Resource 0720 1, 3, 8-11
07-02-2007
16:31
Pagina 1
Eurocommissaris wil het landbouwbeleid in Brussel houden Pag. 4
WEEKBLAD VOOR WAGENINGEN UR/
Longloze salamanders hebben de snelste tong op aarde
Onderzoek in Siberië ‘Bij min tien op een open wc’ Pag. 10
Pag. 7
1E JAARGANG/ 8 FEBRUARI 2007
RESOURCE
#20
Pag. 8
KUNSTBLADEREN GAAN DE WERELD REDDEN
Resource colofon
31-01-2007
17:20
Pagina 2
2
COLOFON Resource, Weekblad voor Wageningen Universiteit en Researchcentrum, is een onafhankelijk weekblad voor personeel en studenten van Wageningen UR en wordt uitgegeven door Cereales Uitgeverij; ISSN 1389-7756. Redactieadres/ Binnenhaven 1, 6709 PD Wageningen, Postbus 357, 6700 AJ Wageningen, tel. 0317 466666, fax 0317 466667, e-mail
[email protected]; secretariaat Linda Glasmacher en Sandra van den Brink-Vermeulen. Geopend van 8.30 tot 12.30 uur. Redactie/ Korné Versluis (hoofdredacteur, algemeen nieuws), telefoon 0317 466680, e-mail
[email protected]; Lieke de Kwant (eindredactie), telefoon 0317 466685, e-mail
[email protected]; Yvonne de Hilster (eindredactie, studenten), telefoon 0317 466687, e-mail
[email protected]; Gert van Maanen (landbouw, plant, dier), telefoon 0317 466684, e-mail
[email protected]; Sara van Otterloo (eindredactie international pages), telefoon 0317 466691, e-mail
[email protected]; Win Bras (Van Hall Larenstein), telefoon 0317 466669, e-mail
[email protected]; Teun Hofmeijer (algemeen nieuws), telefoon 0317 466690, e-mail
[email protected]; Laurien Holtjer (studenten), telefoon 0317 466689, e-mail
[email protected]; Willem Koert (voeding, biotechnologie), telefoon 0317 466681, e-mail
[email protected]; Koen Moons (Van Hall Larenstein), telefoon 0317 466669, e-mail
[email protected]; Henrik Schmale (international pages), telefoon 0317 466666, e-mail
[email protected]; Albert Sikkema (Van Hall Larenstein), telefoon 0317 466669, e-mail
[email protected]; Joris Tielens (economie, buitenland), telefoon 0317 466688, e-mail
[email protected]; Martin Woestenburg (groene ruimte), telefoon 0317 466682, e-mail
[email protected]. Landelijk nieuws: Hoger Onderwijs Persbureau (HOP). Foto's/ Guy Ackermans, Bart de Gouw, Martijn Weterings, BvB, Rita van Biesbergen, Ruben Smit, Hoge Noorden, Jurjen Bersee Illustraties/ Henk van Ruitenbeek, Guido de Groot Vormgeving/ Hans Weggen, telefoon 0317 466686, e-mail
[email protected]. Basisvormgeving/ Office for Design, Loek Kemming Druk/ Dijkman Offset BV Directeur Cereales/ Henk Prevaes Abonnementen/ Studenten van Wageningen Universiteit en personeel van Wageningen UR krijgen Resource gratis; anderen kunnen zich abonneren voor E52,50, buitenland E122,50 per jaar. Inlichtingen: telefoon 0317 466666. Advertenties intern/ Onderdelen van Wageningen UR kunnen tegen speciaal tarief adverteren in Resource. Informatie bij het secretariaat. Kleintjes is de rubriek voor niet-commerciële advertenties. Kosten E5 (studenten en medewerkers E3,50) per 30 woorden. Advertenties extern/ Van Vliet, bureau voor media-advies, Passage 13, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort, telefoon 023 5714745. Serviceberichten/ Beknopte, zakelijke mededelingen van eenheden van Wageningen UR aan studenten en personeel kunnen gratis in Resource worden geplaatst. Inlichtingen: 0317 466666.
Resource 0720 1, 3, 8-11
07-02-2007
16:31
Pagina 3
3
RESOURCE WEEKBLAD VOOR WAGENINGEN UR/
#20
1E JAARGANG/ 8 FEBRUARI 2007
KOERT
BOVEN HET MAAIVELD Pag. 12 De Veetelers halen het Guiness recordboek met de langste bierestafette
MEER-MEER-MEER ‘Weet je wat ik denk, als ik voor zo’n zaal met ontevreden GV’ers sta?’, vraagt Aalt Dijkhuizen, terwijl hij zijn glas aan zijn mond brengt. ‘Weet je wat ik dan denk, Tijs? Jullie kunnen allemaal m’n rug op. Dat denk ik dan.’ ‘Zachtjes, Aalt’, maant Tijs Breukink. ‘Je weet nooit wie er meeluistert.’ Breukink werpt een blik om zich heen. Het dranklokaal tegenover de dorpsbioscoop begint vol te lopen. ‘Het gaat goed met ons, Tijs. Er komen meer studenten. Het nieuwe kabinet wil meer geld voor onderwijs, meer geld voor het milieu, meer geld voor de strijd tegen osebitas. Meer-meer-meer. Het kan niet op.’ ‘Stap maar over op fris’, adviseert Breukink. ‘Maar weet je hoe die verrotte Gemene Vergaderaars reageren als ik dat vertel?’, vraagt Dijkhuizen. ‘Nou?’ Breukink zucht. ‘Geen flauw idee’, zegt hij. ‘Ze geloven me niet’, zegt Dijkhuizen bitter, terwijl hij met een lodderig oog in zijn halflege glas tuurt. ‘Ik heb ze vroeger zoveel kletskoek verteld dat ze me nu niet meer geloven.’ ‘Kan ik me ook wel een beetje voorstellen’, bekent Breukink. ‘Toen je er zeshonderd DLO’ers uitjaste noemde je dat ‘een versterking van het onderzoek’. Toen de studentenaanmeldingen een laagterecord bereikten, toeterde je dat we twee studenten van Djibouti hadden gekregen. En toen je A&F…’ ‘Natuurlijk lieg ik’, zegt Dijkhuizen. ‘Daar ben ik een manager voor.’ ‘En toen je A&F…’ ‘Ik ben eenzaam, Tijs’, zegt Dijkhuizen, en legt zijn hand op Breukinks schouder. ‘Weet je wat ik nog meer dacht, toen ik voor de Gemene Vergaderaars stond?’ Verschrikt schudt Breukink zijn hoofd. ‘Ik heb in heel WUR maar één echte vriend, Tijs. Maar eentje. En dat…’ Breukink haalt het glas uit Dijkhuizens handen. ‘Tijd voor koffie’, zegt Breukink. Willem Koert
‘Boerendochter Gerda Verburg staat klaar voor landbouw’ NIEUW KABINET
Pag. 14 ‘Ik vind het gevaarlijk als iedereen zich maar onderzoeker noemt’
Page 20 Infected by the travel bug
Pag. 23 ‘Wageningen UR produceert groene stroom, maar gebruikt zelf grijze.’
Nu het regeerakkoord af is, kan het grote gokken beginnen. Wie worden de ministers? Alle kranten publiceren lijstjes met kandidaten. Afgaande op de welingelichte bronnen is het landbouwministerie een gelopen race. CDA’er Gerda Verburg staat op de meeste lijstjes op één. Veerman heeft al laten weten dat hij vind dat het departement weer naar het CDA moet, en dat zijn opvolger een vrouw wordt. Wellicht had hij Verburg al in gedachten. Het ANP en het NRC Handelsblad noemen haar in ieder geval als enige kandidaat. ‘Boerendochter Gerda Verburg (CDA) staat volgens de geruchten klaar om landbouw te doen’, meldde het persbureau dinsdag. Ook bij andere insiders is Verburg favoriet, maar zij houden een slag om de arm. Trouw: ‘Vice-fractievoorzitter Gerda Verburg komt zeker in het kabinet, als minister (LNV) of als staatssecretaris (VWS). Voor landbouw circuleert ook de naam van de huidige milieustaatssecretaris, Pieter van Geel.’ Ook de NOS houdt het bij die twee namen. ‘In het verkeer- en milieucluster zit ook nog landbouw, en daar worden de CDA-vice-fractievoorzitter Gerda Verburg of staatssecretaris Pieter van Geel voor genoemd. Zij komt uit een boerengezin, dus kent de materie. Hij heeft ervaring in het kabinet.’ Alleen het Agrarisch dagblad heeft heel andere verhalen gehoord. Volgens die krant wordt Agnes van Aardenne de nieuwe landbouwminister. Gerda Verburg zou staatssecretaris van onderwijs worden. Elsevier bracht vorige week al het nieuws dat Cees Veerman zijn eerste nieuwe functie al binnen heeft. Hij volgt formateur Herman Wijffels op als voorzitter van Natuurmonumenten. De benoeming is zo goed als rond, maar moet nog goedgekeurd worden door de ledenraad van die organisatie. / KV Omslagfoto Bart de Gouw
Resource 0720 4-7
07-02-2007
16:34
Pagina 4
8
4
IN ‘T NIEUWS 31 JAN. T/M 7 FEB. 2006
FISCHER BOEL: ‘LANDBOUWBELEID BLIJFT IN BRUSSEL’ De Europese Unie heeft ook na 2013 nog een stevig gemeenschappelijk landbouwbeleid. Dat valt op te maken uit de rede die Eurocommissaris Mariann Fischer Boel vorige week in Wageningen hield. De suggestie van ‘haar vriend’ minister Cees Veerman om de rollen tussen Brussel en de nationale lidstaten om te draaien, wees zij af. Hervorming van het Europese landbouwbeleid is nodig en onvermijdelijk, maar laten we uitkijken dat we het kind niet met het badwater weggooien. Dat was het overheersende geluid aan het eind van de conferentie ‘Mind the CAP’, op donderdag 1 februari in de aula van Wageningen Universiteit. Wel werd duidelijk dat een aantal instrumenten van het Europese gemeenschappelijk landbouwbeleid, zoals exportsubsidies en quota’s, het jaar 2013 – het eindjaar van het huidige Brusselse maatregelenpakket – niet zal overleven. Fischer Boel gaf al meteen een aanzet door te stellen dat ‘voor haar persoonlijk’ melkquota geen plaats meer hebben in het hervormde Europese landbouwbeleid. Veerman complimenteerde haar opzichtig voor deze proefballon: ‘Elke keer dat u de melkquota ter discussie stelt, daalt de prijs van melkquota in Nederland met ongeveer de helft. Ga vooral zo door.’ De opmerking kenmerkt de goede relatie tussen de nog maar net aangetreden Deense Eurocommissaris en de bijna afgetreden Nederlandse landbouwminister. In een bijna jolige sfeer nam Veerman zelfs de vrijheid om een in het Nederlands gestelde vraag aan Fisher Boel niet alleen te vertalen, maar ook alvast van antwoord te voorzien. Fischer Boel begon haar rede zeer compli-
N B
De zij Tw vo st de
Landbouwminister Veerman en Eurocommissaris Fischer Boel tijdens de conferentie ‘Mind the CAP’. / foto GA menteus en noemde Wageningen ‘de universiteit met een topreputatie’ en Cees Veerman een man die als een goede cocktailmaker ‘ideeën in de juiste verhoudingen weet te mengen tot goed beleid’. Fischer Boel benadrukte dat het gemeenschappelijke landbouwbeleid niet een ‘kloof is waarin geld verdwijnt’. Brussel stimuleert boeren volgens haar om op maatschappelijk geaccepteerde wijze voedsel te produceren, maar versterkt ook hun
‘traditionele en vitale rol als hoeders van het land’. Uit de rest van haar betoog bleek dat zij vooral de rol van landbouw in plattelandsontwikkeling en landschaps-, milieu- en natuurbeheer wil versterken. Veerman vergaste zijn publiek op een ingekorte versie van het essay dat hij in december als zijn Haagse testament presenteerde. Zijn visie spoorde sterk met die van Fischer Boel. Alleen zijn pleidooi om de rollen tussen de EU en nationale over-
MINOR NATUUR EN GEZONDHEID BEGINT MET ZES STUDENTEN Zes studenten van Van Hall Larenstein (VHL) in Velp en de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN) beginnen deze maand met de nieuwe minor Natuur, gezondheid en recreatie. Een half jaar lang houden ze zich bezig met wat groen kan doen voor het menselijk welzijn. Een rapport van de Gezondheidsraad over de relatie tussen natuur en gezondheid was in 2004 voor VHL aanleiding om daar iets mee te doen. Drie jaar geleden peilde de hogeschool de interesse onder studenten voor dit thema. ‘Die bleek overweldigend’, zegt opleidingsdirecteur Hans van Haeren. ‘En andere onderwijsinstellingen en organisaties waarmee we samenwerken reageerden enthousiast.’ In 2005 ging een RIGO-project (Regeling Innovatie Groen Onderwijs) van start om een curriculum rond dit thema op te zetten in het hbo en mbo. Op mbo-niveau re-
sulteerde dit vorig studiejaar in een opleiding Outdoor & Adventure op Helicon MBCS in Velp. Nu volgen VHL en HAN met de minor Natuur, gezondheid en recreatie, een keuzemodule van een half jaar. In Velp richt de hogeschool zich vooral op studenten Bos- en natuurbeheer en Tuinen landschapsinrichting, op de HAN op studenten van de opleiding Gedrag en gezondheid. ‘Voor de mensen van de HAN is de stap nog iets groter’, zegt Van Haeren. ‘De relatie tussen natuur en gezondheid is voor ons vanzelfsprekend, in de gezondheidszorg begint dat langzaam te komen.’ Veel harde bewijzen zijn er overigens nog niet voor deze relatie. ‘Maar dat is juist het mooie’, zegt Van Haeren. ‘In de minor gaan we met studenten gegevens hierover verzamelen. We hebben contacten met een universiteit in Noorwegen die hier mee bezig is en ook in Wageningen
gebeurt veel. We werken daarom ook samen in het expertisecentrum Gezondheid, landbouw en groen van Wageningen UR.’ In de minor leren studenten over de positieve werking van nabijheid van groen op de gezondheid en wat je daarmee kunt doen in de inrichting van stad en land. Verder is ‘aanjagen’ een belangrijke competentie waaraan de studenten werken. ‘Ze moeten mensen ervan kunnen overtuigen dat groen belangrijk is voor de gezondheid. Daarvoor is kennis nodig, die ze in deze minor krijgen aangereikt’, aldus Van Haeren. De belangstelling voor de minor is nog niet overweldigend, maar Van Haeren verwacht dat dat wel gaat komen. ’Zes is een mooi aantal om mee te beginnen, het is toch een soort pilot. Uiteindelijk moeten het twintig studenten worden en ik weet zeker dat die belangstelling ook gaat komen als de minor eenmaal draait.’ / KM
heden op landbouw- en plattelandsbeleid om te draaien, wees de Deense Eurocommissaris vrij resoluut af: zo’n ‘renationalisatie’ leidt volgens haar tot grote verschillen in landbouwsteun tussen lidstaten. ‘En Cees, wat zal dat betekenen voor de landbouw als bindende factor in Europa?’, aldus Fischer Boel. Het was vast geen toevallige verwijzing naar de titel van Veermans essay ‘Landbouw verbindend voor Europa’. / GvM
ALTERRAONDERZOEKER WORDT LECTOR HOGESCHOOL Wim Timmermans, teamleider Stadsregionale ontwikkeling bij Alterra, is aangesteld als lector Groene leefomgeving in steden aan hogeschool Van Hall Larenstein. Hij zal verbonden zijn aan de opleidingen Bos- en natuurbeheer en Tuin- en landschapsinrichting in Velp. Bij Alterra houdt Timmermans zich onder andere bezig met groen in en om de stad, bewonersparticipatie, stadslandbouw en -ecologie, en stedelijk water. Als lector moet hij zorgen voor de integratie van deze thema’s in het onderwijs en stimuleren dat studenten en docenten onderzoek en projecten in het werkveld doen. Timmermans begint op 1 april. Hij blijft voor de helft van de tijd in dienst van Alterra. / KM
Da de ho zo ble ho vo Br m de ko Br uit He va m af
K D
De Ko so he br
De m vre po ne re de be ha vo ni ne na m vo re
d mil-
?’, e-
r
n
er .
