% -25%. het streven

school edith Stein: henk ritzen, jeroen imants, cathy van tuijl,

was 80% - 20%, maar dit blijkt ook door de daling van het

hanneke Wentink en Kees Vernooy. expertis wil evidence based

werkaanbod lastig te realiseren.

werken en de brug slaan tussen onderzoek en het veld. We

het aantal associés is gegroeid naar 9 (in 2011 waren het er

betrokken de lectoren bij de opzet en borging van dienstver-

4) en de verwachting is dat ook in 2013 dit aantal zal groei-

leningstrajecten en innovaties, en zij ondersteunden ons bij

en. De associés versterken en vergroten ons netwerk en onze

publicaties en op conferenties. een aantal adviseurs van exper-

innovatiekracht met hun kennis en contacten.

tis maakt deel uit van de kenniskring van de lectoren.

in 2012 verlengden wij onze iSO 9001 certificering. Uit ons medewerkerstevredenheidsonderzoek bleek dat de mede-

Omvang in fte per 31-12-2012 25 20

werkers hun werk met tevredenheid uitvoeren en dat zij zich betrokken voelen bij de cultuur van expertis (kwaliteit,

15

3.20 3.10 3.00

ONDERWIJSADVISEURS

BEREIKEN VAN GESTELDE DOEL/RESULTAAT

3.30

OPTREDEN ADVISEUR

3.40

MATE VAN BETROKK EN

3.50

MATE VAN BETROKK EN

3.60

OPTREDEN ADVISEUR

3.70

BEREIKEN VAN GESTELDE DOEL/RESULTAAT

ONDERZOEKBUREAU

Klanten • vo • mbo

voortgezet onderwijs middelbaar beroepsonderwijs

• po

primair onderwijs

• so

speciaal onderwijs

• vve

vroeg- en voorschoolse educatie

• Gemeenten


DIRECTEUR

MANAGEMENT

PVT

DCT

0

PPM

3.80

ADVISEURS B

5

ADVISEURS A

schaal van 4. Dit is gelijk aan het jaar daarvoor.

ADVISEURS SENOIR

10

heid scoorde over het jaar 2012 een 3,4 gemiddeld op een

ONDERSTEUNING

professioneel betrokken en inspirerend). De klanttevreden-

COLLEGE VAN BESTUUR

BIJZONDER NEUTRAAL

ROOMS-KATHOLIEK

PROTESTANT-CHRISTELIJK

OPENBAAR

ISLAMITISCH

CHRISTELIJK

Accountteams

DCT

mbeheer & ICT Systee

0

Sta

Fin an cië n

10

Kwaliteitszorg & Klanttevredenheid

Projectteams

TSE

Adv ies

20

Klant PO/VO/MBO KDV/PSZ Gemeenten

Formatieoverzicht

O P&

30

Managementteam

Raad v an

steeds meer ‘in de cloud’.

ND EN EFFECTIE EIE FO BO

Adviseurs

t

40Skype, gebruik van twitter en eigentijdse bedrijfssystemen, via

PVT

TGERICHT W NGS ER RE K PB

werken. Nieuwe digitale mogelijkheden kregen vorm: overleg

Organogram 2012

Bureau Diagnostiek

iNT EG RA

dat 50op een veilige manier adviseurs optimaal flexibel kunnen

te en Tw

O) (BE

in 2012 nam digitaal werken een2012 grote vlucht Uitgangspunt is Omvang dienstverlening per denominatie

g

zorg eist alit Kw

KDV = K inde rdag

ver bli Onders jf teun PS end Z= pe Pe rso u ne el

EN

Bedrijfsvoering

Twente entrum xie C ysle

ich len Toez lza van ee ad rsp Ra te

2012 in feiten

DC

D T=

Nieuwe klanten, nieuwe projecten

Nieuwe locatie

Partners

In 2012 startten we met het Stap voor Stap beter begrijpend

In Amersfoort betrokken wij na de zomervakantie onze fraaie

Expertis werkt met veel plezier samen met de onderstaande

lezen traject. Opgezet door Kees Vernooy en uitgevoerd door

nieuwe huisvesting. De ruimte is tevens ingericht als trainings-

partners:

Expertis. Zo’n 80 scholen in heel Nederland werken aan beter

ruimte. Maar er is voor adviseurs ook plek om te werken en

begrijpend lezen voor de groepen 7 en 8. Uiteraard op basis

overleg te voeren. De ruimte was goed bezet, en ook partners

Het dyslexiecentrum is sterk uitgebreid in 2012. Het aantal

van wetenschappelijk bewezen interventies.

geven aan belangstelling te hebben om gebruik te maken van

behandelingen steeg, alsmede het aantal behandelaars. DCT

In opdracht van School aan Zet ontwikkelden onze adviseurs

de Amersfoortse locatie. Het Landelijk Leider-schapscentrum

beschikt over het keurmerk kwaliteitsinstituut dyslexie.

een diagnostische toets voor het voortgezet onderwijs.

