© 2011 Ger Apeldoorn. Alle Rechten Voorbehouden. ISBN 978-90-8842-057-3 1
Dit is slechts een voorproefje. Zie: http://www.gerapeldoorn.nl/boek
Inhoudsopgave Voorwoord..............................................................................................4 Mijn eerste stapjes.................................................................................. 5 Waarom ik freelancer blijf...................................................................... 7 Is freelancen iets voor jou?..................................................................... 8 DETACHERING.................................................................................................................8 REGULIERE BAAN.............................................................................................................9 FREELANCEN.................................................................................................................10 BENODIGDE VAARDIGHEDEN............................................................................................12
Vakkennis en ervaring................................................................................... 12 Jezelf kunnen presenteren/verkopen.............................................................. 12 Een snufje zakelijk instinct..............................................................................13 Enige discipline...............................................................................................13
Voorbereiding....................................................................................... 15 HOEVEEL TIJD NEEM JE?.................................................................................................15 KAMER VAN KOOPHANDEL INSCHRIJVING......................................................................... 15 AANMELDEN BELASTINGDIENST........................................................................................ 16 VERKLARING ARBEIDS RELATIE (VAR-WUO)..................................................................... 16 INVESTEREN IN JE ONLINE PERSOONLIJKHEID...................................................................... 17 VERTREK BIJ JE WERKGEVER............................................................................................ 17
Je professionele identiteit...................................................................... 19 JE NAAM IS JE MERK.................................................................................................... 19 KIES JE NICHE.............................................................................................................. 19 CV..........................................................................................................................21 WEBSITE......................................................................................................................23 SOCIALE NETWERKSITES.................................................................................................. 24 PROEF DE MARKT..........................................................................................................24 MAILINGLIJSTEN EN FORA...............................................................................................24 DRUKWERK (VISITEKAARTJE).............................................................................................25
Netwerken............................................................................................ 26 EIGEN NETWERK OPBOUWEN.......................................................................................... 26 INTERMEDIAIRS..............................................................................................................27
Schakels..........................................................................................................27 De beste intermediairs....................................................................................28 COMMUNICATIE............................................................................................................ 29
Acquisitie.............................................................................................. 30 HOE
VIND IK MIJN OPDRACHTEN?................................................................................... 30
Eigen netwerk/intermediairs...........................................................................30 Online marktplaatsen..................................................................................... 30 JE 2
KRIJGT EEN AANBIEDING; WAT NU?.............................................................................32
ONDERHANDELINGEN OVER JE UURTARIEF ..........................................................................33 AANGEBODEN WORDEN BIJ DE EINDKLANT........................................................................34 OP INTAKE-GESPREK......................................................................................................35 WANNEER DE OPDRACHT BINNEN IS................................................................................ 36 KIEZEN UIT MEERDERE OPDRACHTEN................................................................................. 36 DE CONTRACTEN...........................................................................................................37
Onbeperkte Aansprakelijkheid........................................................................38 Non-concurrentie- of relatiebeding................................................................. 38 Oneindige betalingstermijn............................................................................. 38