r d, n
eek
Resource 0720 4-7
07-02-2007
16:34
Pagina 5
8 FEBRUARI 2007
5
RESOURCE #20
‘In de minor gaan we met studenten gegevens verzamelen over de relatie tussen natuur en gezondheid’
STRUCTUREEL MEER GELD VOOR ONDERZOEK Het nieuwe kabinet wil tot 2011 in totaal 750 miljoen euro extra steken in innovatie, kennis en onderzoek. Onderwijs krijgt er de komende vier jaar 2,5 miljard euro bij. Food Valley wordt in het regeerakkoord expliciet genoemd als goed voorbeeld van innovatie. Het Fonds Economische Structuurversterking, waaruit Wageningen vorig jaar veel geld kreeg blijft bestaan, net als het innovatieplatform. Het nieuwe kabinet gaat extra investeren in onderzoek voor economische sectoren waarin Nederland ‘traditioneel een vooraanstaande plaats in-
neemt’. Eén van die sectoren is de voedingsindustrie. Hoeveel onderwijsgeld er naar hogescholen en universiteiten zal gaan, is nog onduidelijk. Vermoedelijk zal een groot deel van de extra’s opgaan aan maatregelen om het docentenberoep aantrekkelijk te houden. Ook over de besteding van de 750 miljoen euro extra voor innovatie, kennis en onderzoek is inhoudelijk nog weinig te zeggen. Gunstig voor universiteiten en onderzoeksorganisaties is in elk geval dat de investeringen van het nieuwe kabinet structureel zijn. Onder Balkenende III
moesten ze het voornamelijk van incidentele extra investeringen hebben. De budgetten groeien de komende vier jaar gelijkmatig. In 2008 krijgt innovatie, kennis en onderzoek er 75 miljoen euro bij, het jaar daarop 150 miljoen, oplopend tot structureel 300 miljoen in 2011. Onderwijs krijgt eerst 250 miljoen, daarna 500 miljoen, dan 750 miljoen, tot structureel 1 miljard in 2011. De drie regeringspartijen hadden in hun verkiezingsprogramma’s al aangekondigd dat ze extra wilden investeren in onderwijs en onderzoek. De ChristenUnie was het meest terughoudend en reserveerde
NIEUW KABINET BESLUIT OVER STUFI
NIEUWE VERKORTE HBO-OPLEIDINGEN IN LEEUWARDEN
De aanpassingen in de studiefinanciering zijn een zaak van het volgende kabinet. De Tweede Kamer maakt een uitzondering voor de wereldwijd meeneembare studiebeurs, maar neemt geen besluit over de aangekondigde rentestijging.
Hogeschool Van Hall Larenstein in Leeuwarden biedt komend schooljaar twee nieuwe deelopleidingen aan: Agrarisch ondernemerschap en Milieuhandhaving. Deze associated degrees (AD) duren twee jaar en zijn opgezet om de drempel naar het hoger onderwijs te verlagen.
Dat is het resultaat van een procedurevergadering die 1 februari werd gehouden. De verhoging van de rente op de studieschuld zorgde vorige week voor opschudding. Die bleek in januari al met een procentpunt omhoog te zijn gegaan. In september zou daar volgens demissionair staatssecretaris Bruins nog eens 0,2 procent bij komen, mede omdat de verruimde leenmogelijkheden het rijk jaarlijks 35 miljoen euro meer kosten. Een kamermeerderheid vindt dat Bruins te ver vooruit denkt en de feitelijke uitwerking aan zijn opvolger moet laten. Het is nog niet duidelijk of de Tweede Kamer van de rentestijging af wil. Volgens CDA-kamerlid Cisca Joldersma staat de gemaakte afspraak daar los van. / HOP
Eerder dit jaar startte VHL al de associated degree Melkveehouderij, waarvoor zich dertig studenten aanmeldden. Een dergelijke verkorte opleiding beslaat een deelterrein van een vierjarige bacheloropleiding en wordt afgesloten met een apart diploma. Agrarisch ondernemerschap gaat vallen onder de bachelor Bedrijfskunde en agribusiness, Milieuhandhaving hoort bij Milieukunde. De laatste opleiding wordt in samenwerking met Saxion hogescholen verzorgd. De overheid stimuleert deze onderwijsontwikkeling om jongeren die anders zouden afhaken toch een verkorte hbo-opleiding te laten volgen. Na de goedkeuring van 33 aanvragen deze week door staatsecretaris Bruins van onderwijs, loopt het aantal associated degrees inmiddels op tot 58, waarvan drie in Leeuwarden. / WB
KOBLENKO BEZET DE WERELD De Oekraïens-Nederlandse actrice Victoria Koblenko, onder meer bekend van de soapserie Goede Tijden Slechte Tijden, heeft op woensdagmorgen 7 februari de bruidssuite in Hotel De Wereld bezet. De actie – geïnspireerd op de sleep-in waarmee John Lennon in 1969 opriep tot wereldvrede – was bedoeld om de Nederlandse politici op te roepen zich in de nieuwe kabinetsperiode in te zetten voor een betere wereld. Koblenko is ambassadrice van De Derde Kamer, een organisatie die burgers wil betrekken bij ontwikkelingssamenwerking, handel, veiligheid en globalisering. De keuze voor Hotel De Wereld, eigendom van Wageningen UR, was volgens woordvoerder Lonneke van Genugten ingegeven door de naam en de banden die De Derde Kamer met Wageningen onderhoudt. ‘Lennon koos voor het Hilton en wij kiezen voor De Wereld’, aldus Van Genugten. / GvM
0,7 miljard euro voor de komende vier jaar. Het CDA trok 1,5 miljard euro uit, de PvdA 2,1 miljard euro. De sociaaldemocraten zitten daarmee het dichtst bij de nu aangekondigde investeringen. De coalitie heeft de beslissing over de leerrechten op de lange baan geschoven. De drie partijen waren voor de verkiezingen verdeeld over dit onderwerp. Het CDA hield vast aan de invoeringsdatum van 1 augustus 2008, de PvdA wilde het tijdens de kabinetsformatie opnieuw ter discussie stellen en de ChristenUnie wilde het VVD-plan het liefst helemaal van tafel hebben. / HOP, KV
(INGEZONDEN MEDEDELINGEN)
We Day 22 mei 2007 Voor informatie ga naar: www.weday.wur.nl
PINGPONG/
Al sinds mensenheugenis staat er een tafeltennistafel in de hal van het monumentale Laboratorium voor Microbiologie in Wageningen. Er wordt nog elke middag op gespeeld. Of de tafel ook een plaatsje krijgt in het Scheikundegebouw als de microbiologen daar later dit jaar naartoe verhuizen, is nog de vraag. ‘Als het aan de pingpongers ligt wel’, zegt docent en tafeltennisliefhebber Gosse Schraa (linksachter). / GvM, foto MW
Kijk voor meer nieuws op de 'News and Events' site van Wageningen UR: www.intranet.wur.nl
Resource 0720 4-7
07-02-2007
16:34
Pagina 6
8
6
UIT ‘T VELD NIEUWS UIT DE WETENSCHAP
EROSIEKARTERING VANUIT DE RUIMTE Een Wageningse promovendus heeft een methode ontwikkeld waarmee op satellietbeelden automatisch erosiegeulen kunnen worden herkend. De methode kan helpen om erosie tijdig te ontdekken en bestrijden. Erosieverschijnselen zijn na hevige regenbuien in het veld vaak duidelijk te zien, maar op grotere schaal is het moeilijker vast te stellen waar erosie plaatsvindt. Gebruik van remote sensing met satellieten kan een oplossing bieden. Ir. Anton Vrieling laat in zijn proefschrift zien dat erosiegeulen in Centraal-Brazilië op satellietbeelden makkelijk herkend kunnen worden aan de manier waarop ze licht weerkaatsen. Hij trainde de computer om geulen te herkennen zonder dat er een mens aan te pas hoeft te komen. Op deze manier kan voor een groot gebied op een snelle manier in kaart gebracht worden waar erosie optreedt. Door integratie van deze gegevens met andere ruimtelijke gegevens, zoals vegetatiebedekking en geologie, kan vervolgens ook worden bepaald wat de oorzaak van de erosie is. Zo kunnen snel maatregelen getroffen worden. Erosiedetectie met satellietbeelden is echter niet altijd mogelijk, bijvoorbeeld
Foto’s van erosiegeulen gemaakt vanuit een vliegtuig (links) en met een satelliet. Gedetailleerde satellietbeelden (midden) zijn duur. Voor grote oppervlaktes bieden andere vormen van remote sensing (rechts) uitkomst. / foto’s Anton Vrieling doordat de verschijnselen te klein zijn. In dat geval is vaak wel het erosierisico te bepalen. Dat kan door te kijken naar factoren die erosie beïnvloeden, zoals vegetatie, helling, regenval en bodemeigenschappen. Normaal worden alle gegevens uiteindelijk samengebracht in bestaande erosiemodellen, zegt Vrieling. Maar deze modellen vragen vaak veel data die niet beschikbaar zijn. Ook zijn ze toegespitst op een bepaald gebied. Toch worden ze, vol-
gens Vrieling ten onrechte, ook voor andere gebieden gebruikt. Met de eenvoudigere, locatiespecifieke data-integratiemethoden die Vrieling heeft ontwikkeld kunnen volgens hem de satellietgegevens wel nuttig toegepast worden om erosie in kaart te brengen. Vrieling denkt dat zijn onderzoek een noodzakelijke stap is in de bestrijding van erosie. ‘Erosie is wereldwijd een belangrijke oorzaak van landdegradatie. Er zijn wel middelen om daar iets tegen te doen,
‘ENERGIEBESPARING EN AANPASSING MOETEN HAND IN HAND GAAN’ Het klimaat staat hoog op de agenda van het nieuwe kabinet. Reden voor blijdschap in Wageningen. Maar de vraag is waarin de overheid precies moet investeren. Klimaatwetenschappers pleiten voor een ‘deltaplan voor de energievoorziening’, en een miljard euro om Nederland klimaatbestendiger te maken. Als het aan de PvdA ligt, wordt de stijging van de CO2- uitstoot medio 2025 omgebogen in een daling. Maar uit onderzoek blijkt dat zelfs met een gelijkblijvend CO2 -gehalte de opwarming van de aarde nog een eeuw of langer doorgaat. Klimaatonderzoeker prof. Pavel Kabat van Alterra benadrukt daarom dat er veel geld moet komen om Nederland te beschermen tegen de gevolgen van de zeespiegelstijging, de extreme neerslag en de droogte in de zomer. ‘Ik vind dat er minimaal een miljard euro geïnvesteerd moet worden in adaptatie’, stelt hij. Adaptatie wordt inderdaad urgent, stelt ook prof. Rik Leemans, hoogleraar Milieusysteemanalyse en deelnemer aan het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). ‘Uit het rapport dat het IPCC vorige week uitbracht, blijkt dat de klimaatgevoeligheid naar boven moet worden bijgesteld. Dat betekent
dat de urgentie toeneemt.’ Maar dat betekent niet dat we de uitstoot van broeikasgassen kunnen negeren. In een komend IPCC-rapport staat volgens Leemans dat er grenzen zijn aan de aanpassing aan de opwarming van de aarde. ‘Boven de twee à drie graden opwarming worden de effecten onomkeerbaar’, aldus Leemans. ‘Het klimaat is een traag systeem’, zegt hoogleraar Meteorologie prof. Bert Holtslag. ‘We krijgen voor de kiezen wat er in het verleden is gebeurd. Als we op dezelfde voet doorgaan, weet je zeker dat de opwarming nog sneller doorzet. Je zou dus niet moeten kiezen voor één van de twee oplossingen. Bovendien zal de zeespiegelstijging niet zo snel gaan. Mensen denken na de film van Al Gore dat het over twintig jaar gebeurt, maar je moet eerder denken in termen van honderd jaar.’ Nederland moet de uitstoot van CO2 vooral via internationale samenwerking zien te verminderen, maar de onderzoekers denken dat we binnen de grenzen ook nog meer kunnen doen aan de ontwikkeling van alternatieve energiebronnen en energiebesparing. Holtslag: ‘Eigenlijk is brandstof nu te goedkoop.’ Kabat pleit zelfs voor een nieuw ‘deltaplan voor de energievoorziening’, waarbij het kabinet meer inzet op innovatie. ‘Dat
levert exportproducten op’, vult Leemans aan. ‘De windenergiesector in Denemarken en Duitsland bloeit nu dankzij subsidies.’ Opslag van CO2 is geen alternatief, denkt dr. Ronald Hutjes van Alterra die onderzoek doet naar koolstofopslag in de natuur. ‘De aanplant van bomen bijvoorbeeld, daar koop je alleen tijd mee. De bescherming van bossen en veengebieden zou wel prominenter moeten worden, omdat er veel CO2 in ligt opgeslagen. Maar een bos groeit langzaam, en je bent de opslagcapaciteit in twee weken kwijt als je het omhakt. Dat is dus niet duurzaam.’ Ook de opslag van CO2 in oude gasvelden zal slechts een deeloplossing zijn, vermoedt Hutjes. ‘De techniek staat in de kinderschoenen, al kan het voor hele grote bronnen een oplossing zijn, bijvoorbeeld energiecentrales die vlakbij die gasvelden liggen. Maar je kunt niet de CO2 van auto’s terugpompen in gasvelden.’ Het is dus zoeken naar een combinatie van een uitgekiend energiebeleid, een sterke kustbescherming en een veilig watersysteem. ‘Het gaat hand in hand’, stelt Kabat. ‘Het zou ontzettend slecht zijn als het klimaatbeleid gelijkgesteld wordt met energiebeleid.’ / MW
maar dan moet eerst duidelijk zijn waar de grootste problemen optreden. Het gebruik van remote sensing kan daar een belangrijke rol in spelen. Een aantal methodes heb ik behandeld in mijn proefschrift, maar er zijn nog veel meer technieken die interessant zouden kunnen zijn.’ / KM Anton Vrieling promoveert op 14 februari bij prof. Leo Stroosnijder, hoogleraar Erosie en bodem- en waterconservering.
