10.] Verslag van iim staat der booge*, middelbare en lagere echolen over 1908
1909. (Bijlage II i.
BI.JLAOE II.
VERSLAGEN van de in 1908 gehouden eindexamens voor de hoogere burgerscholen met vijfjarigen cursus, voorafgegaan door een overzicht van de samenstelling van de e.ramencommissiën en van den duur en den uitslag van de e .vamens. OVERZICHT van de samenstelling van de examencommissiën, van den duur en van den uitslag van de examen». . SAMENSTELLING VA» DE COMMISSIËN.
Xoordbrabant. Lid en voorzitter: G. J. Vos, directeur der Rijks- hoogere burgerschool te Bergen op Zoom. Leden: A. J . M. Brogtrop, J . Kuipers en J . H . Ochtman, leeraren aan de Rijks- hoogere burgerschool te Bergen op Zoom; B. W . Mondt, directeur van, en dr. J . E. Couvée, J . de Jong Azn., J. M. Acket en B. E. Bouwman, leeraren aan de hoogere burgerschool te Breda; dr. J . Schüngel, directeur van, en C. A. Cikot, H . Rutgers en J . H . A. van Ravenhorst, leeraren aan de Rijkshoogere burgerschool te 's Hertogenbosch ; dr. B. Dijksterhuis, directeur van, en W. Jansen en K. Bes, leeraren aan de Rijks- hoogere burgerschool te Tilburg. Gelderland. Lid en voorzitter: F . Versteegh, directeur van de afdeeling hoogere burgerschool van het Canisius college te Nijmegen. Leden: dr. N. J . van der Lee, directeur van, en W . F . H. Wunderlich en A. R. van Wel, leeraren aan de hoogere burgerschool te Apeldoorn; dr. H. Hulshof, directeur van, en dr. G. J . Michaëlis, mr. M. J. Wolff en dr. H . Tonkes, leeraren aan de hoogere burgerschool met vijfjarigen cursus te Arnhem; M. A. P . C. Poelhekke, directeur van, en H. C. van Cappelle, P . C. Görlitz en H . A. Derksen, leeraren aan ae hoogere burgerschool te Nijmegen; dr. S. Krüger, dr. J . Kramers, dr. L. Schmedding en E. Lücker, leeraren aan de afdeeling hoogere burgerschool van het Canisius College te Nijmegen; J. H . Slothouwer, directeur van, en E . J . Bomli en C. Kok, leeraren aan de hoogere burgerschool te Tiel; dr. G. M. Slothouwer, directeur van, en dr. H . Bos, mr. B. I. Zijlstra en dr. J . Gerzon, leeraren aan de Rijks hoogere burgerschool te Wageningen; A. van der Ent, directeur van, en dr. H . W . Woudstra en F . A. Kohly, leeraren aan de hoogere burgerschool te Zaltbommel; dr. J . W . Lem, directeur van, en J. Goemans, P . Kat Pzn. en J. L. Vleming, leeraren aan de hoogere burgerschool te Zutphen: P . J . Bos, leeraar aan de Rijks hoogere burgerschool te 's Hertogenbosch.
Zuidholland. A. N o o r d e l ij k e C o m m i s s i e . Lid en voorzitter: dr. E. H . Groenman, directeur der hoogere burgerschool met vijfjarigen cursus te 's Gravenhage (Stadhouderslaan). I. E e r s t e
Afdeeling.
Leden: dr. G. J . M. Coolhaas, K. Muntinga, dr. E. A. Steinnietz en C. Timmermans, leeraren aan de hoogere burgerschool met vijfjarigen cursus te 's Gravenhage (Bleijenburg); N. van Milligen, dr. J . Romeny en J. F . M. Wolf, leeraren aan de hoogere burgerschool met vijfjarigen cursus te 's Gravenhage (Stadliouderslaan); M. van der Ende, leeraar aan de hoogere burgerschool met vijfjarigen cursus te 's Gravenhage (Stadhouderslaan) en aan die te Voorschoten; C. J . Leendertsz en dr. J. C. Schalkwijk, leeraren aan de hoogere burgerschool te Leiden; W. Draaijer, leeraar aan de hoogere burgerscholen te Leiden en te Voorschoten; C. van der Waals, leeraar aan de hoogere burgerschool te Leiden en aan de gemeentelijke handelsschool te Rotterdam; mr. F . A. de Graaff, oud-leeraar aan de hoogere burgerschool te Haarlem, wonende te 's Gravenhage; dr. H. Burger, leeraar aan de Rijks hoogere burgerschool te Groningen. II. T w e e d e
Afdeeling.
Dr. G. Bakker. A. H . W . de Bock, dr. N. Japikse en J . J. Helsdon Rix, leeraren aan de hoogere burgerschool met vijfjarigen cursus te 's Gravenhage (Bleijenburg); J. W. Alberda, B. van der Esch, C. G. Kaakebeen en A. Swets, leeraren aan de hoogere, burgerschool met vijfjarigen cursus te 's Gravenhage (Stadliouderslaan); dr. H . van Cappelle, leeraar aan de hoogere burgerschool met vijfjarigen cursus te 's Gravenhage (Stadhouderslaan) en aan die te Voorschoten; dr. B. J . Goossens en W . Massink, leeraren aan de hoogere burgerschool te Leiden; dr. G. M. Rutte, leeraar aan de hoogere burgerscholen te Leiden en te Voorschoten; mr. dr. .1. C. Witteveen, leeraar aan de hoogere burgerschool niet vijfjarigen cursus te 's Gravenhage (Waldeck Pyrmontkade) en aan die te Voorschoten; J. W . Weevers, oud-directeur der gemeentelijke handelsschool te Rotterdam. III. V o o r b e i d e Af d e e l i n g e n . G. M. Kosters, leeraar aan de hoogere burgerschool te Leiden; W. J. Lampe, leeraar aan de hoogere burgerschool met vijfjarigen cursus te 's Gravenhage (Stadhouderslaan) en aan die te Voorschoten.
[«26.
L6
10.]
Verslag van den staal dar nooge-, middelbare an lagere .scholen over 1908—1909, (Bijlage H) li.
ZuidelijkeCommissie.
Lid en voorzitter: A. J . Goedkoop van Nelle, directeur der hoogere burgerschool te Delft. I. E e r s t e
Afdeeling.
Leden: J. J . H . Lambermon en F . J. Vaes, leeraren aan de hoogere burgerschool met vijfjarigen cursus te Rotterdam; dr. J. lteitsma, directeur van, en K. C. Lariby, leeraar aan de Christelijke hoogere burgerschool met vijfjarigen cursus te Rotterdam; dr. M. .1. de Boer, leeraar aan de hoogere burgerschool te Schiedam; J . W . F . van Meegeren, leeraar aan de hoogere burgerschool te Schiedam, aan de Rijks- hoogere burgerschool te Gouda, en aan de hoogere burgerschool met driejarigen cursus te 's Gravenhage ; dr. S. S. Hoogstra, directeur van, P . J. C. E. Douwes Dekker en dr. F. W. Raabe, leeraren aan de Rijks- hoogere burgerschool te Gouda; G. Lubberhuizen, A. S. Mink en W. L. Pilaar, leeraren aan de hoogere burgerschool te Dordrecht; mr. dr. J. Kalma, leeraar aan de Rijks- hoogere burgerschool te Groningen; D. Goslings, leeraar aan de hoogere burgerschool te Delft. II. T w e e d e
Afdeeling
J . 1). Fait, C. Krediet en dr. C. te Lintum, leeraren aan de hoogere burgerschool met vijfjarigen cursus te Rotterdam; M. Horn, directeur van en Th. de Jongh van Arkel, leeraar aan de hoogere burgerschool te Schiedam; J . A. \V. Baart en A. F. Cremer, leeraren aan de Rijks hoogere burgerschool te Gouda; J . Delfos, A. L. Hondius en N. J . A. Roldanus, leeraren aan de hoogere burgerschool te Delft; dr. J. M. Hiebendaal, directeur van; A. Feenstra en R. K. Kuipers, leeraren aan deh hoogere burgerschool te Gorinchem; J . X. Hessling, leeraar aan de hoogere burgerschool te Dordrecht. III. V o o r b e i d e Af d e e l in g e n . C. L. Tondu, leeraar aan de hoogere burgerschool met vijfjarigen cursus te Rotterdam en .T. A. Hingman, leeraar aan de hoogere burgerschool te Schiedam. Noordholland. A. W e t t e l i j k e
Co m m i s s i e .
Lid en voorzitter: dr. H. Brongersma, directeur der hoogere burgerschool te Haarlem. Leden: dr. G. Nolst Trenité, M. T. van Goor, A. H. Günther en H . J . de Vries, leeraren aan de hoogere burgerschool te Haarlem ; dr. D. A. Kerkhoff, directeur van, en I. G. de la Fontaine Verwey en ïï. L. Bouwman, leeraren aan de Rijks hoogere burgerschool te Helder; dr. A. C. Antuscb, directeur van, en H. Sellemans, E. M. van Soest en H . L. Ziek, leeraren aan de Rijks hoogere burgerschool te Alkmaar; dr. W . C. L. Bronsveld, directeur van, en dr. H. A. Naber en G. M. de Jongh Schiffer, leeraren aan de hoogere burgerschool te Hoorn; dr. J . J . Hallo, leeraar aan de hoogere burgerschool met vijfjarigen cursus te '• Gravenhage (Stadhouderslaan). B. O o s t e 1 ij k e C o m m i s s i e . Lid en voorzitter: A. Pelt, directeur der hoogere burgerschool te Zaandam. Leden: P . Bakker, A. van der Stempel J r . , W. van Doorn en J. K. de Raaf, leeraren aan de hoogere burgerschool te Zaandam ; B. de Greve, dr. H. Hemmes, J . Rienstra, \V. J . Wisselink. dr. A. J. d'Ailly en H. J . van Dijk, leeraren aan
de eerste hoogere burgerschool met vijfjarigen cursus te Amsterdam; dr. Z. P . Bouman, G. S. Reehorst, A. Kolkman, H. J. Horn J r . , W. Ph. Lindner, dr. H. W. Heinsius en A. D. Hagedoorn, leeraren aan de tweede hoogere burgerschool met vijfjarigen cursus te Amsterdam; dr. D. Coelingh, directeur van, en G. van Rij, J. de Lint, dr. A. Borgeld, dr. N. Quint Gzn., en K. R. Gallas, leeraren aan de derde hoogere burgerschool met vijfjarigen cursus te Amsterdam; S. J . van de Vliet, leeraar aan de eerste, tweede en derde hoogere burgerschool niet vijfjarigen cursus te Amsterdam en aan de hoogere burgerschool te Hilversum; G. Welbergen, leeraar aan de hoogere burgerschool te Hoorn; dr. G. C. Hoogewerff, directeur van, en dr. B. H. J . ter Braake, C. J. J . Westermann, en P. Ph. X. Moesveld, leeraren aan de hoogere burgerschool te Hilversum; W. X. Francken, leeraar aan de Rijks hoogere burgerschool te Helder. Zeeland. Lid en voorzitter; dr. H. Japikse, directeur der Rijks hoogere burgerschool te Middelburg. Leden: C. D. A. Zimmerman, H . L. Gerth van Wijk, H . Snijders, R. Borggreve en J. K. Swaters, leeraren aan de R ks hoogere burgerschool te Middelburg; L. van Bruggen, directeur van, en A. K. Zweede, M. van Breen en W. P . A. Jonker, leeraren aan de Rijks hoogere burgerschool te Goes; J. A. de Bruijne, directeur van, en C. J . S. Tetterode, J . Pot, J . J . Leeker en A. Verhage, leeraren aan de Rijks hoogere burgerschool te Zierikzee. Utrecht. Lid en voorzitter: G. J . Buijs, directeur der hoogere burgerscbool te Amersfoort. Leden: A. M. Kerkkamp, H. Corver, dr. Th. Weevers, dr. E. J. Beumer, F . Wesseling, S. de Vries, I. M. J . Hoog, B. D. Best en A. P . M. J . van Weezel Errens, leeraren aan de hoogere burgerschool te Amersfoort; dr. H. F . Jonkman, directeur van, en dr. P . van Mourik, d i . L. J . Hoorweg, dr. J . E. Enklaar, D. Aitton, W . Pik en dr. G. van der Waals, leeraren aan de Rijks- hoogere burgerschool te Utrecht; dr. J. W . Doijer Jzn., directeur van, en dr. A. Kijlstra, J . A. Th. Lublink Weddik, dr. J. A. Vreeswijk, M. ten Bouwhuys, dr. A. J . van der Meulen, J . J . Meder, F . P . Visser en mr. P . H. G. Dop, leeraren aan de gemeentelijke hoogere burgerschool met vijfjarigen cursus te Utrecht; 1). H. te Wechel, leeraar aan de Rijks- hoogere burger school te YVageningen; C. J . de Bruyn Kops, leeraar aan de hoogere burgerschool te Deventer en aan de Rijks- hoogere burgerschool te Zwolle; M. J. Verkozen, leeraar aan de hoogere burgerschool te Kampen; A. Dolk, leeraar aan de hoogere burgerschool te Zutphen; Friesland. Lid en voorzitter: dr. J. Ariëns Kappers, directeur der Pijks- hoogere burgerschool te Leeuwarden. Leden: P . M. van Beinmel, .1. Bubberman, dr. E. E Mogendorff, I). A. G. Vastenou en J . L. P . M. van Dijck, leeraren aan de Rijks- hoogere burgerschool te Leeuwarden; mr. dr. P . C. Andrese, leeraar aan de Pijks- hoogere burgerschool te Leeuwarden en aan de hoogere burgerschool te Sneek; dr. J. C. C. W. van Xooten, A. Minderhoud Kzn., G. Leffertstra, W . K. Schietekatte en J . J . Bauer, leeraren aan de hoogere burgerschool te Sneek; dr. P . Middel en J . H. Scholte, leeraren aan de Rijkshoogere burgerschool te Groningen; W. K. A. Wesselink, leeraar aan de hoogere burgerschool te Veendam : dr. A. C. van Rijn van Alkemade, leeraar aan de Rijkshoogere burgerschool te Helder.
Bijlage D.
|**6.
10.]
Tweede Kamer. 17
Verslag ran den staat der booge-, middelbare en lagere scholen over 1908 1909. (Bijlage H). Overijssel.
. ITSI.AO VAN
Lid en v o o r z i t t e r : d r . A. B o r g m a n . d i r e c t e u r der Nederhniilsilic School voor Nijverheid en H a n d e l te Knschedé. L e d e n : d r . O. •!. Risselada, d i r e c t e u r van, en .1. Stibbe en L . D . W o l i e r s , leeraren aun de hoogere burgerschool te Stad-Almelo; d r . J . ,T. Ie Roy, d i r e c t e u r v a n , en W . de Visser en A . van Dissel, leeraren aan de hoofere burgerschool te D e v e n t e r ; mr, J . N a n n i n g a Uitterdijk, E. Rijpma en H . Snel, leeraren aan d e hoogere burgeischool te K a m p e n ; d r . V . C. L . M. E . F r a c k e r s , A. C'. van Meeteren en J . P o l a k , l e e r a r e n aan de Rijks- hoogere burgerschool te Zwolle; d r . A. B e n t h e n i en A. L. de Bont, leeraren aan de Nederlandsche Behool voor .Nijverheid en H a n d e l te Enschedé. Groningen en Drenthe. Lid en v o o r z i t t e r : d r . J . F . A . M e i l i n k , d i r e c t e u r der llijks- boogare burgerschool te Assen. L e d e n : d r . C. L . v a n - d e n Broek, J . Zijlstra en P . X. van der B r u g g e , leeraren aan de Rijks- hoogere burgerschool te Assen; d r . E . J e n s e i u a , d i r e c t e u r v a n , en d r . ü . Postiua, dr. J . B e r g s m a , G . C. C. B e t h e en I . M o l e n a a r , leeraren aan de Rijks- hoogere burgerschool te G r o n i n g e n ; d r . H . F . H u i s k e n , d i r e c t e u r v a n , en m r . L . J . H u b e r , W . T i m m e r m a n ! en J . v a n V o o r t h u y s e n , leeraren aan de hoogere burgerschool te V e e n d a m ; H . Gr. H a r k e m a , d i r e c t e u r der hoogere burgerschool te Hai lingen; d r . C. H . K e t n e r , l e e r a a r a a n de R i j k s - hoogere b u r g e r school te L e e u w a r d e n ; L . van Hossen, l e e r a a r a a n de hoogere burgerschool te Sneek.
Limburg. Lid en v o o r z i t t e r : dr. J . M . A. K r a m p s , d i r e c t e u r der Rijks* hoogere burgerschool te R o e r m o n d ; L e d e n : d r . H . J . H o l ' m a n s , d i r e c t e u r v a n , en L . A. J . Keulier, d r . P . T h . Coebergh, P . J . R . Mesker, E . A . Vis ser en F . J . van der T a k , leeraren a a n d e hoogere b u r g e r school te M a a s t r i c h t ; J . L . H o g e w e g , T h . J . H . A d r i a u i en P . H . Kisjes, leeraren a a n de Rijks- hoogere burgerschool te Roermond ; L . P r e v o o , E . M a d o u , A. G e u r t s , ( T . van Poppel en H . Verbeek, leeraren aan de hoogere b u r g e i school te Holduc
Getal candldaten dli
's Hertogen bosch. Bergen op Zoom. Tilburg Noordbrabant Breda Geene H. B. 8 . . Apeldoorn Arnhem Nijmegen (bij/..) . ld. (openb.) . . . . Tiel Gelderland. j VVageningen . . . . I Zaltbommel. . . . f Zutphen Geene II. B. s. . 's Gravenhage. . . 1 (BleUenburg). . Znidliollaiid A. " ld. (Stadhouderslaan ' Leiden I Voorschoten . . . I Delft Rotterdam (openb) Schiedam Gouda Zuidholland B. Gorinchem . . . . Dordrecht Rotterdam (injz.). Geene II. B . ' s . . Amsterdam I. . . ld. II . . | ld. III. . I Noordholland A. i Zaandam f Hilversum Geene II. B. S. . j Alkmaar
\ I [aarlem Xoordholland H.
< !0MM188IÊN.
j Goes
Amersfoort . . . . Utrecht (RijkHII. R s.i . . . . i
Utrecht.
5
I ld. (gem. H. B.S.)
<
Koordbrabant. . . 20 Juli
5 Ang. 16
Gelderland . . . . 20 .. k A 20 „ Zui ,l ll:,n " " " | B 20 ..
15 .. 15 .. L9 ..
24 24 27
Noordholland j
H
M
_
,,
g]
20 20 20 20
_ .. . ..
29 Juli 5 Ang. 29 Juli 8 Aug.
9 15 9 18
20 .. 2o ..
8 6 ..
18 15
;
( Zierikzee
3 van do examens.
Zeeland Utrecht Friesland Overijssel Groningen en Drenthe Limburg
Helder
I Hoorn ( Geene II. B. 8. . i Middelburg . . . . Zeeland.
j- f .
5.s
Bergen op Zoom.
175 I7r> 196 I2fl 74 80 97
Nijmegen. 'sGravenhage. Delft. Zaandam. Baarlem. Middelburg. Amersfoort
81
Leeuwarden.
<>2
Enschedé.
<>2
Assen.
56
Koenuoiwl.
Eandelingen der Btaten-Oeneraal. Bijlagen 1909 1910.
zijn
zijn
geexami toegeafgeneerd. wezen, wezen.
DüTJB DEK EXAMENS.
Aanvang! Einde
zijn
COMMIS8IÉN.
(Kerkrade); G. L . X". H . de L a i v e , l e e r a a r aan de gemeentelijke hoogere burgerschool te Nijmegen.
UK KXAMKNS.
Friesland Overijssel
Groningen en Drenthe . . .
f ^ I j
Geene H. B. S. . Leeuwarden. . . . Sneek Almelo
\ Deventer Kampen Zwolle Enschede I Groningen ) Assen I Veendam ' Geene II. B. 8. . / Maastricht
Limburg
. . . .
' Roermond J Rolduc ( c„iu<- II. B. s. .
17
lti
II I
9
•2H H
28 8
12
11 28 19 19 4
29 19 24 7 15 18 26 80
4
12
9 21 11
— — 1 1 1
—
5
8 8
4 5 19
49
45
78 87 17 11 85 25 80 11 18 6 80 84 81 '26 14 14
59 88 9 10 49 22 26 9 17 8 Ui 88 2i; 24 18 18 8 16
14 4 8 1 18 8 4 2 1 8 14
88 6
o
12
1 1
i
19 85 6 18 1 17
•> o
T i
4 3
17
(i
(i
7
82
7 29
86 22
80 20
8 2
8
4
26
26
8 12 14 8 21 7 86 11 11 4 18 10 11
12 10 4
15 7
4 L f">
82 11 11 1 18 10 il IS 4
Totaal
1 2
114C 954
10. ]
[«26.
IS
V'eralag van don staal der hooge-, middelbare en lagere scholen over 1906
1909, (Bijlage Hi.
in de bier volgende tabel zijn de cUfcra vernield, die door elke commissie zijn toegekend voor de vtyf verschillende afdeelingen, aangewezen In het Algemeen Reglement, behoorende iiij bel Koninklijk besluit van 27 Juni 1901 {Staatsblad n". 190),
tfoordbral
mul.
