100 jaar BrabantWonen

Kwartaalblad voor huurders en belanghouders van BrabantWonen

oktober 2011 Nr. 3

100 jaar BrabantWonen Rayonteams pakken uit > Spetterende geschenken > Winnaars scholenproject > Oude nieuwbouw > Honderd jaar BrabantWonen in woord en beeld

brugkwartier, gelegen tussen de Markt en de Zuid-Willemsvaart, ook wel de Pijp genoemd. Het Snijdersplein en omgeving staan bij Bosschenaren bekend is als het Kraton. De Bosschenaar kan enige vorm van cynisme en humor niet worden ontzegd, want kraton is een Maleis woord voor een paleis in voormalig Nederlands-Indië. Mogelijk komt de naam van oud Atjehstrijders in de Tolbrugkazerne. De stichting laat de woningen opknappen en verhuurt het open terrein tussen de woningen als tuin aan de bewoners. Op die manier wordt overlast en vernieling door straatjeugd tegengegaan. De oprichting van de Stichting Volkshuisvesting en de renovatie van de Kraton kunnen beschouwd worden als het eerste resultaat van de Woningwet in ‘s-Hertogenbosch.

INHOUD

Honderd jaar BrabantWonen in woord en beeld Een eeuw BrabantWonen… Dat zijn honderd Osse én bijna honderd Bossche jaren. Met een heleboel gebeurtenissen. Schrijver Jos Neomagus dook in de

tijdse emeenter de opies die met derswonindrapport cent van n-, twee- en huisvesting ehoorlijke ngen an de in gwet vast-

s de getreden. om de Gezondoptornen m te zetten it de leden 02 (eervol) wordt een sie ingesteld . Van MoorZiekengasteer apothen deel uit ocaat en schot als ssie heeft ioneert tot

S Pastoor, later monseigneur Cornelis Prinsen (1852-1941) is erg betrokken bij de huisvesting van Bossche arbeiders. Hij richt in 1905 de eerste officiële Bossche woningcorporatie op en er is een corporatie naar hem vernoemd, nu onderdeel van Zayaz.

rückert archieven en kwam twee jaar later weer boven. Met een fraai en lekker leesbaar Stichting Volkshuisvesting ziet kans in

jubileumboek.

het ZaND

4

In 1910 komt er een erkende woningcorporatie bij, de Woningvereeniging ’s-Hertogenbosch (later SWH). In juli ontvangt ze de goedkeuring voor een rijksvoorschot voor de bouw van 50 arbeiderswoningen aan de St. Lucasstraat, Van Heurnstraat en Boschveldweg in de wijk Het Zand, de wijk bij het station die dan volop in ontwikkeling is. De Gezondheidscommissie noemt het werkliedenwoningen.

1918, aansluitend op de Oranjewijk 39 arbeiderswoningen te bouwen, complex Veldwijk. Het plan komt tot stand met de belangeloze adviezen van de op 11 januari 1917 benoemde directeur Rückert van Gemeentewerken, die al op 15 november 1918 overlijdt.

4

velDWiJk

De periode van 1902 (invoering van de Woningwet) tot het eind van de Eerste Wereldoorlog (november 1918) overziende, kan worden vastgesteld dat de Woningwet voor de volkswoningbouw in ’s-Hertogenbosch weinig oplevert: 22 gerenoveerde woningen in het Tolbrugkwartier, 50 woningen in Het Zand en 44 in de Oranjewijk, terwijl in Veldwijk 39 woningen in aanbouw zijn. De woningen langs de Hinthamerweg (nu Graafseweg) ‘doen’ 3,75 gulden per week, de andere woningen 3,25 gulden. Alle woningen zijn voorzien van waterleiding. Een aantal industriëlen draagt 45 gulden per woning bij in de exploitatiekosten. De huidige Veldwijkstraat geeft aan waar het complex is gebouwd.

Rayonteams pakken uit

eigeN beZit

oraNJeWiJk

Intussen is in 1903 de Coöperatieve Woningbouwvereniging Eigen Bezit opgericht. Initiatiefnemers zijn steenhouwer Van Well en de pater redemptorist De Groot. Hun initiatief staat los van de Woningwet van 1901. Die wet regelt de toelating van ‘verenigingen uitsluitend in het belang van verbetering der volkshuisvesting werkzaam’. Een ‘toegelaten instelling’ kan gebruik maken van geldelijke steun van de overheid. Eigen Bezit heeft nooit om toelating gevraagd. Het is een katholieke vereniging van eigenaren. Eigen Bezit bestaat nog steeds als zelfstandige particuliere woningcorporatie.

De stichting Volkshuisvesting krijgt in september 1912 het fiat voor de bouw van 44 arbeiderswoningen, speciaal voor grote gezinnen, in de Oranjewijk. Dat is nu een deel van Hinthamerpoort, ook bekend als Barten-Zuid. De Oranjestraat herinnert aan deze bouw. In 1915 wordt vastgesteld dat het innen van de huur niet vlot verloopt, maar dat de gezondheidstoestand van de bewoners zeer goed is en het aantal geboorten opmerkelijk hoog. In 1917 verhuurt de stichting met het oog op het terugdringen van wanordelijkheden, vernielingen en baldadigheden een woning aan een politieagent.

StichtiNg volkShuiSveStiNg

De Stichting Volkshuisvesting (later SSW) is in 1905 de eerste Bossche corporatie die als ‘toegelaten instelling’ onder de vleugels van de Woningwet gaat opereren. Daarmee loopt de stad aardig voorop. De eerste ‘toegelaten instelling’ is van 1904 (Leiden). In heel Nederland komen er in 1905 maar twaalf van de grond, waaronder dus Stichting Volkshuisvesting. Pastoor Prinsen is voorzitter. Het ligt voor de hand te veronderstellen dat zijn initiatief voortkomt uit het pleidooi uit 1904 voor de oprichting van woningcorporaties.

14

Ons eeuwfeest is een feest voor iedereen. Maar we willen vooral dat het een feest voor onze bewoners is. Alle acht rayonteams van BrabantWonen kregen daarom de vraag om na te denken over een activiteit voor de huurders uit ´hun´ rayon. In de zomer gingen de teams aan de slag.

14

Het jaar 1920 wordt in ’s-Hertogenbosch het jaar van de ommekeer, niet alleen voor de sociale woningbouw.

21

De Gouden Huurders van BrabantWonen Het poortje in de heg tussen de twee tuinen, waar vroeger de buurkinderen door heen en weer renden, is een beetje roestig geworden. Maar als er iets is, staat het open, altijd.

22

22 Winnaars scholenproject ‘Ons thuis in de tijd’

Kinderen namen een kijkje in het verleden én fantaseerden over het huis of de wijk van de toekomst. “Ik had een massagebed bedacht, dat vanzelf gaat masseren als je er op gaat liggen. Als je daar geen zin in hebt, moet je gewoon op een ander bed gaan liggen.”

26

26

COLOFON Uitgave van BrabantWonen. Concept en realisatie: Einder Communicatie, Nijmegen Fotografie: Bart Coolen, Goedele Monnens, Wim Roefs, Jan Zandee, BrabantWonen

BrabantWonen Postadres en redactie: postbus 151, 5340 AD Oss E-mail: [email protected] Website: www.brabantwonen.nl

Vestiging Oss Venusstraat 2, Telefoon (0412) 664 911 Vestiging ‘s-Hertogenbosch Graafseweg 294, Telefoon (073) 681 45 00

Wekelijks aanbod vrijkomende huurwoningen > In Stadsblad ’s-Hertogenbosch > in weekblad De Sleutel in Oss > op www.brabantwonen.nl

Aan de inhoud van tekst en beeld in deze uitgave kan geen rechtskracht worden ontleend.

Thuis | oktober 2011

EEN HELE VERANDERING

WAT EEN IMPACT Al ruim twintig jaar werkt Harrie Windmüller bij BrabantWonen. Hij is vergroeid met de woningcorporatie. In dit jubileumnummer van Thuis kijken we met hem terug. Wat was nu voor hem de omslag? Die ene, betekenisvolle gebeurtenis die alles veranderde? Harrie lepelt drie grote veranderingen op. Of eigenlijk vier.

H

et is een beetje een open

van St. Willibrordus. Hij had als geen

tureringen voor me. Wat een impact

deur. De eerste grote

ander inzicht in de problematiek van

hebben die gehad! Samen werk je

gebeurtenis in de

de ene club en de mogelijkheden

aan een droom. Aan een nieuwe,

loopbaan van Harrie Windmüller

van de andere. Een ´perfect match´.

leefbare omgeving en samenleving.

bij BrabantWonen, is dat hij er

Hij legde het contact en de rest is

En tegelijkertijd beroof je mensen

aangenomen wordt als manager

geschiedenis. BrabantWonen was

van hun thuis. Dat heeft me steeds

woningbeheer.

geboren.”

erg geraakt. Maar als ik dan nu kijk

“Dat was in 1991, de Osse corporatie

De derde verandering vindt plaats

naar bijvoorbeeld de Schaepmanlaan

heette nog St. Willibrordus.

in 2004. “Ik kreeg de kans om het

en de Zeeheldenbuurt in Oss en de

Algemeen directeur Guus Huitink

stokje van Guus Huitink over te

Hinthamerpoort en Deuteren in

gaf me de ruimte om stap voor stap

nemen en algemeen directeur

’s-Hertogenbosch, dan ben ik trots.

het vak te leren. Het waren mooie

te worden van BrabantWonen.

