13e jaargang
Stichting Pensioenfonds TNO
nummer juli 2013
Pensioenkrant
METEN MONITOREN RAPPORTEREN Foto: Maritiem Research Instituut Nederland
2
Personalia Pensioenfonds TNO
Van de redactie
Bestuur
Voor je het weet...
Werkgeversleden Ir. D.Ph. Schmidt voorzitter Ir. drs. J.B.M. Louwe secretaris Drs. C.H.M. van Gerven Mw. mr. I.C. van den Broek
Herinnert u zich nog de laatste Pensioenkrant? Vindt u een 13e maand, lease auto, bonus of pensioen belangrijk? Uw antwoord zegt veel over uw leeftijd. Volgens een peiling van TNS-NIPO heeft maar 8% van de Nederlanders onder de 40 jaar een goed pensioen op het prioriteitenlijstje staan. Dit wordt al 1 op de 3 bij 55 jarigen. Bij hen staat het p rioriteit nummer 1. Daarna neemt de interresse alleen maar toe. Echter, landelijk gezien kan maar de helft van de werknemers aangeven welke pensioenregeling van toepassing is. De andere helft weet niet of het een eindloon, middelloon, beschikbare premie regeling of anders is. Volgens diezelfde peiling zegt 95% van de ondervraagden onder de 40 jaar ook niets af te weten van veranderingen in het pensioencontract met de werkgever. Realiseert u zich wat de discussie over eventuele aanpassingen in het huidige pensioencontract inhoud bij TNO? (zie vorige Pensioenkrant). Hopelijk weet u het wel en bent u zich bewust van uw financiële toekomst. Velen associeren pensioen nog te veel met: te ver weg, werkgeversgedoe, ouderdom, ziekte en gebrek. Let op zou ik zeggen. Voor je het weet is het zover.
Deelnemersleden Drs. F. Phillipson RTD Drs. J.A. Veltman Ir. J.W. Vethaak
plv.voorzitter
Pensioengerechtigden Ir. drs. P.D. van der Koogh Prof. ir. J. Witteveen Directie Drs. J.T. Ruijgrok MBA Mr. A. van Luijk
directeur adjunct directeur
Colofon De Pensioenkrant is een uitgave van het Pensioenfonds TNO voor deelnemers en pensioengerechtigden. Redactie/design/fotografie: mr. Berend H. de Rijk Redactieadres: Postbus 7018, 2280 KA Rijswijk Telefoon 070 4138602 Telefax 070 4138620 E-mail
[email protected] Website: www.pensioenfondstno.nl Druk: Schrijen-Lippertz Oplage: 8.830 exemplaren
Rechten Niets van deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder toestemming van het Pensioenfonds TNO. Aan de inhoud van deze Pensioenkrant kunnen geen rechten worden ontleend.
2
Pensioenkrant
juli 2013
Communicatie is het sleutelwoord. Uw pensioenfonds –het Pensioenfonds TNO –ziet dit al jaren als een logische stap richting deelnemers en de pensioengerechtigden. In de laatste 10 jaar is dan ook een hele slag gemaakt. Informatie krijgt u via de Pensioenkrant, de website, de pensioenplanner, brochures, uw jaaroverzicht, het jaarverslag en d ergelijke. Het was plezierig hieraan mee te m ogen werken. Ook de vele reglementsaanpassingen door de snelle maatschappelijke ontwikkelingen en aanpassingen in de governance maakten het werk bij het pensioenfonds levendig. Na 25 jaar neem ik afscheid, maar hoop t.z.t. nog lang van mijn pensioen te genieten.
Met vriendelijke groet, mr. Berend H. de Rijk
In dit nummer
4
Resultaten t/m mei 2013 Actuele ontwikkeling dekkingsgraad, beleggingen en verplichtingen van Stichting Pensioenfonds TNO vanaf sept 2007
(LHS) Beleggingen en Verplichtingen (x € 1 mln.) € 2.700 € 2.600 € 2.500 € 2.400 € 2.300 € 2.200 € 2.100 € 2.000 € 1.900 € 1.800 € 1.700 € 1.600 € 1.500 € 1.400 € 1.300 € 1.200
2008
Dekkingsgraad RHS 2009
2010
2011
2012
2013
Mei 2013: 105,9%
Minimaal vereiste dekkingsgraad vermogen
verplichtingen
6
Jaarverslag 2012
165% 160% 155% 150% 145% 140% 135% 130% 125% 120% 115% 110% 105% 100% 95% 90%
dekkingsgraad
12 Inloggen met DigiD
13
Afscheid bestuurslid
15
Vraag van de maand
14 Pensioengebouw kraakt
Pensioenkrant
juli 2013
3
Resultaten t/m mei 2013
• •
Dekkingsgraad ultimo mei 2013: 105,9% Rendement t/m mei 2013: +2,23%
Dekkingsgraad, bezittingen en verplichtingen
achtereenvolgende kwartaaleinden boven de minimaal vereiste dekkingsgraad ligt.
Dekkingsgraad
Een mogelijke kortingsmaatregel eind 2013 is afhankelijk van de dekkingsgraad eind 2013. Dan loopt de hersteltermijn van het huidige herstelplan af en moet de dekkingsgraad voldoen aan het minimale vereiste niveau van 104,2%.
------------------------------
De dekkingsgraad is ultimo mei 2013 uitgekomen op 105,9%. Ten opzichte van de dekkingsgraad per ultimo 2012 is dit een stijging van iets meer dan 1 procentpunt. In de eerste 5 maanden van 2013 zijn zowel de bezittingen als de verplichtingen in waarde gestegen.
Bezittingen
De waarde van de bezittingen is ultimo mei uitgekomen op afgerond € 2.597 miljoen. Ten opzichte van de stand ultimo 2012 is dit een stijging van € 41 miljoen.
Verplichtingen
De marktwaarde van de pensioenverplichtingen is, met toepassing van de door DNB voorgeschreven methodiek, ultimo mei uitgekomen op afgerond € 2.453 miljoen. Ten opzichte van de stand ultimo december 2012 is dit een stijging van € 12 miljoen.