(iel I e r l a n d .
Z u l d h o l l i lid.
Noordholland,
Qroe]
Groep
Groep
Aantal malen Qroe] i
dat is toegekend het • A.
eindcijfer:
B.
c
1).
K.
1'.
1).
„
2
—
—
—.
8
—
—
—
17
8
1
5
7
5
il
54
22
A.
i)
10
i
—
—
—
8
17
10
8
4
4
8 20
7
18
17
17
11
15
40
25
87
17
87
74
«
!
'
19
24
19
15
54
64
4!»
70
74
187
*
2
8
12
17
18
88 81
52
45
<>(>
88
77
4
2
8
2
7
4
17
2(5
1!)
88
16
8 2
2
1
—
2
8
10
2
5
-
i
2
—
—
8
E.
!
2
2
24
3
21
4
80
38
Ki
65 109
58
72
45
121
120
181
81
88
117
«
50
82
66
5
19
12
—
7
2
187
154
209
808
88
21
78
<>4
C. ' I).
,,
1
5
-»
A.
4
_
1
D.
B.
, —
3
12
9
23
II
72
38
4(5
41
lil
73
(i8
IU
108
28
48
35
71
44
24
L9
25
7
12
17
7 j
2
4
(J
1
2
2
2
1
-
—
—
8 8 5 307
345
177
169
192
186
180
27
23
31
8
14
20
—
1
1
\ voldoende . . . . f onvoldoende. .
Aantal
8
0. '
1
Getal
52
55
56
51
52
6
8
8
7
f>
146 186 158 29 89 22
87
65
58
175
372
200
Zeeland.
Utree it.
Friestand.
(ivori.jssel.
Groep
Groep
Groep
Groe 1'
candidaten
malen
d a t is t o e g e k e n d
het
eindcijfer: A.
H.
10
C.
D.
E.
A.
.5.
C.
«.»
1
—
8
3
3
7
7
(i
5
1
—
2
—
3
2
4
13
4
12
(5
9
9
1(5
12
(>
(5
3
4
1).
A.
B.
('.
D.
E.
—
4
5
4 1 4
1
<;
4
2 |
3
29
13
13 : 11
11
14
8
5 |
9
6 ; 80
34
45
28
23
8
18
il
il
12
30
28
33
38
1
3
1
2!
— 1
A.
15.
(;.
It.
1
1
3
8
10
5
1(5
3
5
2
4
•>
18
E.
1
'
—
—
—
1
1
12
(i
1
2
12
2
7
11
9
17
9
17
11
19
15
19
22
22
14
23
4
10
7
11
8
1(>
19
19
7
1
—
1;
2
—
5
9
3
17
2
—
—
—
—
—
1
—
—
1
—
—
—
-
-
1
r
1 —
1 t voldoende . ; I ui)voldoende (ietal
E.
:
-
4
Aantal malen
B.
A.
10
1
Aantal malen
B.
.
2(5
29
.
4
1
candidaten
30
30
27
28
8(5
82
90
77
73
33
2
11
15
7
20
24
1
97
84
2s
32
t'.
2
34
81
56
53
59
44
n
<>
9
8
18
62
2
10.]
[226.
Verslag van den staat der B00ge-, middelbare en lagere scholen OVer L908 • ; onlngen en Drenthe.
1009.
(Bijlage H).
Totaa .
l a n i l i i i i , r_
Aantal malen
Qroep
Qroep
d d is toegekend bel
eindcijfer: A.
B
«'.
1).
B.
A.
E.
(Odi'i
ó.
E.
1).
15.
A.
E.
1).
<;.
8
10
10
2
5
8
2
8
178
81
30
08
11
17
II
270
201
60 806
182
237
13
15
18
18
258
394
418
371
383
8
15
0
10
11
183
271
258
370
298
1)
7
1
10
•)
4
110
131
86
159
93
1
8
13
3
4
44
50
01
21
21
8
1
2
4
3
1
1
8
5
5
7
L8
13
12
8
4
20 I
31
21
18
17
11
14
21
10
ö|
2
4
2
4 o
s
10
5
7
20
ir,
6
ia
5
10
4
il
8
ï —
74
3
2
2
1
1
—
ii
1
—
—
4
2
2
—
—
—
—
14
1
1
1
l voldoende . . .
Aantal malen . ( onvoldoende
.
55
51
58
56
55
41
40
43
47
47
071
957
1043
964
1028
7
11
4
(5
7
15
16
13
i)
0
175
189
103
182
118
.
82
Getal candidaten.
56
1141
Noordforabant. Aan den Commissaris der Koningin de provincie Noordbrabant.
De commissie, k r a c h t e n s uwe b e s c h i k k i n g van 27 M a a r t 1908, A n ° . 1 1 , 2de a f d e e l i n g , 1ste b u r e a u , belast m e t het afnemen van het e i n d e x a m e n voor de hoogere b u r g e r s c h o l e n met vijfjarigen cursus in de provincie N o o r d b r a b a n t , heeft de eer, ter voldoening a a n a r t . 6 7 , tweede lid, der wet v a n 2 Mei 1863 (Staatsblad n ° . 5 0 ) , U H E G . het volgend v e r s l a g van h a r e w e r k z a a m h e d e n aan te b i e d e n . De Commissie hield h a a r v e r g a d e r i n g e n in h e t gebouw der Rijks- hoogere burgerschool t e B e r g e n op Zoom. De eerste v e r g a d e r i n g werd g e h o u d e n den 29sten A p r i l 1908. Tot secretaris werd benoemd het lid J . K u y p e r s . De sub-commissiën werden a l d u s s a m e n g e s t e l d : A f d e e l i n g A. ( W i s - en w e r k t u i g k u n d e . ) B r o g t r o p , Cikot, M o n d t en S c h ü n g e l . Afdeeling B . (Natuurwetenschappen.) Couvée, J a n s e n , K u y p e r s en S c h ü n g e l . Afdeeling C. ( G e s c h i e d e n i s , a a r d r i j k s k u n d e , S t a a t s - en h a n d e l s w e t e n s c h a p p e n . ) Bes, D i j k s t e r h u i s , d e J o n g en R u t g e r s . Afdeeling D . ( T a a l - en l e t t e r k u n d e . ) Acket, B o u w m a n , van R a v e n h o r s t en Vos. Afdeeling
s = - 3
in
E.
M o n d t en O e h t m a n . Om bij s t a k i n g der stemmen een beslissing mogelijk te m a k e n , werd aan sub-commissie A toegevoegd: B e s ; a a n sub-commissie B : M o n d t ; aan sub-commissie C: K u y p e r s ; aan sub-commissie D : D i j k s t e r h u i s ; aan sub-commissie E : Cikot. D e r u a x i m u m - t i j d , voor het m o n d e l i n g e x a m e n in elk d e r vakken beschikbaar gesteld, blijkt uit de volgende tabel, die tevens den n a a m van den eersten en van den tweeden e x a m i nator bevat.
-
VAKKEN.
3
c2 5B Stelkmide Gonio- en trigonometrie . .Meetkunde Beschrijvende m e e t k u n d e .
15 25 15
Werktuigkunde . . . . Natuurkunde Scheikunde Natuurlijke historie.
.
.
.
.
.
.
< ioamographie Aardrijkskunde
.
.
Qescbiedenia Staatswetenschappen
Handelswetenschappen. . Nederlandse!] Fransen
25 30 20 25 25 25 20 9K
Kntrelsch
Boogduitsch Handteekenen Lijnteekellel!
25
Eerste' examinator.
Tweedeexaminator.
Brogtrop Brogtrop Cikot Cikot Mondt Schüngel
Cikot Mondt Brogtrop Mondt Schüngel Kuypers
Jansen (Jou veé Kuypers Rutgers Dijksterhuis de Jong Bes Acket Vos
Couvée Jansen Schüngel Dijksterhuis
Rutgers lies de Jong Haven horst
Bouwman
Ravenhorst Bouwman Oehtman
Acket Vos Mondt
Mondt
Oehtman
Voor het e x a m e n h a d d e n zich a a n g e m e l d 58 c a n d i d a t e n , te w e t e n : 17 l e e r l i n g e n der R i j k s - hoogere burgerschool te 's H e r togenbosch ; 3 v a n deze volgden h e t laatste j a a r n i e t alle lessen; 4 leerlingen der Rijks- hoogere burgerschool te T i l b u r g ; 23 l e e r l i n g e n d e r hoogere burgerschool te B r e d a ;
[2*6.
gil S'PIHIHK \;III
don Maai dor hooge-, middelbare en lagere wiiolen over 190H
II leerlingen der l(ijks- hoogere burgerschool t< Heugen op Zoom ; 3 die goen leerlingen van een hoogere burgerschool waren. In deze eerste vergadering werd ook hel dooi' de leden ingezonden werk besproken en vastgesteld. fn de tweede en derde vergadering, die gebonden werden den Uden en den 18den Juli 1908, werden de cijfers van bet schriftelijk werk vastgesteld en op grond biervan de vrijsteb lingen van bet mondeling examen verleend. De handteekeningen werden beoordeeld den 3den en 4den Juli 1908 op de plaats, waar de candidaten deze vervaardigd hadden. Van den candidaat echter, die het schriftelijk werk gemaakt bad in de Rijks- hoogere burgerschool te Groningen, is de bandteekening niet daar ter plaatse beoordeeld. Het mondeling examen, waarvoor de candidaten verdeeld waren in vijf ploegen, begon den 20sten Juli en eindigde den 5
Leerlingen der Rijks- hoogere burgerschool te 's Hertogenbosch.
de Klerk, Pieter, geboren te Arnhem 23 Juni 1890: de -long. Jan. geboren te Oud Alblas 4 November 1889. Hamilton, Carolus Johannes Cornelis, geboren te Sapoedie (Madoera) 8 Juni 1888; Ruitenberg, Machiel, geboren te Waspik 8 December 1889; van der Hout, Huibert Adriaan, geboren te Zutphen 21 December 1889; Messing, Josephus Cornelis Johannes Franciscus, geboren te 's Hertogenbosch 16 Maart 1889; Theunissen, Johannes Marinus Antonius, geboren te Vught 2 November 1890: Tiesselinck, Edmundui Stephanua Wilhelmus Erneatus, geboren te Vierlingsbeek 22 September 1888; Hoogendoorn, Johannes Anthonie Hendericus, geboren te Assen 20 October 1890: Hendriksz, Fernand Tlieodore, geboren te Maastricht 15 Augustus 1890: van Rooy, Joannes Petrus Maria, geboren te 's Hertogenbosch 23 Februari 1890: Pabon, Nicolaas Jacob, geboren te Roermond 22 October 1890: Noltée. Arv Cornelis, geboren te Rotterdam 13 Januari 1892. b.
Leerlingen voor niet alle vakken van de Rijkshoogere burgerschool te 's Hertogenbosch .
van Dullemen. Johanna Jacoba, geboren te 's Hertogenbosch 1 April 1890; Pronk, Trijntje, geboren te Arnhem 15 April 1890: Koovman, Anna Catharina, geboren te Vianen 31 Augustna 1890. e.
Leerlingen van de Rijks- hoogere burgerschool te Tilburg.
van Dooren, Frans Gijsbert Pieter, geboren te Tilburg 10 Juli 1890; Wijnbergen. Hermen, geboren te Tilburg 30 November 1880: Laurev. Petrus Paulus. geboren te Tilburg 17 Augustus 1889: Italië, Philip, geboren te Eindhoven 30 October 1890. <1. Leerlingen Breda.
van
10. |
de hoogere burgerschool
te
Becking, .Tacobus Gerhardus, geboren te Hooge Zwaluwe 1 October 1887:
KWH. (Bijlage lli.
van Heek, Willem, geboren te Breda 30 Xovemher 1890; de Bruyn, Josephus Johannes Maria, geboren te Bergen op Zoom 18 December 1889; Klsinan, Wilhelmus Herman, geboren te Venlo 8 Juni 1890; Esbach, Volkert, geboren te Amsterda)n 13 Noveinber 1890; van Gils, Johannes Antonius Alphons, geboren te Breda 1 December 1889; van llaeftcn, Aernoudt Philip Timon, geboren te Sew>arang 29 Juni 1891; Joling, Jacobus Franciscus Xaverius, geboren te Princenbage 7 December 1890; Kempees, Johan Leendert, geboren te Blitar 23 Augustus 1880; Koremans, Antonius Petrus, geboren te Breda 8 December 1888; Krijger, Anthonie Jacobus, geboren te Krabbendijke 6 Juli 1889; Ledeboer, Rohert, geboren te Pekalongan 15 Noven>ber 1890; Lihourel, Francois Louis William, geboren te Duiven (Gelderland) 27 Februari 1888; Lindgreen, Hendrik Johannes, geboren te Pontianak 6 September 1888: Meijer, Willem Frederik, geboren te Breda 26 November 1888; Middelaer, Eduard Frederik Hendrik, geboren te Djokjokarta 13 Juli 1888; Nix, Emile Antoine, geboren te Muntok 7 Maart 1890: van Oordt, Gregorius Johan, geboren te Oudshoorn 4 October 1887; Schmidt, Wilhelm Carl Martin, geboren te Gütersloh 5 November 1888; Steinmetz, Bernardus Johan Frederik, geboren te Delft 6 Februari 1891; Vergouwe, Wilbelmina Johanna, geboren te Arnhem 20 Mei 1889; de Voogd, Gerardus Adrianus August, geboren te Maastricht 16 Maart 1889; W'efers Bettink, Paul, geboren te Pekalongan 6 Juni 1890. r.
Leerlingen van de Rijks- hoogere burgerschool te Bergen op Zoom.
Becking, Johan Arnold, geboren te Bergen op Zoom 10 I December 1888; Butijn, Johannis, geboren te Rilland Bath 11 Februari 1889: ' van Dijk, Leendert, geboren te Tholen 26 Maart 1890; Gelderblom, Johannes Andreas, geboren te Tholen 5 October 1889; Grof f en, Constantinus Josephus Rosalia, geboren te Wnensdrecht 7 September 1887; Rübsaam, Adrianus Marinus, geboren te Bergen op Zoom 10 Mei 1891: Schouten, Cornelis Johannes, geboren te Alkmaar 10 October 1888; Stevens, Constant Gerardus Petrus, geboren te Bergen op Zoom 12 J u n i 1891; Zegers, Johan Gerrit Willem, geboren te Padang 10 Januari 1891. f.
Niet van een hoogere burgerschool.
Portbeine, Hendrik Hermanus Frederik Johannes, geboren te Arnhem 5 September 1888; Tichelaar, Cornelius Jacobus, geboren te Uithuizen 4 Juli 1887. Het aantal malen, dat in de verschillende vakken en afdeelingen de cijfers 1 tot 10 zijn toegekend, vindt men in de volgende tabellen:
.
Bijlage D.
[220.
10.]
Tweede Kamer, si
Verslag van dan staat der booge*, middelbare en lagere scholen over 1908 1900. (Bijlage lli.
. 1
Werktulgkunde. . . Natuurkunde.... j Scheikunde . . . Natuurlijke historie Cosmographie . . Staatsinrichting. .
. . . .
Staathuishoudkunde . Aardrijkskunde . . . Geschiedenis . . . .
Handelswetenachappen Nederlandsen. . . . Fransen Engelsch Hoogduitsch
Handteekenen
Aan fa1 malen
. . . .
•2
1 — — — — — — 1 — — — — _
. . .
8
— — — — —
8 7 2
1 2 2
16 18
B
1
4 8 8 10
16
2 2
9 7 4
19 17 11
— —
Rechtlijnig teekenen .
7 11 18 20 10 10 21 15 25 18 11
4 4 2
1
1 2
4 5 8 7 2 9 11 12
8
—
—
0
2
H
1 1
6
a
2 8 1 4 4
1 — — — —
vol4
4 9 17
8
1
16 17 17 14 16 17
18
18 7
10 10 18 14 18 18 17 15 14 13 7 19 15 10 7 14 12
10
8
17 1
8 8 13 8 4 8 — 4
18 6 3 4 5 2 10
7 — — — 1 15 — — — 4
A. B. C. D. E.
8 2
2 — — —
4
5
2
8 — —
1 — o
2 7 4
•
o
2 8 12 17 18
9 19 24 19
15
13 17 17 11 15
B
66
50 53
— — — — — — — —
2
55 49 50 50 52 47 49 49 52
ei
8
i
1
M BO
60
A F D E E L I N G.
2
52 51
—
Aantal male n dat is toegekend het cijf' 3r:
1
1 1 —
6
17 10 2 4 4
9
10 1 — —
10
onvol*
doende. doende.
Voldi lendi
VA K K EN.
toegekend hel cy IK:
6 7 4 8 8 2 5 8 3 9 8 • 8 (i
11 0 9 (i
ei rs 0 S c
Onvc
Aantal mal •il dat is
52 BB BB 51
52
6 3 3 7 0
"
Volgens het oordeel van de sub-commissie voor de wis- en w e r k t u i g k u n d e , gaf h e t e x a m e n in deze vakken ook d i t j a a r bij vele c a n d i d a t e n b e v r e d i g e n d e r e s u l t a t e n . O p m e r k i n g verd i e n t echter d a t , voor a l g e b r a , c a n d i d a t e n , die 8, 9 of 10 voor h e t schriftelijk werk h a d d e n g e k r e g e n , onvoldoende cijfers bij het m o n d e l i n g e x a m e n b e h a a l d e n ; v a n de c a n d i • d a t e n , die bij h e t schriftelijk e x a m e n onvoldoende cijfers h a d d e n , was er slechts één, die het bij het m o n d e l i n g tot even voldoende kon b r e n g e n . H e t komt de Commissie voor, d a t h e t e x a m e n tot een voor de c a n d i d a t e n meer g e l i j k m a t i g e beoordeeling zou l e i d e n , i n d i e n ook de theorie d e r w i s k u n d e meer tot h a a r r e c h t kon komen, door a a n d e e x a m e n - o p g a v e n een t h e o r i e - v r a a g uit stel- en m e e t k u n d e toe te voegen. W e n schelijk scheen h e t de Commissie in d a t geval, evenals bij de w e r k t u i g k u n d e , d e c a n d i d a t e n een keuze te l a t e n doen u i t een t w e e t a l v r a g e n . De Commissie is e e n s t e m m i g van oordeel, d a t h e t wenschelijk zou zijn, om v a n het begin van het schriftelijk tot aan h e t begin v a n het m o n d e l i n g e x a m e n vrijdom v a n p o r t te verleenen voor c o r r e s p o n d e n t i e betreffende h e t e x a m e n t u s schen de leden o n d e r l i n g . A a n de vrouwelijke c a n d i d a t e n werd door e e n i g e familiën te B e r g e n op Zoom g e d u r e n d e het m o n d e l i n g e x a m e n gastvrijheid a a n g e b o d e n , ten e i n d e h a a r de o n a a n g e n a a m h e d e n van h e t hotelleven te b e s p a r e n . Handelingen
der Sta t e n - G e n e r a a l .
Bijlagen
1909—1910.
A a n het e i n d v a n h a a r t a a k g e k o m e n , b e t u i g t de Commissie U H E G . g a a r n e h a a r d a n k voor h e t i n h a a r gestelde vertrouwen. De Commissie, belast met het afnemen van het eindexamen voor de hoogere bvrgerscholcn met vijfjarigen cursus in N oordbrahant, De
Secretaris,
J.
KUTPERS.
De Voorzitter, G. J . Vos Az.
Gelderland. Au ii
den Commissaris der AHUIiiijitt in provincie (ichlciln ml.
de
De commissie tot liet afnemen van hel eind e x a m e n voor de
hoogere burgerscholen met vijfjarigen cursus in de provincie Gelderland, benoemd bij Uwe beschikking van ! •"> Maart
10.]
•>*>«
22
Verslag wm
Maximum duur
Vakken.
v;ui bat
Examinatoren.
mondeling • xanii ii
in minuten.
Groep A. 15
Reken* on stelkunde, I dr. .1. w. Lem,
en gonlo- en trigono) 1'. .1. Hos, metrie, Meetkunde en bechr. dr. (l. J. Miclmëlis, meetkunde. C. Kok,
15
Werktuigkunde,
20
dr. S. Eruger, dr. H. Hulshof (assessor), Ui oen B.
Natuurkunde,
dr. X. J. van der Lee.
80
H. B. van Cappelle, Scheikunde,
J. H. Slothouwer, dr. .1. Kramers.
80
Natuurlijke historie,
dr. H. W. Woudstra, dr. H. Bos,
80
Cosmographie.
dr. H. Hulshof, dr. S. Krüger (assessor),
15
Groep C. Aardrijkskunde.
30
Geschiedenis,
dr. Tonkes. P. Kat Pzn.. dr. (i. M. Slothouwer.
