2010. Koud bloed:

Vrienden nieuws Koud bloed:

4/2010

Nieuws uit Blijdorp

5

Vogelspinnen

14

Krachtpatsers

20

E

V

E

N

B

I

J

P

R

A

T

E

N

Beste Vriendinnen en Vrienden, De afgelopen maanden waren vol van tegenstrijdige emoties. De nieuwe website was eindelijk online. Neemt u vooral een kijkje. Wij zijn er erg trots op! Droefenis was er over het overlijden van onze oprichter en erelid Ben Swaep. Op 6 november 2010 is hij op 85 jarige leeftijd overleden. Wat jammer dat hij ons 50-jarig jubileum niet meer mag meemaken. Wij wensen zijn vrouw Joke en de (klein-)kinderen heel veel sterkte bij het verwerken van het verlies. De afgelopen maanden stonden verder vooral in het teken van de subsidieperikelen rond Blijdorp. Oktober 2010 maakte het College van Rotterdam bekend dat ze de financiële bijdrage aan Blijdorp in vijf jaar af wil bouwen van ruim 4 miljoen in 2011 naar minder dan 800.000,- in 2015. Het voortbestaan van ons Blijdorp komt daarmee in gevaar! Het argument is dat iedereen moet bezuinigen en Blijdorp in de eerste plaats een bedrijf is. Dat is maar ten dele waar. Blijdorp beseft heel goed dat ook zij moet inleveren. Daarover waren al afspraken gemaakt met de gemeente. De gemeente verandert nu de regels tijdens het spel. Dat is onaanvaardbaar! foto: Rob Doolaard

I

N

H

O

U

Blijdorp is natuurlijk geen gewoon bedrijf. De Diergaarde is de belangrijkste attractie van de stad.

D

Al jarenlang is zij het uithangbord van Rotterdam Tourisme. Honderdduizenden mensen komen

Vrienden nieuws

jaarlijks vanwege Blijdorp naar Rotterdam. Even ter vergelijking: het aantal bezoekers aan Blijdorp is meer dan 30 keer een volle Kuip!

4/2010

Blijdorp heeft de zorg voor rijks- en gemeentelijke monumenten, zoals de Rivièrahal. Hoe wordt Blijdorp geacht de kosten voor het onderhoud van dit soort gebouwen op te brengen? De gemeente wil graag dat we een duurzame stad worden en heeft vorig jaar ook steun beloofd bij

Even bijpraten

2

Nieuws uit Blijdorp

4

Vriendenreis naar Pairi Daiza

6

Lijn 13: GTST

8

het energie neutraal maken van de tuin (dat bespaart uiteindelijk een heleboel geld!). Daar is in de praktijk niet veel van terechtgekomen, ondanks alle pogingen van Blijdorp om dit van de grond te krijgen. Blijdorp is niet zomaar een dierentuin. Al jaren is onze Diergaarde een voorbeeld voor andere tuinen in Europa als het gaat om de combinatie van vermaak, educatie, aandacht voor natuurbehoud en vernieuwende diervriendelijke dierverblijven. Het is niet voor niets dat de onze Vereniging met

Botanisch Blijdorp: Vrienden

10

Weekendreis naar

ruim 5500 leden de grootste onafhankelijke dierentuinondersteunende vereniging is van Europa! Het wrange is dat de gemeente er helemaal niet wijzer van wordt als Blijdorp failliet gaat!

Zoo d’Amnéville

12

Koud Bloed: Vogelspinnen

13

Leasebeesten

16

Surfen en shoppen

18

Krachtpatsers

20

Ben Swaep overleden

22

De medewerkers volgen de gemeente CAO. Blijdorp is verplicht de WW zelf te betalen en er geldt een wachtgeldregeling. De gemeente staat bovendien garant voor het terugbetalen van de leningen die zijn aangegaan voor bijvoorbeeld de financiering van het Oceanium. Een failliet Blijdorp is dus een ramp voor de stad en een ramp voor de gemeentelijke kas. De gemeente moet zich wat ons betreft houden aan de bestaande bezuinigingsafspraken en verder zo snel mogelijk met Blijdorp bekijken hoe via energiebesparing en ondersteuning bij het onderhoud van de monumenten op korte termijn duurzaam geld kan worden bespaard. Dan sla je twee vliegen in één klap! Een petitie op internet, een actiedag voor het stadhuis op 3 november 2010 en een unieke 'open dag' met 46.500 bezoekers leidden er toe dat Blijdorp-directeur Marc Damen en ondergetekende

Mutaties in de Diergaarde

op 11 november 2010 ruim 107.000 handtekeningen konden aanbieden aan College en raad van

derde kwartaal 2010

23

Rotterdam.

Agenda

24

Mede als gevolg daarvan heeft de Rotterdamse Raad het College gevraagd om met Blijdorp te

Colofon

24

praten over hoe de bezuinigingen kunnen worden doorgevoerd. Deze boterzachte toezeggingen zijn voor de Vrienden reden om de vinger aan de pols te blijven houden. We laten de petitie daarom staan. U kunt blijven tekenen, zodat College en Raad blijven beseffen dat heel veel mensen willen dat Blijdorp blijft zoals het nu is! Marcel Kreuger, Voorzitter.

2 | Vriendennieuws 4 | 2010

als het ideële Blijdorp met de hogere doelstellingen zoals we dat nu kennen. “Dan vervalt Blijdorp dus tot een veredeld hertenkampje” zo concludeerden de oppositiepartijen.

BLIJDORP EN DE SUBSIDIE: WINST OF VERLIES? Tussen 7 oktober en 11 november draaide de wereld in Diergaarde Blijdorp maar om één ding: de subsidiekorting op Diergaarde Blijdorp. Normaal zijn we natuurlijk dol op korting, maar dit betekende wel een vermindering van de subsidie en is dus helemaal niet leuk. Na vijf weken praten, discussiëren, luisteren, actievoeren en petities tekenen besloot de gemeente Rotterdam de jaarlijkse subsidie aan Diergaarde Blijdorp in vijf jaar af te bouwen van € 4,5 miljoen per jaar naar € 800.000 per jaar. Toch reageerde Blijdorp daar niet heel erg heftig op; waarom is dat? Blijdorp-directeur Marc Damen geeft opheldering.

Het nieuws dat de stad Diergaarde Blijdorp als een normaal bedrijf zag dat de eigen broek maar moest ophouden en daarom wel met veel minder subsidie toe kon, sloeg in Blijdorp in als een bom. Blijdorp een normaal bedrijf? Dat zijn we helemaal niet! Blijdorp is geen bedrijf, maar een instelling met hogere doelstellingen dan winst maken: natuurbehoud, soortbehoud, educatie en onderzoek zijn de redenen waaraan Diergaarde Blijdorp haar bestaansrecht ontleent; om die reden werken veel mensen in Blijdorp en niet ergens anders; vanwege die ideële doelstellingen hebben we 5500 Vrienden, 350 vrijwilligers en ruim honderd bedrijven die Blijdorp belangeloos steunen; die zouden we nooit hebben als we een commercieel bedrijf waren. Daarnaast zijn we een Rijksmonument met 22 gebouwen die we in stand moeten houden en niet mogen slopen, hoe onzuinig ze ook zijn en hoe moeilijk ze nog geschikt te maken zijn voor hedendaags gebruik. Als ze geen monument waren, hadden we ze al lang ge-

sloopt om er iets neer te zetten dat meer functioneel is. Nee, wij houden gebouwen in stand die duur in onderhoud zijn, omdat het monumenten zijn. Een commercieel bedrijf zou dat nooit kunnen. Verder hebben we met steun van de gemeente enorme leningen afgesloten om delen van de tuin te vernieuwen en het Oceanium te bouwen. Een commercieel bedrijf zou zulke hoge leningen nooit hebben kunnen afsluiten; wij konden dat wel en de gemeente stimuleerde ons dat te doen. Kortom: Blijdorp kan niet als een commercieel bedrijf functioneren. Dat hebben we ook gezegd tegen de gemeente: “Als jullie deze plannen doorzetten en ons niet tegemoet komen, gaan we failliet”. De gemeente reageerde met “we zorgen dat jullie niet hoeven te sluiten”. Een mooie reactie, maar daar twijfelden we ook niet aan. Failliet gaan en moeten sluiten zijn verschillende zaken. Als je failliet gaat kun je best blijven bestaan, maar dan in een heel andere vorm en niet meer

In een marathonzitting van liefst zeventien uur deed de wethouder de toezegging “te voorkomen dat Blijdorp failliet gaat of zelfs maar teloor gaat of in kwaliteit achteruit gaat”. Hoewel de keiharde subsidieafbouw bleef staan, kregen we wel die garantie en dat is een belangrijke stap voorwaarts. Wij beseffen ook dat de gemeente een financieel probleem heeft op te lossen en we hadden aangeboden (en dat staat nog!) mee te denken hoe we het samen konden oplossen. Gelukkig heeft de gemeente dat aanbod nu met beide handen aangegrepen en zijn we (Blijdorp en gemeente) volop in gesprek om te kijken naar oplossingen om die achteruitgang te voorkomen. Gezegd moet worden dat de gemeente daar echt actief in is. Zo vonden er diezelfde maand nog gesprekken plaats met de wethouder Sport en Recreatie, de wethouder Duurzaamheid en zelfs drie keer met de dienst Sport & Recreatie, waar Blijdorp subsidie van krijgt. De gemeente is alle mogelijkheden aan het onderzoeken om ons tegemoet te komen en zelfs oud-wethouders roeren zich. Voorlopig zijn we in Blijdorp dus niet helemaal ontevreden, want het samen zoeken naar ons deel van de oplossing voor de financiële problemen in Rotterdam is in volle gang. Uiteraard houden we een vinger aan de pols en we trekken tijdig aan de bel als we er met de gemeente niet uitkomen. We hebben samen met de gemeente en met alle Vrienden, vrijwilligers en bedrijven van Blijdorp de mooiste en meest vooruitstrevende tuin van Europa gemaakt. Dat was in voorspoed. Nu moeten we ook in moeilijkere tijden elkaar niet loslaten; samen kunnen we de crisis de baas: wij, samen met de gemeente, en vooral ook samen met u als Vriend van Blijdorp. Ik wil graag van deze gelegenheid gebruik maken om iedereen heel hartelijk te bedanken voor zijn of haar onvoorwaardelijke steun aan Diergaarde Blijdorp; moreel, door de petitie te ondertekenen, of financieel. Wij in Blijdorp beschouwen het als winst om ons gesteund te voelen door zoveel Vrienden: BEDANKT! Marc Damen, directeur Diergaarde Blijdorp


BEN SWAEP OVERLEDEN Op 6 november 2010 is oprichter, oud-voorzitter en erelid Ben Swaep op 85 jarige leeftijd overleden. Daarmee is een stuk Vriendengeschiedenis ten einde gekomen. Jarenlang was Ben –door het vroege overlijden van zijn twee medeoprichters- het gezicht van de Vrienden. Hij kon de vereniging als journalist op handige wijze promoten. Bovendien had hij zitting in diverse commissies, waardoor hij vele prominenten uit het bedrijfsleven persoonlijk kende. Dat leverde ons bijvoorbeeld jarenlang een gratis plaats op de Feminabeurs in de Ahoyhallen op. Zelf was hij ook actief voor de Dierenbescherming en bracht zodoende een toenadering tot stand tussen huisdiervrienden en Diergaarde-vrienden. Dit leidde o.a. tot de manifestatie ‘Houden van Dieren’ in Ahoy, waar onze vereniging veel nieuwe leden kon inschrijven. Ben was ruim 27 jaar bestuurslid. Wij wensen zijn vrouw Joke en de (klein-)kinderen heel veel sterkte bij het verwerken van het verlies. Namens het bestuur van de Vereniging Vrienden van Blijdorp, Marcel Kreuger, voorzitter. ** Ter gelegenheid van ons 35 jarig jubileum in 1998 werd met Ben Swaep teruggeblikt op de geschiedenis van De Vrienden. Op onze website www.vriendenvanblijdorp.nl is dit interview nog eens na te lezen.