LEI ONDERSTEUNT TURKSE COLLEGA’S LEI en Wageningen International gaan het Turkse landbouweconomische instituut ondersteunen, om het land voor te bereiden op toetreding tot de Europese Unie. In 2005 concludeerden onderzoekers van Wageningen UR uit een studie naar de Turkse landbouw dat de landbouwsector daar op een fors aantal punten moet verbeteren om in 2015 klaar te zijn voor toetreding tot de EU. Onder andere de organisaties rondom de landbouw die verantwoordelijk zijn voor voorlichting en onderzoek moeten een inhaalslag maken. Het ministerie van LNV financiert naar aanleiding van het onderzoek een project waarin het LEI en Wageningen International onderzoekers van het Turkse landbouweconomische instituut in Ankara gaan ondersteunen. De nadruk zal daarbij liggen op onderzoeksmethoden, statistische analyses en landbouwvoorlichting. Daarnaast zullen er komend voorjaar vier sectorstudies worden uitgevoerd die moeten uitwijzen hoe sterk de concurrentiekracht van Turkije is. / JT
W W W
W vo we ge lee pla
Ag la lee sta m m be hu Kl de He ko vo ce m we ge he ge de ko de Wa zo ef ge de gr he aa ge Bij he ni Da ze te sta ‘H he – ee
-
ri o-
T
or se
an
r reni-
r-
ct o-
sg. er e-
Resource 0720 4-7
07-02-2007
16:34
Pagina 7
8 FEBRUARI 2007
7
RESOURCE #20
‘Moet je je voorstellen, een tongspier aan je bekken. Geweldig!’
EIWITFRAGMENT HOUDT CHAMPIGNONS BLANK Kleine eiwitstukjes kunnen vruchtensappen beschermen tegen verkleuring en voorkomen dat verse champignons donkere plekjes krijgen. Bovendien kan de cosmetische industrie ze misschien gebruiken in huidbleekmiddelen. Een Wageningse promovenda vond de stukjes toen ze zeshonderd eiwitfragmenten onderzocht. Het promotieproject van ir. Marloes Schurink zit er bijna op. Schurinks artikel, dat binnenkort verschijnt in Peptides, bevat materiaal dat ergens in de laatste hoofdstukken van haar proefschrift zal
staan. In het artikel beschrijft de aio, die verbonden is aan het Laboratorium voor Biochemie, haar screening van zo’n zeshonderd fragmenten die allemaal afkomstig zijn uit commercieel verkrijgbare eiwitten. ‘Ik heb onderzocht welke van die fragmenten het enzym tyrosinase kunnen remmen’, legt Schurink uit. ‘Tyrosinase veroorzaakt de bruine plekjes die je zo vaak ziet op champignons. Consumenten houden er niet van. Tyrosinase zorgt ook voor verkleuringen in sap. Als je er iets aan wilt doen heb je een stof nodig die je gewoon in voeding kunt gebruiken. Van-
daar dat ik stukjes van eiwitten heb onderzocht die je in voedingsmiddelen kunt aantreffen.’ De meeste fragmenten zijn acht aminozuren lang. In een eerder onderzoek naar remmers van een ander, maar vergelijkbaar enzym had Schurink ontdekt dat eiwitfragmenten met die lengte het beste werken. ‘Ik ben er in eerste instantie vanuit gegaan dat peptides van die lengte ook in dit geval goed zouden werken’, zegt de promovenda. ‘Je moet ergens beginnen.’ Schurink ontdekte dat peptiden met de aminozuren arginine en in minder mate
fenylalanine kunnen hechten aan het tyrosinase-enzym. Om het enzym ook daadwerkelijk onklaar te maken moeten de eiwitstukjes bovendien de aminozuren valine, alanine of leucine in de keten hebben. Tyrosinase zit ook in huidcellen en is betrokken bij het bruin worden van de huid onder invloed van zonlicht. In sommige landen wordt een lichte huid mooier gevonden dan een gebruinde. Huidbleekmiddelen zijn daar populair. Mogelijk zijn Schurinks eiwitstukjes ook interessant voor de makers van die middelen. / WK
WEIDEVOGELS WILLEN VOCHTIGE WEILANDEN Weidevogels hebben een voorkeur voor vochtig grasland. Daarmee moet bij het weidevogelbeheer rekening worden gehouden, vinden onderzoekers van de leerstoelgroep Natuurbeheer en plantenecologie. Agrarisch natuurbeheer wordt in Nederland op verschillende manieren gestimuleerd. Boeren kunnen bijvoorbeeld een standaardvergoeding krijgen als ze laat maaien om weidevogelnesten te beschermen, maar ze kunnen ook een prestatiebeloning krijgen voor het aantal nesten op hun perceel. Ir. Jort Verhulst, dr. David Kleijn en prof. Frank Berendse vergeleken deze twee methodes. Het resultaat komt overeen met de uitkomsten van eerdere studies naar weidevogelbeheer, vertelt Verhulst. Op de percelen met weidevogelbeheer vonden ze meer territoria die geschikt zijn voor de weidevogels, en er werden meer tureluurs gesignaleerd. Maar het aangepaste beheer leverde geen overvloed aan weidevogels op. De kievit, zo bleek ook weer uit deze studie, geeft de voorkeur aan het kort gehouden gras van de percelen zonder weidevogelbeheer. Wat de nieuwe studie volgens de onderzoekers wel laat zien, is dat de positieve effecten van de maatregelen eerder het gevolg zijn van waterbeheer dan van weidevogelbeheer. ‘De verschillen in de grondwaterstand en de bodemvochtigheid gaven een betere verklaring voor de aantallen weidevogels dan het weidevogelbeheer’, vertelt Verhulst. Bij de inrichting van het weidevogelbeheer moet dus met het waterbeheer rekening gehouden worden, vindt Verhulst. Dat kan door op weidevogelbeheer in te zetten op die plekken waar de grondwaterstand hoog is, maar ook door de waterstand op percelen te verhogen. Verhulst: ‘Het heeft ook een indirecte invloed, want het aantal regenwormen en emelten – voedsel voor weidevogels – neemt bij een hogere waterstand ook toe.’ / MW
De tong van een salamander kan achttien kilowatt energie per kilogram leveren. / foto Stephen M. Deban
RECORDSPIER LANCEERT TONG SALAMANDER Longloze salamanders hebben de snelste tong van alle gewervelde dieren. De spieren die de tong van salamanders naar buiten schieten zijn de meest explosieve die tot dusver zijn gevonden. Ze zijn ongeveer zes keer krachtiger dan de tongspieren van de vorige recordhouder, de kameleon. Dat schrijven vier biologen, waaronder de Wageningse hoogleraar prof. Johan van Leeuwen deze week in The Journal of Experimental Biology. De onderzoekers hebben verschillende soorten salamanders gefilmd terwijl zij insecten vingen met hun tong, en hebben met die gegevens berekend hoeveel energie de tongspier levert. Van Leeuwen publiceerde in 2004 over de tong van de kameleon. De onderzoekers vonden een maximaal vermogen van achttienduizend watt per kilogram spier. Ter vergelijking: menselijke spieren leveren ongeveer honderd watt per kilo, de spieren in de tong van de kameleon maximaal drieduizend. De salamandertong kan die plotselinge uitbarsting van energie waarschijnlijk leveren
omdat hij gebruikt maakt van een elastische sok die om de tong zit. Het elastiek slaat energie op voordat de tong naar buiten schiet. Ook de kameleon maakt gebruik van een vergelijkbaar katapultsysteem. De tongspier zorgt voor een versnelling van de tong die groter is dan de versnelling van de kameleontong. Dat is voor een deel te danken aan het ontwerp van de tong. Waar de kameleon een grote spier naar buiten schiet, bestaat de tong van salamanders voor een groot deel uit bot. Het tongbeen is lichter dan spier, en schiet dus makkelijker naar buiten. Opmerkelijk is volgens van Leeuwen ook de spier die de enorme tong weer naar binnen moet takelen. Die is vastgehecht aan het bekken van de salamander. ‘Geweldig! Moet je je voorstellen, een tongspier aan je bekken.’ Het eerdere onderzoek van Van Leeuwen naar de kameleon werd door aanhangers van de theorie van intelligent design aangehaald als voorbeeld van de zichtbaarheid van ‘de hand van een ontwerper’. ‘Dit lijkt me eerder bewijs voor het tegendeel’,
zegt Van Leeuwen. ‘Waarom zou een ontwerper voor hetzelfde trucje – snel een tong naar buiten schieten – zoveel verschillende ontwerpen maken? Wat ik vooral prachtig vind is dat de natuur in de loop van de evolutie verschillende manieren heeft gevonden om hetzelfde doel te bereiken. Alleen bij salamanders al is drie keer, onafhankelijk van elkaar, een mechanisme geëvolueerd om snel insecten te vangen met een tong. Je ziet dat je andere resultaten krijgt, afhankelijk van de bouw van spieren en skelet aan het begin van het evolutionaire proces.’ Van Leeuwen denkt niet dat de salamander concurrenten heeft in de categorie ‘meest explosieve tong van een gewerveld dier’. ‘Misschien is er nog een kikker die een eind komt, maar ik denk niet dat het veel harder kan.’ Hij gaat de salamandertong verder onderzoeken. Samen met de eerste auteur van het artikel, de Amerikaan Stephen Deban, hoopt hij meer inzicht te krijgen in het elastische weefsel dat de tong waarschijnlijk zo snel maakt. / KV
Resource 0720 1, 3, 8-11
07-02-2007
ACHTERGROND
16:31
Pagina 8
8
ONZE REDDING:
ZONNECEL
8
E p v P h
DIE EEN BLAADJE NADOET
d
S
b H lij la M ge be sl e H ki is u w A ke ho lo is da ov o ke
E ga in o de ‘D d ro ve gr n ne da D tr b e A b h be sc ‘F ‘In ko D
Resource 0720 1, 3, 8-11
07-02-2007
16:31
Pagina 9
8 FEBRUARI 2007
9
RESOURCE #20
Een Europees onderzoeksproject dat je kunt vergelijken met het Amerikaanse programma dat in 1969 resulteerde in een man op de maan, moet in de tweede helft van deze eeuw onze beschaving behoeden voor het opdrogen van de energiebronnen. Prof. Herbert van Amerongen, de nieuwe hoogleraar Biofysica, vormt een schakel in het project. Hij ontwikkelt synthetische bladeren.
door WILLEM KOERT, foto BART DE GOUW
S
tel je voor dat in 2050 de gas- en olievoorraden zijn uitgeput, zei Van Amerongen december 2006 in zijn inaugurele rede. Dat is niet ondenkbaar. Waarschijnlijk hebben we na 2050 nog wel steenkoolvoorraden, maar die laten we for argument’s sake even buiten beschouwing. Hoe komen we dan aan energie? Biomassa is nauwelijks een optie. Als je elke vierkante meter van Nederland gebruikt om snelgroeiend olifantengras of Miscanthus giganteus te kweken, dan nog kun je niet genoeg elektriciteit opwekken voor de Nederlandse bedrijven en huishoudens. En elektriciteit vormt slechts dertig procent van onze totale behoefte aan energie. Het enige reële alternatief dat we nu tot onze beschikking lijken te hebben, of we dat nu leuk vinden of niet, is kernenergie. ‘Als de wereld na 2050 al zijn energie uit kernenergie wil halen, moeten we vanaf nu wereldwijd elk jaar twee kerncentrales bouwen’, zegt Van Amerongen. ‘Dat is niet realistisch. Bovendien betekent dat een enorme belasting voor het milieu, en de hoeveelheid uranium is beperkt. Sommige experts geloven dat kernfusie de oplossing zal brengen. Maar het is nog lang niet zeker of we ooit in staat zullen zijn om daadwerkelijk kernfusiecentrales te bouwen. Als we over enkele decennia geen afstand willen doen van onze welvaart, dan hebben we eigenlijk maar één keuze.’
we die stappen in een zonnecel zouden kunnen kopiëren, dan hebben we het energieprobleem praktisch opgelost.’ Kunstmatige bladeren, noemt Van Amerongen die cellen. ‘Dat is maar een term, hoor’, relativeert hij. ‘Ik heb geen idee hoe die cellen eruit zullen gaan zien – vooropgesteld dat ze er gaan komen. Maar ik denk wel dat ze in een aantal opzichten op bladeren zullen lijken. De cellen zullen in ieder geval plat zijn, en een groot oppervlak hebben. Ze moeten immers veel licht opvangen.’ In die cellen zal zonlicht van water en kooldioxide eenvoudige moleculen maken. De meeste waarschijnlijke optie is dat de cellen een brandstof als alcohol zal produceren, maar ook een waterstofproducerende cel behoort tot de mogelijkheden.
