2011. Koud bloed Krabben en kreeften 14. Bouwstenen voor

Vrienden nieuws 3/2011

Opening wasberen

3

Koud bloed

Bouwstenen voor

Krabben en kreeften 14

de stokstaartjes

18

E

V

E

N

B

I

J

P

R

A

T

E

N

Wasbeer - foto: Peter van Norde

Beste Vrienden en Vriendinnen, De dag begon met met enorme regenbuien, maar toen we ’s middags het nieuwe wasberenverblijf gingen openen was het stralend weer. En zo hoort het ook! Gelukkig was u weer met velen om de opening van weer een nieuw geschenk bij te wonen. Samen maken we Blijdorp telkens weer een beetje mooier! Wij laten Blijdorp niet vallen! Een beetje anoniemer, maar niet minder leuk, was de opening van de nieuwe volière voor wevervogels en Kaapse grondeekhoorns. De volière is een geschenk van de familie Peters, en ook een beetje van u. Omdat de familie Peters enthousiaste leden zijn van onze Vereniging vond uw bestuur het geen enkel probleem om de ontbrekende € 10.000,- bij te dragen. Heeft u tijd, ga dan vooral de nieuwe verblijven bewonderen!

I

N

H

O

U

Vrienden nieuws

Heeft u al kennisgemaakt met het nieuwe IKEA-concept van Blijdorp? Bij de opknapbeurt van Azië (met onder meer onze verblijven voor Amoerpanters, het apen-eiland en de kuifhertjes) zijn de routes een beetje verlegd. De nietsvermoedende bezoeker wordt nu min of meer het continent ‘ingezogen’. Dat is een goede zaak, want vroeger bestond het risico dat de bezoeker op het teerpad bleef lopen en zo een heleboel leuks miste. En dat is zonde als je €19,50 hebt betaald voor een kaartje…

D

3/2011

In dit nummer alweer de laatste reisaankondiging van dit jaar. Bent u nog niet mee geweest dan is dit uw kans. Natuurlijk kunt u ook zelf naar Dierenpark Amersfoort, maar met ons is het veel gezelliger!

Even bijpraten

2

Opening Wasberen

3

Nieuws uit Blijdorp

6

Botanisch Blijdorp: Het wasberenverblijf

10

Een weekje Poolse dierentuinen: Verslag meerdaagse reis

12

Koud Bloed: Krabben en kreeften

14

Opening wevers

16

Bouwstenen voor de stokstaartjes

18

Convocatie najaarsreis naar Dierenpark Amersfoort

20

Lijn 13: Eten

22

Mutaties in de Diergaarde tweede kwartaal 2011

23

Agenda / Colofon

24

2 | Vriendennieuws

3 | 2011

Ik hoop u binnenkort weer te mogen begroeten bij de winterlezingen. In de tussentijd sparen we flink door voor ons geschenk voor 2012 (nieuwe reptielenverblijven in het Azië-huis) en het jubileumgeschenk voor 2013 (een grootse hal voor Zuidamerikaanse vlinders en nachtdieren). Vrienden maken het verschil! Marcel Kreuger, Voorzitter

NIEUWE VRIENDENSHOP

Opening - foto: Koos van Leeuwen

Wasbeer - foto: Fred van Tiel

Tekst: de wasbeertjes

YES, DE WASBEREN HEBBEN EEN NIEUW HUIS Op zaterdag 25 juni was het zover: de wasberen konden hun intrek nemen in de Amerikaanse houthakkershut, die naast het terras van het restaurant De Lepelaar is gebouwd. De bouw is mogelijk gemaakt door een gift van de Vrienden! Hieronder kunt u lezen hoe de wasberen deze dag hebben beleefd!

8 uur ’s ochtends Psssssst, hé joh, wake up boys and girls. Huh, waarom maak je ons wakker? Nou, dat zal ik jullie vertellen. Ik heb die rare tweevoeter, die ons iedere dag eten geeft en ons huis schoon maakt, horen zeggen dat onze laatste uur hier heeft geslagen.

Wát? Neeejjj, zo erg is het ook weer niet, we belanden niet op de BBQ of zo. Maar het schijnt dat we gaan verhuizen naar een spiksplinternieuw huis! Nou, dat zou tijd worden zeg. We hebben al heel wat achter de rug. Pfff, toen ik klein was, woonde ik bij een paar van die tweevoeters thuis. Dat vond ik maar niks, ik mocht niets, werd opgesloten in een

klein hok en kon geen kant op. Vervolgens heb ik een poos bij, uhhh hoe heette die tent ook al weer…… oooh ja, Stichting Aap gezeten. Daar heb ik jullie voor het eerst gezien. Het waren daar wel aardige lui, maar ja, wij zijn natuurlijk geen apen en konden dus niet blijven. Toen zijn we hier naar toe verhuisd, naar een groot gebied met allemaal groen en heel veel andere dieren. Blijdorp heet het hier geloof ik. Maar hoewel het hier aardige lui zijn en we goed te eten krijgen, lijken ze niet al te snugger. Ze hebben ons een huis gegeven in de kattenrotonde. Zeg nou zelf, we lijken toch helemaal niet op katten!!! En eerlijk gezegd, ons huis, dat was toch wel een afbraakpandje. Maar nu heb ik geruchten gehoord dat ze iets moois speciaal voor ons hebben gebouwd, gaaf hè! Dat hadden ze ons eerder mogen vertellen. Het gaat lijken op iets waar we allemaal vandaan komen, een soort Amerikaanse houthakkershut. Ik heb er zin in, reken maar van yes!!! Maarrrruh, eerst zien, dan geloven. Die tweevoeter zegt dat het gesponsord is door de Vrienden van Blijdorp! Wie dat dan wel niet mogen zijn…… Ze schijnen 100.000 euro geschonken te hebben om dit te kunnen bouwen. What??! Euro’s, wat zijn dat? Waar ik van-

daan kom kennen we alleen maar dollars. Oh, is dat iets van 140.000 dollar. Wow, dat is best veel zeg, aardige lui die Vrienden! Ohoh, daar komt die tweevoeter weer aan, Stefan heet hij en hij heeft kistjes bij zich. Daar moeten we vast in gaan zitten en dan brengt ‘ie ons naar ons nieuwe huis. Dat ligt in het gebied Artica van Blijdorp. Ik hoop dat ze begrijpen dat we dan wel een haardvuurtje willen hebben, want brrrrrr, in Arctica kan het véééééél te koud zijn voor ons. Dus boys en girls, geen gezeur en op hoop van zegen gewoon in die kistjes springen!

Na 10 minuten hobbelen in een transportkist Wow, dit is best een mooie houthakkershut! Aah, en ik zie het hout voor dat haardvuurtje al liggen voor al die koude dagen in Arctica. We gaan er inderdaad een stuk op vooruit zeg! Maar uhm, onze tuin is nog wel een beetje erg kaal, er staan helemaal nog geen plantjes in!! Wat is dat nou weer? Krijgen we zomaar huisarrest! De deur zit nog op slot en we mogen helemaal nog niet naar buiten. Nou ja, dan blijven we gewoon nog even binnen zitten en zien wel wat er gaat gebeuren….. 3 | Vriendennieuws

3 | 2011

1 uur later Hé, kijk nou eens, er komt iemand plantjes poten. Wooow, zelfs met bloemetjes! Maar hadden ze dat nou niet een beetje eerder kunnen doen? Nee joh, dat schijnt hier altijd zo te gaan. Pas op het allerallerlaatste moment komt een tweevoeter de plantjes brengen, ik heb dat wel vaker in Blijdorp gezien als een van onze concullega’s een nieuw huis krijgt. We zullen straks zien of de plantjes een beetje stevig in de grond staan ….. En zie ik dat nou goed??? Boys and girls, we hebben een perfecte stek gekregen hier! We zitten naast het restaurant!! Da’s mooi, die tweevoeters gooien ons vast wel iets toe als we ons van onze beste kant laten zien, hihi. Kunnen we dat mooi eerst nog even wassen in het water voor onze deur voordat we het opeten. Heejj, heb jij dat bord al zien staan over ons! Daar staat zomaar op dat wij volleerde inbrekers zijn en schuren, kippenhokken enzo insluipen en nog meer van dat soort onzin! Inbrekers??? Uitbrekers zullen ze bedoelen! We zullen ons nieuwe onderkomen eens even goed gaan onderzoeken of er niet ergens een gaatje is om te ontsnappen en het restaurant in te sneaken. Ik heb al gehoord dat die houten planken helaas een paar meter de grond in gaan, dus onder die planken door zwemmen of een tunnel graven lukt zonder snorkelspullen helaas niet. Bummer. Misschien moeten we dan toch wat slims bouwen om over het schrikdraad te komen.

Opening - foto: Koos van Leeuwen

4 | Vriendennieuws

3 | 2011

Wasbeer - foto: Peter van Norde

10 uur later Zo, iedereen is weg, de dierentuin is gesloten en nu kunnen we op ons gemakkie eens rond gaan neuzen. Wooow, dat ziet er bij nadere inspectie niet verkeerd uit zeg. Hier gaan we een paar leuke jaren tegemoet. Nou uhhhh, Vrienden van Blijdorp, namens de zwart-witte Yankees willen we jullie heel erg bedanken voor jullie gift! Home sweet home yeeaahhh!!!s

W E I V R E T N

Heehh, het wordt steeds gekker, nou komen er ook nog 2 lui verkleed als pinguin in ons verblijf. Die zien we normaal gesproken nooit! Eentje met een snor en die ander …………… uhm, heejj, dat is toch die pandjesbaas die hier de toko runt en alles voor het zeggen heeft? Wat komen die twee hier doen? Ze doen erg aardig tegen elkaar, maar deden ze maar eens aardig tegen ons door het deurtje open te doen! Pfffff, wat een gedoe zeg, al die aandacht. Tsjemig, moet je al die fototoestellen eens zien, het lijkt Hollywood wel! Verhip jongens, die twee nette meneren hebben het deurtje open gedaan. Yes, we kunnen naar buiten. Nou weet je, Jack, we sturen jou als verkenner naar buiten. Wij blijven lekker nog even binnen en wachten wel totdat de meeste tweevoeters weer vertrokken zijn….

BLIJDORP MOET BLIJVEN! EN… ?

I

8 uur later Tsjemig, wat is er nu weer aan de hand. Is er brand of zo? Iedereen loopt onze kant op en gaat voor ons huis staan. Is er soms iets van jullie bij of zo, kijk naar je eigen zeg!! Ik word nu toch wel een beetje onrustig. Ook al vind ik het hier binnen hartstikke prachtig, maaruh, ik wil er nu eindelijk wel eens uit! Want ik heb ook gezien dat die tweevoeter wat lekkers heeft rondgestrooid in onze tuin!