Herstelplan
------------------------------
De dekkingsgraad van 105,9% per eind mei 2013 is hoger dan de minimaal vereiste dekkingsgraad van 104,2%. Hoewel de dekkingsgraad hoger is dan de minimaal vereiste dekkingsgraad, bevindt het fonds zich nog steeds in een situatie van dekkings tekort. F ormeel is een pensioenfonds namelijk pas uit het korte termijn herstelplan zodra de dekkingsgraad drie
4
Pensioenkrant
juli 2013
Aangezien de dekkingsgraad lager is dan de vereiste dekkingsgraad van 114,8%, is er ook ultimo mei 2013 nog sprake van een reservetekort. Volgens het lange termijn herstelplan dient dit percentage uiterlijk eind 2023 bereikt te worden.
Rendementen beleggingscategorieën t/m mei 2013
------------------------------
Het totaalrendement van de beleggingsportefeuille tot en met mei bedroeg +2,23%.
Beleggingscategorieën
Qua rendement presteert de beursgenoteerde aandelenportefeuille, verspreid over de verschillende regio’s, het best. Het Year-to-date rendement bedraagt +9,65%. Niet beursgenoteerde aandelen, ook wel Private Equity genaamd, stegen in de overeenkomstige periode met +5,05%. De beleggingscategorie obligaties, welke bestaat uit een combinatie van Europese en niet-Europese buitenlandse staatsobligaties, bedrijfsobligaties en een inflatiegerelateerd product, behaalde een rendement van afgerond +0,26%. Hekkensluiter is de vastgoedportefeuille met een resultaat van -0,22%. Het Bestuur van SP TNO dekt vanaf 1 februari jl. het renterisico van de pensioenverplichtingen voor 55% af. Het valutarisico, voor zover het de exposure naar de Amerikaanse d ollar, Japanse Yen en Britse Pond van de liquide beleggingen betreft, wordt voor 100% afgedekt.
Rendementen Q1 2013
Rendementen t/m mei 2013
Aandelen 7,69% 9,65% Private Equity 3,46% 5,05% Obligaties 0,01% 0,26% Vastgoed 0,67% -0,22% Subtotaal 2,39% 3,12% Bijdrage risicoafdekking Valuta 0,02% 0,28% Rente -0,80% -1,17% Totaal rendement 1,61% 2,23%
Recente ontwikkelingen
------------------------------
Tot en met mei bleven de aandelenmarkten het nog redelijk goed doen, ingegeven door geruststellende woorden van Centrale Bankiers dat stimuleringsmaatregelen, waaronder het opkopen van staatsobligaties, voorlopig van kracht zullen blijven. Het gevolg van deze opkoopprogramma’s is dat obligatierentes zowel relatief als absoluut laag zijn. Het enige alternatief dat rendementzoekers dan hebben is te beleggen in zakelijke waarden zoals aandelen.
Vanaf medio juni veranderde de situatie echter volledig. Ben Bernanke, de Voorzitter van de A merikaanse C entrale Bank verklaarde dat de Fed waarschijnlijk later in het jaar de maandelijkse obligatieaankopen van 85 miljard dollar zal beginnen te matigen op basis van de verbetering van de economische vooruitzichten. Medio 2014 zou deze zogenoemde kwantitatieve versoepeling zelfs geheel stoppen. Zowel de aandelen- als obligatiemarkten reageerden negatief op deze uitspraak.
Het gevolg was dat aandelenkoersen in slechts enkele dagen tijd koers verliezen leden van 5% of meer. Als gevolg van stijgende rentes, gaven ook obligaties terrein prijs.
Actuele ontwikkeling dekkingsgraad, beleggingen en verplichtingen van Stichting Pensioenfonds TNO vanaf sept 2007 (LHS) Beleggingen en Verplichtingen (x € 1 mln.) € 2.700 € 2.600 € 2.500 € 2.400 € 2.300 € 2.200 € 2.100 € 2.000 € 1.900 € 1.800 € 1.700 € 1.600 € 1.500 € 1.400 € 1.300 € 1.200
2008
Dekkingsgraad RHS 2009
2010
2011
2012
2013
Mei 2013: 105,9%
Minimaal vereiste dekkingsgraad vermogen
verplichtingen
165% 160% 155% 150% 145% 140% 135% 130% 125% 120% 115% 110% 105% 100% 95% 90%
dekkingsgraad
Pensioenkrant
juli 2013
5
JAARVERSLAG 2012 Van de voorzitter 2012 was een goed beleggingsjaar. Het vermogen ontwikkelde zich in gunstige zin. Met een dekkingsgraad van 104,8% aan het einde van het jaar hoefden de pensioenen niet te worden gekort. Dit ondanks de toename van de pensioenverplichtingen door de lage rentestand en een stijgende levensverwachting. Toch blijft er in deze onzekere tijden een kans op een dalende dekkingsgraad bestaan en kan een eventuele korting op de pensioenen in de toekomst niet worden uitgesloten. Wanneer eind 2013 de dekkingsgraad onder de 104,2% komt, kan het bestuur genoodzaakt zijn aanvullende maatregelen te nemen, zoals het korten van de pensioenen. Het pensioenfonds stond in het verslagjaar voor een veelheid van uitdagingen in een snel veranderende omgeving. De aanhoudende financiële crisis, de ontwikkeling op de mondiale financiële markten en de voorgenomen ingrijpende wijzigingen in wet- en regelgeving zorgden voor een volle agenda. Onderwerpen die aandacht kregen, waren onder andere de ontwikkeling van de dekkingsgraad, de mogelijke gang naar een nieuw pensioencontract, de rentetermijnstructuur en de bestuurlijke en organisatorische inrichting van het pensioenfonds. Dit is zomaar een greep uit een veelheid van zaken. Het bestuur besloot dit jaar om de pensioenadministratie, de boekhouding en de communicatie uit te besteden. Van externe expertise maakt het pensioenfonds al jaren gebruik. Met name op het gebied van het vermogensbeheer. Dat