Blijdorp In tijden van nood…. In tijden van nood leer je je vrienden kennen. Op de petitie om de gemeenteraad te bewegen om de bezuinigingen op Blijdorp opnieuw te overwegen is massaal gereageerd: meer dan 107.000 handtekeningen in twee weken! Dank daarvoor. Ik moet er toch niet aan denken dat alle sterke punten van onze Diergaarde aangetast worden doordat we streng moeten gaan beknibbelen. Laat Blijdorp geen evenementenpark worden. Daar voorzien Plopsaland, Efteling, enzovoorts prima in. Hoeveel functies heeft onze dierentuin: natuurbehoud, natuureducatie, botanische tuin, onderzoek naar voortplanting, duurzame energie winning. Daar is in de loop van de jaren hard aan gewerkt. Onze nieuwe directeur heeft bovendien een belangrijke efficiencyslag gemaakt. Deze groene long in Rotterdam heeft een belangrijke functie voor de stad. We zijn de tweede attractie van Nederland. Dit ondanks dat de entreeprijs voor de kleinere beurzen hoog is. Verhoging van die prijs betekent dat bepaalde mensen uitgesloten worden. Wie wil dat nou? 4 | Vriendennieuws 4 | 2010

N

I

E

U

W

S Tekst: Gerda Nijssen

En stel je voor dat we Eric of Olinka niet meer optimaal kunnen voeden. De ijsberen worden met uitsterven bedreigd! Of dat we de prachtige bomen niet meer kunnen onderhouden. Gelukkig hebben we vele vrijwilligers en vrienden die onmiddellijk op de bres sprongen. Beste gemeenteraadsleden bezint eer ge aan deze gigantische bezuiniging begint. De tijd gaat het ons leren.

om aandacht te vragen voor de zeeotters. Het aantal zeeotters voor de kust van Noord Amerika slinkt schrikbarend. In Europa leven momenteel slechts drie zeeotters en er komen voorlopig geen andere beschikbaar. Dus denkt Blijdorp na over een nieuwe invulling van de leeggekomen bassins. Ik ben benieuwd en moet toch een keer naar Lissabon om te zien hoe de hereniging van dochters met moeder uitgepakt heeft.

Leegte bij de zeeotters Jammer, Maré en Micas zijn terug naar Lissabon. De Portugese dierentuin had deze twee dames voor langere tijd te leen gegeven aan Blijdorp. Maar sinds kort is hun vader overleden en vindt het Aquarium van Lissabon het beter dat de twee zussen met hun moeder herenigd worden. Zeeotters leven in groepen en zouden vereenzamen zonder gezelschap van soortgenoten. Begrijpelijk? Dat wel, maar ik denk dat menigeen ze erg zal missen. Het Oceanario de Lisboa organiseerde eind september een speciale week. Daarmee sloten ze zich aan bij een wereldwijde campagne

Uitbreiding op de savanne Na de geboorte van het jong van Blonde Dolly hoopten we op een spoedige bevalling van haar maatje Dots. Die keek al enigszins jaloers naar de gelukkig moeder met kind. De bevalling liep goed, maar toch heeft het jong het niet gered. Het feit dat het pijpenstelen regende en het hol daardoor onderliep, heeft ongetwijfeld ook niet in het voordeel gewerkt. Het goede nieuws is dat onze gevlekte hyena’s het goed met elkaar getroffen hebben, dat mannetje Nané zijn best gedaan heeft en dat de dames vruchtbaar zijn. Heel voorzichtig ging het. De introductie

foto: Koos van Leeuwen

van een groepje Thomson gazellen op het perk van de koedoes en giraffen. De Thomsons zijn namelijk bijzonder schrikachtig van nature, want gewend om bij onraad (lees bij benadering door een cheeta of ander roofdier) pijlsnel weg te kunnen rennen. Bovendien was deze groep niet gewend aan andere dieren in hun directe nabijheid. Dus eerst maar eens het perk op terwijl alle andere dieren binnen zijn, dus stiekem in alle vroegte bijvoorbeeld. Vervolgens met alleen het gezelschap van de koedoes en na nog een week ook met de giraffen en een beetje assistentie van de verzorgers. U weet het Shiba en Doris, onze jonge giraffen, willen nog wel eens bij de buren koedoes aan lopen. Nou dat geduld is beloond. Ondertussen liggen de gazellen erbij of het nooit anders geweest is. Ze komen uit de dierentuin van Israel met een tussenstop van een jaar in Burgers Zoo. De groep bestaat uit vijf vrouwtjes (Kim, Yvonne, Eefje, Tosca en Freedom) en één bok (Robbie). De Afrikaanse savanne is nog rijker van samenstelling geworden.

Apenstreken Bij de gorilla’s gaat het zo zijn gangetje. De kleintjes groeien voorspoedig en worden brutale kleuters. Het is nog afwachten of Aya al dan niet zwanger is. Ze is in ieder geval wel door Bokito gedekt. Wel nieuw is dat er meer bewoners op het gorillaperk komen. Ook hier is veel geduld vereist. De witneusmeerkatten komen (op termijn) op

het eiland. U vindt de witneusmeerkatten in het verblijf bij de uitkijkhut tegenover de speeltuin. Eerst is een buitenverblijf gerealiseerd met tralies. Dus konden de meerkatten naar buiten. Vervolgens is er een opening gemaakt in de muur rondom de gracht met daarin een kist en een brug. Ook zijn er tralies in de kist gekomen. Zo kwam er oogcontact. Waren de gorilla’s binnen dan konden de witneusmeerkatten op het gorillaperk kijken. Langs de kist is schrikdraad geplaatst om te voorkomen dat de gorilla’s voor de kist gaan zitten. U kunt zich de schrik voorstellen. Uiteindelijk is het de bedoeling dat de meerkatten op het eiland komen. Beveiligd door voldoende bomen, bosschages en het schrikdraad. Dat lukt niet binnen een weekje. Maar het gaat er wel van komen, spannend! Naast het binnenverblijf van de gorilla’s leeft onze enig overgebleven bamboemaki. Hij is op relatief hoge leeftijd, zijnde circa 20 jaar. Hij is mager, maar eet nog redelijk en mag nog veel ouder worden, zo is mijn wens. De jonge wanderoes gingen op avontuur. Leuk idee, maar buiten hun eiland wel risicovol. Ze bleven dicht in de buurt en ’s avonds gingen ze braaf terug naar moeders. Maar het gebeuren is toch niet zonder gevaar voor hun lijf en leden. Na meerdere ontsnappingen bleef dat niet onopgemerkt. Schrikdraad heeft uitkomst geboden. Alle mogelijke uitgangen werden afgesloten en nu blijft het jonge spul weer netjes binnen de perken.

De ringstaartmaki’s hadden helemaal geen aanpassingsproblemen. Gelijk vanaf dag één na de introductie vonden ze de loopbrug naar het eilandje op de grote vijver. Heel grappig om te zien hoe deze koddige apen met opgeheven staart van de ene kant naar de andere kant lopen. Tot grote vreugde van de bezoekers die een patatje eten op de veranda van de Terraszaal. Er zijn twee dominante dames in de groep van tien dieren die het af en toe aan de stok krijgen met elkaar. Maar dat mag eigenlijk geen naam hebben. Meestal is het pais en vree. In augustus was er beschuit met muisjes voor de Françoislangoeren. Moeder Nanpi zette een gezonde jonge man op de wereld. Gevolg daarvan was dat de groep zich beschermend ten opzichte van het jong opstelde. Dat ging ten koste van de positie van vrouwtje Nicolien. Die kreeg het zo zwaar te verduren dat ze apart gezet werd. In eerste instantie hoopte men dat zij na het verwachte vertrek van mannetje Sam weer terug kon. Dat is na het vertrek van Sam naar Engeland gepoogd. Maar oma Shibi bleef Nicolien aanvallen en dus is deze herintroductie van Nicolien in de groep niet succesvol gebleken. Dat betekent dat de verzorgers nu uitkijken naar een plek voor haar buiten Rotterdam.

Botanisch nieuws U loopt er vast vaak langs. Maar kijkt u nog eens goed. De orchideeënkas (in de hal bij de ingang van de Rivièrahal) is op5 | Vriendennieuws 4 | 2010

Witkopgier - foto: Fred van Tiel

flamingo’s bij de ‘oude’ ingang. Nieuw aangekomen zijn drie soldatenara’s. Het zijn twee mannetjes en een vrouwtje. Ze komen uit Artis. Het zijn mooi gekleurde vogels, overwegend groen van lijf met een parmantig rood kapje boven de snavel. Ze komen voor in Zuid-Amerika. De aantallen soldatenara's zijn sterk gedaald in de afgelopen 50 jaar, vanwege vernietiging van hun leefgebieden door de mens en de gevangenneming voor handel in huisdieren. Momenteel zijn er wereldwijd naar schatting nog circa 10.000 exemplaren. U hoort ze eerder dan u ze ziet, het zijn echte herrieschoppers. Verder zijn er twee witkopgieren gearriveerd en een hamerkop. De vogels in ons gierenverblijf zijn uitstekend geacclimatiseerd. Let op: de fokperiode van de maraboes is rond januari. Dan zullen ze hun nesten gaan bouwen en hopen we op eieren. De paartjes zijn al lang geleden gevormd. Tegen die tijd zijn hun vleugelpennen weer aangegroeid en gaan ze op ‘vrije’ vlucht. Gaan we de eerste jonge maraboes in Blijdorp beleven? Naast het binnenverblijf van de kamelen wonen voorlopig een drietal nandoes. Ze zijn succesvol uitgebroed en nakomelingen van de nandoes die samen met de vicuna’s in het nieuwe deel van Blijdorp huizen. Zodra ze groot en sterk genoeg zijn, worden ze herenigd met hun ouders.

geknapt. Het glas is vernieuwd, de achterwand opgepimpt, rottend hout vervangen, enzovoorts. De waterval stroomt weer en alle bloemen stralen u tegemoet. Kortom, het ziet er weer prachtig uit. De waterval zorgt voor een vochtige omgeving en dat is waar orchideeën van houden. Ze leven epyfitsich. Dat betekent dat ze water verzamelen aan de verdikkingen bij de voeten van hun bladstelen en dat kunnen ze daar langere tijd vasthouden. De tropische regenbui van hun natuurlijke habitat wordt nagebootst door een sprinklerinstallatie. Een extra bezoekje van u waard! 6 | Vriendennieuws 4 | 2010

Vogelnieuws Ook dit jaar is het voortplantingsseizoen voor de flamingo’s zonder resultaat verlopen. Er is gepaard, er zijn nesten gebouwd (lees heuveltjes gemetseld). Helaas het aantal eieren is beperkt gebleven tot twee stuks. Slechts een vrouwtje heb ik zien broeden, maar dat ei bleek niet bevrucht, het spatte op een dag uit elkaar. Navraag leerde dat er meer dierentuinen zijn met problemen met de fok. De oplossing ligt wellicht in een gebrek aan eiwit in het voedsel. Daar doet men onderzoek naar en hopelijk leidt dit volgend jaar tot jonge

Hoefdieren Nog een update omtrent de naamgeving van geboren hoefdieren. De zebra die op 20 augustus geboren werd, is Lindi ‘gedoopt’. Lindi is een dochter van Erika en vader Loro. Het jong van de dikdiks heet nu Kay. Een prima naam voor een bok. In tegenstelling tot zijn ouders is hij helemaal licht bruin. Zijn ouders hebben de zogenaamde agouti kleurslag (wildkleur). Dat is bijzonder, althans in Blijdorp een unicum.

