Programma LOAG “ondervoeding en sarcopenie” 24 april 2013 Medisch Centrum Leeuwarden Organisatie: Mw. J.H.M. van Steijn en mw. D.Z.B. van Asselt Datum: 24 april 2013 Locatie: MCL Routebeschrijving:
Thema: Ondervoeding bij de geriatrische patiënt 9.00
Aankomst en ontvangst
9.30
Welkom met toelichting programma en leerdoelen.
9.45
Kick off : ”If we could give every individual the right amount of nourishment and the right amount of exercise, we would have found the safest way to health”
10.00
Entreetoets: bespreking casus ondervoeding
10.45
Workshop 1 en 2 op basis van casus ondervoeding Assessment van ondervoeding met behulp van Mini Nutritional assessement aan de hand van de casus. Dieneke van Asselt Berekenen van behoefte en meten van energie, eiwit en vocht inname ( Harris & Benedict; EEVR) en voedingsinterventies. Jolanda van Steijn
11.15
Pauze
11.30
Workshop 3 en 4 : Maak voor uw afdeling een protocol voor de aanpak van ondervoeding voor:: Betrokken disciplines en hun rollen, de transmurale samenwerking en communicatie ( voorzitter en rapporteur) Toelichting : u weet hoe u ondervoeding moet diagnosticeren en u kunt gerichte interventies doen , hoe gaat u dat op uw afdeling / polikliniek vormgeven: o.a. welke disciplines worden betrokken , omschrijf ieder zijn rol , hoe evalueert u het beloop. Dit zowel voor de klinische setting, als de patiënt weer ontslagen wordt en de poliklinische setting.
12.00
Knelpunten implementatie protocol voeding. Tevens beantwoorden van vragen cq problemen uit de workshop.
12.15
Terugkomen op “right amount of nourishment”
12.25
Afsluiting ochtend programma. Feedback vragen of leerdoelen zijn behaald.
12.30
Lunch inclusief jNVKG Ledenvergadering
Middag: Sarcopenie 13.30
toelichting programma en leerdoelen
13.45
Entreetoets: sarcopenie
14.00
lezing : sarcopenie
14.30
Workshop 1
15.00
Thee
15.15
Workshop 2: Beschrijf hoe u de kennis van sarcopenie integreert binnen uw praktijk.
15.45
Beantwoorden van vragen cq problemen uit de workshop
16.00
Relatie (onder)voeding en sarcopenie
16.15
afsluiting middagprogramma. Feedback vragen of leerdoelen zijn behaald .
16.30
Afsluiting dagprogramma. Uitreiking certificaten
-Gait speed -Handknijpkracht
Aansluitend programma jNVKG: 16.30 – 17.00 borrel
Doelstellingen Ondervoeding: Na deze LOAG kent u de Leidraad Ondervoeding bij de geriatrische patiënt o U kent de MNA en kunt hem toepassen o U kent de energie , eiwit en vocht behoefte van een geriatrische patiënt en kunt deze berekenen . o U kent de methode EEVR en kunt deze toepassen . o U kent de mogelijkheden om samen met een diëtiste voor adequate energie , eiwit en vocht inname te bereiken. Na deze LOAG kunt u een protocol voor de aanpak van ondervoeding ontwikkelen voor uw geriatrische setting . Sarcopenie: Na deze LOAG kent u de Europese consensus voor sarcopenie . Na deze LOAG kent u de belangrijkste gevolgen van sarcopenie . Na deze LOAG kunt u de diagnostiek bij sarcopenie benoemen . Na deze LOAG kent u de evidence op het gebied van voeding (eiwit en vitamine D) en exercise in de behandeling van ouderen met sarcopenie Na deze LOAG kunt u de knelpunten van de diagnostiek en behandeling bij sarcopenie benoemen. (Onder)voeding en sarcopenie Na deze LOAG kent u de evidence op het gebied van exercise voor ouderen in het ziekenhuis en ouderen met sarcopenie Na deze LOAG kunt u de relatie tussen (onder)voeding en sarcopenie benoemen .