Wat hebben we samen veel

en leerzame jaren en daar ben ik

De mooiste baan van de wereld!

neergezet!”

Guus nog altijd dankbaar voor. De

Dat brengt me toch op een vierde

tweede omslag is voor mij toch wel

gebeurtenis. Misschien wel de aller-

de fusie in 1999. St. Willibrordus

grootste. Als ik terugdenk aan al die

stond er prima voor. De accountant

jaren BrabantWonen en mijn ogen

van Hertoghuizen zat in het bestuur

dichtdoe, zie ik vooral de herstruc-

REPORTAGE

EEN EEUW IN EEN BOEK

Honderd jaar BrabantWonen in woord en beeld Hij zou gemakkelijk drie boeken kunnen volschrijven. Want een eeuw BrabantWonen… Dat zijn honderd Osse én bijna honderd Bossche jaren. Met een heleboel gebeurtenissen. Schrijver Jos Neomagus dook in de archieven en kwam twee jaar later weer boven. Met één fraai en lekker leesbaar jubileumboek.

H

oe verwerk je een eeuw volkshuisvesting

ker. Ze gingen betonnen woningen bouwen, bijvoorbeeld

in een boek? Wat zet je erin en wat niet?

in de wijk Eikendonk. Dat was het begin van het gemeen-

Jos Neomagus: “Het moest de geschie-

telijk woningbedrijf van ’s-Hertogenbosch.

denis van de corporatie zijn. Niet de

In Oss begon alles met de Katholieke Sociale Actie.

geschiedenis van de bewoners en hun

Mensen die begaan waren met de arbeiders van de mar-

huizen. Het gaat over de manier waarop de samenleving

garinefabrieken richtten in 1911 een officiële corporatie

zich met volkshuisvesting bezighield. Ik heb dat op een

op: St. Willibrordus. Al na een paar jaar lieten die van

eenvoudige manier in beeld gebracht. Zonder ingewik-

zich horen. In 1915 was er een petitie van arbeiders -

kelde subsidieregelingen, volkshuisvestelijke staatjes en

met meer dan 600 handtekeningen - waarin ze pleitten

Jos Neomagus

ander moeilijk gedoe. Een handzaam, toegankelijk en

voor woningen met een grote lap grond! Zodat ze groen-

beschreef

leesbaar boek, dat is steeds mijn uitgangspunt geweest.

ten konden verbouwen en een varken en kippen houden.

de honderdjarige

Het is ook een fraai fotoboek geworden, met mooie por-

Dat was natuurlijk veel te duur. Ging niet door.”

geschiedenis van

tretten en interviews. Ik hoop dat mensen zich daarin

BrabantWonen en zijn

herkennen.”

rechtsvoorgangers.

Welke gebeurtenissen hebben je verrast? “Wat ik echt een ontdekking vond: St. Willibrordus heeft in de jaren veertig tot twee keer toe op het nippertje

“Arbeiders pleitten voor woningen met een grote lap grond”

overleefd! Dat wist ik niet – en eigenlijk niemand bij BrabantWonen. Het dagelijks bestuur heeft destijds aan burgemeester Louis de Bourbon gevraagd om een gemeentelijk woningbedrijf op te richten en daar de

Welke periode vormt in het boek het zwaartepunt?

bouwvereniging in op te nemen. Maar de aandeelhou-

“Ik heb veel interessante dingen gevonden over de

ders van St. Willibrordus, dat waren vooral de grote

periode vóór 1940. Bijvoorbeeld over hoe het er in

industriëlen, wilden daar niet aan meewerken.

’s-Hertogenbosch aan toeging, vlak voor 1920. Er waren

Ik ben ook onder de indruk geraakt van de toestand van

toen wel bouwverenigingen, maar die bouwden vooral

het woningbedrijf van ’s-Hertogenbosch, na de Tweede

voor hun eigen achterban. Niet voor armlastigen. Veel

Wereldoorlog. Het bouwde een geweldige schuldenlast

mensen hadden het echter zwaar, zo vlak na de Eerste

op, maakte geen jaarrekeningen en was verspreid over

Wereldoorlog. De stad barstte van de krotten. Bovendien

allerlei locaties en afdelingen. Bewoners wisten niet

lag de sigarenindustrie op zijn gat. Wethouder Manis

waar ze aan toe waren, reparatieverzoeken werden soms

Krijgsman richtte in 1920 een schooltje op, waarin werk-

pas na een jaar behandeld. Onthutsend, hoe dat er in die

loze sigarenmakers werden omgeschoold tot bouwvak-

tijd in ’s-Hertogenbosch aan toe ging.”


Waar lag dan de kiem van het huidige succes?

St. Willibrordus investeren in nieuwbouw, renovatie en

“In Oss. St. Willibrordus is in de jaren vijftig flink gaan

stadsvernieuwing. En dat deed het ook. De huurders profi-

bouwen. En nadat het in 1970 het gemeentelijk woning-

teerden daarvan.”

bedrijf overnam, groeide het uit tot een geoliede en rijke organisatie, vooral onder de leiding van directeur Joop van den Broek en van Guus Huitink, het hoofd van de

De stad barstte van de krotten

administratie en in 1992 zijn opvolger. De corporatie bouwde een groot vermogen op, door bij het bouwen van

Maar hoe ging dat dan in ’s-Hertogenbosch?

woningen te kijken naar de toekomstige onderhoudskos-

“Nou, daar kon bijna niets, tot aan het einde van de vorige

ten en scherp te onderhandelen met aannemers. Ook

eeuw. Eind 1992 was het gemeentelijke woningbedrijf

door verstandig te beleggen, goed om te gaan met de

verzelfstandigd tot de Stichting Hertoghuizen. Die kampte

uitkeringen van het Rijk en door op gezette tijden huur-

vanaf het begin met een enorme schuldenlast. En dat

verhogingen door te voeren. De bouwvereniging had ook

terwijl er een grote veranderopgave lag. In 1997 legde

wat mazzel: de Ruwaard kon ze gewoon op klapzand

Hertoghuizen daarom contact met een vermogende part-

bouwen. Ze hoefde dus niet te heien, zoals op andere

ner: St. Willibrordus. De Osse corporatie had op dat moment

plaatsen in Nederland, en ontving toch dezelfde exploi-

een heel ander probleem: haar vermogen dreigde door het

tatievergoeding. Bovendien zorgde de verkoop van

landelijke beleid afgeroomd te worden. Het bleek een mooie

woningen voor veel extra vermogen. Daardoor kon

match en zo ontstond in 1999 het huidige BrabantWonen.”

Het jubileumboek is onder andere verkrijgbaar bij boekhandel Heinen in ’s-Hertogenbosch en boekhandel Derijks en de Primera in Oss. En aan de balie bij BrabantWonen (alleen pinnen).

De persoonlijke verhalen-topdrie van Jos Neomagus 1. Het interview met Cor de Jager, directeur van het gemeentelijk woningbedrijf in ’s-Hertogenbosch. “Hoe hij de zaken aantrof en waar hij tegenaan is gelopen.” 2. Het verhaal over de arbeiders met hun handtekeningen in de Eerste Wereldoorlog in Oss. “Met een mooie foto.” 3. Het verhaal over wethouder Manis Krijgsman. “De werkloze sigarenmakers die bouwvakker werden.”

KORTE BERICHTEN

Klankbordgroep op excursie

Expositie Wat doet BrabantWonen allemaal in dit jubileumjaar? Dat laten wij u graag zien op onze expositie in de hal van onze

Op woensdag 31 augustus organiseerde BrabantWonen een projectexcursie voor klankbordgroepleden. Twintig leden waren ‘s middags aanwezig voor een rondrit per bus door ‘s-Hertogenbosch.

twee vestigingen in Oss en ’s-Hertogenbosch. Van 9 oktober tot en met 31 december staan daar expositiewanden waarop we door interviews met medewerkers, huurders en belanghouders en met foto’s en filmpjes een beeld geven van de activiteiten en projecten. De tentoonstelling is tijdens de normale openingstijden voor iedereen toegankelijk.

