2
Opzet BekkenbodemFit
Deel 1
BekkenbodemFit biedt oefeningen op het gebied van lage rug, bekken e´n bekkenbodem, bezien vanuit de bekkenfysiotherapie. Tot de doelgroep van BekkenbodemFit behoort iedereen (m/v) die onder fysiotherapeutische begeleiding actief wil bewegen, waarbij speciale aandacht wordt besteed aan het zo mogelijk voorkomen of verminderen van problematiek op het gebied van lage rug, bekken en bekkenbodem. De BekkenbodemFit-oefeningen kunnen op diverse manieren worden gebruikt: – oefenprogramma BekkenbodemFit-lessen: compleet beweegprogramma; – toepassen BekkenbodemFit-oefeningen in (fysio)therapeutische oefeningen; – integreren van BekkenbodemFit in bestaande bewegingsprogramma’s (fitness, aerobics, pilates, BBB). Vo´o´r deelname aan het Oefenprogramma BekkenbodemFit is het nuttig een (schriftelijke) intake plaats te laten vinden. Dit om de mogelijke klachten en risicofactoren van lagerug-, bekken- en bekkenbodemdisfuncties zo goed mogelijk in te kunnen schatten. Naast de actieve lessen zal enige theoretische uitleg aan de cursist (m/v) plaatsvinden over de relatie tussen lage rug, bekken en bekkenbodem. Dit kan zowel tijdens de actieve lessen zijn als los daarvan, met een apart theorieblok of met stencils of folders. Dit is afhankelijk van de opzet van het bewegingsprogramma en de invulling door de docent/fysiotherapeut. BekkenbodemFit beoogt geen totaal nieuwe vorm van actieve begeleiding te zijn, maar wil bekkenfysiotherapeutische kennis toevoegen aan bestaande oefentherapie binnen zowel de fysiotherapie als cursussen fitness, aerobics, pilates, BBB en dergelijke. Dit ter preventie van mogelijke bekken(bodem)problematiek. BekkenbodemFit biedt een aantal specifieke kenmerken die bijdragen aan de eigenheid en merkbekendheid.
2.1 Doel BekkenbodemFit Doelgroep
Tot de doelgroep van BekkenbodemFit behoren clie¨nten (m/v) die al bewegingsactief zijn en onder deskundige (fysio)therapeutische begeleiding verder willen trainen o´f die verminderd actief zijn en willen (her)starten met sportief bewegen. Nadruk ligt op het voorkomen of verminderen van lagerugpijn en bekkenpijn en/of bekkenbodemproblematiek. De BekkenbodemFit-oefeningen kunnen geı¨ntegreerd worden binnen bestaande bewegingsprogramma’s of als losstaand oefenprogramma worden gegeven. BekkenbodemFit-oefeningen zijn niet leeftijd- of seksegebonden! Alleen voor vrouwen tijdens en na de zwangerschap is NVFB-ZwangerFit1 de meest geschikte keuze van actief (fysiotherapeutisch) begeleid bewegen.
BSL - WB_A4_1KMM
025
26
bekkenbodemfit
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat er diverse risicofactoren zijn voor het mogelijk verkrijgen of in stand houden van bekken- en/of bodemklachten, zoals stressincontinentie en verzakkingsklachten. Met BekkenbodemFit wordt juist de nadruk gelegd op het voorkomen of verminderen van deze klachten, door het bewust worden van correcte bekkenstabilisatie, oefeningen voor de coo¨rdinatie en spierversterking van het bekken en de lage rug, tiltechnieken, houdingsadviezen, toiletadvies, bekkenbodembewustzijn, ontspannings- en ademhalingsoefeningen. Zie deel 2, hoofdstuk 1 en 2.