On the job............................................................................................ 40 DENK MEE MET DE KLANT.............................................................................................. 40 WEES EEN BETROUWBARE PARTNER..................................................................................40 PRO-ACTIEF..................................................................................................................41 BREID JE KENNIS UIT..................................................................................................... 41 GOODIES.....................................................................................................................42 EXTRA OPDRACHTEN TUSSENDOOR................................................................................... 42 FACTURATIE..................................................................................................................44 WANBETALERS..............................................................................................................45
Je cashflow........................................................................................... 47 BANKREKENINGEN.........................................................................................................47 FACTUUR BETAALD → SPLITSEN...................................................................................... 47 JE SALARIS.................................................................................................................. 48
Administratie en belastingen................................................................. 49 KEEP
IT SIMPLE, STUPID.................................................................................................. 49
BTW................................................................................................................49 Inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen.............................................. 49 Rittenregistratie...............................................................................................50 VAR-WUO..............................................................................................................50
Verzekeringen....................................................................................... 51 JE BUFFER....................................................................................................................51 PENSIOEN....................................................................................................................51 ARBEIDSONGESCHIKTHEID................................................................................................51 BEROEPSAANSPRAKELIJKHEID............................................................................................52 RECHTSBIJSTAND........................................................................................................... 52
Slotwoord..............................................................................................53
3
Dit is slechts een voorproefje. Zie: http://www.gerapeldoorn.nl/boek
Voorwoord Dit boekje is geschreven omdat ik in mijn werk regelmatig mensen tegenkom die alle kernkwaliteiten voor het freelancen in zich hebben, maar hun potentieel niet bereiken omdat ze bang zijn de sprong te wagen of zelfs helemaal niet op de hoogte zijn van de wereld van mogelijkheden die aan hun voeten ligt. Er zijn wel algemene boeken over freelancen in de handel, maar de IT-markt is zó anders dan die van bijvoorbeeld een tekstschrijver, vertaler of klussenbedrijf dat ik er in mijn opstartfase eigenlijk bar weinig aan heb gehad. Voor je ligt een verzameling van persoonlijke ervaringen en inzichten die ik in de loop van mijn freelance jaren heb opgedaan, zo kort en bondig mogelijk beschreven. Ik hoop hiermee mijn ITcollega's de mogelijkheid te bieden een geïnformeerde keuze te maken en degenen die daadwerkelijk voor het freelancen kiezen de basiskennis voor een vliegende start te geven. Het runnen van een eigen bedrijf komt altijd met een zeker risico, zeker in de beginfase. Zo zul je waarschijnlijk nog geen financieel buffer hebben om op terug te vallen, nog geen netwerk opgebouwd hebben en je kent de regels van het spel nog niet. Maar niet getreurd: risico's zijn er om geminimaliseerd te worden, je netwerk bouwt zichzelf op en de regels van het spel zal ik je in dit boekje uitleggen. Je hebt in elk geval een flinke voorsprong op de duizenden ICT-freelancers die je zijn voorgegaan en alles op eigen houtje hebben moeten uitvogelen. Je hoeft alleen maar plechtig te beloven dat je mijn opdracht niet net voor mijn neus wegkaapt.. ;)
4
Mijn eerste stapjes Ondanks dat ik veel ondernemers onder mijn familie en kennissen mag rekenen, heb ik jarenlang met stellige overtuiging beweerd dat ik nooit 100% ondernemer zou worden, omdat ik veel te veel gehecht ben aan zekerheid. Het idee op eigen benen te staan en voor 100% verantwoordelijk te zijn voor je eigen inkomen en dat van je gezin, kan best beangstigend of overweldigend zijn. Ik heb wel enkele part-time bedrijfjes gehad, waaronder webdesign en weekend-freelance klusjes voor een goede vriend met een IT-bedrijf. Op een gegeven moment had ik het gevoel dat ik me moest ontwikkelen en aangezien dat in mijn functie in technisch opzicht niet tot de mogelijkheden behoorde, ging ik mij richten op wat projectmanagementtaken, zodat ik maar wat kon groeien. Achteraf bezien heb ik mij toen niet gerealiseerd dat ik daar helemaal geen plezier in had. Ik moest mijzelf afvragen: “Wat wil ik nou, groeien in mijn werk of dingen doen die ik leuk vind?” Beide natuurlijk! Ik overwoog om weer de detachering in te gaan, want dat is mij indertijd goed bevallen. Vooral de verscheidenheid aan bedrijven waar je werkt, is erg prettig voor mij. Maar... wat dat detacheringsbureau doet om mij aan het werk te houden, dat kan ik toch ook zelf wel? Toch? Toen ik eenmaal een paar andere freelancers had ondervraagd, kreeg het plan vastere vorm. Na alle voor- en nadelen voor mijzelf op een rijtje gezet te hebben en na uitgebreid overleg met mijn vrouw, hakten we samen de knoop door en begonnen de voorbereidingen. Eerst het CV oppoetsen, een website, logo, briefpapier en natuurlijk de visitekaartjes maken.