Gewonnen! Vrijdag 1 juli was een spannende dag voor de 1300 leerlingen van de 7 basisscholen die hadden deelgenomen aan het scholenproject ‘Ons thuis in de tijd’. In Bioscoop Utopolis in Oss werden de winnaars bekendgemaakt. Harrie

Enthousiast

Windmüller, algemeen directeur van BrabantWonen, bouwde

De eerste halte was het appartementencomplex aan de Deltalaan in

in zijn welkomstwoord de spanning op. Eerst gaf hij van elke

de Groote Wielen, waar het bewonerscomité de deelnemers vol trots

inzending een korte weergave uit het juryrapport. Toen de

de ontmoetingsruimte liet zien. Namens BrabantWonen heette Mirjam

winnende scholen, Kleine Weide uit Oijen en de Driestroom

Lamme de aanwezigen welkom. Een kijkje in en rond het gebouw,

uit ’s-Hertogenbosch, bekend werden, gingen de winnaars

waar zich ook het gezondheidscentrum bevindt, gaf de aanwezigen

volledig uit hun dak. Als prijs ontvingen de twee winnende

een goed idee hoe 55 plussers prettig kunnen wonen in een nieuw-

scholen een geldbedrag dat zij mogen besteden aan ‘een

bouwwijk. De tocht ging verder naar het activiteitencentrum aan de

speeltoestel naar keuze’. Na het officiële gedeelte werden

Admiraliteitslaan in Kruiskamp. Projectleider Vera van de Beemt gaf

alle aanwezige kinderen getrakteerd op de 3D-film Kung Fu

uitleg over de samenwerking tussen de verschillende partijen in dit

Panda. Verderop in dit jubileumnummer komen de prijswin-

centrum. BrabantWonen, BrabantZorg en Divers werken er samen om

naars aan het woord.

bewoners zo lang, zo zelfstandig en zo veilig mogelijk in hun eigen woonomgeving te laten wonen. De klankbordgroepleden waren enthousiast over deze aanpak.

Historie Vervolgens bracht de bus de deelnemers naar de binnenstad, waarna Arjan Zilverentant van BrabantWonen hen meenam voor een wandeling langs het historische bezit van BrabantWonen, zoals de voormalige krakersbolwerken Papenhulst, Claraklooster en Redemptoristenpad. Via de sfeervolle Jeroen Boschtuin liep de groep naar de Zusters van Orthenpoort, om via de Schilderstraat af te sluiten in de Hinthamerstraat. Het afsluitende drankje werd geschonken in ´’t Warm Onthaal´. Bedrijfsleidster Nicole de Koning legde uit dat in deze horecaonderneming mensen werken, die op eigen kracht minder gemakkelijk aan werk kunnen komen. In deze gezellige ambiance eindigde de excursie. De deelnemers spraken van een geslaagde dag, waarin informatie en ontmoeten hand in hand gingen.


Medewerkers knappen tuin 100-jarige op Ze heeft haar haren speciaal gepermanent en de nacht ervoor heeft ze nauwelijks geslapen. Ik dacht: “Stel dat ze nou morgen niet komen en het gaat niet door”. De 100-jarige mevrouw Boom uit ‘s-Hertogenbosch is duidelijk onder de indruk van het feit dat medewerkers van leeftijdsgenoot BrabantWonen haar achtertuin op de schop namen. Donderdag 4 augustus om zeven uur ’s ochtends rijden medewerkers van BrabantWonen en Hoveniersbedrijf Gras & Groen de straat in. Via de brandgang bereiken ze de volledig overwoekerde achtertuin. De tegels van de stoep, voor zover nog zichtbaar, liggen schots en scheef. De hele tuin wordt leeg gehaald, behalve één hortensia. Die overleeft de schoonmaakbeurt. Mevrouw Boom woonde vroeger aan de Graafseweg. Ruim 55 jaar geleden verhuisde ze naar haar huidige woning. Ze is er nog steeds uitermate tevreden. “Ik heb goede buren. We maken wel eens een praatje maar we overlopen elkaar niet. Ze houden me wel een beetje in de gaten. Dat vind ik wel fijn.” Ongeveer 30 jaar geleden overleed haar man. “Hij deed eerst de tuin. Na zijn dood heeft mijn zoon dat overgenomen, maar die is inmiddels ook overleden. En zelf kan ik het niet. Dus ik ben heel blij dat BrabantWonen de tuin nu opknapt.”

KORTE BERICHTEN

Opening watertafel groot succes Het weer was prachtig, de opkomst was groot en de reacties waren enthousiast. BrabantWonen heeft genoten van de ingebruikname van de watertafel in het centrum van Oss. En dat geldt ook voor heel veel kinderen!


ONDERWEG NAAR...

Wie?

Janet Govers Medewerker sociaal beheer, BrabantWonen in Oss

Wanneer?

Maandag 4 juli om 8.30 uur

Waarom

“Samen met mijn collega’s en een groep bewoners ga ik het meubilair in het Elzenhoekpark opknappen”

De hele dag rondrijden “Ik fiets naar het Elzenhoekpark in de Ruwaard, het werkgebied

gemeente heeft ons de originele kleuren doorgegeven. Daar gaan

van ons rayonteam. Binnen dat team ben ik eindverantwoordelijke

we ook mee werken.

voor de leefbaarheidprojecten. De jubileumcommissie vroeg ons of

We hebben de taken precies verdeeld. Iedereen weet met welk

we een leuke activiteit wilden verzinnen voor onze huurders en

hekje of bankje hij of zij aan de slag gaat. Het gaat overigens niet

onze omgeving. Dat mocht van alles zijn, als het maar met ontmoe-

in één dag lukken. Vandaag maken we het meubilair schoon en zet-

ten te maken had en als de wijk er beter van werd. Wij zochten iets

ten we het in de grondverf, komende donderdag gaan we het aflak-

waar veel mensen van profiteren. Iets voor de hele buurt, voor jong

ken. Als het goed is, zijn we vandaag met een kleine vijftien mede-

en oud, in de openbare ruimte. Het Elzenhoekpark is een prachtig

werkers van BrabantWonen. En zo’n vijftien bewoners uit de directe

park, waar heel veel mensen uit de Ruwaard komen. Wij gaan daar

omgeving hebben aangegeven dat ze er donderdag bij zijn. Ze

nu het parkmeubilair schoonmaken en opknappen. Dat zit vol graf-

waren vanaf het begin nauw betrokken bij het plan en doen graag

fiti, is vies… Vooral de fietssluizen bij de toegangen zien er niet uit.

mee. Je ziet het: vandaag hebben we mazzel. Het is een prachtige

Daar gaan we ons vandaag op storten! Alle werkzaamheden zijn tot

dag. Bij slecht weer zouden we in de bergingen van de wooncom-

in de puntjes voorbereid. Vooral door onze huismeester Gerold

plexen aan het werk gaan. Maar dan moest eerst al het meubilair

Pennings, samen met Henrie van Doren, die alles weet van schil-

worden ontmanteld. Hoeft nu gelukkig niet. Mijn taak? Zoals je ziet

derwerk. Zij hebben me, samen met de gemeente, heel erg gehol-

heb ik alleen mijn fiets bij me. Ik rijd de hele dag rond! Ik kijk of het

pen bij het plannen. En ze weten precies hoeveel materiaal we

allemaal lukt, of iemand materiaal tekort komt. En ik verzorg de

nodig hebben: verf, grondverf, schuurpapier, noem maar op. De

lunch en de koffie. Inderdaad, ik ben er weer voor de leefbaarheid!”

WERK IN UITVOERING

OUDE NIEUWBOUW

1920 Wethouder Manis Krijgsman van ’s-Hertogenbosch rondt onderhandelingen af met de Utrechtse aannemer Bredero, voor de bouw van 27 woningen aan De Bossche Pad. Het gaat om woningen die gebouwd zijn met de innovatieve holle grindbetonsteen, waarop Bredero patent heeft.

Het eerste blok van 27 betonwoningen wordt in juli 1921 opgeleverd. Deze woningen staan aan de Willem Deckersstraat, de Bazeldonkstrraat en de Maastrichtseweg. Tot aan 1923 verschijnen er in totaal zeven blokken. In 1931 komen er nog tien woningen bij aan de Verbekestraat en de Van Paeschenstraat. “Alles is zeer hygiënisch ingericht en gebouwd volgens de eisschen van de gezondheidsleer”. Uitvoerende firma is de Internationale Gewapend-Beton-Bouw uit Breda. De gemeente zorgt voor ‘de bouwvakarbeiders’: werkloze sigarenmakers die zijn omgeschoold.

Opening van de school voor ‘bouwvakarbeiders’ op 21 juni 1920.