Deel 1
Mogelijke risicofactoren voor lagerugpijn, bekkenpijn en/of bekkenbodemproblematiek kunnen zijn: – een aandoening in het gebied van lage rug, heup of bekken (orthopedisch, neurologisch); – trauma in het gebied van lage rug, heup of bekken, zoals na een ongeval of zware bevalling; – na een operatie in het gebied van lage rug, heup of bekken, zoals een hernia of ‘total hip’; – na een operatie in het bekkenbodemgebied (urologisch, gynaecologisch, colorectaal), zoals wegens urineverlies, verzakkingen, rectumproblematiek, prostaatklachten; – bekkenbodemproblematiek, zoals stressurine-incontinentie of lichte verzakkingsklachten; – familiaire geschiedenis van bekkenbodemproblematiek (met name voor vrouwen: als stressincontinentie of verzakkingsklachten voorkomen in de eerste graad familie); – zware werkzaamheden of belasting voor lage rug, bekken of bekkenbodem (zoals veel of zwaar tillen, lang staan, eenzijdig bewegen); – zwanger of pas bevallen zijn (doorverwijzen naar de cursus NVFB-ZwangerFit1) Zie deel 2, hoofdstuk 1 en 2. BekkenbodemFit is vooral preventief bedoeld voor iedereen die nog geen klachten heeft, maar deze wil voorkomen! Daarnaast kan de keuze voor BekkenbodemFit gericht zijn op iemand die wellicht net te weinig gerichte klachten heeft om individueel bij een (bekken)fysiotherapeut te oefenen, maar wel baat kan hebben bij anderszins deskundig begeleide oefeningen voor lage rug, bekken en bekkenbodem. Ook kan bijvoorbeeld de stap om individueel in een sportschool fitness te oefenen (nog) te groot zijn. Ideaal zou zijn als iedere fysiotherapeut de BekkenbodemFit-oefeningen zou integreren in de bestaande oefentherapieoefeningen!
Doelstelling
Doelstelling van BekkenbodemFit is helpen voorkomen of verminderen van lagerugpijn, bekkenpijn en bekkenbodemdisfuncties, door middel van gerichte oefeningen op het gebied van lage rug en bekken, bekkenbodem, buikdrukregulatie, ademhaling en ontspanning. Hiervoor wordt gebruikgemaakt van kennis en kunde vanuit zowel de algemene fysiotherapie als vanuit de bekkenfysiotherapie. Het zwaartepunt ligt op kennisoverdracht op het gebied van lage rug en bekkenstabiliteit en bekkenbodemfuncties, en het kunnen signaleren van en verantwoord adviseren over bekkenpijnklachten en/of bekkenbodemdisfuncties. De BekkenbodemFit-docent kan daarbij zo nodig preventief adviseren en het ontstaan van mogelijke klachten tijdig signaleren en de daarbij passende maatregelen nemen (specifieker oefenen, doorverwijzen naar huisarts of bekkenfysiotherapeut).
BSL - WB_A4_1KMM
026
2
opzet bekkenbodemfit
27
Op deze wijze kan BekkenbodemFit een meerwaarde bieden, zowel voor de adviserend of uitvoerend fysiotherapeut, de verwijzend huisarts of specialist, als voor de cursist die ter aanvulling of nazorg verder traint bij een sportschool of fysiotherapiepraktijk waar BekkenbodemFit wordt aangeboden. Tevens kan actieve begeleiding volgens BekkenbodemFit bijdragen aan eerder weer mobiel, werkzaam en zelfredzaam zijn of dit langer blijven. De doelstellingen van BekkenbodemFit zijn te verdelen in algemene doelstellingen voor de BekkenbodemFit-lessen en de individuele doelstellingen van de cursist. De BekkenbodemFit-docent beschikt over kennis op het gebied van beide doelstellingen en verwerkt deze in de actieve lessen en theoretische uitleg. algemene doelstellingen
voorkomen of verminderen van lagerug- en bekkenpijn voorkomen of verminderen van bekkenbodemklachten aandacht voor buikdrukregulatie en ademhaling aandacht voor ontspanning en ademhaling behoud en/of herstel van de algemene fitheid (conditie) vergroten lichaamsbesef en verbeteren lichaamshouding en circulatie (langer) mobiel en werkzaam kunnen blijven, of dit weer eerder zijn (langer) zelfredzaam kunnen blijven, of dit weer eerder zijn kennis van belastingsmodel (belasting-belastbaarheid) (hierdoor vermindering van ziektekosten)
Deel 1
– – – – – – – – – –
doelstellingen cursist
