2. HET ONDERZOEK UIT 2006

ONDERZOEK NAAR HET EFFECT VAN EEN LANGDURIGE BEHANDELING MET SIMVASTATINE OP COGNITIEVE PROBLEMEN EN HET DAGELIJKSE LEVEN BIJ KINDEREN MET NEUROFIBROMATOSE TYPE 1

INFORMATIEBOEKJE

2. HET ONDERZOEK UIT 2006 We hebben u en uw kind gevraagd om deel te nemen aan een onderzoek om na te gaan welk effect een langdurige behandeling met simvastatine heeft op cognitieve problemen en het dagelijkse leven bij kinderen met neurofibromatose. In deze informatiebrochure vindt u meer informatie over dit onderzoek, u kunt dit rustig lezen en thuis bespreken voor u een beslissing neemt. Als u vragen hebt, kunt u deze ook altijd stellen aan de artsen of onderzoekers, u vindt hun contactgegevens achteraan in deze brochure.

1. ACHTERGROND VAN HET ONDERZOEK Naast complicaties of aandoeningen op lichamelijk vlak (onder meer verkleuringen van de huid of goedaardige gezwellen op of onder de huid) heeft meer dan driekwart van de kinderen met neurofibromatose type 1 (NF1) leerproblemen. Ook ‘cognitieve problemen’, bijvoorbeeld problemen met het geheugen, aandacht, concentratie, ruimtelijk inzicht en gedrag komen veel voor bij deze kinderen. Ook bij muizen met dezelfde genetische verandering als NF1-patiënten (NF1-muizen) komen leer- en aandachtsproblemen voor. Deze problemen kunnen bij muizen verholpen worden met medicijnen die we statines noemen. Statines, waaronder simvastatine, worden wereldwijd door miljoenen volwassenen en kinderen gebruikt om hun cholesterol te verlagen. Het doel van dit onderzoek is na te gaan of simvastatine kinderen met NF1 die cognitieve problemen hebben, kan helpen.

2

De onderzoeksgroep uit Rotterdam waarmee we samenwerken heeft in 2006 een kort onderzoek gedaan naar het effect van simvastatine op leeren gedragsproblemen. Het resultaat van dit onderzoek was dat er na een behandelperiode van drie maanden geen bewezen verbetering was door simvastatine in vergelijking met de kinderen die tijdens die periode een neppil kregen. Bij één test was een positief effect te zien, maar bij de andere testen was er geen verschil met de controlegroep. Het onderzoek duurde drie maanden, wat te kort is om te kijken naar veranderingen in het gedrag of in het dagelijkse leven, zoals op school. We voeren nu een nieuw onderzoek uit in samenwerking met dezelfde onderzoeksgroep uit Rotterdam om na te gaan of simvastatine helpt of niet bij cognitieve- en gedragsproblemen. Het grote verschil met het vorige onderzoek is dat de behandeling met simvastatine nu twaalf maanden zal duren.

3. WIE KAN DEELNEMEN AAN DIT ONDERZOEK?

Om te kunnen nagaan of het toedienen van simvastatine cognitieve problemen kan verminderen, zijn we op zoek naar kinderen met NF1 van 8 tot en met 16 jaar die willen deelnemen aan dit onderzoek.

Deze diagnose van NF1 moet bevestigd zijn met DNA-onderzoek (dit is mogelijk bij de aanvang van het onderzoek). Kinderen die deelnemen mogen geen medicijnen voor de behandeling van ADHD of epilepsie innemen. Ook als er afwijkingen op de MRI-scan in de hersenen zijn die klachten veroorzaken of als uw kind doof of blind is, kan hij niet deelnemen. Verder moeten de deelnemers ook de Nederlandse taal beheersen.

3

4. WAT HOUDT HET ONDERZOEK IN? • Studiemedicatie Uw kind neemt gedurende twaalf maanden één keer per dag de studiemedicatie in. In dit onderzoek wordt gebruikgemaakt van simvastatine en een placebo. Een placebo is een ‘nepmiddel’ waar geen werkzaam bestanddeel in zit. Het ziet er aan de buitenkant precies hetzelfde uit als het ‘echte’ middel. De kans dat uw kind een werkzaam middel krijgt, is vijftig procent. De kans dat uw kind een placebo krijgt, is eveneens vijftig procent. Wij vragen uw kind om per dag één capsule in te nemen bij het ontbijt. • Poliklinische controles Om in de gaten te houden of het goed gaat met uw kind, zijn er verschillende controlemomenten voorzien. Tijdens het onderzoek komt uw kind zes keer naar het kinderziekenhuis van UZ Leuven voor een medische controle. Hierbij wordt onder meer een lichamelijk onderzoek en vijf bloedafnames gedaan. Na het prikken van bloed kan de arm soms nog een tijdje wat stijf en pijnlijk zijn en soms kan een blauwe plek ontstaan. Meestal is dit echter niet zo en heeft uw kind er bijna geen last van. Tijdens deze controles wordt gevraagd naar eventuele bijwerkingen van de behandeling. Er wordt ook besproken hoe u ervoor kunt zorgen dat uw kind de medicijnen van dit onderzoek inneemt. Uw kind krijgt van ons een notitieboekje waarin de data van de controles worden genoteerd. In dit boekje kunnen uw kind en u noteren wanneer uw kind eventueel zijn medicijnen is vergeten in te nemen of wanneer uw kind ergens last van heeft. Dit boekje kunt u bij ieder bezoek meenemen. Tijdens de controles moet u alle medicatie die over is weer mee terug naar huis nemen.