TWEEDE JEUGD De ontwikkeling van zo’n cel is een groot project. Wageningen is slechts een schakel in een lange keten. In ons land zitten andere belangrijke onderzoekgroepen op dit terrein in Leiden en aan de VU, waar Van Amerongen is gepromoveerd en als onderzoeker heeft gewerkt. Zijn promotor, prof. Rienk van Grondelle, heeft samen met prof. Huub de Groot uit Leiden het ambitieuze Europese initiatief op poten gezet. ‘Fotosynthese gold jarenlang als een uitgekauwd onderzoeksterrein’, zegt Van Amerongen. ‘Maar nu beginnen wetenschappers zich er weer voor te interesseren, en ook een concern als Shell lijkt interesse te hebben. Het veld is begonnen aan zijn tweede jeugd. ZONNE-ENERGIE Dat komt niet alleen omdat er meer belangstelling En dat is, zegt Van Amerongen, dat we onze energie komt voor alternatieve energietechnologie, waarvoor gaan halen uit het zonlicht. De hoeveelheid energie die nu eenmaal fundamenteel onderzoek nodig is. Een anin één uur via zonlicht onze planeet bereikt, is genoeg dere reden is dat er spectroscopische meetmethoden om de wereldeconomie een jaar lang draaiende te hou- zijn ontwikkeld waardoor we beter kunnen zien wat er den. in een plantencel gebeurt als die zonlicht omzet in ‘De grote vraag is natuurlijk met welke technologie je energie.’ die energie uit het zonlicht gaat halen’, zegt Van AmeTekenend voor de wederopstanding van het fotosyntherongen in zijn werkkamer op het Transitorium. ‘Het leseonderzoek zijn de geruchten in de wandelgangen vert weinig op als je planten licht laat opvangen en over groeiende subsidiepotten. In Nederland heeft de groeien, en ze vervolgens gebruikt voor de energiewin- NWO al interesse, in Europa onderzoekt de European ning. Het moet efficiënter. Dan ga je denken aan zonScience Foundation hoe Brussel en de lidstaten het benecellen. Zonnecellen van een nieuw type, moet ik ste een Europees project kunnen financieren. daar meteen bij zeggen.’ Een gunstige ontwikkeling, maar met een donker randDe bestaande zonnecellen zetten zonlicht om in elekje, vindt Van Amerongen. triciteit. De cellen zijn echter duur, en ze leveren geen ‘De onderzoekers die met dit onderzoek in Europa bebrandstoffen. Planten doen dat wel, omdat ze zonnegonnen, zijn idealisten’, zegt hij. ‘Maar nu er geld is, energie vastleggen via fotosynthese. En hoewel Van zien we ineens opportunisten op ons af komen. Het is Amerongen denkt dat biomassa slechts een beperkte zaak om de ene groep van de andere te onderscheibijdrage zal leveren aan de energieproductie, gelooft den.’ hij dat het proces van de fotosynthese de menselijke beschaving kan redden van de nakende energieSPINAZIEBLADEREN schaarste. In de kelders van het Transitorium bevindt zich het ‘Fotosynthese verloopt in stappen’, zegt de hoogleraar. MicroSpectroscopie Centrum Wageningen. Die facilitei‘In de eerste stappen gebruikt de plant zonlicht om van ten, en de mogelijkheden die ze bieden, waren een bekooldioxide en water simpele verbindingen te maken. langrijke reden voor Van Amerongen om de VU vaarwel Dat zijn voor ons project de interessante stappen. Als te zeggen en over te stappen naar Wageningen. Ze ge-
ven de nieuwe hoogleraar de mogelijkheid om nog onbegrepen facetten van het fotosyntheseproces te bestuderen. ‘We gebruiken in ons onderzoek bladgroenkorrels of chloroplasten uit spinaziebladeren’, zegt Van Amerongen. ‘Dat zijn de eenheden waarin de fotosynthese plaatsvindt. Je kunt ze vergelijken met een klein plastic zakje, met daarin een in elkaar gefrommelde vuilniszak. Die vuilniszak bestaat uit een thylakoidmembraan, dat voor een groot deel uit fotosynthetische eiwitten bestaat.’ In de chloroplasten bevindt zich een zee van chlorofylmoleculen met een archipel van eilandjes, die onderzoekers ‘reactiecentra’ noemen. De chlorofylmoleculen vangen lichtstraling op en geven die aan elkaar door, net zolang tot die energiepakketjes worden geabsorbeerd door een reactiecentrum. Het reactiecentrum zet de energie van de chlorofylmoleculen om in een elektrisch stroompje. Van Amerongen bestudeert onder meer het type reactiecentra dat onderzoekers fotosysteem II noemen. Dat is een complex van moleculen dat de energie van het zonlicht gebruikt voor een eerste stap in het fotosynthese proces: het losplukken van elektronen uit pigmentmoleculen van het reactiecentrum. ‘Over fotosysteem I is al veel bekend’, zegt Van Amerongen. ‘Over fotosysteem II wat minder. Daarom zijn we ermee bezig. Ik richt me op de mechanismen die voorkomen dat het systeem door teveel licht wordt beschadigd.’ LICHTSTRESS Bladgroenkorrels kunnen ook teveel licht krijgen. Een reactiecentrum van het type fotosysteem II kan niet meer dan enkele honderden lichtdeeltjes of fotonen per seconde verwerken. Als de chlorofyldeeltjes om het reactiecentrum meer licht opvangen dan de centra kunnen benutten, moeten ze iets met die overtollige energie doen. ‘Het systeem verkeert dan in een toestand van lichtstress’, zegt Van Amerongen. ‘De chlorofyldeeltjes kunnen dan die energie omzetten in warmte. Zo voorkomen ze dat ze worden beschadigd. Wij willen achterhalen hoe dat precies gebeurt.’ Daartoe dienen de experimenten die Biofysica uitvoert in het MicroSpectroscopie Centrum. Van Amerongen en zijn medewerkers vuren laserpulsjes af op bladgroenkorrels, en kijken hoe de korrels gedurende de eerste picoseconden na het schot reageren. Als de onderzoekers begrijpen hoe planten zich wapenen tegen lichtstress, kunnen de bouwers van synthetische bladeren die kennis gebruiken om hun cellen te beschermen tegen een overmaat aan licht. ‘Op z’n minst zal het nog wel een kwart eeuw duren voordat we fotosynthese in kunstmatige bladeren op grote schaal kunnen kopiëren’, schat Van Amerongen. ‘Ik hoop het niet, natuurlijk, maar het zou ook nog wel een halve eeuw kunnen duren. We hebben nog veel te doen.’ <
Resource 0720 1, 3, 8-11
07-02-2007
16:31
Pagina 10
ACHTERGROND
8
10
Als het warm wordt in Nederland reizen ecologen uit onder meer Wageningen naar het koude Siberië om ganzen te tellen en lemmingen te vangen. Het is afzien. Maar als je de kou en de muggen één keer overleefd hebt wil je niks anders meer, zeggen de mensen die een paar maanden per jaar bivakkeren op een van de meest afgelegen plekken op aarde.
door MARTIN WOESTENBURG, foto’s ALTERRA
S
‘Je zit bij tien graden vorst in de fluitende wind op een open wc’
inds 1990 reizen onderzoekers van Alterra vrijwel elk jaar in juni de ganzen achterna richting Siberië, gedreven door de fascinerende vraag waarom de dieren telkens deze drieduizend kilometer lange tocht maken. Weken en soms wel maanden lang leven de Nederlanders dan samen met Russische collega’s en ecologen uit andere Europese landen in de Pyasina-delta in de Siberische regio Taimyr. Als ze aankomen, vriest het meestal nog zo’n tien graden, maar daarna komt de dooi en dan arriveren de ganzen om op de toendra te broeden. Het is al een hele klus om in de delta te komen, vertelt ganzenexpert dr. Bart Ebbinge van Alterra, die vanaf het begin meedoet aan het onderzoek, en samen met de Rus Yakov Kokorev de expedities leidt. Eerst vliegen de circa twaalf onderzoekers naar Norilsk. Daar stappen ze in een grote helikopter, gewapend met honderden liters brandstof, bergbeklimmersvoedsel, verse levensmiddelen en soms een nieuwe rubberboot, voor de laatste zeshonderd kilometer naar de Pyasina-delta. Afgelegen is het woord. ‘Je zit in een maagdelijke wereld waar de zon nooit ondergaat’, vertelt Ebbinge. ‘Het is een gebied net zo groot als Zeeland en er woont tegenwoordig geen mens meer.’ De omstandigheden zijn er zwaar. In de eerste jaren leefden de onderzoekers zelfs in tenten, maar nu staan er acht houten hutten met vijf slaapvertrekken, een woonkeuken, een magazijn en de banja – de sauna. Met aangespoeld hout worden de hutten warm gestookt, water komt van gesmolten sneeuw, en de satel-
liettelefoon, computers en opladers voor de GPS-apparaten krijgen stroom van zonnepanelen en een windmolen. De permafrost is in sommige opzichten handig, want een gat in de grond dient als koelkast. LIESLAARZEN Ook het veldwerk vraagt veel van de ecologen. De wandelingen naar de nestplaatsen van de ganzen zijn zwaar, omdat de toendra een erg onregelmatige oppervlakte heeft en zompig wordt na de eerste dooi. De onderzoekers lopen noodgedwongen altijd in lieslaarzen. ‘En dat is niet prettig’, vertelt dr. Bas Pedroli van Alterra, die al 25 jaar onderzoek doet in Rusland, vloeiend Russisch spreekt en nu twee keer is meegeweest naar Taimyr. Op dagen dat de Siberiëgangers ruiende ganzen vangen, gaan ze bovendien soms wel dertig uur achter elkaar door, zegt Ebbinge. Een uitputtingsslag. En dan kan het ook nog gevaarlijk zijn, want de onderzoekers lopen vaak over het ijs. Een tocht van drie kilometer kan zo al snel vier uur duren, omdat telkens gezocht moet worden naar de veilige plekken. Kokorev leidt daarbij vaak de dans. Pedroli: ‘Yakov weet precies waar je moet lopen, wat voor kleur ijs het moet zijn. En er staat altijd wel iemand met een telescoop aan wal om te kijken of alles wel goed gaat.’ De mensen die naar Taimyr willen afreizen worden goed voorbereid op de ontberingen. Toch komt het wel eens voor dat mensen die dachten dat ze het aankonden na de eerste shift zeggen: dit is niks voor mij. Pedroli: ‘Hoewel we heel goed ons best doen om een zo realistisch mogelijk beeld te schetsen van de omstandigheden, heb ik het idee dat we er maar niet in slagen
o w de w D ko va N N ge ee da tu m de
H de is ga na in po vo D da la ee re ta la
Resource 0720 1, 3, 8-11
07-02-2007
16:31
Pagina 11
8 FEBRUARI 2007
11
RESOURCE #20
AFZIEN OP DE
TOENDRA VAN TAIMYR
-
g,
n-
r.
r
-
s n
l
n
om ons enthousiasme te maskeren. Maar je moet je wel bedenken dat je bij tien graden vorst in de fluitende wind op een open wc moet zitten. En als er geen wind is, stikt het van de muggen.’ De expedities zijn duur. Alleen de helikoptervluchten kosten al zestig- à zeventigduizend euro. Voor de reis van deze zomer haalt Ebbinge geld uit onder meer een Noors onderzoeksprogramma naar lemmingen en een Nederlands onderzoek naar dierziekten en watervogels. ‘We doen dit ook uit idealisme. Zelf doe ik dit voor een deel in mijn vakantiedagen, want ik moet elke dag dat ik werk duizend euro opbrengen voor mijn instituut.’ Dat lukt niet als Ebbinge alle dagen in Syberië meetelt als werkdagen. ‘Vorig jaar ben ik er drie maanden geweest.’