blijkt goed te werken. Nu wordt ook op administratief gebied gebruik gemaakt van specifieke externe deskundigheid. Op deze manier is de continuïteit en de kwaliteit van de administratie gewaarborgd. Dit vraagt wel om een goede beheersing, monitoring en samenwerking met de externe partijen. Ook de komende jaren blijft het voor het bestuur een uitdaging om een solide en betaalbare pensioenvoorziening uit te voeren voor alle belanghebbenden. De verwachting is dat in de loop van 2013 meer dan ooit principiële en ingrijpende veranderingen aan de orde komen door wet- en regelgeving op pensioengebied. Dit zal onontkoombaar leiden tot aanpassing van het pensioencontract. Het bestuur neemt zich voor om de gewenste aanpassingen, de indexeringsbehoefte en de mate van de te lopen risico’s bij de deelnemers, pensioengerechtigden en de werkgevers in 2013 te toetsen en hierover te communiceren met alle belanghebbenden. Het bestuur bedankt allen die zich met veerkracht hebben ingezet voor de behaalde resultaten in een snel veranderende omgeving. Rijswijk, 10 juni 2013 Namens het bestuur van de Stichting Pensioenfonds TNO Ir. D.Ph. Schmidt Voorzitter
6
Pensioenkrant
juli 2013
U kunt het volledige jaarverslag downloaden van onze website: www.pensioenfondstno.nl, onder documenten. U kunt het jaarverslag ook opvragen. E-mail:
[email protected] of bel 070 4138602
2012 in hoofdlijnen De dekkingsgraad kwam eind december 2012 uit op 104,8% tegen 99,7% eind 2011. De goede beleggingsrendementen wisten de stijgende pensioenverplichtingen te compenseren. Het bestuur verwacht een verder herstel van de dekkingsgraad door in 2013 af te zien van toeslagen op het pensioen en de pensioenpremie te houden op 18% met daarnaast een extra werkgeversbijdrage van 2%. Toch blijft er een kans op een dalende dekkingsgraad. Indien eind 2013 de dekkingsgraad daalt onder de 104,2%, dan komt een pensioenkorting in beeld.
Bezittingen en verplichtingen
------------------------------
Per saldo stegen de bezittingen in totaal met € 291 miljoen naar € 2.564 miljoen. De verplichtingen stegen door de lage rente en de toenemende levensverwachting met € 169 miljoen naar € 2.440 miljoen.
Vermogensbeheer
------------------------------
In 2012 bedroeg het rendement van de totale beleggingsportefeuille van het fonds 14,8%. De beursgenoteerde aandelenportefeuille werd 16,0% meer waard en de obligatieportefeuille steeg 14,8%. Private equity, vastgoed en hedgefondsen, rendeerden respectievelijk 8,1%, -6,6% en 3,0%. De beslissing om 65% van het renterisico van de pensioenverplichtingen af te dekken, resulteerde in een bijdrage van 3,0%. Het resultaat van de afdekking van de belangrijkste v alutarisico’s bedroeg 0,2%. Het aandelenbelang bleef in 2012 in de normportefeuille nagenoeg gelijk. Het belang in Europese bedrijfsobligaties werd afgebouwd ten gunste van langlopende hoogwaardige Europese staatsobligaties. Daarnaast werd het belang in hedgefunds verkocht en gebruikt om de weging in Emerging Markets Debts en Global High Yield te verhogen. Het afdekkingbeleid van het rente- en valutarisico bleef ongewijzigd.
Overzicht beleggingsportefeuille (exclusief TOP-kapitaal) Beleggingsportefeuille
Bedragen In % 2012 2011 2012 2011
(bedragen in duizenden euro’s)
Vastgoed Aandelen Private equity Obligaties Hedge Funds Liquide middelen Derivaten (per saldo) Vorderingen Kortlopende schulden
Rendement 2012 2011
114.752 141.136 4,5 6,2 -6,6% -16,6% 618.662 544.604 24,1 24,0 16,0% -7,0% 250.745 253.492 9,8 11,2 8,1% 10,6% 1.485.060 1.131.393 57,9 49,8 14,8% 3,0% 1.912 66.951 0,1 2,9 3,0% -7,2% 80.007 124.387 3,1 5,5 - 143.633 63.690 5,6 2,8 3,2% 8,3% 1.977 627 0,1 0,0 - -133.001 -53.887 -5,2 -2,4 - -
Totaal 2.563.746 2.272.393 100,0
14,8%
100,0
6,6%
Overzicht resultaten in de afgelopen vijf jaar (exclusief TOP-kapitaal) Rendement Pensioenfonds TNO
2012 2011 2010 2009 2008
5 jaarsgemiddelde
14,8%
6,6% 12,0% 12,8% -7,1%
7,5%
Interne benchmark *) 14,9%
6,6% 11,3% 12,7% -6,4%
*)
7,5%
Samengesteld uit de met de normportefeuille gewogen benchmark per beleggingscategorie.
Pensioenkrant
juli 2013
7
Geografische spreiding Aandelen
Geografische spreiding Bedrijfsobligaties 18,3%
20,9%
39,1%
Europa
26,5%
Duitsland
Amerika
4,5%
Frankrijk
Japan Pacific
7,2%
Opkomende markten
Verenigde Staten 14,1% 7,6%
Engeland Spanje
12,0%
10,6% 28,3%
Nederland Overige
10,9%
Pensioenuitvoering
Jaarplan 2013
Het bestuur besloot de pensioenadministratie, de boekhouding en de c ommunicatie in 2013 uit te besteden aan AZL N.V. Aspecten als continuïteit, kwaliteit, service en schaaleffecten gaven de doorslag. Voor de implementatie van de uitbestede werkzaamheden is een gedetailleerd stappenplan opgesteld. Vooruitlopend op de uitbesteding zijn de pensioengegevens in het geautomatiseerde pensioenadmini stratiesysteem doorgelicht. Geconstateerde onvolkomenheden zijn gecorrigeerd. In het verslagjaar is tevens uitvoering gegeven aan een digitaal pensioendossier voor deelnemers en pensioengerechtigden en is in samenwerking met ING IM een zorgplichtmodule voor het extra en tijdelijk pensioen ontwikkeld.