Staathuishoudkunde,
mr. M. Smit,
15
Staatsinrichting,
mr. M. J. Wolff, mr. B. J. Zijlstra. H. A. Derksen (assessor),
15
Boekhouden,
H. A. Derksen.
15
80
1'. C. Gorlitz,
Besloten werd verder op deze v e r g a d e r i n g : 1°. d a t liet m o n d e l i n g e examen zal a a n v a n g e n op 20 J u l i ; da voorzitter a c h t 9 u u r het meest g e s c h i k t e oogenblik om te b e g i n n e n ; 2 ° . d a t de leeraren, die schriftelijk werk moeten beoordeelen, zullen Opgeroepen worden tot v e r g a d e r i n g e n op Za-
tsrdag 4 J u l i , tot vaststelling van de cijfers der eerste .3 g r o e p e n ; 11 J u l i , tot vaststelling van de cijfers der 4de en 5de groep ; 18 J u l i , tot vaststelling van de cijfers der laatste .3 groepen. T o t deze laatste v e r g a d e r i n g zullen alle leden uitgenoodigd worden; •3 C . d a t de c a n d i d a t e n zooveel mogelijk door eigen leeraren g e ë x a m i n e e r d w o r d e n ; 1°. d a t , na afloop der v e r g a d e r i n g e n op 4, 11 en 18 J u l i de vrijstellingen onmiddellijk aan de c a n d i d a t e n zullen meegedeeld worden, en wel m e t bijvoeging van h e t cijfer, d a t zij voor d a t vak b e h a a l d h e b b e n ; 5 ° . d a t a a n de sub-commissies is over t e l a t e n , hoe zij h e t groepcijfer willen bepalen. Sub-commissie A besloot een overwegenden invloed op het groepcijfer toe te kennen aan w i s k u n d e ; — B , aan n a t u u r en s c h e i k u n d e ; —• C, aan geschiedenis en a a r d r i j k s k u n d e ; — E, aan handteekenen. Geen der sub-commissies was er voor, h e t groepcijfer door berekening te b e p a l e n . H e t commissielid m r . M. S m i t b e d a n k t e , en in zijne p l a a t s werd bij U w e b e s c h i k k i n g van 8 J u l i 1908 n ° . 4 5 6 0 / 2 2 benoemd de heer W . F . H . W u n d e r l i c h uit Apeldoorn. A a n g e m e l d h a d d e n zich 181 c a n d i d a t e n , en wel 29 van de hoogere burgerschool t e A r n h e m , 15 W a g e n ingen, 7 Tiel, 12 Apeldoorn, 13 Zalt-Bommel, 24 Nijmegen, 26 Zutphen, 19 h e t Canisius-college Nijmegen, 36 e x t r a n e i . E e n c a n d i d a a t h a d zich uit I n d i ë o p g e g e v e n , was echter niet op het schriftelijk examen verschenen. V e r d e r t r o k k e n zich 3 c a n d i d a t e n vócSr en 2 tijdens het m o n d e l i n g e e x a m e n t e r u g . E e n c a n d i d a a t van de 5de groep werd wegens ongesteldheid n a a r de 8ste groep verplaatst. I n de 8 ploegen werden respectievelijk 24, 24, 24, 24, 2 3 , 24, 22, 10 c a n d i d a t e n g e ë x a m i n e e r d . E é n c a n d i d a a t , die vrijstelling had voor s c h e i k u n d e , verlangde een m o n d e l i n g examen, waardoor zijn eindcijfer voor dat vak gelijk bleef. De u i t s l a g van het geheele examen is als v o l g t :
SCIK)(")L.
mr. 15. J. Zyistra (aas.), Groep D. Nederlandsen,
IL A. P. C. Poelhekke, dr. L. Schmedding,
80
Fransen,
E. F. A. A.
30
Fngelscb, Soogduitsch,
Handteekenen,
I.ijntt ekenen,
J. Bomli, A. Kohly. van der Ent, R, van Wal,
30
.i. Qoemana, dr. -i. Qerxon,
30
Groep E. J. L Vleming, i * E. Locker, Totaal
.
.
410 min.
1909, (Bijlage II).
Aangemeld. 29
Wagenlngen . . Tiel
15 i
Apeldoorn . . . Zaltbommel. . . Nijmegen . . .
12 18 21
Canisius College . Totaal .
GeéxaAfmineerd. gewezen. 29 15 i
1
8 8
26 19 88
12 13 24 26 19 80
1 4 5 5 — 75
181
119
tl
Toe-
gelaten. 28 12 4 11 9 19 21 19 11 134
De e i n d v e r g a d e r i n g ter vaststelling van h e t verslag werd op Z a t e r d a g , 12 September, g e h o u d e n .
[*M.
10.1
28
Verslag ran den itaal der booge*, middelbare <m lagere scholen over 1908 1809. i Mij lage H). De beoordeeling van het schriftelijk werk had ten gevolge, dat werden vrijgesteld van het mondelinge examen: 98 voor wiskunde, 83 p werktuigkunde, 54 t natuurkunde, 52 f scheikunde, 00 > aardrijkskunde, 67 t geschiedenis, 64 9 boekhouden, 29 Nederlandsche taal. (In de Nederlandsche letterkunde w en len alle candidaten mondeling geëxamineerd.) f
Uit de volgende tabel blijkt, hoeveel malen elk der cijfers 1 tot en met 10 als groepcijfer is toegekend.
GROEPEN.
Aantal malen
dat is toegekend hot eindcijfer.
B.
KI
2
8
8 20
8 7
49 88
8 •") 4 8 2 1
31 17 8
8
—
—
5 54 52
7 37 64 45
26
19
10
2 1 —
_ —
9 37 70 38 16 5 — 1 —
175
175
175
26
8
1
175
D.
17--,
— 5 17
49 88 88 5
Dirk Dake, geboren te Rotterdam, 4 November 1889. Johannes Fiicdrich de Vries, geboren te Düsseldorf, 29 Augustus 1891. Jacob van Rijswijk, geboren te Arnhem, 28 April 1891. Jacobus Petrus Felix, geboren te Arnhem, 18 Augustus 1889 Pancras Schoonenberg, geboren te Amsterdam, 1 Januari 1890. Franz Arnold Kulin, geboren te Arnhem, 10 December 1889. Gerrit Diederik Hemmes, geboren te Anibt-Almelo, 28 Augustus 1890. Klaas van Bronkhorst, geboren te Doesburg, 6 Juni 1889. Franciscus Bernardus Carolus Eugenius Marie Jansen, geboren te Arnhem, 25 Maart 1890. Hendrik Jonker, geboren te Batavia, 6 J u n i 1888. Hendrik Cornelis ter Linden, geboren te Velp (Gelderland), 8 September 1888. J a n de Klerk, geboren te Arnhem, 3 October 1891. Bernardus Schut, geboren te Arnhem, 13 Juni 1890. Feiko Andries Willem Meijer, geboren te Leeuwarden, 21 J u n i 1890. George Anton Jonker, geboren te Batavia, 18 Februari 1890. Mej. Gerardine Josephina van Zijll de Jong, geboren te Prambon (Java), 3 October 1888. Mej. Christine Suermondt, geboren te Maastricht, 22 Juli 1890.' Mej. Alida Emma Oostmeijer, geboren te Rotterdam, 22 Augustus 1889. Mej. Catharina Christina Wiersma, geboren te Samarang, 19 September 1890. Mej. Gerharda Johanna Hendrika Ingenegeren, geboren te Teteringen, 22 December 1890. Mej. Alice Persijn, geboren te Arnhem, 25 September 1891. Me,j. Elisa Hermina Thomas, geboren te Herveld (Betuwe), 10 Januari 1890. Mej. Anna van Meus, geboren te Rotterdam, 24 Augustus 1888.* Emil Nesoeh Grippeling, geboren te Kota-Radja, 22 t T uni 1888. Van de afdeeling hoogere burgerschool van het Canisius College te Nijmegen.
Hieronder volgt een naamlijst van de geslaagde candidaten. Van de hoogere burgerschool te Apeldoorn. George Barth, geboren te Padang, 15 Februari 1888. Robert George Nieuwenhuys, geboren te Magelang, 8 Au gustus 1889. Hendrik Nieuwenhuys, geboren te Goor, 2 Juli 1889. Willem Frederik August Hendrik Herman Baptist Theodoor Sikman, geboren te Amsterdam, 29 September 1889. mej. Jannetje Smit, geboren te Amsterdam, 22 Maart 1890. mej. Nelly Stoppendaal, geboren te Apeldoorn, 13 Mei 1888. Age Hendrik Ages, geboren te Heeg (Friesland), 30 September 1889. Evert Evertsen, geboren te Zundert (Noordbrabant), 20 Maart 1888. Pieter Slagman, geboren te Apeldoorn, 8 October 1890. Robert Jacob Wijnand Mac Gillavry, geboren te Salatiga, 16 November 1889. Antonius Josepbus Johannes Stephanus Paleologo, geboren te Amsterdam 23 J u n i 1889. Van de hoogere burgerschool te Arnhem: Antoon Frederik Jacob Beumer, geboren de Steeg (Geiderland), 6 September 1888. Roelcf .Johannes Fredericus van Zeben, geboren te Anhem. 14 Augustus 1889. Frederik Hendrik Xciszen, geboren te Dordrecht, 28 Fe-
bruari 1891.
TheodortU Martinus Berends, geboren te Velp (Gelderland), 14 November 1S85.
Gerardus Burchardus Lauwers, geboren te Oss, 12 September 1890. Servaas Mathieu Marie Toussaint Jozef Doppler, geboren te Maastricht 31 October 1888. Arnold Hendrik Hubert Antoon Krootjes, geboren te Nijmegen 13 November 1890. Willem Johan Antoon Duynstee, geboren te Nijmegen 21 November 1890. Eduard Hoekx, geboren te Valkenswaard, 1 September 1889. Jan Balthasar Rudolf van der Schoot, geboren te Hillegom, 9 November 1891. Wouter Brokx, geboren te Raamsdonksveer, 24 Februari 1890. Franciscus Joliannus Cornelis Cox, geboren te Eindhoven, 30 April 1889. Willem Jacob Kortman, geboren te Rotterdam, 12 Februari 1889. Ludovicus Jacobus Josephus van Ginneken, geboren te Zundert (Noordbrabant), 24 Februari 1889; Hendrikus Gerardus Johannus Josephus Kothmann, geboren te Amsterdam, 16 November 1888. Theodorus Bodde, geboren te Aalten (Gelderland), 2 April 1890. Josepli Hubert Marie Hermans, geboren te Amsterdam, 28 November 1890. Lambertus Paanakker, geboren te Arnhem, 31 Juli 1889. Antonius Wilhelmus Janssen, geboren te Nijmegen, 7 Augtutoa 1889. '1'IK odorus Johannes Maria Kloosterhuis, geboren te Amsterdam, 2G J u n i 1889. Dan iel Franeois Guillaume Pichot, gehoren te Amsterdam, 12 September 1889.
1226. 10.] Verslag van 'lm staat der booge-, middelbare Johannes CornelÜ Louis Marie Stuyt, geboren te Purme rend, 21 Februari 1891. Jacobus Lucas Antonius Tonella. geboren te Groningen, 26 Maart 1886. Van dê hoogere burgerschool te Nijmegen. Pieter Hartog, geboren te Nijmegen, 28 April 1891. Pieter van Waasdijk, geboren te Banjoe-Beroe (Java), 7 November 1889. Paul Hendrik Tiedeman, geboren te Batavia, 25 Januari 1S91. Willem Constant van Randwijck, geboren te Rossum (Gelderland), 20 November 188T. Louis Dirk Kinimijser, geboren te Djokdjakarta, 6 December 1887. Reinoud Verdonck, geboren te Amsterdam, 3 Februar' 1891. Johan Willem Goossens, geboren te Hellevoetsluis, 17 Maart 1891. Petrus Johannes van Kempen, geboren te Nijmegen, 25 Maart 1888. Wolter Jalink, geboren te Hengeloo (Overijssel), 12 October 1890. Pieter Rijnders, geboren te Nijmegen, 21 Januari 1890. Matthijs van Aken, geboren te Helder, 10 Maart 1890. Jan Triebart, geboren te Indramajoe (Java), 10 Maart 1890. August Diemont, geboren te Spankeren (bij Dieren), 9 April 1890. David van der Horst, geboren te Nijmegen, 28 Juli 1888. Theodoor Cramer, geboren te Oegstgeest (bij Leiden), 20 April 1891. Wilhelmus Hendrikus Johannus de Jong, geboren te Nij megen, 28 September 1889. Mej. Maria Cornelia Julius, geboren te Semarang, 29 Juli 1890. Mej. Josephine Christine Hansen, geboren te Meester-Cor nelis, 11 November 1888. Mej. Fannv de Laat de Kanter, geboren te Goes,31 Maart 1S90.' Van de hoogere burgerschool te Tiel. Adrianus Hendrikus van der Hurk, geboren te Tiel, 4 No vember 1890. Paul Catharinus Borst, geboren te Lienden (Gelderland), 30 Augustus 1889. Jacnb Johannes de Kat Anjrelino. geboren te Diel (bij Geldermalsen), 13 Februari 1890. Gijsbert Johan Willem Elize van Hesteren, geboren te Tiel,' 6 Juli 1889. Van de hoogere burgerschool te Wageningen. Johan Jacob Bosch, geboren te Bezoeki, 9 September 1889. Johan Louis de Voogt, geboren te Wageningen, 22 Januari 1889. Herman Hendrik Slagter, geboren te Woerden, 4 Juni 1888. Gérard Marie Berkhout, geboren te Bandoeng, 27 Ju 1 ! 1890. Eduard George Gonggrijp, geboren te Plantage Clevia (bij
Paramaribo), 9 October 1889.
Jan Jacob van Voorthuvzen, geboren te Nieuwerkerk a/d Matei, 17 April 1890. Pieter Helenus Wilhelmus de Leeuw, geboren te Barneveld, 17 Februari 1891. Bernardua Hendrikus Verhoef, geboren te Wageningen, 7 October 18S9. — Tjeerd Jacob Twijnstra, geboren te Akkrum, 17 Augustus 1890. Jan Derk Kocslag. geboren te Eibergen, 10 December 1888. Rudolf Abraham Iduard Snethlage, geboren te Bussum, 7 Augustus 1S89. Johannes Hendrikus Becking, geboren te Soerabaja, 12 November 1890.
lagere scholen over 1908 1909. (BJJlage Hi. Van de hoogere burgerschool te Zalt-Bommel. Jacob PMise van Dissel, geboren te Eindhoven, 30 Augustus 1890. Hendrik Adrianus Johann Gerhard Kaasjager, geboren te Zalt-Bommel, 11 J u n i 1891. Peter Jacobs, geboren te Zalt-Bommel, 31 Augustus 1891. Gerrit van Eekelen, geboren te Zalt-Bommel, 12 September 1891. George Shutte Raaf, geboren te Edinburg (Oranje-Vrij staat), 26 J u n i 1881. Hendrik van Vuuren, geboren te Haarlemmermeer, 12 November 1888. Pieter Gijsbert Arie de Gaay, geboren te Zalt-Bommel, 6 November 1890. Julius Kieser, geboren te Johannesburg (Transvaal), 8 September 1888. Mej. Judith Wilhelmina Peters, geboren te Zalt-Bominel, 28 Juli 1891. Van de hoogere burgerschool te Zutphen. Mej. Johanna Maria Gerarda Pompe, geboren te Zutphen, 19 October 1889. Jan Harkink, geboren te Lochem, 19 Januari 1890. Jean Diederik Menno Bardet, geboren te 's Heerenberg (Gelderland), 4 Maart 1891. Willem Carel Hooft Grooftland, geboren te Amsterdam, 14 Augustus 1891. Johan Gerrit Ruesink, geboren te Hengelo (Gelderland), 22 Februari 1889. Gerard Lodewijk Pilger, geboren te Lochem, 13 December 1888. Johan Jeronimus Balthazar Bosch von Rosenthal, geboren te Dordrecht, 3 Mei 1889. Nioolaas van Vliet, geboren te Arnhem, 18 Juli 1891. Jan Albert Beker, geboren te Steenderen (Gelderland), 11 Augustus 1888. Willem Arnold Staring, geboren te Deventer, 24 December 1S88. Mej. Henriette Dorothee von Weiier, geboren te St. Pieter (bij Maastricht), 14 October 1890. Mej. Petronella Jacoba Weidner, geboren te Soerabaja, 12 September 1890. Willem Weisfelt, geboren te Krommenie, 21 Mei 1892. Leonard Ezerman, geboren te Zutphen, 15 Februari 1891. Jan Gerrits Vleemingh, geboren te Steenderen (Gelderland), 27 Mei 1890. Jacobus Hendrikus Akkerman, geboren te Brummen, 30 November 1888. Frans Ary van der Sprong, geboren te Tjandjoer (Java). 22 Juli 1891. Johannes Christiaan Kroese, geboren te Dieren, 25 Juni 1S87. Gustaaf Adolf Brünings, geboren te Zutphen, 26 October 1887. Alexander Johannes Stok, geboren te Batavia, 4 Mei 1888. Derk Jan Memelink, geboren te Vorden (bij Zutphen), 27 Maart 1889. Extranei. Bernard Willem van der Wiel, geboren te Arnhem, 10 Maart 1891. Victor Marinus Jozef Kettlitz, geboren te Utrecht, 10 November 1888. Henri George Francois Veenhuvzen, geboren te Kendal (Java), 5 October 1885. Henri van der Bijll, geboren te Brussel, 30 Juli 1890. Johannes Wieling, geboren te Amsterdam, 12 Februari 1887. Gerardina Wilhelmina Mijnlieff, geboren te Ouderkerk a/d IJssel, 29 Augustus 1889. Tsidoor de Groot, geboren te Steenwijk, 16 Mei 1886. Herman ('hristiaan Jeronimo Gunning, geboren te lirum men, 14 Juli 1888. Gerard Louis van der Molen, geboren te Amsterdam, 22 Mei 1890.
Bglage D.
L«26.
10. |
Tweede Kamer.
26
Verslag van
hen echter te moeten constateeren, dat uit het mondeling onderzoek bleek, dat verreweg het grootste aantal eandidaten geen kennis had van de noteering der wisselkoersen in de couranten. Hand- en lijnteekenen. Op twee scholen in de provincie Gelderland werd naar een gipsafgietsel geteekend; op de overige naar een stilleven. W a t dit laatste betreft, meent de sub-commissie voor groep E de opmerking te moeten maken, dat het stilleven dient overeen te slemmen met de opgave. Zoo werd op eene school in plaats van een bankje, een trapje als model gegeven, terwijl op eene andere school drie voorwerpen in plaats van de twee der opgave geteekend werden. De teekeningen naar plaat en de lijnteekeningen werden op de vastgestelde vergaderingen nagezien en beoordeeld. Uit het ingeleverde werk bleek, dat het vraagstuk voor het lijnteekenen in vier uren behoorlijk kon worden geteekend; sommige eandidaten hadden zelfs nog tijd gevonden, de teekening in effen tint te kleuren. Ten slotte neemt de commissie de vrijheid, U . H . E . G . te wijzen op de jaarlijksche toename der extranei, die zich in deze provincie voor het eindexamen komen aanmelden. Waar toch de vacantietijd der leeraren al reeds sterk beperkt wordt door het aanzienlijk getal eindexamen-candida ten, afkomstig van de hoogere burgerscholen in deze provim cie, vraagt het belang der leeraren en bij gevolg ook van het onderwijs, dat deze rusttijd verder niet bekort wordt door de deelneming van de extranei aan het eindexamen. Bovendien bezorgt deze deelneming aan de commissieleden eene noode looze verzwaring van arbeid, aangezien het overgroote getal extranei zoo weinig onderlegd blijkt in de kennis van de examenvakken, dat hunne examens voor het meerendeel geen redelijken kans van slagen opleveren. Dientengevolge verzoekt zij U . H . E . G . , de aandacht van de hooge Regeer ing hierop te willen vestigen, opdat in dezen nood voorziening worde gebracht. Verder eischt het belang der eandidaten, die behalve aan het eindexamen der hoogere burgerscholen ook nog aan andere toelatingsexamens wenschen deel te nemen, dat de respectieve datums hiervan beter worden geschikt. Immers eandidaten, die, zooals dit jaar voorviel, van 17—29 J u n i het schriftelijk eindexamen der hoogere burgerscholen aflegden, en daarna van 13—18 Juli voor het schriftelijk toelatingsexamen tot de Koninklijke Militaire Academie opgeroepen werden, om den 20sten Juli daaraanvolgende aan het mondeling eindexamen der hoogere burgerscholen deel te nemen, ten einde den 27sten J u l i wederom klaar te staan voor het mondeling gedeelte van het toelatingsexamen in Breda, — zulke eandidaten worden door die opeenhooping van werkzaaTiiheden noodeloos afgemat, en loopen daardoor gevaar, in hun examen niet te slagen. Dan is het voor de goede regeling van het eindexamen der hoogere burgerscholen onmisbaar, dat de respectieve commissiën van andere toelatingsexamens in den lande, de be paalde datums hiervan bekend maken ongeveer tegen den zelfden tijd, waarop de benoeming der eindexamen-commissies der hoogere burgerscholen in de dagbladen verschijnt, opdat de voorzitters, bij het opmaken der groepen en ranglijsten met deze gegevens tijdig in kennis gesteld worden. Met dankzegging aan U . H . E . G . voor het in haar gestelde vertrouwen, eindigt de commissie dit verslag. Nijmegen, 25 September 1908. Namens de commissie, F . VERSTEEGH,
Voor:itter.