10


OUDE NIEUWBOUW

1946 De gemeente Oss krijgt van het ministerie van Openbare Werken en Wederopbouw toewijzing van in totaal 52 Maycrete-(nood)woningen. Er komen er 42 rondom de watertoren: de Vierhoekstraat, de Watertorenstraat en de Oude Kerkstraat en tien in het ‘villapark’ bij het station: Doelenstraat, Dr. van der Steenlaan en Spoorlaan. De firma Van Beuningen-Galjaard is de aannemer. De huur is 4,75 of 5,50 gulden per week. De Maycrete-woningen bestaan grotendeels uit platen van beton en hout. Aan de binnenkant worden ze met hardboard afgetimmerd. Het plafond is van zachtboard, het dak van golfplaten van asbestcement. Ze krijgen ingebouwde kasten en een keukentje van Bruynzeel. De woningen worden aanvankelijk gebouwd voor een periode van vijftien jaar. In 1962 loopt de bewoningstermijn af. Het ministerie verlengt die steeds, tot 1991. Daarna wil de overheid geen geld meer in de noodwoningen steken. St. Willibrordus renoveert begin jaren negentig 44 Maycrete-woningen.

11

WERK IN UITVOERING

OUDE NIEUWBOUW

1947 Uit de volkstelling in ’s-Hertogenbosch in 1947 blijkt dat er te weinig woningen zijn in de stad. Een van de oplossingen is de bouw van het project ‘Graafscheweg Oost’ in 1947 en 1948. Het Gemeentelijk Woningbedrijf bouwt daar onder andere 71 arbeiderswoningen aan de Cederstraat, de Palmboomstraat, de Veldewijkstraat, de Essenstraat en het Essenplein.

In de jaren daarna verandert er een aantal keren een en ander in die buurt. In de brandgangen is oorspronkelijk geen verharding aangebracht. Klachten van de bewoners leiden tot het alsnog bestraten van de brandgangen. En in 1960 komt het verzoek van ‘de heer wethouder van Sociale Zaken’ om tussen de woningen Essenstraat 9 en 11 een dagwinkel te bouwen, in plaats van het daar aanwezige pakhuisje. Kosten hiervoor: f 6446,13

12


REPORTAGE

OUDE NIEUWBOUW

1974 In 1974 krijgt St. Willibrordus toestemming van de gemeente Oss en het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening om de woningen aan de Staringstraat te koop aan te bieden “tegen zeer aantrekkelijke prijzen”. De woningen zijn vrij op naam te koop voor minimaal ƒ69 000,- en maximaal ƒ82 000,-. De woningen Staringstraat 85 - 87 - 97 - 125 - 131 – 141 - 187 - 189 - 203 en 205 zijn bewoond en worden “in principe uitsluitend aan de huidige bewoners verkocht.” Belangstellenden die een woning van St. Willibrordus vrijmaken, krijgen voorrang bij het kopen van een woning “daar de verkoop van deze woningen met dergelijke lage prijzen is afgestemd op het vrijmaken van (goedkopere) woningen ter bevordering van de zo noodzakelijke doorstroming.”

Meer over deze projecten kunt u lezen in ons jubileumboek ‘Honderd jaar BrabantWonen’.

13

REPORTAGE

Rayonteams pakken uit Ons eeuwfeest is een feest voor iedereen. Maar we willen vooral dat het een feest voor onze bewoners is. Alle acht rayonteams van BrabantWonen kregen daarom de vraag om na te denken over een activiteit voor de huurders uit´hun´rayon. In overleg met de bewonerscomités bedachten ze leuke en nuttige plannen. En die voerden ze ook uit: in de zomer gingen de teams stevig aan de slag. In dit artikel lichten we er drie activiteiten uit.

Ontmoetingsplaats aan de 13 Loten

’S 14

-Hertogenbosch, zaterdag 3 september.

Vierkante meters

Naast een wooncomplex aan de 13 Loten

We lopen naar Mark Hamers van BrabantWonen, die we

zijn bewoners en medewerkers van

zojuist instructies zagen geven aan de aanwezigen, en

BrabantWonen druk aan het werk op een

nemen hem even apart. Mark: ”We vonden het al langer

lange, betegelde buitenruimte. Ze vegen,

jammer dat hier al die vierkante meters buitenruimte niet

trekken onkruid uit, wrikken tegels los en plaatsen pergo-

werden benut. Toen we de mogelijkheid kregen iets aan te

la’s. Onder hen ook bewoners van de benedenverdieping,

bieden aan de omgeving, hebben we in overleg met de

met hun elektrische rolstoelen. Zij voeren vuilniszakken

bewoners besloten de ruimte opnieuw in te richten. We

met bladeren en onkruid af. Hier ontstaat iets moois. Maar

zetten er pergola’s neer met begroeiing. Zo ontstaan afge-

wat precies?

schermde gedeelten, waar de bewoners rustig kunnen zit-


REPORTAGE

ten, bijvoorbeeld met familie en vrienden.

mensen.”

In de plint van het gebouw bevinden zich woningen van

Ook de andere bewoners zien de opgeknapte buiten-

SWZ Zorg, voor mensen met een lichamelijke beperking.

ruimte helemaal zitten. Zoals Suzanne, die samen met

Zij krijgen een vaste tafel, omdat ze niet met tafels en

de jongemannen Rik en Casper in de weer is met het

stoelen kunnen sjouwen. En er komt een elektrische

onkruid: “Ik ga er zeker gebruik van maken. Kan niet

poort. Zodat de ruimte voor de valide én minder valide

wachten tot we hier lekker kunnen genieten van de zon.

bewoners toegankelijk wordt. Een mooie bijkomstigheid

Over een paar uur, als we klaar zijn, komt trouwens de

is dat beide bewonersgroepen elkaar hier kunnen

frietkar. Ook daar hebben we nu al zin in!”

ontmoeten.”

In de zon In het wooncomplex wonen vijf mensen met een lichamelijke beperking. Zij zijn blij met het plan. Bewoner Hein: “Op mijn balkon kun je met je rolstoel amper manoeuvreren en er komt nauwelijks zon. Hier wel, zo tegen het middaguur. Ik hoop dat het hier gaat leven. Aan mij zal het niet liggen!” Zijn medebewoner Michel: “Straks, als het klaar is, hebben we hier een mooi plekje om lekker te verblijven.” Buurman Michiel beaamt: “Dat

Klussen, springen en friet eten bij BBS De Graaf

M

et het opknappen van een multifunctionele ruimte in het gebouw van BBS De Graaf slaan de acht medewerkers van rayonteam MiddenNoord in ’s-Hertogenbosch twee vlie-

gen in één klap: ze doen iets voor de schoolkinderen én

weet ik wel zeker!” En Michael – ook in een rolstoel –

voor de omliggende wijken. “We wilden die ruimte al een

doet een duit in het zakje: “Als het weer het straks toe-

tijdje aanpakken”, vertelt locatiecoördinator Teddy

laat, zie je mij zeker hier. Want met twee rolstoelen is

Tempelmans. “Met het aanbod van Brabant Wonen kwa-

mijn balkon vol. En ik vind het toch gezelliger met meer

men dingen mooi samen.”

15

REPORTAGE

Buurtfunctie Op vrijdag 2 september om elf uur is het nog opvallend

BrabantWonen pakte de muren aan. Dat gebeurde tij-

stil in het schoolgebouw. Alle 160 kinderen zitten in de

dens de zomervakantie door professionele schilders.

klas en in de opgeknapte ruimte hangen twee mannen

Woonconsulent Neclà Çakir: “Dat moet goed gebeuren

een canvasdoek op. Het zaaltje ziet er fris uit met de

in verschillende fasen, waardoor je er niet één dag voor

strak witte muren en in de vensterbank vier grote plan-

kunt uittrekken.” Vandaag, op de laatste klusdag, zorgt

ten. De schoolruimte wordt tussen de middag gebruikt

ze samen met haar collega’s voor de afwerking. Ze

door kinderen die overblijven en na schooltijd

maken het schoolplein schoon en repareren de poort. “Ik heb eerder nooit vieze

door verenigingen en bewonerscommis-

handen gehad op mijn werk bij

sies uit de Barten, Hinthamerpoort en

BrabantWonen”, lacht teamlei-

de Pelssingel. Geregeld zijn er voor-

der Diana Heesakkers.

stellingen van het wijktheater, bewonersavonden en buurtacti-

Roodgloeiend

viteiten zoals kaarten en dansen. “De ruimte heeft een

Het rayonteam sluit de

belangrijke buurtfunctie en

actie feestelijk af met een

dan moet die representatief

luchtkussen en een friet-

zijn”, vindt Tempelmans.

kraam. Neclà coördineert de feestelijkheden en haar

Oud en nieuw

telefoon staat roodgloeiend. “Sorry, ik moet even opne-

Het excentrieke gebouw van

men.” Het is de man van het

Bossche Brede School De Graaf is

springkussen. Hij staat aan de

nu tien jaar oud. Bij de oplevering zijn

voorkant van het pand, aan de drukke

enkele fraaie muurschilderingen aangebracht, ook in de opgeknapte zaal. De schilde-

16

Graafseweg. “Dat kan echt niet met de kin-

ring ging de hele ruimte rond. Teddy Tempelmans:

deren. Kun je niet naar de achterkant te komen?” Niet

“Prachtig gedaan en het was tien jaar leuk, maar we zijn

lang daarna fleuren de vrolijke kleuren van het luchtkas-

nu echt aan vernieuwing toe.” Om de bestaande wand-

teel het grijze schoolplein op. Een half uur later begint

versiering niet volledig verloren te laten gaan, maakte

de middagpauze en is het voorbij met de rust. Kinderen

ze samen met de medewerkers van BrabantWonen tien-

rennen uitgelaten naar het springkussen en wachten

tallen foto’s van de muurschildering. Een selectie daar-

ongeduldig op een portie friet met mayo. De rayonmede-

van is afgedrukt op canvasdoeken. Hierdoor komen oud

werkers kijken tevreden toe. “Zo leuk om te zien dat kin-

en nieuw samen.

deren weinig nodig hebben om plezier te hebben. En vol-

De gemeente zorgde voor een nieuw plafond en

wassenen ook.”