In oktober 2010 werd Blijdorp geconfronteerd met een subsidie-afbouw van € 4,8 miljoen tot slechts € 0,8 miljoen per jaar. Daartegen is op alle fronten gedemonstreerd, niet in de laatste plaats door de Vrienden. Liefst 115.000 handtekeningen konden begin november 2010 aan burgemeester Aboutaleb overhandigd worden door voorzitter Marcel Kreuger en Blijdorpdirecteur Marc Damen. De burgemeester en het college hielden vast aan de afbouw van de subsidie, maar zegden toe ‘te zorgen voor een zachte landing’. We zijn nu bijna een jaar verder. Is Blijdorp gered? Een interview met directeur Marc Damen. Wat is er gebeurd sinds november vorig jaar? Na 11 november 2010 zijn er maandelijks gesprekken geweest tussen de gemeente en de Diergaarde. Daarbij is gekeken hoe Blijdorp de uitgaven kon verlagen of de inkomsten kon verhogen. De gemeente heeft ook een extern bureau ingehuurd om deze zaken na te rekenen. De conclusie van het bureau was dat Diergaarde Blijdorp al veel bezuinigd heeft en er de komende paar jaar in hun ogen met name winst moet komen aan de inkomstenkant. Is dat mogelijk? Uit ons bezoekersonderzoek blijkt dat ruim 85% van de bezoekers een dagje Blijdorp het geld waard vindt, en da’s mooi nieuws. Het blijft echter een flinke uitgave. Andere dierentuinen in Nederland zagen de afgelopen jaren hun bezoekersaantal dalen. Door forse investeringen, zoals het ijsberenverblijf en giraffenverblijf konden wij ons niveau ongeveer op peil houden. In 2012 openen we geen grote spectaculaire attractie, omdat we druk zijn met de voorbereidingen voor de opening van de vlinderkas in 2013 en vraagt het Oceanium ook steeds meer geld aan onderhoud. Dit jaar zijn we gestart met adoptie van dieren door bedrijven. Die bedrijven willen echter ook allerlei tegenprestaties, dus de opbrengst is lager dan het lijkt. Maar dan leent Blijdorp toch gewoon geld? Was het maar zo eenvoudig. Voor de enorme investeringen van de afgelopen jaren, met name het Oceanium, zijn tientallen miljoenen geleend. De banken willen dat geld eerst terugzien. Om geld te lenen moet je een onderpand aan de bank geven, bijvoorbeeld je huis. Wij hebben de hele grond al als onderpand gegeven, en dat kun natuurlijk maar één keer doen. Dus Blijdorp gaat nog steeds failliet? De gemeente heeft op 11 november 2010 de Diergaarde gegarandeerd niet failliet te laten gaan. Voorlopig [augustus 2011; red.] krijgen we de begroting voor 2012 nog niet rond. We hebben al een paar miljoen bezuinigd, maar dat houdt wel een keer op. Volgend jaar krijgen we 1,1 miljoen euro minder subsidie dan dit jaar; we kunnen nog drie ton zelf bezuinigen, maar komen dus nog acht ton tekort. Daarover zijn we met de gemeente in gesprek. Aan de ene kant moeten we positief in het nieuws blijven met bijzonder dierennieuws en nieuwe verblijven om bezoekers te blijven trekken. Tegelijkertijd moeten we wel blijven vertellen dat het zó niet gaat, zonder mensen het gevoel te geven dat Blijdorp niet meer de moeite waard is. Dan komen we in een negatieve spiraal en dat moeten we voorkomen! 5 | Vriendennieuws

2 | 2011

Blijdorp

N

I

E

U

W

S

Vicuna - foto: Peter van Norde

Tekst: Gerda Nijssen

Alle hens aan dek. Oef dat is op het nippertje gehaald. De wasberen zaten erin en de houthakkershut was af, de laatste plantjes geplant. Het nieuwste geschenk van de Vrienden kon in stijl geopend worden. Onze Marc blij, de vrienden blij. En de wasberen? Tja die moesten natuurlijk wel even wennen. Dat heeft u zojuist nog kunnen lezen... Helemaal af af bleek het verblijf toch niet te zijn, enkele schoonheidsfoutjes zorgden ervoor dat de elf beren nog voor een paar dagen terug naar de kattenstal moesten. Maar … het is wel een mooi groot verblijf geworden. Met lekker veel water dan kunnen de wasberen doen waar ze zo van houden namelijk hun eten wassen. Alles gaat voor het mondje eerst de plomp in, dan smaakt het kennelijk veel beter. Toch eens proberen? De botanische afdeling moet op haar schreden terugkeren. De dames en heren wasbeer hebben namelijk veel van de echinea en de irissen vakkundig eruit getrokken. Lekker en eetbaar vinden ze het niet, want de pollen liggen er nog onaangetast bij.

Jong spul Bij de Thomson gazellen heeft Tommy er een halfbroertje bij gekregen. Tommy is op 8 april geboren en op 3 mei kwam zijn halfbroer ter wereld. De moeder heet Kim. De verzorgers noemen haar zoon Kofi naar de voormalig secretaris generaal van de Verenigde Naties Kofi Annan. Kofi komt uit het Ghanees en betekent vrijdag, de geboortedag van de kleine. Ze staan op het savanne perk samen met de giraffen en de koedoes. 6 | Vriendennieuws

3 | 2011

De giraffen De giraffengroep behoort tegenwoordig tot de een na grootste groep van Europa. Tsjechië heeft de grootste groep. Jani, zoon van Anne en Fahari is de 66e in Rotterdam geboren giraf. Het is een brutaal knaapje. ’s Nachts kruipt ie onder het afscheidingshek door om lekker bij pa Fahari te gaan liggen. En hij vindt het leuk om de koedoes en de gazellen op stang te jagen. Marianne en Trudi gaan ook binnenkort bevallen. Dan komt de groep, duimen dat alles

goed gaat, op 12 dieren. We hebben twee mannen in de groep waarvan Fahari eigenlijk naar elders moet (vanwege de bloedlijnen), maar er is nog geen geschikte plek voor hem gevonden. Meer dan tien netgiraffen is dat al eerder voorgekomen? Hier volgen wat historische gegevens uit het stamboek. Op 29 augustus 1983 hadden we voor het laatste 10 giraffen. Een maand later moesten er vier naar de Beekse Bergen verhuizen. Er zijn twee momenten geweest waarop Blijdorp twaalf giraffen had. En wel tussen 4 en 25 december 1976 en tussen 11 april en 24 augustus 1983. Dan waren er op vijf momenten elf giraffen in Rotterdam. Dat was tussen 25 december 1976 en 24 maart 1977 en tussen 3 en 7 april 1977 en tussen 13 september en 6 oktober 1980, tussen 29 november 1982 en 11 april 1983 en tenslotte tussen 24 en 25 augustus 1983. Het wordt spannend of we de twaalf dieren gaan halen. Dan mag Fahari nog niet verhuizen en moeten Marianne en Trudi voorspoedig bevallen. Dat zou dus zomaar kunnen! Marianne zou eind augustus kunnen bevallen. Ik houd mijn vingers gekruist.

De addaxen groep is uitgebreid. Op 5 mei beviel moeder Laura van een gezonde zoon. De vader is Adje. Op 9 juni is een vicuna vrouwtje geboren. Zij gaat verder als Ineke door het leven. Hiermee is de groep gegroeid tot vier vicuna’s. Medebewoners van het verblijf zijn de nandoes. Zij hebben de gewoonte om de eieren van alle vrouwtjes te verzamelen in een groot nest. En wie mag dan de honneurs waarnemen? Meneer nandoe zorgt voor alle eieren tegelijk. Vorig jaar leverde dat al drie nakomelingen op. Weliswaar niet door pa uitgebroed, maar in de broedmachine, want hij ging per ongeluk op zijn nageslacht liggen. Ook dit jaar is een aantal eieren geraapt voor achter de schermen en een paar blijven liggen om door meneer nandoe uitgebroed te worden. Tot ieders verrassing gaan de pelikanen gewoon door met eieren leggen. Hoewel het broedseizoen in de maanden januari tot en met maart lag (althans bij ons in Blijdorp), zijn er in mei weer eieren gelegd en uitgekomen. Er zijn twee kuikens uit het ei gekropen. Helaas is een daarvan dood in de vijver gevonden. De oorzaak is onbekend. Het tweede jong doet het uitstekend en is ondertussen uitgegroeid tot een dikke, sterke jonge vogel. Die evenwel door moeder fel tegen eventuele nieuwsgierige buren verdedigd wordt. “Niemand komt bij mijn kind in de buurt!” De zwarte oropendola’s zijn verhuisd naar de kant van de ara’s. De curator denkt namelijk dat zij vorig jaar de oorzaak waren van de onvruchtbare nesten bij de rode ibissen. Midden juli tel ik elf nesten, daarvan zijn er zes bewoond. De nesten zijn wat meer over het binnenverblijf verspreid. Ook een in de boom waarin de oropendola’s altijd zaten en verder in twee hoeken. Dus de missie is in ieder geval geslaagd. Op 17 juli tel ik ook vier jongen en op twee nesten wordt nog druk gebroed. De jongen onderscheiden zich duidelijk van de volwassen vogels door hun zwarte kleur. In de trekvogelvolière was het een drukte van belang. De kemphanen staken hun kragen weer fier op en de snavel in de grond. De mannetjes wel te verstaan. Dat is een koddig gezicht zo’n mannetje met prachtig opgezette witte of donkerbruine kraag, de snavel in de grond en maar naar elkaar loeren. Om vervolgens ineens met een drafje op je tegenstander af te stor-

Jonge giraffe - foto: Fred van Tiel Pelikanen - foto: Peter van Norde

7 | Vriendennieuws 3 | 2011

men. Om daar tot stilstand te komen en dreigend te kijken zonder een enkele keer elkaar te raken met hun snavels. Het is een schouwspel waar ik me ieder jaar op verheug. De vrouwtjes lijken niet onder indruk van al dit geparadeer, maar scharen zich wel in een groepje achter hun mooiste man. De kluten hebben het druk met kwetteren naar elkaar en zoeken in het ondiepe watertje naar een lekker hapje. De groep groeit gestaag en is zelfs in tweeën gesplitst. De lepelaars nestelen dit jaar ook in de bomen maar ik zie nog geen kuikens. De zwarte ibissen nestelen traditiegetrouw in de boom bij de ingang van de krokodillenrivier. De roodpoot patrijzen zorgden weer voor een rijke schare aan bolronde kuikens. De verzorgers hebben er dertien ontdekt. Het is even zoeken, maar ze zitten er echt naast de spoorbaan bij de lepelaars in het struikgewas. In de diergaarde wonen drie stellen Visaya zwijnen. Slechts een van de drie kunnen wij als bezoekers volgen. Pa en ma Bothof zitten in een verblijf achter de speeltuin. De familie De Jong zit achter de takinrots (waar geen takins meer zijn). De familie Kalantar heeft een verblijf in het Azië huis. Alhoewel er ook wel partnerruil plaatsvindt. Dan gaat pa De Jong naar mevrouw Kalantar enzovoorts. De stamboekhouder geeft een seintje en hups alles wordt door elkaar gehusseld. Dat is beter voor de bloedlijnen. Zo te merken is het naar ieders genoegen, binnen de kortste keren is alles weer gesetteld en vindt iedereen elkaar weer lief. Ieder jaar worden er biggetjes geboren. Die hechten zich toch vooral aan moeders. Zo ook half mei dit jaar bij de familie Kalantar. Twee schattige gestreepte biggen wijken geen seconde van ma Kalantars zijde.