H. A. DF.RKSEX,
Secretaris.
[SM. 10.]
36
Verslag van den staat der booge*, middelbare en lagere scholen over 1008
1000, (Bijlage lli
Zuidholland. l'.EUSTE
A.
Noordelijke
V A K KE N
'
Aan den heer Staatsraad i. b. d., Commissaris der Koningin in de provincie Zuidholland. De commissie, belast met het afnemen van de eindexamens voor de hoogere burgerscholen met "vijfjarigen cursus in de provincie Zuidholland (noordelijk gedeelte), benoemd bij Uwe beschikking van 14 Maart 1908 (A, n ° . 466/4, 4de afd.), gewijzigd bij TJwe beschikking van 2 April 1908 (A, n ° . é 4 0 / 1 , 4de afd.), heeft de eer, ter voldoening aan art. 67 van de wet van 2 Mei 1863 (Staatsblad n ° . 50), U . H . E . G . het volgende verslag harer werkzaamheden aan te bieden. De commissie kwam voor de eerste maal bijeen op den 4den April 1908, in het schoolgebouw aan de Stadhouderslaan te 's Gravenhage. Zij koos den heer dr. G. J . M. Coolhaas als tweeden voorzitter en den heer J . W . Albarda als secretaris. Voorts stelden zij de sub-commissiën samen volgens onderstaande tabel. EERSTE AFOEEUXG.
V A K K E X.
TWEEDE
Al'l.EELINii.
Eerste examinator. Ketste examinator. Tweede examinator. Tweede examinator.
8ubc tmmissie A. Voorzitter Massink. / Steinmetz \ Van der Knde i Van der Ende f Steinmetz
Wiskunde, Werktuigkunde,
Schalkwijk Coolhaas
Massink Albarda Albarda .Massink Bakker Goossens
Subcommissie B. Voorzitter: Coolhaas. Natuurkunde. Scheikunde, Plant- on dierkunde Cosmographie,
AI'liEEI.INIJ
WEEDE
Coolhaas Schalkwijk Romeny Burger Burger Romeny Sclialkwijk ('nolhaas
(ioossens
Bakker Hutten
van Cappelle van Cappelle Rutten Bakker • roossens
Dultscn,
Eerste examlni tor. Metste examinator, Tweede examin itor. Tweede exaiiiinator. Muntinga van Milllgen van MUUgen Muntinga
Engelsen,
van der Esch Reisden BIx Hels, 1,(11 BlX van der Esch
Subcommissie E. Voorzitter: Kosters. Sandteekenen, Kijllteekeiieli.
n
Voor beide afdeelingen: Koster en Lampe.
De commissie besloot, dat elke examinator het werk van alle candidaten van beide afdeelingen zou nazien, behalve de examinatoren voor wiskunde, die alleen het werk van de candidaten hunner afdeeling zouden corrigeeren. Het eindoordeel der commissie zou steeds in een geheel getal worden uitgedrukt. Met het oog op het groote aantal der candidaten noodigde de commissie den voorzitter uit, aan den Minister van Binnenlandsche Zaken machtiging te vragen tot het bijeenroepen van twee extra-vergaderingen voor het beoordeelen van het schriftelijk werk en het bepalen van de vrijstellingen. De tweede vergadering der commissie, bestemd voor het vaststellen van de in te dienen opgaven voor het schriftelijk examen, had plaats op 11 April 1908, wederom in het schoolgebouw aan de Stadhouderslaan te 's Gravenhage, waar ook de volgende vergaderingen der commissie en eveneens de zittingen voor het mondeling examen plaats hadden. Daar de bovenbedoelde machtiging door den Minister van Binnenlandsche Zaken werd verleend bij missive van 10 J u n i 1908 ( n ° . 3511, afd. H . M. O.), kwam de commissie drie keeren, en wel op den 4den, den Uden en den 18den J u l i , bijeen tot het beoordeelen van het schriftelijk werk en het bepalen van de vrijstellingen. Hier volgt een overzicht van de verleende vrijstellingen: voor wiskunde, 90 keer. ,, werktuigkunde, 87 ,, 90 )> ,, natuurkunde, 79 ,, scheikunde, ,, geschiedenis, 75 ,, aardrijkskunde. 77 ) * ,, boekhouden, 98 »» 18 candidaten verkregen 7 vrijstellingen 6 23 »» >> y j 19 5 ,, •> )» 21 4 ,» »» 31 8 >> >i y 22 2 ,» 1 15 j 9> M 27 0 y y )> t» Het mondeling examen ving aan op den 20sten Juli. Van de 179 candidaten, die zich hadden aangemeld, hadden zich vóór den aanvang van het schriftelijk gedeelte reeds 3 teruggetrokken. De overblijvende 176 waren verdeeld in 8 groepen. Volgens art. 23 van het reglement, vastgesteld bij Ko ninklijk besluit van 27 J u n i 1901 (Staatsblad n ° . 190), werd na afloop van het mondeling examen van elke groep eene vergadering gehouden, waarin de commissie voor de candidaten van die groep den uitslag vaststelde, welke onmiddellijk daarna den candidaten werd medegedeeld. Alle candidaten ontvingen dan eene lijst der hun voor de verschillende vakken alsook voor de onderscheidene groepen toegekende cijfers, terwijl den geslaagden candidaten tevens het diploma werd uitgereikt. n i e r volgt een overzicht van de toegekende cijfers: »y
j»
*j
Siilx omissie c. Staatswetenschap" pen, Aardrijkskunde, Geschiedenis, Boekhouden,
Voorzitter: Weevers.
j De Oraaff van der Waals Leendertz Wolf Wolf l.eetldeftZ
Witteveen Weevers Sweta Japikse Japikse Swets
van der Waals De Graaff
Weevers "Witteveen
Subcommissie D. Voorzitter: Muntinga. Nederlandsen, Fransen,
Draaier Timmermans Timmermans Draaijer
Al'UKKtaNli.
Commissie.
Kaakebeen 1).- Bock De Bock Kaakebeen
j
J»
>j
J
1220. 10.1
27
Verslag van den staat der booge*, middelbare en lagere scholen over 1908 1900. (B(jlaf
ll>
Aantal malen dat is toegekend hel cijfer:
1|
VA K K EN.
Wiskunde Werktuigkunde Natuurkunde Scheikunde Plant- en dierkunde Cosmographle Staatsinrichting Staathuishoudkunde Aardrijkskunde Geschiedenis Boekhouden. . . Nederlandacbe taal en letterkunde. Fransche taal en letterkunde . . Hoogduitsche taal en letterkunde. Engelsche taal en letterkunde . . Handteekenen Rechtlijnig teekenen
(i
11 !) 5 4 13 8 8 2 4 0 2 8 8
24 24 13 18 37 12 13 23 10 17 12 11 28
6 2 1 1
11 9 1 5
86 26 17
6
7
28
80
22 31 44 37
50
28 80 38 35 17 41 32 80 30 41 33 45 28 20 28 47 43
25 38
20 31 31 28
80 82 52 52 37 34
88 50 33 37 42 40 98
88 32
80 37 41) 52 47 43
10
26 28 21 14 17 29 35 28
1 1
21
8 12
8 12
45
1 •2
18 9 5 7 14
19
1 •> _
1 5
14 4
e z
lï
38 35 IS 25 57 23 20
i:;s
in 158 151 119 153 150 150 162 150 162 102 133 123 140 107 152
2»> 14 20 14 14
43 53 86
5 6 25 24
7 6
9 24
Aantal malen dat is toegekend het cijfer:
•o
s —
-3
GROEPEN.
A. Wis- en werktuigkunde B. Natuurwetenschappen C. Geschiedenis, aardrijkskunde, Staats- en handelswetenschappen D. Taal* en letterkunde E. Teekenen
9
5
0
7
8
21 21
86 28
40 75
33 34
28 15
9 2
8 25 10
30 05 31
07 53 (15
57 24 38
13 1 25
1 1 o
10
1 — — — 4
g
e i
29 22
147 154
8 32 11
168 144 105
Bakker, Jacques Johan Antoon, geboren te 's Gravenhage, ! 9 November 1888. de Bloeme, Johan, geboren te 's Gravenhage, 15 J u n i 1889. GeëxamiBoucher, Karel Willem, geboren te 's Gravenhage, 17 SepHoogere Burgerschool. Toegelaten. Afge wezen. tember 1890. neerd. Cohen, Herman Heiman, geboren te Rotterdam, 18 Mei 1890. Cornelius, Herman Arnold, geboren te Modjokerto, 12 49 's Gravenhage 4 45 Maart 1888. (Blijenburg) . . . Cremer Eindhoven, Martinus, geboren te Zwolle, 6 September 1890. 's Gravenhage Gerretsen, Frederik Charles, geboren te 's Gravenhage, 27 73 59 14 istadhouderslaan J u n i 1889. 33 37 4 Hofstee, Mari Louis Johan, geboren te 's Gravenhage, 16 Juli 1889. 17 9 8 Voorschotten. . . . de Moet, Pieter Martinus, geboren te Rotterdam, 29 Juni 1890. 17»; Totaal . . 140 30 Üverbeek, Johannes Gerardus, geboren te Gorinchem, 14 Augustus 1889. Roest van Limburg, August Eduard, geboren te Zoeter woude, 10 Januari 1890. De onderstaande lijst vermeldt de geslaagden. Wijsman, Jacobus Lambertus, geboren te 's Gravenhage, Asser, Paul Alexander, geboreD te 's Gravenhage, 7 Maart 31 December 1889 1891. De uitslag van het examen was als volgt:
28
[Mö.
lO.j
Verslag van den itaal der hooge*, middelbare en lagere acbolen over IflOfl de Wildt, Maurits, geboren te Deventer, 26 Augustus 1887. Crarner, Catharina Cornelia Sigismunda Maria, geboren te Rijswijk (Z.-il.), 19 Februari 1889. Postma, Jansje Cicilia Cornelia, geboren te Zutphen, 14 September 1890. Ader, .Johannes Willem Hendrik, geboren te Batavia, 16 Juli 1890. van Gaaien, Jaoobua Nicolaas, geboren te Padang, 23 October 1890. Geureen, Dirk Jacobus, geboren te Pretoria, 4 Mei 1889. de Graait, (ïerard Baatlaan Reinout, geboren te 's Gravenhage, 8 Mei 1891. Banaan, Henri Adolf, geboren te Ambarawa, 6 Juli 1889. van Heemskerk van Beest, Jacob Eduard, geboren te Utrecht, 6 Januari 1890. Eleyn, Martinus Hendricus, geboren te 's Gravenhage, 28 December 1888. van Moock, Adriaan, geboren te Woudrichem, 28 Novem ber 1890. Rookinaker, Hendrik Roelof, geboren te Batavia, 21 Augustus 1887. Roosenburg, Herman, geboren te 's Gravenhage, 9 September 1889. Slagter, J a n , geboren te Naarden, 1 Augustus 1888. van Nieuwenburg, Louise Petronella, geboren te 's Gravenhage, 22 Februari 1891. Noorjen, Helena, geboren te 's Gravenhage, 7 November 18S9. Wentholt, Ida Christina, geboren te Apeldoorn, 26 Juni 1890. de Brev, Willem Karel, geboren te Rotterdam, 6 October 1889. Faassen, Johan Frederik, geboren te Soerabaja, 7 Juli 1889. Helfrich, Eduard David Cliristiaan, geboren te Manna, 14 Januari 1889. Kop, Willem Marinus, geboren te 's Gravenhage, 28 Sep tember 1888. Kröner, Friederich Rudolf Theodoor, geboren te Rotterdam, 28 Maart 1887. Leman, Coenraad Eugène, geboren te Tangerang, 27 Maart 1889. Loeb, Alfred, geboren te 's Gravenhage, 20 Juli 1890. Ludolph, Louis, geboren te Singapore, 28 September 1889. Meijer, Johan Karel Alexander, geboren te Helmond, 26 October 1890. Le Rutte, Robert Adolf, geboren te 's Gravenhage, 17 Juni 1890. Ruys, J a n Daniël, geboren to Rotterdam, 20 Juli 1889. Sillevis, Karel Henri Alexander, geboren te 's Gravenhage, 13 Maart 1890. Wong-Lun-Hing, Adolf Benjamin John, geboren te Paramariho, 27 Februari 1889. van Peech, Johanna Maria, geboren te Maastricht, 16 Juni 1889. van Straaten, Louise Wilhalmina Sophia, geboren te 's Gravenhage, 26 Juli 1890. Abel, Suzanna Josephine, geboren te 's Gravenhage, 15 November 1889. von Balluseck. Felix, geboren te Batavia, 26 Augustus 1891. Berkenkamp, Georgine Frederika, geboren te Bennekom, 17 Augustus 1889. Ferzenaar, Hendrik J a n Gerard, geboren te 's Gravenhage, 5 October 1887. Goetzee, Henri Anne Wijnandus Cliristiaan, geboren te 's Gravenhage, 24 Augustus 1889. van Heiten, Eduard Herman, geboren te Rotterdam, 17 Juli 1890. Muller, Willem Anne, geboren te 's Gravenhage 1 Augustus 1891. Nederburgh, Edine Gertrude, geboren te Buitenzorg 29 October 1889. Sasburg, Cato Al ida Hendrika, geboren te Anna-Paulownapolder 5 September 1890. Sebeltema, Anna Maria, geboren te Nijmegen 29 Augustus 188S. Tütkerman, Louis, geboren te Kota Radjah 5 Juli 1890.
L909. (Bijlage II i.
van der Veur, Wilhelmina Johanna, geboren te 's Graven hage 23 Juli 1889. Wijnen, Johanna Margaretha Elisabeth, geboren te 's Gravenhage 25 November 1889. Beukelman, Hubert Roeland, geboren te Loosduinen 24 November 1890. Bneninek, Wilhelmina Sara Cornelia, geboren te Padang 25 November 1888. de Bruyn Ouboter, Wilhelmina Adriana Petronella, geboren te Brussel 22 December 1889. Caviët, Berthe Johanne Louise, geboren te Lochem 29 De cember 1889. du Chatinier, Jacobus Cornelis, geboren te 's Gravenhage 1 Juli 1888. ('oops, Jacoba Gerarda, geboren te 's Gravenhage 6 September 1889. Douglas, Marianne Henriette, geboren te 's Gravenhage 13 October 1888. Gelten, Anna Elizabeth, geboren te Harlingen 22 Januari 1889. van Geer, Piet, geboren te Banjoemas 27 April 1887. Kuypers, Emma Cornelie, geboren te Banjoe Biroe 6 November 1887. ter Linden, Adam Johannes, geboren te Batavia 19 September 1890. Manders, Alida Hendrika, geboren te Amsterdam 7 September 1890. Methöfer, Antonia Johanna, geboren te 's Gravenhage 1 November 1889. Perk, Henriette Johanna, geboren te Loosduinen 19 November 1889. Wind, Yka Catherina, geboren te 's Gravenhage 7 April 1888. Allart, Dirk, geboren te 's Gravenhage 8 Februari 1889. Bloklander, Andries, geboren te 's Gravenhage 2 Juli 1890. Bueninck, Henri J a n , geboren te Padang 1 April 1890. van Dijck, Willem Frederik, geboren te Soerabaja 30 September 1889. van Eek, Willem Hendrik, geboren te 's Gravenhage 16 December 1890. van Haeften, Carel Steven, geboren te Djocjacarta 18 Mei 1890. van Huls, Henri George Francois, geboren te Semarang 27 Mei 1890. Jacobsen, Jacobus Alexander, geboren te Prinsenhage 3 Februari 1886. de Jong, Jurjen, geboren te Helder 19 Maart 1891. Klein, Frans Albert, geboren te Batavia, 22 Augustus 1889. Lemkes, Willem Jacobus, geboren te Leiden, 22 December 1887. Lens, Carl Adolph, geboren te Banda Neira, 12 J u n i 1889. van Lith, J a n , geboren te Rotterdam, 19 September 1888. van Meeverden, Leonard Nicolaas, geboren te Grati, 20 Maart 1886. Pop, Gerrit Frans, geboren te Breda, 27 Mei 1890. van Toorenburg, J a n Cornelis Karel, geboren te Salatiga, 27 November 1888. van der Wilde, Arie, geboren te Semarang, 23 Juli 1891. Boers, Christiaan Franciscus Johannes, geboren te 's Gravenhage, 24 October 1889. Oietz, Theodorus Willem Anthonie, geboren te 's Gravenhage, 20 April 1889. van Emden, Frederik Johan George, geboren te Paramaribo, 29 J u n i 1887. Engelenburg, Frits, geboren te Apeldoorn, 24 J u n i 1890. Faber, Bernard Benjamin, geboren te Utrecht, 31 Maart 1887. Goedhart, Gerrit Jan Diederik Cliristiaan, geboren ts 's Gravenhage, 24 September 1885. Hevkoop, Adriaan Charles, geboren te 's Gravenhage, 2 Juli 1889. Hoekstra, Jan Adriaan, geboren te 's Gravenhage, 2 Februari 1891. Hijmans, Hartog, geboren te 's Gravenhage, 8 November 1889.' Jochems, Cornelis Albert Johan, geboren te 's Gravenhage, 13 Augustus 1889.
Bijlage O.
[226.
10. |
Tweede Kamer.
Verslag van
Handelingen der 8taten-6eneraal. Bijlagen 1909 1910.
29
1909. (Byiage IIi.
In de vergaderingen der commissie en op de zittingsdagen rooi liet mondeling examen waren meestal alle leden dei commissie aanwezig. Afwezig waren: in de vergadering van 11 April, de heer Burger. ,, ,,
,,
,,
4 Juli, de heer Burger,
,, ,,
,,
,,
11 Juli, de heer Witteveen,
,, ,,
,,
,,
18 Juli, de heer van Capelle.
,, ,,
,,
, , 1 2 Sept., de heer Helsdon Rix.
Twee candidaten werden door behoorlijk bewezen onge steldheid verhinderd te gelijk met de andere candidaten deel te nemen aan het schriftelijk examen in de aardrijkskunde, de andere nam slechts deel aan het algemeen examen in het lijnteekenen. H u n werd, volgens art. 16 van het meergenoemd reglement voor de eindexamens, tijdens het mondeling examen gelegenheid gegeven tot het maken van het schriftelijk werk, waarvoor de opgaven door de commissieleden der tweede afdeeling werden samengesteld. Daartoe door den Minister van Binnenlandsche Zaken bij missive van 13 Juli 1908 ( n ° . 4186, afd. H . M. O.) gemach'tigd, droeg de voorzitter het toezicht bij dit schriftelijk exai men op telkens aan een der heeren examinatoren voor het teekenen. Het examen gaf de commissie aanleiding tot de volgende ] opmerkingen. De kennis van de aardrijkskunde van Nederland liet bij vele candidaten te wenschen over, terwijl ook de natuurkun dige aardrijkskunde meermalen onvoldoende beoefend bleek. Wat de candidatep wisten van de gronden der provinciale 1 en gemeente-inrichting van Nederland voldeed niet aan de verwachtingen. Dat vele candidaten op het schriftelijk examen voor hei Fransch gebrekkig werk leverden, meent de commissie te moeten toeschrijven aan den aard der opgave. Woorden en uitdrukkingen van een gedicht in eene vreemde taal, door andere, daarmede gelijkstaande, te vervangen, acht de comI missie een eisch, waaraan door de candidaten in het algemeen niet behoorlijk kan worden voldaan. Dat de uitkomsten van het examen in het rechtlijnig teekenen minder gunstig waren dan die voor het handteekenen, meente de commissie te moeten verklaren uit slordigheid en gebrekkige oefening der candidaten. Door omstandigheden, onafhankelijk van den wil der examinatoren konden de teekeningen naar de natuur niet worden j nagezien ter plaatse waar zij waren vervaardigd. De correctie geschiedde, evenals die der lijnteekeningen en der plaatteekeningen, tijdens het mondeling examen. De voorwerpen, die bij het natuurteekenen als modellen hadden gediend wn ren bij de correctie aanwezig. Ten slotte brengt de commissie T7.H.E.G. haren dank voor het in haar gestelden vertrouwen. 's Gravenhage, 12 September 1908. Namens de
commissie,
E . H. GROI.XMAX, J . AV. ALHAUÜA,
Voorxitttr, Secretaris.
[SM.
30 Verslag van den staat der I IJ.
10.]
ge-, middelbare en lagere scholen over 1908- 1909.
(Bijlage IIi.
Z u i cl e I ij k B 0 0 ni m i s s i e . Aan den lieer Staatsraad i. b. d., der Koningin in de provincie
Commissaris Zuidholland.
Ter voldoening aan a r t . 07, tweede lid, der wet van 2 Mei I«Sl>:t {Staatsblad n ° . 50), heel! de commissie, belast mei het afnemen van het e i n d e x a m e n voor de hoogere burgerscholen met vijfjarigen cursus in Zuidhollaiid (Zuidelijke commissie), benoemd bij [Jwe b e s c h i k k i n g van 14 H a a r t L908, A, n ° . 4 6 0 / 1 (4de Afd.), de eer aan ü. H . E . (i. h e t volgend vers l a g van hare w e r k z a a m h e d e n over te l e g g e n , zooals dit is vastgesteld in h a r e laatste v e r g a d e r i n g van 5 S e p t e m b e r 1908.
