1.Column Jutta Chorus in NRC Handelsblad, 17 augustus 2016
Voor de oudere mens: e-Health in Friesland In Noordoost-Friesland heeft verzekeringsmaatschappij De Friesland het voor het zeggen. Bijna alle 126.500 inwoners van de regio hebben er hun zorgverzekering afgesloten. Bijna alle huisartsen, zorgcentra en ziekenhuizen dansen aan haar touwtjes.Soms wordt er een polikliniek of een zorgcentrum zonder opgaaf van redenen gesloten. Dat bepaalt De Friesland en niemand heeft daar iets tegen in te brengen. Het zou ook niet helpen. In het najaar van 2014 ging streekziekenhuis De Sionsberg in Dokkum failliet. Er was ook helemaal geen plaats voor een ziekenhuis in deze omgeving, concludeerde De Friesland. „De ouder wordende mens heeft vooral behoefte aan preventie, huisartsenzorg en eHealth-oplossingen”, schreef bestuursvoorzitter Bert van der Hoek. Wat is e-Health? „Elektronische gezondheid”, aldus GGZ Nederland, „ofwel zorg via internet. Steeds meer aandacht gaat uit naar zogeheten blended care, waarbij reguliere face-to-facegesprekken gecombineerd worden met online interventies zoals chat, beeldbellen, online behandelmodules en online inzage in het eigen gezondheidsdossier.” Ja, welke ouder wordende mens zou daar geen behoefte aan hebben? In Dokkum stond een actiegroep op: Red de Sionsberg. Drie zorgondernemers meldden zich als nieuwe eigenaar. Ook die passen, net als de commerciële verzekeraar, in het privatiseringsbeleid van deze tijd. De gezondheidszorg ligt in handen van de markt en is vrij op de voorwaarden van de marktpartijen. Zij bepalen met belastinggeld waar de patiënten naartoe mogen. Met de nieuwe eigenaar kon De Sionsberg, uitgekleed tot ‘anderhalvelijnscentrum met poliklinische zorgonderdelen’, nog een tijdje vooruit. De toestroom van patiënten naar de poliklinieken groeide. Er wordt weer hartspecialistisch onderzoek gedaan, er is een borstkankercentrum geopend. En dan gebeurt waar iedereen bang voor was: De Friesland vindt dat het anderhalvelijnscentrum niet lekker loopt. Er zijn „fundamentele verschillen van inzicht tussen de partijen”, schrijft de bestuursvoorzitter zonder nadere onderbouwing. En: „Geen afdoende afspraken met omringende ziekenhuizen.” Vaag, vaag. Wat niet vaag is: De Friesland beëindigt het vijfjarig zorgcontract voortijdig, per 1 januari 2017. Dan zal de verzekeraar de zorg opnieuw ‘uitzetten’. Iedereen die in nood verkeert in het kleiland onder de Waddenzeedijk en op de eilanden Ameland en Schiermonnikoog moet voortaan naar het ziekenhuis in Leeuwarden. Inmiddels is het volksprotest aangegroeid. Deze woensdag publiceert actiegroep Red de Sionsberg een pamflet tegen de sluiting, ondertekend door alle acht gemeentes in de regio, Provinciale Statenfracties, huisartsen, kerken, vakbonden en ondernemers. De financiële situatie van De Sionsberg is gezond. Patiënten zijn tevreden, ervaren een gevoel van veiligheid, zo blijkt uit onderzoek. Als ik bel om te vragen waarom zo’n ziekenhuis dicht moet, is er bij De Friesland niemand beschikbaar.