Nog meer namen De neushoornman die zo innig met onze dame Namaste (voor intimi Nammie) samenwoont, heet Fanindra. Hebben ze al gepaard? We weten het niet, maar zo innig samen zijn beloofd wel wat. De penseelzwijntjes geboren medio juli van dit jaar, zijn vernoemd naar Nederlandse schilderessen Marte (Röling) en Rachel (Dierart). Zouden ze daarvan weet hebben, die schilderessen bedoel ik.

Thomsongazelle - foto: Fred van Tiel

O ja, last but not least kregen de jonge tijgertjes de namen Gio en Vannie. Naar een andere held Giovanni van Bronckhorst. Die persoonlijk met ze op de foto mocht (zonder moeder Alia dat wel). Dat schept een band voor het leven.

Olinka Eric en Olinka vonden elkaar erg leuk. Zij hebben samen al voor nakomelingen gezorgd en dus zijn de verwachtingen hoog gespannen. Tegen deze tijd trekt Olinka zich terug in haar kraamhol. Voor de nieuwsgierigen onder ons, er komt weer een camera die haar volgt tijdens haar winterslaap. We gaan een spannende tijd tegemoet. Krijgen we jonge ijsbeertjes ….. en zal de politiek ons genadig zijn. In het belang van natuurbehoud, natuureducatie, de botanische functie en voor alle dieren die wij een warm hart toedragen. Tot zover onze greep uit de nieuwtjes van Blijdorp. Mocht u iets missen, vertel het ons en wij gaan op onderzoek uit.

Met dank aan de maandelijkse uitgaven van de vrijwilligers van Diergaarde Blijdorp

N

I

E

U

W

S

Ringstaartmaki’s - foto: Joost Hubeek


Lijn 13 GTST

Met je dochter in de dierentuin wandelen. Het kleine peutertje met rode konen, een ijsje etend en zich verbazend… dat is lang geleden. Maar nu kwam het er weer een keertje van; ik had met mijn dochter in dierentuin afgesproken. Ze is inmiddels achttien, studeert en heeft het druk. “Zeg, hoe gaat het nou met die tuin van jouw?” zegt ze. De ondertoon hoor ik heus wel. “Hoezo, mijn tuin?” reageer ik, waarmee de vraag zelf genegeerd wordt. We lopen ondertussen bij de baobab en kijken naar de giraffen, koedoes en gazelles. Ze gaat verder, “Ik bedoel, met al die bezuinigingen, en zo. De tuin zal wel zwaar moeten bezuinigen, nu die subsidie wordt ingetrokken… ” Een girafje loopt héél behoedzaam tussen de rotsen door naar de koedoes. De grote oudere giraffen proberen die weg niet eens, maar de jongere zoekt een nieuwe weg. “Het is natuurlijk een heel groot bedrag dat Blijdorp misloopt, er moet natuurlijk heel wat gebeuren, dat kunnen we zelf ook wel verzinnen. De gemeenteraad heeft beloofd mee te denken over hoe de gemeente kan meehelpen met de bezuiniging. Persoonlijk vind ik het een zwakke toezegging; de pil vergulden… ” “Ik las dat er over gedacht wordt om het aantal dieren in te krimpen, dat zou wel zonde zijn.” Hoewel de dierentuin meer een ding van haar vader en moeder is, meent ze het wel. Voor haar is het leuk, gezellig en een stuk Rotterdam dat er gewoon bij hoort. “Daar is nog geen sprake van. Kijk, als je een te krappe begroting wilt rond krijgen dan kun je twee dingen doen, meer geld aantrekken uit andere bronnen en minder uitgeven. Sponsoring is in deze tijd niet gemakkelijk want de bedrijven staan niet in de rij en de toegangsprijs verhogen kan ook niet onbeperkt. Daarnaast moet je bezuinigen, wat niet leuk is want als je zo veel moet bezuinigen, red je dat niet met halve maatregelen. Dus het zal een combinatie moeten worden. Er wordt al kritisch gekeken naar posten als collectiebeheer, wetenschappelijk onderzoek, personeel, projecten, eigenlijk naar alles. Nu hebben we één geluk, de nieuwe directeur heeft ervaring met ongesubsidieerde dierentuinen. Ik heb er alle vertrouwen in dat hij de juiste koers uitzet…” “Je zegt het mooi, maar dan zal hij dus gewoon moeten afslanken.” Ze zegt het met een tikje afstandelijkheid, alsof iets geen probleem meer is als het een feit is geworden. “Ja, dat denk ik wel. Daarnaast zijn de subsidies bestemd om bepaalde groepen uit de samenleving goedkoper naar de tuin te laten gaan, zoals scholieren, Rotterdampashouders, etc. Als de subsidiegever de kraan dichtdraait dan wordt het subsidiedoel geraakt. Dat is dan niet de schuld van Blijdorp. Wij blijven liever een dierentuin voor een zo breed mogelijk publiek. Dat kan bij prijsverhoging in gevaar komen. Daarom vind ik dat het belangrijk is om als vrienden en vrijwilligers na te denken over hoe wij de tuin in deze tijd moeten steunen en niet te veel aan onze eigen privileges moeten denken. “ “Nou dan hou je wel minder vrienden en vrijwilligers over, pa!” “Tsja, je kunt niet iedereen zijn zin geven, soms moet je ingrijpen. Dat heb jij me hier geleerd toen je amper drie jaar was. Ik voel je handje nog in mijn handpalm. Je zeurde al een uur om een ijsje en het was eind oktober. Tien minuten nadat je het ijsje op had wilde je naar huis want je had buikpijn. Toen ik vertelde dat het van het koude ijs kwam, keek je me boos aan, ik vergeet het nooit, en je gooide me voor de voeten: Het is joúw schuld dan had je maar NEE moeten zeggen!”

Reacties: [email protected]

8 | Vriendennieuws

4 | 2010

V

R

I

E

N

D

E

N

EEN HEERLIJKE DAG IN EEN HELE GROTE TUIN Verslag Vriendenreis naar Pairi Daiza

Zaterdag 24 juli maakten we onze tweede vriendenreis. De reis ging naar park Pairi Daiza (voorheen Paradisio) in België. We hadden weer echt echt vriendenweer: rond de 23 graden, met redelijk veel zon.

Om 8.00 uur vertrokken we van Willemsplein. De lange reis met koffiestop in Nederland verliep voorspoedig. Om 12.00 kwamen we er aan en konden we meteen onze gang gaan. Dit keer was er geen praatje of rondleiding, maar de tuin is zo groot dat dat zeker geen gemis was. Door de grootte heb ik meteen besloten om maar een beperkt deel te gaan lopen. Dit keer heb ik meer op de beplanting gelet dan op de dieren. Een van de hoogtepunten was voor mij de tropenkas Oasis. Een heel weelderig aangelegd verblijf. De vogels hoorde ik wel, maar kon ik niet altijd vinden. De rivier met vertakkingen en natuurlijk de waterval en het eilandje waren een lust voor het oog: iedere keer zag je weer iets anders door het slin-

Tekst: Eileen Kruize Fotografie: Greet van Norde

sten waren heel erg speels: lekker aan het duiken en kwamen iedere keer bij de ramen om ‘gedag’ te zeggen. Best lange tijd daarvan staan genieten in de tunnel. In Madidi ben ik niet lang geweest. Maar het was er wel leuk met zijn kleine aapjes, die door bezoekers werden gevoerd ondanks de waarschuwingsborden. Ze waren echt vingervlug.

gerende pad. Ook was er een gedeelte met bloeiende cactussen. Leuk aangelegd. De Nautilus was in een oud kloostergebouw gemaakt. Met allerlei kronkelende paadjes bezocht je het ruim van dit schip met patrijspoorten, tunnels en nog meer. Heel veel kleurige vissen gezien, maar ook kwallen en zo. Dit gebouw was voor minder/invaliden niet prettig. Te smal en er ontbrak op een bepaald punt een lift waardoor je tegen de stroom in weer terug moest. Tropicalia was nogal ouderwets aangelegd. Gewoon rechthoekige bakken met een betonpad erom heen. Maar de bloeiende planten waren heel erg mooi om te zien. Algoa Bay had als bewoners kleine zwartvoet pinguïns en zeeberen. Die laat-

De Indonesische tempeltuin kon ik voor een dierentuin niet waarderen. In een openlucht museum was het beter geweest. De tempel en zo was wel mooi gemaakt, maar liever had ik hier wat meer dieren gezien. Die miste ik erg. Ook hier was het niet makkelijk lopen met rollator of rolstoel. Maar het uitzicht was fantastisch, zowel op het olifantenperk als op de vijvers en de Nautilus die er vandaar af geweldig uit zagen. Het groen van de sawa’s en de bloemenrijkdom kon ik zeker waarderen.

Echt overweldigend. Hoe zal het zijn als alles klaar is? Dat is de moeite waard om een volgende keer te bekijken. De rust hier is niet te beschrijven, alleen een minpunt is dat de sfeermuziek te hard stond. Conclusie: een heerlijke dag in een hele grote tuin. Voor een volgende keer nog een hoop te bekijken. Zeer de moeite waard geweest. Hopelijk dus: tot de volgende keer Pairi Daiza. Om 21.45 uur kwamen we na een geslaagde dag weer in Rotterdam aan.