– behoud en/of herstel van de algemene fitheid (conditie) – snellere revalidatie na behandeling (therapie, operatie) aan lage rug, bekken en/of bekkenbodem – langer mobiel, werkzaam en zelfredzaam blijven bij lagerug-, bekken- en/of bekkenbodemproblematiek, of dit weer eerder gaan worden – preventie van klachten aangaande het houdings- en bewegingsapparaat en de circulatie – aanleren van een goede opvang bij buikdrukverhoging door tiltechniek en perstechniek – bewustwording van en vertrouwen krijgen in het functioneren van het eigen lichaam – informatieoverdracht over (dis)functioneren rond lage rug, bekken- en bekkenbodemgebied – verminderen en/of voorkomen van bekkenpijnklachten en/of bekkenbodemdisfuncties – positief gevoel en zelfvertrouwen ontwikkelen, overwinnen bewegingsangst – aangaan contact met medecursisten om ervaringen uit te wisselen, elkaar te kunnen steunen en een beroep op elkaar mogelijk te maken bij mogelijke klachten
2.2 Kenmerken BekkenbodemFit BekkenbodemFit is een combinatie van rugscholing, oefentherapie, specifieke kennis van lagerug- en bekkenproblematiek en bekkenbodemdisfuncties, met gebruikmaking van muziek en toepassingen uit de aerobics- en fitnesswereld. BekkenbodemFit kan in principe binnen elk bewegingsprogramma worden geı¨ntegreerd en is voor iedereen toegankelijk, ongeacht leeftijd, sekse, aandoening of belastbaarheid. Uitzondering zijn zwangere of pas bevallen vrouwen: voor hen is speciaal het bewegingsconcept NVFB-ZwangerFit1 ontwikkeld (vanaf 16de zwangerschapsweek tot
BSL - WB_A4_1KMM
027
28
bekkenbodemfit
aan de bevalling en vanaf 4-6 weken na de bevalling tot, als dat gewenst is, 9 maanden daarna).
Deel 1
BekkenbodemFit heeft enkele specifieke kenmerken: – fysiotherapeutisch oefenen voor iedereen (m/v) die actief wil bewegen, ongeacht leeftijd of sekse: . oefenprogramma BekkenbodemFit: beweegprogramma met drie karakteristieke oefenblokken; . integratie BekkenbodemFit-oefeningen in bestaande beweegprogramma’s; . uitzondering: zwangere of pas bevallen vrouwen gaan naar NVFB-ZwangerFit1; – oefenen op basis van belastbaarheid van lage rug, bekken en bekkenbodem; – aandacht voor het voorkomen of verminderen van lagerug- en bekkenpijn; – aandacht voor het voorkomen of verminderen van bekkenbodemproblematiek: . stressurine-incontinentie, lichte verzakkingsklacht; – muziekgebruik; – kennisoverdracht preventie risicofactoren bekken(bodem)disfuncties.
Oefeningen voor iedereen
BekkenbodemFit-oefeningen kunnen bij iedereen worden toegepast: man of vrouw, oud of jong. Een hardnekkig misverstand is dat bekkenbodemoefeningen alleen voor vrouwen zijn of alleen tijdens of kort na de zwangerschap nodig zijn. Dit is beslist niet zo! Je eigen bekkenbodemspieren weten te vinden e´n weten hoe te gebruiken, is voor zowel mannen als vrouwen belangrijk. Bekkenbodemspieren hebben immers een relatie met plassen, ontlasten, bevallen en seksualiteit. In al deze deelgebieden kan een klacht optreden gerelateerd aan bekkenbodemdisfuncties, zowel bij mannen als vrouwen en ongeacht de leeftijd. oefenprogramma bekkenbodemfit (losstaand)
Het Oefenprogramma BekkenbodemFit kan als losstaand beweegprogramma gebruikt worden, met een specifieke opbouw: – warming-up, fitheid- of conditietraining, korte coolingdown; – trainen van kracht, stabilisatie en coo¨rdinatie en specifieke bekkenbodemoefeningen; – coolingdown, ademhalings- en ontspanningsoefeningen. Zie deel 3, hoofdstuk 1 t/m 4. bekkenbodemfit-oefeningen geı¨ntegreerd
BekkenbodemFit-oefeningen kunnen prima geı¨ntegreerd worden binnen de fysiotherapeutische oefentherapie. De oefeningen kunnen dan gerangschikt worden naar hun doel op het gebied van: – bekken; – bekkenbodem; – buikdrukregulatie; – ademhaling en ontspanning. Zie deel 3, hoofdstuk 5 t/m 8. BekkenbodemFit-oefeningen kunnen uiteraard ook geı¨ntegreerd worden binnen zowel bestaande bewegingsprogramma’s in de fysiotherapie (rugscholing, oefenthera-
BSL - WB_A4_1KMM
028
2
opzet bekkenbodemfit
29
pie), als binnen bewegingsprogramma’s in sportscholen of fitnesscentra (fitness, aerobics, pilates, buik-billen-benenoefeningen en dergelijke).