2. Column Jutta Chorus in NRC Handelsblad, 18 augustus 2016
Een uur in de ambulance om te bevallen Voor wie zich nog afvraagt waarom ziekenhuis De Sionsberg in Dokkum dicht moet: zorgverzekeraar De Friesland formuleert een antwoord. Punt 1: „Het is geen ziekenhuis”, schrijft de woordvoerder. Daar denkt de ANWB wel anders over. Op alle wegwijzers in Dokkum staat ‘H Sionsberg’: de H van ‘hospitaal’. „Als je specialistische zorg levert”, zegt Jan Leendert Brouwer, cardioloog in De Sionsberg, „dan ben je een ziekenhuis, punt.” Punt 2: het niet-ziekenhuis moet dicht, want „er wordt zorg geleverd die wij niet hebben ingekocht en een deel van de zorg die we wel hebben ingekocht wordt niet geleverd”. Botfracturen of ontstoken hartzakjes bijvoorbeeld mogen niet worden behandeld, maar worden wel behandeld. Ik bel een paar specialisten die in Friese ziekenhuizen werken of in De Sionsberg. „Het allerbelangrijkste voor een ziekenhuis aan de landsgrenzen is de beschikbaarheid van spoedeisende hulp”, zegt de een. „Die mag De Sionsberg niet bieden van de verzekeraar.” Een zwangere vrouw uit Paesens-Moddergat kan niet in Dokkum bevallen, maar moet naar Leeuwarden. Dat is een uur met de ambulance, een kwartier langer dan de wettelijke aanrijtijd. Een baby uit de omgeving werd daardoor dood geboren, een andere redde het net. „Al jaren gaan ernstige medische spoedgevallen naar andere ziekenhuizen die geoutilleerd zijn voor spoedzorg”, zegt de woordvoerder van De Friesland. „Ik kan mijn eed van Hippocrates niet waarmaken”, zegt de andere specialist. „Ik wil iemand met een hartaanval helpen, maar het mag niet omdat De Friesland, de grootste verzekeraar, hier geen spoedeisende hulp wil.” Als ik de specialisten vraag waarom zij denken dat De Sionsberg dicht moet, zegt de ene: „De kosten worden te hoog.” En de andere: „De Friesland is bang dat een goed ziekenhuis in Dokkum meer patiënten aantrekt die anders niet ziek zouden zijn.” Beiden noemen voorbeelden van drie patiënten uit Dokkum die het afgelopen jaar ternauwernood een hartaanval overleefden. Sjoerd Hania werkt in een speculaasfabriek en woont bij de oude waag in Dokkum, waar ik hem opzoek. Drie weken geleden, op zondagmiddag, kreeg hij spierpijn in zijn borst. Het zweet brak hem uit. Hij belde zijn huisarts en moest onmiddellijk komen. De huisartsenpraktijk grenst aan De Sionsberg. Er werd een hartfilmpje gemaakt en al was de arts niet verontrust, Hania moest toch naar de spoedeisende hulp. Hij liep door de schuifdeur van de huisartsenpraktijk al bij De Sionsberg naar binnen. Daar zag hij een cardioloog lopen, maar de huisarts riep Hania weer terug. Hij moest op de ambulance wachten die hem naar Leeuwarden zou brengen. Uiteindelijk bleek zijn hartklacht een onschuldiger spierspasme te zijn. „Maar stel dat ik onderweg een hartaanval had gekregen. Dan was ik misschien wel dood geweest. Ik voel me verwaarloosd door mijn verzekeraar.”
3.Reactie woordvoerder Gerrie Riemersma van De Friesland Zorgverzekeraar aan de NRC-redactie, Leeuwarden, 24 augustus 2016
De zorg in Noordoost-Friesland is veilig en goed Tot onze verbazing hebben wij twee columns van uw columniste Jutta Chorus in uw krant gelezen. Ze heeft de artikelen geschreven naar aanleiding van het feit dat De Friesland Zorgverzekeraar per 1 januari 2017 het contract opzegt met de stichting Sionsberg 2.0 in Dokkum. Uw columniste veroorzaakt met bewust foute informatie onrust en angst in de regio. Met De Friesland als zondebok. Dat laatste vinden we onterecht, maar de onrust en angst bij de bevolking vinden we erg. Dat verdienen de inwoners van Noordoost-Friesland niet. De zorg in de regio is veilig en goed. We zeggen niet zo maar een contract met een zorgaanbieder op. De partijen binnen de stichting Sionsberg 2.0 kunnen niet samenwerken, waardoor het door ons in januari 2015 ingekochte anderhalvelijnscentrum met poliklinische zorg niet goed van de grond komt. Sionsberg 2.0 was destijds net als wij van mening dat een anderhalvelijnscentrum met poliklinische zorg de beste oplossing zou zijn. Nu levert Sionsberg zorg die wij voor een deel niet hebben ingekocht, en een deel van de zorg die we wél hebben ingekocht, wordt niet geleverd. Dit is kortgezegd de reden waarom we dit contract opzeggen en opnieuw met zorgpartijen om tafel te gaan om goede, voldoende en veilige zorg in te kopen voor na 2016. Daar kun je wat van vinden, en dat mag. Bij De Friesland kunnen we goed tegen kritiek zolang die maar gebaseerd is op