Het laatste waar ik het over wil hebben is de Chinese tuin. Nu al de grootste in Europa, maar nog zijn ze niet klaar. Heerlijk stukje natuur om in te lopen. Al lopende door een gaanderij kijk je je ogen uit. Dan heb je weer een muur met kunstig gemaakte ramen waardoor je kraanvogels maar ook herten zag bijvoorbeeld. Of je had weides met daarin kraanvogels. Een van mijn lievelingsvogels. Geweldig om er zoveel bij elkaar te zien. Florida-, Paradijskraanvogels en nog heel wat meer bekendere soorten. Mooi gevormde bomen of juist leuke mozaïeken in het wandelpad. 9 | Vriendennieuws 4 | 2010

Knolvormige stengel met mierengaten - foto: Koos van Leeuwen

Tekst: Monique van Leeuwen-Maat

B

O

T

A

N

I

S

C

H

B

L

I

J

D

O

R

VRIENDEN Het najaar verliep nogal onrustig. De overheid kondigde enorme bezuinigingen aan en de gemeente Rotterdam gaf aan de subsidie op de Diergaarde drastisch te willen verminderen. Zozeer zelfs, dat Blijdorp failliet dreigde te gaan! Natuurlijk kwam Blijdorp daar tegen in het verweer en de Vrienden van Blijdorp bleven niet achter! Mails en telefoontjes gingen over en weer tussen bestuursleden, redactieleden en promotieleden. Acties gingen van start, waaronder een handtekeningenactie met inmiddels ruim 107.000 handtekeningen. Nieuwe leden meldden zich aan, daarmee aangevend dat de Diergaarde ook hen aan het hart gaat. Half november bleek dat de soep niet zo heet wordt gegeten als zij wordt opgediend. Blijdorp gaat niet failliet, maar zal wel flink moeten bezuinigen. Reden voor de Vrienden om zich nog meer in te zetten voor onze geliefde Diergaarde.

Ook in de dieren-en plantenwereld komen vriendschappen voor. In Blijdorp zijn daarvan enkele bijzondere voorbeelden te vinden. Om ze met eigen ogen te kunnen zien, moet u zich opgeven voor een ‘Groene rondleiding’. Dan komt u in de kassen achter de schermen, waar heel wat botanische juweeltjes te vinden zijn. De bijzondere soorten zijn te kwetsbaar om ze zomaar in een dierverblijf of tussen het grote publiek te hangen. Ze hebben bij voorbeeld een speciale luchtvochtigheid of temperatuur nodig. En ze mogen natuurlijk niet opgegeten worden door hongerige dieren die wel een lekker blaadje lusten!


Mierenplanten Er zijn diverse plantensoorten die kamers verhuren aan mieren. In ruil voor deze woonruimte, beschermen de mieren de planten tegen vraat. De plant levert ook wel eens voedsel aan de mieren, maar

vaak gaat het alleen om de woonruimte. Mieren wonen nu eenmaal graag in donkere holletjes. In de holle stengels van rotan kunnen hele mierenkolonies leven. Rotan groeit als een lange, onvertakte stengel vanuit de top van die stengel. Het sappige topje wordt graag gegeten door dieren als eekhoorns, zwijnen en tapirs. Als de top er eenmaal is afgegeten, gaat de hele stengel dood. Daarom is de top overdekt met venijnige stekels. Maar de plant heeft nog een afweermechanisme. Zodra de plant wordt aangeraakt, klinkt er een alarmerend gesis, alsof je een wespennest hebt geraakt of een slang hebt verstoord. Het geluid wordt echter veroorzaakt door mieren die in de stengels leven. Zij stormen naar buiten door kleine gaatjes in de bladschede (bladaanzet) en gaan woest met hun kopjes op de bladschede slaan. Mieren die verderop in de stengel leven, horen dat geluid en gaan meedoen. Zo kunnen al snel enkele meters rotan aan het sissen zijn. Dat gesis is een waarschuwing voor de bladeter: als je doorgaat zul je flink gebeten worden! In ruil voor hun hulp mogen de mieren niet alleen in de holle stengels wonen, maar ook kuddes bladluizen houden die sap uit de stengel zuigen. De luizen scheiden een vloeistof uit waar de mieren dol op zijn: honingdauw.

P

Acacia’s leven op een vergelijkbare manier met mieren samen. Ook de acacia heeft flinke stekels om zich te verdedigen tegen vraatzuchtige dieren. Maar insecten kunnen toch flink wat schade toebrengen door het blad weg te vreten. Daarom huizen in veel acacia’s ook mieren. De koninginnemier knaagt, nadat zij heeft gepaard, een gat in de stekel van een acacia. Zo kan zij naar binnen kruipen en haar eieren leggen. De jonge werksters, die uit de eitjes komen, inspecteren hun gastheer elke dag op insecten die zich op de twijgen of bladeren wagen. Wie dat doet, wordt door de mieren opgegeten. Dat is fijn voor de boom; die kan ongestoord verder groeien. De acacia produceert ook voedsel voor de mieren. Uit klieren aan de onderkant van de bladstelen vloeit het hele jaar door nectar, waarvan de mieren leven. Ook produceert de acacia zogenaamde ‘mierenbroodjes’. Dit zijn kleine pakketjes die als kraaltjes aan de toppen van de blaadjes verschijnen. Ze bevatten veel vet, dat door de larven van de mieren gegeten wordt. In ruil voor dit alles beschermen de mieren hun boom tegen vraatzuchtige insecten. Maar zij doen nog meer. Zij vernietigen regelmatig alle zaailingen van planten die binnen een straal van 30 centimeter van de stam ontkiemen. Bovendien staan de mieren niet toe dat andere planten de acacia te dicht naderen. Als een tak van een andere boom hun acacia raakt, takelen ze de toppen en bladeren zó toe, dat deze afsterft en geen licht van hun boom wegvangt. Een bijzondere vorm van samenleven.

Mierenbroodjes Sommige plantensoorten maken zaden met een vlezig aanhangsel (elaiosoom). Dit zogenaamde mierenbroodje is zeer rijk aan vetten en koolhydraten. Mieren zijn er dol op. Ze slepen de zaden met mierenbroodje mee naar hun nest. Na verloop van tijd laat het mierenbroodje, dat een uitgroeisel is van de zaadhuid, los en kan het zaad ontkiemen. Het is dan inmiddels ver genoeg van de ouderplant om geen concurrentie te hebben. Zo zorgen de mieren voor verspreiding van de zaden en houden daar zelf een lekker maaltje aan over.

Huur betalen In de Diergaarde zijn enkele heel bijzondere mierenplanten te zien. Deze mierenplanten (Myrmecodia tuberosa) hebben een bolvormige stengel. Het zijn epifyten, dat wil zeggen dat ze leven op andere planten. Ze halen echter geen voedsel uit die planten, ze gebruiken hen voornamelijk als steun. Deze plantensoorten leven onder andere op de takken van mangrovebomen. In het oerwoud komt er weinig licht op de bodem. Door in boomkruinen te leven, kunnen epifyten toch voldoende licht opvangen. Doordat ze geen voedsel uit de grond halen, moeten ze op andere manieren aan hun mineralen komen. Dat doen ze op een bijzondere manier. De stengel van de mierenplant is gezwollen tot een bal en kan de afmeting van een voetbal bereiken. Als je de bol overdwars doorsnijdt, lijkt het wel een honingraat. De bol bestaat uit diverse kamers: woonvertrekken voor de mieren, kinderkamers, koninklijke vertrekken, maar ook kamers waar het afval van de mieren wordt gedeponeerd. Dat afval bestaat uit mierenuitwerpselen en resten van hun insectendiners. Deze afvalstoffen zijn rijk aan nitraten en fosfaten, precies de voedingstoffen die de plant nodig heeft om te kunnen overleven. Via de wanden van de afvalkamers kan de plant de voedingsstoffen opnemen. Alleen als de mieren huur betalen, in de vorm van afvalstoffen, kan de plant overleven.

Einde van een tijdperk? In Blijdorp kun je je elke dag opnieuw verbazen. Naast alle grote, duidelijk zichtbare dieren en planten, zit de tuin vol verrassingen. Via natuurbeschermingsprojecten en onderzoek draagt de Diergaarde een steentje bij aan het behoud van biodiversiteit over de hele wereld. Als botanische tuin heeft Blijdorp ook de nodige schatten in huis. Alleen, je moet er soms iets meer je best voor doen. Wordt Blijdorp straks alleen nog een commerciële attractie? Aapjes kijken en een ijsje eten? Of blijft het een plek waar ook andere dingen te zien zijn en waar dingen gebeuren die voor het oog van het grote publiek verborgen blijven, maar wel van groot belang zijn? De Vrienden hopen heel erg dat Blijdorp behouden blijft en haar waardevolle werk op het gebied van educatie en onderzoek

Mierenbroodjes op Acacia - foto: Premaphoto's Wildlife

Mierenplant Blijdorp - foto: Koos van Leeuwen

kan blijven doen. Daarom lijkt ons huis af en toe op een mierennest waar naarstig gewerkt wordt. Daarom zet uw bestuur zich volledig in om samen met Blijdorp te strijden voor het behoud van Blijdorp zoals wij dat kennen en waarderen. Daarom staan uw promotieleden vol vuur in de winkel om spulletjes te verkopen ten bate van de Diergaarde. En daarom schrijven de redactieleden met nog meer inzet hun artikelen. Waar heb je anders Vrienden voor?

Bron: Het verborgen leven van de planten door David Attenborough

11 | Vriendennieuws

4 | 2010

V

R

I

E

N

D

E

N

EIGENLIJK HADDEN WE DRIE DAGEN DE TIJD MOETEN HEBBEN Verslag eerste weekendreis van de Vrienden van Blijdorp naar Zoo d’Amnéville.

Tekst: Riana Nieuwstraten - Foto’s: Peter van Norde

Deze anders dan eerdere reizen startte zaterdag 4 september met nog een verandering. Wij vertrokken niet vanaf het vertrouwde Willemsplein maar bij de tourbushalte van metrostation Kralingse Zoom. Via enkele tussenstops in België voor koffie en lunch, kwamen wij in het begin van de middag aan in Luxemburg voor een bezoek aan Parc Merveilleux. Parc Merveilleux hield het midden tussen een sprookjestuin en een kleine dierentuin, maar het was zeker de moeite waard daar eens een kijkje te nemen. Omdat de tuin deels verzorgd wordt door mensen met een beperking waren er, op de krokodillen na, geen roofdieren aanwezig. Wel waren er vele soorten vissen, apen, vogels en ook wasberen en kangoeroes. Vooral voor kinderen is het een ontzettend leuk park. Zeker door de combinatie dieren/sprookjes/speeltuin. Voor ons was het een hele leuke tussenstop waar we ook nog eens, indien gewenst, een late lunch konden gebruiken. Daarna was het niet meer zo ver naar onze eindbestemming: Hotel Campenille in Thionville. Na het uitdelen van de kamersleutels ging iedereen de kamer opzoeken om even later gezamenlijk het diner te gebruiken. Dit diner was bij de reis inbegrepen. Dit was door Peter Biesta en zijn team heel fijn geregeld, omdat daardoor voorkomen werd dat men nog eens op zoek moest gaan naar een eetadres. Wel zo handig, omdat het hotel ook niet echt in het centrum lag. De volgende ochtend na het ontbijt vertrokken we naar het hoofddoel van deze reis: Zoo d’ Amnéville! Wij waren mooi op tijd, zodat wij gelijk na opening als eerste bezoekers de tuin konden ontdekken. Helaas waren de twee populaire demonstraties, die van de zeeleeuwen en de roofvogels tegelijkertijd. Er moest dus een keuze gemaakt worden. 12 | Vriendennieuws 4 | 2010

De dierentuin ligt in een parkachtige omgeving en is heuvelachtig. Zoals in zoveel dierentuinen is ook hier een uitbreidingsgebied. In dit geval bereikbaar via een brug naar het andere gedeelte van het park. Ook met de gekochte gids vonden wij het moeilijk de op de kaart aangegeven route te volgen. De witte wolven en de vele andere roofdieren waren zeer goed te bekijken. Vaak waren er aan meerder kanten doorzichten in het verblijf gemaakt, zodat het altijd wel ergens lukte de dieren te bekijken. Op het andere deel van het park waren onder andere de olifanten, giraffen, neushoorns en zeeleeuwen te bewonderen.