Expertis is hier ook gevestigd.

Onze taalspecialisten ontwikkelden voor het vo de conferentie en bouwstenen voor ‘Van technisch via vloeiend naar begrijpend lezen’, over verbeteren van leesresultaten. In samenwerking met de UT en Thales ontwikkelden wij twee serious games voor duurzame schoolontwikkeling: Leiderschapsstijlen en Koers- en Schoolontwikkeling.

De Personeelvoorziening Twente verzorgt vervanging bij

Naast de genoemde projecten ontwikkelden wij een veelheid

ziekte of verlof voor deelnemende scholen en besturen. Het

van trajecten op maat voor klanten in heel Nederland.

gaat om leerkrachten, assistenten en directeuren.

Het Landelijk Leiderschapscentrum Expertis is in 2012 opge-richt om schoolleiders en bestuurders te stimuleren en te ondersteunen bij de overgang naar eigentijds excellent onderwijs van de 21e eeuw. Onderwijs dat vraagt om verbinding, samenhang en samenwerking. Onderwijs dat leerlingen en leerkrachten, studenten en docenten de ruimte geeft, vertrouwen schenkt en betrekt bij betekenisvol leren en verbeteren. Het centrum is gevestigd in het nieuwe kantoor in Amersfoort.



PR & Marketing Speciale uitgaven

3. Het geheim van het Oosten

5. Handvatten voor sterke rekenaars

Naast de reguliere eigen media, hebben in 2012 ook

De dr. Schaepmanstichting uit hengelo realiseerde

Marlin Nijhof schreef een praktisch artikel met hand-

een aantal speciale projecten het levenslicht gezien:

met expertis Onderwijsadviseurs duurzame onderwijs-

vatten voor sterke rekenaars.

verbeteringen. het boekje onthult de succesfactoren 1. Lectorale redes

hiervan. alle basisscholen in Nederland ontvingen een

6. BEO-spel

Van dr. hanneke Wentink verscheen de lectorale rede.

exemplaar.

hoe staat de schoolontwikkeling ervoor? Klanten ont-

Van dr. Kees Vernooy de afscheidsrede.

dekken het zelf met blik op beO. Van het spel is ook 4. Waaiers

een speciale VVe editie, voor organisaties die werken

2. Artikelen

Vanuit het begrijpend lezen verbetertraject ontwik-kel-

met jonge kinderen.

Onze adviseurs schreven artikelen in basisschool Ma-

den we een groeiwaaier. Deze is in huis vormgegeven

nagement, Didactief, remediaal, Volgens bartjens en

en geproduceerd. De waaier heeft vervolg gekregen:

7. Voor-Koor-Doordraaier

Zorgbreed. artikelen over onze diensten en interviews

in 2012 is een productwaaier voor het vo ontwikkeld.

een handig hulpmiddel om herhaald lezen leuk te hou-

met adviseurs verschenen in tc tubantia, Plein Primair

hiermee presenteren we onze producten naar poten-

den, gebaseerd op een artikel van Marcel Schmeier.

en Didactief.

tiele klanten in het voortgezet onderwijs.

Vele honderden gaven we in 2012 weg.

1

3 Hoe kon het dat basisscholen in Zeewolde spectaculair hogere rekenresultaten behaalden na een verbetertraject? We ontraadselden dat in onze publicatie Het geheim van Zeewolde met een beschrijving van de succesfactoren.

4

5

Handvatten voor sterke rekenaars op school

6

Scholen voor primair onderwijs in Nederland kregen dit boekje vorig jaar toegestuurd. Het boekje werd met veel enthousiasme ontvangen. Niet alleen de fraaie vormgeving sprak aan, ook de inhoud bleek uitnodigend. En dat was precies de bedoeling.

7

Schoolontwikkeling verbindt en geeft energie. Dit jaar komt ons geheim uit het Oosten. Weer zijn de scholen aan het woord, weer richten wij ons op een voorbeeld van succesvolle schoolontwikkeling. Samenhang en duurzaamheid, hoe zorg je daarvoor? Handelings- en opbrengstgericht werken, hoe verbind je die twee? Van succesfactoren bij

LEREN LEZEN EN taal en rekenen gaanSCHRIJVEN we naar passend onderwijs en duurzame borging. IS EEN KUNST VOORKOMEN VAN LAAGGELETTERDHEID BIJ LEERLINGEN MET SPECIFIEKE ONDERWIJSBEHOEFTEN