Door de voorgenomen aanpassingen in de Pensioenwet heeft een nieuw pensioencontract de aandacht. Waarschijnlijk zijn er twee opties, namelijk het reële pensioencontract versus het aangescherpte nominale contract. Bij de afweging van de opties staan de voorkeuren en de evenwichtige belangen van alle betrokkenen centraal. Daartoe wil het bestuur een dialoog aangaan met de werkgevers, deel nemers en pensioengerechtigden. Om goed voorbereid te zijn, participeert het pensioenfonds in een werkgroep van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. In 2013 wordt een evenredige zetelverdeling van werkgevers, deelnemers en pensioengerechtigden in het bestuur ingevoerd en gaan bestuursleden participeren in commissies en werkgroepen in samenwerking met een heringericht bestuursbureau. Verder wordt ook nieuwe wetgeving verwacht, die zal leiden tot een a anpassing in het aantal medezeggenschap- en toezichtorganen bij het pensioenfonds. Met betrekking tot de communicatie zal aandacht geschonken worden aan de aanpassingen in de pensioenuitvoering, de wijziging van de AOW-leeftijd, de ontwikkeling van de dekkingsgraad en de voorstellen tot aanpassing van het pensioencontract.
------------------------------
Risicobeheer
------------------------------
De huidige economische omstandigheden vragen om verdere verfijning van de beheersing van risico’s. In 2012 heeft het bestuur daarom besloten een audit, risk & compliance commissie in te stellen. De commissie bestaat uit drie bestuursleden. Het voornemen is om in 2013 hier twee externe deskundigen aan toe te voegen. Het bestuur heeft net als in het voorgaande jaar ook in 2012 een integrale risicoanalyse uitgevoerd. De risico’s zijn geïdentificeerd en gekwantificeerd. Daarnaast zijn ook de beheersingsmaatregelen van het bestuur in kaart gebracht en beoordeeld. Als onderdeel van het risicomanagementproces heeft het pensioenfonds in 2012 toekomstscenario’s laten doorrekenen en beoordeeld. Mede op basis hiervan is in 2012 een crisisplan voor het pensioenfonds opgesteld. In dit crisisplan zijn de te nemen stappen en maatregelen weergegeven in specifieke negatieve scenario’s. De belangrijkste elementen uit het crisisplan zijn: • eerst wordt de indexatie beperkt dan wel gestopt en de premie verhoogd volgens de geldende beleidsstaffels; • daarnaast is de werkgever een extra premie van 2% verschuldigd bij een dekkingsgraad lager dan 110%; • pas als deze maatregelen ontoereikend blijken, volgt het korten van de pensioenaanspraken, waarbij een gelijke korting voor (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden wordt toegepast.
8
Pensioenkrant
juli 2013
------------------------------
Jaarverslag
Kerncijfers
2012
Deelnemers en pensioengerechtigden
Aantallen deelnemers en pensioengerechtigden 6000
(aantallen)
Deelnemers *) Gewezen deelnemers Ouderdomspensioenen Partnerpensioenen Wezenpensioenen Arbeidsongeschiktheidspensioenen
4.795 5.606 3.358 1.347 56 142
5000
Deelnemers
4000
Gewezen deelnemers
3000
TOP/Afvloeiing
2000
Ouderdomspensioenen
1000
Partnerpensioenen Arbeidsongeschiktheidspensioenen
0 2008
*)
Waarvan TOP/Afvloeiing
2009
2010
2011
2012
227
Vermogen en verplichtingen
(bedragen in miljoenen euro’s)
Belegd pensioenvermogen Belegd tijdelijk ouderdomspensioen Totaal belegd vermogen
2.563,7 134,3 2.691,1 *)
Pensioenverplichtingen Tijdelijk pensioenverplichtingen Totale pensioenverplichtingen
2.440,3 134,3 2.574,6 Fondsvermogen (reserves) 116,5 *)
2800 2400
Belegd pensioenvermogen
2000
Pensioenverplichtingen
1600 1200 800 400 0
2008
2009
2010
2011
2012
Inclusief een post overige van - € 6,9 miljoen.
Premies en uitkeringen
Totaal rendement belegd pensioenvermogen in %
(bedragen in miljoenen euro’s)
Premies pensioenregeling Deelnemers Werkgevers Totaal bijdragepercentage *)
Ontwikkeling vermogen en verplichtingen (€ mln.)
20
16,8 36,4 20% *)
5
-5
0,3
-10 2008
2009
2010
2011
2012
92,3
Kosten
Dekkingsgraad in %
Pensioenuitvoering (in euro’s per 411 deelnemer en pensioengerechtigde) Vermogensbeheer (excl. transactiekosten 0,75% in % van het belegd vermogen) Overige
Totaal rendement Dekkingsgraad Toeslag Algemene salarisverhoging TNO
Totaal rendement (ultimo standen)
10
0
Inclusief 2% extra werkgeverspremie.