REPORTAGE

Jeu-de-boulesbaan in Torenstaete

B

ij jeu-de-boules hoort mooi weer. En eigenlijk ook een sloom

Xander van de Camp, BrabantWonen:

Frans dorpspleintje. Of anders een geelbruin veldje bij de camping… Maar in elk geval mooi weer. En dat is het, tijdens de offi-

“Als rayonteam Centrum-Krinkelhoek-

ciële opening van de jeu-de-boulesbaan op het terrein van

Mettegeupel zochten we een activiteit

Torenstaete in Oss.

waar zoveel mogelijk collega’s aan mee konden doen. En het idee van een jeu-

Aanpoten

de-boulesbaan sprak ons aan. Ook de

Woensdag 11 augustus. De zon schijnt met volle kracht op de overkappingen met

bewonerscommissie vond het een goed

de lange tafels. Aan die tafels zitten vele bewoners van Torenstaete en van de

idee. Eigenlijk was het de bedoeling dat

seniorencomplexen uit de buurt: Begijnenhof, Vredehof en de Driek van

de activiteit één dag in beslag zou

Erpstraat. De hapjes en vooral de drankjes zijn amper aan te slepen. Dat is dus

nemen. Maar de aanleg van zo’n baan

extra hard aanpoten voor de medewerkers van BrabantWonen. Zij verzorgen de

neemt meer tijd in beslag. En je moet

catering én de bediening. En ja, niet iedereen is voor ober in de wieg gelegd… Er

het ook goed laten doen. Dus hebben

klinkt een gilletje, als een bewoonster een flinke scheut ijskoude limonade in

we de baan laten aanleggen. We ver-

haar nek krijgt. Gelukkig vat ze het sportief op.

zorgen nu met twintig collega’s dit openingsfeest. Opzetten, de bediening

Een wedstrijdje

en straks opruimen. Weet je, veel

Het echte sportieve gedeelte moet dan nog beginnen. Gastheer Hans Boerboom

bewoners verheugden zich echt op

van BrabantWonen kondigt enthousiast een wedstrijdje boulen aan. Bewoners

deze dag. En ze houden er nog iets

van de verschillende seniorencomplexen gaan met elkaar in de slag. Het ene

leuks aan over bovendien! Niet alleen

team staat onder leiding van BrabantWonen-directeur Harrie Windmüller, het

voor henzelf. Ik denk dat je op zondag-

andere van burgemeester Herman Klitsie. Die laatste zet de boel vooraf flink op

ochtenden veel kleinkinderen op de

scherp. “Mij speel je niet zomaar van die baan af!” En hij krijgt gelijk. Zijn team

baan zult gaan zien.”

wint met een straatlengte voorsprong. Zijn de bewoners van plan om hier veel te gaan spelen? Dat houden de meesten nog een beetje in het midden. Kijken vinden ze minstens even leuk. “Ik zie mezelf wel zitten op een van die bankjes naast de baan”, zegt een vrouw. Ze zijn op acht plaatsen in het beton vastgezet, dus die halen ze niet zomaar weg.” Naast haar zit een bewoner van de Vredehof: “Ik loop hier wel vaker naar binnen. En een potje jeu-de-boules speel ik graag. Ik geloof dat ze hier spullen

Herman Klitsie, (oud-)burgemeester van Oss:

klaar hebben liggen, voor als je de baan op wilt. Ik hoop dat ze van die magneetjes hebben, om de ballen op te rapen. Hoeven we niet te bukken!”

“Ik feliciteer BrabantWonen van harte. En ik complimenteer ze met de manier waarop ze hun verjaardag vieren. Want waar de meeste jarigen cadeaus in ontvangst nemen, geeft BrabantWonen ze weg. Tekenend voor deze woningcorporatie, die er al een eeuw lang voor zorgt dat mensen hier goed kunnen wonen. BrabantWonen investeert in een omgeving waar mensen het naar de zin hebben. Ze mogen zo nog honderd jaar doorgaan.”

17

FOCUS

Veel geluk! BrabantWonen werkt aan wonen. We bouwen, renoveren, organiseren ontmoetingen en helpen buurten en wijken prettig leefbaar te maken. Maar het leukste is eigenlijk het moment waarop onze klanten hun sleutel uitgereikt krijgen. Dan komt alles samen: een mooi nieuw huis, vaak een nieuwe buurt, nieuwe buren, nieuwe ontmoetingen. Door de jaren heen was dat steeds een foto waard.

Op 6 oktober 1964 betrekken de eerste bewoners in de Ruwaard hun woning: de familie Geurts-van den Elzen, Thorbeckestraat 9

18


FOCUS

Op 12 april 1972 overhandigt directeur Joop van den Broek de sleutels van de vijfduizendste woning van de bouwvereniging aan het echtpaar Liem, Tollenstraat 59 in Oss.

Aan de Pelssingel reikt Cor de Jager, directeur Gemeentelijk Woningbedrijf ’s-Hertogenbosch, op 10 maart 1987 de eerste sleutel uit aan de bewoonster van een voor mindervaliden aangepaste noodwoning.

Op 31 oktober 1990 biedt waarnemend directeur Guus Huitink van St. Willibrord bloemen aan aan het echtpaar Van Leuken uit de Staringstraat in Oss, omdat het de eerste koper is van de ‘tweede ronde verkoop huurwoningen’. tempor in adipiscing id, dignissim Ed dolor iurem ver susto od eugue et ulpute velis non vel elent nit velese consed do dolorperos acincilit praestin

19

INTERVIEW

Spetterende geschenken In dit feestjaar geeft BrabantWonen aan de gemeenten Oss en Den Bosch een paar blijvende geschenken. Cadeaus die misschien wel de komende honderd jaar blijven staan… En spetteren. Sinds 28 augustus is De Heuvel in Oss een fraaie watertafel rijker (zie ook pagina 8). Het Paleiskwartier in ’s-Hertogenbosch moet daar nog een half jaar op wachten: in het voorjaar verschijnt daar een cascade op het Leonardo Da Vinciplein. De twee ontwerpers vertellen erover.

G

eef eens korte beschrijving van jullie watertafel. William: “Onze watertafel is rechthoekig en meet zes bij twaalf meter. De fontein loopt schuin af; op de hoge kant kun je zit-

ten. Hij is van granieten platen die voorzien zijn van een schubbenpatroon. Zo stroomt het water er niet vlak overheen, maar beweegt en sprankelt het meer. Verder zijn er zeventien spuiters, die in een afwisselend patroon waterstralen spuiten. Allemaal computergestuurd.” Ivana: “De watertafel in Oss is dertien meter lang en vijf en een halve meter breed. Hij heeft een ovale vorm en is van Chinees graniet. In het midden komen 24 waterstra-

Ivana Zambeli ontwierp

len uit de grond, met korte en lange tussenpozen. We kun-

‘De Heuvel in

de watertafel in Oss.

nen ze onafhankelijk van elkaar besturen. Naast elke

Samen met specialisten

waterspuiter komen twee lampjes, die verschillende kleu-

Oss kon wel

uit verschillende discipli-

ren kunnen aannemen. Met carnaval kun je er een spette-

nes werkt Ivana aan de

rend kleurenspektakel van maken!”

een smaakmaker

toekomst van de stad en

gebruiken’

haar omgeving. Ze richt

Wat waren uitgangspunten bij het ontwerp?

zich daarbij op de openba-

Ivana: “BrabantWonen gaf aan dat de thema’s ontmoeten

re ruimte. Als senior land-

en water onderdeel moesten zijn van het geschenk. Water

schapsarchitect droeg ze

doet iets moois met het straatbeeld. En het trekt als van-

bij aan de Visie

zelf mensen aan. Vooral kinderen. De vormgeving heb ik

Dynamisch Stadscentrum

verder laten bepalen door het plein zelf: wat past hier het

Oss 2020. Verder is ze

best? De Heuvel heeft eigenlijk een heel bijzondere vorm,

bezig met plannen voor

met een echte bolling. De watertafel brengt die ‘heuvel’ in

de openbare ruimte van

beeld: één kant raakt het plein en de andere kant zweeft

de stad Oss en de kern

er als het ware boven. Zo zie je dat het plein naar de zij-

Berghem.

kanten toe afloopt. Op het zwevende gedeelte kun je lekker zitten. De rand is breed en blijft over het algemeen droog.”