• Neuropsychologisch onderzoek Tijdens de controle bij de start van het onderzoek wordt uw kind gezien door de neuropsycholoog, Ellen Plasschaert. Zij neemt een IQ-test en neuropsychologische tests af. Dit zijn verschillende testjes voor taal, geheugen, aandacht, ruimtelijk inzicht en fijne motoriek. Dit gebeurt in de vorm van een spel of een quiz. In totaal zal deze controle ongeveer vier uur duren. Na twaalf maanden, aan het einde van het onderzoek worden opnieuw neuropsychologische testen afgenomen en wordt ook weer een IQ-test gedaan. De neuropsychologische testen die worden gebruikt in dit onderzoek zijn niet zwaar of moeilijk. De kinderen kunnen op hun eigen tempo werken. Als zij dit willen, kunnen pauzes worden ingelast. • Vragenlijsten Bij dit onderzoek horen verschillende vragenlijsten: • over de schoolprestaties en het gedrag van uw kind: een vragenlijst voor u, een voor uw kind en een voor de leerkracht van uw kind. • over de levenskwaliteit uw kind: hierbij moet enkel u een vragenlijst invullen.

Mogen wij u vragen deze vragenlijsten aan het begin en aan het einde van het onderzoek in te (laten) vullen. Uw kind kan pas starten met de studie als u alle vragenlijsten ingeleverd meeneemt naar het eerste bezoek aan het kinderziekenhuis. Kunt u aan de leerkracht te vragen om de vragenlijst zo spoedig mogelijk in de retourenveloppe naar ons terug te sturen?

Wij nemen ook zeven keer telefonisch contact op met u en bij de start en het einde van het onderzoek wordt met testen en vragenlijsten gekeken of de kinderen die simvastatine krijgen minder last hebben van cognitieve problemen.

4

5

5. BELASTING VAN HET ONDERZOEK

6. SIMVASTATINE

De zes controlemomenten in het ziekenhuis nemen in totaal ongeveer 11,5 uur in beslag, exclusief reistijd. Daarnaast nemen, wij tussen de bezoeken door telefonisch contact op voor controle. De indeling van de controlonderzoeken Tijdstip

Soort

Test

BloedTotale tijd afname ja 4 uur

Start onderzoek controle cme medische controle kinderarts, IQ-test, neuropsychologische testen, inleveren vragenlijsten 1 maand controle cme medische controle ja kinderarts 2 maanden telefoon controle 3 maanden controle cme medische controle kinderarts 4 maanden telefoon controle 5 maanden telefoon controle 6 maanden controle cme medische controle ja kinderarts 7 maanden telefoon controle 8 maanden telefoon controle 9 maanden controle cme medische controle ja kinderarts 10 maanden telefoon controle 11 maand telefoon controle 12 maanden controle cme medische controle ja Eind onderzoek kinderarts, IQ-test, neuropsychologische testen, inleveren vragenlijsten Totale tijd

6

30 min 10 min 30 min 10 min 10 min 30 min 10 min 10 min 30 min 10 min 10 min 4 uur

Simvastatine is een medicijn dat door veel mensen wordt gebruikt om hun cholesterol te verlagen. In Nederland zijn onderzoeken gedaan waaruit is gebleken dat het ook veilig is voor kinderen om dit middel te gebruiken. Toch is het middel daar nog niet officieel goedgekeurd voor de behandeling van kinderen. Het kan dus alleen worden voorgeschreven voor goedgekeurd onderzoek of met een verklaring van de behandelende arts. In Amerika mag simvastatine wel door kinderen worden gebruikt.

