Voortgezette Studie Boekhouden
12 12.1
12 Geconsolideerd kasstroomoverzicht
Geconsolideerd kasstroomoverzicht
a De functie van het kasstroomoverzicht is een bijdrage leveren aan de beoordeling door gebruikers van het vermogen van de onderneming om geldmiddelen en kasequivalenten te genereren. Tevens wordt inzicht verkregen in de behoeften van de onderneming om deze kasstromen te gebruiken. b Het kasstroomoverzicht kan worden opgesteld volgens de directe en volgens de indirecte methode. Bij de directe methode worden de belangrijkste contante bruto-ontvangsten en contante brutobetalingen weergegeven. Bij de indirecte methode wordt het resultaat na belastingen zodanig aangepast dat daaruit worden verwijderd: de gevolgen van nietgeldelijke transacties, belastinglatenties en voorzieningen voor ontvangsten en betaalde dan wel nog te betalen bedragen uit bedrijfsactiviteiten en baten en lasten die verband houden met kasstromen uit investeringsactiviteiten en financieringsactiviteiten. De voorkeur gaat uit naar de directe methode, met daarbij de aanbeveling een aansluiting te geven tussen het bedrijfsresultaat en de kasstroom uit bedrijfsoperaties. Bij toepassing van de indirecte methode wordt aanbevolen uit te gaan van het bedrijfsresultaat. c Het kasstroomoverzicht bestaat uit de onderdelen: • kasstromen uit bedrijfsactiviteiten (operationele activiteiten); • kasstromen uit investeringsactiviteiten; • kasstromen uit financieringsactiviteiten. d Kasstromen uit hoofde van transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de valutakoers op de dag van de kasstroom; ook wordt uitgegaan van een gewogen gemiddelde koers in het betreffende boekjaar. De reden dat moet worden uitgegaan van de valutakoers op het moment van de kasstroom is dat wijzigingen in de valutakoersen niet tot kasstromen leiden en daarom buiten het kasstroomoverzicht moeten blijven. Om de aansluiting tussen de begin- en eindsaldi van de geldmiddelen en kasequivalenten te waarborgen, moeten de gevolgen van de valutakoerswijzigingen op deze geldmiddelen en kasequivalenten wel in aanmerking worden genomen. e 1 De aankoopprijs van de deelnemingen wordt als investeringen in deelnemingen opgenomen. 2 De verkoopprijs (bij toepassing van de indirecte methode: de boekwaarde) van de deelnemingen wordt als desinvesteringen van deelnemingen opgenomen. f
1 Op het overzicht dat is opgesteld volgens de indirecte methode, waarbij wordt uitgegaan van de bedrijfswinst. In de geconsolideerde jaarrekening wordt de bedrijfswinst namelijk niet verdeeld naar meerderheid en minderheid. 2 Op het overzicht opgesteld volgens de directe methode. Dit vindt zijn oorzaak in het feit dat het hier om de werkelijke ontvangsten en uitgaven gaat.
12.2
a Mutatiebalans (× 1.000) Ingaande kasstroom Afneming gebouwen Afneming deelneming in C Toeneming algemene reserve Toeneming langlopende lening Toeneming handelsvorderingen Afneming liquide middelen
107
€ € -
40 10 130 25 50 255 110
€
365
Uitgaande kasstroom Toeneming machines Toeneming voorraden Toeneming handelsvorderingen Afneming belang derden in B Afneming te betalen belastingen Afneming te betalen dividend
€ -
165 100 30 25 35 10
€
365
Copyright © 2010 Wolters-Noordhoff bv Groningen/Houten, The Netherlands.