Jonge ezelspinguin - foto: Rob Doolaard

N

I

E

U

W

S

Op 7 juni is een gezonde jongen geboren bij de okapi’s. Na de tegenvaller van het doodgeboren kalfje van Demba is iedereen weer erg blij. Moeder is Kamina en vader is Kitabu. De verzorgers noemen het kalfje Kheri. Als ma overdag naar buiten gaat, blijft Kheri binnen. Hij gaat pas na enige maanden de buitenlucht opzoeken. Op dinsdag 26 juli is in Diergaarde Blijdorp een gorilla geboren. Dankzij de zwangerschapstest hielden de verzorgers er al rekening mee dat het elk moment kon gebeuren. De moeder is Tamani en de vader is Bokito. Tamani is een ervaren Jonge visaya zwijnen - foto: Joost Hubeek

8 | Vriendennieuws

3 | 2011

Jonge gorilla - foto: Peter van Norde

moeder die al drie jongen heeft grootgebracht. Voor Bokito is dit het vijfde jong. Tamani verzorgt haar jong goed. Bokito bemoeit zich niet met de opvoeding, zoals een goede familieman betaamt, maar blijft wel in de buurt van de kersverse moeder. Op dit moment bestaat de groep uit Bokito, drie volwassen vrouwtjes, twee baby's, een peuter en drie kleuters. Inmiddels is duidelijk dat de twee baby’s allebei meisjes zijn. De halfzusjes heten Aybu (moeder Aya) en Tamu (moeder Tamani). De ezelspinguïns in het Oceanium van Blijdorp hebben voor het eerst twee jongen op de wereld gebracht, een primeur voor Blijdorp en Nederland! In totaal hebben ze drie eieren gelegd, waarvan er nu twee zijn uitgekomen. De ouders hebben het jong meteen onder hun hoede genomen. De pinguïns hebben zelf nestjes gemaakt van kiezels zoals ze dit in de natuur ook gewend zijn te doen. Hierdoor blijven de eieren en eventuele jongen netjes op hun plaats. Sinds 2009 zijn in Blijdorp ezelspinguïns te zien als eerste dierentuin in Nederland. De klipdassen zitten ook niet stil, er zijn weer elf kleintjes te bewonderen.

Nog in blijde verwachting De kroonkraanvogels die bij de gieren huizen, zitten op eieren. Drie eieren heb ik kunnen spotten. Het vrouwtje verricht het meeste werk. Af en toe even de poten strekken en dan vlug weer de eieren schikken tot ze in de gewenste positie liggen en voorzichtig gaan zitten. De man loopt ondertussen opgefokt rond. Alles wat maar even in de buurt komt, wordt met veel vertoon verjaagd. Of het nou een kauwtje is of een vrijpostige maraboe, pa richt zich fier op, groeit een paar centimeter en inderdaad alles vliegt verschrikt op,

weg van die vervaarlijke snavel. Alleen ik vrees met grote vreze. Wat andere jaren gebeurde, dreigt zich te herhalen. Zijn die eieren wel bevrucht? Ma blijft wel erg lang broeden. De tijd zal het leren. De tapirs hebben een knipperlicht relatie. Lange tijd kwam het maar tot niks tussen James en Ganesha. Een beetje flirten, maar daar hield het dan ook mee op. En er moesten toch nodig eens nakomelingen komen volgens de stamboekhouder. Oké, dan halen we maar een andere man voor onze kieskeurige dame. In Edinburgh zat Fasan, die mocht wel een poosje in Rotterdam bivakkeren. Zo gezegd zo gedaan. Fasan ging op transport en zit in quarantaine tot hij gezond en wel bevonden is. Klaar om Gansha te verblijden. Maar … u raadt het al. Niets veranderlijker dan een… Zij hebben elkaar toch gevonden. De vonk sloeg over en nu zijn ze onafscheidelijk. In augustus weten we of de paringen succesvol zijn geweest. Dan kunnen we eindelijk een baby tapir bewonderen. En wat moeten we nu met die Fasan? Die is toch een beetje overbodig geworden. Ook in love zijn Timber en Donna. Timber is flink gegroeid de afgelopen maanden. Hij begint zelfs boven Irma uit te groeien. Er zijn diverse paringen gesignaleerd. Donna bleef liever in de kudde. Zo zijn alle dames met haar mee gegaan op liefdesvisite bij Timber. Dat schijnt bij olifanten vaker voor te komen. De ene olifant paart liever in de kudde en de andere doet het liever wat meer privé. Een bloedprik zal uit moeten wijzen of de missie geslaagd is. Dat kan de dierenarts aflezen van haar hormoonspiegel. De dames zijn enige tijd permanent buiten gebleven. Er heeft namelijk een duurzaamheidsactie plaatsgevonden aan de palen in het binnenverblijf. De palen worden hydraulisch op en neer bewogen om dieren van elkaar te kunnen scheiden. Daar is olie voor nodig en dat levert vervuiling op. Alle leidingen zijn schoongemaakt en de olie is vervangen door raapzaadolie. Dat is veel milieuvriendelijker, want deze olie is volledig afbreekbaar.

Rivièrahal Achter in de Victoriaserre is een nieuw stukje biotoop door de botanische afdeling gecreëerd. Er staan diverse soorten vleesetende planten. Een informatief bordje erbij zou handig zijn, want nu zou je er zo voorbij lopen. Met enige studie zie

je bij verschillende planten hoe ze insecten vangen. De ene plant doet dat via kelken met een lekker geurend sapje waarin vliegen verdrinken, de andere plant vangt een insect in trilhaartjes die langs het blad groeien en de volgende heeft een plakkend goedje op de bladeren waar insecten aan blijven plakken. En nu een bord met informatie graag, anders kunnen de ouders geen uitleg geven aan hun kinderen.

Moestuin Heeft u de moestuin ontdekt? Naast de ‘oude’ ingang aan de linkerkant. Allerlei oude gewassen groeien er. Aardperen die wel 2 meter hoog worden en gele bloemen krijgen. Het eetbare deel zit onder de grond. Het lijken meer knolletjes dan peren vind ik. In biologische groentewinkels kun je ze wel eens kopen. Met een roomsausje zijn ze erg lekker. Een andere ‘vergeten’ groente is de kardoen. De plant lijkt op artisjokken. Hetzelfde gekartelde blad en ook in de kardoen groeit een eetbare bloem met schubben. Ik beken dat ik die nog nooit gegeten heb. Verder staan er verschillende soorten tijm, vooral de citroen tijm heeft een mooie kleur en ruikt heerlijk. Er staan meer dan vier soorten appelbomen en verscheidene perenrassen. Ook bijzonder is de moerbei boom de vruchten worden al prachtig donkerrood. Deze smaken heerlijk zoet weet ik van mijn vakantie op Sicilië. Je moet wel oppassen met je kleren, want die vlekken krijg je er nooit meer uit. De leiboompjes zijn nog een beetje ielig maar dat zal volgend jaar vast een mooie muur opleveren. Verder allerlei kruiden zoals basilicum, peterselie en salie. Het is een plaatje om te zien.

Nieuw Nieuw aangekomen is het slurfhondje. De steppen slurfhond heeft z’n verblijf in de krokodillenrivier naast de sprinkhanenkijkronde. Het ziet er meer uit als een muis met een slurfachtige neus en komt voor in Afrika. Dat is het dan ook, een reuzen spitsmuis. Voorlopig is het beestje nog wat schuw en heb ik hem / haar nog niet kunnen ontdekken. Denk aan het formaat van een rat. Al met al een zeer vruchtbaar kwartaal. Ik kon het niet echt goed bijbenen en heb ontzettend genoten. U ook? 9 | Vriendennieuws

3 | 2011

B

O

T

A

N

I

S

C

H

B

L

I

J

D

O

R

Tekst: Monique van Leeuwen-Maat

P

Aanplanten wasberenverblijf - foto: Monique van Leeuwen-Maat

PLANTEN IN HET WASBERENVERBLIJF Het is 20 juni als ik een afspraak heb met Melitta van Bracht om te praten over het nieuwe wasberenverblijf. Het kantoor van Melitta is verhuisd. Zat ze eerst vlak bij de kassen achter de schermen, nu ga ik naar het Henri Martinhuis. Op de eerste etage heeft ze haar nieuwe kantoor. Het is niet moeilijk haar te vinden. Als ik de trap op loop, hoef ik alleen maar mijn oren achterna te gaan: Melitta zingt namelijk (bijna) altijd tijdens haar werk. De tekentafel, waarop allerlei plannen gestalte krijgen, staat voor een groot raam met uitzicht op de gierenvolière. We buigen ons over de tekening van het wasberenverblijf. Nauwkeurig staat ingetekend welke bomen en planten er in en rond het verblijf komen. Alleen, het zal nog even duren voor al die planten op hun plekje staan. De zomer is namelijk een slechte tijd om aan te planten. Het is doorgaans veel te droog en te warm en dan slaan de planten niet aan. Dat is de reden dat kwekers het zogenaamde ‘wortelgoed’ niet leveren in de zomer. Wortelgoed zijn bomen en struiken die uit de volle grond worden gestoken. Bomen worden van jongs af aan elk jaar rond afgesto10 | Vriendennieuws

3 | 2011

ken. Dat stimuleert de boom om een klein, compact wortelstelsel te maken. Dit is nodig om de bomen te kunnen verplaatsen naar hun definitieve standplaats. Eigenlijk kun je pas weer wortelgoed krijgen op het moment dat de R in de maand komt. De beste planttijd is zelfs nog ietsje later: vanaf november. In het tuincentrum kun je het hele jaar door bomen en planten kopen om in je tuin te zetten. Dat is de zogenaamde ‘potcultuur’. Planten in potten zijn echter veel duurder in aanschaf en met de grote hoeveelheden die Blijdorp nodig heeft, zou dat een enorme kostenverhoging met zich meebrengen. Bovendien zou je dagelijks een tijd moeten sproeien om de bomen en struiken aan te laten slaan. Er dat kost weer te veel tijd voor het personeel. Wasberen leven in Noord-Amerika. Planten uit Noord Amerika doen het goed in ons klimaat, dus daar liggen weinig problemen. Er zullen veel coniferen komen en ook loofbomen die in het najaar prachtig verkleuren.

Niet op tijd af? Als we even later naar het verblijf lopen, schrik ik behoorlijk. Moet dit open op 25 juni? Ik zie een zanderige modderpoel, het

huisje is nog niet af en er is geen sprietje groen te bekennen. Om eerlijk te zijn ben ik bang dat we weer een leeg verblijf gaan openen. Maar er wordt op dat moment wel druk gewerkt door allerlei mensen die bezig zijn met het huisje, de bestrating om het verblijf en de technische zaken. Achter het verblijf treffen we Remi Kroon, een van Blijdorps botanisten. Hij is bezig om de planten op het dijkje achter het terras van de Lepelaar te fatsoeneren. Ondanks dat nog niet alle planten leverbaar zijn, zal de botanische afdeling zorgen dat het er toch groen en kleurig uit gaat zien tijdens de opening en gedurende de zomer. De Diergaarde heeft namelijk van diverse kwekers allerlei kleurig perkgoed gekregen. Leeuwenbekken, penstemons, lupines: kratten vol staan er te wachten om een plekje te krijgen in de grond. Remi wijst diverse bomen aan die al wel zijn aangeplant. Hij vertelt over het onderhoud van deze bomen. “Je moet heel goed het eindbeeld in je hoofd hebben. Hoe wil je dat een boom gaat groeien? Moet hij een rechte stam hebben, wat voor vorm moet de kroon hebben, of wil je dat de boom gestoeld is? “Dit laatste betekent dat de boom meerdere stammen krijgt en eigenlijk een struikvorm krijgt. De botanisten leiden de bomen naar de vorm die hij uiteindelijk moet krijgen. Daar gaat meestal een aantal jaren overheen. Ook is het belangrijk dat de boom zichzelf goed verankert in de grond. Soms

Race tegen de klok - foto: Monique van Leeuwen-Maat

heeft een boom enige hulp nodig en dan krijgt hij palen naast zich om te voorkomen dat hij scheef gaat staan. Dat ‘aanpalen’ doen ze het liefst zo kort mogelijk. Het is geen natuurlijk gezicht als er allemaal palen naast de bomen staan. En dat is toch waar men in Blijdorp naar streeft: het publiek een zo goed mogelijk beeld geven van de natuurlijke levensomstandigheden van de dieren. In het verblijf komen ook bomen en planten. De dieren worden daarbij nauwlettend in de gaten gehouden. Het is niet de bedoeling dat ze via de bomen of stuiken kunnen ontsnappen uit hun nieuwe verblijf!