Wij hebben, ook op aanraden van Peter, de roofvogelshow bekeken. In een soort Arena kwamen eerste drie ruiters te paard met roofdieren binnen en daarna kwam je ogen te kort. Van alle kanten kwamen grote en kleinere roofvogels door de arena gevlogen. Dat het ook wel eens bijna mis kan gaan bleek tijdens deze show toen een grote roofvogel niet op de arm van de amazone landde, maar tegen het paard aanvloog. Gelukkig schrok het paard niet en bij de tweede poging ging alles wel volgens plan. Ook na afloop was het vermakelijk om nog even te blijven zitten omdat sommige vogels nog helemaal geen zin hadden om de show te beëindigen. Menig verzorger zag je dan ook van hot naar her rennen om de aan hen toevertrouwde vogels weer mee te kunnen nemen. Dit was voor ons de eerste dierentuin die we niet in één dag hebben kunnen bekijken. Eigenlijk hadden we voor deze tuin een driedaagse reis moeten hebben. Maar de conclusie is wel dat deze eerste weekendreis een heel geslaagde is geweest en wij hopen dan ook dat het Peter en zijn team gaat lukken een mooi vervolg op deze reis te bedenken. Want dat het een blijvertje gaat worden denken we toch wel. Onderweg naar huis hadden we in België nog een stop voor het diner. De chauffeur heeft ons weer netjes bij het metrostation Kralingse Zoom afgezet, waarna wij zeer tevreden weer met het OV huiswaarts zijn gekeerd. Voor degene die met de auto naar de Kralingse Zoom waren gekomen was het een voordeel dat daar de auto gratis kon worden geparkeerd. De dierenvrienden van onze Vereniging die nog nooit mee geweest zijn met een reis van de Vrienden zou ik graag mee willen geven dat u dit echt eens moet proberen. Bij bijna alle reizen zit in de prijs koffie of thee met gebak en het diner met het eerste drankje al inbegrepen, zodat u de verdere kosten zelf in de hand heeft.

Mexicaanse roodknievogelspin - Foto: Jan Breedijk

K

Tekst: Jan Breedijk

O

U

D

B

L

O

E

D

VOGELSPINNEN, ENGE DIEREN? Een gewone spin vangt vliegen, een vogelspin zal dus wel vogels vangen. Dat moeten de mensen gedacht hebben toen ze deze grote spinnensoorten ontdekten. In 1705 verscheen er ook een prent van Maria Sibille Merian, waarop te zien was dat een grote spin een kolibri op at. Zoöloog Henry Walter Bates bevestigde in 1863 dat hij een spin een vink had zien verorberen. De wetenschappelijke naam avi-cularia betekent dan ook vogel-etend. Een kleine vogel die op het pad van de spin komt wordt ongetwijfeld gegrepen, maar geen vogelspin jaagt op vogels. Ook tarantula is een misleidende naam. Eigenlijk is dat de wolfsspin, maar later is men alles dat groot en harig is deze naam gaan geven. Bananenspin is de derde misleidende naam. Gegeven aan de spinnen die per ongeluk regelmatig met de export van bananen in Europa belanden. Het gaat echter om vele verschillende soorten, waarbij ook soorten die niet eens tot de vogelspinnen behoren. Dat is het dus allemaal niet, maar wat is een vogelspin dan wel…..?

Over de hele wereld zijn er 900 soorten vogelspinnen die voorkomen in de subtropische en tropische gebieden, voornamelijk in Noord-, Midden- en Zuid-Amerika, maar ook in Afrika en Azië. Er komen zelfs twee soorten voor in Zuid-Europa. De biotopen kunnen erg verschillen: Van woestijnen en steppes tot bosrijke gebieden. Alle soorten leven wel in warme en vochtige gebieden. In woestijnachtige gebieden leven de dieren in gegraven holen met een relatief hoge luchtvochtigheid. Naast deze ondergrondse zijn er ook bodembewonende en boombewonende soorten. Omdat alle soorten in relatief warme gebieden wonen, wordt er geen winterslaap gehouden. Mensen zijn bang voor vogelspinnen, omdat ze groot en flink behaard zijn. Verder worden ze in films afgeschilderd als gevaarlijke dieren, wat de reputatie geen goed doet. In werkelijkheid zijn de meeste vogelspinnen relatief ongevaarlijk, niet snel, niet giftig voor de mens en een beet is vergelijkbaar met een wespensteek. Natuurlijk zijn er enkele uitzonderingen die wel erg snel en giftig zijn.

Kenmerken Vogelspinnen zien eruit zoals een spin er voor ons uit hoort te zien: Een kopborststuk en een achterlijf, acht poten en twee tasterpoten (antennes). De tasterpoten zijn echter zo lang, dat ze makkelijk voor looppoten kunnen worden aangezien. Mannetjes van deze soorten worden ongeveer net zo groot als de vrouwtjes. Bij de meeste soorten betekent dat, dat ze van de kaken tot het achterlijf gemiddeld vijf tot acht centimeter meten en de spanwijdte van de poten is dan twaalf tot achttien centimeter. Er zijn ook vogelspinnen die niet groter worden dan onze huisspin en dan is er de goliathvogelspin (Theraphosa blondi), die een lichaamlengte van twaalf en een spanwijdte van dertig centimeter behaalt. Ook vogelspinnen hebben acht ogen, in twee rijen van vier gerangschikt. Ze zijn alleen relatief klein en dicht bij elkaar geplaatst. Verder hebben vogelspinnen in plaats van twee wel vier spintepels. Dit geldt ook voor de longen. Spinnen hebben boeklongen. Boeklongen zijn geplooid en moeten altijd vochtig blijven. Voor alle vogelspinnen geldt dat ze voorzichtig gehanteerd moe13 | Vriendennieuws 4 | 2010

krijgen en kleiner is dan henzelf. Meestal zijn dat insecten, maar ook muisjes, hagedisjes of zelfs vogeltjes zouden slachtoffer kunnen worden. De prooi wordt besprongen en daarna gebeten. Hierbij worden gif en verteringssappen bij de prooi ingebracht. Het dier wordt hierdoor verlamd en lost op. De spin zuigt de prooi leeg en houdt een soort braakbal over, die vaak netjes op dezelfde plaats worden achtergelaten. De uitwerpselen van de spinnen zijn vloeibaar en boombewonende vogelspinnen kunnen die zelfs gericht wegschieten als ze zich bedreigd voelen.

Mexicaanse roodknievogelspin - Foto: Joost Hubeek

ten worden. Niet alleen omdat ze kunnen bijten, maar ook omdat bij een val de abdomen open kunnen barsten en het dier sterft.

Voortplanting De voortplanting bij vogelspinnen gaat grotendeels hetzelfde als bij andere spinsoorten. Vogelspinnen zijn allemaal solitaire dieren, die elkaar alleen in de voortplantingstijd opzoeken om te paren. De dieren vinden elkaar door het maken van trillingen door verharde lichaamsdelen langs elkaar te bewegen. Het mannetje maakt een spermaweb dat bestaat uit een web op de bodem en een soort hangmat eroverheen. Daarna kruipt het mannetje ondersteboven onder de hangmat en legt hier een druppel sperma neer. Vervolgens klimt hij op het web en zuigt de druppel op in zijn bulbussen. Het spermaweb wordt nu verwoest. Binnen een half jaar moet hij nu paren met een vrouwtje, want daarna vermindert de vruchtbaarheid van het sperma. Een vrouwtje dat op de lokroep van het mannetje af komt wordt achterover geduwd en ligt in een soort trance als het mannetje zijn bulbussen tegen de geslachtsopening van het vrouwtje aanduwt. Het vrouwtje slaat het sperma op in zaadblaasjes. Als de eitjes worden gelegd komen zij hierlangs en worden ze bevrucht. Vervelt het vrouwtje voor de eileg, dan worden de zaadblaasjes vernieuwd en gaat het sperma dus verloren. Het vrouwtje spint na enige tijd een witte, zijdeachtige cocon met daarin, afhankelijk van de soort, enkele tientallen 14 | Vriendennieuws 4 | 2010

tot tweeduizend eitjes. De eitjes worden, meestal door het vrouwtje, fel verdedigd. Na een paar weken komen de jongen uit het ei, maar blijven in de cocon. Pas na de eerste vervelling lijken ze op hun ouders en komen ze eruit. Ze blijven bij elkaar en worden nog steeds bewaakt tot de volgende vervelling. Dan zijn de beharing, poten en monddelen duidelijk ontwikkeld en gaan de, nog geen centimeter grote jongen, voor het eerst op zoek naar voedsel. Voor 95 procent van deze diertjes geldt dat zij al vrij snel het voedsel vormen voor diverse rovers.

Eten en gegeten worden Vogelspinnen eten alles wat ze te pakken

Vogelspinnen hebben veel vijanden. Reptielen en vogels vormen hier een groot deel van, maar ook enkele rovende zoogdieren, zoals de wasbeer en het stinkdier, lusten wel een vogelspin. Vogelspinnen proberen over het algemeen te vluchten en nemen een dreighouding aan als dit niet lukt. Bij de dreighouding worden de voorste poten opgetild en de kaken uit elkaar gehouden. Er zijn soorten die daarbij nog dreigende geluiden maken. Er zijn vogelspinnen die brandharen op hun achterlijf hebben die kunnen worden afgeschoten in wolkjes naar hun aanvaller. Door weerhaakjes zijn ze niet van de huid te vegen of wassen en vooral in de luchtwegen kunnen ze zware irritatie veroorzaken. Sommige soorten kunnen springen om te ontkomen, maar er zijn ook agressieve soorten die juist de vijand bespringen en bijten, zoals de goliathspin. Meestal zal een vogelspin zijn gif willen sparen voor een prooi en deze niet injecteren in een vijand. Op enkele soorten na zal

Mexicaanse roodpootvogelspin - Foto: Jan Breedijk

Mexicaanse roodknievogelspin - Foto: Joost Hubeek

het resultaat slechts pijn, een zwelling en wat bloed te weeg brengen.