goed begrip gekregen van de manier waarop de ganzenpopulatie zich ontwikkelt. Zo hangt het welzijn van de rotganzen voor een groot deel af van de lemmingen die in Taimyr leven. Grofweg eens in de drie jaar neemt het aantal lemmingen sterk toe, en juist in die jaren is het broedsucces van de rotganzen ook hoog. Dat komt door de middelste jager. Deze roofmeeuw leeft van lemmingen en valt alles en iedereen binnen zijn territorium aan, ook de sneeuwuil en poolvos die op ganzenkuikens jagen. Ebbinge: ‘Het is een fascinerend systeem van predatoren die elkaar in de houdgreep houden. En dat alles in afhankelijkheid van de lemmingenstand. Zijn er geen lemmingen, dan verdwijnen de middelste jagers weer snel naar zee.’ Door die afhankelijkheid van de lemmingencyclus weROOFMEEUWEN ten onderzoekers vaak in de zomer al of er in de winter Het onderzoek van Ebbinge en zijn collega’s begon met veel ganzen naar Nederland zullen komen die overlast de vraag hoe de ganzenpopulatie zich ontwikkelt, maar kunnen veroorzaken op akkers en weilanden. Maar de is door de jaren heen breder geworden. Het aantal ecologie blijft onvoorspelbaar. Zo meldden de onderganzen dat overwintert in landen als Nederland is zoekers in de zomer van 2005 per satelliettelefoon bij namelijk sterk gestegen. Daarom richt de ecologische het ministerie van LNV dat er veel ganzen zouden kointeresse zich meer op de vraag hoe we ganzenmen. En dat was tegen de verwachting in. populaties kunnen beheren en veranderingen kunnen Er was namelijk een dalende trend in het aantal rotganvoorspellen. zen sinds 1990 en de onderzoekers dachten dat die De Nederlanders reizen juist naar de Pyasina-delta om- veroorzaakt werd door de klimaatverandering. Lemdat daar de zwartbuikrotganzen broeden die in Neder- mingen worden in de winter beschermd tegen kou en land overwinteren. De rotgans is voor onderzoekers roofdieren door een dikke sneeuwlaag, maar door de een interessante vogel, want er worden al vanaf de jaopwarming van de aarde treden periodes van dooi op ren vijftig gegevens verzameld in Frankrijk, Groot Britwaarna het smeltwater in ijs verandert, en het leefmitannië, Nederland, Duitsland en Denemarken. Door die lieu van de lemmingen wordt vernietigd. De lemminlange reeks gegevens hebben de onderzoekers een genpiek van 2005 is echter in tegenspraak met deze
theorie. Ebbinge: ‘Voor mij was deze onverwachte piek een argument om door te gaan met onze expedities, want als we er niet waren geweest, hadden we niets geweten.’ CORVEE De Taimyr-expeditie is net zo breed als de ecologie van het gebied. Naast ganzenspecialisten als Ebbinge reizen er ook wetenschappers mee die gespecialiseerd zijn in lemmingen, wezels, roofvogels of andere trekvogels die er broeden, zoals de krombekstrandloper. Ebbinge’s filosofie is dat er zoveel mogelijk verschillende disciplines in de groep moeten zitten, en zoveel mogelijk mensen met interesse buiten hun eigen vakgebied. Deze nadruk op brede belangstelling is bedoeld om in de verlaten toendra het groepsgevoel goed te houden. Mede daarom is iedereen verplicht om bij toerbeurt te koken. ‘Normaal hebben vergelijkbare expedities een Russische kok bij zich’, vertelt Pedroli. ‘Maar hier heb je corvee. Gespecialiseerde hardcore-onderzoekers vinden dat verschrikkelijk, dus gaan ze niet mee.’ In het onderzoekskamp heerst ook discipline en regelmaat, vertel Ebbinge. ‘We eten twee keer per dag op vaste tijden met de groep. Af en toe moet je mensen tot de orde roepen, bijvoorbeeld als ze dreigen subgroepjes te gaan vormen. En ik bepaal wanneer de drankfles op tafel komt.’ De laatste tijd kiest Ebbinge vaker jonge onderzoekers uit om mee te reizen naar de fraaie uithoek van de wereld. ‘Ik heb nog zeven jaar te gaan voor mijn pensioen. Daarna kunnen zij de fakkel overnemen.’ <
Resource 0720 12-15
07-02-2007
16:35
Pagina 12
REPORTAGE
12
8
IN BEELD Bestuursvoorzitter Aalt Dijkhuizen bood zich aan als gastheer en sloeg op een podium bij het bestuurscentrum met genoegen het eerste biertje achterover. In rode overals gestoken Veetelers gingen daarna met bladen rond. Omdat de burgemeester van Wageningen het zuipfestijn aanvankelijk niet zag zitten, werd pas drie dagen van tevoren duidelijk dat de stunt
U
d
foto’s GUY ACKERMANS, tekst YVONNE DE HILSTER Bij een lustrum hoort een stunt, dachten de leden van de jubilerende studievereniging De Veetelers. De studenten Dierwetenschappen van Wageningen Universiteit hoopten op donderdag 1 februari wereldfaam te verwerven met de langste bier-ad-estafette. Het record na elkaar biertjes in één teug opdrinken stond in het Guinness Book of Records op 844 mensen.
O
door kon gaan en was het lang spannend of er genoeg mensen zouden komen. Uiteindelijk belden veel deelnemers hun vrienden op en wipten voorbijgangers even aan. De laatste drinker was nummer 928; een nieuw record dus. Zie ook pagina 24
Ee IJs
W
A
V
‘N ge te va pis na ap ge Fo en sc he 25 Ve te sc le an aa ro
Resource 0720 12-15
07-02-2007
16:35
Pagina 13
8 FEBRUARI 2007
13
RESOURCE #20
OUDE KOEIEN UIT DE ARCHIEVEN VAN WAGENINGEN UR door GERT VAN MAANEN SPUITADVIEZEN PER POST
s Aan het eind van de jaren zeventig ontstaat er een levendige briefwisseling tussen Wageningse onderzoekers en Nederlandse graantelers. Een team van plantenziektekundigen verwerkt kaartjes met ziektewaarnemingen van boeren, voert de gegevens in een centrale computer in, waarna per kerende post een spuitadvies wordt bezorgd.
Een graanteler inspecteert zijn gewas. / foto Rijksdienst IJsselmeerpolders
‘Wij adviseren u voor 13 juni te spuiten tegen gele roest. Wij kunnen u een van de volgende middelen aanbevelen: Bayfidan, Corbel of Tilt.’ Kort en simpel zijn de adviezen, waarvan de verspreiding nu hopeloos gedateerd overkomt. In 1977 is het juist een voorbeeld van vooruitgang en geavanceerde techniek: Epipre, het eerste gecomputeriseerde adviessysteem op het gebied van de gewasbescherming. Het project is ingegeven door de ongerustheid over nieuwe chemische bestrijdingsmiddelen die in korte tijd de markt veroveren. Daarnaast is er ook de interne wetenschappelijke drang: onderzoekers beschikken net over computers en hebben nieuwe modellen gemaakt om de ontwikkeling van graanziektes te simuleren. Voor 1975 wordt er in de Nederlandse graanteelt nog nauwelijks gespoten. De komst van systemische fungiciden, die zeer specifiek tegen bepaalde schimmels
kunnen worden ingezet, zorgt echter voor een enorme stijging in het gebruik van chemische middelen. Volgens fytopatholoog prof. Jan Carel Zadoks, de geestelijke vader van Epipre, spuiten veel boeren boven het economische optimum: de kosten zijn hoger dan de baten. Het zelfvertrouwen in de onderzoekswereld groeit: met computermodellen moet het mogelijk zijn snel te voorspellen of de opbrengststijging opweegt tegen de kosten. De wetenschappers hebben hiertoe de samenhang tussen ziekteverwekker (gele roest), tarweras, grondsoort, bemesting en weersgesteldheid in een computermodel gevangen. Het project gaat in 1977 van start met een paar honderd boeren. Zij moeten regelmatig in het veld waarnemingen doen en die invullen op ‘waarschuwingskaarten’. De ingezonden kaarten worden verwerkt door de ‘modelboeren’ in Wageningen, die proberen binnen drie dagen het advies bij de telers thuis te bezorgen. ‘Jammer genoeg werd de PTT in die jaren steeds minder betrouwbaar. We hebben toen een telefoondienst ingesteld. Dat werd een groot succes’, aldus Zadoks in 1993 in het jubileumboekje ‘Sporen van Wageningen’. Op aandrang van de telers wordt het waarschuwingssysteem al snel uitbreid met bruine roest, bladvlekken-
ziekte, kafjesbruin en bladluizen. Het aantal deelnemers stijgt tot boven de duizend en het project wordt in 1981 overgedragen aan het Proefstation voor de Akkerbouw en de Groenteteelt in de Vollegrond (PAGV). Het systeem kan als wegbereider gelden van de talrijke geautomatiseerde beslissingsondersteunende adviessystemen die nu een hoge vlucht hebben genomen door de komst van internet. Voor Zadoks was Epipre vooral een ontwikkelingsproject, zowel voor onderzoekers als voor boeren. In een periode die werd gedomineerd door labonderzoek, werd veldgericht onderzoek ‘weer als netjes, fatsoenlijk en zelfs al waardevol’ gezien. Voor veel boeren is Epipre de eerste kennismaking met ‘geleide bestrijding’, het toepassen van bestrijdingsmiddelen op basis van gedegen veldwaarnemingen. Het sprak boeren – net als de huidige praktijknetwerken – aan op eigen deskundigheid. ‘Een boer heeft een oprechte belangstelling voor zijn gewas, is trots op zijn vakbekwaamheid en wil die ook ontwikkelen’, aldus Zadoks. De meeste problemen van het project zijn te wijten aan ‘menselijke fouten’. Zo vergeten telers soms hun kaart te posten en wachten ze tevergeefs op advies. Het waren andere tijden. / GvM
WERKPLEK ADRIAAN VAN AELST
VAN PIEPSCHUIM TOT SLAGROOM ‘Nu hoeven onderzoekers van Wageningen niet meer helemaal naar Parijs’, vertelt Adriaan van Aelst trots. De manager van het Wageningen Elektronen Microscopisch Centrum is sinds vorige week eigenaar van een röntgenspectroscoop. Het apparaat kostte ruim een halve ton en is gefinancierd door de Agrotechnology & Food Sciences Group en de Plant Sciences Group. ‘Het is een aanvulling op de scanning elektronenmicroscoop die we al hebben, en waarmee we oppervlakten tot 250 duizend keer kunnen vergroten.’ Veel leerstoelgroepen, waaronder plantenveredeling, microbiologie en organische chemie, leveren regelmatig materialen af bij het centrum om deze te laten analyseren. ‘We krijgen de gekste dingen aangeleverd, van piepschuim tot slagroom. Dat maakt dit werk zo spannend.’
Met de röntgenspectroscoop kunnen Adriaan en zijn collega’s nu ook analyseren op scheikundige elementen. ‘Als planten resistent zijn tegen bepaalde metalen kunnen we bijvoorbeeld zien waar deze elementen zich ophopen. Eerder kon dat niet in Wageningen.’ Gevaarlijk is het apparaat niet. ‘De straling is goed afgeschermd met onder meer lood’, vertelt Adriaan. Hij kwam in 1971 in dienst bij Wageningen UR. ‘Ik ben de oudstgediende en heb het centrum helpen opbouwen.’ Vele vernieuwingen zag hij voorbij komen. ‘Maar de mens is de beperkende factor’, zegt hij. Het maken van een preparaat kost veel tijd. Ook is de geringste verstoring van invloed op de analyse. ‘De vergroting van de elektronenmicroscoop is zo groot dat stemgeluid het beeld al kan verstoren.’ / Laurien Holtjer foto Guy Ackermans
Resource 0720 12-15
07-02-2007
16:35
Pagina 14
OPINIE
14
8
M.I.
In het beleidsondersteunende onderzoek dat Wageningen UR uitvoert, blijven onderzoekers niet meer altijd als onafhankelijk buitenstaanders aan de zijlijn staan. Steeds vaker zijn ze een soort procesbegeleider met beleidsdoelen. Nu is het nobel om bijvoorbeeld te streven naar meer koeien in de wei, maar begeven wetenschappers zich op die manier niet op een hellend vlak?
PROCESBEGELEIDER OF ONDERZOEKER? door GERT VAN MAANEN ‘Voor onze missiegedreven instelling ligt hier juist een kans’
‘Als je Science for Impact claimt, moet je je ook met de impact bemoeien’
Prof. Herman Eijsackers, voorzitter van de Wetenschappelijke Adviesraad van Wageningen UR ‘De trend om onderzoekers nauwer te betrekken bij beleidsprocessen past bij de ontwikkeling in het openbaar bestuur. Daar is sprake van het GoGo-effect, van government naar governance of in andere woorden van ‘zorgen voor’ naar ‘zorgen dat’. Dat onderzoek veel structureler betrokken wordt bij het beleidsproces is geen bedreiging voor het onderzoek maar juist een kans. Van klassieke onderzoekers hoorde je vaak de klacht: ze gebruiken onze onderzoeksresultaten niet. Het gaat er toch niet om of je gelijk hebt, maar of je gelijk krijgt. Voor een missiegedreven instelling als Wageningen UR ligt hier een geweldige kans om zich nog beter te positioneren. We hebben ervaring met bèta-gamma-interactie en verstand van zulke processen. Het is soms wel een lastige rol, maar ik vind het flauw om te veronderstellen dat zo het vertrouwen in onderzoeksresultaten op het spel worden gezet. Natuurlijk, vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Je moet je wel realiseren dat het afbreukrisico groter is. Het gaat uiteindelijk om het in balans houden van distantie en betrokkenheid. Hoeveel onderzoek gebeurt er puur uit nieuwsgierigheid? Ook bij puur fundamenteel onderzoek maak je keuzes en heb je rekening te houden met de spelregels van NWO.’
‘Het is naïef te denken dat de onderzoeker géén onderdeel is van het proces’
‘Er is niets mis mee als Wageningen aan procesbegeleiding doet. Als je Science for Impact claimt, moet je je als wetenschapper ook met de impact bemoeien. Procesbegeleiding is een manier om verschillende kennisbronnen bij elkaar te brengen, en samen met maatschappelijke partijen aan complexe vraagstukken te werken. Procesbegeleiding is dan een middel, net als statistiek, dat je in het onderzoek kunt gebruiken. Bij Wing was het core business geworden, we hadden Proces Consultancy op ons visitekaartje staan. Het is een vak dat niet bij iedereen past. Procesbegeleiding vraagt om specifieke competenties. Het is een vak dat je al doende steeds beter onder de knie krijgt. Ik zou oppassen om het er even bij te doen. Met een slordig proces doe je deelnemers en klanten geen plezier. We hebben geleerd dat je de rollen van procesbegeleider en onderzoeker in een proces het beste kan scheiden. Een onderzoeker moet kunnen spitten en problematiseren. De procesbegeleider moet er juist op gericht zijn tegenstellingen te overbruggen en empathie te tonen naar alle deelnemers. Wageningen UR heeft een helder profiel met onderzoek en onderwijs als kernactiviteiten. Er is denk ik ook geen echte ambitie om daar proces consultancy aan toe te voegen. Dat wij nu op eigen benen staan is het resultaat van een natuurlijk groeiproces.’
‘Op zich is het goed als je als onderzoeker een zekere distantie houdt. Verder is het vooral belangrijk dat je je ervan bewust bent dat bij beleidsrelevant onderzoek de grenzen tussen beleid en wetenschap niet altijd zo scherp zijn. Het is allemaal minder zwart-wit dan in het verleden. Juist als je als wetenschapper vasthoudt aan het ideaalbeeld van het onafhankelijke onderzoek loop je het risico in een valkuil te lopen. Het begint vaak al bij het scherp krijgen van de onderzoeksvraag. Als je met een opdrachtgever om tafel zit, blijkt vaak dat die vraag niet scherp genoeg is. Je kunt als wetenschapper dan eigenlijk niet anders dan het gesprek aan te gaan en te proberen een goede onderzoeksvraag op tafel te krijgen. Als je heel principieel bent is dit al sturing. Belangrijk is wel dat je transparant bent in de rapportage en duidelijk bent richting opdrachtgever. Het is naïef te denken dat je als onderzoeker geen onderdeel bent van het proces, maar dat betekent niet dat je niet af en toe mag zeggen: tot hier en niet verder.’