VAK K E N .
late afdeeling.
2de afdeeling.
Late examinator. 2de examinator.
lste examinator. 2de examinator,
sectie li. Voorzitter: Goslings. Secretaris: Hora. Nederlandsen
Kuipers
Lubberhuizen Lamberman Douwes Dekker Goslinga (toslings
Franacb . .
llorn
Hondius
Aan de Commissie was Delft aangewezen als p l a a t s voor Hessling hare zittingen. H e t dagelijksch b e s t u u r dezer g e m e e n t e stond voor dit l [essling Engelsen. . doel den voorzitter het g e b r u i k toe van het gebouw der hooDouwes Dekker Hondlus g e r e burgerschool, w a a r v a n een der lokalen tot vergaderzaal Lamberman Hoogduitacn Hora werd i n g e r i c h t . D a a r dit lokaal tijdens den cursus niet beLubberhuizen Kuipers s c h i k b a a r was, h a d het dagelijkscli b e s t u u r de vriendelijkheid de raadszaal ter b e s c h i k k i n g te stellen tot h e t houden d e r v e r g a d e r i n g e n van 28 M a a r t , 11 Aj>ril en 5 September. Sectie E ivoor beide afdeelingen). Voorzitter: Hingman. I n o p d r a c h t van de Commissie, hebben voorzitter en secreSecretaris: Tondu. t a r i s een d a n k b e t u i g i n g gericht aan b u r g e m e e s t e r en \vethoudera van Delft, en h u n d e v e r z e k e r i n g g e g e v e n , dat de Hingman leden der Commissie deze hoffelijkheid op hoogen prijs heb- ; Handteekenen ben gesteld. Tond u De Commissie benoemde dr. J . M. H i e b e n d a a l tot plaats- Lij ntei 'kenen Tond ii v e r v a n g e n d voorzitter en A. L . H o n d i u s tot secretaris, en Hingman verdeelde zich, o v e r e e n k o m s t i g a r t . 8 van het algemeen r e g l e m e n t voor de e i n d e x a m e n s , in secties, zooals de hier Voor het e x a m e n meldden zich a a n 207 e a n d i d a t e n , die volgende tabel a a n g e e f t : ingedeeld werden op de wijze als volgt a a n g e g e v e n : Lste afdeeling.
2de afdeeling. Tweede afdeeling.
Keiste afdeeling.
V A K K E N.
lste examinator. 2do examinator.
l s t e examinator. 2do examinator.
Aantal
School.
Aantal
School.
cand.
cand.
Wiskunde
Werktuigkunde
Sectie A. Voorzitter: Vaes: Secretaris: Lariby. . i Vaes I Fast Lariby de Jongh van Arkel Pilaar Baart ! de Boer Krediet
Sectie B. Voorzitter: Hiebenbaal. Secretaris: Holdanns. de Boer Natuurkunde . . . Krediet Pilaar Baart Scheikunde.... Roldanus Raabe Plaiit- en dierkunde
Reitsma
Hiebendaal
Reitsma Pilaar
Hiebendaal Roldanus Baart
de Boer
Krediet
Raabe Coamograpbie. . .
Sectii ' ('. Voorzitter: Ho tgstra. Secretaris: Mink. Kalma Staatswetenschapp. Peenstra van Meegeren Delfos Aardrijkskunde . . M i n k ('reiner Hoogatra Te Lintum Te Lintuin Geschiedenis. . . Hoogatra Mink Cremer Delfos Boekhouden . . . van Meegeren Kalma Feenstra
Dordrecht . . . (iouda B . . . Rotterdam A. . D. . (Chr.) Schiedam A . .
Extranet
. . . . . .
. . . .
18 17 l'.l 15 (i
• 15 13 103
Delft
Qorinchem. . . . Gouda A . . Rotterdam B . C. Schiedam B .
Extranel
. . . . . . . .
. . . .
12 11 14 19 11 23 104
De e a n d i d a t e n van de eerste afdeeling w e i d e n in 8 groepen van 12 en 1 groep v a n 7 ; die v a n de tweede afdeeling in 8 groepen v a n 12 en 1 groep van 8 verdeeld. De e a n d i d a t e n van d e eerste a f d e e l i n g hadden de n u m m e r s 1—103, die v a n de tweede afdeeling de n u m m e r s 104:—207. De o p g a v e n voor het schriftelijk werk, door deze Commissie in te dienen, werden vastgesteld in de v e r g a d e r i n g v a n 11 A p r i l . Reeds was in de v e r g a d e r i n g van 28 M a a r t o v e r e e n g e k o m e n , dat de beoordeeling van het schriftelijk werk op d e volgende wijze zou 'geschieden : de beide eerste e x a m i n a t o r e n in de twee afdeelingen voor elk v a k , w a a r i n schriftelijk werk opgegeven wordt, zouden onafhankelijk van e l k a n d e r — h u n oordeel in een cijfer u i t d r u k k e n : alleen in de w i s k u n d e zou dit gedaan worden door de beide e x a m i n a t o r e n in iedere a f d e e l i n g . D a a r n a zou uit die beide cijfers, na m o n d e l i n g overleg tusschen de twee e x a m i n a t o r e n , één eindcijfer voor elk vak vastgesteld w o r d e n . Dit laatste geschiedde voor de n u m m e r s 1—51 en 104—154 in de v e r g a d e r i n g van 11 J u l i , en voor de n u m m e r s 52—103
L22Ö. 10.]
81
Verslag ran <1
H e t m o n d e l i n g e x a m e n , dat vo.u iedere groep 3 d a g e n (huilde, begOO Op .Maandag 20 J u l i en eindigde op W'neiiS
ging bad verleend bij beschikking van 9 April 1908, u°. ~ 1 ~-">, dag \-> Aaguitus. Ledere candidaat, roor soovei hem geen vrijstelling toe.afd. II. M. 0. gekend was, werd mondeling geëxamineerd in: Tegelijkertijd weiden in deze v e r g a d e r i n g e n de vrijstellingen opgemaakt van h e t mondeling e x a m e n vuor de zeven v a k k e n , waarin deze verleend k u n n e n worden. De beoordeeling d e r pleister* en n a t u u r t e e k e n i n g e n heeft
plaats gehad daar waar deze vervaardigd zijn; te dien einde heeft de sub-commissie voor de afdeeijng E zich begeven naai Delft, D o r d r e c h t , Gorinchein, ( i o u d a , Leiden, Kotterdam en S c h i e d a m . Hij het schriftelijk e x a m e n zijn 7 c a n d i d a t e n niet opge-
komeOi waardoor hun aantal teruggebracht werd tot 200; tijdens het schriftelijk examen hebben zich 2 candidaten t e r u g g e t r o k k e n , waardoor h u n a a n t a l d a a l d e tot 198. V a n dezen hebben, wegens ziekte, 3 c a n d i d a t e n niet — of niet geheel — a a n het schriftelijk examen k u n n e n d e e l n e m e n ; eén h u n n e r beeft zich later, op gezag van zijn geneesheer, moeten t e r u g t r e k k e n . Tijdens h e t m o n d e l i n g examen werd aan één gelegenheid gegeven om h e t geheele schriftelijke examen af t e leggen en aan den anderen om het ontbrekende deel — gonioinetrie, t r i g o n o m e t r i e en E n g e l s c h — te m a k e n , waartoe nieuwe opgaven door de Commissie samengesteld w e r d e n . H e t a a n t a l d e r verleende vrijstellingen voor de mondel i n g e e x a m e n s in de verschillende v a k k e n wordt in de volgende tabellen u i t g e d r u k t :
Vrijstellingen Geene . . . Voor 1 vak . „ 2 vakken .. 8 .. 4 « •"> , 8 . 7
Kriste afd.
Tweede afd.
Samen.
29 rand. 16 , 10 , 11 ,
28 cand. 12 „ 10 , 8
„
12
18 4 10 11
, , , .
57 cand. 28 , 20 „ 20 „ 26 , 12 . 16 , 20 .
.
8
,
(>
..
8
.
101 ca lid.
07 cand.
Wiskunde Weiktuigkunde Natuurkunde Scheikunde P l a n t - en d i e r k u n d e ('osmographie Staaiswetenschappen Hoek houden Aardrijkskunde Geschiedenis Bik der vier t a l e n
.
80 m i n . 2U ,, 2ó ,, 80 ,, 80 ,, 15 ,, 40 ,, 20 ,, 3 0 ,, 30 ,, 30 ,,
Na afloop v a n het m o n d e l i n g e x a m e n van telkens twee groepen, door de beide afdeelingen gelijktijdig g e ë x a m i n e e r d , hield de Commissie eene v e r g a d e r i n g , w a a r i n over het al of niet toekennen van het g e t u i g s c h r i f t b e r a a d s l a a g d en beslist w e r d . D e u i t s l a g werd d a a r n a onmiddellijk a a n de c a n d i d a t e n medegedeeld. Na het schiiftelijk en vóór h e t m o n d e l i n g e x a m e n , t r o k zich één c a n d i d a a t t e r u g , en een a n d e r tijdens h e t m o n d e l i n g examen. H e t volledig e x a m e n is d e r h a v e afgelegd door 196 candid a t e n ; d e u i t s l a g er van blijkt uit d e volgende tabellen :
l s t e AFDEBLING.
2de AKDEEIJNO.
Geslaagd . . .
Samen.
162
Afgewezen . .
198 cand.
24
20
44
99
97
196
(Naar de scholen gegroepeerd.)
(Naar de vakken gegroepeerd).
lnGeexamb Afgeschreven, neerd. Qeslaagd. gewezen.
SCHOOL. Vrij.stell. van het vak. Wiskunde Weiktuigkunde . . . Natuurkunde. . . . Scheikunde . . . .
Aardrijkskunde . . . Geschiedenis Boekhouden
. . . . . . . .
Eerste afd.
Tweede afd.
Samen.
49 48 24 24 85 86 41
41 42 32 86 86 40 42
90 90 56 59 71 75 83
2r,6
268
524
Delft Dordrecht. . . Gorinchem . . Gouda . . . . Rotterdam . . Rotterdam Chr. Schiedam . . .
Extraneï . . . Totaal
De vrijstellingen en de cijfers voor de v a k k e n , waarin een c a n d i d a a t ^ ' i j s t e l l i n g v e r k r e g e n h a d , werden hem zoo spoed i g mogelijk na de hiervoren vermelde v e r g a d e r i n g e n van 11 en 18 J u l i m e d e g e d e e l d ; dit geschiedde m o n d e l i n g , voor elke school door een d e r commissieleden, hetzij d i r e c t e u r of leeraar. A a n de e x t r a n e i is hiervan schriftelijk kennis gegeven . Door één c a n d i d a a t werd g e b r u i k g e m a a k t van zijn recht om, o n d a n k s zijn vrijstellingen, toch m o n d e l i n g e x a m e n af te leggen in de w e i k t u i g k u n d e en in de geschiedenis.
.
.
12(1) 18 18 81 (1) 67 (2) 8 88 (1) 86 (8) 207
11 18 11 30 66 6 25 30
10 17 9 26 49 8 22 16
1 1 2 4 16 8 8 14
196
162
44
d l 1 niet opgekomen. (2i 2 teruggetrokken, opgekomen, 1 teruggetrokken.
(8)
niet
K r a c h t e n s a r t . 23 van het a l g e m e e n r e g l e m e n t werden toeg e l a t e n 106 c a n d i d a t e n (zonder onvoldoende groepcijfers); fifgewezen 36 c a n d i d a t e n (2 of m e e r onvoldoende g r o e p cijfers). V a n de 54 overige c a n d i d a t e n , die in één groep een onvoldoend eindcijfer hadden v e r k r e g e n , w e r d e n , m e t of zonder s t e m m i n g , toegelaten 46 en afgewezen 8.
1**0.
82
10. |
Verslag van den staat der hooge-, middelbare en lagere scholen over 1908 1909. (Bijlage lli. Van da 44 niet gedaagde oandidaten haddan vrijstelling voor :
1 vak 2 vakken
7 candiduten; 1 candidaat;
8
I
. (fi'ciie vi ijs-telling badden 34 cai.didaten;
Naar de vakken gcgroepeeid hadden: Vrijstelling in wiskunde ,, ,, werktuigkunde ,, ,, natuurkunde ,, ,, scheikunde ., ,, aardrijkskunde ,, ,, boekhouden (ieen vrijstelling
3 candidaten . 2 ,, 3 ,, 3 ,, 3 ,, 3 ,, 34 ,,
De volgende tabel geeft, gegroepeerd naar de scholen, waarvan zij afkomstig zijn, de namen der geslaagde eandidaien, met hunne voornamen, enz. : A.
Van de hoogere burgerschool te Delft:
Benthem Az., G e u i t , geboren te Enschedé 30 September 1887; Berckel, Wilhelmina Amélie van, geboren te Delft 26 Augustus 1890; Evers, Joan Brink, geboren te Rotterdam 2G Mei 1891 ; Klamer, Carl Evert, geboren te Delft 18 Februari 1891; Kouwenhoven, Pieter Adrianus, geboren te Delft 4 October 1887; Laan, Jolianna Cornelia van der, geboren te 's Gravenhage 2G Mei 1887; Posthumus, Svbrandus Jacobus, geboren te Ommen 23 Januari 1890: Veen, Nanning Johannes van, geboren te Delft 15 Januari 1890: Waard, Dirk de, geboren te Delft 7 Mei 1891 ; Wolff, Egbert Rudolf, geboren te Paramaribo 16 Augustus 1886: H.
Van de hoogere burgerschool te Dordrecht:
Aanholt, Cornelis Andries van, geboren te Amsterdam 24 September 1890; Arends, Cornelis Frans, geboren te Oude Tonge 24 October 1888; Asperen, Lubertus Hendricus van, geboren te Dordrecht 16 Januari 1888: Bergeyk, Cornelis Adrianus van, geboren te Giessendam 31 Mei 1890; Boa, Pieter, geboren te Dordrecht 6 November 1890; Dijke Maarten Jacobus van, geboren te Dordrecht 27 October 1888; Hoekstra, Hendrik Tamme, geboren te 's Gravesande 10 December 1891 ; Klevn, Cornelis Hendrik, geboren te Dordrecht 21 Mei 1888;' Kraal Johannes, geboren te 1 apendiecht 5 Januari L890; Linde, Maarten van der, geboren te Spijkenisse 16 September 1888; Scbutz, Hendrik Adriaan Cornelis, geboren te Dordrecht 17 Juni 1888; Slikke, Pieter Cornelis J a n van der, geboren te Stavenisse 2 December 1889: Visser, Philippus. geboren te Heerjansdam 23 December 1 888 : Volker, Filippus, geboren te Sliedrecht 31 Juli 1890; Woonink, Johan Philip, geboren te Dordrecht 3 Februari 1890: Wijngaarden. Cornelis Marinus van. geboren te Sliedrecht
12 October 189] ;
Wijngaarden, Johanna Pieternella van, geboren te Papen•lrech't 21 September 1890:
('.
Van de hoogere burgerschool te Gorinchcni :
Bie, Jacobus de, geboi'en te Gorinchem 9 Februari 1889: Klshout, Philippine Catherine, geboi'en te (iorinchem 2 April 1889. Houberg, Peter Johannes, geboren te Rotterdam 22 Augustus 1890; Muller, Hendrik Frederik, geboren te Kotta Radja 7 November 1888; Poels, Wilhelmina Maria, geboren te Gorinchem 23 April 1889: Putto, Johannes Adrianus, geboren te Deventer 3 December 1889; Steenis, Adriaan van, geboren te Noordeloos 24 Januari 1890; Stigter, Arie Bernard de, geboren te Leerdam 19 September 1889: Wisboom, Johanna Cornelia, geboren te Noordeloos 2 Juni 1890; 1).
Van de hoogere burgerschool te Gouda :
Anten, Frederik, geboren te 's Gravenhage 9 Augustus 1886: Arentz, Isaac, geboren te Gouda 13 Augustus 1890; Berkelbach van der Sprenkel, Hendrik, geboren te Breda 21 April 1890; Bosch, J a n Conrud van den, geboren te Zwolle 30 September 1889; Bruins, Adriaan Jacobus, geboren te Samarang 20 Februari 1888; Cittert, Alida Cornelia van, geboren te Gouda 16 September 1890; Dull. Dirk Hendrik, geboren te Amsterdam 24 Februari 1888; Dumbar, Wijer Antony, geboren te 's Gravenhage 7 Februari 1888; Fuchter, Carel Joan Hendrik, geboren te Kediri 20 Mei L890; Greup, Dirk Hendrik, geboren te Schoonhoven 22 Maart 1888; Jongh, Adolf de, geboren te Oudewater 26 September 1889 ; Leeuwenburgh, Marinus Albertus Jacobus, geboren te Apeldoorn 5 Maart 1890 ; Manuel, Jacques Charles Edouard, geboren te Soerakarta 2.". Mei 1887; Meer, Willem Jacobus Frederik van der, geboren te Gouda 16 April 1890; Meer. Bernard Cornelis Johan van der, geboren te Gouda 9 April 1891 ; Muller. Johan Cluistiaan, geboren te Willeskop 10 April 1888; Oskam, Dirk, geboren te Gouda 21 Juni 1890; Oudsten, Johanna den, geboren te Gouda 7 J u n i 1890; Ruys, Jacobus, geboren te Batavia 14 November 1887; Schoutendorp, Willem, geboren te Soerabaia 27 December 1888; Slop, Nicolaas Rudolf, geboren te Gouda 27 November 1888: Staveren, Johan Jasper Abraham van, geboren te Geertruidenberg 24 Augustus 1889; Ven, Elizabeth de, geboren te Gouda 3 October 1889; Ven, Laurens Jan de. geboren te Gouda 26 Juni 1891 : Waart van Gulik, Jennv Fliza van der, geboren te 's Gravenhage 3 Juli 1890; Zielstra, Leonard Jan, geboren te Gouda 4 September 1890: E. Van de gemeentelijke hoogere burgerschool te Rotterdam : Berg, Pieter, geboren te Krimpen aan de Lek 21 Augustus 1890; Boer, Menso de, geboren te Amsterdam 17 Juli 1891 ; Bonjer, Eduard Frederik, geboren te Rotterdam 27 December 1891; Brouwer, Coenraad Hendrik, geboren te Helder 24 Februari 1891; Bruyn Kops, Johan de, geboren te Ambon 26 April '•'' Buskop, Geertruida, geboren te Rotterdam 27 Maart 1890: Cath, Pieter Geert, geboren te Deventer 14 Mei 1889;
Bijlage D.
[%%Q. 10.]
Tweede Kamer, sa
Vierdag van den staat dar booge-, middelbare en lagere aebolaa over 1908—1909. (Bijlage II). Cath, Berendina, geboren te Deventer 31 October 1884; Daman Willem», Angenitha Maria Cornelia, geboren te Rotterdam 12 Februari 1888; Danser, Benedictus Hubertus, geboren te Schiedam 24 Mei 1891; Doll, Leonhard, geboren te Rotterdam 28 Augustus 1889; Drapers, Jan, geboren te Krimpen aan de Lek 10 December 1889; Dijxhoorn, Adriaan Quirinus Hendrik, geboren te Rotterdam 10 September 1889; Efferen, Margaretha van, geboren te Striien, 22 Januari 1891; Eybergen, Sebastiaan Heronimus van, geboren te Weert 6 Juli 1890; Ezerman, Jacoba Maria, geboren te Rotterdam 9 Juli 1890; Grimmon, Frans Hermanus Alphonsus, geboren te Amsterdam 19 October 1890; Hannik, Izak, geboren te Rotterdam 21 Januari 1890; Hoed, Ary den, geboren te Kralingen 6 Maart 1888; Hoogesteger, Pieternella Marina, geboren te Kralingen 2 J u n i 1890; Horstink, Johannes, geboren te Kralingen 16 December 1889; Kasteele, Leonard Cornelis van de, geboren te Rotterdam 19 Maart 1891; Kaufmann, Meijer, geboren te Gennep 24 Augustus 1889; Krediet, Christoffel Elise Wilhelm, geboren te Breda 24 November 1890; Krijn, Cornelis, geboren te Amersfoort 27 Augustus 1890; Kuiper, Henderika Fennechina, geboren te Rotterdam 20 November 1890; Lagaaij, Marie, geboren te Rotterdam 26 Februari 1891; Laubheimer, Mathilde, geboren te Kralingen 16 December 1888; Lienden, Egbert Herman Gradus van, geboren te Botterdam 21 October 1889; Mosselman, Teunis, geboren te Middelharnis 27 Februari 1890; Nolen, Johan geboren te Rotterdam 10 Maart 1891; Noorduyn, Jan, geboren te Nijmegen 30 Augustus 1889; Paehlig, Carel Christaan, geboren te Rotterdam 6 April 1890; Reyntjes, Anthonius Jurjen Pieter, geboren te Akkrum 11 April 1890. Rosmolen, Johannes, geboren te Oud-Beijerland 24 Dccember 1885; Schut, Paul Johan Hendrik Onno, geboren te Zeist 3 | Augustus 1888; Sparnaaij, Hendricus, geboren te Rotterdam 24 Mei l ö 9 1 ; \ St-.-eden, Evert Jan van, geboren te Rotterdam 13 JaDiiari 1891; Steur, Bertha Hendrika, geboren te Maassluis 27 Januari 1891; Stok, Willem, geboren te Rotterdam 23 Juli 1889; Thier, Petrus Bernardus Maria, geboren te Rotterdam 23 J u n i 1889; Thier, Johannes Henricus Maria, geboren te Rotterdam 15 Mei 1888; Thoms, Christiaan, geboren te Rotterdam 26 Februari 1889; Tolk, Pieter Cornelis, geboren te Amsterdam 12 Februari 1890; Treurniet, Alexander Julianus, geboren te Rotterdam 23 October 1890; Verduin, Joseph Hendrik Nicolaas, geboren te Rotterdam 3 October 1887; Visser, Herbert Jacques, geboren te Rotterdam 25 Januari 1890; Viverooij, Jan, geboren re Rotterdam 12 Mei 1889; Aroorhagen, Josephus> Gerardus, geboren te Rotterdam 7 Novembei 1891 F.