Plaagdieren en plaagplanten Wasberen kunnen zich enorm goed aanpassen. Ze leven van nature in bosrijke gebieden met meren en waterstroompjes. Maar ze kunnen zich ook uitstekend redden in verstedelijkt gebied en kunnen daar zelfs voor overlast zorgen. Op strooptocht naar eten gooien ze afvalbakken om of ze stelen eten uit de keuken. Net als ratten en muizen worden de wasberen daarom wel tot de zogenaamde ‘plaagdieren’ gerekend. Rond het nieuwe verblijf groeien veel ‘plaagplanten’. Braamstruiken, brandnetels en nog veel meer onkruid rukken op

van achter het dijkje. Ze bezorgen de botanisten veel extra werk. In de Diergaarde wordt meestal handmatig gewied, dit met het oog op de dieren en bezoekers. Soms wordt het onkruid bestreden met de strijkstok, zo leer ik van Remi. Als violiste heb ik een bepaald beeld bij een strijkstok, dus ik ben heel benieuwd hoe je daarmee de plaagplanten te lijf gaat. Bij onkruidbestrijding met de strijkstok gebruik je een lange sproeiarm en begiet je alleen de blaadjes van de planten waarvan jij wilt dat ze verdwijnen. Op deze manier krijg je geen drift, wat betekent dat de vloeistof niet wordt verwaaid door de wind en terecht komt op andere planten of in het oppervlaktewater. De vloeisof verstoort de stikstofhuishouding van het onkruid, waardoor het zal afsterven. Botanisten die zich bezig houden met de onkruidbestrijding moeten elk jaar op cursus om hun kennis op te frissen en hun licentie te verlengen. Welke middelen zijn verboden? Wat is er nieuw op de markt? De methoden worden steeds verfijnder en men ziet streng toe op de milieuregels. Ze moeten ook een logboek bijhouden, waarin vermeld staat welk middel er gebruikt is, wanneer en waar het gebruikt is en hoeveel er gebruikt is.

Mierennest Op 23 juni ga ik nogmaals naar Blijdorp om foto’s te maken van het nieuwe verblijf. Het ziet er heel anders uit dan enkele dagen geleden. Het krioelt van de mannen die allemaal bezig zijn om het verblijf en de bestrating eromheen af te maken. Het lijkt wel een mierennest! Het huisje is af, de oever van de waterstroom is gevormd van beton en er ligt een strandje van keien. En de botanisten zijn bezig met de aanplant: door het groen oogt het verblijf ineens aangekleed. Zou het toch lukken om op tijd te zijn voor de opening? Op 25 juni zijn alle werkmannen, werktuigen en materialen verdwenen. Het water staat tot aan het keienstrandje, waardoor je het beton niet meer ziet. In en rond het verblijf zijn kleurige bloemen. Het verblijf oogt erg aantrekkelijk voor de wasberen én voor het publiek. Wat een verschil met de kattenrotonde! Hun verblijf daar was tijdelijk, nu kunnen we ze echt in hun natuurlijke omgeving gaan zien. In het najaar zal het eenjarig perkgoed gaan afsterven. Dan komen de bomen en struiken binnen die nu nog bij de kwekers met hun wortels in de aarde staan. Met dit nieuwe verblijf heeft Vicks er wat mij betreft een concurrent bij; ik zal graag naar de wasberen in hun fraaie verblijf gaan kijken!

Met dank aan: Melitta van Bracht en Remi Kroon (botanische afdeling Diergaarde Blijdorp) 11 | Vriendennieuws

3 | 2011

Tekst: Karin van Leeuwen Foto’s: David Verhagen

EEN WEEKJE POOLSE DIERENTUINEN Zeven dagen, vier totaal verschillende dierenparken, een gezellige groep van 38 personen, goede hotels, zonnig weer rond de vijfentwintig graden; dat waren de ingrediënten van de meerdaagse Vriendenreis van 2011. Op 21 mei vertrokken we met een zeer gevarieerd gezelschap, met uiteenlopende leeftijden en op diverse manieren in dieren(parken) geïnteresseerd, richting Polen.

Lodz - Vrienden bij olifantenverblijf

Als opwarmertje bezochten we Poznan Stare Zoo. Het woord 'Stare' betekent 'oude' en dat is dan ook wat we hier te zien kregen. Eigenlijk was het geen bezoek aan een dierenpark, maar aan een stukje dierentuingeschiedenis. Voor sommigen was dat heel interessant, anderen hadden het na een half uurtje al gezien in dit parkje. De gids wist met verhalen een duidelijk beeld te scheppen over hoe het er vroeger uit moet hebben gezien. Het lijkt met z'n slechts 5,6 hectare toch een behoorlijk compleet stadspark te zijn geweest, met een roofdierengalerij, een olifant, een nijlpaard, giraffen, enzovoort. Tegenwoordig is het meer een groot uitgevallen kinderboerderij, waar educatie erg belangrijk is en wat tevens dient als een vrij toegankelijk stukje groen in de stad. In het parkje is een gebouw met vissen, een gebouw met reptielen en daar buiten vormen de Diana meerkatten en Komodovaranen de hoogtepunten. Van die laatste soort leven er nu twee vrouwtjes. Het zijn 12 | Vriendennieuws

3 | 2011

twee jongen uit het eerste Europese nest komodovaranen, dat door het 'Rotterdamse vrouwtje' op Gran Canaria op de wereld is gezet. Er wordt gebouwd aan een nieuw verblijf en als dat gereed is willen ze één vrouwtje ruilen tegen een mannetje en dan hopen ze te kunnen fokken met dat paar. Het is de bedoeling dat het nieuwe verblijf en de nieuwe aquaria voor volgende zomer klaar zijn. Dat zie je overigens in heel Polen, overal zijn ze druk bezig om alles mooi aan kant te krijgen voor het EK voetbal dat volgend jaar daar en in Oekraïne gehouden zal worden. De dag na het bezoekje aan de oude zoo, was het natuurlijk tijd voor een bezoek aan de nieuwe zoo van Poznan. In Poznan Nowe Zoo, een enorm groot park van 117 hectare, stond er gelukkig een treintje klaar voor de rondleiding. Op verschillende plekken stopt het treintje, zodat we de dieren rustig kunnen bekijken. Na de rondleiding van ruim tweeënhalf uur hebben we het grootste deel van het park gezien en gaat iedereen zelf zijn eigen weg.

Bij grote delen van dit park wandel je door een bos en voor de oplettende bezoekers was het leuk om ook vrij levende dieren, zoals eekhoorntjes, te kunnen waarnemen. Er zijn in dit park nog ouderwetse rijen (kleine) kooien met bijvoorbeeld vogels of kleine katachtigen, maar er zijn ook nieuwere verblijven, die er natuurlijker uitzien en mooiere afscheidingen hebben. Hoogtepunt van dit park was voor velen het in 2008 geopende verblijf voor Afrikaanse olifanten. Het bestaat uit een ruim buitenverblijf en een imposant gebouw voor de binnenverblijven. Qua diersoorten zijn er een aantal bijzonderheden te zien die in dierentuinen dicht bij huis niet te vinden zijn, zoals Bawean-herten, Yucatan zwarthandslingerapen en een Amerikaanse vliegende eekhoorn. Je kon er voor kiezen om om drie uur met de bus naar de stad te vertrekken of anders vertrok de bus om vijf uur vanuit het park naar het hotel. Het was ook mogelijk om op eigen gelegenheid terug te gaan, dus voor ieder wat wils. 's Avonds hadden we een gezellig gezamenlijk Pools diner in de stad. Al was er met de kleine tafeltjes eigenlijk niet op gerekend dat er zo veel schalen op moesten staan, die schalen waren wel voorzien van lekker eten. De volgende dag hadden we een reisdag op het programma staan. Voor aanvang van de rit bleek echter dat de bus niet wilde starten. Daar werd onze gezellige chauffeur Henk, die ondanks zijn pensionering toch gewoon weer van de partij was, toch iets minder vrolijk van. De Poolse ANWB werd er bij gehaald en zij wisten wat ze moesten doen. Er ontstond een korte spectaculaire vonkenregen. Ondanks dat velen van een camera waren voorzien tijdens deze reis, heeft niemand dit spektakel kunnen vastleggen. Met ruim een uur vertraging konden we weer op pad en onderweg kwam daar door file en een extra stop nog bijna een uur bij. Gelukkig ging deze verloren tijd niet ten koste van een bezoek aan een dierenpark. Rond half vier kwamen we aan in Warschau, alwaar een ieder de mogelijkheid had om de mooie oude stad te bezichtigen.