‘Als je iets in de wereld wilt veranderen, moet je je met het proces bemoeien’
PO Re va ge of Po
‘W li t s
D
Prof. Aede de Groot, emeritus hoogleraar Organische chemie:
Prof. Bas Arts, hoogleraar Bos- en natuurbeleid
Dr. Henk Smit, directeur van Wing Process Consultancy, sinds 1 januari een zelfstandig bedrijf voortgekomen uit Alterra en LEI
‘Procesbegeleiding mag je niet verkopen als onafhankelijk onderzoek’
P
‘Het artikel De transitie van de onderzoeker in Resource 18 heeft me verbaasd en ook weer niet. Laat ik voorop stellen dat ik niets tegen procesbegeleiding heb, zolang iets maar niet verkocht wordt als onafhankelijk onderzoek. In de organische chemie doen we geen participatief onderzoek. Je doet aan wetenschap en de onderzoeksresultaten zijn de onderzoeksresultaten. Het wordt misschien wel lastiger als je dicht tegen toepassingen aanzit. Ik vind het wel gevaarlijk als iedereen zich maar onderzoeker noemt. Procesbegeleiding kun je volgens mij in ieder geval niet onder dezelfde noemer brengen als onafhankelijk onderzoek. Noem het kind gewoon bij zijn naam.’
Prof. Cees Leeuwis, hoogleraar Communicatie en innovatiestudies: ‘Het is heel simpel. Als je iets in de wereld wilt veranderen en je wilt dat je onderzoek ook landt, dan zul je je met het proces moeten bemoeien. Nu hebben we in de wetenschap eigenlijk maar één smaak, dus dan moet een onderzoeker dat maar doen. Soms kies je ook bewust voor distantie. Bijvoorbeeld als je onderzoek doet naar de rol van procesbegeleiding. Dan moet je dat kritisch ter discussie durven stellen en enige afstand nemen. Daarmee wil ik niet zeggen dat onderzoek met interactie minder betrouwbaar zou zijn. Het principe is simpel: vragen zijn nooit neutraal, maar de antwoorden kunnen dan nog wel verkregen worden door degelijk en onafhankelijk onderzoek.’
Be ka da ta Re in vo in ov vo UR Oo m ha Aa UR du te on de aa vo da ge bie m ge vo He ho om int m m va vo ge no vo ge fat ko we De tre ge sp wa he ho sc nie Wa te
M MA st
g pen
en ik ng nie e .
r
Resource 0720 12-15
07-02-2007
16:35
Pagina 15
8 FEBRUARI 2007
POST POST is de brievenrubriek van Resource, bestemd voor reacties van lezers. Brieven kunnen worden gericht aan
[email protected] of aan Resource, rubriek Post, Postbus 357, 6700 AJ Wageningen.
‘Wageningen UR lijkt op een tandarts met een slecht gebit’ DUURZAAMHEID Ben je ooit wel eens geknipt door een kapper met een permanente bad hair day? Of ben je ooit behandeld door een tandarts met het gebit van minister Remkes? Ik kan me voorstellen dat je je in zo’n situatie behoorlijk ongemakkelijk voelt. Sterker nog, de kapper of tandarts in kwestie zou beslist niet geloofwaardig overkomen. En hetzelfde principe geldt voor grote organisaties zoals Wageningen UR. Ook bij Wageningen UR is een merkwaardige tegenstelling te vinden die haar geloofwaardigheid ernstig aantast. Aan de ene kant ‘verkoopt’ Wageningen UR namelijk de boodschap van duurzaamheid. Dit is een concept dat, terecht, telkens weer terug komt in onderwijs en onderzoek. Het motto van de universiteit is immers om bij te dragen aan de kwaliteit van leven. Dit impliceert volgens mij dat we ervoor moeten zorgen dat volgende generaties evenveel kunnen genieten van alles wat onze planeet te bieden heeft als wij doen. Maar ook dat mensen elders in de wereld kunnen genieten omdat ze genoeg betaald krijgen voor hun koffie. Het is dan ook schrijnend om te zien hoezeer Wageningen UR faalt als het gaat om de integratie van duurzaamheid in de interne bedrijfsvoering. Er is op dit moment geen milieubeleidsplan, geen milieujaarverslag en geen verdere blijk van enige ambitie om duurzaamheid vorm te geven in de organisatie. Als gevolg van dit gebrek aan beleid zijn er nog meer voorbeelden: WUR draait volledige op grijze stroom, we drinken geen Fair Trade-koffie en printen niet op fatsoenlijk gecertificeerd papier. Hier komt de tandarts met de slechte tanden weer grijnzend om de hoek kijken. Deze harde feiten stemmen een mens treurig. Als het grotendeels publiek gefinancierde Wageningen UR, met zijn specifieke focus op de omgeving en alles wat leeft, niet in staat is om de daad bij het woord te voegen, wie dan wel? Het is hoog tijd om onze bestuurders wakker te schudden en ze keihard op deze inconvenient truth te wijzen. Alleen zo kan Wageningen UR haar geloofwaardigheid terugwinnen! Mattijs Smits, MAKS-student en lid van de studentenraad namens de PSF
15
RESOURCE #20
V.D.REDACTIE LICHTGROEN Het nieuwe regeerakkoord belooft goede tijden voor Wageningen UR. De nieuwe regering wil miljarden extra investeren in onderwijs en innovatie. Hoe dat geld verdeeld gaat worden is onduidelijk, maar het moet gek lopen wil ook Wageningen UR daar geen graantje van meepikken. CDA, PvdA en ChristenUnie willen in elk geval geld blijven stoppen in het Fonds Economische Structuurversterking, waar Wageningen de afgelopen tijd flink uit viste. De Wageningse onderzoeksthema’s staan ook meer in de schijnwerpers dan bij het vorige kabinet. Milieu en energie krijgen meer aandacht en er komt extra geld voor natuurgebieden en platteland.
Groen en sociaal, noemt de PvdA het nieuwe regeerakkoord, waarbij de partij trots verwijst naar de milieuparagraaf. Er komen heffingen op vliegtickets, subsidie op groene energie, en de doelstellingen voor CO2-reductie worden strenger. Is dat groen genoeg? GroenLinks en de milieubeweging vinden uiteraard van niet. En afgaande op internationale rapporten over de investeringen die nodig zijn om klimaatverandering binnen de perken te houden, hebben ze gelijk. Eén van de meest invloedrijke studies over de kosten van een goed klimaatbeleid is het rapport van de Engelse commissie Stern. Dat rapport is enthousiast onthaald door de internationale politici en klimaatwetenschap-
pers. Stern is optimistisch. Door nu te gaan investeren in nieuwe technologie kunnen we veel rampspoed in de toekomst voorkomen, voorspelde hij oktober vorig jaar. De investering die nodig is, is relatief klein: één procent van het bedrag dat er wereldwijd verdiend wordt. Maar al klinkt één procent bescheiden, als je het regeerakkoord langs die lat legt vallen de groene plannen van het nieuwe Nederlandse kabinet in het niet. Voor 2011 heeft de nieuwe regering 500 miljoen klaarstaan voor investeringen in schone energie. Dat is nog geen promille van het bruto nationaal product. / Korné Versluis
HR
Henk van Ruitenbeek
DE HOOG INTERNATIONALISERING Wij van Wageningen UR profileren ons als een internationale universiteit. We zijn er in korte tijd in geslaagd om een regenbooguniversiteit te worden. Onze trots zijn de meer dan honderd nationaliteiten die hier studeren. Dat is in de collegezalen te zien en te horen. Er wordt hier een taal gesproken – het (N)engels – die vrijwel iedereen kan volgen, met uitzondering van echte Britten. Ook in de gehoorzaal van de wetenschap is het (N)engels de voertaal geworden. Zelfs tijdens vergaderingen met alleen Nederlandse vergadertijgers, meent een enkele voorzittende provinciaal dat het
de duidelijkheid ten goede komt als de moerstaal niet wordt gesproken. Kortom de tijd dat we er alleen waren voor de boertjes van buiten is definitief voorbij. Toch moeten we op onze tellen gaan passen. Maastricht en Groningen hebben meer dan 500 studenten uit Saoedi-Arabië weten te strikken om daar medicijnen te gaan studeren. De beloning is zoet, want per student ontvangt de universiteit jaarlijks 32.000 euro. In Limburg spreken ze geen (N)engels, maar menen ze Frans te spreken, omdat ze in hun kroegen bonjour en adieu tegen de waard en tegen elkaar zeggen. Daarom moeten de Arabi-
sche studenten in Maastricht Nederlands leren. Dat nu is een prima idee. De toekomstige dokters en dokteressen zullen daardoor de toekomstige vertegenwoordigers voor Limburg in de Arabische wereld worden. Wellicht kan het OWI-bestuur overwegen het Maastrichtse model ook voor onze binnen- en buitenlandse studenten verplicht te stellen. Dat is goed voor onze Nederlandse studenten met een taalachterstand en ook voor de positie van Wageningen in het buitenland. / Kees de Hoog
Resource 0720 20-24
07-02-2007
16:36
INTERNATIONAL
Pagina 20
20
8 Hotel De Wereld was occupied in a lightning ‘bed-in’ this week
LEI IN TURKEY LEI and Wageningen International will assist the Turkish agricultural economics institute in its preparations for Turkey joining the EU. In a 2005 study, researchers from Wageningen UR concluded that the Turkish agricultural sector needs to improve on a number of points if it is to be ready to join the EU in 2015. The agricultural organisations responsible for extension and research need to modernise. The Dutch Ministry of Agriculture will finance a project in which researchers from LEI and Wageningen International assist researchers at the Turkish agricultural economics institute in Ankara to improve research methods, statistical analyses and agricultural extension. In addition, four sector studies will be carried out this spring to examine Turkey’s competitive potential. / JT
WHAT’S ON Thursday 8 February 20.15 / Galili Dance in the Junushoff with jubilee production Heads or Tales. 21.30 / Three regional bands perform during Shout! at Unitas. 23.00 Vitamin U at Unitas.
TRAVELLING ON A SHOESTRING IN EUROPE Many students from outside Europe use their time in Wageningen to travel around the continent. Top destinations are the main European cities, and most can be reached with cheap flights. Meng, a second-year Chinese MSc student, took a cheap flight to Madrid three weeks ago. ‘I went with two friends. It was great to enjoy some sunshine, as there’s not much of that around in Wageningen. I’m also planning to go to Italy in March. We booked the flights already in November and got a good deal: only 150 euros for three return tickets.’ It is definitely worth trying to plan in advance, as budget airlines offer very cheap prices for early bookings. A person with a real travel bug is Isabel Guevara, from Ecuador and also in her second year of her master’s. ‘I plan where I want to go, and then check out who has the cheapest tickets. The Netherlands is centrally located in Europe, so that makes it easy to get anywhere.’ Isabel has already visited eight countries since she arrived in the Netherlands eighteen months ago. ‘I’ve been lucky that I have friends in a number of countries. That
saves money for food and accommodation and makes it more fun. It’s also a good excuse for taking some time off and having a change from Wageningen. So far she has made city trips to Prague, Budapest, Paris and Madrid. She has travelled around Belgium, Holland, Russia and Switzerland too. She also went to Germany last year to support her country in the World Cup. ‘It’s not often that we qualify, so I couldn’t pass up the opportunity.’ Money is the main issue for Qayyum Ali Shah, a student from Pakistan. ‘I would like to visit more countries, but my wife and daughter are back home, so I cannot spend too much on expensive trips. I also want to do my internship outside the Netherlands, so I have to save money for this.’ Qayyum’s solution is to be flexible and he keeps his eyes open for special offers. That’s how he went to Paris. ‘It was very cheap. I paid about 180 euros for the round trip by bus, and two nights in a hotel.’ He adds that he found it very interesting to see how different the French are from the Dutch. ‘Many people speak no English, so communication was a bit difficult,’ says Qayyum, who speaks five languages but no French.
Friday 9 February 20.15 / Colours of the World, joint concert by Wageningen student orchestra De Ontzetting and Nijmegen counterpart Q-Harmony. In Wageningen University Aula. 20.30 / Hungarian animation film The District! See www.movie-w.nl 22.00 / Italian Party at the International Club. Information, movie, dinner (22.00) and international party after midnight. Saturday 10 February 20.15 / Colours of the World, see Friday. 20.30 / Tideland, film by Terry Gilliam, see www.movie-w.nl 21.00 / Stoner rock at Unitas, with three live bands. From midnight: Eighties party and Jam session. 24.00 / Valentine Disco Party with DJ Paul at the International Club. Dress code: red. Tuesday 13 February 20.00 / The Dangerous Side of Safe: lecture on fighting terrorism in the Netherlands, LA13. Wednesday 14 February 20.15 / Dutch band Normaal plays in Junushoff. Thursday 15 February 20.30 / Harvest Time, Russian film, see www.movie-w.nl 22.00 / ESN launch party at KSV, featuring the band Liever zonder haar and International Club DJs. Fancy promoting your country? Feel free to dress up! Entrance 2 euros. 23.00 / Live surf music in Unitas with The Phantom Four and Killer Bananazz.