Vogelspinnen in Rotterdam In Diergaarde Blijdorp wonen vijf soorten vogelspinnen: - Allereerst is daar de Mexicaanse roodknievogelspin (Brachypelma smithii) bij de schuifdeuren van de Rivièrahal. Deze soort is als huisdier populair over de hele wereld en daarom veel gevangen en geëxporteerd, totdat het dier bijna was uitgeroeid. Nu staat hij op de Citeslijst van bedreigde diersoorten en wordt er regelmatig mee gekweekt. Het dier wordt zeven tot acht centimeter lang, heeft een spanwijdte van ongeveer zestien centimeter en is vooral zwart behaard. Het kopschild is zwart met een oranje/bruine rand, de poten zijn zwart met bruin/rode haren en de knieën zijn fel rood/oranje. Deze vogelspin leeft in rotsspleten en onder stenen, maar kan ook zelf holen graven tot een halve meter diep. Mannetjes kunnen in het paarseizoen de tot paren bereide vrouwtjes ruiken tot op anderhalve kilometer afstand. De vrouwtjes kunnen een leeftijd bereiken van dertig jaar, de mannetjes aanzienlijk korter. Na het spinnen van hun spermaweb (op twee- tot vijfjarige leeftijd) leven ze nog hooguit twee jaar. - De tweede soort is de Mexicaanse roodpootvogelspin (Brachypelma boehmei), die te vinden is in het Oceanium in het Sonorawoestijn gedeelte en in de Rivièrahal in de insectenhoek. Deze territoriale spin zal een indringer eerst willen afschrikken en als dat niet lukt, absoluut proberen te bijten. Hij ziet niet

goed, maar voelt vreemde en snelle bewegingen. De spin wordt zeven centimeter lang met een spanwijdte van ongeveer zestien centimeter, is vooral zwart behaard met een roodbruin kopschild. De poten zijn oranje tot rood van kleur. De vrouwtjes van deze soort kunnen wel twintig jaar oud worden. - De Braziliaanse vogelspin (Lasiodora parahybana) is de derde soort. Het is een snelle, voornamelijk zwarte, bodembewonende vogelspin met een spanwijdte van twintig tot vijfentwintig centimeter. Het is dan ook de op twee na grootste vogelspin ter wereld. Bovendien is deze spin redelijk agressief en kan hij met zijn gifkaken van 2,5 centimeter aardige verwondingen veroorzaken. - Ook de Chileense vogelspin (Grammostola rosea) is een bodembewoner. Ook deze spin is erg populair als huisdier en wordt ongeveer twintig jaar oud. Het is een erg rustige soort die niet snel zal aanvallen. Hij komt uit woestijnen halfwoestijngebieden in Chili en leeft daar tussen struiken en in ondiepe holen. Het is een donkerbruine, beige of roodbruine spin met op het rugschild een korte, donkere lengteband. - Ten slotte leeft in Blijdorp de Grammostela pulchra. Deze fluweelzwarte, ZuidAmerikaanse bodembewoner is echter voor het publiek niet te zien, maar bevindt zich achter de schermen. Deze spinsoort leeft in het tropisch regenwoud en houdt dus van een vochtig klimaat. Ook dit is een rustige soort.

Verzorging in Blijdorp De verzorging van vogelspinnen is op zich vrij makkelijk. Zorg op tijd voor voedsel, de

juiste temperatuur en luchtvochtigheid en de dieren zijn tevreden. Alle Blijdorpse dieren zijn vrouwtjes. Dit is omdat de vrouwtjes aanzienlijk langer leven. Er is contact met een vogelspinnenclub, waarmee dieren af en toe geruild worden, of nieuw worden aangeschaft. De vogelspinnen van Blijdorp krijgen elke tien dagen vier à vijf voedseldieren. Dit kunnen grote krekels of halfwas sprinkhanen zijn. De temperatuur in de terraria ligt zo tussen de 20 en 28 graden Celsius en wordt geregeld door een spot. De dieren kunnen zo zelf hun ideale plek in het terrarium opzoeken. Er was ooit een spin die in de piepschuim achterwand een hol had gegraven en zo uit het zicht was verdwenen. De verzorgers hebben uiteindelijk een lamp geplaatst op de buitenwand van de bak, waardoor de spin zijn holletje te warm vond worden en hij naar buiten kroop. Een Goliathspin die zich steeds verstopte in een gegraven hol kreeg daar een klein lampje als verlichting, zodat bezoekers hem konden zien zitten. De spin was hier niet van gecharmeerd en gooide het lampje steeds het hol weer uit. Omdat het licht niet goed genoeg is voor planten staan er kunststof planten in de bakken. Bovendien zouden de spinnen de planten opgraven of onder hun gewicht verpletteren. De verzorgers van Blijdorp zijn nog nooit gebeten. De wolken brandharen die ze afschieten hebben hen al wel diverse keren parten gespeeld. Vooral als een dier gevangen moet worden. Tot slot heeft de insectenverzorger Louwerens Jan Nederlof met Gijsbert Kortekaas het boek ‘Vogelspinnen’ (ISBN 90-7535257-2) geschreven, waarin nog veel meer informatie is te vinden over deze interessante dieren.

Met dank aan Louwerens Jan Nederlof (Reptielenpost, Diergaarde Blijdorp)


Zeeleeuw Billy- foto: Joost Hubeek

foto: Peter van Norde

Tekst: Theo van de Velde

LEASE-BEESTEN Een verhaal over Breading Loan (fokleen), EEP (Endangered European Species), Stamboekhouders, Stamboek comités. Of eigenlijk: Van wie is het dier nu eigenlijk? Op het oog is het heel simpel, je hebt als dierentuin een collectie dieren en daar zorg je zo goed mogelijk voor. Soms heb je familie-uitbreiding en moet je een plaats zoeken voor de dieren die je over hebt en soms kom je een dier tekort. Achter elk dier zit een verhaal over hoe het in onze tuin terecht is gekomen. Ik vroeg me af: Van wie zijn onze dieren eigenlijk? Door het vertrek van de zeeotters Micas en Maré naar Portugal wilde ik hier iets meer van weten. In het geval van Micas en Maré is het simpel, het Aquarium van Lissabon de eigenaar. Dierentuinen blijken complexe organisaties te zijn, die niet meer zonder elkaar kunnen. Carl Hagenbeck We gaan even terug in de tijd. De eerste dierentuinen haalden hun dieren uit het wild. In Duitsland was eind 19de eeuw Carl Hagenbeck heel beroemd als dompteur, later dierenvanger en nog later dierentuineigenaar. In die tijd ontstond en groeide de commerciële dierenhandel. Dierentuinen hadden dieren nodig en die werden gekocht. Ging er een dood dan kocht je een nieuwe. Tuinen waren vaak ook geen ‘publieksattracties’. Vaak sociëteiten (Blijdorp), aanhangsels van universiteiten (Artis) of liefhebberijen van aristocraten (Schönbrunn). Langzaam aan deed de commercie bij dierentuinen zijn intrede. Wildvang was duur, er was bizar veel uitval doordat biologische kennis binnen de handel slecht was; daarnaast heeft deze handel zich zelden 16 | Vriendennieuws 4 | 2010

ingelaten met gevoel en ethiek. Gelukkig groeide ook het bewustzijn dat je niet straffeloos de natuur kunt leegroven. Er ontstond inzicht in de natuurbalans en er kwam nieuwe regelgeving. Hiermee konden ongewenste situaties beter in banen worden geleid. Tegelijkertijd werden dierentuinen meer en meer van het bezoekersaantal afhankelijk. En je hoeft geen wetenschapper te zijn om te concluderen dat pas geboren dieren publiek aantrekken.

Balans en controle Door te fokken worden dieren in dierentuinen geboren, waardoor de dieren in de natuur met rust gelaten kunnen worden. Er wordt ook gefokt, omdat jonge dieren publiek trekken en omdat bepaalde dieren

een familiegroep nodig hebben om beter te functioneren. Daarnaast kun je bevruchting niet eens altijd voorkomen. En nu ontstaan er nieuwe uitdagingen! Het uitwisselingsbeleid wordt voor EEPdieren (European Endangered species Program) bepaald door EAZA (EAZA staat voor European Association of Zoos and Aquaria). EAZA promoot het samenwerken voor regionale collectieplanning en het behoud van het wild, door internationaal gecoördineerde fokprogramma's voor wilde dieren, zoals het EEP. EAZA-dierentuinen (meer dan 300 instanties in 34 landen) hebben afgesproken dat er niet gehandeld wordt met dieren. Nog voor de oprichting van de EAZA in 1988, had Blijdorp al samen met vijf Europese dierentuinen een afspraak gemaakt dat dieren niet onderling verkocht zouden worden. Op de jaarrekening van Blijdorp staan de dieren voor de waarde van één euro weergegeven, dit om vooral aan te geven dat de dieren geen geld vertegenwoordigen. De vraag die zich nu opdringt is waarom je een dier wat je teveel hebt niet gewoon weggeeft? Het antwoord is weer niet eenvoudig. Soms heb je een dier over omdat je ruimte tekort komt. Soms omdat het geslacht niet de juiste is. En soms is er gewoon ruimtegebrek. Overschot terugplaatsen in de natuur kan vaak niet eens en is in veel landen aan strikte regels

foto: Peter van Norde

gebonden, zo ook het internationale vervoer. Natuurlijk worden dieren bij overschot soms weggegeven, geruild of in fokleen (breeding loan) gegeven. Bij fokleen worden dan dieren in bruikleen gegeven en de geboortes die hiervan mogelijk het gevolg zijn mag de tuin houden. Bij fokleen hou je zo ook zeggenschap over het dier. Daarentegen heb je zelf ook regelmatig een dier voor fokdoeleinden nodig of om een groep compleet te maken of sterfte te compenseren. Voor dieren die onder een EEP programma vallen geldt dat de stamboekhouder bijhoudt wat er in de dierentuinen aanwezig is; hij bewaakt o.a. de bloedlijnen. Het internationale stamboekcomité kan beslissen of een dier ergens niet naartoe mag of juist weg moet. Dus dan maakt het niet eens zoveel uit wie de eigenaar is omdat het comité over deze dieren beschikt.

Situaties Als je bijvoorbeeld teveel dieren hebt dan kan je stoppen met fokken, maar als je maar één geslacht wilt dan heb je een probleem. Dit doet zich vooral voor met kuddedieren. Je wilt bijvoorbeeld graag meer olifanten maar je kunt geen extra mannetje herbergen. Mannetjes kun je ook niet zomaar in andere dierentuinen kwijt. Daar zijn aparte voorzieningen voor

foto: Greet van Norde

nodig. Om dit soort redenen heeft Blijdorp olifanten aan andere dierentuinen uitgeleend (Bernhardientje en Yasmin aan Dublin) in plaats van weggegeven, dan hou je zeggenschap. In de breeding-loan overeenkomst kunnen dan aanvullende voorwaarden worden opgesteld. In dit geval dat bij inseminatie van de uitgeleende olifant de dierentuin verplicht wordt om binnen 5 jaar een bullenstal te bouwen. Je weet namelijk maar nooit wat het geslacht zal worden. Blijdorp en veel andere dierentuinen willen graag het beste voor dieren die elders worden ondergebracht. Dat een tuin bij EAZA is aangesloten houdt namelijk nog geen keurmerk in. Dus wordt de toekomstige omgeving als het nodig is geïnspecteerd door Blijdorpmedewerkers. Ook binnen de zeeleeuwengroep vindt uitwisseling plaats. Gelukkig zijn er

genoeg dierentuinen die belangstelling hebben en samenwerken. Nu ligt het probleem in de eigen groep. Het liefste hebben we tien dieren. Momenteel zijn het er twaalf wat niet zo erg is, maar een van de vrouwtjes is heel bang van Billy; ze heeft wel een jong. Nu is er geregeld dat het vrouwtje met het jong naar München mag. Daarnaast begint Billy ook ouder te worden en heeft hij in de fok wat minder zin. Het jonge mannetje in de groep zal die taak overnemen. We kunnen echter nog niet voorspellen of hij Billy naast zich zal accepteren, wat we wel hopen. Ook is onvoorspelbaar hoe Billy de leiding over zal geven. Dit kan weer hoofdbrekens opleveren. De Aziatische leeuwen hebben tijdelijk versterking van drie nieuwe leeuwinnen gekregen. De bedoeling is dat deze leeuwinnen naar een tuin gaan die Aziatische leeuwen wil gaan houden. Het probleem is dat de dierentuin van bestemming nog een oude Afrikaanse leeuw heeft. De EAZA bepaalt dat een dierentuin niet beide soorten in de collectie mag hebben om kruising te voorkomen. Tot die leeuw dood is blijven deze leeuwen logeren op het terras waar eerst de hyena’s zaten. In een dierentuin is het elke dag weer wat anders.