V

R

I

E

N

D

E

N

Poznan Nowe - Olifantenverblijf

Zoo Warschau was verreweg het hoogtepunt van de reis. De laatste jaren zijn ze flink aan het vernieuwen en dat komt ten goede aan zowel de dieren als de bezoekers. Vooral de (binnen)verblijven van de chimpansees en de gorilla's waren erg mooi. We kregen wederom een uitgebreide rondleiding en toen de eerste gids na tweeënhalf uur een andere afspraak had, stond er zelfs een tweede gids voor ons klaar. Tijdens de rondleiding kwamen er verschillende bekende namen voorbij. Zo kregen we de geboortegrond van wijlen tijger Hermes te zien en in het voormalige ijsberenverblijf hebben 'onze ijsbeertjes' Eski en Moni heel wat jaren doorgebracht. Zoo Warschau is een heel compleet park wat diersoorten betreft. Het is een stadstuin en één van de gevolgen daarvan is voor ons Blijdorpers een bekend probleem. Het niet zo mooie verblijf van de AfriWarschau - chimpanseeverblijf

kaanse wilde honden is namelijk... een monument. Ondanks dat Zoo Warschau een stadstuin is lijkt er tussen al het groen nog voldoende ruimte te zijn voor nog meer vernieuwingen. Iedereen heeft volgens mij genoten van dit mooie park en sommigen maakten er graag gebruik van dat het park tot zonsondergang te bezoeken was. Als toetje brachten we een bliksembezoek aan Zoo Lodz. Na een avontuurlijke rit door de stad, bleek de route bij het park zelf minstens net zo avontuurlijk te zijn. De bus werd door medewerkers van het park naar het dienstterrein begeleid. Daar waren ze duidelijk niet berekend op zo'n grote bus, we konden er maar net tussendoor rijden en uiteindelijk moesten we bijna uitstappen in een enorme mesthoop. In Zoo Lodz is er jarenlang een gebrek aan geld geweest, zodat ze zich niet hebben

kunnen ontwikkelen (zoals wij in West-Europa gewend zijn). Zowel sommige verblijven, als een enkele olifant en een enkele zeeleeuw geven toch wel een triest beeld. Het was wel heel interessant om dit ook eens gezien te hebben en gelukkig wordt er tegenwoordig wel gewerkt aan nieuwe verblijven. Zoo Lodz is niet zo'n groot park, maar heeft wel een hoop bekendere diersoorten te bieden. De ruim drie uur die we hier hadden te besteden, bleek eigenlijk niet voldoende. De meeste mensen hadden graag nog wat meer van dit park willen zien. Net als in de andere parken werden we ook hier weer heel hartelijk ontvangen. Sommige Vrienden kregen de gelegenheid om dichter bij de eenzame Aziatische olifant te komen om dit dier zo van een aai of een wortel te voorzien. Na de rondleiding, met twee gidsen, stond er een lekkere warme maaltijd voor ons klaar. Dat kwam goed van pas, want we hadden nog een lange rit voor de boeg. Tijdens deze rit werden er net als tijdens de andere tochten door Polen, weer regelmatig herten, ooievaars en verschillende soorten roofvogels waargenomen. 's Avonds kwamen we aan in het hotel in Frankfurt (Oder) en hadden we onze tocht door Polen afgesloten en alleen nog een reisdag, met toen pas de eerste regendruppels, voor de boeg. Het was een zeer geslaagde verre reis, goed georganiseerd door Peter. Met mooi weer hebben we genoten van de gastvrijheid en de interessante diverse parken. Ik kijk nu alweer uit naar de reis van volgend jaar!

13 | Vriendennieuws

3 | 2011

KRABBEN EN KREEFTEN O

U

D

B

L

O

E

D

beuren. Niet alleen omdat de dieren dan kwetsbaar zijn, maar ook omdat de kieuwen ook vervellen. De ademhaling gaat erg moeilijk dan. Duurt het te lang, dan kan de krab of kreeft stikken.

Degenkrab van onderen

K

Tekst: Tyrese Wijngaarden m.m.v. Jan Breedijk Foto’s Jan Breedijk

Net als andere jaren wilde ik dit jaar weer een artikel schrijven met één van mijn leerlingen. De vorige keren had ik steeds kinderen uit groep 8, dit jaar ben ik meester van groep 7. Maar in de loop van het jaar kreeg ik het idee dat Tyrese het wel aankon. Samen met hem toog ik naar het Oceanium voor een ontmoeting met Martijn van der Veer, die geduldig de vragen van Tyrese beantwoordde en nog heel veel extra informatie meegaf. Tyrese kon aan het werk en hieronder leest u het resultaat.

Kreeftachtigen Kreeftachtigen worden ook wel schaaldieren genoemd. Het zijn alleseters, ze eten de resten van de bodem van dode dieren en planten. Ze eten van alles, van zeeanemonen tot hun eigen soort. Ze zijn erg nuttig omdat de zee opruimen heel belangrijk is. Ze zijn er in alle soorten en maten. Van de watervlooien in onze sloot tot de bekende dieren die in een visrestaurant op je bord liggen. Dat zijn allemaal kreeftachtigen. 14 | Vriendennieuws 3 | 2011

De schaal van krabben en kreeften is hard en moet hen beschermen als een uitwendig skelet. Er zijn echter momenten dat deze dieren kwetsbaar zijn, momenten waarop hun vijanden loeren. Om te kunnen groeien moet een schaaldier vervellen. De oude schaal laat los en de nieuwe schaal zit er al onder. Echter, deze schaal moet nog uitharden. Het vervellen en deze weke periode brengt een krab of kreeft het liefste door op een veilig verscholen plekje. De vervelling moet zo snel mogelijk ge-

Bij de voortplanting draagt het wijfje de eieren gedurende enkele weken tot soms wel een jaar met zich mee. Sommige kreeften doen dat in klompen tussen hun scharen. Gedurende die tijd kunnen ze dus geen voedsel tot zich nemen. Uit de eieren ontwikkelen zich larven, die in het water zweven. Na vier tot negen vervellingen zijn ze volledig ontwikkeld en het larvale zwemstadium voorbij, en zinken naar de bodem om daar verder te groeien. Kleine kreeftachtigen vormen de voedselbron voor vele dieren. Denk maar eens aan kril dat gegeten wordt door o.a. vissen, pinguïns en walvissen. De grotere schaaldieren kunnen gegrepen worden door bijvoorbeeld vissen, zoals verpleegsterhaaien, roggen en murenes. Op de bodem levende vissoorten blazen het zand weg, op zoek naar schaal- en schelpdieren. Er zijn heel wat kaken waartegen zelfs de schaal van de krabben en kreeften niet opgewassen is.

Krabben In tegenstelling tot de kreeft loopt de krab opzij. Mannetjes krabben hebben een strakke, driehoekige borst, vrouwtjes zijn veel breder. Dat is omdat het achterste deel van een vrouwtjeskrab is aangepast om eieren te kunnen leggen. Krabben hebben grote scharen waarmee ze hun eten kunnen pakken en aan stukken scheuren en waarmee ze zich kunnen verdedigen. Ze hebben naast hun scharen ook aan elke kant vijf poten. Als door een vijand een poot af wordt gebroken kunnen ze gewoon nog wegvluchten. Verder hebben ze ook nog voelsprieten. Het lijkt alsof de hele kleine ogen zitten vastgeplakt op hun kop. De kieuwen van een krab bevinden zich onder het rugschild. De meeste krabben kunnen alleen maar lopen, maar sommige krabben kunnen ook zwemmen. Bij die zwemkrabben zijn de twee achterste poten vergroeid tot peddels, die ze gebruiken bij het zwemmen. In de Middellandse zee, de Atlantische Oceaan en de Noordzee treffen mensen ze aan op de rots- en zand-

gronden vanaf drie-en-een-halve meter diepte. Vaak zwemt het dier aan de oppervlakte.

huis gewrongen. Daar is men in het Oceanium al eens achter gekomen.

De wolkkrab beschermt zich heel apart. Bijna altijd is de krab met sponzen gecamoufleerd. Daartoe klimt hij op een spons en trekt er een stuk, zo groot als zijn eigen rugschild, af . Met zijn scharen houdt hij dit stuk spons boven zich vast. De spons heeft een fosforachtige geur en een vieze smaak en beschermt zo de krab tegen vijanden, in het bijzonder de inktvissen.

Garnalen Ook garnalen zijn kreeftachtigen, daarom nog een kort stukje hierover. Ook garnalen komen voor in zoet en zout water. Ze hebben een lange staart en een week afgeplat lichaam. De grijze of Hollandse garnalen leven in het ondiepe water voor de kust. Ze worden 5 tot 8 cm lang.

Kreeften Kreeften kom je tegen in zoet en in zout water. Ze hebben ook de scharen, voelsprieten en de vijf paar poten, maar ze hebben ook iets dat de krab niet heeft: een staart en een staartwaaier. Daarmee kan hij een beetje zweven in het water. Eigenlijk heeft de krab die staart ook, maar hij zit onder zijn lichaam gevouwen gegroeid. De kreeft heeft lange voelsprieten en in tegenstelling tot de krab twee verschillende scharen. De kreeft heeft een heel lang lijf. Kenmerken zijn de knipmesachtige vangpoten, waarvan de laatste leden bezet zijn met tanden. De één is wat smaller en is om de prooi te grijpen, de ander is wat groter en kan harde delen in stukken knippen. Zijn lijf heeft looppoten en aan het achterlijf zitten bladvormig roeipoten. Helemaal aan het einde zit een brede waaierstaart. De kieuwen van kreeften bevinden zich, net als bij garnalen, aan de zijkant van het lichaam. Kreeften kunnen wel tientallen jaren oud worden en groeien uit tot zestig, soms wel tachtig cm. De heremietkreeft is een heel apart soort kreeft. Zijn achterlijf is niet hard, maar zacht. Daarom stopt de heremietkreeft zijn achterlijf in een schelp. De heremietkreeft leeft op zand en steengronden, waar hij steeds naar nieuwe schelpen zoekt. Hij verhuist namelijk ook en zoekt elke keer een nieuwe schelp als zijn lichaam te groot is geworden voor de oude. Aan zijn schelp groeien soms anemonen die hem extra beschermen. Sommige heremietkreeften nemen als ze hun huisje verlaten hun anemonevriendjes mee. Apart is dat heremietkreeften boven de evenaar anders gevormd zijn dan die eronder. Hun lichaam is de andere kant op scheef gegroeid. Dit geldt ook voor de slakkenhuizen. Een Noordzee-heremietkreeft krijgt zijn lijf dus niet in een Australisch slakken-

Caribische langoest

Blijdorp In Blijdorp zijn heel wat kreeftachtigen te vinden. De pekelkreeftjes die in het publiekslab te zien zijn horen hier ook bij. Ze worden in Blijdorp gekweekt tot het eerste stadium om ze dan te gebruiken als voer. De volwassen pekelkreeftjes worden ingekocht om ook als voer te dienen voor onder andere de zeepaardjes en de kwallen. Ook poetsgarnalen worden gekweekt in Blijdorp. Ze eten de parasieten van vissen af. Hiervoor worden ze ook in Blijdorp gebruikt. Zelfs in de haaientunnel zijn poetsgarnalen uitgezet. Een vis die last heeft van parasieten weet deze schoonmaakstations te vinden en laten zich hier schoon eten door de garnalen.

Heremietkreeftjes worden in Blijdorp gehouden om de bakken schoon te houden van alg. De gewone langoest leeft in het Makrelenaquarium. Hij kan zichzelf ‘lanceren’ en dan achteruit zwemmen. Hij loopt zowel voor- als achteruit. Bij de koeneusroggen zwemmen hun Caribische familieleden. Ook uit de Caribische zee komen de degenkrabben. Zij zijn ook te zien in het publiekslab. Het is een prehistorische levensvorm die nu nog leeft. Apart aan deze dieren is dat ze helder blauw bloed hebben. Er zijn in totaal wel zo’n twintig kreeftachtigen te ontdekken in het Oceanium. Daaronder bevinden zich nog steurgarnalen, noordzeekrabben en zeekreeften die gewoon in onze wateren te vinden zijn. Er waren ooit vijf kingcrabs in Blijdorp. Zij waren ook onlangs in het nieuws omdat ze bij Alaska werden gevangen. De Russen hebben ze ooit ten noorden van Rusland uitgezet en ze worden nu al voor de Noorse kust gevangen. Met de vijf in Blijdorp ging het heel goed, totdat ze moesten gaan vervellen. Jammer genoeg waren de omstandigheden kennelijk niet goed genoeg voor een snelle vervelling.

Tenslotte Ik, Tyrese, heb dit onderwerp gekozen omdat ik het heel interessant vond. Je leest en praat niet veel over krabben en kreeften. Ik heb heel veel gezien en geleerd hierover in Blijdorp. Sommige krabben zien er heel bijzonder uit, bijvoorbeeld de degenkrab. Ik vind het als ik eerlijk mag zeggen leuke dieren.