M
AW de re ph er ab
Er af to pla se th to Br
Qayyum Ali Shah took a budget bus ride to visit Paris. / photo Qayyum Ali Shah All three agree that travelling is a great way to learn about other cultures and to meet other people. Qayyum tells that many Pakistanis expect all Europeans to be like the English. ‘But this is absolutely not so; you can already see the differences in Wageningen.’ Isabel confirms this: ‘It’s amazing how many facets there are to Europe, there are so many different kinds of people.’ Meng was struck by the friendliness in Spain: ‘We asked a woman for the way, and she went with us to show us the direction, very helpful.’ ‘Of course the people in Wageningen are also kind,’ Meng adds quickly. One thing he has learned is that a credit card is handy, as you need one to book flights online. / HS
Isabel Guevara has visited eight countries since coming to Wageningen, including Switzerland. / photo Isabel Guevara
Budget airlines: www.transavia.com www.easyjet.com www.skyeurope.com www.airberlin.com www.ryanair.com
A
or Gi th da
COOKS DO WASHING UP IN THE BATHROOM AT ZEEZICHT The volunteers at Zeezicht will soon no longer have to go up- and downstairs balancing plates of food. In March the new kitchen in Café De Overkant will be ready, and the student-run organic vegetarian restaurant will open more often. For many years Zeezicht was an alternative restaurant hidden away in an alley off the Bevrijdingsstraat. After problems with fire safety and renovation plans for the building, the restaurant moved nine months ago to Café De Overkant in the same street. The café is also run by volunteers. The hardcore members of Zeezicht moved in above the
café, and started serving food downstairs. ‘It means we now have more privacy,’ says Zeezicht inhabitant Joost Bakker. But it’s just as much fun. ‘It’s livelier here, as we’re right on the street.’ At the moment they are still cooking upstairs, in their own small kitchen. On Friday evenings, the only evening when they serve a meal, the bathroom is used for washing up. ‘Soon we’ll have a real kitchen downstairs with a dishwasher,’ tells Anne Rietveld. The student of International Development studies is enjoying life in De Overkant. ‘We get to see more people here.’
Architecture, can hardly wait to start using the big oven. ‘It’s really difficult, using our big pans on an ordinary cooker.’
Niels Kloppenburg, studying Landscape
www.zeezichtwageningen.nl
Lack of space means that at present Zeezicht only serves a simple meal on Friday evenings instead of the usual three-course meal. ‘We wanted to offer something,’ says Anne. ‘We also work on request. Yesterday someone celebrated their graduation here, and we’re open on Valentines Day.’ When the new kitchen is ready Zeezicht will probably also be open on Thursdays and Saturdays. / YdH
S
Th co pe Un ab st m
‘Th lec bu po st
Resource 0720 20-24
07-02-2007
16:36
Pagina 21
8 FEBRUARY 2007
21
SNAPPED WHO? Marco Maresu from Italy, doing an MSc in Management, Economics and Consumer Studies, coming out of the Idealis office, Tuesday morning just after nine. WHY? ‘I had to pay my rent. I use cash, so I can see what I spend.’
NO ACCOUNT? ‘I have a Dutch bank account, but I receive money on my Italian account, and I prefer the traditional way. Slowly they’re getting to know me here. They often send me a payment reminder.’ PLANS FOR TODAY? ‘I have two classes and I’m very happy the sun is finally shining again.’ / YdH
MAPPING EROSION FROM SATELLITE IMAGES A Wageningen doctoral student has developed a method for automatically recognising erosion gullies on satellite photos. The method can help to detect erosion and therefore do something about it at an earlier stage. Erosion is often clearly seen in the field after heavy rainfall, but it is more difficult to determine where erosion is taking place on a larger scale. Satellite remote sensing may offer a solution. In his PhD thesis, Anton Vrieling shows that it is easy to recognise erosion gullies in central Brazil on satellite images from the way
they reflect light. He trained the computer to recognise gullies without needing to use the human eye. The method could be used to map large areas where erosion is occurring. By integrating this data with other spatial data, such as vegetation coverage and geological information, it is possible to determine the cause of the erosion, and as a result, devise measures to deal with the erosion. It is not always possible to detect erosion using satellite images, for
example if the signs are too small. In this case, however, it is often possible to determine the risk of erosion, by looking at the factors that influence erosion, such as vegetation, gradient, rainfall and soil characteristics. Usually, the data collected are integrated into existing erosion models, says Vrieling. But these models often require types of data that are not available. They are often specific to a certain area but they are applied, wrongly according to Vrieling, to other areas. The simpler, location-specific data integration methods that Vrieling has
Anton Vrieling will receive his PhD on 14 February. His promotor is Professor Leo Stroosnijder, chair of Erosion, Soil and Water Conservation.
The ‘bed-in’, inspired by the world famous sleep-in by the Beatle John Lennon and his wife Yoko Ono in 1969 at the Amsterdam Hilton, was to encourage Dutch politicians to become real ‘world leaders’. Mirramezani and Neya are both members of De Derde Kamer (‘The Third Chamber’), a Dutch shadow parliament organisation promoting public involvement in issues concerning development, trade, security and globalisation. Hotel De Wereld, property of Wageningen University, was chosen for the action because of its appropriate name. / GvM
e ry
e
n s n
Vrieling regards his research as an important step in the fight against erosion. ‘Erosion causes land degradation all over the world. We have ways to deal with this, but first we need to know where the biggest problem areas are. Remote sensing can play a key role here.’ / KM
Two former students of Wageningen University, Mazdak Mirramezani from Iran and Oblé Neya from Burkina Faso, occupied the bridal suite of Hotel De Wereld in Wageningen on Wednesday 7 February. They were accompanied by the Dutch-Ukrainian actress Victoria Koblenko.
o y
n
developed can make use of the remote sensing data to map erosion.
DE WERELD OCCUPIED
e
ng ur
RESOURCE #20
ERRATUM AMSTERDAM/ A group of international students went to Amsterdam, last Saturday, 3 February. ESN Wageningen organised the excursion. ‘Thirteen thirteen people went, both Dutch and international. It was a great group,’ says ESN coordinator Gisela Slaats. Besides a visit to the Stedelijk Museum, they spent the day strolling through the inner-city along the many canals the capital is famous for. The students ended up eating traditional Dutch pancakes and drinking beer in a bar. ‘It was such a great day, that we almost missed the last train back to Wageningen.’ / LH, Photo ESN
In the article about the Dip in the Rhine last week, the two degree courses were mixed up. It was not the biologists who jumped into the icy waters, but students of Forest and Nature Conversation at Wageningen University. /LH
STUDENTS PETITION FOR SUSTAINABLE UNIVERSITY The student union WSO and the student council fraction PSF started a joint petition for a greener university last week. Under the slogan ‘The inconvenient truth about WUR’, they started calling on students and staff to sign a petition for a more sustainable policy. ‘The word sustainability appears in every lecture and every piece of research here, but is nowhere to be seen in internal policy,’ says Mattijs Smits of the PSF. The student council fraction set up a working
group together with the WSO to change this state of affairs. Despite numerous protests, Wageningen UR still does not use recycled paper and ‘they refuse to go over to Fair Trade coffee.’ The new wind park is another example of the contradiction. ‘Wageningen UR produces green electricity, but uses grey electricity itself,’ says Smits. The current electricity contract runs until 2008. ‘But nowhere is there a commitment to change over to green electricity after that.’
The organisers of the petition find it ‘unacceptable’ that sustainability is not taken into account in the running of Wageningen UR. ‘While Wageningen UR should be setting an example when it comes to being green,’ says Smits. The absence of an environmental policy plan or an environmental annual report is evidence of a lack of ambition in the students’ eyes. ‘If there was a list of objectives to be achieved in five years, at least it would be possible for the outside
world to hold Wageningen UR accountable if it doesn’t achieve them.’ The WSO and the PSF will continue to distribute flyers requesting support for their petition during lunch breaks this week. Friday, 9 February they will be in the Biotechnion, Wednesday, 14 February in Alterra and the Imag building, Thursday, 15 February in Zodiac. It is not yet known how and when the signatures will be handed over to the Executive Board. / LH
Resource 0720 20-24
07-02-2007
16:36
Pagina 22
STUDENT
> M I N A MEELOOPSTER Vandaag heb ik een meeloopster. Lisa heet ze. Ze is de dochter van vrienden van vrienden van mijn ouders en volgend jaar wil ze ook Internationale ontwikkelingsstudies studeren. Ik heb haar nog nooit gezien. Als ik op haar sta te wachten op het busstation hoop ik dat ze in elk geval niet dik is. Ze moet bij mij achterop. En ik hoop dat ze leuk is. Niet alleen omdat ik haar de hele dag moet vermaken, maar ook omdat ik wil dat de juiste mensen mijn studie gaan doen en aan deze universiteit gaan studeren. Gelukkig is Lisa leuk. Ze ziet er hip uit, is oprecht geïnteresseerd en mijn bagagedrager kan haar makkelijk aan. Ze vertelt dat er verder niemand van haar school naar Wageningen gaat, omdat ze denken dat het een boerengehucht is. Ik vraag haar wat zij dan van Wageningen vindt en ze zegt dat ze dat ook een beetje denkt, maar dat het er wel leuk uitziet hier. Oh nee, denk ik, nu is het vast de bedoeling dat ik haar tegenspreek en met behulp van verbluffend goede argumenten vertel hoe geweldig Wageningen is. Maar ik ben niet zo goed in overhaal- of verkooppraatjes. Ik zou zelfs geen snoep aan een achtjarige kunnen verkopen. Ik vertel maar gewoon de waarheid. Dat je hier best een paar boeren hebt, maar dat op de Leeuwenborch gelukkig de hippere en leukere mensen zitten. Dat ze weinig college-uren krijgt, maar dat ze jammer genoeg wel veel zal moeten lezen in haar vrije tijd. Dat uitgaan hier wel leuk is, maar vooral als je lid bent van een studentenvereniging (dat was niet bedoeld als propagandapraat, ik zei al dat ik weinig overredingskracht heb). Dat winkelen hier niet echt lukt, behalve als je flutcadeautjes moet kopen, want dan zit je bij de Action wel goed. Aan het eind van de dag ben ik erg tevreden over Lisa. Ze is een aanwinst voor mijn studie én de universiteit. Gelukkig is zij ook enthousiast. Ze zegt dat ze nu zeker weet dat ze hier Internationale ontwikkelingsstudies wil gaan studeren. Heb ik toch ergens iets goeds gezegd. / Mina Etemad
22
8 In Peru is commotie ontstaan over een ongeschreven regel die geldt op het luxueuze strand Asia, iets ten zuiden van de hoofdstad Lima. Daar is huishoudelijk personeel zonder dienstuniform alleen welkom na zonsondergang. Kennelijk willen de chique (blanke) badgasten niet recreëren met de (indiaanse) mensen die hun bed opmaken en hun kinderen opvoeden. Uit protest doken vorige week zo’n zevenhonderd als huishoudster verklede mensen tegelijk het water in.
Vijfentachtig Wageningse studenten zijn veilig teruggekeerd van twee weken wintersport in Frankrijk. De heenweg kende nog wel een spannend moment: een van de bussen begaf het op een bergpas. De chauffeur ontdekte een bevroren onderdeel, en vroeg zijn passagiers om een föhn. Geen Wageninger die een haardroger bij zich had natuurlijk. Gelukkig zat er ook een Nijmeegse studente in de bus die wel zorg besteedt aan haar kapsel.
He va elf Ru is ge ol de vo ee wo
‘NATUUR FOTOGRAFEREN DWINGT JE TE KIJKEN’ Organiseer bedrijfsuitjes met yoga, natuurfotografie en wilgenknotten. Met dat idee kwamen vier studenten Bos- en natuurbeheer van Van Hall Larenstein voor een vak over het schrijven van een ondernemingsplan. Docenten vonden hun idee ‘Greenness’ het meest creatief. Hogeschoolstudenten Bos- en natuurbeheer moesten voor een tweedejaars vak een duurzame onderneming bedenken die iets te maken heeft met de ecologische hoofdstructuur in de Gelderse Vallei. Er waren veel leuke ideeën : koolzaadteelt op braakliggend terrein, huizen bouwen met hele boomstammen, stedelijk groen verzorgen met ‘stadsbosbeheer’ en na-
tuurrecreatie gericht op de nacht. Het recept voor een gezond en ontstressend bedrijfsuitje viel het meest in de smaak. ‘We sluiten aan bij de beweging in natuurorganisaties om te zoeken naar de invloed van natuur op gezondheid en op steeds dikker wordende mensen die niet bewegen’, vertelt studente Mirte Kruit over Greenness. ‘Een dag begint met Chi Qong of yoga in de natuur om te ontstressen. Daarna gaan de mensen de natuur fotograferen. Daarmee dwing je ze er goed naar te kijken. Door met een macrolens bijvoorbeeld een schors te fotograferen leer je details te zien. Een band met het landschap willen we bereiken door ze in de natuur te laten werken, bijvoorbeeld
door wilgenknotten of een haag snoeien. Het liefst in de buurt van hun bedrijf. Als deelnemers daar later langs fietsen zien ze de wilg die ze geknot hebben. Het landschap wordt dan een beetje van henzelf.’ Heel leuk zo’n winnend idee, maar gaan de studenten er ook iets mee doen? ‘Wij zelf niet’, zegt Mirte. ‘Eerst nog maar twee jaar met de opleiding bezig. Maar er hebben wel al mensen interesse getoond, waarvan er één een zorgboerderij runt. We moeten nog kijken wat we er mee doen. We hebben er veel tijd in gestoken, dus eigenlijk willen we er ook zelf iets aan hebben.’ Andere geïnteresseerden kunnen zich nog melden op
[email protected]. / KM
N
Ne ge ik ge en ‘M Al nie kla
H D
De en ee na slo W fe te
Totdat de nieuwe keuken klaar is koken de vrijwilligers van eethuis Zeezicht in het woonhuis boven De Overkant. Ze moeten met volle borden de trap af en buitenom naar het café. / foto GA
DE BADKAMER DOET EVEN DIENST ALS AFWASHOK Het trappenlopen met volle borden is bijna afgelopen voor de vrijwilligers van het Wageningse eethuis Zeezicht. In maart moet de keuken achterin café De Overkant klaar zijn. En dan kan er ook weer op meerdere dagen biologisch vegetarisch worden gegeten bij het eethuis. Eethuis Zeezicht was jarenlang een huiskamerrestaurant achterin een zijsteegje van de Bevrijdingsstraat. Maar na problemen met de brandweer en gedoe over bestemmingsplannen verhuisde het eethuis driekwart jaar geleden naar café De Overkant in dezelfde straat, dat ook draait op vrijwilligers. De harde kern van Zeezicht ging boven de kroeg wonen, en het eten wordt beneden geserveerd. ‘We hebben nu iets meer privacy’, vertelt Zeezichtbewoner Joost Bakker. Maar hij vindt het ze-
ker zo gezellig. ‘Het is hier iets dynamischer. We zitten nu ook aan de straatkant.’ Koken gebeurt nog wel boven, in hun eigen kleine keuken. De borden staan in de vensterbank, de kasten in de huiskamer staan vol voorraad. Op vrijdagavond, de enige avond waarop momenteel wordt gekookt, is de badkamer het afwashok. ‘Maar straks krijgen we een echte spoelkeuken, met afwasmachine’, vertelt Anne Rietveld. Het bevalt de studente Internationale ontwikkelingsstudies wel in De Overkant. ‘Er komt hier meer volk over de vloer.’ De studenten doen de verbouwing merendeels zelf. Dozen met tegels staan al klaar voor gebruik. Niels Kloppenburg, student Landschapsarchitectuur aan Wageningen Universiteit, kan bijna niet wachten tot hij weer aan een groot fornuis kan
werken. ‘Een gewoon fornuis is geen doen met die grote pannen.’ Door ruimtegebrek maken ze nu alleen op vrijdagavond een kroeghap – een wat makkelijker hoofdgerecht en een toetje – in plaats van de gebruikelijke driegangenmaaltijd. ‘Want we wilden wel iets blijven doen’, aldus Anne. ‘En verder werken we op aanvraag. Laatst was hier een etentje van iemand die ging afstuderen, en op Valentijnsdag hebben we ook eethuis bijvoorbeeld.’ Als de keuken klaar is gaat Zeezicht waarschijnlijk ook op donderdag en, voor het eerst, op zaterdag open. Veel vaker zit er niet in, zeker niet als er aanvragen blijven komen voor lunches en diners. Anne: ‘Het kost veel tijd, en we willen ook allemaal onze studie afmaken.’ / YdH www.zeezichtwageningen.nl
‘H co he de de dit tes m ov De he UR br He
D
De m in
De om do lop co ge uit m en
n jk
et ie
k
Resource 0720 20-24
07-02-2007
16:36
Pagina 23
8 FEBRUARY 2007
23
RESOURCE #20
Het leek zo’n goed idee, het nieuwe strooigrit tegen gladheid dat in gebruik is genomen in Noord-Wales. Het bestaat uit een mengsel van suiker, zetmeel en granen, en is minder slecht voor auto’s en wegen dan het traditionele zout. Er is echter één probleem: het veroorzaakt verkeerschaos. Schapen zijn zo verzot op het strooisel dat ze soms met tientallen tegelijk de weg op gaan en het goedje van het asfalt likken.