5
Dit is slechts een voorproefje. Zie: http://www.gerapeldoorn.nl/boek
Aangezien ik nog geen financiële buffer had opgebouwd om op terug te vallen, was het cruciaal om naadloos een opdracht te verkrijgen zodat ik niet met een periode zonder inkomsten werd geconfronteerd. Ik heb een regeling met mijn laatste werkgever kunnen treffen, die mijn kans behoorlijk zou vergroten om met een freelance opdracht in de zak te vertrekken. (Zie hoofdstuk “Vertrek bij je werkgever”) Vervolgens heb ik op diverse opdrachten gereageerd bij online freelance marktplaatsen en ben op enkele intakes geweest. Mijn eerste opdracht van tien weken was vrij snel geregeld en ik kon aan de slag! Helaas had de opdrachtgever maar budget voor 2,5 week en stond ik onverwacht snel alweer 'op straat'. Omdat ik enkele een heleboel beginnersfouten maakte, heb ik enkele maanden zonder opdracht gezeten. Aangezien ik nog geen buffer had opgebouwd en alleenverdiener met drie kleine kinderen ben, was het een tijdje erg spannend. (Lees: zenuwslopend) Gelukkig kwam toen mijn eerste langdurige opdracht langs, waarmee ik een comfortabel buffer heb opgebouwd voor een volgende periode tussen opdrachten. Ik heb er tot op heden echter geen gebruik meer van hoeven maken.
6
Waarom ik freelancer blijf Hoewel mijn motivatie om zelfstandige te worden in eerste instantie voornamelijk bestond uit het eigen baas zijn en de financiële voordelen, ontdekte ik later dat er nog meer erg leuke kanten aanzitten waardoor ik voorlopig niet meer naar een reguliere baan omkijk. Zo vind ik het niet prettig om iedere dag vertrouwd en bekend werk te doen, ik heb het echt nodig om continu nieuwe technieken te leren. Repeterend werk schreeuwt om automatisering zodat ik de handen vrij heb voor de leuke dingen. Dankzij het freelancen kan ik ook meerdere klanten tegelijk bedienen. Ik heb één hoofdklant waar ik fulltime werk: dit zorgt voor stabiliteit en een betrouwbaar inkomen. Daarnaast heb ik nog enkele kleinere klanten, die ik hooguit een dag in de maand bezoek. Zo kan ik afwisseling vinden tijdens een langere opdracht en de tarieven voor ad-hoc werk zijn trouwens ook niet slecht... Het commerciële deel van het freelancen vond ik in het begin erg ongemakkelijk, maar ook in dat spel heb ik nu erg veel plezier gekregen. Ook de mogelijkheden om andere zakelijke activiteiten te ontplooien heb ik aangepakt; zo heb ik met hulp van anderen een web-applicatie op poten gezet om snel en eenvoudig een planning te kunnen maken voor mensen met een Autisme Spectrum Stoornis. Het brengt vooralsnog niet veel geld op, maar de warme reacties van mensen die er geholpen mee zijn maken dat dan weer meer dan goed. Gek genoeg vind ik mijzelf nu ineens terug als auteur van een zeker boekje over Freelancen in de ICT... Het ondernemerschap heeft mij zelfverzekerder gemaakt, ik kan nu een hoop leuke dingen doen in mijn werk en met mijn gezin die anders niet mogelijk waren geweest.
7
Dit is slechts een voorproefje. Zie: http://www.gerapeldoorn.nl/boek
Is freelancen iets voor jou? Voordat je de sprong waagt naar het zelfstandig ondernemerschap, moet je je afvragen of dit avontuur wel bij je past. Hoewel dit natuurlijk een persoonlijke afweging is, zal ik in dit hoofdstuk zowel een aantal voor- als nadelen laten zien van het freelancen ten opzichte van een dienstverband bij een detacheringsbureau of een reguliere baan.