Van de Christelijke hoogere burgerschool te Rotlerdam :
Geldtelder, Salomon Cornelis, geboren te Spijkenisse 5 November 1888; Velden, August Carel van der, geboren te Maasland 24 Maart 1890; Handelingen der Staten-Generaal. Bijlagen 1909—1910.
Windt, Willem van der, geboren te Vlaardingen 1 Februari 1891; G. Van de hoogere burgerschool te Schiedam: Bel, John, geboren te Rotterdam 15 September 1889; Beth, Leonardus Albertus, geboren te Roozendaal 30 December 1888; Beugelink, Petronella Johanna, geboren te Vlaardingen 26 Maart 1889; Buysen, Arie van, geboren te Schiedam 26 Mei 1890; Bijloo, Antonie, geboren te Schiedam 15 September 1889; Cool, Johanna Henriette, geboren te Schiedam l September 1890; Gorzeman, Cornelis, geboren te Heenvliet 31 Mei 1890; Hoek, Wouter van der, geboren te Pernis 4 Februari 1890; Leeuwen, Jacobus van, geboren te Vlaardingen 7 Februari 1891; Lindeüer, Gerritje, geboren te Kethel 3 October 1889; Luik, rseeltje Adriana van, geboren te Schiedam 29 Maart 1889; Os, Adolf Michel, geboren te Amsterdam 29 Maart 1891; Penning, Klara Martina Cornelia, geboren te Schiedam 24 Maart 1890; Poortman, Jacoba Geertruida, geboren te Maassluis 21 Augustus 1890; Rhijn, Cornelis Gerardus van, geboren te Schiedam 1 Januari 1890; Rossen, Anthonie van, geboren te Vlaardingen 30 Januari 1890; Rijneke, Pieter Johannes, geboren te Schiedam 31 Augustus 1889; Spruvt, Johannes Adam, geboren te Amsterdam 4 Februari 1889; _ Tijl, Hermance Johanna Coenradina. geboren te Schiedam 15 December 1890; Verboom, Jan, geboren te Schiedam 4 Februari 1891; Vermaas, Adrianus, geboren te Maassluis 19 Maart 1889; Wetsteyn, Joris, geboren te Schiedam 5 September 1890; H.
Candidaten die geen hoogere burgerschool hebben afgeloopen : Backer, Louise Hélène Jeanne, geboren te Amsterdam Maart 1890; Beek, Emile Johan van der, geboren te Rimboen CDeli) 20 October 1886; Fermin, Henri Edouard Adelin, geboren te Delft 28 J u n i 1889; Haatten, Aleida Hendrika van, geboren te Sliedrecht 8 September 1891; Heijer, Christoffel, geboren te 's Gravenhage 25 Januari 1888; Lange, Jan Frederik Maurits. geboren te 's Gravenhage 30 Juni 1889; Leckie, Auguste Juliaan, geboren te Paramaribo Januari 1891; Meulen, Philip Johan van der, geboren te Soerabaia 3!) Januari 1888; Xaessens, Constantyn, geboren te Soerabaia 29 Januari 1890; Regt, Bastiaan Bato, geboren te Rotterdam 2 October 1884; Schuurman, Theodoor Elink, geboren te Ma lang 8 December 1887: Telchuys, Dirk, geboren te Schoonhoven 24 Januari 1888: Ireffers, Hugo, geboren te Oosterhout (N.-Br.) 9 December 1890; Vassy, Willem Henri de, geboren te Macasser 23 April 1885; Wagner, Daniël Jacob. geboren te Hillegersberg 13 April 1890; Wolffensperger, Gerarda Wilhelmina Elizabeth, geboren te 's Gravenhage 3 April 1887. De volgende tabel geeft aan, hoeveel malen elk cijfer van 1—10 is toegekend : a. voor elk vak waarin is geëxamineerd; b. voor elk dor groepen A, B, C, D, E. 9
[W2H. 10.]
<M
Verslag van den staat der booge*, middelbare en lagere scholen over 1906 1900. (Bijlage B). EERSTE AFDEBLDïG Aantal A.
VAKKEN. A mtal malen dat is toegekend het cijfer: d S e 3 o,
onvoldoenc
«5
590 579 529 511 566 523 624 856 527 533 875 581 551 561 528 547 557
22 25 32 35 27 40 18 15 29 25 11 12 22 16 28 19 20
81 84 70 74 88 87 77 83 71 80 79
B. OEOEPEN. •
1
•o
1
2 "o >
1
4
1
0
7
§
4 11 7
8 8
16 11 21 21 18 15 11 10 16 10 7 10 18 15 23 16 14
18 18 17 19 17 14 17 12 18 15 9 28 28 30 26 28 28
21 22 25 27 21 10 18 18 37 41 20 25 23 32 80 32 25
19 8 20 11 18 11 19 26 8 17 21 27 18 18 10 16 16
12 10 4 7 16 19 8 15 7 1 19 6 8 7 4 4 9
29
110
251
342
422
278
161
76
8
9688
396
1287
2
5 6 2 — 2
16 16 9 14 11
21 28 24 28 34
17 30 81 39 36
19 12 29 17 14
14 5 4 1
8 — — —
2 — — —
582 530 583 557 550
23 24 11 14 13
76 75 88 85 86
15
tr,
135
153
91
26
8
2
2802
85
410
2
10
0
A. Wiskunde
Werktulgkunde
2
1
Natuurkunde
Plant" en dierkunde Cosmographie
— 5 — — — — — —
Staatsinrichting Staathuishoudkunde Aardrijkskunde Geschiedenis Nederlandsch
—
4 5 — (i
8 3 — — 1 1 1 —
il
9 14 4 2 18 15 8 1
8 1
Hoogduitseh
8
1 Rechtlijnig teekenen
— Totalen
.
.
.
6
B. A
B C
— — — —
D E Totalen
.
.
.
o — — 4
—
5 9 1
2 1
— 5 18 lti — — 18 1
1 — 1 2 — — 1 ~~
1 1
_
1
—
21
77 74 67
64 72
59
TWEEDE AEDEELING , Aantal A.
VAKKEN. A mtal malen dat is toegekend het cijfer:
B.
•o
GROEPEN.
i I
1
2
3
4
0
7
8
20 26 31 31 25 22 14 18 80 34 80 29 22
20 6 14 22 18 12 15 15 14 17 15 17 24
13 13 7 5 9 7 7 10
0
"o > a o
10
T3
g § "o >
A. 4 8 1 2
Wiskunde Natuurkunde Scheikunde Plant- en dierkunde Cosmographie Staatsinrichting
4 2 3
Staathuishoudkunde Aardrijkskunde Boekhouden Nederlandsch
— 1 4
6 I 10 10 9 il 12 6 ! !» 8 16 15 9 10 12 7 17 10 11 6 21 5 7 2 17 12 9
16 19 28 20 24 23 80 20 26 16 11 27
22
9 — i 1 2
l
1
5
2
3 15 4 5
!
1
10 1 ;;
586 586 532 557 58! 1 521 541 553 580 52S 601 543 552
20 27 22 17 24 28 24 27 21 27 16 19 21
11 70 75 80 73 69 73 70 76 70 81 78 76
[«26.
86
10.]
Verslag van den staat der hooge-, middelbare en lagere scholen over 1908
1909.
(Bijlage lli.
TWEEDE AFDEELINl Aantal VAKKEN. Aantal malen dat is H.
toegekend bet cijfer:
É
(i HOEPEN. d z 1
1
2 1 1
Engelsch . . Hoogduitsch.
Handteekenen
—
Rechtlijnig tee Totalen
.
.
.
4
5
«
80
7
8
10
»
7 8 1 2
13 9 7 14
29 41 14
86 22 30 32
Ui 16 14 21
2 11 8 12
8 1 1 2
271
132
56
12 2 4
5 1
p
8
1 • —~
23
7
—
31
120
205
390
440
— — —
4 — —
7 5 8 2 —
10 13 15 17 3
20 29 24 41
17 32 23 34 30
17
58
139
136
Cf
g 680
onvoldoeiH
A.
-3
1
2"o
>
76
21 18 8
79 89
16
81
9329
356
1293
666
—
542 545 542 561
21 18 18 19 8
76 79 79 78 94
—
2756
79
406
548 547 585 4
B. A B
c. D E
—
— Totalen
.
.
.
4
—
25
22 19 23 17 20 J 101
— — —
BEIDE AFDEELINGEN. Aantal VAKKEN. Aantal malen d a t is toegekend het cijfer:
onvoldoenc
voldoende.
II.
1176 1115 1061 1068 1105 1044 1166 1205) 1057 1061 1276 1124 1103 1091 1076 1094 1142
42 52 54 52 51 68 42 12 50 52 27 43 37 46 27 86
154 144 142 144 145 128 154 154 14(1 144 169 165 153 159 150 169 160
GROEPEN.
A. Wiskunde Werktuigkunde Natuurkunde Scheikunde Plant- en dierkunde.
.
.
.
Staatsinrichting Staathuishoudkunde.
.
.
.
Geschiedenis Nederlandsch
Fransen Engelsen Hoogduitsch Handteeken Rechtlijnig teekenen
.
.
Totalen
.
.
5
6
7
8
9
10
33 37 40 39 41 37 47 32 44 31 20 55 50 60 55 69 42
41 47 56 58 46 32 32
39 14 34 33 31 23 34 41 22 34 36 44 42 29
25 29 11 12 24 26 15 25
14 16 1 1 2 10 24 21 — — 28 2
2 1 — 1 1 — 2 4
12 8 13 4 8
26 20 33 30 34 24 23 27 27 31 14 27 30 28 32 22 28
60
230
456
H — '2 ! — ' —
12
1
2
— 1 — — — 5 — — — — — — — — — —
6 10 5 7 — 10 5 6 — 1 5
3
*
10 21 16 15 17 29 14 9
88 20 8
6
67 75 50 54 45 57 52
18
d S a o o,
± .. . , „ . . » . „ , „ . . . ,
6 5,69 5,41 5,45 5,64 5,33 5,94 6,17 5,39 5,41 6,51 5,73 5,63 5,57 5,49 5,58 5,83
57
30 37
4 34 10 13 9 15 7 21
788
B6S
549
293
132
12
18967
752
2580
41 58 53 52 75
34 68
41
73 66
52 34 34
8 1 — 1
1148 1072 1128 1009 1111
44 42
54
86 7 8 8 5
8
11 •> 2 2
26 29 24 31 14
88 16
152 154 167 168 180
+ .. , .. ,
32
121
274
889
192
49
10
2
5558
164
81ti
± 5,67
8
.
81
£ * -
é
Gemiddeld candida;
A.
68
86
8 4 o
1 8
1 — — — — — —
81
± 5,69
|{.
A » C
z z
n E Totalen
.
.
8
. 1
81
89
5,86 5,47 5.76 5,61 5.< 17
[220.
86
10.]
Verslag van den staai dar booge-, middelbare en lagere scholen over 1906—1900, (Bijlage 11). II<;| afgeloopen exumen heelt aanleiding gegeven tot de
volgende opmerkingen: Hij het examen in de natuurlijke geschiedenis bleek herhaaldelijk, dat de kennis van planten, in ons land voorkomende, gering was; den aanstaanden candidaten wordt op hunne wandelingen wat meer belangstelling in de levende natuur aanbevolen. Wat de kennis der aardrijkskunde betreft, daarover kon het oordeel der Commissie ook niet onverdeeld gunstig zijn : vele examinandi schenen te meenen, dat het voor Europa voldoende was een enkel land te bestudeeren en men verder geen aandacht behoefde te schenken aan de overige rijken. De keunis der vreemde werelddeelen liet meestal te wenschen over, en aan de studie der natuurkundige aardrijkskunde was blijkbaar niet genoeg zorg besteed; herhaalde malen bleek, dat de eenvoudigste zaken van Nederland, bijv. de groote rivieren zelfs, onbekend waren. In het algemeen schijnt men zich ook weinig toegelegd te hebben op de studie der volkenkunde, zoodat op vragen omtrent taal, godsdienst, enz. een voldoend antwoord bijna geregeld uitbleef. De Commissie raadt den a. s. candidaten ten zeerste aan, om in het laatste leerjaar de kennis, in vorige jaren opgedaan, nog eens goed op te frisschen door een algemeene nerhaling van het vroeger geleerde, vooral ook van de meest eenvoudige zaken. Het beperkte gebied, waartoe het examen in de algemeene geschiedenis bepaald is, wordt door vele candidaten nog kleiner gemaakt door het veronachtzamen van alles wat Duiten de Eransche Omwenteling valt en van hetgeen niet rechtstreeks tot de krijgs- of Staatkundige geschiedenis gerekend kan worden. Bij de tijdberekening bleek meermalen, dat de eandidalen zich, zelfs bij voorname feiten, niet eens bewust waren, in welke eeuw deze zijn voorgevallen. Bij de vaderlandsche geschiedenis viel hoofdzakelijk te klagen over geringe kennis van de historie van Oost- en West-Indië. Bij het examen in het Fransch zou de Commissie kunnen volstaan met verwijzing naar vorige verslagen; toch wenscht zij er nog eens op te wijzen, dat eenige zeer oppervlakkige bekendheid met 2 of 3 schrijvers niet kan beteekenen kennis van het tijdvak, dat men uitgekozen heeft. Toch schenen verscheidene examinandi dit zoo opgevat te hebben; sommigen dezer meenden die leemte te kunnen aanvullen door het opnoemen van een paar schrijvers en titels hunner werken, zonder zelfs te vermoeden, welke de inhoud er van is. Verder zij den candidaten aanbevolen, overeenstemming te brengen in de keuze van hunne lectuur en van het tijdvak der letterkunde, waarover zij ondervraagd wenschen te worden. Een dergelijke opmerking met betrekking tot het examen in het Engelsch : ofschoon er herhaaldelijk op gewezen is, moet, ook voor dit vak, de Commissie nogmaals de aandacht der a. s. candidaten vestigen op den inhoud van het pro-
gramma der eindexamens, betreffende de eischen voor de letterkunde en het lezen van werken uit de gekozen periode. Het examen in de overige vakken gaf geen aanleiding tot opmerkingen, die in het bijzonder vermeld dienen te worden. Aan het einde van haar taak gekomen, acht de Commissie het een aangenamen plicht IJ. H . E. G. haren dank te betuigen voor het in haar gestelde vertrouwen. Delft, 18 September 1908. A. J. GOEDKOOP VAN NELLE,
Voorzitter. A.
L.
HOXDIUS,
Secretaris.
Noordholland. A.
Oostelijke
Commissie.
Aan den heer Commissaris der Koningin in de provincie Noordholland. De Commissie, krachtens uwe beschikking van 7 Maart 1908, n ° . 92/2966, belast met bet afnemen van het eindexamen voor de hoogere burgerscholen met vijfjarigen cursus in de provincie Noordholland (oostelijk gedeelte) heeft de eer, ter voldoening aan art. 67 der wet van 2 Mei 1863 (Staatsblad n ° . 50), U H E G . het volgende verslag aan te bieden. De verschillende vergaderingen werden gehouden in het gebouw der hoogere burgerschool te Zaandam, alwaar ook de mondelinge examens werden afgenomen. De eerste vergadering had plaats op Woensdag 25 Maart 1908. In deze vergadering werd door den voorzitter meegedeeld, dat zich voorloopig voor het examen hadden aangemeld 122 candidaten (later eenigszins veranderd) en dat deze zouden worden verdeeld in twee af deelingen. In de afdeeling A, die der oneven nummers, worden in gedeeld de leerlingen der klassen Ya van de drie hoogere burgerscholen te Amsterdam, van de 5de klasse der hoogere burgerschool te Zaandam en de extraneï; in de afdeeling B, die der even nummers, de leerlingen der klassen Vo van de hoogere burgerscholen te Amsterdam en van die te Hilversum. I n verband hiermede was de Commissie in 2 afdeelingen verdeeld, welke afdeelingen echter, ook met de Subcommissies betreft, steeds in vereeniging handelden. De volgende tabel geeft aan, uit welke voorzitters en leden de Subcommissies bestonden en voor welke vakken de verschillende leden als examinatoren waren aangewezen:
Examinatoren. V A K K E X.
Voorzitters der subAfdeeling A. (oneven nummers.)
Afdeeling B. (eren nummers.)
commissiën.
A. Algebra on driehoeksmeting . . . . Meetkunde Beschrijvende meetkunde .
P. Bakker B. de Greve G van Rij
dr. D. Ooelingh W. Ph. Lindner \Y. J. Wisselink
dr. D. Coelingh
dr dr H. Hemmes .1 de Lint G van Rij
dr. dr. dr. O.
Dr. Hemmes
B.
Cosmographie
X. Quint Gz. B. H. J. ter Braake H. W. Heinsius van Rij
Bijlage D.
220.
10.|
Tweede Kamer. n
Verslag van
Afdeeling B. (even nummers).
Afdeeling A. (oneven nummers).
der subcommlsslfin.
c. stiuit.swctcnsi bappen
A. van Her Stempel
C. J. J. Westermann
Aardrijkskunde
I. Kieiistra
Geschiedenis Boekhouden
ö. 8. Reehors! W, X. Francken
A. D. Hagedoorn dr. A. .1. d'Ailly S. J. van de Vliet
J. Rienstra
l).
Nederlandscb Franscb Engelscb
dr. A. Borgeld G. Welbergen \V. van Doorn
<;. e. Boogewerff
Duitsch
A. Kolkman
.1. K. de Kaal
K. K. Oallaa I'. Th. N. Moesveld
<;. C. Hoogewerff
E. Hand- en Ujnteekenen
II. .1. van I>ijk en II. J. Hom
De benoeming van de voorzitters der subcommissies had in de eerste vergadering plaats; tevens werd toen de tweede ondergeteekende tot secretaris benoemd, en de heer dr. D. Coelingh tot ondervoorzitter, om bij eventueele afwezigheid van den voorzitter diens plaats in te nemen. Op voorstel van den voorzitter werd besloten, om de mondelinge examens, wat tijd en indeeling betreft, in te richten evenals de heide voorgaande jaren en dus, als examinator en asessor samen te voegen de beide heeren, die voor eenzelfde vak zijn aangewezen. De examinatoren in staatswetenschappen deelden wel eenigszins het bezwaar, door hunne vakgenooten in het verslag van 1907 genoemd, n.1. dat een tijd van een half uur mondeling voor beide vakken samen wat weinig is, maar ze konden zich er toch wel mee tevreden stellen, aangezien het uittrekken van een langeren tijd tot moeilijkheden bij liet samenstellen van den rooster aanleiding zou geven. In de tweede vergadering, op 15 April, deelde de voorzitter mede, dat zich 128 candidaten hadden aangemeld, waarvan er 63 moesten worden ingedeeld bij afdeeling A en 65 bij afdeeling B. De 63 candidaten worden verdeeld in 3 groepen van 11 en 3 van 10; de 65 candidaten in 5 groepen van 11 en 1 van 10. Er werd verder bepaald, dat de bespreking van het schriftelijk werk en de vaststelling der cijfers voor dat werk van de candidaten der eerste drie groepen zou plaats hebhen op 4 Juli, en van de overige candidaten op 18 Juli. Daarna werd vastgesteld, dat de mondelinge examens op 20 Juli zullen aanvangen, en, in verband hiermede, op 8 Augustus zullen eindigen. Op den eersten en tweeden dag zal bet examen beginnen te 8 u. 30 m. voormiddags en eindigen te 3 u. 30 m. namiddags; op den derden dag zal het eindigen te 10 u. 30 m. voormiddags (het aanvangsuur is hetzelfde als op de andere dagen); op dezen dag zal daarna door de subcommissies vergadering worden gehouden tot vaststelling der groepcijfers en om 12 u. 30 m. vergadering van de geheele Commissie om over den uitslag van het examen der candidaten van die groep te beslissen. Ten slotte wordt nog algemeen bepaald om de groepcijfers met geheele getallen uit te drukken. Op den 4den en 18den Juli werd, zooals men overeengeliomen was, het schriftelijk werk besproken en werden Ie ••ijfer' voor dit werk vastgesteld. Deze cijfers werden bij den voorzitter ingeleverd, die daarna overging tot het '>epalen van de vrijstellingen, welke onmiddellijk aan de candidaten werden hekend gemaakt, door het hun doen toekomen van gedrukte formulieren. Aan één t-andidaat, die wegens ziekte niet deel had kunnen nemen aan het schriftelijk examen in meetkunde en iB Handelingen dei Staten-Generaal. Bijlagen 1909—1910.