20


INTERVIEW

William: “Spelen en ontmoeten staan ook centraal in mijn ontwerp. Tegelijkertijd vraagt het Leonardo Da Vinciplein om een statig ontwerp. De gebouwen eromheen zijn dat ook, hebben een klassieke uitstraling. Je komt niet weg met

‘Water doet iets moois met het straatbeeld. En het trekt als vanzelf mensen aan’

een rotsblok waar wat water overheen loopt. Als je uit het station komt met de roltrap, zie je de fontein eerst van bovenaf. Dan moet-ie ook die kwaliteit en uitstraling hebben. En: hij mag niet te zwaar zijn. Er ligt namelijk een parkeergarage onder!” Heb je je laten inspireren door een bestaande fontein of watertafel? Ivana: “Ik heb verschillende voorbeelden bekeken en modellen overwogen. De watertafel was de beste oplossing, omdat hij zoveel mogelijkheden biedt. Hij is geschikt om op te zitten, op te spelen, als podium te gebruiken... Ik heb me niet laten inspireren door andere fonteinen. Wel door de plek zelf: De Heuvel. Overigens heb ik nauw samengewerkt met Christian Ter Hedde van ROTS Maatwerk*. Complimenten voor dat bedrijf. Want het is een delicate puzzel hoor, zo’n object.” William: “In heel veel steden over de hele wereld heb je stationspleinen met een vijver met karpers erin. Vanwege de parkeergarage kan hier geen vijver komen. Wij hebben hier een schuin aflopende watertafel gemaakt, waar een stuk of tien stenen karpers op ‘zwemmen’. Een kleine Chinese huis-

William Jans is verant-

fontein was inspiratie voor de vormgeving.”

woordelijk voor de watertafel in ’s-Hertogenbosch. Hij

Waarom verdienen juist deze pleinen zo’n waterpartij?

is landschapsarchitect bij

Ivana: “De Heuvel in Oss kon wel een smaakmaker gebrui-

de dienst Stadsontwikkeling

ken. De inrichting was wat sober. En je kon eigenlijk nergens

van de gemeente ’s-

even gaan zitten, behalve op een van de terrassen. De

Hertogenbosch en teamlei-

keuze voor de Heuvel was dus gemakkelijk gemaakt. Op de

der van het team Ontwerp

plaats van de watertafel stond een stenen verhoging, waar

openbare ruimte en

de stroomvoorziening in verwerkt was. Daarop stond een

Ecologie. Dat team werkt

standbeeld van Kees Jansen: Harlekijn. Harlekijn krijgt nu

aan de kwaliteit van de

een andere plek op het plein. En die stroomvoorziening ver-

openbare ruimte in en bui-

dwijnt eindelijk keurig onder de grond.”

ten de stad.

‘Je komt niet weg met een rotsblok waar wat water overheen loopt’

William: “Het Leonardo Da Vinciplein krijgt met de cascade veel meer een ontmoetingsfunctie. Dat is ook altijd de bedoeling geweest. Het plein ligt niet voor niets vlak naast het Centraal Station. Wat dit verhaal extra leuk maakt, is dat we hier oorspronkelijk al een fontein wilden. Destijds was dat te duur. Het cadeau komt dus als geroepen.”

*ROTS maakt ook de cascade in ’s-Hertogenbosch.

21

REPORTAGE

GOEDE BUREN: GOUD WAARD

De Gouden Huurders van BrabantWonen 1961. Stijgende welvaart, grote gezinnen. In ’s-Hertogenbosch en Oss worden nieuwe wijken gebouwd. Met eengezinswoningen waar kinderen kunnen opgroeien, in straten waar buren elkaar weten te vinden. Zo vliegt de tijd. Voor je het weet zijn vijftig jaar voorbij en ben je ‘gouden huurder’. Thuis gaat langs bij buren die samen jubilaris zijn.

22


In ene keer d’n goeien aard

Familie Senders en Verheugd uit ‘s-Hertogenbosch In de Leystraat in ’s-Hertogenbosch ontmoeten we meneer en mevrouw Senders (85 en 78 jaar), hun buurvrouw mevrouw Verheugd (86) en buurmeisje Annie (63). Afgelopen juni verhuisde mevrouw Verheugd naar verzorgingstehuis Oosterhof, daar moeten ze allemaal nog een beetje aan wennen. “We blijven gewoon buren!”

De vaders werkten, de moeders runden het huishouden

Nieuwbouw

De Oosterplas

We schrijven december 1960 als de families in de straat

Twee straten lopen en je bent bij de Oosterplas. Voor

komen wonen. Een hele verademing, na de krappe

Annie en de andere tieners uit de straat was het de ont-

bovenwoninkjes waar ze vandaan komen. Ze hebben er

moetingsplek. “Ik heb mijn echtgenoot daar leren ken-

lang op moeten wachten, maar met een beetje hulp van

nen. Als de zon maar scheen gooiden we een handdoek

de werkgevers en gemeente is het gelukt.

om de nek en gingen we zwemmen, of kanoën. Op zon-

Mevrouw Senders: “We waren de koning te rijk. Een

dag moesten we eigenlijk naar de kerk, maar het was

groot huis, drie slaapkamers. Ik heb meteen mijn ser-

aan de plas natuurlijk veel gezelliger. Dan bedachten we

viesgoed verhuisd. Op de fiets.”

samen welke kleur de kazuifel van de priester die dag

Ook Annie en haar moeder weten nog goed hoe ze de

had – zodat ons verhaal thuis klopte.” “Deugnieten

wijk vonden: “We hadden in ene keer d’n goeien aard”,

waren jullie”, lacht meneer Senders.

vertelt Annie op zijn Brabants. Zelf was ze toen twaalf

Toen de kinderen eenmaal volwassen waren, kregen de

en zat ze in de zesde klas van de lagere school. Mevrouw

ouders de ruimte. Tijd voor hobby’s, op zondag aanloop

Verheugd, Russische van afkomst, vond het ook meteen

van kroost en kleinkinderen. Mevrouw Senders: “We zijn

heerlijk. De huizen lagen nog midden in de polder. De

natuurlijk wel een dagje ouder, dus we houden elkaar in

Oosterplas, overgebleven na de zandwinning voor de

het oog. Ik ga nog steeds op bezoek bij de buurvrouw,

aanleg van de wijk, lag maar een paar straten verderop.

maar nu dan in Oosterhof.

Er kwamen een kerk (de laatste die Monseigneur

In de straat zijn de contacten veranderd. We kloppen

Bekkers heeft ingewijd), een school en een Spar; iedere

niet zo snel meer bij de buren aan. Gelukkig zijn we nog

nieuwgeboren baby kreeg van die winkel een rammelaar

redelijk gezond, dus het gaat allemaal wel goed. Maar

cadeau. Ook Leo, de jongste van de vier kinderen van

zoals vroeger wordt het niet meer. Vijftig jaar, snel

mevrouw Verheugd. “Ik heb die rammelaar altijd

gegaan.”

en hadden daar aanvankelijk ook hun handen vol aan. Mevrouw Verheugd had de mooiste tuin van de straat. De wasketel en de naaimachine draaiden overuren. Uit oude overhemden en jassen werd kinderkleding gemaakt. Mevrouw Senders: “Van communiejurk tot bruidsjapon, alles maakten we zelf en we hielpen elkaar.”

bewaard.”

Gezellig druk Het gezin Senders telde op een gegeven moment zes kinderen. Gezellig, maar het was wel woekeren met de ruimte. “We hebben de zolder verbouwd voor de jongens”, vertelt meneer Senders. “Ik heb verwarming aangelegd. Een toilet op de eerste verdieping zou geen luxe zijn geweest. Maar de woningbouwvereniging ging niet in op onze vraag. We hebben ook heel lang een lavet gehad, tot in 1978. Toen kreeg mijn vrouw rugklachten en is er op medische indicatie een douche gekomen.” De huizen werden wel keurig onderhouden, vijf jaar geleden was de laatste renovatie. Wat dat betreft was het goed voor elkaar. In de loop der jaren nam het leven in de Aawijk zijn loop.