Detachering Detachering is een beetje als Freelancen met zijwieltjes. Een voordeel is dat je aan het handje meegenomen wordt en iemand anders jouw vaardigheden 'verkoopt'. Een paar jaartjes detachering is dan ook een uitstekende voorbereiding op het echte werk; je leert je snel inwerken en doet veel kennis op omdat je regelmatig van stek wisselt. De bedrijfsuitjes zijn meestal dik in orde en je wordt gestimuleerd om cursussen te doen en je te certificeren. Let wel op dat je niet met een enorme studieschuld achterblijft die je zelf moet ophoesten als je later toch besluit te gaan freelancen! Er zijn ook een aantal nadelen, ik zal hieronder even een opsomming geven:
8
•
Je hebt niet de volledige vrijheid om je eigen richting te bepalen, waarin je je verder wilt ontwikkelen en bekwamen.
•
Er wordt je verteld dat je de mogelijkheid hebt om opdrachten te weigeren, maar het zal je nooit in dank afgenomen worden dus is er een aardige drempel aanwezig.
•
Er is een gezagsverhouding met je (field)manager/directeur.
•
Je mag vaak geen nevenactiviteiten ontplooien, in ieder geval niet zonder toestemming.
•
Je genereert veel geld, maar het verdwijnt in andermans zakken. De salarissen zijn meestal prima in orde hoor, begrijp me niet verkeerd, maar heb je wel eens je gewerkte uren * je uurtarief gedaan?
•
Je mist het gevoel echt op eigen benen te staan.
Reguliere baan Met een reguliere baan is natuurlijk helemaal niets mis, er zit toch een aantal aantrekkelijke voordelen aan, zoals een vaste werklocatie, steeds dezelfde werkkring (kan ook een nadeel zijn) en altijd voor 100% meetellen binnen het bedrijf. 'De Externe' heeft meestal toch een net iets andere positie, ook al is het bij een hoop bedrijven na verloop van tijd niet zo merkbaar meer. Een ander voordeel is dat je de systemen die je opbouwt meestal zelf mag beheren. Een paar veel voorkomende nadelen: •
Je hebt niet de volledige vrijheid om je eigen richting te bepalen, waarin je je verder wilt ontwikkelen en bekwamen. De te volgen richting is voornamelijk afhankelijk van de behoeften van de werkgever.
•
Er is meestal weinig budget voor opleiding en certificering.
•
Je kunt je vaak veel minder snel ontwikkelen omdat je in één omgeving zit.
•
Zeker in de kleinere bedrijven zijn er beperkte mogelijkheden om door te groeien; wanneer er wel voldoende mogelijkheden zijn, zit je jarenlang op een functie voordat er kansen zijn om door te groeien.
•
Er is een gezagsverhouding met je manager/directeur.
•
Je mag meestal geen nevenactiviteiten ontplooien, in ieder geval niet zonder toestemming.
9
Dit is slechts een voorproefje. Zie: http://www.gerapeldoorn.nl/boek
•
Als je binnen een paar jaar verschillende banen hebt gehad, wordt er aan je kwaliteiten getwijfeld of je wordt gezien als een jobhopper waar men niet op kan bouwen.
De zekerheid van een vaste baan wordt ook nogal eens als factor genoemd. Echter, als je voldoende financiële buffer aanhoudt om een arbeidsloze 6 maanden door te komen, heb je volgens mij net zoveel of nog meer zekerheid dan met een 'normale' baan waar je ook op straat kan worden gezet als het even wat minder gaat met het bedrijf.