Uitwerkingen
b Geconsolideerd kasstroomoverzicht (× € 1.000) Kasstroom uit bedrijfsactiviteiten (operationele activiteiten) Winst na belastingen Aandeel derden in verlies B Afschrijving gebouwen Afschrijving machines Toeneming handelsschulden Toeneming voorraden Toeneming handelsvorderingen Afneming te betalen belastingen
12 Geconsolideerd kasstroomoverzicht
280 –/– 25 40 120 50 –/– 100 –/– 30 –/– 35 300
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investering in machines Desinvestering in machines Aandeel in winst C Aandeel in dividend C
–/– 350 65 –/– 20 30 –/– 275
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Nieuwe langlopende lening Aflossing langlopende lening Betaald dividend
90 –/– 65 –/– 160 –/– 135 –/– 110
Afneming liquide middelen c Kasstroom uit bedrijfsactiviteiten (operationele activiteiten) (× € 1.000) Bedrijfswinst Afschrijving gebouwen Afschrijving machines Toeneming handelsschulden Toeneming voorraden Toeneming handelsvorderingen Kasstroom uit bedrijfsoperaties Betaalde rente Betaalde belastingen (35 + 80) Kasstroom uit operationele activiteiten
Copyright © 2010 Wolters-Noordhoff bv Groningen/Houten, The Netherlands.
–/– –/– –/– –/–
360 40 120 50 100 30 440 25 115 300
108
Voortgezette Studie Boekhouden
12.6
12 Geconsolideerd kasstroomoverzicht
a (× € 1.000) 2006
2007
Mutatiebalans +
Duurzame productiemiddelen Goodwill geconsolideerde deelnemingen Minderheidsdeelnemingen Onderhanden werk minus vooruitontvangen termijnen Voorraden grondstoffen Handelsdebiteuren Liquide middelen
Aandelenkapitaal Reserves Minderheidsbelang van derden Voorziening latente belastingen Overige voorzieningen Leningen op lange termijn Converteerbare obligatielening Kredieten op korte termijn Te betalen belasting Handelscrediteuren Te betalen dividend
– 8.000 300
20.000 1.500 100
28.000 1.800 100
2.000 4.600 5.000 810
5.500 8.500 6.000 700
34.010 15.000 5.000 210 800 1.000 1.500 500 5.000 1.300 2.200 1.500
50.600 17.500 6.750 210 880 1.600 3.880 – 9.200 1.730 7.100 1.750
4.200 430 4.900 250
34.010
50.600
17.200
b Reserves 1 januari Toevoeging vanuit de winst Agio bij conversie Agio bij aandelenruil (berekend als saldo!)
3.500 3.900 1.000 110
2.500 1.750 80 600 2.380 500
17.200
€ 5.000.000 € 1.150.000 - 125.000 - 500.000 € 1.775.000 - 25.000
Emissiekosten
- 1.750.000 € 6.750.000
Reserves 31 december We laten nog even enkele journaalposten volgen, die Codejo heeft gemaakt. Verkrijging aandelen in Samira Deelneming Samira aan Bank (€ 1.750.000 + € 50.000) Verkrijging aandelen in Berrie Deelneming Berrie aan Aandelenkapitaal aan Agioreserve aan Bank Conversie obligaties in aandelen Converteerbare obligatielening Bank aan Aandelenkapitaal aan Agioreserve Agioreserve aan Bank
109
€ 1.800.000 € 1.800.000
€ 2.600.000 € 2.600.000 - 500.000 - 100.000
€ 500.000 - 125.000 € 500.000 - 125.000 €
25.000 €
25.000
Copyright © 2010 Wolters-Noordhoff bv Groningen/Houten, The Netherlands.
Uitwerkingen
12 Geconsolideerd kasstroomoverzicht
Winstbestemming Winstsaldo aan Te betalen dividend aan Algemene reserve
€ 2.900.000 € 1.750.000 - 1.150.000
c 1 In de verkrijgingsprijs van Samira begrepen goodwill: Verkrijgingsprijs Intrinsieke waarde
€ 1.800.000 - 1.400.000 € 400.000
2 In de verkrijgingsprijs van Berrie begrepen goodwill: Verkrijgingsprijs (€ 2.000.000 + € 500.000 + € 100.000) Intrinsieke waarde
€ 2.600.000 - 2.000.000 € 600.000
d Schuld op 1 januari Inbrengbalans Samira Inbrengbalans Berrie
€ 1.300.000 € 60.000 - 140.000 - 200.000 € 1.500.000
Belastinglast Voorziening op 1 januari Inbrengbalans Samira Inbrengbalans Berrie Voorziening op 31 december Afneming voorziening Over fiscale winst verschuldigd Schuld op 31 december Betaalde belasting
Copyright © 2010 Wolters-Noordhoff bv Groningen/Houten, The Netherlands.