Dr. Hanneke Wentink 6 juni 2012 Lectoraat Functionele geletterdheid in doorlopende leerlijnen

Marlin Nijhof, adviseur Rekenen


Visie | Brede kijk | Resultaten | Procesaanpak | Inhouden | Effectief werken | Zorg | Betrokkenheid leerlingen | Betrokkenheid ouders | Onderwijskundig leiderschap | IPB | Teamontwikkeling | Kwaliteitszorg | Verantwoording | Doorontwikkelen | Visie | Brede kijk | Resultaten | Procesaanpak | Inhouden | Effectief werken | Zorg | Betrokkenheid leerlingen | Betrokkenheid ouders | Onderwijskundig leiderschap | IPB | Teamontwikkeling | Kwaliteitszorg | Verantwoording | Doorontwikkelen | Visie | Brede kijk | Resultaten | Procesaanpak | Inhouden | Effectief werken | Zorg | Betrokkenheid leerlingen | Betrokkenheid ouders | Onderwijskundig leiderschap | IPB | Teamontwikkeling | Kwaliteitszorg | Verantwoording | Doorontwikkelen | Visie | Brede kijk | Resultaten | Procesaanpak | Inhouden | Effectief werken | Zorg | Betrokkenheid leerlingen | Betrokkenheid ouders | Onderwijskundig leiderschap | IPB | Teamontwikkeling | Kwaliteitszorg | Verantwoording | Doorontwikkelen | Visie | Brede kijk | Resultaten | Procesaanpak | Inhouden | Effectief werken | Zorg | Betrokkenheid leerlingen | Betrokkenheid ouders | Onderwijskundig leiderschap | IPB | Teamontwikkeling | Kwaliteitszorg | Verantwoording | Doorontwikkelen | Visie | Brede kijk | Resultaten | Procesaanpak | Inhouden | Effectief werken | Zorg | Betrokkenheid leerlingen | Betrokkenheid ouders | Onderwijskundig leiderschap | IPB | Teamontwikkeling | Kwaliteitszorg | Verantwoording | Doorontwikkelen | Visie | Brede kijk | Resultaten | Procesaanpak | Inhouden | Effectief werken | Zorg | Betrokkenheid leerlingen | Betrokkenheid ouders | Onderwijskundig leiderschap | IPB | Teamontwikkeling | Kwaliteitszorg | Verantwoording | Doorontwikkelen | Visie | Brede kijk | Resultaten | Procesaanpak | Inhouden | Effectief werken | Zorg | Betrokkenheid leerlingen | Betrokkenheid ouders | Onderwijskundig leiderschap | IPB | Teamontwikkeling | Kwaliteitszorg | Verantwoording | Colofon Doorontwikkelen | Visie | Brede kijk | Resultaten | Procesaanpak | Inhouden | Effectief werken | Zorg | Betrokkenheid leerlingen | Betrokkenheid Redactie: Dea Knol, Maria de jong, emke Smit en casper höyng ouders | Onderwijskundig leiderschap | IPB | Teamontwikkeling Interviews: Maria de jong journalistiek | Kwaliteitszorg | Verantwoording | Doorontwikkelen | Visie | Brede kijk | Resultaten | Procesaanpak | Concept en Vormgeving: De Lijn Design & reklame Inhouden | Eff | Zorg Fotografie: emkeectief Smit, Peterwerken buiter en Marina Peters | Betrokkenheid leerlingen | Betrokkenheid ouders | Onderwijskundig leiderschap | IPB | Teamontwikkeling | Kwaliteitszorg | Verantwoording | Doorontwikkelen | Visie | Met dank aan de adviseurs en klanten die meewerkten aan de Bredetotstandkoming kijk | Resultaten | Procesaanpak | Inhouden | Effectief werken | Zorg | Betrokkenheid leerlingen van dit jaarbericht. | Betrokkenheid ouders | Onderwijskundig leiderschap | IPB | Teamontwikkeling | Kwaliteitszorg | Verantwoording Doorontwikkelen | Visie | Brede kijk | Resultaten | Procesaanpak | Inhouden | Effectief jaarbericht 2012|| 19 werken | Zorg | Betrokkenheid leerlingen | Betrokkenheid ouders | Onderwijskundig leiderschap | IPB |

Expertis Onderwijsadviseurs M.a. de ruyterstraat 3 7556 cW hengelo tel. 074 - 8 516 516 fax.074 - 8 516 555 Utrechtseweg 31b 3811 Na amersfoort tel. 033 - 4 612 680 [email protected] www.expertis.nl Volgt u ons al op Twitter? @expertisadvies

2012: bijzonder jaar. Betrokkenheid leerlingen Betrokkenheid ouders Onderwijskundig

Recommend Documents