Freelancen Het grootste voordeel van freelancen vind ik dat ik de volledige controle heb over wat ik doe in mijn werk. Wanneer ik extra zakelijke activiteiten wil ontplooien dan is dat geen enkel probleem, door de wisselende omgevingen ontwikkel ik mijn technische vaardigheden sneller en ik heb de volledige controle over welke opdrachten ik wil accepteren. Daarbij ben ik het commerciële onderdeel eromheen ook erg gaan waarderen en natuurlijk de variatie die alleen het gelijktijdig werken voor meerdere opdrachtgevers kan bieden. Persoonlijk vind ik de nadelen van freelancen absoluut niet opwegen tegen de grote voordelen, maar ze zijn er natuurlijk wel. 10
•
Een beetje extra werk. Je zult wat extra werk hebben aan de administratie en 'regel-dingen' zoals verzekeringen enzovoorts. Voor mij is dit zo'n 1,5 uur per maand, maar wanneer je net begint zal het meer zijn.
•
Geen werk=geen inkomsten. Een dagje vrij is ook onbetaald. Natuurlijk wordt dat ruimschoots gecompenseerd door je tarief, maar op de een of andere manier voelt betaald vrij zijn net wat lekkerder. Als je tussen opdrachten inzit dan moet je terug kunnen vallen op je financiële buffer. Zet voldoende geld opzij om een maand of 6 door te komen. Langdurige ziekte dek je af met een Arbeidsongeschiktheidsverzekering. (Pagina 55)
•
Cursussen doen dubbel zeer. Een cursus volgen is een behoorlijke investering, je betaalt de cursus-prijs en tegelijkertijd heb je minder inkomsten omdat je cursus-dagen niet facturabel zijn. Daarentegen moet je natuurlijk wel je kennis op peil houden, dus is het belangrijk dat je hier overheen stapt.
•
Je loopt ondernemersrisico. Als jouw bedrijf ondanks al jouw noeste arbeid niet wil lopen, dan ben je persoonlijk aansprakelijk voor eventuele schulden die je gemaakt hebt. Gelukkig zijn er voor freelancen geen grote investeringen nodig. Volgens mij is een freelance-bedrijf zo'n beetje de minst risicovolle bedrijfsvorm die er is. Overige risico's (zoals je gezondheid) kun je met verzekeringen afdekken.
11
Dit is slechts een voorproefje. Zie: http://www.gerapeldoorn.nl/boek
Benodigde vaardigheden Als je zonder zijwieltjes wilt fietsen, moet je dat natuurlijk leren! De meeste van onderstaande vaardigheden hoef je niet al te hebben, maar doe je op in de praktijk. Een uitzondering hierop is Vakkennis en ervaring.
Vakkennis en ervaring Het is ontzettend belangrijk dat jouw vaardigheden uitstekend zijn op het gebied waarin je wilt freelancen. Een paar certificeringen en een jaar of drie ervaring op seniorniveau is een minimum om ook tijdens een economische krimp aan de bak te blijven. Als je hier nog niet aan voldoet, wil ik je adviseren om eerst die papieren te halen en de ervaring op te doen voordat je de sprong waagt. Vergeet niet dat je al wel voorbereidend werk (Zie pagina 17) kunt doen om je freelancerschap in de toekomst een stevige start te geven!
Jezelf kunnen presenteren/verkopen De meeste potentiële freelancers die ik spreek, zien hier de grootste uitdaging in. Het verkopen van je vaardigheden voelt in eerste instantie misschien als opscheppen of borstklopperij maar dit is echt iets waar je als vanzelf beter in wordt. Het is namelijk geen enkel probleem om in een intakegesprek of bij de klant zaken aan te stippen die je nastreeft of waar je ervaring mee hebt. Je moet natuurlijk wel voorkomen dat het arrogant overkomt, maar als je een beetje sociaal vaardig bent dan komt dat zeker goed. Iedereen heeft per slot van rekening wel eens een sollicitatiegesprek overleefd. Je CV, website en visitekaartje zijn natuurlijk een belangrijke ondersteuning bij je verhaal; zie ook “Je professionele identiteit“ op pagina 22.
12
Tot zover het voorproefje; je kunt dit boekje aanschaffen via: http://www.gerapeldoorn.nl/boek
13
Dit is slechts een voorproefje. Zie: http://www.gerapeldoorn.nl/boek
14