Extra Pensioen Deelnemers Pensioenuitkeringen (incl. TOP)
15
14,8% 104,8% 0% 0%
135 130 125 120 115 110 105 100 95 2008
Dekkingsgraad Vereiste dekkingsgraad Minimaal vereiste dekkingsgraad Dekkingsgraad volgens herstelplan 2009
2010
2011
2012
Pensioenkrant
(ultimo standen)
juli 2013
9
Pensioenuitkeringen
------------------------------
Het fonds beheert het totaal aan verplichtingen van de (gewezen) d eelnemers en pensioengerechtigden en verzorgt de uitkeringen. Het totaal aan pensioenuitkeringen (exclusief TOP) steeg in 2012 met circa € 3,5 miljoen naar € 82,3 miljoen. Deze stijging werd met name veroorzaakt door de toename van het aantal pensioengerechtigden. Uitkeringen (in duizenden euro’s) Ouderdomspensioenen Partnerpensioenen Wezenpensioenen Arbeidsongeschiktheidspensioenen Overlijdensuitkeringen Totaal (exclusief TOP)
2012 2011 65.092 61.704 15.736 15.543 188 168 1.090 1.110 190 239 82.296 78.764
1,3% 0,5% 19,1%
Ouderdompensioenen Partnerpensioenen Arbeidsongeschiktheidspensioenen Overige
79,1%
In het verslagjaar gingen 253 personen met ouderdomspensioen. Wegens overlijden werden 87 nieuw ingaande partnerpensioenen en 13 wezenpen sioenen uitgekeerd. Het aantal nieuw ingegane arbeidsongeschiktheidspensioenen bedroeg 8. Het aantal pensioengerechtigden kwam uit op 4.903. Een toename van 140. Pensioengerechtigdenbestand (aantallen) Ouderdoms- Partner- Wezen- Arbeids- Totaal pensioen pensioen pensioen ongeschiktheids- pensioen
METEN
Stand 1 januari 2012 Ingang pensioen Einde wegens overlijden Andere oorzaken
3.220 253 -112 -3
1.342 87 -78 -4
48 13 - -5
153 4.763 8 361 -6 -196 -13 *) -12
MONITOREN
Stand 31 december 2012
3.358
1.347
56
142
RAPPORTEREN
4.903
Waarvan mannen 2.725 66 26 73 2.890 Waarvan vrouwen 633 1.281 30 69 2.013 *)
Waarvan 10 wegens ingang ouderdomspensioen. Foto: Maritiem Research Instituut Nederland
10
Pensioenkrant
juli 2013
Jaarverslag
Tijdelijk Ouderdomspensioen (TOP)
------------------------------
Het fonds heeft de belegging voor de TOP uitbesteed aan ING Asset Management B.V. Er namen op 31 december 5.718 personen deel aan de regeling en het totaal uitstaande kapitaal bedroeg € 134,3 mln. Per 1 januari 2012 is de premie gestopt. Het totaal aan uitkeringen bedroeg € 10,1 mln. LifeCycle Mix Er wordt belegd in de LifeCycle Mix, Defensief, Neutraal of Offensief, afhankelijk van het opgegeven risicoprofiel. Is geen risicoprofiel opgegeven, dan wordt de Defensieve Mix toegepast. In combinatie met de resterende tijd tot de ingangsdatum van de TOP leidt dit tot een verdeling over aandelen-, obligatie- en geldmarktfondsen. In onderstaande tabel zijn de gemiddelde rendementen weergegeven. Deze zijn afgeleid van het beleggingsproduct waarin op 31 december 2012 werd deelgenomen. De variabele spaarrente bedroeg 2,4% per eind december 2012. Risicoprofiel
LifeCycle Mix
Eigen Verdeling
Vrije Keus
Defensief
10,44%
12,15%
1,24%
Neutraal
10,49%
13,74%
1,79%
Offensief
10,70%
13,01%
8,83%
Gemiddeld
10,45%
13,09%
4,17%
Vervanging beleggingsfondsen en kosten In januari 2012 zijn de ING beleggingsfondsen vervangen door fondsen van vermogensbeheerder BlackRock en zijn de kosten meer transparant gemaakt. De totale beheerkosten van de LifeCycle Mixen bedragen gemiddeld 0,70% van het belegd kapitaal. Deze kosten bestaan gemiddeld uit 0,30% voor het fondsbeheer, 0,32% algemene beheerkosten voor ING IM en 0,08% administratiekosten van het Pensioenfonds. De fondsbeheerkosten zijn in de koersen verwerkt. De algemene beheer- en administratiekosten worden in principe per kwartaal in mindering gebracht op de beleggingen en spaarsaldi.
Extra Pensioen en TOP De betreffende LifeCycle Mixen en beleggingsfondsen zijn ook van toepassing op de per 1 januari 2012 aan de deelnemers geïntroduceerde vrijwillige regeling voor de opbouw van een kapitaal voor een extra p ensioen of vervroeging van het pensioen. In het verslagjaar maakten 5.825 deelnemers gebruik van de regeling Extra Pensioen en de regeling TOP. Per 31 december 2012 bedroeg het gezamenlijke pensioenkapitaal circa € 135 miljoen. Van het totaal aantal deelnemers van 5.825 nemen er 107 deelnemers deel aan de regeling Extra Pensioen. Het kapitaal voor de regeling Extra Pensioen bedroeg per 31 december 2012 € 0,3 miljoen. Zorgplichtmodule Niet iedereen is even bekend of ervaren met beleggen. Daarom geldt voor de TOP en het Extra Pensioen een zorgplichtmodule. Deelnemers worden via de website van ING IM in een aantal stappen geïnformeerd over wat beleggen inhoudt, welke risico’s w orden gelopen en hoe een beleggingsportefeuille wordt opgebouwd die aansluit bij het risicoprofiel.
Uitvoeringskosten van het fonds Voor het gemiddeld belegd vermogen van € 2.446,6 miljoen zijn de kosten, exclusief transactiekosten, uitgekomen op in totaal € 18,1 miljoen (2011: € 18,2 mln. op een vermogen van € 2.173,4 mln.). 2012
2011
• per actieve deelnemer en pensioengerechtigde, inclusief eenmalige projectkosten)
€ 411
€ 366
• per actieve deelnemer en pensioengerechtigde, exclusief eenmalige projectkosten)
€ 269
€ 302
• % van het gemiddeld belegd vermogen, inclusief transactiekosten
0,9 3%
p.m.
• % van het gemiddeld belegd vermogen, exclusief transactiekosten
0,75%
0,84%
• % van het gemiddeld belegd vermogen, exclusief transactiekosten en performance fee
0,63%
0,93%
7,5%
5,0%
Kosten Pensioenbeheer
Vermogensbeheer
Vijfjaars gemiddeld netto-rendement
De kosten in 2012 zijn vooral gedaald omdat de beleggingen in hedge funds grotendeels zijn afgebouwd en doordat in grotere mate passief wordt belegd. De kosten voor pensioenbeheer zijn in 2011 en 2012 hoog door de eenmalige kosten die zijn gemaakt voor het project opschoning van de pensioenadministratie en in verband met de eenmalige kosten wegens de uitbesteding van de pensioenadministratie. Te verwachten is dat de kosten op langere termijn zich zullen stabiliseren op de kosten exclusief deze eenmalige kosten.