23

REPORTAGE

Een poortje in de heg voor lief en leed De familie Van Uden en Van Heeswijk uit Oss 1961. Mevrouw Van Uden vraagt de weg naar de Karel V straat aan een aardige mevrouw. “Dan gaan jullie daar vast wonen!”, is het antwoord. Zo verloopt de eerste kennismaking tussen twee buurvrouwen die vijftig jaar na dato nog steeds gezellig aan de koffie kunnen zitten.

ren. “Er liggen heel wat tranen in deze kamer.” In moeilijke tijden moet je er voor elkaar zijn, vinden deze gouden buren. “Maar we hebben samen ook veel gelachen.” Begin jaren zestig werkte meneer Van Uden al in Oss, maar zijn gezin woonde nog in Nijmegen. Hij had genoeg van de reistijd. Gelukkig wilde zijn werkgever helpen bij

De families Van Heeswijk en Van Uden trekken nog

het verhuizen naar deze wijk. “Er was hier nog niets,

steeds samen op, al is het wel iets minder geworden.

geen straten, geen trottoirs. Er stonden geen schuttin-

Samen kamperen, samen in de VW-kever op stap, het

gen en er werd nog heel veel gebouwd. Ons huis werd

behoort tot het verleden. Het poortje in de heg tussen

gestoffeerd opgeleverd, de werkgever betaalde de gor-

de twee tuinen, waar vroeger de buurkinderen door

dijnen en de vloerbedekking. De huur was 18 gulden per

heen en weer renden, is een beetje roestig geworden.

week.”

Maar als er iets is, staat het open, altijd.

Dichtbij huis

24

Tranen

Meneer en mevrouw Van Heeswijk zijn geboren en geto-

Meneer en mevrouw Van Uden kunnen er over meepra-

gen in Oss. Meneer groeide zelfs op aan de Oijenseweg,

ten. Ze hebben twee van hun drie dochters vroeg verlo-

om de hoek. Meneer Van Heeswijk werkte in de bouw.


Later ging hij werken bij de onderhoudsdienst van de

Sneeuwballen

Sociale dienst.

In de wijk kwam veel import wonen, mensen van buiten

“We waren een jaar of vijf, zes getrouwd toen we dit huis

Oss die bij Drukkerij van Loosbroek gingen werken.

konden krijgen”, weet mevrouw Van

Mevrouw Van Heeswijk: “het is altijd

Heeswijk nog. “Dat was natuurlijk

een heel goede buurt geweest. Netjes

hartstikke fijn. Ruim genoeg voor

en gezellig. In de winter waren er hier

ons gezin met twee kinderen. En

sneeuwballengevechten en de kinde-

een fijne tuin. We konden hier alles

ren konden fijn spelen in het speel-

doen wat we wilden. Zo maakte

tuintje. We zorgden goed voor de

onze zoon John muziek. Hij oefen-

voortuintjes en we kenden elkaar. Het

de op zijn kamer. Dat ging altijd

was meer een buurt dan vandaag de

heel goed. Je hield rekening met

dag.”

elkaar.”

Dat vinden de buurtjes jammer. “Mensen hebben tegenwoordig andere

Eettafel en bed

prioriteiten. Ze verhuizen sneller en

De woonkamers waren in die tijd

hebben niet zo’n band meer met hun

nog in een voor- en achterkamer

straat”, vindt meneer van Uden.

opgedeeld. “Waar nu onze eettafel staat, is mijn jongste dochter geboren”, vertelt

Tuin

mevrouw van Uden. “Wij sliepen heel lang beneden. Dat

Toch blijven ze alle vier het liefst nog heel lang op hetzelf-

was gewoon zo.”

de adres wonen. Ze hebben het goed en ze redden zich

Met drie meiden die allemaal een eigen kamer willen,

best. Meneer van Heeswijk rookt zijn sigaretje in de tuin

kon meneer van Uden aan het klussen slaan. De zolder

en zorgt samen met zijn vrouw dat de planten er mooi bij

werd aangepast en kreeg een vaste trap. Beide buur-

staan. Meneer en mevrouw van Uden maken in hun serre

mannen zijn handig. Ze hebben heel wat aan hun woning

kruiswoordpuzzels en meneer Van Uden doet aan

vertimmerd. Een serre, een mooie keuken...allemaal zelf

stamboomonderzoek.

aangepakt. “Ook de woningbouwvereniging hield de hui-

“Mij moet je niet op een flatje zetten met een klein bal-

zen goed bij. Binnenkort gaat BrabantWonen weer reno-

konnetje”, vindt hij. De buren zijn het er hartgrondig mee

veren. Dan worden de kozijnen vervangen.”

eens. Zo’n lekker huis met die tuin, dat vind je niet meer.

25

SCHOLEN IN ACTIE

Groep 6 van basisschool De Driestroom ontvangt de prijs

WINNAARS SCHOLENPROJECT ‘ONS THUIS IN DE TIJD’ In de vorige Thuis vertelden we u over het scholenproject dat BrabantWonen liet ontwikkelen voor leerlingen van groep 3 tot en met 6: ‘Ons thuis in de tijd.’ Kinderen namen een kijkje in het verleden én fantaseerden over het huis of de wijk van de toekomst. De beste ideeën kregen een ereplaats op de tentoonstelling BrabantWonen 100-jaar en de winnaars ontvingen een mooie prijs. Ze stellen zich hier aan u voor. 26


100

E

en leuk en leerzaam lespakket, daar scoor

“Maar juf, dan kon iedereen jou zien!”

Jasper Jansen zit bij juf Toos in de groep. Wat heeft hij geleerd?

je punten mee bij leerkrachten. Dat was zeker het geval bij

“Vroeger sliepen jongens en meisjes ieder op één kamer.

hingen we in het grote huis. Een

En ze hadden niet eens een badkamer. Maar ze hadden

Toos van der Weijden, die lesgeeft

achtbaan tussen kamers, een festi-

wel leuke spelletjes. Ganzenbord en Mens Erger je Niet.

aan groep 3 en 4 op basisschool De

valkamer op het dak… Alles is met

Die doen we nu ook nog wel eens. Wij hebben zelf ook

Kleine Weide in Oijen: “We waren

heel veel enthousiasme tot in detail

een mooi nieuw huis gemaakt. Je kon het dak er af

nét van plan om te beginnen aan

uitgewerkt. Het klopte precies. Dat

halen. Ik had een massagebed bedacht, dat vanzelf gaat

een project Geschiedenis, toen ik de

viel de jury ook op, dat ze dat heel

masseren als je er op gaat liggen. Als je daar geen zin in

folder tegen kwam van ‘Ons thuis in

minutieus hadden gedaan. Het heeft

hebt, moet je gewoon op een ander bed gaan liggen.”

de tijd’. Het pakket bestaat uit een

ons een prijs opgeleverd.

boek met prachtig mooie foto’s, een

Ik ben trots op mijn groep. Ze heb-

aantrekkelijk werkboek voor de kin-

ben veel fantasie. Ook al weten ze

deren en een DVD met interviews

nog niet hoe ze technisch iets moe-

met opa’s en oma’s.”

ten realiseren, ze denken wel dege-

“We hebben een speeltoestel naar keuze gewonnen ter

lijk na over het huis van de

waarde van vijftienhonderd euro. Daar ben ik wel trots

toekomst.”

op. Ik wilde auto’s in het huis. Dat ze door het huis rij-

“We waren nét van plan om te beginnen aan een project Geschiedenis!”

Serge Lobee, een van Dieuwertjes leerlingen in groep 6:

den. Van je slaapkamer naar de eetkamer. Hoef je niet

’s-Hertogenbosch

meer te lopen. Ik vond het een leuk project. We hoefden

Bij Dieuwertje de Wit, leerkracht

er geen proefwerk over te doen, gewoon een boekje

van groep 6 op De Driestroom in

maken. Ik heb het bijna af, nog twee bladzijden.”

’s-Hertogenbosch, werd de belang-

Po of pan?

stelling gewekt via een brief. “We

De klas van Toos ging enthousiast

hadden net een project gedaan over

aan de slag. “Ze moesten bijvoor-

de geschiedenis van Den Bosch. Dit

beeld raden waar voorwerpen van

sloot wel mooi aan vond ik. De

vroeger voor werden gebruikt. Zo

opdrachten waren leuk en de kinde-

dachten ze dat een po bedoeld was

ren waren enthousiast. Ze namen

om mee te koken. We hebben heel

dingen van huis mee om over te ver-

wat gelachen. En de kinderen vielen

tellen. Zelf ontdekte ik ook nieuwe

soms om van verbazing. Gezien mijn

weetjes over de tijd dat mijn moeder

leeftijd kon ik één en ander uit eigen

jong was. Best verrassend eigenlijk.

ervaring vertellen. Dat ik als kind

Zo was er bij haar in de straat maar

nog in een teil in de keuken werd

één telefoon.”

gewassen, konden ze niet begrijpen. ‘Maar juf, dan kon iedereen jou zien!’