Tyrese met de Caribische langoesten

Met dank aan Martijn van der Veer, Oceanium Blijdorp

15 | Vriendennieuws

3 | 2011

Afrika. De mannetjes hebben in het broedseizoen een zwarte kop en een mooie zwart/gele rug, maar buiten het broedseizoen lijken ze erg veel op de vrouwtjes. Die hebben minder felle kleuren en géén zwarte kop. De mannetjes bouwen de hangende nesten, die door de vrouwtjes worden gekeurd voordat ze er haar eieren in zal leggen. Het vernuftige nest hangt in een boom en is ingenieus gevlochten met grasstengels en riet. Voor wie wel eens vol bewondering naar die huisvlijt heeft staan kijken, zal het er mee eens zijn dat het bijna onvoorstelbaar is dat zo’n ingewikkelde constructie met alleen een snavel gemaakt wordt. Omdat de grote textorwever in diverse habitats voorkomt (van bossen tot dorpen) zijn ze in het wild gelukkig niet bedreigd. Tekst: Angeline Peters en Alex Schouten Foto’s: Alex Schouten

WEVERTJES HEBBEN EEN NIEUW HUIS! In 2010 kon u op de algemene ledenvergadering kiezen voor welke diersoort de Vrienden het verblijf zouden sponsoren: de wasberen of de wevervogels. U koos toen voor die Amerikaanse rakkers, de wasberen. Inmiddels is het schitterende wasberenverblijf geopend, maar er waren mensen die vonden dat de wevervogels niet zo maar vergeten konden worden. Door een particuliere gift van een Vriendenfamilie én een bijdrage van de Vrienden was Blijdorp in staat een mooi ontwerp voor de wevervogels uit te voeren. In de loop van het voorjaar werd gestart met de bouw en halverwege juli konden de eerste wevertjes hun intrek nemen in hun nieuwe onderkomen!

Waarom een nieuw verblijf? Waarom was een nieuw verblijf nodig? Het oude verblijf was toch zo slecht nog niet? Klopt, maar het oude verblijf was tegen de monumentale zebrastal aan gebouwd en dát vond de Commissie Welstand en Monumenten geen goed idee. Dus moest Blijdorp op zoek naar een nieuwe plek én naar een nieuwe sponsor! Beiden waren snel gevonden en in de ‘oksel’ van het vlonderpad naar het binnenverblijf van de giraffen (de Ui) is het nieuwe verblijf gebouwd. De filosofie van Blijdorp bij het bouwen van nieuwe verblijven is, dat ze lange tijd mee moeten gaan en dat niet, zoals bij Arctica, verblijven al weer na een paar jaar moeten worden vervangen of aangepast. De kern van het weververblijf bestaat uit 2 stalen zeecontainers, die aan elkaar ge16 | Vriendennieuws

3 | 2011

last zijn. Die gaan dus wel even mee! Vervolgens is er een kunstrots omheen gemaakt zodat het geheel er aan de buitenkant uitziet als een Afrikaans kopje, zoals die ook elders bij de Afrika-verblijven te zien zijn. De wevers hebben een binnenverblijf en een grote vliegvoliére gekregen. Een deel van de buitenkooi is overdekt, zodat de vogels hun nestjes ‘droog’ op kunnen hangen en deze bij een fikse regenbui niet ter ziele gaan!

Wevertjes De hoofdbewoners van dit nieuwe verblijf zijn natuurlijk de wevers, en wel de grote textorwever (ploceus cucullatus). De grote textorwevers zijn circa 17 cm lang (van snavelpunt tot staartpunt) en leven in grote, luidruchtige groepen in oostelijke

Opening van Weverkopje! Op dinsdag 19 juli was het dan zo ver. De eerste wevervogels werden in hun nieuwe binnenverblijf losgelaten. In het begin van het jaar, toen duidelijk was dat het nieuwe verblijf gebouwd zou worden, zijn 11 vogels apart van de groep gezet zodat ze niet gingen broeden. Deze vogels zijn dus de eerste bewoners van het weverkopje geworden. Als het broedseizoen is afgelopen, verhuizen ook de andere vogels naar het nieuwe verblijf. Dan zal ook het grote ‘speelwevernest’ meeverhuizen. De openingshandeling werd door een tweetal familieleden verricht door het onthullen van het tijdelijke sponsorbordje. Maar niet nadat de directeur van Diergaarde Blijdorp, Marc Damen, de giftgevers bedankt had. Maar ook de technische en botanische dienst én de verzorgers werden in het zonnetje gezet voor hun geweldige inzet om de opening mogelijk te maken, ondanks het zeer slechte weer in de week voorafgaand aan de opening. In de gietende regen werd bijvoorbeeld het groene dak van het binnenverblijf aangelegd en ingeplant! Na deze mooie woorden konden de aanwezigen een kijkje nemen in het binnenverblijf, voordat de vogels los werden gelaten. Het weer was iedereen deze dag gunstig gezind en onder het genot van een hapje en drankje gaven de Diergaarde medewerkers uitleg over het verblijf, hoe het gebouwd was en natuurlijk de dieren die er gaan wonen. De wevers hebben de eerste dagen goed doorstaan, de mest is goed en ze lijken het prima naar hun zin te hebben!

Mede-bewoners De wevers delen hun nieuwe verblijf met twee andere Afrikaanse diersoorten: Kaapse Grondeekhoorns Blijdorp heeft inmiddels zes (2.4) Kaapse grondeekhoorns. Door de dierentuinen van Praag en Magdeburg is een grote groep geïmporteerd om een fokprogramma mee op te zetten in Europa. Ook de Diergaarde is benaderd om hieraan mee te doen. Inmiddels zijn de grondeekhoorns uit quarantaine en lopen rond te hobbelen in het verblijf. Omdat grondeekhoorns echte gravers zijn, zijn er uiteraard speciale aanpassingen aan het verblijf gedaan. Binnen bestaat de bodem uit een dikke laag zand, waar ze naar hartelust tunnels kunnen graven. Om te voorkomen dat de verzorgers bij het schoonmaken in de tunnels zakken, zijn stapstenen neergelegd. In de volière zijn maatregelen genomen om te voorkomen dat de dieren zich een weg naar buiten graven! Gekuifde parelhoenders Het stelletje in Blijdorp is 1 jaar oud en afkomstig uit Avifauna. Deze soort leeft in beboste savannes in grote delen van Afrika. Parelhoenders zijn grappige vogels, die in grote groepen met name op de grond fourageren. Bij gevaar fladderen ze een boom in. Ze zijn heel luidruchtig en maken nogal vreemde, klokkende geluiden. Hopelijk laten ze die ook in de Diergaarde horen. Overdag kunt u ze zien in de volière. Maar als ze vanwege de weersomstandigheden binnen moeten blijven, zijn ze helaas niet te zien omdat ze een apart binnenverblijf hebben. Als er een sponsor gevonden is (wie weet er nog één?), dan krijgen ook de stokstaartjes een buitenverblijf, dat grenst aan het Weverkopje. Met de opening van het Weverkopje is er weer een fraaie stukje Afrika gerealiseerd in de Diergaarde! En dit seizoen kunt u de wevertjes zelfs op 2 locaties bewonderen. Is dat niet bijzonder? 17 | Vriendennieuws

3 | 2011

BOUWSTENEN VOOR DE STOKSTAARTJES De nieuwsberichten over de subsidiestop voor Blijdorp zullen u niet ontgaan zijn. En dat Blijdorp geld nodig heeft om te kunnen investeren in de diergaarde is natuurlijk ook geen nieuws. Om aan voldoende middelen te komen zijn er verschillende projecten bedacht. Een van deze projecten heet ‘bouwstenen’. De bouwstenen zijn giften die door mensen aan de diergaarde gedaan worden. Met deze bouwstenen kunnen nieuwe verblijven gerealiseerd worden. Het eerste nieuwe verblijf dat op de rol staat, zodra er genoeg bouwstenen zijn, is dat van de stokstaartjes! om te kunnen eten en aan te sterken. Als zij voldoende eet, heeft ze voldoende melk om aan haar jongen te geven. Dit is alleen de eerste drie maanden nodig, want de jongen zullen snel groeien en na een half jaar staan ze al helemaal op eigen benen. Terwijl moeder het hol verlaat, houden andere stokstaartjes de wacht bij de kleintjes. Na een uur kunnen de baby-stokstaartjes zelf lopen.

Tekst: Trix Vermeulen

Voor mij, en ik denk voor velen, zijn de stokstaartjes een van die bewoners van de dierentuin die je simpelweg bij elk bezoek even moet zien. Hun beweeglijkheid maakt vrolijk, het zonnebaden laat je realiseren hoe gezond een uurtje niks doen in de zon is en hun omgang met elkaar brengt positiviteit. Genoeg te beleven dus! Het leven van een stokstaartje begint na een draagtijd van elf weken in moeders buik. Bij de geboorte heeft een stokstaartje vaak al het gezelschap van één tot vier broertjes en/of zusjes. De jongen zijn geboren in de kraamkamer. Voordat de stokstaartjesfamilie hier hun intrede deed, woonden er een stel grondeekhoorns. Moeder verlaat de kraamkamer 18 | Vriendennieuws 3 | 2011

Na een week of drie is het tijd om de rest van de verblijven te verkennen en een kijkje buiten te nemen. Tijdens dit avontuur worden de jongen begeleid door een oudere groepsgenoot, een oppas als het ware. Via een gang komen de stokstaartjes langs verschillende slaapkamers, andere kraamkamers en ook toiletten. In het toilet is een mestkever bezig het schoon te maken. Hij rolt de uitwerpselen van de stokstaartjes naar buiten en legt er zijn eitjes in. Als deze uitkomen, hebben de stokstaartjes weer een nieuwe schoonmaakploeg. De jonge stokstaartjes hebben al gehoord dat ze de mestkevers niet mogen eten, want ze zijn erg giftig. Wat ze wel mogen eten zijn slakken, insecten en spinnen. Als het lukt, is een klein knaagdier ook goed voedsel, net als vogels en hun eieren. Maar ook giftige dieren als slangen en schorpioenen staan op het menu. Stokstaartjes zijn immuun voor het gif van schorpioenen. Wel is het noodzakelijk om met de staart van de schorpioen te beginnen, anders zou je nog in je neus gebeten worden! Als afwisseling eet een stokstaartje ook wortels en knollen. Ook al zijn stokstaartjes erg sociaal, als het op eten aankomt is daar weinig meer van te merken. Een gevangen prooi wordt meestal alleen en op afstand van de groep gegeten. Hij zal ook niet zomaar afstand doen van zijn prooi. Als er geïnteresseerden naderen, zet hij het luid grommend op een lopen. Gelukkig wordt er voor zwakkere en jonge dieren wel een