€ 3.140.000 € 800.000 - 40.000 - 360.000 € 1.200.000 - 880.000 -
320.000 - 3.460.000 € 4.960.000 - 1.730.000 € 3.230.000
110
Voortgezette Studie Boekhouden
12 Geconsolideerd kasstroomoverzicht
e Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2007 (× € 1.000) Kasstroom uit bedrijfsactiviteiten Bedrijfswinst Afschrijvingen Toeneming overige voorzieningen Toeneming onderhanden werk Toeneming voorraden grondstoffen Afneming handelsdebiteuren
€ 6.650 - 3.850 200 € 10.700 € € -
Toeneming handelscrediteuren
1.000 1.500 4.300 1.800 1.600 - 3.400 € 14.100
Betaalde interest Betaalde belastingen
€ -
610 3.230 - 3.840 € 10.260
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Duurzame productiemiddelen Deelnemingen
€ -
7.150 4.100 - 11.250 –/– € 990
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Leningen op lange termijn Conversie obligaties in aandelen Kredieten op korte termijn Aandelenemissie Betaald dividend
€ -
880 100 1.100 2.500 1.500 –/– €
Mutatie liquide middelen
880 110
12.8 Geconsolideerd kasstroomoverzicht (× € 1.000) Kasstroom uit bedrijfsactiviteiten Winst na belasting Afschrijving gebouwen Afschrijving verpakkingsmachines Mutatie voorraden (1) Mutatie crediteuren (2) Mutatie debiteuren (3) Mutatie onderhoudsvoorziening Mutatie te betalen algemene kosten (4) Mutatie te betalen vennootschapsbelasting (5) Winstaandeel derden (6)
+/– + 252 + 104 + 320 + 35 – 20 – 55 + 30 + 23 – 70 + 40 +
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investering gebouwen (7) Investering verpakkingsmachines (8) Deelneming Zandkreek BV
– – –
659
200 650 300 – 1.150
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Betaald dividend vorig boekjaar Opbrengst aandelenemissie Hypothecaire lening o/g Lening o/g Mutatie liquide middelen (9)
111
– + + +
60 100 300 180 + +
520 29
Copyright © 2010 Wolters-Noordhoff bv Groningen/Houten, The Netherlands.
Uitwerkingen
12 Geconsolideerd kasstroomoverzicht
Enkele berekeningen: (1): € (505 – 480 – 60) = – € 35 (2): € (280 – 210 – 90) = – € 20 (3): € (255 – 160 – 40) = + € 55 (4): € (83 – 50 – 10) = + € 23 (5): € (50 – 110 – 10) = – € 70 (6): € (240 – 80 – 120) = + € 40 (7): € (1.296 – 1.150 + 104 – 50) = – € 200 (8): € (1.440 – 860 + 320 –250) = – € 650 (9): € (149 –10 – 110) = + € 29 12.9
a 1 aan aan aan aan aan 2
3
4
Investeringen (N) Verkoop duurzame activa tegen boekwaarde (A) Afschrijvingen (N) Voorziening belastingen (A) (30% × € 1.600) Winst na belastingen (A) Toename nettowerkkapitaal (A)
€
50.000 € -
Winstuitkering (N) Toename deelneming Niehoff (A) aan Winst na belastingen (N)
€ 1.600.000 - 1.600.000
Winstaandeel belang derden aan Winst na belastingen (N) (20% × € 4.000.000)
€ 800.000
Winstuitkering aan Winstuitkering belang derden (50% × € 800.000)
€ 400.000
Toename liquide middelen (A) aan Afname liquide middelen (N)
€ 400.000
40.000 2.000 480 1.120 6.400
€ 3.200.000
€ 800.000
€ 400.000
€ 400.000
b Consolidatiestaat (× € 1.000) Omschrijving Inkomende kasstroom Winst na belastingen
Afschrijvingen Nieuwe leningen op lange termijn Verkoop duurzaam productiemiddel Afname liquide middelen Winstaandeel derden Uitgaande kasstroom Winstuitkering Toename deelneming Niehoff BV Aflossingen Investeringen Afname voorzieningen Toename netto-werkkapitaal Toename liquide middelen Winstuitkering belang derden
A
N
Eliminatie
5.060
4.000
1.500 1.200
600 400
1 2 3 1
1,12 3.200 800 2
1 4
40 400
40 500 ____________ ____________ 7.800 5.500 2.200
2.000
1.600 800 2.300 80 420 400
400 2.800 50 250
____________ ____________ 7.800 5.500
3
800
2 3 2
1.600 400 1.600
1
50 0,48 6,4
400 3 4.850
Copyright © 2010 Wolters-Noordhoff bv Groningen/Houten, The Netherlands.