feiten. Columnisten kunnen in hun artikelen ruimhartiger of speelser omgaan met nieuwsfeiten, dat weten we ook. Feitelijke onjuistheden Maar in deze columns staan meerdere feitelijke onjuistheden. In die van woensdag 17 augustus stelt ze onder andere onterecht dat wij als zorgverzekeraar zorgcentra of ziekenhuizenafdelingen sluiten. Dat kunnen wij als zorgverzekeraar niet, wel de bestuurders van die zorginstellingen zelf – zoals in Dokkum in 2011 onder druk van de Inspectie voor de Gezondheidszorg met een paar afdelingen in het ziekenhuis is gebeurd. En als de inspectie dat doet, dan is dat omdat de kwaliteit en/of veiligheid van de zorg niet goed is. In 2014 ging het Dokkumer ziekenhuis failliet door een enorm financieel tekort, mede ontstaan door een te klein aantal patiënten. Het faillissement is aangevraagd door de eigenaar. Spoedzorg Ook suggereert mevrouw Chorus dat de spoedzorg niet goed is geregeld, wat feitelijk onjuist is en ook op te vragen is bij zorgautoriteiten. Al sinds jaren, ook vóór het faillissement, gaan ambulances afhankelijk van de zorg naar ziekenhuizen in Drachten, Leeuwarden of Groningen. In tegenstelling tot ze in haar column beweert, heeft ze ná de publicatie om een reactie gevraagd, op donderdagmiddag 18 augustus. We beantwoorden gelijk deze vragen en wijzen haar op de feitelijke onjuistheden met het vriendelijk verzoek om dit in eventuele vervolgpublicaties te corrigeren. Vrijdagmorgen 19 augustus opnieuw een column van mevrouw Chorus. Ze corrigeert niets. Sionsberg mag geen spoedeisende hulp bieden van De Friesland, schrijft ze. Nee,
dat is logisch, want Sionsberg is een polikliniek en beschikt niet over de noodzakelijke voorzieningen van een ziekenhuis. Er zijn binnen wettelijk aanvaardbare en dus korte afstanden ziekenhuizen die wel voorzieningen hebben om de patiënt direct en goed op te vangen. Wij willen niet dat ze een tussenstop maken op de polikliniek in Dokkum. Voor onze verzekerden willen we goede en veilige zorg en daarom moeten ze bij spoedgevallen naar een ziekenhuis, niet naar een polikliniek. Hartinfarcten naar MCL Zo gaat dat ook met acute hartzorg, waarover mevrouw Chorus in haar tweede column schrijft. Alle patiënten die in Friesland een (mogelijk) hartinfarct krijgen gaan linea recta door naar het Hartcentrum van het MCL in Leeuwarden. Daar staat een team van onder andere interventie-cardiologen en hartchirurgen klaar om (levensreddend) in te grijpen. Dit kan niet in Dokkum. Sionsberg is een polikliniek, heeft geen hartbewaking, geen intensive care enzovoort. De ziekenhuizen in Sneek, Drachten en Heerenveen hebben die wel maar ook zij vangen deze zeer spoedeisende groep patiënten niet op. Ambulances in die regio’s gaan ook naar Leeuwarden. Zo is dit in Friesland in goed onderling overleg geregeld en dat werkt goed. Alles is conform wet- en regelgeving. Chorus suggereert dat dit type zware spoedgevallen naar Dokkum zouden moeten kunnen gaan, naar een polikliniek zonder al deze noodzakelijke voorzieningen. Wij willen dit niet, want we staan voor kwaliteit en veiligheid. Aanrijtijden binnen de norm De journaliste beweert dat een ambulance een uur doet over Paesens-Moddergat naar Leeuwarden. Ook feitelijk onjuist. Een gemiddelde automobilist doet er al veel sneller over. Een ambulance doet dat nog veel sneller, vooral ook omdat er vlakbij een ambulancepost is (betaald door De Friesland), juist om de aanrijtijden binnen de norm te houden. Binnenkort gaat dat zelfs nog sneller door de aanleg van de zogeheten Centrale As, een nieuwe ontsluitingsweg voor de regio. Daarnaast meldt mevrouw Chorus nog dat er een baby is overleden door de lange aanrijtijden. Daar schrikken we ook bij De Friesland van. Maar wij checken dit: het incident is niet gemeld en niet bekend bij de Regionale Ambulancedienst Voorziening (RAV) Fryslân. En ook niet bij IGZ, want dit soort calamiteiten is meldingsplichtig. Nieuwe zorginkoop vanaf 2017 De Friesland gaat met de zorgpartijen in gesprek om te komen tot nieuwe zorginkoop voor na 2016. Insteek: goede, voldoende zorg en vooral veilige zorg voor iedereen in de regio, niet alleen voor nu maar ook voor de toekomst. PS Een H op de ANWB-bewegwijzering is geen bewijs dat iets een ziekenhuis is. De ANWB bepaalt dat niet. (Overigens stond Sionsberg een tijd geleden nog als fabriek aangeduid op de ANWB-borden, maar een industrieterrein is Sionsberg ook niet. Maar dit terzijde.) Gerrie Riemersma, woordvoerder De Friesland Zorgverzekeraar