Belastbaarheid
BekkenbodemFit-oefeningen worden gegeven op basis van belastbaarheid van lage rug, bekken en bekkenbodem. Bij de ene cursist kan dat anders zijn dan bij de ander. De fysiotherapeut/docent weet hoe met deze verschillen in belastbaarheid om te gaan en kan de oefeningen desgewenst aanpassen aan het niveau en de mogelijke klacht van de cursist.
Deel 1
Preventie of vermindering bekken(bodem)disfuncties
BekkenbodemFit kan meehelpen lagerug- en bekkenklachten en/of bekkenbodemproblematiek (zoals urineverlies of lichte verzakkingsklachten van blaas, baarmoeder of darmen) zo mogelijk te voorkomen of te verminderen. Dit omdat steeds meer bekend wordt dat het verkrijgen of in stand houden van bekkenbodemdisfuncties een relatie heeft met bepaalde risicofactoren. Wanneer nu echter deze risicofactoren bekend zijn, kan hierop actie worden ondernomen met gerichte bekken(bodem)oefeningen om de kans op het verkrijgen of verergeren van de klacht te verminderen. Zie deel 2.
Muziek
Binnen bestaande bewegingsprogramma’s in sportscholen of fitnesscentra wordt vrijwel altijd geoefend op muziek. Bij het Oefenprogramma BekkenbodemFit kan bijvoorbeeld bij de inleiding, coolingdown of ontspanningsoefeningen niet-ritmische of zeer rustige muziek als een zacht accent worden gebruikt. Door te varie¨ren in het ritme en de muziekkeuze kan een onderscheid gemaakt worden tussen de soorten oefeningen. Een spierversterkende oefening vraagt om een ander ritme dan een warming-up of een fitheidsbevorderende oefening. Met behulp van muziek kan de BekkenbodemFit-docent duidelijk aangeven wanneer een oefenmoment aanbreekt en het eventuele onderlinge gepraat helpen verstommen. De invulling van het muziekgebruik is uiteraard afhankelijk van de voorkeur en ervaring van de docent. Muziek kan tevens sfeerverhogend werken, waardoor cursisten zich sneller op hun gemak voelen. Zie deel 3, hoofdstuk 1.
Kennisoverdracht
Naast actief oefenen hoort tevens theoretische uitleg en advies gegeven te worden ter voorkoming of vermindering van lagerug- of bekkenpijn en bekkenbodemdisfuncties. Immers, als mensen beter bekend zijn met de risicofactoren voor het ontstaan van bekken(bodem)problematiek kunnen ze hun leefwijze hierop in bepaalde mate aanpassen. Onderwerpen zijn: stabilisatie lage rug en bekken, bekkenbodem(dis)functies, ademhaling en buikdruk, til- en perstechnieken. Gedeeltelijk kan deze uitleg al tijdens het oefenen worden gegeven, bijvoorbeeld via mee te geven stencils of folders. Ook kan gekozen worden voor aparte theorielessen. Zie deel 2.
BSL - WB_A4_1KMM
029
30
bekkenbodemfit
2.3 Public relations (pr) BekkenbodemFit
Deel 1
Om als fysiotherapeut de toegevoegde waarde van BekkenbodemFit in de bewegingscursussen te promoten en op te starten en het BekkenbodemFit-product te ‘verkopen’, is enige kennis van de marketing nodig. Waarschijnlijk zijn er in de regio al aanbieders van rugscholing (fysiotherapie, Cesar, Mensendieck, thuiszorg, sportschool) en fitness, aerobics, pilates of BBB-lessen. Dus is het zaak duidelijk te maken waarin BekkenbodemFit zich onderscheidt van andere cursussen. Daarnaast is het belangrijk om de doelgroep te bepalen: voor wie kan BekkenbodemFit in deze regio een belangrijke aanvulling zijn? Tevens moet je jezelf als docent zien te promoten: wie ben ik en wat heb ik aan deskundigheid in huis? Ook de inhoud van de cursus is belangrijk: welke meerwaarde heeft BekkenbodemFit? Verder is ook de prijs van de cursus een belangrijk aspect: niet te duur, maar wel ree¨el voor wat je te bieden hebt. In de marketing worden al deze punten de zes P’s genoemd en ze worden hierna nader toegelicht.