II. .1. van Dijk
Duitsch, werd gedurende het mondeling examen gelegenheid gegeven, om nog werk voor die vakken te maken. Twee candidaten trokken zich vóór het mondeling examen t e r u g : zij hadden beiden het schriftelijk werk geheel meegemaakt. In de volgende tabel wordt het aantal vrijstellingen voor de verschillende vakken opgegeven. Vakken. Wiskunde Mechanica Natuurkunde Scheikunde Aardrijkskunde Geschiedenis Boekhouden Nederlandsch
Aantal vrijstellingen. 90 77 73 61 52 34 49 72
Totaal 508 De volgende tabel geeft aan, hoeveel candidaten respectievelijk 0 tot 8 vrijstellingen verkregen. Aantal candidaten. 13 13 11 21 12 16 16 15 11 (1) Totaal
Aantal vrijstellingen. 8 7 6 5 4 3 2 1 0
128
Een candidaat, die voor mechanica vrijstelling had met het cijfer 7, deed toch mondeling examen in dat vak; hij wist daardoor zijn eindcijfer op 8 te brengen. In de volgende tabel vindt men eene opgave van het aantal malen, dat voor ieder vak en voor iedere groep een bepaald cijfer is toegekend, en van het aantal malen, dat een voldoend en een onvoldoend cijfer werd gegeven; tevens is het gemiddelde cijfer voor elk vak en voor elke groep opgegeven . (1) Hieronder begrepen de 2 candidaten, die zich terugtrokken : van de overige 9 verwierven 2 het diploma. 10
[f«6. 10.]
88
Verslag van ti<-ii staal der hooge. middelbare en lagere scholen over 1908—1909. (Bijlage lli. A
intai ma en dal Is toegekend ii< 'i cijfer: ,5 v-
V A K K K N.
l
8
0
onvol doende.
4
8
ö
8
7
27 23 81
88 15
17
27
12
—
—
9
Vnliliiclldc.
10
.4.
—
3
g
t M
. . •
—
—
2
12
Natuurkunde . . . Scheikunde. . . . Plant* en dierkunde. Cosmographie. . . Groepcrjfera. . . .
—
—
2
8
10
13
43
20
28
ii
—
4
8
18
23
8
11
—
4
14
18
98 81
a
7
23 18 21 27
18
—
37 27 16 89
1
Qroepcyfera.
.">
17
28
11
11
18
80 25 20
121
0 li
100 112
8,70 6,27 8,49
it.
5
108
6.41 5,88 5,68 5,73 5,87
124
0.70 0,70
110
13
18
28 88 29 28
0
2
13
33
43
30
:
14
37
43
28
42
ü
38
—
47 31 47
17 32 51
10
8 8 2
21
i
—
128 119 92 109
—
120
0.22
40 81 40 37 43
30 22 22 10 24
1
14
*
1
19 18
9
1
3
—•
108 100 '.».")
C.
Staatsinrichting . . Staathuishoudkunde Aardrijkskunde . . Geschiedenis . . . Boekhouden . . . Groepcrjfere. . . .
—
—
—
1
1
—
r
'
7
1
5 —
8
20
34
15 18
8
13
17
18
1
5
(i
14
—
8
4
7
24
—
7
23
80
84
— 8 2
10 20
11
38
23
40
10
12
43
4
10
14
44
18
14
23 27
1
20
85 29
«l
3
22
11
I
10
12
28
38
31
14
8
1 —
—
—
'
—
8
—
1 —
ii.81 -").41
8,20
1).
Nederlandsch . . . Pransch Engelsch Duitscb Groepcrjfere. . . . Handteekenen. . . Ltjnteekenen . . . Groepcvjfera. . . .
— —
1 —
_ 1 1
De uitslay van het examen was als volgt: Aantal candidaten SCHOLEN.
Terug. Aangemeld.
trokken.
Amsterdam 1ste 2de 8de Hilversum . . Zaainilani
H.B.s H.B.s H.B.s . .
. . . .
Extraneï totaal .
Afge.
, Jp .
wezen. ! slaagd.
34 31
1
88
•")
20
26
2
24
14 14 9
1
13
1
13
4
8
[28
14
112
De geslaagde candidaten zijn de volgende: n. Van de 1ste hoogere burgerschool te Amsterdam: Joban Philippus Andriesse, geboren 3 Mei 1890 te Muiderbet £ ;
17
2
—
11!»
8
1
—
96
8,18 5,44
8
8
—
11 o
•->.70
—
103
">.47
—
114
").02
112 10(5
•~>.02 (i.34
114
8,01
t
4
—
8
Robert Philippus Beek, geboren 4 Augustus 1891 te Amsterdam ; •Johannes van den Berg, geboren 16 October 1888 te Amsterdam , Cornelis Blomberg, geboren 30 Augustus 1891 te Amsterdam ; Johannes Martin Bijvoet, geboren 23 Januari 1892 te Amsterdam: Cornelis Dieker, geboren 9 Mei 1890 te Amsterdam ; Anna Maria Gockel, geboren 11 Augustus 1890 te Amsterdam ; Cornelis Alhertus Huysman, geboren 23 Mei 1891 te Amsterdam ; Henriëtte Catharina Anna Luber, geboren 22 Juni 1889 te Amsterdam: Hendrik ter Meulen, geboren 8 Januari 1889 .e Amsterdam; Henri Jolian Itosier, geboren 18 December 1890 te Amsterdam : Gerrit Schaake, geboren 8 Januari 1892 te Amsterdam; Maria de Wit, geboren 22 Juli 1891 te Enkhuizen: Hubertus Hermanus ü m a n s , geboren 16 October 1887 te
Amsterdam ;
Xelly Catharina Bakker, geboren 30 October 1889 te Goedereede: Albert Boeken geboren 1 Maart 1891 te Amsterdam; Cornelis Gerardus Johannes Bos, geboren 22 November 1888 te Amsterdam;
Mft.
10. |
«o
Verslag van den staal der hooge-, middelbare en lagere scholen over 1908 1009. (Bijlage lli. e, Van de 3de hoogere burgerschool Ie Amsterdam:
Leendert Andrias van Boven, geboren 23 September 1891 te Vlissingen;
JaOOb van Asselt, geboren 4 Augustus 1887 te Wcesp , Willem Carel Heels, geboren 20 Januari 188!) Ie Am-
('uil Frederik (jnirrep, geboren 4 l)ec:«*nib«-i- 1888 te Amsterdam ;
iterdam; Helona Catharina Bastert, geboren 7 Decembei 1888 te
Simon Hertog, geboren 28 Deoember 1887 t<' Rdam; Arte Klaren beek, geboren 14 December 1888 te Ainsteidiim;
Jonun Heinrieh de Man, geboren 19 Juni 1891 te Amiterdam:
Jan Hendrik Meijer, geboren 23 .November 1891 te Amsterdam ; Jacob Louis Frederik de Meijere, geboren 3 Augustus 1890 te Amsterdam; Ri'hard van Hees, geboren 30 November 1888 te Amsterdam ; Hendrik Willem Schiphorst, geboren 4 Februari 1890 te Amsterdam: Jacques Corneille Albert Scbolte, geboren 9 April 1891 te Amsterdam ; J a n Casper Schreuder,' geboren 16 Augustus 1891 te Amsterdam ; Jacob Cornelis van Staveren, geboren 22 October 1889 te Amsterdam; Martinus Gerardus Stokvis, geboren 14 April 1890 te Amsterdam ; Nicolaas Johannes Stol, geboren 3 Februari 1890 te Amsterdam, Jan Theodoor Adam Stubbe, geboren 23 Mei 1889 te Wi«terswijk, Elisabeth Ernestine Tbieme, geboren 1 Mei 1890 te Mangar CBiliton).
Amsterdam; Kiliua Henrika Dijkhuis, geboren 10 Juli 1888 te Clrum;
Femme van ESden, geboren 28 Mei L80U te Nieuwe Ni»
I dorp : Maria Anna Aleida de Groot, geboren 10 Februari 1891
te Amsterdam; Johaa Frederik Grosjean, geboren 18 Mei 1890 te 's Gravenhage; Johannes Philippus Hofstee, geboren 6 December 1890 te ' IJ muiden; Jacobus Koning, geboren 20 November 1890 te Hengelo; Christiana Maria Muller, geboren 11 October 1890 te
's Hertogenboech;
Kassa Riwlin, geboren 1 Juli 1889 te Bigot' (Rusland):
Cornelis Ëelko Boersema, geboren 12 April 1889 te Har
: I I
I). Van de 2de hoogere burgerschool te Amsterdam: J a n Appels, geboren 1 Augustus 1890 te Amsterdam ; Isodore Bak, geboren 20 Juni 1890 te Amsterdam; Tobias Biallosterski, geboren 4 Maart 1888 te Amsterdam; "Willem Christiaan Bonebakker, geboren 20 J u n i 1890 te Nienwer Amstel; Boudewijn Karel Boom, geboren 26 April 189] te Em- i
men;
Henriëtte Bernardine Leonardine Deutschmann, geboren 30 April 1890 te Nieuwer-Amstel; Pierre la Fontaine. geboren 29 October 1889 te Haarlem; Frederik Willem Hoefman, geboren 17 Januari 1892 te
Amsterdam:
Willem Frederik Hoffmann, geboren 20 Juni 1890 te Amsterdam ; Helena Wilhelmina Antoinette van Ollef'en, geboren 18 September 1889 te Amsterdam: Frederik Albert Rovers, geboren 31 Juli 1889 te Amster* dam: Cornelis Hubertus Baeten, geboren 2G Juni 1888 te Sit-
tard:
Arie Nicolaas Jacobus Beets, geboren 21 Mei 1889 te Amsteidam ; Herman Gerard Breuninghoff, geboren 31 Augustus 1890 te Amsterdam; Albert Haak, geboren 12 Februari 1889 te Semarang; Gerhard Henny, geboren 26 J a n u a r i 1890 te Batavia; Victoria Rosé Frederique Louise Sophie Heymans van der Houwer, geboren 13 Augustus 1888 te Amsterdam; Willem van Maanen, geboren 22 November 1890 te Amsterdam ; Constant Orbaan J r . , geboren 26 Februari 1890 te Amsterdam ; Jan Jurriaan Ploos van Amstel, geboren 9 September 1890 te Xieuwer-Anistel; Jacobus Gerardus Wilhelmus van der Poll, fTcr'noren 19 Juni 1889 te Amsterdam: Leendert Johannes van Roosendaal, geboren .10 Februari 1890 te Helder; Johannes Cornelis Santhagens, geboren 30 September 1891 te Amsterdam: Andries Cornelis Schroot, geboren 9 Februari 1891 te Amsterdam : Johan Philip Tollenaar, geboren 20 April 1890 te
Djember;
Jeaa Francois Verster, geboren 26 Januari 1889 te Amsterdam.
lingen ; Helene Content, geboren (i November 1890 te Amsterdam: Rudolf Theodorus Elshof, geboren 13 Juli 1887 te Amsterdam ; Cornelia Justina Hengeveld, geboren 16 Juli 1889 te Amsterdam; Willem Koster, geboren 6 J u n i 1891 te Amsterdam; Willem Henri Lubben, geboren 18 Maart 1889 te Anisterdain ; Hendrik Willem van Ockenburg, geboren 1 Januari 1892 te 's Gravenhage; Wopke Willem Osinga, geboren 17 October 1891 te 'sGravenhage; Jan Jurriaan Piet, geboren 23 Mei 1891 te Amsterdam: Martinus Johannes Stijger, geboren 27 Januari 1889 te Amsterdam; Anthonie Hendrik Vremeijer, geboren 19 October 1889 te Geldermalsen; Johannes Vincent Wiickerlin, geboren 26 October 1889 te Helder: Josine Wibaut, 'geboren ö November 1890 te Middelburg. tl. Van de hoogere burgerschool te Hilversum: Siinon Pierre Abas, geboren 28 Januari 1891 te Amsterdam: Jean Bonnet, geboren 4 Maart 1888 te Amsterdam; Berendina Helm, geboren 17 December 1890 te Amsterdam : Willem Johannes Jaarsveld. geboren 6 November 1890 te Diemeihrug (gem. Dieinen ) : Theodoor Hendrik Jager, geboren 26 Decembei 1891 te
Amsterdam:
Barend Jacob Knegt, geboren 6 Juni 1890 te Hilversum: jhr. Constant ij n Leopohl Carel van Kretschmai. geboren 6 Januari 1891 te Amersfoort; Alexander Lambertus Theodorus Moesveld, geboren 22 Maart 1892 te 's Gravenhage ; Johan van Nieukerk, geboren 29 Juni 1890 te Amsterdam ; Johan Raven, geboren 8 Februari 1890 te Amsterdam: Doekeles Johannes Terpstra, geboren 6 September 1890 te Stiens; George Antoon Philippus Weijer, geboren 14 September 1891 te Wolvega; Herman Ernst Wolff v. Wüliing, geboren 9 Juli 1891 te Meester Cornelis (Java). c. Van de hoogere burgerschool te Zaandam: Willem Amons, geboren 31 Januari 1889 te Zaandam ; Rudolf Karel August Bertsch, geboren 16 October 1890 te Probolingo; Thomas Gerrit Jan Francken, geboren 26 September 1890 te Zaandam ; Johan Hendrik de Jongh, geboren 19 April 1889 te Dordrecht. Marinus Christiaan Reysenbach, geboren 26 Maart 1889 te Amsterdam :
|226.
10. |
Verslag N .111 den «taal der hooge-. middelbare en lagere scholen over 1808 -18O0. (Bijlage IIi. Jobanna lianriëtte Nelly van Roojen, geboren 21 Beptembei 1890 te Zaandam; Muil; Jan Schoen, geboren L5 Augustus L890 te Zaandam; Adam Slooten, geboren 9 Februari 1887 t<- West-Knol* lendam; Willem van de Studt, geboren 19 Juni 1890 te Zaandam ; Pieter Eduard Verkade, geboren 21 Mei 1891 te Zaandam; Hendrik Onne Wenink, geboren 2G November 1888 te Woi'inerveer; Cornelia Jan van der Wey, geboren 29 April 1890 te Zaandam ; Arnold Louis Weytlandt, geboren 17 Maart 1890 te Westzaan. / . Extraneï: Micliel Simon Wijnberg, geboren 8 Juli 1890 te Amsterdam : Derk Evert Jansen, geboren 9 Augustus 18G9 te Humnieloen-Keppel; Gijsbertu.s Dirk Margadant, geboren 1 Februari 1888 te Amsterdam. Ten slotte wenscht de Commissie de volgende opmerkingen te maken: Het examen in wiskunde leverde zeer gunstige resultaten. Zoo kon o. a. voor bet schriftelijk werk algebra aan 5 candidaten liet cijfer 10 worden toegekend, terwijl dit werk voor slechts 4 candidaten met onvoldoende moest worden ewaardeerd : 49 candidaten verwierven bet cijfer 9, 52 een er cijfers T of 8 en 19 een der cijfers 5 of 6. Het schriftelijk werk voor de geheele wiskunde was van slechts 8 candidateu onvoldoende. Het komt de Sub-commissie voor wiskunde gewenscht voor, om voor elk der vakken naast een paar opgaven van eenvoudigen aard ook één moeilijker vraagstuk te geven, opdat de hooge cijfers ten deel vallen aan de werkelijk goede candidaten en niet aan vele middelmatige, zooals nu het geval was. Bij liet examen in plant- en dierkunde werd opgemerkt, dat verscheidene candidaten onvoldoende blijk gaven, hun kennis, door eigen aanschouwing, zooals dat in bet programma verlangd wordt, te hebben verkregen De examinatoren voor geschiedenis merken op: Ongewoon groot was liet aantal candidaten aan wie voor het schriftelijk werk geen voldoend cijfer kon worden toegekend. Wij verbaasden ons daarover niet; dat het zoo komen moest, stond bij ons vast van bet oogenblik af, dat de opgaven tot onze kennis waren gekomen. Deze lieten den candidaten bijna geen keuze. Yraag Ia, ,,Onze vestiging in Indië (ook de O. C.) tot de verdrijving van de Portugeezen en de Engelschen" in opzet goed, werd naar onze meening bedorven door de toevoeging „tot aan de verdrijving van de Portugeezen en de Engelschen". Het leerplan der H. B. S. geeft een gelegenheid tot eene uitvoerige behandeling onzer oloniale geschiedenis, hetgeen door ons zeer betreurd wordt. Traag 116, „Thorbecke en zijn invloed op de 2de helft der 19de eeuwT", is naar ons oordeel niet te beantwoorden door candidaten van dezen leeftijd en meer geschikt voor hen, die een akte voor geschiedenis of staatsinrichting M. O. wenschen te verwerven. Hoe vraag I I I o , ,,de eerste jaren der Fransche Revolutie (van 1789 tot de onthoofding van Lodewijk X V I ) " , in dien vorm gesteld is kunnen worden, is ons inderdaad onverklaarbaar: eene behoorlijke beantwoording van deze vraag alleen eischt reeds het grootste deel van den beschikbaren tijd. Daardoor kwam de werkelijk goed voorbereide candidaat in eene niet veel betere positie dan een, die, van het overige slecht op de hoogte over dit zoozeer bekende tijdvak een tiental bladzijden volschreef en zich daarmede aan het beantwoorden der overige vragen opzettelijk en toch schijnbaar zonder bedoeling, onttrok. Erger nog: wie, verstandig, zijne keus niet wilde vestigen op een opstel, dat. goed beantwoord, geen tijd voor iets anders overliet, zag zich geplaatst voor de beschrijving van eene gebeurtenis van voor I7S9. Het komt ons minder gewenscht voor scbriftelijk werk te doen maken over een tijdvak (171-1 1789, algemcene geschiedenis) waarvan het Koninklijk besluit slechts een overzicht bij de candidaten verlangt.
g
f
Over vraag IV«, ,,de betrekkingen tusscheii Engeland en zijne koloniën Canada, Australië en Zuid-Afrika. Welke veranderingen zijn daarin gekomen sedert het midden der 19de eeuwi' (Geen oorlogen beschrijven)", slechts een enkel woord Wij zouden er trotscli op zijn, haar behoorlijk te kunner beantwoorden, en hebben de zekerheid dat meer dan één Vakgenoot er evenzoo over denkt. De enkele candidaten, die haar ter beantwoording hebben gekozen, moeten zich jammerlijk hebben overschat. Het bovenstaande verklaart afdoende, waarom wij het mondelinge examen zooveel zwaarder hebben doen wegen dan in normale omstandigheden verdedigbaar zou zijn. Wat de kennis der candidaten betreft, constateeren wij niet genoegen, dat, in afwijking van hetgeen vroeger meermalen is opgemerkt, aan de vaderlandsche geschiedenis over het algemeen de aandacht was geschonken, die zij verdient. De Subcommissie, belast met liet afnemen van het examen in de Nederlandsche, Fransche, Engelsclie en Duitsche talen en hare letterkunde, is van oordeel, ook met liet oog op de ervaringen in vroegere jaren opgedaan, dat een paraphrase een zeer ongeschikt middel is gebleken om de vorderingen der candidaten in een der moderne talen te beoordeelen. De Subcommissie is van meening, dat het wenschelijker zou zijn, als examenopgave voor alle vakken een opstel te kiezen, maar dan liefst naar een vooraf in het Nederlandsch gegeven stof. Bij de beoordeeling der Nederlandsche opstellen trok het de aandacht der Subcommissie, dat sommige candidaten zich bediend hadden van de vereenvoudigde spelling, terwijl weder anderen, allen leerlingen van eenzelfde school, de spelling van De Vries en Te Winkel hadden gevolgd, maar alle buigingsuitgangen opzettelijk hadden weggelaten, zooals dan aan het hoofd van het opstel vermeld stond. De laatste wijze van doen komt de Commissie zeer zeker niet gewenscht voor. Met het oog op de omstandigheid, dat de candidaten — zooals bij onderzoek bleek — aldus hadden gehandeld met goedvinden en zelfs op raad van hun leeraar, heeft de Commissie hun naar aanleiding daarvan geen lager cijfer toegekend. Toch is zij van meening, dat het niet in het belang der leerlingen is, als een leeraar zijne persoonlij ke opiniën in dezen bij het onderwijs te zeer op den voorgrond platast. De Commissie acht het geen gevvenschten toestand, dat ieder leeraar zou kunnen eischen, dat zijne individueele opvattingen en inzichten bij het eindexamen behooreu te worden geëerbiedigd. Zij zou het wenschelijk vinden, wanneer op de eene of andere wijze kon worden vastgesteld, in hoeverre men bij het schriftelijk examen in het Nederlandsch aan de candidaten eenige vrijheid zou kunnen laten. Wat het Duitsch betreft, heeft de Subcommissie tot hare verwondering gezien, dat eenige candidaten geen enkelen schrijver uit de tweede helft der 19de eeuw kenden en ook geen enkel werk uit dien tijd hadden gelezen. De Sub-commissie voor het teekenen constateert, dat alle scholen in Noordholland (Oost) voor het eerste gedeelte handteekenen het bankje met kruik gekozen hadden. De inkrimping van den tijd tengevolge van het wegvallen der pauze bij het lijnteekenen heeft geen nadeeligen invloed gehad op den aard en het afmaken der teekening; ongeveer 66 % der candidaten was nog binnen den bepaalden tijd van 4 uren gereed. Ten slotte acht de Commissie het wenschelijk, dat in het vervolg bij de opgaven voor het schriftelijk examen de eitch gesteld werd, om net werk te leveren ; meer in het bijzonder geldt deze opmerking bijv. voor beschrijvende meetkunde, meetkunde en mechanica; door de slordigheid bij het maken van teekeningen vooral wordt het nazien dikwijls zeer bemoeilijkt. Aan het einde van haar taak gekomen, betuigt de Commissie U H E G . haar dank voor liet in haar gestelde vertrouwen. Zaandam, 12 September 1908. A. PELS, Voorzitter. P . BAKKER, Secretaris.