uitzondering gemaakt. De jongen kunnen nu dus rustig eten, maar over een paar weken zal het anders zijn. Een van hen krijgt dan een stuk vlees van een oudere groepsgenoot, opdat de andere jongen het proberen af te pakken. Zo leren ze zelf te jagen en hun vangst te beschermen. Na het eten laat de oppas zien hoe ze hun gebit moeten verzorgen. De lange nagels aan hun voorpoten zijn geweldige tandenstokers! Buiten het hol gekomen zien de jongen wat meer van hun omgeving, het is maar een droge en dorre vlakte! Ze zullen zelf niet weten dat ze rondwandelen in het zuiden van Afrika. Ze zien nu wel andere leden van hun familie. Iets verderop staat een van de familieleden stokstijf op een steen. Hij houdt de wacht. Hij beziet de omgeving nauwlettend en bij het minste gevaar zal hij de andere stokstaartjes direct waarschuwen. De wachter legt uit: “Juist op deze open vlakte kan ik goed zien wanneer er gevaar dreigt. Er zijn nauwelijks planten en bomen, dus ik hoef me geen zorgen te maken om rovers die zich daar kunnen schuilhouden. Mocht er gevaar dreigen, dan laat ik dat horen. Als ik fluit, betekent het dat je moet oppassen, maar als ik een blaffend geluid maak, dan moet je maken dat je wegkomt, rennen voor je leven!” Hij vertelt ook dat je vogels kan herkennen aan hun manier van vliegen. Het is heel belangrijk om een arend snel te herkennen, want dat is vijand nummer één. De vogel die ze nu in de lucht zien is een gier en dat is geen direct gevaar. Als er wel gevaar is, beginnen alle stokstaartjes driftig te graven. Ze creëren zo een stofwolk die het roofdier hopelijk op de vlucht doet slaan. Als de aanvaller blijft volhouden, proberen ze hem aan te vallen, waarbij ze spugen en bijten. Een stokstaartje blijft terugvechten. Ook als ze echt dreigen te verliezen en op hun rug liggen, laten ze hun tanden zien en halen flink uit met hun klauwen. Zich zomaar gewonnen geven doen ze niet. Voor nu hebben de jongen genoeg geleerd en is het tijd om te relaxen en spelen in de zon. Dat is iets wat alle stokstaartjes graag doen! Het is ook nodig om de lichaamstemperatuur te reguleren. Door met hun buik in de zon te zitten, warmen ze zichzelf op en op hete dagen is het

heerlijk om verkoeling te vinden door met de buik plat op de vloer in het hol te liggen. Tijdens het slapen schermen ze hun buik af om warmteverlies tegen te gaan. Ze slapen ook graag in de vorm van een toren: een stokstaart of vijf op elkaar, de één dwars op de ander. Elke groep heeft zijn eigen slaapritme met uren waarop de dieren wakker zijn. Het is nu bedtijd voor de jonge stokstaartjes. Het is ze vandaag duidelijk geworden dat ze nog veel kunnen leren en dat ze later van alles kunnen worden: een oppas voor de jongen, een schildwacht die waakt over de groep of zelfs alfaman of –vrouw, dan heb je de leiding over de hele groep en kan je zelf jongen krijgen. Genoeg om over te dromen!

Terug naar Rotterdam Als een groep stokstaartjes goed functioneert, is de verzorging ervan niet zo moeilijk. Sociale spanning binnen een groep is wat het houden van stokstaartjes problematisch kan maken. De stokstaartjes vechten dan flink met elkaar om hun territorium te beschermen. De problemen beginnen meestal als de jongen geslachtsrijp zijn. In de natuur zouden de vrouwtjes dan de groep verlaten, terwijl de mannetjes een functie krijgen binnen de groep. De verzorgers kunnen het verblijf makkelijk betreden, maar zouden zeker gebeten worden als ze de dieren probeerden aan te raken. Hoe schattig de stokstaartjes er ook uitzien, het blijven kleine roofdieren. In Blijdorp ontbreken de mestkevers in het verblijf, dus de schoonmaak is ook een taak van de verzorgers. ’s Ochtends worden de stokstaartjes gevoerd. Ze krijgen een paar kattenbrokjes. Dol zijn ze op deze brokjes! De dieren komen meteen tevoorschijn en de verzorger kan tellen of alle dieren aanwezig zijn. Verder krijgen ze kip, konijn, kuikens, krekels en ei te eten. In het verblijf worden meelwormen gestrooid als verrijkingsvoedsel. Hoe meer de dieren te doen hebben, hoe kleiner de kans op spanning in de groep. De meelwormen vallen op verschillende tijden en op verschillende plekken in het verblijf, dus de stokstaartjes moeten steeds opnieuw de weg naar hun voedsel vinden.

Stokstaartje

<

De stokstaartjes in Blijdorp dromen misschien wel van een nieuw verblijf. Eerst woonden ze vlakbij de oude ingang waar ze een binnen- en buitenverblijf hadden. Dit verblijf moest afgebroken worden vanwege renovatiewerkzaamheden. De stokstaartjes verhuisden naar de Krokodillenrivier, waar ze het verblijf delen met een familie stekelvarkens. Dit verblijf is echter alleen een binnenverblijf. Hopelijk zijn er snel voldoende bouwstenen, zodat het nieuwe verblijf snel een feit is. En dan weer heerlijk zonnebaden!

< foto: Aart Pijl foto: Peter van Norde foto: Ton van Buren

Bronnen: Website Blijdorp en wikipedia

19 | Vriendennieuws

3 | 2011

V

R

I

E

N

D

E

N

Tekst & foto’s: Peter Biesta

Najaarsexcursie

OP BEZOEK BIJ DE OLIFANTEN IN HET RIJK DER REUZEN... We gaan naar Dierenpark Amersfoort Op zaterdag 8 oktober 2011 organiseert de Vereniging Vrienden van Blijdorp de najaarsexcursie naar Dierenpark Amersfoort. U kunt hier weer aan deelnemen. Dierenpark Amersfoort Nog geen 25 jaar geleden de minste ‘grote’dierentuin van Nederland. Nu geklommen, volgens de roemruchte lijst van Anthony Sheridan, tot de beste 80 dierentuinen van Europa! Het wonder van Amersfoort. Het park werd in 1948 opgericht en had het eerste jaar 5000 bezoekers. Nu zijn dat er meer dan 700.000! Na de bouw van de Ark (1988) kan het jaar 2000 met de opening van de ‘Stad der Oudheid’ een grote mijlpaal genoemd worden in de Amersfoortse geschiedenis. En Amersfoort ging door! Eerst met het ‘Dinobos’ en vorig jaar met een juweel van een olifantenverblijf het ‘Rijk der Reuzen’. 20 | Vriendennieuws

3 | 2011

Naast deze grote projecten zijn er nog tal van kleine juweeltjes te vinden zoals het Indische neushoornperk en de Japanse tuin. Deze zomer wordt nog boven ‘de Nacht’ het nieuwe ‘Honderdduizend Dierenhuis’ geopend voor al het kleins. Kortom een zeer complete dierentuin in een mooie bosrijke omgeving met een unieke uitstraling. Hoogteverschil is er nauwelijks. Bent u iets minder goed ter been? In Amersfoort geen probleem! Wel met een kanttekening voor het ‘Dinobos’ en ‘de Nacht’ vanwege de ondergrond. Hoogtepunten in Dierenpark Amersfoort: • ‘Stad der oudheid’ Een haast Bijbels themagebied met paleizen en ruïnes bewoond door dieren voornamelijk uit het Midden-Oosten.

• ‘De Nacht’ In de vroegere ‘Ark van Amersfoort’ is op de begane grond een apart nachtdierenhuis ontstaan. Bijzonder, omdat vele nachtdieren zonder (glas)afscheidingen vanaf loopbruggen te spotten zijn. • ‘Het Rijk der Reuzen’ Een bijzonder innovatief olifantenverblijf! Met een relatief klein budget is met een inrichting van bijna alleen maar natuurlijke materialen (tonnen zand en 325 eikenstammen) de op twee na grootste olifantenhal van Europa verrezen. Dierenpark Amersfoort biedt de Vrienden van Blijdorp een mooi programma aan. Wij worden om 10.15 uur ontvangen in het restaurant ‘De Boerderij’ met koffie/thee en een gebakje om 11.00 gevolgd door een rondleiding. Mede door de welwillende medewerking van Dierenpark Amersfoort is deze dagtocht dan ook aantrekkelijk geprijsd. De volgende punten zijn voor u van belang Minimaal 35 deelnemers. Maximaal aantal deelnemers is 55-70-80 afhankelijk van het aantal deelnemers en de in te zetten bus. Besteld is een 58-persoons (verlengde)bus. Bij beduidend meer deelnemers wordt er met één grotere bus gereden.

Rectificatie: De foto van de rotstuin op pagina 11 van Vriendennieuws 2011-2 was van Rob Doolaard en niet van Koos van Leeuwen. Onze excuses.

Er wordt, gezien de afstand, onderweg niet gestopt. Vertrek: 9.00 uur vanaf het metrostation Capelsebrug op de grens van Rotterdam en Capelle a/d IJssel. Hier stoppen de metrolijnen A, B en C. Aankomsttijd in Amersfoort ca. 10.15 uur. Vertrek uit Amersfoort om 17.00 uur. Geplande aankomsttijd in Rotterdam ca. 18.15 uur. Kosten voor leden bedragen: € 27,50. Niet leden betalen € 30 In de reissom zijn inbegrepen: • De busreis Rotterdam – Amersfoort v.v.; • Toegang tot de dierentuin; • Fooi voor de chauffeur; • Ontvangst met een woord van welkom en met koffie/thee en gebak; • Een rondleiding. Aanmelden voor deze reis Het verschuldigde bedrag dient u over te maken naar ING rekening 20.71.059 t.n.v. Vereniging Vrienden van Blijdorp, Dijkstraat 7B, 2675 AT Honselersdijk onder vermelding van ‘Amersfoort’ + uw telefoonnummer en voor leden het lidmaatschapsnummer. De overschrijvingen dienen uiterlijk 1 oktober 2011 te zijn ontvangen. Uw overschrijving is uw bewijs van deelname. U ontvangt geen verdere bescheiden of mededelingen, tenzij de bus vol is. Hiervan krijgt u dan zo snel mogelijk bericht en het volledige bedrag wordt teruggestort. Het is niet mogelijk het betaalde bedrag te restitueren voor afmeldingen die na 1 oktober worden ontvangen. Eventuele restituties vinden plaats onder inhouding van € 2,50 administratiekosten.

Ontvang een cadeaubon van 5 euro voor de Vriendenwinkel in Blijdorp als u zorgt voor een nieuw lid van onze vereniging.

Vrienden

Bedankt Bedankt voor het aan- voor uw hulp Blijdorp melden van een nieuw mooier te maken!! lid van de Vereniging Vrienden van Blijdorp.

nog

Bedankt voor uw hulp Blijdorp nog mooier te maken!

www.vriendenvanblijdorp.nl

U kunt deze bon besteden bij de Vriendenwinkel in Diergaarde Blijdorp.

Cadeaubon € 5,- (vijf euro) uitgegeven aan inschrijfnummer

Geldig tot 1 jaar na uitgifte. Niet inwisselbaar voor geld.

naam plaats datum

21 | Vriendennieuws

3 | 2011

Lijn 13 Eten...