Info: Martin van Wees (Diergaarde Blijdorp)


SURFEN EN SHOPPEN! Het afgelopen kwartaal is er weer veel gebeurd. In de eerste plaats is onze website geheel vernieuwd. Wij zijn er erg trots op. Hopelijk u ook. Neem eens een kijkje: www.vriendenvanblijdorp.nl Suggesties zijn altijd welkom. De komende maanden wordt de site nog uitgebreid met een webshop.

Prettige Feestdagen 18 | Vriendennieuws 4 | 2010

In de tussentijd kunt u al lekker shoppen op twee bevriende websites. Drukkerij van de Water uit Schiedam heeft een speciale Vriendensite opgezet. Op www.vvb.wzone.nl kunt u allerlei producten bestellen die u met uw eigen creativiteit en foto’s kunt vormgeven. Wenskaarten, kalenders, kerstkaarten, canvasdoeken, caps, mokken, t-shirts,

Prettige Feestdagen

Prettige Feestdagen

. vorieten l in uw fa u wzone.n rmee aa Zet vvb. w op Dé websh direct aankopen p steunt! met uw or van Blijd n de en de Vri

SSPAAR PA A R KKAART AART Bij besteding van iedere 5,ontvangt u 1 stempel. Bij inlevering van een volle spaarkaart ontvangt u 1 of meerdere artikelen uit onze winkel naar keuze tot een bedrag van maximaal 10,-.

kijkje! slist een Neem be

ne.nl

vvb.wzo

polo’s, uw eigen briefpapier, enveloppen, etc. En ook met speciale Vrienden bedrukking. En nu komt het mooiste! Minimaal 10% van uw aankoopbedrag komt ten goede aan onze Vereniging. Blijdorp’s huisfotograaf Rob Doolaard heeft een wenskaartenshop geopend waar u zijn mooiste foto’s als ansichtkaart of wenskaart kunt bestellen. Vandaag voor 16.00 besteld, dezelfde dag nog op de post! Om de Vrienden te helpen heeft Rob een deel van zijn kaartenwinkel gerelateerd aan de Vrienden. Van de kaarten die daar worden besteld gaat 50 % van de op-

Spaarkaarten zijn niet inwisselbaar voor contant geld. De vereniging behoudt zich het recht voor deze actie te wijzigen of te beëindigen.

brengst naar de Vrienden. Klik op http://vriendenvanblijdorp.sendasmile.com Zeearend / foto Peter van Norde

Onze winkel in de Diergaarde is voortaan elke dag open (tussen 1 november en 1 februari van 12.00-16.00 uur). Ook in de kerstvakantie. U kunt dus ook altijd ‘live’ kopen.

2011

Voor de vast bezoekers van onze winkel heeft Drukkerij van de Water een spaarkaart gemaakt, waarmee u voor korting kunt sparen.

Vereniging Vrienden van Blijdorp Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Vriendenfoon 010-4676637 E-mail [email protected] Web www.vriendenvanblijdorp.nl

Leuk voor de komende feestdagen!


Foto: Petra Sjouken

Tekst: Trix Vermeulen

KRACHTPATSERS ‘Scar zet één stap richting de kleine. Blonde Dolly houdt hem in de gaten, De Bruine zit klaar om haar te hulp te schieten. Dan zet Scar nog een stap. Blonde Dolly kijkt hem dreigend aan. Hun blikken kruisen. Scar kiest eieren voor zijn geld en vlucht weg. Verstandig, want deze vrouwen deinzen voor niets of niemand terug om hun kind te beschermen.’ Wie zijn deze personages? Belangrijke figuren uit de onderwereld? Is er onlangs een nieuwe misdaadroman verschenen? Nee hoor, dit is een alledaags plaatje bij de hyena’s in Blijdorp. Hyena’s hebben geen al te best imago. Ze zijn lelijk, ze maken een irritant lachend geluid, ze staan vreemd op hun poten en ze hebben van die enorme kaken die werkelijk alles klein krijgen. En juist dit maakt deze dieren zo interessant en fascinerend. 20 | Vriendennieuws

4 | 2010

Familie Hoewel de hyena op het eerste gezicht veel weg lijkt te hebben van een hond, is hij toch meer verwant aan katten en in het bijzonder aan de civetkat. De familie van de hyena bestaat uit de gevlekte hyena, de gestreepte hyena, de bruine hyena en de aardwolf. Alle vier hebben de uiterlijke kenmerken die zo karakteristiek zijn voor de hyena: stevige schouders, een grote kop met grote oren, brede kaken en een aflopende rug. Ze komen vooral voor in de savannegebieden en halfwoestijnen van Afrika.

tachtig dieren. De clan leeft in een hol. De grenzen van het territorium worden gezamenlijk door de hyena’s verdedigd.

De hyena’s in Blijdorp zijn gevlekte hyena’s. Dit is de grootste hyenasoort. De vrouwtjes zijn nog weer groter dan de mannetjes. De gevlekte hyena leeft in groepen, ook wel clans genoemd. Een clan wordt geleid door een vrouwtje, het is een echte vrouwenmaatschappij. De grootte van een clan is afhankelijk van het voedselaanbod en varieert van vijf tot wel

Begin augustus werd de kleine geboren en het gaat uitstekend met hem. Ik schrijf ‘hem’, maar het geslacht is nog onbekend. Dit is namelijk niet zomaar te zien. Om toch het geslacht te kunnen bepalen, zijn er haren getrokken. Deze wijze van geslachtbepaling wordt normaal bij vogels toegepast. Er worden dan veren getrokken en aan de hand van het DNA wordt het

Blonde Dolly en haar ‘clan’ Clan is een wat groot begrip voor de vier hyena’s die in Blijdorp wonen. Zeker is wel dat één dame de scepter zwaait, Blonde Dolly is haar naam, te herkennen aan haar blonde lokken. Haar groep bestaat verder uit haar zus, De Bruine, het jong van Blonde Dolly en het mannetje Scar, tevens vader van het jong.

Foto: Aart Pijl

geslacht bepaald. Blijdorp is nog in afwachting van de DNA-uitslag van de jonge hyena. Sinds de geboorte heeft Blonde Dolly één prioriteit: de zorg voor haar jong. Ze is heel beschermend. Toen het jong net geboren was, hield ze alles wat mogelijk gevaar was op veilige afstand. Zo ook Scar. Als hij uit nieuwsgierigheid een paar passen in de richting van het jong zette, dan hoefde Blonde Dolly maar te kijken, een oor te bewegen, en Scar was weer voor een dag verdwenen. Inmiddels is het jong een stuk groter en minder kwetsbaar. Scar heeft nu ook meer contact met het jong, ze spelen zelfs samen! Contact en controle De hyena’s hebben een binnen- en buitenverblijf. Het binnenverblijf bevindt zich onder de Baobab en is verdeeld in drie aparte ruimtes. Deze komen elk uit op het buitenverblijf. Het buitengedeelte is te separeren in twee grote en een klein verblijf, maar doorgaans is de hele ruimte beschikbaar. In het binnenverblijf staan werpkisten. De verwachting was dat de werpkisten de gewenste beschutting zouden bieden voor Blonde Dolly als ze moest bevallen. Bovendien zou het voor de verzorgers handig zijn als het jong binnen geboren zou worden. Dan zouden zij de toegang van binnen naar buiten eventueel kunnen reguleren. Alles voor de veiligheid van het jong! Maar hyena’s zijn eigenzinnig en doen wat ze zelf willen: Blonde Dolly is in het buitenverblijf bevallen en ze bepaalt zelf wanneer zij en haar jong binnen of buiten zijn. De hyena’s zijn nauwelijks te sturen door de verzorgers. Er wordt nu ’s ochtends ‘getraind’ met de hyena’s. Stukjes vlees door het gaas lokken de dieren naar het binnenverblijf. De hyena’s zijn bereid om hieraan mee te werken. Dit klinkt misschien gewichtig, maar het is ook haast alsof ze zelf de afweging maken, of de stukjes vlees opwegen tegen de wandeling naar het binnenverblijf. Doel van deze training vanuit de verzorgers is om enige controle te hebben over de verblijfplaats van de dieren. De dames hebben hun buien en dan is het voor Scar een stuk veiliger in een apart verblijf.

De dieren in Blijdorp kunnen er behoorlijk gehavend uitzien. Als je goed naar Scar kijkt, dan zie je dat hij zijn naam dankt aan een groot litteken op zijn lijf. De kracht van de hyena’s is enorm. Als ze gewoon aan het spelen zijn, kunnen ze elkaar al flink verwonden. Daarbij kunnen ze ook veel hebben, ze lijken weinig last te hebben van de verwondingen en ze genezen weer snel.