5.058,88
2.098 1.600 – 100 800 ___________________ 9.656,88 2.200
1 1 4
Consolidatie
400 4.850
– 1.200 5.050 130,48 676,4 – 400 ___________________ 9.656,88
112
Voortgezette Studie Boekhouden
12 Geconsolideerd kasstroomoverzicht
12.10 a Bij de weergave van de kasstroom uit bedrijfsactiviteiten is de zogenoemde indirecte methode toegepast. b De in het kasstroomoverzicht opgenomen bedragen vanwege afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa komen eveneens voor in de geconsolideerde winst-en-verliesrekening. c 1 Het in het kasstroomoverzicht vanwege de mutatie in voorzieningen opgenomen bedrag wijkt af van het bedrag van € 15.051.000 door plaatsgehad hebbende nieuwe consolidaties en vervallen consolidaties (deconsolidaties). 2 Dit geldt eveneens voor de volgende posten in het kasstroomoverzicht: • mutatie werkkapitaal; • mutatie langlopende leningen; • mutatie kortlopende schulden bij kredietinstellingen; • mutatie aandeel derden. d Van de genoemde posten zijn in het kasstroomoverzicht de volgende posten opgenomen als mutatie werkkapitaal (exclusief liquide middelen): • voorraden; • vorderingen; • schulden aan leveranciers; • overige schulden (inclusief de overlopende passiva). e 1 De post Verwerving van deelnemingen in het kasstroomoverzicht is inclusief de voor de deelnemingen betaalde goodwill. 2 De in de geconsolideerde deelnemingen aanwezige liquide middelen zijn op de aankoopprijs in mindering gebracht. f
Op de post Verkoop van groepsmaatschappijen is het volgende van toepassing: het bedrag stelt de boekwaarde verminderd met de in de groepsmaatschappijen aanwezige liquide middelen voor.
g Van de inkoop van de eigen aandelen is gejournaliseerd: 0.. aan 1..
Overige reserves Bank
€ 1.306.000 € 1.306.000
In plaats van de rekening 0.. Overige reserves (0.. Algemene reserve) te debiteren, kan de rekening 0.. Gehouden eigen aandelen worden gedebiteerd. Het (debet)saldo ultimo boekjaar van de rekening 0.. Gehouden eigen aandelen moet ten behoeve van de opstelling van de (externe) balans in mindering worden gebracht op het (credit)saldo van de rekening 0.. Overige reserves (0.. Algemene reserve). h Nettoresultaat vorig boekjaar Dividend vorig boekjaar Toegevoegd aan de algemene reserve (overige reserves)
€ 130.298.000 - 32.349.000 € 97.949.000
Het dividend vorig boekjaar valt af te lezen in het geconsolideerd kasstroomoverzicht (onder Kasstroom uit financieringsactiviteiten).
113
Copyright © 2010 Wolters-Noordhoff bv Groningen/Houten, The Netherlands.
Uitwerkingen
12 Geconsolideerd kasstroomoverzicht
NB: In de toelichting op de balans en de winst-en-verliesrekening is het volgende mutatieoverzicht op de ‘Overige reserves’ opgenomen: Overige reserves (× 1.000) 2002 Stand per 1 januari Ingekochte eigen aandelen Mutatie goodwill Winstbestemming Koersverschil waardering deelnemingen Stand per 31 december
Copyright © 2010 Wolters-Noordhoff bv Groningen/Houten, The Netherlands.
–/–
–/–
51.903 1.306 97.949 1.530 147.016
2001 107.589 –/– 26.922 –/– 216.944 186.942 1.238 51.903
114