Voor wie het nog niet wist, ik ben 54 jaar en weeg bij een lengte van 186 cm rond de 87 kilo. Eigenlijk ben ik hier best tevreden over. Ik eet redelijk veel, maar merk wel dat ik hier niet meer ongestraft mee door kan gaan. Dat heet geloof ik bewustwording. Dat er meer vetafzetting rond mijn middel komt, daar kan ik mee leven. Ik heb me voorgenomen pas drastische maatregelen te nemen als ik niet meer kan zien waar mijn hemd in mijn broek verdwijnt. De laatste tijd heb je regelmatig op TV van die programma’s over sensationele eetstoornissen zoals obesitas. Meestal gepresenteerd door weggepromoveerde presentatoren of aanstormende mediatalentjes met een vermoedelijk groot empathisch vermogen. Het heeft een hoog ‘gut o gut’ of ’t is toch wat’ gehalte. Over de kijker zegt het natuurlijk ook wat. Leedvermaak en kijkcijfers gaan vaak hand in hand. Aan het eind van de uitzending zijn de betrokkenen steevast afgevallen, gelukkig, fitter dan ooit en zullen nooit meer worden zoals ze waren. Hebben dieren nooit gewichtsproblemen? Als ze ziek zijn toch weleens? Wat zeg ik, je hebt ook te dikke honden of katten en af en toe een te dikke cavia, konijn of paard. Maar als je te dikke dieren ziet dan hebben doorgaans de mensen zich ermee bemoeid. Ik vind het wel knap hoe dieren voorgeprogammeerd zijn. Een dier eet zoveel het nodig heeft om opnieuw te kunnen eten of eten te zoeken en zich voort te planten. Dieren doen niet aan emotie-eten, “boehoe mijn verkering is uit en nu eet ik een zak chips en een bak ijs leeg” of “ik heb geen promotie gemaakt en nu ga ik een pizza, twee burgers en een liter cola wegwerken.” Nee dieren zijn simpel. Een volgevreten wolf rent niet achter een trojka aan, een hert zoekt geen boom om ’s avonds de schors te kunnen snacken! Op dit moment zit ik in het zonnetje op het terras van de Lepelaar. Draconische maatregelen lijken me gezien mijn gewicht voor mezelf nog niet nodig. Op tafel staat een espresso en een lekkere donut. Rechts van me bevind zich het nieuwe wasberenverblijf. In dit verblijf zitten elf wasberen die in hun vorige verblijf, de inmiddels gesloopte kattenrotonde, al een pittig dieet hebben opgelegd gekregen. Het zijn dieren die door particulieren in te kleine ruimten zijn gehouden. Via Stichting AAP zijn ze bij Blijdorp terecht gekomen. Wasberen zijn geweldige dieren die zich in onze gecultiveerde wereld uitstekend staande kunnen houden. Zelfs als deze dieren in Noord-Amerika of Canada uit de vuilnisbakken eten, wat ze doen, worden ze nog niet zo dik! Inmiddels zijn ze hier lekker afgeslankt, en stukken fitter. Wasberen krijgen hier geen depressie van. Het mooie van een dier is dat het leeft in het vandaag met wat het heeft, niet in het verleden met wat het had. Daar kunnen wij een voorbeeld aan nemen. En nu drink ik mijn espresso en eet ik mijn donut, kijk naar rechts naar de wasberen en geniet.

22 | Vriendennieuws

3 | 2011

M

U

T

A

T

I

E

S

TWEEDE KWARTAAL 2011

In deze rubriek vindt u een selectie uit de mutatielijst van de Diergaarde. Er kan tussentijds het een en ander zijn veranderd. Ook kunnen dieren zich (niet zichtbaar voor publiek) achter de schermen bevinden. Waar bekend wordt aangegeven of het een mannetje (het eerste cijfer) of een vrouwtje (het tweede cijfer) betreft, of dat het geslacht nog niet bekend is (het derde cijfer). Voorbeeld: 1.1.0 Leeuw = Twee leeuwen, één mannetje en één vrouwtje.

Geboren Geboren 4 apr/0.0.1 Rüppell’s gier, 23 apr en 14 mei/0.0.6 Visaya wrattenzwijn, 25 apr/0.0.1 gevlekte hyena, 5 mei/1.0.0 Addax, 6 mei/0.1.0 Kirk’s dikdik, 16 mei/01.0.0 giraf, 16,19 en 31 mei/0.0.4 Kroeskoppelikaan, 20 mei/1.0.0 bizon, 29 mei/0.1.0 Chapmann zebra, 3 jun/1.0.0 Mhorr gazelle, 7 jun/1.0.0 okapi, 9 jun/0.1.0 vicuna, 11 en 24 jun/1.1.0 Californische zeeleeuw. Gestorven Gestorven 2 apr/1.0.0 wrattenzwijn (plm 16 jaar), 7 apr/1.0.0 Sumatraanse tijger (Hermes, ruim 16 jaar), 26 apr/0.1.0 Gillen’s varaan (ruim 13 jaar),27 mei/0.1.0 Raaf (ruim 6 jaar), 30 mei/1.0.0 papegaaiduiker (ruim 5 jaar), 9 jun/1.0.0 Himalaja-glansfazant (ruim 11 jaar), 24 jun/0.1.0 dwergkaaiman (plm 29 jaar). Gearriveerd Gearriveerd 20 apr/1.0.0 Maleise tapir (uit Praag), 20 apr/1.0.0 grietjebie (uit Pilzen), 3 mei/0.1.0

Raaf (uit Kerkrade), 11 mei/1.1.0 kolonisten agame (uit Amsterdam), 2 jun/2.4 Kaapse grondeekhoorn (uit Magdeburg), 28 jun/1.0.0 vijfstreepskink (uit Antwerpen). Verzonden Verzonden 19 apr/1.1.0 geelkeel gaailijster (naar Lyon), 21 apr/0.1.0 gekroonde kievit (naar Pilzen), 21 apr/1.0.0 grietjebie (naar Pilzen), 21 apr/1.0.0 toco toekan (naar Rhenen), 3 mei/1.1.0 groene oropendola (naar Kerkrade), 9 mei/1.0.0 Chapmann zebra (naar Krakow), 12 mei/ 5.0.0 moeraswallabie (naar Planckendael), 2 jun/1.1.0 groene boomhop (naar Amsterdam), 2 jun/2.0.0 Molonettispreeuw (naar Amsterdam), 18 jun/1.0.0 Mhorr gazelle (naar Boedapest), 23 jun/0.1.0 Mhorr gazelle (naar Barcelona), 23 jun/2.1.0 Molonettispreeuw (naar Arnhem), 23 jun/1.0.0 penseeloorzwijn (naar Madrid), 23 jun/1.0.0 penseeloorzwijn (naar Valencia), 27 jun/1.0.0 Mhorr gazelle (naar Montpellier), 27 jun/1.2.0 Braziliaanse rode tangara (naar Montpellier), 28 jun/1.0.0 colobus aap (naar Antwerpen).

Mhorrgazelle - foto: Peter van Norde

Jonge okapi - foto: Rob Doolaard

Jonge zeeleeuwen - foto: Peter van Norde

23 | Vriendennieuws

3 | 2011

c

o

l

o

f

o

n

33e jaargang, nummer 3, oplage: 6500

Denkt u na over een periodieke schenking aan onze vereniging?

Vereniging Vrienden van Blijdorp Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Vriendennieuws is een uitgave van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar.

Kijk op www.schenkservice.nl en zoek op Vrienden van Blijdorp Alvast hartelijk dank!

a

g

e

n

d

Secretariaat: Koos van Leeuwen, Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Email: [email protected] ING Bank nr: 13 57 803 IBAN/SEPA nummer: NL39INGB 0001 3578 03 BIC nummer: INGBNL2A

a

Zaterdag 8 oktober 2011: Vriendenreis naar Dierenpark Amersfoort (zie blz. 20)

Reizen: Peter Biesta, Dijkstraat 7-B, 2675 AT Honselersdijk Telefoon: 06-48808538 Email: [email protected]

Zondag 13 november 2011: 11.00-12.30 uur. Winterlezing Stefan Timmermans over het nieuwe wasberenverblijf.

NIEUWS PER E-MAIL

Zondag 11 december 2011: 11.00-12.30 uur. Winterlezing Rob Doolaard over het fotograferen van (dierentuin-)dieren.

Ons secretariaat probeert de leden zo goed mogelijk op de hoogte te houden van belangrijke ontwikkelingen in Blijdorp of binnen onze Vereniging. Dat kan om kosten- technische redenen helaas alleen per email. Heeft u email en wilt u door ons op de hoogte worden gehouden van de laatste ontwikkelingen? Geef uw emailadres dan door aan [email protected]

Zondag 8 januari 2012: 11.00-12.30 uur. Nieuwjaarslezing Blijdorpdirecteur Marc Damen: Blijdorp in het voorbije en komende jaar. De lezingen worden gehouden in het Eauditorium in het Oceanium. Vrienden hebben op de genoemde data gratis toegang tot de Diergaarde tot aanvang van de bijeenkomst en op vertoon van hun lidmaatschapskaart voor het betreffende jaar. Er is niet meer dan één introducé per lid toegestaan. U kunt in het Eauditorium uitrijkaarten kopen.

Voor onze administratie is het erg handig wanneer u ook even lidnummer, naam en adres vermeldt, dan kunnen we uw gegevens correct opslaan.

NB. De zaal gaat al om 9.30 uur open. U heeft dan alle tijd om onder het genot van een kopje koffie of een andere versnapering bij te praten met collega-leden of te kijken of Koos van Leeuwen iets interessants voor u heeft op zijn curiosa-kraam. a

d

r

e

s

B

l

i

j

d

o

De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel: “Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen van Diergaarde Blijdorp”. De jaarlijkse minimale contributie bedraagt € 41,-, waarvoor de leden 4 keer per jaar het verenigingsorgaan Vriendennieuws ontvangen, alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam. Bovendien worden de leden in staat gesteld deel te nemen aan diverse activiteiten, die speciaal voor hen georganiseerd worden, zoals excursies en lezingen.

r

Promotieteam: Marianne Nichting, Email: [email protected] Redactie-adres Vriendennieuws: Marcel Kreuger, hoofdredacteur Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdam Email: [email protected]

TWITTER @BLIJDORPVRIEND Redactie-medewerkers: Jan Breedijk, Monique van Leeuwen-Maat, Angeline Peters, Alex Schouten, Gerda Nijssen Theo van de Velde, Trix Vermeulen Vormgeving en druk: Argus, Rotterdam Vrienden van Blijdorp op Internet: Website: http://www.vriendenvanblijdorp.nl Samenstelling Verenigingsbestuur: Voorzitter Marcel Kreuger Secretaris Koos van Leeuwen Tweede secretaris Sylvia Visser-Noordijk Penningmeester / Vice-voorzitter Arie Bos Leden Peter Biesta - Reizen Marianne Nichting - Promotieteam Bart Noordegraaf - Ext. comm. / PR ISSN: 1568-3400

p

Diergaarde Blijdorp, Abraham van Stolkweg, Rotterdam Bezoekersinformatie: 010 - 443 14 95 Postadres: Postbus 532, 3000 AM Rotterdam Openingstijden: Het gehele jaar, iedere dag geopend! Wintertijd: 09.00 tot 17.00 uur. Zomertijd: 09.00 tot 18.00 uur

Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigen de mening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs die van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of te weigeren. Toegezonden foto’s kunnen met vermelding van de naam van de fotograaf rechtenvrij gebruikt worden ten behoeve van activiteiten zonder winstoogmerk van de Vereniging Vrienden van Blijdorp. Tenzij schriftelijk anders wordt aangegeven worden toegezonden foto’s opgenomen in het fotoarchief van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en aldus niet geretourneerd.