Pensioenkrant
juli 2013
11
Inloggen in de pensioenplanner met DigiD
Pensioen 3daagse Dit jaar zijn er in het kader van de Pensioen3daagse geen activiteiten bij het Pensioenfonds TNO. I ndien u behoefte heeft aan een persoonlijk gesprek over uw pensioen dan kunt u contact o pnemen met het secretariaat van het fonds voor het maken van een afspraak. Zij zijn bereikbaar op nummer 070 413 86 02 of u stuurt een e-mail naar
[email protected].
Vanaf heden is het mogelijk om in de pensioen planner in te loggen met uw DigiD. Met uw D igiD kunt u tegenwoordig bij vrijwel alle overheidsinstanties terecht. Sinds enige tijd is het bij pensioenfondsen eveneens mogelijk om met DigiD in te loggen in uw persoonlijke omgeving. Pensioenfonds TNO maakt dit voor haar deelnemers ook mogelijk. Tot voor kort kon u in de pensioenplanner inloggen met een gebruikersnaam en wachtwoord. Uit ervaring is gebleken dat veel deelnemers hun inloggegevens kwijt raakten en daardoor geen gebruik maakten van de handige mogelijkheden binnen de pensioenplanner. Om het inloggen in de pensioenplanner voor u te vereenvoudigen heeft Pensioenfonds TNO besloten om DigiD in te zetten. In de pensioenplanner wordt u automatisch naar de website van DigiD doorgeleid. Hier vult u uw DigiD inloggegevens in en vervolgens komt u automatisch terug naar uw persoonlijke omgeving in de pensioenplanner. Voor deelnemers woonachtig in het buitenland die geen gebruik kunnen maken van DigiD zal de oude m anier van inloggen met een gebruikersnaam en wachtwoord beschikbaar blijven. In de nabije toekomst wordt het inloggen met DigiD uitgebreid met de mogelijkheid om eenmalig in te kunnen loggen. Hiermee kunt u direct naar andere overheidsdiensten navigeren zonder opnieuw te hoeven inloggen met uw DigiD. Dit betekent dat u ook heel eenvoudig vanuit de pensioenplanner naar het pensioenregister kunt navigeren om een volledig overzicht van uw pensioenaanspraken te bekijken.
Prepensioneringsdag 2013 Dit jaar wordt slechts 1 prepensione ringsdag georganiseerd in v erband met de uitbesteding van de pensioen administratie aan AZL N.V. Deze dag zal w orden g eorganiseerd op woensdag 20 november a.s. Degenen die hiervoor in aanmerking komen, zullen hiervoor worden u itgenodigd. Indien u deze bijeenkomst niet wilt missen, kunt u zich aanmelden door het sturen van een e-mail naar
[email protected]. Gaarne uw naam, geboortedatum en adres vermelden.
12
Pensioenkrant
juli 2013
Benoeming nieuwe voorzitter van de Visitatiecommissie Het Bestuur wenst in de tweede helft van dit jaar weer een visitatie door de Visitatiecommissie van het Pensioenfonds TNO te laten houden. Aangezien Peter Dirks niet meer beschikbaar is als voorzitter van deze Visitatiecommissie, vanwege het aanvaarden van werkzaamheden elders, heeft het Bestuur een nieuwe voorzitter gezocht om in de opvolging te voorzien. Inmiddels is de heer R. (Rein) van Dam AAG door het Bestuur voor een jaar benoemd tot voorzitter van de Visitatiecommissie. De heer Van Dam is o nder meer directeur Toezicht Pensioenen van De Nederlandsche Bank (DNB; voorheen Pensioen & Verzekeringskamer) geweest en lid van diverse Visitatie commissies. De twee leden van de Visitatiecommissie zijn tegelijkertijd herbenoemd voor eveneens een jaar. Dit zijn prof dr. J. (Jaap) Koelewijn, en mw. H.C.M. (Ria) Vedder-Wubben. De komende tijd zal de opdracht voor de visitatie door het Bestuur worden vastgesteld, na advies hierover te hebben ontvangen van het Verantwoordingsorgaan van het Pensioenfonds TNO.
Afscheid bestuurslid
Ir.drs. P.D. (Peter) van der Koogh is door het aflopen van de zittingstermijn per 1 juli 2013 uit het bestuur van het pensioenfonds getreden. Peter was sinds april 2007 lid van het bestuur. Hij heeft als pensioengerechtigdenlid op een deskundige en betrokken wijze i nhoud gegeven aan zijn bestuurslidmaatschap. In het bijzonder ook als één van de bestuursreferenten met betrekking tot het deskundigheidsgebied communicatie en de projecten opschoning en uitbesteding van de pensioenadministratie heeft Peter zijn inbreng geleverd. Deze periode werd gekenmerkt door grote veranderingen in de pensioenregeling, maar ook in de organisatie van het fonds. En dat in een tijd waarin ook de wet- en regelgeving aan grote veranderingen onderhevig was. In diverse bijeenkomsten van de vereniging van pensioengerechtigden eTNOs heeft hij presentaties gegeven, waarin hij de aanwezige pensioengerechtigden als bestuurslid van het pensioenfonds informeerde over het pensioen en de ontwikkelingen bij het pensioenfonds. Peter wordt hartelijk bedankt voor zijn jarenlange inzet als bestuurslid voor het pensioenfonds, de deelnemers, de gewezen deelnemers en de pensioengerechtigden van het fonds.
In verband met het einde van de zittingstermijn van Peter van der Koogh op de zetel voor pensioen gerechtigden in het Bestuur is er in de vorige Pensioenkrant een oproep gedaan voor kandidaten. De termijn voor het aanmelden van kandidaten voor de vacature van Van der Koogh is op 10 juni geëindigd. Er heeft zich één kandidaat gemeld die belangstelling heeft voor deze vacature. Alleen kon deze belangstellende niet voldoen aan het vereiste aantal handtekeningen van pensioengerechtigden die de kandidatuur ondersteunen. Het Bestuur heeft de aanmelding om deze reden niet verder kunnen toetsen op geschiktheid, zoals in het door het Bestuur vastgestelde bestuurdersprofiel is beschreven. Betrokkene is in elk geval wel door het Bestuur bedankt voor de getoonde belangstelling. In de tussentijd is er ook een nieuwe wettelijke ontwikkeling gekomen over de samenstelling van besturen van pensioenfondsen, die ook gevolgen heeft voor deze vacature.