M/V

Ze waren ook onder de indruk van

Ook bij Dieuwertje gingen de kinde-

het feit dat gezinnen met heel veel

ren voortvarend aan het werk. Ze

kinderen in een klein huis woonden.

kregen van haar de vrije hand en

Als afsluiting van het project deden

moesten in groepjes hun droomhuis

we net of we in één huis gaan

bedenken en maken. “Hier op school

BrabantWonen. Met al de losse hui-

wonen. Dat vonden ze heel leuk.

hebben we grote dozen voor kopi-

zen leek onze inzending volgens de

‘Kijk’, zei ik, ‘Eigenlijk willen jullie

eerpapier. Die hebben ze meteen in

jury een complete wijk. En het

hetzelfde als vroeger: gezellig met

beslag genomen om ze in te richten.

enthousiasme was zichtbaar.

zijn allen bij elkaar wonen’.”

Met stofjes, autootjes en nog veel

Bovendien kon je duidelijk zien welk

meer vondsten van thuis werden de

huis door jongens en welke door

Prijsvraag

mooiste interieurs geknutseld. We

meisjes was gemaakt. Dat is dan een

“Voor de prijsvraag mochten de kin-

hebben alle huizen ingeleverd, ze

goede les voor de toekomst: archi-

deren bedenken wat zíj later thuis

waren allemaal geweldig. Gelukkig

tectenteams kunnen maar beter uit

zouden willen hebben. Alle ideeën

hoefden we ook niet te kiezen van

mannen én vrouwen bestaan.”

27

BRABANTZORG

Een plaats van zorg De relatie tussen BrabantZorg en BrabantWonen is een hechte. We zijn al jaren partners op het gebied van wonen, zorg en welzijn. Dat partnerschap komt onder meer tot uitdrukking in de multifunctionele woonzorgcentra, waarin we samenwerken. Zoals De Wellen in Oss, het complex dat momenteel verrijst tussen de Begijnenstraat, de Driek van Erpstraat en de Arendsvlucht. Op deze locatie vingen de Zusters van Liefde vanaf 1876 oude of eenzame mensen op, in het toenmalige Leonardusgesticht. Later vestigde zich hier het Sint Annaziekenhuis, gevolgd door verpleeghuis Vita Nova. Oud-directeur van Vita Nova, Mart van Wanrooij, vertelt over de vele jaren van zorg op deze historische grond.

verhaal: bestuurders troffen in de oude gebouwen nog 31 ouderen aan, die er min of meer waren achtergelaten. Zij werden de eerste bewoners van het nieuwe verzorgingshuis. Of oudemensenhuis, zoals men dat toen noemde. Vanaf dat moment gingen de ontwikkelingen in een rap tempo. Het eerste wat er moest gebeuren, was de huisvesting verbeteren. Je moet je voorstellen dat die oudere mensen allemaal nog op grote zalen lagen, in de tijd van de nonnen. Die hadden geen eigen kamer, geen recreatieruimte, niets.”

Een grote impuls De Stichting Zorg voor Bejaarden wordt in 1950 opgericht en heeft vooruitstrevende bestuurders. Zij vinden het in die tijd al belangrijk dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen en zoeken naar moderne

Oudemensenhuis

oplossingen in de huisvesting en de zorg. Ze richten

Mart van Wanrooij begint in 1989 bij verpleeghuis Vita

Huize Katwijk op, met daaromheen heuse aanleunwonin-

Nova als verpleegkundig directeur. Bij zijn aantreden is

gen – de eerste in Nederland. En met de invoering van

dat gebouw pas vijf jaar oud. Mart van Wanrooij: “Vita

de AWBZ in 1968 krijgt de huisvesting voor ouderen pas

Nova – waar ook verzorgingshuis Sonnevanck bij hoorde

echt een grote impuls. Er komt veel meer aandacht voor

– startte in de jaren zestig in het voormalige Sint

het verbeteren van de conditie van ouderen. Verpleeg-

Annaziekenhuis, dat destijds verhuisde naar een locatie

en verzorgingshuizen komen op. Zo verrijzen Vita Nova

buiten het centrum. Toen het ziekenhuis wegging, kocht

en Sonnevanck, een verzorgings- en verpleeghuis in één

De Stichting Zorg voor Bejaarden de gebouwen op. Mooi

pand. Mart van Wanrooij: “De bestuurders kochten oude,

De Arendsvlucht rond 1900, met rechts het Leonardusgesticht

28

Verzorgingshuis Vita Nova aan de Begijnenstraat, eind jaren zestig


omliggende panden op, zodat er grond vrijkwam voor

bewind is dat bouwplan verder uitgewerkt. En ik heb er

een nieuw verpleeghuis. Na de bouw verhuisden de

ook aan mee mogen denken en werken. In 1994 resul-

bewoners daarheen en kon het oude gebouw worden

teerde dat in zestig kamers voor dementerende oude-

gesloopt. Ze hadden dus geen tijdelijke huisvesting

ren. In die jaren kwam werkelijk alles in een stroomver-

nodig. Een slimme en nog altijd veelgebruikte oplossing.

snelling terecht. Het opleidingsniveau van de

Maar het moest wel allemaal heel sober en doelmatig.

medewerkers werd een stuk hoger. Er kwamen verpleeg-

De nieuwe gebouwen kregen geen privé-kamers, maar

huisartsen, fysiotherapeuten, ergotherapeuten, logope-

voor het merendeel vierpersoonskamers.”

disten... Professionals die ouderen konden begeleiden en behandelen.” In diezelfde tijd komt ook het proces op gang van nóg

‘Bestuurders troffen in de oude gebouwen nog 31 ouderen aan’

betere huisvesting. “Dat was wat,” zegt Van Wanrooij. “Want eigenlijk stond de eerste nieuwbouw van Vita Nova er maar heel kort. We hadden ook het plan om Vita Nova door interne renovaties om te bouwen. Maar

De Wellen

omdat de kosten daarvan relatief veel te hoog waren,

Begin jaren tachtig voldoet Vita Nova al niet meer aan

kregen we toestemming om het gebouw te slopen en

de wensen van de tijd en wordt besloten tot volledige

nieuwbouw te plegen. Op dit moment verrijst er het mul-

nieuwbouw. In 1984 is die klaar. Op dat moment is het

tifunctionele woonzorgcomplex De Wellen. Binnenkort is

verpleeghuis nog altijd bedoeld voor somatische patiën-

het helemaal af. En het wordt prachtig.”

ten, mensen met een lichamelijke beperking. Mart van Wanrooij: “Gelijdelijk aan ging men zich echter ook meer interesseren voor mensen die aan het dementeren waren en zich niet meer zelfstandig konden handhaven. Toen ik in 1989 begon, waren er al ideeën om voor die doelgroep woonvormen te ontwikkelen. Onder mijn

1961: De Stichting Zorg voor Bejaarden ontvangt de sleutels

Verpleegtehuis Sonnevanck aan de Arendsvlucht , begin jaren zeventig

29

100

Bewonersblad In december 1969 brengt bouwvereniging St Willibrodus in Oss het eerste bewonersblad uit. Een dubbelgevouwen, gestencild A4-tje: ‘NU Nieuws voor U’. Redactieadres is het huisadres van de gemeente secretaris, ook secretaris van de bouwvereniging. De blaadjes kennen één onderwerp: de overname van het Gemeentelijk Woningbedrijf door St Willibrordus. Het is dus alleen zakelijke informatie over de nieuwe organisatie – en vooral een oproep om lid te worden: ‘Wie lid der vereniging kunnen worden’ en ‘Waarom het lidmaatschap voor de huurders van belang is’. In ‘s-Hertogenbosch brengt het Gemeentelijk Woningbedrijf eind jaren ‘80 een informatiekrant op half krantenformaat uit: Huurdersinfo GWB. Er komen tien kranten uit, tussen augustus 1988 en oktober 1992.

Van NU tot Thuis In de loop van de jaren verandert er veel op het gebied van bewonerscommunicatie. Tegenwoordig vertelt ‘Thuis’, de uiteindelijke opvolger van ‘NU’, veel over initiatieven van bewoners in buurten en wijken. Het zijn vooral de bewoners die vertellen, in plaats van de corporatie. Thuis brengt meer ‘achtergrondinformatie’. De zakelijke communicatie is vooral op internet te vinden. Naast de inhoud is natuurlijk ook het uiterlijk van het bewonersblad flink veranderd. Van een gevouwen A4-tje naar een publiekstijdschrift van 32 pagina’s. Met veel foto’s.

30


Kwartaalblad voor huurders en belanghouders van BrabantWonen

Thuis

d door de tijd

nr. 1 / maarT 2011

‘Van knusse cottage naar

modern appartement’

Klankbordgroep denkt mee / Verhuisservice voor ouderen / Kunst in de wijken Verdihuis / Beestenboel stimuleert burenvriendschap / 100-jarige bewoner

1

31

BrabantWonen bedankt haar bewoners, partners en belanghouders voor 100 jaar met elkaar wonen in Oss en ’s-Hertogenbosch. Wat hebben we samen veel neergezet!

100 jaar BrabantWonen

Recommend Documents