Product
BekkenbodemFit is een aanvullend product dat zich onderscheidt van andere ‘producten rugscholing’ door: – gerichte oefeningen voor lage rug, bekken en bekkenbodem, niet alleen bij klachten, maar juist ook preventief ten aanzien van risicofactoren die bij de intake naar voren zijn gekomen; – gerichte bekkenbodemoefeningen ter voorkoming en vermindering van bekkenbodemdisfuncties als stressurine-incontinentie en (lichte) verzakkingsklachten; – aanvulling actieve lessen met onderbouwde theoretische uitleg en advies; – toepassingen uit de aerobics- en fitnesswereld met gebruik van muziek.
Plaats
Met plaats wordt de doelgroep bedoeld waaraan het product BekkenbodemFit wordt ‘verkocht’. Deze doelgroep bestaat in eerste instantie uit iedereen (m/v) die klachten op het gebied van lage rug, bekken en/of bekkenbodem wil voorkomen of verminderen. Het is daarnaast belangrijk dat de verwijzers, vooral huisartsen en specialisten, eveneens op de hoogte zijn van het product BekkenbodemFit. Zij kunnen hun patie¨nten attenderen op het product BekkenbodemFit in hun regio.
Persoon
Ook de BekkenbodemFit-docent moet zichzelf als fysiotherapeut/docent ‘verkopen’: hoe is de relatie met ex-patie¨nten, eventuele oud-cursisten of verwijzers (huisartsen, specialisten)? Wanneer je als fysiotherapeut, fysiotherapiepraktijk of sportschool al een goede naam hebt opgebouwd, is dat in je voordeel. De naamsbekendheid van de fysiotherapiepraktijk of sportschool waar je je lessen gaat geven, kan ook een rol spelen.
BSL - WB_A4_1KMM
030
2
opzet bekkenbodemfit
31
Proces
Bij proces gaat het om de inhoud van het product BekkenbodemFit. Met welke argumenten kunnen mogelijke ‘klanten’ overtuigd worden van dit nieuwe product? Deze argumenten kunnen, afhankelijk van de doelgroep (de ‘plaats’), een ander gewicht krijgen. Een mogelijke cursist wordt waarschijnlijk door andere argumenten overtuigd dan een arts. Pas het verhaal hier dus op aan!
Deel 1
Doelstelling van BekkenbodemFit is door fitheidstraining en deskundige voorlichting te komen tot een zo goed mogelijke vorm van preventie van eventuele lagerug-, bekken- en bekkenbodemklachten. Dit kan meehelpen in het mogelijk voorkomen van bekkenbodemdisfuncties zoals stressincontinentie en lichte verzakkingsklachten en draagt bij aan een betere stabilisatie en coo¨rdinatie van het gebied rond lage rug en bekken. De BekkenbodemFit-docent kan daarmee tevens bijdragen aan tijdige signalering van mogelijke bekken(bodem)disfuncties en de cursist doorverwijzen naar huisarts of geregistreerd bekkenfysiotherapeut.
Promotie
Met promotie wordt de public relations (pr) bedoeld om een product onder de aandacht te brengen. Dit is onder te verdelen in betaalde promotie (reclame, folder, brochures) en onbetaalde promotie (mond-tot-mondreclame van eerdere cursisten, fysiotherapeuten, artsen, specialisten, zorgverzekeraar, thuiszorgorganisatie, bericht in de lokale krant). Voorbeelden van promotie zijn: – duidelijke brochures of folders voor de aanstaande cursist; – informatie over de cursus BekkenbodemFit leggen op plaatsen waar veel mensen uit de doelgroep komen, zoals bij de huisarts, praktijken fysiotherapie, sportscholen en fitnesscentra; – een promotiestukje of advertentie in het plaatselijke huis-aan-huisblad; – niets is zo belangrijk als mond-tot-mondreclame; zorg dat je een goede naam opbouwt en behoudt!
Prijs
Uiteraard zijn de kosten voor de cursus BekkenbodemFit van belang. Voor de cursist is dit een belangrijk punt, maar ook huisartsen willen weten of de cursus geschikt is voor mensen met een kleinere beurs. De prijs hangt af van verschillende sociaalculturele factoren: wordt BekkenbodemFit gegeven in een fysiotherapiepraktijk of sportschool? Aan het losstaande Oefenprogramma BekkenbodemFit zal wellicht een ander prijskaartje hangen dan wanneer geı¨ntegreerde BekkenbodemFit-oefeningen worden toegepast binnen bestaande bewegingsprogramma’s, zoals fitness, aerobics, pilates of BBB.
BSL - WB_A4_1KMM
031