Literatuur -
Leidraad ondervoeding bij de geriatrische patiënt . D.Z.B. van Asselt e.a. Sarcopenia: European consensus on definition and diagnosis . A.J. Cruz-Jentoft e.a. Consequences of sarcopenia . Visser M. , Schaap L. Exercise for acutely hospitalized older patients. De Morton e.a. 2009 Effect of vitamin D supplementation on muscle strength, gait and balance in older adults: a systematic review and meta-analysis. Muir e.a. 2011 Protein supplementation augments the adaptive respons of skeletal muscle to resistance-type exercise training: a meta-analysis. Cermak e.a. 2012
Huiswerkopdrachten: -
Bestudeer de leidraad ondervoeding bij de geriatrische patiënt aan de hand van eerder genoemde leerdoelen . Bereid de casus ondervoeding voor, deze dient als huiswerk gestuurd te worden naar
[email protected] Bestudeer het artikel over de Europese consensus bij sarcopenie aan de hand van eerder genoemde leerdoelen . Bestudeer het artikel over de gevolgen van sarcopenie aan de hand van eerder genoemde leerdoelen . Lees de samenvattingen van de artikelen van de Morton, Muir en Cermak.
CASUS ONDERVOEDING Mevrouw de Vries-Visser, 79 jaar Voorgeschiedenis: hypertensie , DM II , hartfalen , 2 jaar geleden diagnose dementie Type Alzheimer CDR 1 zonder probleemgedrag Medicatie: metformine 500 mg 3 dd, perindopril 4 mg 1 dd , bumetanide 1 mg 1dd spironolacton 25 mg 1 dd , metoprolol retard 50 mg 1dd , galantamine 24 mg 1dd . Speciële anamnese: patiënte ontkend klachten. Ze weet niet waar ze is. Heteroanamnese: met dochter: moeder is sinds 2 dagen meer in de war, ze suft makkelijk weg en lijkt soms mensen te zien die er niet zijn. Vanmorgen had ze koorts en kon ze niet meer op de benen staan. Functionele anamnese: het gehoor is redelijk; de spraak is normaal maar patiënte heeft woordvindstoornissen; met bril ziet ze goed; zij woont sinds 2 jaar in een verzorgingshuis waar zij wordt geholpen met wassen en aankleden, ze kan met de telefoon omgaan (voorgeprogrammeerd) en de televisie nog bedienen, de overige IADL taken zijn overgenomen; ze eet de broodmaaltijden die voor haar worden bereid op haar kamer, de warme maaltijd gebruikt ze in de eetzaal, volgens haar dochter heeft moeder een matige eetlust, eet ze halve porties en is ze een onbekende hoeveelheid afgevallen; Ze kon 300 meter lopen met rollator en zou niet eerder zijn gevallen; patiënte is al jaren incontinent voor urine waarvoor ze incontinentiemateriaal gebruikt. Algemeen lichamelijk, neurologisch en psychiatrisch onderzoek: u ziet een zieke vrouw met een wisselend bewustzijn die steeds probeert uit bed te gaan. Ze heeft een droge hoest. Ze is evident dyspnoeisch dwz niet in staat zinnen af te maken. De ademhalingsfrequentie is 32/min. De perifeer gemeten saturatie zonder zuurstof is 89% . Haar RR bedraagt 110 / 65 mm / Hg met een pols van 116 r.e. .De temperatuur bedraagt 38.5 °C. Gewicht 54 kg met lengte 1.65 m. Over de longen hoort uw links basaal vochtige rhonchi. Aan de onderbenen een spoor pitting oedeem. Neurologisch onderzoek verder niet bijdragend. Psychiatrisch onderzoek geen aanwijzingen voor hallucinaties. Aanvullende onderzoek: arteriële bloedgas ( zonder zuurstof) levert een pH 7.47 , PCO2 3.4 , PO2 8.6 , HCO3 18 , SaO2 89%; CRP 179; neutrofielen 18.2; kreatinine 175
mmol/l (berekende klaring van 21 ml/min ( eerder 47 ml/min ); ureum 12; albumine 22 ; Legionella sneltest zet u in. Het ECG toont een sinustachycardie. De thoraxfoto is halfzittend en toont een vergroot hart , enig pleuravocht beiderzijds , licht versterkte vaattekening , en infiltratieve afwijkingen links basaal . Uw werkdiagnose is dat er sprake is van een nosocomiale matig-ernstige pneumonie (score AMBU-65 4) met delier en manifest hartfalen.
VRAGEN CASUS ONDERVOEDING Vraag 1. wat zijn volgens u (risico)factoren die zouden kunnen bijdragen aan het ontstaan van ondervoeding bij deze patiënt en op welke wijze zouden deze factoren bij kunnen dragen aan een verminderde voedingstoestand? Vraag 2. Wat is volgens u een bruikbare definitie van ondervoeding bij de geriatrische patiënt? Graag uw antwoord onderbouwen.
Vraag 3. Welke gevolgen zou ondervoeding voor deze patiënte kunnen hebben?