7. VOOR- EN NADELEN VAN DEELNAME AAN DIT ONDERZOEK Voordelen: • Uw kind kan zelf baat hebben bij dit medicijn. • U en uw kind leveren een belangrijke bijdrage aan het onderzoek naar een medicijn dat mogelijk een groot deel van de kinderen met NF1 kan helpen bij hun cognitieve problemen. • Na afloop van het onderzoek krijgt u een samenvatting van de resultaten van het neuropsychologisch onderzoek van uw kind. Nadelen: • De kans dat uw kind een neppil krijgt, is vijftig procent. • U wordt gevraagd om in een periode van twaalf maanden zes keer met uw kind naar het kinderziekenhuis te komen. In totaal duren deze onderzoeken ongeveer 11,5 uur. Daarnaast wordt u ook zeven keer telefonisch gecontacteerd. • Er wordt vijf keer bloed afgenomen van uw kind om de veiligheid van de behandeling te volgen.

11 uur 10 min

7

• U moet de leerkracht van uw kind tweemaal vragen om een vragenlijst in te vullen over het functioneren van uw kind op school. • U en uw kind moeten twee keer vragenlijsten invullen. • U en uw kind krijgen een dagboekje waarin alle bijzonderheden ingevuld moeten worden. • De resultaten van het onderzoek worden u pas twee jaar na de algemene start van het onderzoek meegedeeld.

8. BLINDERING EN RANDOMISERING Dit onderzoek is ‘geblindeerd’, dat wil zeggen dat behalve de apotheek en de onafhankelijke arts niemand, ook u niet, mag weten welke studiemedicatie (simvastatine of een neppil) uw kind krijgt. Dit onderzoek is ook ‘gerandomiseerd’. Dat betekent dat door een loting bepaald wordt welke studiemedicatie uw kind krijgt. De helft van de kinderen krijgt simvastatine en de andere helft krijgt een placebo. Uw behandelende arts en de onderzoekers hebben op de uitslag van de loting geen invloed. Dat wordt gedaan omdat alleen op die manier kan worden onderzocht of simvastatine werkelijk helpt tegen cognitieve problemen.

Simvastatine kan ook een invloed hebben op de spieren. Als uw kind tijdens het gebruik van dit medicijn zonder duidelijke reden last krijgt van spierpijn of spierzwakte, als drukken op de spieren pijn doet of de urine rood-bruin verkleurd is, moet u onmiddellijk contact opnemen met de behandelende arts van uw kind. De kans op spierproblemen kan vergroot worden bij gelijktijdig gebruik van sommige medicijnen, zoals bepaalde antibiotica of antischimmelmiddelen. Vertel uw arts of apotheker daarom altijd dat uw kind meedoet met een onderzoek met simvastatine. Laat uw kind geen pompelmoessap drinken, dit kan de werking van simvastatine beïnvloeden.

Als uw kind een van deze of andere klachten krijgt, neem dan zo snel mogelijk contact op met de behandelende arts van uw kind.

10. BENT U GEÏNTERESSEERD OM DEEL TE NEMEN? 9. BIJWERKINGEN SIMVASTATINE Tijdens het onderzoek wordt uw kind regelmatig onderzocht om eventuele bijwerkingen vroeg te kunnen ontdekken. De meest gemelde bijwerkingen van simvastatine zijn buikpijn, verstopping en winderigheid. Minder voorkomende bijwerkingen zijn hoofdpijn en vermoeidheid. Simvastatine kan een invloed hebben op de lever zonder dat dit direct merkbaar is. Daarom wordt bij de start van het onderzoek, na één maand, na zes maanden en na twaalf maanden een bloedonderzoek gedaan.

8

Tijdens een telefonisch gesprek met de onderzoeker kunt u vragen stellen en aangeven of u wel of niet geïnteresseerd bent om uw kind deel te laten nemen aan dit onderzoek. Als u uw kind wilt laten deelnemen, wordt een afspraak gemaakt voor het eerste bezoek en worden de vragenlijsten naar uw thuisadres gestuurd. Het is belangrijk dat u alle vragenlijsten ingevuld meeneemt naar het eerste bezoek.

9

11. VRIJWILLIGE DEELNAME Deelname aan dit onderzoek is volledig vrijwillig. Als u niet wilt dat uw kind deelneemt, kunt u dit aangeven. U hoeft daarvoor geen reden te geven. Ook als u wel toestemming geeft, kunt u die altijd zonder opgave van redenen weer intrekken. Als u besluit om de deelname van uw kind aan dit onderzoek te beëindigen, kunt u dit melden aan de onderzoeker.

behandelende arts van uw kind, medewerkers van het onderzoeksteam en leden van de ethische commissie die toezicht houden. Inzage kan nodig zijn om de betrouwbaarheid en de kwaliteit van het onderzoek na te gaan. De onderzoeksgegevens zullen worden gebruikt met inachtneming van de Wet Bescherming Persoonsgegevens. De huisarts van uw kind zal schriftelijk worden ingelicht over de deelname van uw kind aan het onderzoek. Dat is belangrijk voor de veiligheid van uw kind.