Benoeming in het Bestuur De toetsingsprocedure via De Nederlandsche Bank m.b.t. de voorgenomen benoeming van Kees Ekkers op de zetel in het Bestuur voor pensioengerechtigden loopt nog. De verwachting is dat DNB binnen een maand uitsluitsel zal geven over de toetsing.
Maximering aantal pensioengerechtigden in het Bestuur Op 28 mei jl. is het gewijzigd voorstel van Wet versterking bestuur pensioenfondsen bij de Eerste Kamer ingediend, n adat deze kort daarvoor door de Tweede Kamer is aanvaard. Dit voorstel van Wet introduceert een recht van pensioengerechtigden op een rechtstreekse vertegenwoordiging in besturen van pensioenfondsen. Dit is een uitbreiding van de huidige wettelijke regelgeving ten aanzien van de medezeggenschap van pensioengerechtigden. Echter deze Wet geeft tegelijk ook een maximering aan het aantal zetels voor pensioengerechtigdenleden in het bestuur van pen sioenfondsen, en wel tot 25% van het totale aantal zetels in het Bestuur. Voor het Bestuur van het Pensioenfonds TNO, dat in totaal uit 10 bestuursleden bestaat, zou dit betekenen dat er maximaal 2 zetels voor pensioengerechtigden in het Bestuur beschikbaar zijn. Een in de Tweede Kamer ingediend amendement hier tegen heeft geen meerderheid gehaald. De Eerste Kamer behandelt deze Wet in de eerste helft van juli. Zoals het er nu naar uitziet wordt deze Wet ook door de Eerste K amer aanvaard. In het Bestuur van het Pensioenfonds zijn de pensioengerechtigden reeds met 2 zetels vertegenwoordigd. Dit betekent dat als deze Wet van kracht wordt, er geen plaats is voor een derde zetel voor pensioengerechtigden in het Bestuur. Uitgaande van dit scenario heeft het Bestuur besloten om de vacature in te trekken.
Zie hiernaast >>
Pensioenkrant
juli 2013
13
EELNE MERS -
-RAAD
Pensioengebouw kraakt
Van de D
Ons Nederlandse pen sioenstelsel is gebouwd op drie pijlers, tw.: • AOW, dat door de overheid wordt uitgekeerd. AOW is een omslagstelsel. Uit de betaalde premies in een jaar worden de uitkeringen in dat jaar betaald. Thans moet uit de algemene middelen worden bijgepast, omdat het aantal uitkeringen al jaren stijgt. • Ouderdomspensioen, dat door pensioenfondsen wordt uitgekeerd. Dit is een systeem gebaseerd op kapitaaldekking. Dit wil zeggen dat met de financiering van het pensioen wordt gestart zodra men toetreedt tot de pensioenregeling. • Eigen initiatief tot extra besparingen voor de “oude dag” (individueel sparen).
Afgelopen 20 jaar hebben succes sievelijke regeringen geprobeerd de eigen initiatieven fiscaal te ondersteunen. Eenmaal ingevoerde regelingen werden vervolgens weer afgebroken of veranderd. Van een betrouwbare overheid zou men dan ook moeilijk kunnen spreken. Even een kort resume: In 1994 werd door de toenmalige staatssecretaris Willem Vermeend (PvdA) de spaarloonregeling ingevoerd. Deze regeling diende als compensatie voor de toen noodzakelijk geachte loonmatiging en was er voor bedoeld dat werknemers extra konden sparen. Er kon maximaal € 613,- belastingvrij worden gespaard en het gespaarde bedrag (op een geblokkeerde rekening) telde ook niet mee bij de belastingaangifte. Nadat premier
14
Pensioenkrant
juli 2013
Jan Peter Balkenende in 2003 al eens had geprobeerd deze populaire regeling om zeep te helpen, duurde het toch nog tot 1 januari 2012 alvorens tot een definitief einde werd besloten. Om de huizenmarkt te stimuleren besloot het kabinet Rutte de overdrachtsbelasting te verlagen van 6% tot 2%. Om dit te kunnen financieren moest de spaarloonregeling het veld ruimen. Op 1 januari 2006 werd wel de levensloopregeling in het leven geroepen. Ook deze regeling werd ingaande 1 januari 2012 ten grave gedragen. De regeling heeft dus zegge en schrijve 6 jaar stand gehouden en werd ingevoerd om het sparen voor een vervangend inkomen tijdens een periode van onbetaald verlof voordeliger te maken. Onbetaald verlof was bv. ouderschapsverlof, zorgverlof of een sabbatical. Maar ook kon deze r egeling soulaas bieden om eerder met pensioen te gaan of een pensioengat (bv. als gevolg van verhoging van de AOW leeftijd) op te vullen. Overigens loopt de regeling nog door voor m ensen die op 31 december 2011 nog een tegoed hadden van € 3.000,- of meer. Per 1 januari 2013 zou worden ingevoerd de vitaliteitsspaarregeling. Deze regeling was bedoeld om de eerdere regelingen te vervangen en het werknemers (maar ook ZZP ers!!) mogelijk te maken op een fiscaal gunstige manier voor de oude dag te sparen. Inmiddels heeft het kabinet Rutte- Asscher besloten om deze regeling niet te gaan invoeren. Ook niet onvermeld mag blijven dat in 2009 de aftrek van premies voor lijfrentes werd beperkt tot de zogenaamde “aftrekruimte”. De aftrekruimte wordt bepaald door het daadwerkelijk pensioentekort, dat wil zeggen
dat iemand met zijn pensioenopbouw minder dan 70% van zijn gemiddeld verdiende salaris haalt. Daarmee is dan een einde gemaakt aan de mogelijkheden voor werknemers om eigen initiatieven te ontplooien tot een extra pensioenopbouw in de derde pijler dan wel zijn die mogelijkheden sterk beperkt. Voor de 2e pijler heeft de regering het plan gelanceerd om de opbouwpercentages te verlagen. Ook zal de aftrek van pensioenpremies worden afgeschaft voor inkomens boven € 100.000,-. Vooral voor de hogere inkomens zal dit een heftige maatregel worden. De STAR heeft bij brief van 7 juni 2013 een alternatief aangedragen. Het lijkt echter vrijwel zeker dat er minder pensioen zal kunnen worden opgebouwd. Of anders gezegd: voor eenzelfde pensioenuitkering als voorheen zal langer doorgewerkt moeten worden. Het naar beneden bijstellen van deze opbouwpercentages zal ook betekenen dat de fiscale ruimte afneemt om deel te nemen aan regelingen voor Extra Pensioen, zoals ons pensioenfonds die per 1 januari 2012 heeft gelanceerd. Dat de pensioenen door de problemen op de financiёle markten, dalende rentes en toenemende levensverwachting in zwaar weer zijn terecht gekomen is alom bekend en nog wel te begrijpen. De indruk is echter dat de overheid niet echt zijn best doet om de pijn te verzachten voor met name de individuele burger, die, door omstandigheden gedwongen, extra maatregelen wil/moet nemen voor een adequate pensioenvoorziening. Pieter Jan Brandenburg is s ecretaris deelnemersraad en schrijft deze column “à titre personnel”.