Krachtpatsers Hyena’s staan bekend om de enorme spierkracht die ze in hun kaken hebben. Hierdoor eten ze met gemak botten en huid. Een hyena kan zelfs het schild van een schildpad verbrijzelen. In Blijdorp krijgen de hyena’s ook regelmatig botten waar ze flink hun tanden in kunnen zetten. Maar dit is niet alles wat de hyena’s verorberd hebben.. Toen de hyena’s in 2005 weer terugkwamen in Blijdorp, verbleven ze eerst in het oude tijgerverblijf. De vloer van het verblijf was bedekt met houten vlonders. Die lagen er al zo’n vijftig jaar en ze zorgden ervoor dat de tijgers niet op het koude beton lagen. De hyena’s zaten nog geen week in het verblijf of de vlonders, inclusief de spijkers, waren onvindbaar. In zijn geheel verslonden door de hyena’s! Een andere anekdote uit de tijd dat er bruine hyena’s in Blijdorp waren: bij deze hyenasoort konden de verzorgers gewoon in het verblijf komen. Op een dag waren de verzorgers bezig het verblijf schoon te

maken. Met grote schoppen werd de mest weggeschept. Maar toen werd een van de hyena’s vervelend en een verzorger moest hem op afstand houden. Hij nam zijn schop ter bescherming voor zich met het metalen gedeelte naar de hyena gericht. Het dier nam een hap en beet met gemak door de metalen schop heen. Uit verwondering en fascinatie heeft de technische dienst nog onderzoek verricht naar de schop. Nu kon exact berekend worden hoe groot die bijtkracht eigenlijk was. Ook in andere situaties verschilt het gedrag van de hyena’s met dat van andere dieren. Hyena’s zijn niet bang en ze vertrouwen op hun eigen kracht. Een goed voorbeeld is het transport van het ene naar het andere verblijf. Zo’n transport is voor de meeste dieren een stressvolle aangelegenheid. De dieren worden in transportbakken naar hun nieuwe verblijf gebracht en vervolgens bepaalt de toestand van de dieren wanneer de sluizen naar het verblijf open kunnen. Bij de hyena’s niet, de transportbakken stonden nog maar net of de hyena’s keken al afwachtend naar de verzorgers, alsof ze wilden zeggen ‘Gebeurt er nog wat, gaat de deur nog open?’ Hyena’s zijn goed in dierentuinen te houden. Voor het verblijf zijn twee dingen noodzakelijk: hyena’s zijn gek op graven, daarom is het hele verblijf in Blijdorp voorzien van gaas, ook onder de grond. Verder staat er schrikdraad voor het gaas om te voorkomen dat de dieren het gaas stuk bijten. In het binnenverblijf zijn metalen platen aangebracht. Deze zijn zo glad dat de dieren er geen grip op hebben. En dan blijft het heel! Voor de verzorgers is het van belang om zich aan de hyena’s aan te passen, want deze dieren begrijpen hoe het werkt. Hyena’s moeten verwend worden, ze zijn niet te sturen. Een lekker stukje vlees helpt, maar het zit hem ook in een stukje ‘goodwill’ van de dieren naar de verzorgers. Al met al zijn de hyena’s een lust voor het oog. Hun natuurlijke gedrag is ook in een dierentuin goed te zien en hun opvallende uiterlijk blijft indrukwekkend. Bovendien heb ik begrepen dat de roep van een hyena een bijzonder mooi geluid is, dus ik houd vanaf nu ook mijn oren gespitst!

Met dank aan: Martin van Wees (Diergaarde Blijdorp)


VRIJWILLIGERS GEZOCHT! De vrijwilligers vormen de ruggengraat van onze Vereniging. Zij zijn het visitekaartje van de Vrienden in de Diergaarde. Zij staan met onze infokar in de tuin. Zij staan in de winkel en zorgen daarmee voor de broodnodige inkomsten. Zij werven nieuwe leden onder de Blijdorp-bezoekers. Kortom, de Vereniging kan niet zonder hen! Wij zoeken actieve leden om ons promotieteam te versterken! Heeft u per week een paar uur over? Heeft u een enthousiaste inzet en positieve instelling? Help dan mee om de Vrienden nog groter te maken, zodat we Blijdorp nog beter kunnen steunen!

V

R

I

E

N

D

E

V

R

I

E

N

D

E

N

Wij zorgen er voor dat u een basistraining krijgt, zodat u nog meer weet over de Diergaarde. En u werkt natuurlijke op de mooiste plek van Rotterdam, met altijd een vers kopje koffie of thee op voorraad. Wilt u meehelpen? Stuur dan een mail naar: [email protected] of bel vandaag nog: 010 467 66 37 Samen maken we het verschil!

N

NIEUWS PER MAIL Ons secretariaat probeert de leden zo goed mogelijk op de hoogte te houden van belangrijke ontwikkelingen in Blijdorp of binnen onze Vereniging. Dat kan om kostentechnische redenen helaas alleen per email. Heeft u email en wilt u door ons op de hoogte worden gehouden van de laatste ontwikkelingen? Geef uw emailadres dan door aan [email protected] Voor onze administratie is het erg handig wanneer u ook even naam en adres vermeldt, dan kunnen we uw gegevens correct opslaan.

22 | Vriendennieuws

4 | 2010

WIJ WENSEN U PRETTIGE FEESTDAGEN EN EEN GELUKKIG NIEUWJAAR

TWEEDE KWARTAAL 2010

M

U

T

A

T

In deze rubriek vindt u een selectie uit de mutatielijst van de Diergaarde. Er kan tussentijds het een en ander zijn veranderd. Ook kunnen dieren zich (niet zichtbaar voor publiek) achter de schermen bevinden. Waar bekend wordt aangegeven of het een mannetje (het eerste cijfer) of een vrouwtje (het tweede cijfer) betreft, of dat het geslacht nog niet bekend is (het derde cijfer). Voorbeeld: 1.1.0 Leeuw = Twee leeuwen, één mannetje en één vrouwtje.

I

E

S

Europese hamster (vrijgelaten in het wild), 21 jul/0.2.0 Maleise civetkat (naar Tierpark Berlijn), 21 jul/1.0.0 Sri Lanka roestkat (naar Tierpark Berlijn), 10 aug/0.1.0 Europese otter (naar Lund, Zweden), 16 aug/3.0.0 Kaapse klipdas (naar Kessingland Zoo, UK), 2 sep/0.2.0 Geelkeel-gaailijsters (naar San Diego).

Net geboren Mhorrgazelle - Foto: Peter van Norde

Stokstaartje met jong - Foto: Peter van Norde

Geboren Geboren 3 jul-3 aug/3.6.0 reuzentoekan, 18 jul-2 aug/4.3.0. Kaapse klipdas, 19 jul/0.2.0 penseelzwijn, 19 jul-22 aug/0.0.4 alligatorschildpad, 20 jul/0.1.0 Indische olifant (Faya), 22 jul/1.0.0 Mhorr gazelle, 23 jul/1.1.0 Sri Lanka roestkat, 25 jul/0.1.0 hyena, 4 aug/1.1.0 rode panda, 15 aug/0.0.3. vosmangoest, 18 aug/0.0.3 stokstaartje, 19 aug/0.0.1 Chapman zebra, 21 aug/1.0.0 Kirk’s dikdik, 11 sep/0.0.2 kleinklauwotter.

Gestorven Gestorven

Jonge penseelzwijntjes - Foto: Aart Pijl

6 jul/1.0.0 Mhorr gazelle (plm 9 jaar), 4 aug/0.1.0 grote koedoe (plm 1,5 jaar), 30 aug/2.1.0 Colombiaanse pauwoogschildpad (uit Zürich), 24 sep/ 0.1.0 Maleise civetkat (plm 11 jaar), 1okt/0.1.0 poolvos (plm 2,5 jaar), 1 okt/0.1.0 Thomson gazelle (plm 6 jaar),

Gearriveerd Gearriveerd 26 jul/1.1.0 zwarte wouw (uit Arnhem), 27 jul/0.1.0 hamerkop, 28 jul/0.1.0 soldatenara (uit Artis), 2 sept/1.1.0 witkopgier, 3 sep/0.1.0 Manoelkat (uit Edinburgh), 9 sep/1.0.0 Mhorr gazelle, 23 sep/0.2.0 vicuña (uit Tierpark Berlijn).

Verzonden Verzonden 12 jul/1.0.0 Papoea jaarvogel (naar Heidelberg Zoo), 13 jul/2.2.0 Komodo varaan (naar Galdar, Gran Canaria), 14 jul/6.8.0 23 | Vriendennieuws 3 | 2010

c

o

l

o

f

o

n

32e jaargang, nummer 4, oplage: 6500 Vereniging Vrienden van Blijdorp Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Vriendennieuws is een uitgave van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar.

Denkt u na over een periodieke schenking aan onze vereniging? Kijk op www.schenkservice.nl en zoek op Vrienden van Blijdorp Alvast hartelijk dank!

a

g

e

n

d

De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel: “Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen van Diergaarde Blijdorp”. De jaarlijkse minimale contributie bedraagt € 38,-, waarvoor de leden 4 keer per jaar het verenigingsorgaan Vriendennieuws ontvangen, alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam. Bovendien worden de leden in staat gesteld deel te nemen aan diverse activiteiten, die speciaal voor hen georganiseerd worden, zoals excursies en lezingen. Secretariaat: K. van Leeuwen, Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Email: [email protected] ING Bank nr: 13 57 803 IBAN/SEPA nummer: NL39INGB 0001 3578 03 BIC nummer: INGBNL2A Reizen: P. Biesta, Dijkstraat 7-B, 2675 AT Honselersdijk Telefoon: 06-48808538 Email: [email protected]

a

12 december 2010: Winterlezing Stefan Timmermans over ijsberen en/of tijgers

Promotieteam: M. Nichting, Email: [email protected]

9 januari 2011: Nieuwjaarslezing Blijdorp-directeur Marc Damen over het voorbije en komende jaar in Blijdorp

Redactie-adres Vriendennieuws: M. Kreuger, hoofdredacteur Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdam Email: [email protected]

13 februari 2011: Winterlezing Martin van Wees over het EEP voor Aziatische olifanten

Redactie-medewerkers: J. Breedijk, M. van Leeuwen-Maat, A. Peters, A. Schouten, G. Nijssen T. van de Velde, T. Vermeulen

13 maart 2011: Winterlezing Harald Schmidt over gieren

Vormgeving en druk: Argus, Rotterdam Vrienden van Blijdorp op Internet: Website: http://www.vriendenvanblijdorp.nl

De lezingen worden gehouden in het Eauditorium in het Oceanium. Vrienden hebben op de genoemde data gratis toegang tot de Diergaarde tot aanvang van de bijeenkomst en op vertoon van hun lidmaatschapskaart voor het betreffende jaar. Er is niet meer dan één introducé per lid toegestaan. U kunt in het Eauditorium uitrijkaarten kopen. NB. De zaal gaat al om 9.30 uur open. U heeft dan alle tijd om onder het genot van een kopje koffie of een andere versnapering bij te praten met collega-leden of te kijken of Koos van Leeuwen iets interessants voor u heeft op zijn curiosakraam.

Samenstelling Verenigingsbestuur: Voorzitter M. Kreuger Secretaris K. van Leeuwen Tweede secretaris S. Visser-Noordijk Penningmeester / Vice-voorzitter A.M. Bos Leden P. Biesta - Reizen M. Nichting - waarnemend bestuurslid B. Noordegraaf - aspirant-lid

ISSN: 1568-3400

a

d

r

e

s

B

l

i

j

d

o

r

p

Diergaarde Blijdorp, Abraham van Stolkweg, Rotterdam Bezoekersinformatie: 010 - 443 14 95 Postadres: Postbus 532, 3000 AM Rotterdam Openingstijden: Het gehele jaar, iedere dag geopend! Wintertijd: 09.00 tot 17.00 uur. Zomertijd: 09.00 tot 18.00 uur

Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigen de mening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs die van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of te weigeren. Toegezonden foto’s kunnen met vermelding van de naam van de fotograaf rechtenvrij gebruikt worden ten behoeve van activiteiten zonder winstoogmerk van de Vereniging Vrienden van Blijdorp. Tenzij schriftelijk anders wordt aangegeven worden toegezonden foto’s opgenomen in het fotoarchief van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en aldus niet geretourneerd.

2010. Koud bloed:

Recommend Documents