Als uw kind zich, om uiteenlopende redenen verzet tegen het onderzoek wordt in samenspraak met u gestopt met het onderzoek. Met ‘verzet’ bedoelen we als de reactie van uw kind op een van de onderzoeken (bijvoorbeeld een bloedafname) duidelijk erger is dan wat u van uw kind gewend bent of verwacht in een dergelijke situatie. Er wordt vooraf met u besproken hoe we bij uw kind kunnen zien dat het zich verzet tegen het onderzoek, zodat daar rekening mee kan gehouden worden door de onderzoeker.

Alle persoonsgegevens die tijdens deze studie worden verzameld, zullen worden vervangen door een codenummer. Alleen dat nummer zal gebruikt worden voor studiedocumentatie, in rapporten of publicaties over dit onderzoek. Slechts degene die de sleutel van de code heeft (prof. dr. Eric Legius) weet wie de persoon achter het codenummer is. Die gegevens worden 15 jaar bewaard, bloed dat overblijft na het laboratoriumonderzoek wordt vernietigd.

Als u of uw arts om welke reden dan ook, besluit uw kind niet deel te laten nemen aan dit onderzoek, of om te stoppen met dit onderzoek, zal dat geen enkele invloed hebben op de verdere behandeling of begeleiding van uw kind. Omdat medicijnen worden gebruikt, mag u wel pas stoppen met het onderzoek nadat u dit met de kinderarts hebt besproken.

14. TOESTEMMING Voor dit onderzoek is goedkeuring verkregen van de coördinatie klinische studies van UZ Leuven en bij de commissie medische ethiek van UZ Leuven. De voor dit onderzoek geldende internationale richtlijnen zullen nauwkeurig in acht genomen worden.

12. AFRONDING 15. VERZEKERING Als na afloop van deze studie blijkt dat statines de cognitieve problemen van NF1-patiënten kunnen verbeteren, kan in overleg met u beslist worden om de behandeling verder te zetten met een artsenverklaring.

Voor de uitvoering van het onderzoek is een verzekering afgesloten. De studie is verzekerd conform de Belgische wet van 7 mei 2004 inzake experimenten op de menselijke persoon. Deze verzekering dekt de eventuele schade door letsel als gevolg van de deelname van uw kind aan het onderzoek.

13. VERTROUWELIJKHEID De onderzoeksgegevens van uw kind worden gecodeerd. Alleen daartoe bevoegde personen mogen de gegevens inkijken. Deze personen zijn de

10

11

16. VRAGEN OF MEER INFO?

ANTWOORDKAART VOOR HET ONDERZOEK NAAR HET EFFECT VAN SIMVASTATINE OP DE COGNITIEVE PROBLEMEN VAN KINDEREN MET NF1.

Hebt u vragen over dit onderzoek, dan kunt u contact opnemen met de onderzoekers of uw behandelende arts. Dit kan ook als u tijdens de studie vragen of klachten hebt.

Centrum menselijke erfelijkheid Herestraat 49, bus 602 3000 Leuven Tel. 016 34 59 03 • Ellen Plasschaert Tel. 016 34 20 11 [email protected] • prof. dr. Eric Legius • Mie-Jef Descheemaeker

Enkel voor dringende vragen, bijvoorbeeld bij bijwerkingen, is ook buiten de kantooruren iemand bereikbaar via gsm 0496 23 75 93. Als u op dit nummer niemand kunt bereiken, kunt u terecht op gsm 0495 84 72 42.

12

Datum

...../...../.....

Naam kind

.............................................

Telefoonnummer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

! Ja, ik ben geïnteresseerd om mijn kind deel te laten nemen aan dit onderzoek en wil hierover graag gecontacteerd worden. Ik geef nog geen toestemming. ! Nee, ik wil niet dat mijn kind deelneemt aan dit onderzoek en wil geen verdere informatie ontvangen.

13

GELIEVE DEZE ANTWOORDKAART TE STUREN NAAR:

© februari 2010 UZ Leuven Overname van deze tekst is enkel mogelijk na toestemming van de dienst communicatie UZ Leuven.

Laboratorium voor onderzoek van neurofibromatose t.a.v. Ellen Plasschaert O&N I Herestraat 49 - bus 00602 3000 Leuven

Ontwerp en realisatie: Deze tekst werd opgesteld door het laboratorium voor onderzoek van neurofibromatose in

U KUNT OOK REAGEREN VIA:

samenwerking met de dienst communicatie.

• e-mail [email protected] • tel. 016 34 20 11

Verantwoordelijke uitgever UZ Leuven Herestraat 49 3000 Leuven tel. 016 34 49 00 www.uzleuven.be

14

15