lijk document regelt de rechten en de plichten van de samenwonenden.
Vraag van de maand Op het laatste Uniforme Pensioen Overzicht dat ik heb ontvangen sta ik vermeld als alleenstaand. Ik woon sinds enige tijd samen en zou mijn partner in aanmerking wil laten komen voor mijn partnerpensioen. Hoe moet ik dat regelen?
Antwoord:
Allereerst is van belang dat u dit kunt regelen zolang uw pensioen nog niet is ingegaan. Volgens het huidige pensioenreglement komt uw partner dan in aanmerking voor een partnerpensioen wanneer wordt voldaan aan de volgende definitie van partner: “De echtgenoot, geregistreerde partner of samenwonende partner die een gemeenschappelijke huishouding voert blijkens een notariële akte, mits tussen hen geen bloed- of aanverwantschap in de rechte lijn bestaat.” Volgens deze definitie komt het samenwonen met iemand van hetzelfde geslacht of het samenwonen van broer en zus dus ook in aanmerking voor partnerpensioen. Voorwaarde is wel dat er met een notariële akte bewezen kan worden dat er sprake is van een gemeenschappelijke huishouding. Om uw partner aanspraak te laten maken op een partnerpensioen bij uw overlijden, dient uw relatie te zijn vastgelegd. In geval van huwelijk of geregistreerd partnerschap is dit a utomatisch het geval. Bij een g emeenschappelijke huishouding volstaat een notariële akte. Een derge-
Wanneer wij een kopie van uw s amenlevingsovereenkomst of een uittreksel daarvan ontvangen en het formulier ‘Aanmelden partner’ (u kunt dit downloaden van onze website www.pensioenfondstno.nl onder
Documenten) zullen wij uw partner opnemen in onze administratie. Bij Documenten vindt u ook de b rochure 'Pensioen en scheiding'. U kunt uw samenlevingscontract en het f ormulier per e-mail toesturen naar
[email protected] of per post naar AZL N.V., Postbus 4471, 6401 CZ Heerlen.
Overleden pensioengerechtigden Woonplaats leeftijd April Mw. E.G. van den Berg-van Eijndhoven Apeldoorn 86 P. Kiers Ochten 71 A.A. van Soestbergen Charlotte, USA 89 R.H. Sol Assen 89 M.J.M. Heijne Bussum 77 G.J. Vink Leersum 73 Mw. A.E. Hagg-Siebenga Woudenberg 92 Mw. C. Ridderhof-Boom Leidschendam 86 H.P. Benschop Pijnacker 73 C. van der Struijf Amersfoort 81 Mw. E.S. Sachs Amsterdam 85 J.J. Nieuwpoort Epe 86 S. Postma Den Ham 77 L.W. Koot Schoorl 74 Mw. H de Bruin-Knoester Hellevoetsluis 72 Mw. J. Bakker Delft 88 W.J. Hamersma Maarn 78 G. 's Gravemade Schoonhoven 82 Mei Mw. J.A. Mackertich-Teppema Veghel 81 Mw. H.J. Lageveen-van Kuijk Haren 92 A.J. Bakker Delft 85 M.S.G. Horrevoets Nootdorp 67 Mw. W.M.J. Meissner-Stibbe Baarn 92 H.P. Spierdijk Delft 87 Mw. H.M. Roelofsen-Steiner Scherpenzeel 87 G.G. Piepers Heiloo 92 J. Weijer Zaandam 87 Mw. B. van Dijk-Plukaard Waddinxveen 88 J.W. Gardien Kwintsheul 76 Mw. G.J. Pieters-Coerkamp Rijswijk 95 Mw. H.D. de la Court-Meijer Delft 84 J.E. Ragay ´s-Gravenhage 99 Mw.M. Rijnsdorp-Jongkind Amsterdam 84
Pensioenkrant
juli 2013
15
Het TNO-pensioen bestaat uit verschillende voorzieningen, zoals: • Tijdelijk ouderdomspensioen • Ouderdomspensioen vanaf 65 jaar • Extra Pensioen • Partner- en wezenpensioen voor de nabestaanden • Arbeidsongeschiktheidspensioen
Stichting Pensioenfonds TNO
Laan van Zuid Hoorn 165 2289 DD Rijswijk Postbus 7018 2280 KA Rijswijk Telefoon : 070 4138602 Telefax : 070 4138620 E-mail :
[email protected] Website : www.pensioenfondstno.nl
Pensioenuitvoering AZL.N.V. Pensioenvragen : 088 116 24 01 bruto-netto : 045 576 39 99