Het leek op een mysterieuze voorbode van de interland die het Nederlands elftal deze week speelde tegen Rusland. In de Russische regio Omsk is vorige week oranje sneeuw gevallen. De sneeuw, die stonk en olieachtig aanvoelde, vormde volgens de autoriteiten geen gevaar voor de volksgezondheid. De oranje kleur zou een gevolg zijn van stof uit een woestijn in Kazachstan.
Britse onderzoekers hebben de veroorzaker ontdekt van typische zeelucht. Een microbe in zoute moddervlaktes blijkt over een uniek gen te beschikken dat de uitstoot van het sterk ruikende gas dimethylsulfide (DMS) regelt. Zeevogels gebruiken de geur van het gas om zeewater op te sporen. De identificatie kan ook meteen een misverstand wegnemen: het inademen van deze ‘frisse zeelucht’ is zeker niet gezond.
HET ECHTE WERK
.
n d.’
ee b-
n, n
t
K
en
op
– nn
NSK CROSS/ Esther Swart (midden) heeft zaterdag 3 februari op de Nederlandse studentenkampioenschappen cross in Groningen de korte cross gewonnen. ‘Het was een mooi rondje en ik vind het leuk dat ik heb gewonnen. Maar ik voelde me niet supersterk of zo’, aldus de tweedejaars studente Voeding en gezondheid aan Wageningen Universiteit. Ze legde de 2,5 kilometer af in 9 minuten en 36 seconden. Swart loopt vooral wedstrijden op de baan, over achthonderd meter. ‘Maar ’s winters is het heerlijk om in het bos een beetje door de modder te banjeren. Als je dan thuiskomt heb je het idee dat je wat hebt gedaan.’ Bij de heren haalde niemand van WAV Tartlétos het podium. Jan Roos werd nipt vierde in het studentenklassement op de lange cross (11,5 km), met een tijd van 40.36. / YdH, foto Tartlétos
HANDTEKENINGEN VOOR DUURZAME UNIVERSITEIT De Wageningse studentenvakbond WSO en studentenraadsfractie PSF zijn samen een actie begonnen voor een natuurvriendelijker universiteit. Met de slogan ‘The inconvenient truth about WUR’ roepen ze sinds donderdag 1 februari studenten en medewerkers op te tekenen voor een duurzamer beleid. ‘Het woord duurzaamheid komt voor in elk college en elk onderzoek, maar nergens in het interne beleid’, zegt Mattijs Smits van de PSF. Samen met de WSO richtte de studentenraadsfractie een werkgroep op om dit te veranderen. Want ondanks vele protesten gebruikt Wageningen UR nog steeds milieuonvriendelijk papier en ‘weigeren ze over te stappen op Fair Trade-koffie.’ De tegenstrijdigheid is ook zichtbaar in het nieuwe windmolenpark. ‘Wageningen UR produceert groene stroom, maar gebruikt zelf grijze stroom’, vertelt Smits. Het huidige stroomcontract loopt tot
DAG LUUK
e Va-
De bok Luuk, tot afgelopen zomer nog de mascotte van studentenvereniging Osiris in Leeuwarden, is niet meer.
ar-
De verzorgers hebben hem laten inslapen omdat hij te erg leed aan artrose. De aandoening was ook de reden dat Luuk afgelopen zomer, na vijf dienstjaren als mascotte, met pensioen ging. Hij werd vervangen door de veel jongere Julius Caesar. De uitvaart vindt in besloten kring plaats, zo meldt de bokcie op de website van de vereniging. / KM
r n et
2008. ‘Maar nergens staat dat daarna alsnog wordt overgestapt.’ De actievoerders vinden het ‘onaanvaardbaar’ dat duurzaamheid geen rol speelt in de interne bedrijfsvoering. ‘Terwijl Wageningen UR juist een leidende rol zou moeten spelen op dit gebied’, vindt Smits. Het ontbreken van een milieubeleidsplan of milieujaarverslag getuigt volgens de studenten van gebrek aan ambitie. ‘Met concrete doelen voor over vijf jaar kan de buitenwereld Wageningen UR tenminste afrekenen als ze die niet haalt.’ De WSO en de PSF delen ook de komende week tijdens lunchpauzes in verschillende kantines nog flyers uit om steun te vragen voor hun actie. Vrijdag 9 februari staan ze in Biotechnion, woensdag 14 februari in Alterra en het Imag-gebouw, en donderdag 15 februari op Zodiac. Wanneer en hoe de verzamelde handtekeningen worden overhandigd aan de raad van bestuur is nog niet bekend. / LH
KIJKEN WAAR HET WATER BLIJFT vormd door smeltwater van gletsjers en later opgevuld met sediment. Het water stroomt sneller door dit sediment weg. Ze werken eigenlijk nog steeds als drainerende kanalen richting zee. Er zijn dus meer oorzaken of mogelijke oorzaken van verdroging die misschien wel belangrijker zijn dan onttrekking door boeren. ‘Spixworth Beck Catchment is het stroom- Door mijn rapport zal de overheid niet snel de licenties intrekken, ze zouden dan gebied van het riviertje Spixworth Beck. Het gebied heeft te maken met verdroging eerst meer onderzoek moeten doen om en door nieuwe wetgeving dreigen boeren het te onderbouwen. Maar toch heb ik ook met de boeren gepraat over mogelijkgekort te worden op hun licentie om heden om water te bergen, zodat ze daargrondwater te ontrekken aan de bodem. uit in de zomer water kunnen gebruiken. Zij worden namelijk gezien als veroorzakers van het watertekort omdat ze grond- Ik heb ook uitgezocht hoe ze daar subsidies voor kunnen krijgen. Daarnaast heb water gebruiken voor het besproeien van ik nog veel onderzocht op het gebied van gewassen. Ze zouden nu veel minder wawaterkwaliteit, want ook daarbij krijgen ter mogen gebruiken, wat voor veel boeboeren te maken met nieuwe richtlijnen ren funest kan zijn. Het was mijn taak om te onderzoeken hoe vanuit Europa. De boeren waren allemaal heel enthouhet met de onttrekking gesteld is. Ik heb siast en ze werkten graag mee. Het was vooral gekeken naar andere factoren die natuurlijk ook voor hen dat ik het onderbij de verdroging een rol kunnen spelen, zoek deed. Het was vaak wel lastig ze te die niets met de boeren te maken hebspreken te krijgen. Ze waren in die tijd vrijben. De waterwinning voor drinkwater wel dag en nacht bezig. Het zijn ook niet voor de stad Norwich is bijvoorbeeld veel zulke kleine bedrijven, er was zelfs een groter dan de onttrekking door boeren. Die drinkwaterwinning is wel in een naast- boerderij met over de tweehonderd medegelegen stroomgebied, maar als daar het werkers. Uiteindelijk heb ik alle boeren grondwater enorm daalt, kan dat verande- wel gesproken en ook veel mensen van ring van grondwaterstromen veroorzaken. de overheden en natuurbescherming. Die waren ook vrijwel allemaal op mijn preEr stroomt dan water weg uit het stroomsentatie aanwezig die ik aan het einde gebied van Spixworth. Ik heb geen feiten die bewijzen dat het zo is, maar het is wel hield. Iedereen reageerde enthousiast, ze hadden wel het idee dat ze hiermee veriets dat onderzocht zou moeten worden. der kunnen. En ik heb de plaatselijke Een andere oorzaak van constante draikrant gehaald, dat is natuurlijk ook altijd nage zijn de opgevulde geulen in de krijtondergrond. Die geulen zijn in de ijstijd ge- leuk.’ / Koen Moons William Coulet, derdejaars student Landen watermanagement, deed tijdens zijn stage in het Britse Norfolk onderzoek naar de oorzaken van verdroging in het gebied Spixworth Beck Catchment. De boeren krijgen de schuld van de waterproblematiek. Ten onrechte, vindt William.
Resource 0720 20-24
07-02-2007
16:36
Pagina 24
STUDENT
>
RESOURCE #20
24
In Groningen worden de geesten rijp gemaakt voor de sloop van de sociëteit van Vindicat. De leden van het studentencorps zitten nu in een lelijk pand op de Grote Markt. Deze week moeten ze aangeven of ze akkoord gaan met een verhuizing naar de nabijgelegen Friesland Bank. De uitkomst wordt met spanning afgewacht in Madurodam. Het miniatuurpretpark vreest dat de kleine versie van het gebouw straks verweesd zal achterblijven.
Cameron Diaz ontdekte in de film ‘There’s something about Mary’ al dat het dienst kan doen als gel, en Londense kappers hebben nu nog een cosmetische toepassing ontdekt voor sperma. Tegen betaling van tachtig euro masseren ze het goedje bij hun klanten in het haar. Na een kwartiertje onder de droogkap verlaten die de salon met vol en superzacht haar. Eén waarschuwing voor creatieve thuiskappers: het moet wel sperma van Aberdeen Angus-stieren zijn.
PRIKBORD
[email protected]
VOOR JE MOOISTE FOTO, JE EERSTE VERHAAL, JE EIGEN CARTOON
In de Bunker, de kroeg van studentenflat Dijkgraaf in Wageningen, was het dinsdag 30 januari ladiesnight. De bezoekers – onder wie verrassend veel mannen – vergaapten zich aan een stripper uit de flat. Het bestuur legde dit hoogtepunt vast met de digitale camera. Tot teleurstelling van de vrouwen vooraan ging de stripper niet full monty. / TH
BIERESTAFETTE Je regelt bier voor een groep mensen en laat ze dat achter elkaar in één teug opdrinken. Zo simpel is een bier-ad-estafette. Het record in het Guinness Book of Records staat op 844. Dat kan beter, dachten ze bij de jarige studievereniging De Veetelers, met hun ruime ervaring in ad-wedstrijdjes van vijf tegen vijf. De burgemeester van Wageningen gooide aanvankelijk nog roet in eten. Hij wilde geen bierzuipfestijn in zijn binnenstad. Een goed woordje van bestuursvoorzitter Aalt Dijkhuizen van Wageningen UR hielp, en zo kwam maandag onverwacht het bericht dat de biertap in de fietsenstalling bij het bestuurscentrum kon staan. In drie dagen werden koortsachtig sponsors gezocht, vaten bier ingekocht, dranghekken en een muziekinstallatie geregeld. Woensdag plakten de Veetelers de eerste posters, schots en scheef op bomen en prullenbakken. Daarna moesten ze wachten. En vertrouwen op de kracht van mondtot-mondreclame in het ‘dorp’ Wageningen. Even lijkt het tegen te vallen. Er staan op donderdag 1 februari om half zeven geen lange rijen voor de tafels waar deelnemers hun naam en leeftijd moeten opschrijven. Dijkhuizen – met het witte T-shirt van de recordpoging onder zijn lange donkere jas –
stapt wat rond in afwachting van het sein dat hij het eerste glas bier mag leegklokken. Of iedereen in een rij wil gaan staan, achter de tafels langs de rand van het parkeerterrein. Achteraan, bij LA 13, is aan het flitslicht te zien dat de eerste biertjes achterover worden geslagen. Rustig blijven staan dan maar. ‘We zitten op 650. Wil iedereen vooral vrienden en bekenden bellen?’ Studenten die al een zwart kruisje op hun linkerhand hebben gekregen na hun biertje, doen het graag. Een record op je naam is toch leuk. Veetelers in rode shirts en overalls bellen minder ontspannen. ‘Wat kunnen we nog doen? Ga flats langs, bel overal aan. Waarom drinkt iedereen zo snel?’ Eindelijk komt een blad bier in zicht. De schuimkraag verdwijnt, maar niemand neemt voor zijn beurt een slokje. De buurman mag, en dan, tik op je schouder, zelf drinken! Een koude klots in je buik. Een boer. Zevenhonderd mensen. ‘Bel! Zoek mensen in de stad.’ De hoop laait op als er een groepje aan komt sukkelen. Achthonderd. ‘Mijn ouders komen ook!’, roept iemand. Om kwart voor negen is het genoeg. 928, een nieuw record. Now beat this. / Yvonne de Hilster