Bijlage D.
[220.
10.]
Tweede Kamer. 41
Verslag pan den staal der booge' middelbare en lagere icbolen over 1906—1909. (Bijlage II»." 11.
W e s t e 1 ij k e C o m m i s s i e .
Aan den Commissaris Noordholland.
der Koningin
in
De commissie, door uwe beschikking van 7 Maart 1908 lste afd. n ° . 92/2906 belast met het afnemen van het eindexamenTOOT
V A K K E \'.
te Haarlem, Alkmaar, Helder en Hoorn, heeft de eer, ter voldoening aan het voorschrift vervat in art. 67 der wet op het middelbaar onderwijs, het volgende verslag uit te brengen: In hare eerste vergadering op 28 Maart te Haarlem, waar volgens uwe beschikking de mondelinge examens zouden worden afgenomen, werden, na de benoeming van den tweeden ondergeteekeo.de tot secretaris, de leden der commissie in vijf .sub-commissiën verdeeld. Uit welke voorzitters en leden die sub-commissiën bestonden en hoe onder hen de vakken werden verdeeld, staat in de volgende tabel.
Voorzitters der sub-commissiën.
Assessoren.
Examinatoren.
A. Wiskunde.
H. A. Naber D. A. Kerkhoff .1. .1. Hallo
i D. A. Kerkhoff f H. A. Naber H. Brongersma
. .
B.
J. J. Hallo
D. A. Kerkhoff.
H. Brongersma G. M. de Jong Schilfer A. C. Antusch J. J. Hallo
Scheikunde . . G, M. de Jong Schilfer Cosmographie .
1 A. C. Antusch.
KJ.
Staathuishoudkunde Aardrijkskunde.
G. Nolst Trénité
H. Sellemans
W. C. L. Bronsveld H. Sellemans
J. C. de la Fontaine Verwey
W. 0. L. Bronsveld
W. C. L. Bronsveld.
G. Nolst Trénité
D. Nederlandsen Engelsch . . . Hoogduitscli. .
A. H. Günther
A. H. II. L. M. F. E. M.
Günther Bouwman van (joor van Soest
11. L. Ziek
H. L. Ziek H. J. de Vries
E. M. van Soest.
|
üi.
De duur van het mondeling examen in ieder vak bleef op dezelfde wijze geregeld als in vorige jaren. E r werd bepaald dat het mondeling examen zou aanvangen den 20sten
Juli.
In de tweede vergadering, op 11 April, deelde de voorzitter mede, dat zich aangegeven hadden 77 candidaten, 37 van de hoogere burgerschool te Haarlem, 20 van die te Alkmaar, 6 van de hoogere burgerschool te Helder, 13 van die te Hoorn en 1 extianeus. Besloten werd het aantal candidaten in te deelen in zeven groepen, waardoor het mondeling examen drie en een halve week zou duren. Ook de in te dienen opgaven voor het schriftelijk werk werden besproken en vastgesteld. Tevens werd bepaald, dat voor elke groep het mondeling examen den eersten dag zou aanvangen om half tien, de beide overige dagen om half ne<jen. Den 4den Juli werd het beoordeeld schriftelijk werk van de eerste 4 groepen vergeleken en besproken, de cijfers werden vastgesteld en de vrijstellingen genoteerd. Hetzelfde geschiedde voor de overige groepen op 18 J u l i . Van het mondeling examen in de wiskunde werden vrijgesteld 44 candidaten ;
H. J. de Vries.
1
idem scheikunde vrijgesteld 29 candidaten; idem aardrijkskunde vrijgesteld 26 candidaten; idem geschiedenis vrijgesteld 13 candidaten; idem boekhouden vrijgesteld 23 candidaten; idem Nederlandsch (taalk. gedeelte) vrijgesteld 33 candidaten. Een candidaat had alle vrijstellingen (8). Acht
candidaten
Zeven
,,
den 7 vrij iteilinge „ 6 »»
Zes
,,
„
5
i
Acht
,,
„
4
»»
Vijftien
,,
„
a
*»
Zeven
,,
„
2
»»
J
Elf
„ 1 vrij stelling, terwijl veertien candidaten in alle vakken moesten worden.
idem mechanica vrijgesteld 43 candidaten; idem natuurkunde vrijgesteld 28 candidaten; Handelingen der Staten-Generaal. Bijlagen 1909
1910.
geëxamineerd 11
[«26. 10.]
IL'
Verslag van «Jrn staat der booge*, middelbare ra lagere scholen over 1908 1909. (Bijlage H). Twee candidaten, die wegens ziekte het schriftelijk werk slechts gedeeltelijk gemaakt hadden, werden in de gelegenheid gesteld het ontbrekende tijdens de mondelinge examens te maken, terwijl drie candidaten, één van de hoogere burgerschool te Alkmaar en twee van die te Haarlem, zich na het schriftelijk examen terugtrokken, zoodat in het geheel 74 candidaten mondeling geëxamineerd werden, waarvan 7 niet slaagden. De volgende tabel geeft een overzicht van den uitslag van het examen.
Geëxami-
Toe-
Af-
neerd.
golaten.
jrewezen.
\
35
Alkmaar Helder Hoorn j Geen hoogere burgerschool
1!) 6 13 1
88 16 6 12
SCHOLEN.
Haarlem
Geslaagde candidaten. O.
van de hoogere burgerschool te Haarlem,
Been, Nicolaas, geb. 1 Juli 1888 te Leiden; Berdinis van Berlekom, Willem Jacob, geb. 1 Maart 1891 te 's Gravenhage; van Bilderbeek, Martha Maria, geb. 20 Februari 1890 te Haarlem; Blankevoort, Cornelis, geb. 22 Juni 1888 te Utrecht; Blankevoort, Nicolaas, geb. 8 October 1889 te Ransdorp; Bloemendal, Arnold, geb. 17 September 1887 te Enschedé; Enschedé, Frederik Eduard Dirk, geb. 17 J u n i 1891 te Venlo; van Esso, Isaac, geb. 22 Juni 1889 te Haarlem; Gerber, Willem Jacob, geb. 10 April 1889 te Haarlem; Kerrebijn, Johanna Maria, geb. 8 November 1889 te Haarlem; Kouwenaar, Willem, geb. 28 Juli 1891 te Nieuwkoop; Leemans, Eduard Theodoor, geb. 12 April 1891 te Haarlem : Loijk, Johan Antoon, geb. 8 September 1891 te Amsterdam; van Loghetn, Hendrik Adolf, geb. 26 September 1888 te Bloem endaal; Muller, Jeanne Gretlia Virgina Alphonse Beatrice, geb. 1 September 1890 te Blitar; Negrijn, Gerhardus Johannes, geb. 12 April 1889 te Haarlom: Parmet, Petrus Mathias, geb. 24 November 1889 te Bennebroek; Peltenburg, Hubertus Josephus Theodorus, geb. 23 Maart 1889 te Haarlem; Reeser, Cornelis Adriaan, geb. 9 Juli 1891 te Haarlem; Rijkehoer, Bertha, geb. 6 April 1890 te Helder; von Saher, August Eduard, geb. 4 October 1890 te Haarlem; Schippers, J a n Adriaan, geb. 22 September 1889 te Haarlem; Schouten, Johannes, geb. 29 April 1889 te Bloemendaal; Schuurman, Wolrad Ulrich, geb. 14 Februari 1891 te 's Gravenhage; van der Sleen, Gosen Wicher Nicolaas, geb. 23 Maart 1889 te Haarlem; van der Stad, Nicolaas Johan, geb. 7 Februari 1890 te Nijjnegen;
Strootmao, Hendrik Johannes, geb. 18 Mei 1891 te Hellevoetsluis; Triinue, Jakoba Hendrika Johanna, geb. 14 Augustus 1890 te Doesburg; van TJnen, Ernst Barend, geb. 28 Maart 1884 te Haarlem; Westnalm van Hoorn van Burgli, Albert Willem, geb. 23 September 1890 te Batavia; Weys, Jacobus Johannes, geb. 21 September 1887 te 's Gravenhage; Zwikker, J a n Jacobus Lijnst, geb. 10 November 1890 te Amersfoort; b.
van de hoogere burgerschool te Alkmaar:
Blokhuis, Gijsbert, geb. 29 September 1889 te NoordwijkBinnen; Brugman, Pieter, geb. 31 December 1889 te Oterleek; Burlage, Willem Frederik, geb. 6 October 1887 te Menado; Ditmars, Maria Alberta, geb. 4 November 1887 te Zuid en Noord-Schermer; Elte, Salomon, geb. 5 Januari 1889 te Alkmaar; Hellingman, Martinus, geb. 9 December 1889 te Purmerend ; van Hinte, Jacob, geb. 13 Juli 1889 te Muiden; Hooft, Albert, geb. 8 Mei 1891 te Zaandam; de Jong, Willem Frederik, geb. 22 J u n i 1890 te Alkmaar; Kampschuur, Adolf Eduard, geb. 8 November 1888 te Batavia; Kremer, Tjomme, geb. 8 Mei 1889 te Haarlem; de Lange, Petronella Jacoba, geb. 25 April 1890 te Alkmaar ; van der Oord, Arie, geb. 17 J u n i 1889 te Nieuwe Niedorp; van Rossum, Adriaan Johan, geb. 5 September 1888 te Houtrijk en Polanen; Schoorl, Jacob, geb. 13 Juli 1890 te Alkmaar; Sellemans, Arie, geb. 24 Juli 1889 te Driehuizen (gem. Zuid- en Noord-Schermer; c.
van de hoogere burgerschool te Hoorn:
Bloot, Johan Marie Carel, geb. 16 Maart 1890 te 's Gravenhage; Brouwer, Nammeni, geb. 29 September 1889 te Enkhuizen; Colenbrander, Gerard, geb. 31 Augustus 1889 te Abbekerk; Houwing, Herman, geb. 20 Augustus 1888 te Heerenveen; Manden, Johanna Francoise, geb. 6 Maart 1890 te Holwerd ; Pinxter, Fransiskus Johannes Matthijs, geb. 26 Mei 1889 te Zwaag; Scholten, Jacobus, geb. 5 Augustus 1887 te Enkhuizen; Schuijtemaker, Klaas, geb. 14 October 1889 te Beemster; Sluijter, Hendrik, geb. 18 October 1891 te Enkhuizen; Taverne, Theodorus Maria, geb. 21 April 1890 te Hoorn; Terpstra, Willem, geb. 4 Februari 1889 te Akkrum; Weidema, Marinus Johan, geb. 26 December 1891 te Hoorn; d.
van de hoogere burgerschool te Helder:
Dekker, Aaltje, geb. 12 Juli 1890 te Helder; Geus, Willem, geb. 19 Januari 1890 te Helder; de Haas, Martinus, geb. 19 Juli 1891 te Helder; van der Hoeven, J a n Jacobus Johannes, geb. 25 December 1886 te Amsterdam; Kamp, Jan Hendrik, geb. 11 Mei 1890 te Helder; M;ialsteed, Nelly Christine, geb. 19 Februari 1891 te Heider. De volgende tabel geeft aan, hoeveel malen een onvoldoend cijfer (1—4) en een voldoend cijfer (5—10) is toegekend voor elk vak en voor elke groep.
[fM. 10.] Verslag van den staal dei hooge-, middelbare en lagere scholen over 1908—1909. (Byiage H). Aantal malen dat s toegekend het cjjfer: VAKKEN. 3
4
onvoldoende.
1
2
—
(i 1
10 2
16
—
— _
7 . 2
12 7
19
1
8 9
9
8
voldoende.
10
Totaal
5
(5
7
8 11
13 19
9 14
18 7
9 10
1 10
58 71
74 74
19 12
32 15
23 14
25 11
19 12
11 1
129
148 74
17 11 10
18 9 12 Ki
6 5 7 16
A. Werktuigkunde
.
.
Totaal . . Groepcijfers
. .
—
Natuurkunde . . . .Scheikunde. . . . Plant- en dierkunde
— — —
—
Cosmogmphie. . .
—
1
—
2
8 8
86
B.
Totaal . . Groepcijfers
. .
9
18
24 25 19 10
— 1 3 1
— — — —
'>
—
14 2
9 9
23 23 12
30 1
35 12
67 13
51 22
84 22
55 14
34 3
4 1
5
8
8
li) 4
24 B
11 12 10 19 14
22 24 42 17 23
18 21 16 9
L6
14 9 3 5 14
28 2
88
66
128
2
21
26
80 21
45 4
— — — 1
18
18
B
i
5 1 8
17 37 24 22
29 16 27 2+
9 11 18 12
4 5 4 8
— —
1
26 2
27 2
100 28
96 25
50 14
21 5
2
—
1 8
11 8
12 11
20 10
24 15
11 20
6 1-4
19 7
28
30
8
16
39 26
31 15
20 9
120 30
174 34
266 99
879
239 78
145 •32
1
—
66 51 51 62
—
—
74 74 74 74
229 61
2'. Mi
69 73 71 50 69
74 74 74 74 74
332 72
370 74
61
74
o. Staatsinrichting . . Staathuishoudkunde Aardrijkskunde . . Geschiedenis . . . Boekhouden . . . Totaal . . Groepcijfers
— — —
— — 8
. .
3
1 — — . 5 1 7
1
3 (i — —
1 1 — — 1
1 10 —
3 —
D. Nederlandsen . Fransch
.
.
— —
.
.
—
Totaal . . Groepcijfers
. .
— —
Hoogduitsch
.
— —
j
1
— — — —
66
74 74 74 74
—
269
296
—
72
74
1 4
— —
62 63
74 74
5
—
125 66
148 74
1084 336
1258 370
2 — —
69 73
E. Handteekenen. . . | Rechtlijnig teekencn
— — i
Totaal . . Groepcijfers
. .
Totaal der vakcijfers. r groepcijfers
-
-
* 1
—
6 —
49 4
De heer H. J . de Vries was door werkzaamheden elders verhinderd deel te nemen aan de beraadslagingen over de candidaten. Door ongesteldheid was de heer J. J. Hallo één dag verhinderd. Zijn werk werd overgenomen dien dag door den voorzitter den neer H. Brongersma, met den heer D. A. Kerkhoff als assessor, terwijl de eindvergadering niet kon worden bijgewoond door den heer G. M. de Jong Schiffer. Slechts een paar vakken gaven aanleiding tot bijzondere opmerkingen. De vragen van het schriftelijk gedeelte van het examen in aetchiedeni» kunnen niet zeer geschikt genoemd worden, en hebben daarom velen candidaten een onvoldoend cijfer be-
«
114
— 41 12
14 1
zorgd. De vraag over het begin der Fransehe Revolutie tot de onthoofding van Lodewijk X V I was oorzaak, dat door de uitgebreidheid van het onderwerp menig candidaat geen tijd had voor de beantwoording van de drie andere vereischte vragen. De vragen over Thorbecke — door geen enkelen candidaat trouwens beantwoord — en over de verhouding tussclien Engeland en Canada, Australië en Zuid-Afrika werden veel te moeilijk geacht. Het resultaat van liet mondeling examen doet de opmerking maken, dat het natuurlijk noodig is, dat de leerlingen de geschiedenis begrijpen, maar ook dat een goed begrip onmogelijk is zonder degelijke kennis van feiten en jaartallen.
[226.
II
10.
Verslag van den staat der hooge-, middelbare en lagere scholen over 1908 1900. (Bijlage II». Zeeland.
Wat bel Frantoh betreft acht de oommissie een p a r a p h r a s e beslist te moeilijk. Hij hel zoeken n a a r een e q u i v a l e n t voor
Aan den lieer Commissaris der Koningin in de provincie Zeeland.
de juiste woorden en uitdrukkingen in liet gedicht, struikelden de moeite eandidaten waaronder zeer goede zoodat 7 bet hoogste cijfer was, d a t voor het schriftelijk werk kon worden toegekend. A n d e r e verborgen hun o n k u n d e door het g e d i c h t n a g e n o e g letterlijk over t e n e m e n . E e n dergelijke opgave kan d u s niet dienen als j u i s t e maatetaf voor de kennis der e a n d i d a t e n . Aan het e i n d e van hare taak b e t u i g t de commissie TT. H . E . G. h a a r d a n k voor het in h a a r gesteld v e r t r o u w e n . H a a r l e m , S e p t e m b e r 1908. II.
BHONGEHSMA,
Voorzitter. M . F . VAN Goon, Secretaris.
De commissie, k r a c h t e n s Uwe b e s c h i k k i n g van 27 F e b r u a r i l!)08, A , n ° . 9 3 ' , 1ste afdeeling, belast met het afnemen van het e i n d e x a m e n voor de hoogere burgerscholen met vijfj a r i g e n cursus in de provincie Zeeland, heeft de eer, t e r vold o e n i n g aan a r t . 6», tweede lid, der wet van 2 Mei 1803 (Staatsblad n ° . Ml), l ' . H . F . G . het volgend verslag van h a r e w e r k z a a m h e d e n aan te bieden De eerste v e r g a d e r i n g der commissie werd gehouden op 21 M a a i t 1908, des n a m i d d a g s te k w a r t voor één, in het gebouw d e r Rijks- hoogere burgerschool te M i d d e l b u r g . D e v e r g a d e r i n g benoemde den tweeden o n d e r g e t e e k e n d e tot secretaris, en bepaalde vervolgens, dat de sub-commissiën zouden zijn samengesteld als v o l g t : A f d e e l i n g A, de h e e r e n : T e t t e r o d e , Z i m m e r m a n , Zweede, dr. J a p i k s e : A f d e e l i n g Ti, de h e e r e n : d r Tapikse, Zweede, J o n k e r , G e r t h van W i j k ; Afdeeling 6', de heeren Snijders, van B r u g g e n , de B r u y n e , Verhage; A f d e e l i n g D, d e h e e r e n : P o t , B o r g g r e v e , Lecker, v a n Breen; A f d e e l i n g E, de heeren : S w a t e r s , B o r g g r e v e , Zweede. De aanwijzing van e x a m i n a t o r e n h a d p l a a t s en de d u u r van elk m o n d e l i n g e x a m e n werd vastgesteld, zooals in onders t a a n d e tabel is a a n g e g e v e n .
V A K K E N.
Examinatoren.
Algebra en trigonometrie Meetkunde en beschrijvende meetkunde Werktuigkunde Natuurkunde Scheikunde Natuurlijke historie Cosmographie Geschiedenis Aardrijkskunde
Staatswetenschappen Boekhouden Nederlandsche taal- en letterkunde. Fransche taal- en letterkunde. . . Hoogduitsche taal* en letterkunde .
. . .
Engelsche taal- en letterkunde . . . Handteekenen Rechtlijnig teekenen
Tetterode Zlmme mann Zweede
Zimmermann Tetterode dr. Japikse Zweede Gerth van Wijk
dr. Japikse Jonker Gerth van Wijk dr. Japikse Snijders van Bruggen de Bruyne Verhage Pot Borggreve
Jonker Zweede Verhage de Bruyne van Bruggen Snijders Borggreve Pot van Breen
Lecker
Lecker
van Breen Swaters Swaters
De v o o r z i t t e r deelt mede, dat zich voor het e x a m e n hebben a a n g e m e l d 34 e a n d i d a t e n , n l . 17 van de Rijks- hoogere burgerscbool te M i d d e l b u r g , G v a n die te Goes, 3 van die te Zierikzee en 2 e x t r a n e ï . Ze werden verdeeld over 3 groepen, en wel 1 van 12 en 2 van 11 e a n d i d a t e n . Verder werd n o g in deze v e r g a d e r i n g b e p a a l d , dat de m o n d e l i n g e e x a m e n s zouden a a n v a n g e n op M a a n d a g 20 J u l i De tweede v e r g a d e r i n g werd g e h o u d e n op 11 J u l i 1908, des v o o r m i d d a g ! te k w a r t voor elf. Op deze bijeenkomst werden de cijfers van het schriftelijk werk en de vrijstellingen vastgesteld.
Assessoren.
Duur van het mondeling examen.
30 min. 30 „ 30 „ 30 „ 30 „ 30 „ 16 30 30 30
„ , , „
15 30 30 30 30
i „ „ „ „
Borggreve Zweede H e t r e s u l t a a t h i e r v a n w r as, d a t de navolgende v g e n verleend werden : voor w i s k u n d e 19 ,, werktuigkunde 17
,,
natuurkunde
12
,, ,, ,, ,, ,,
scheikunde geschiedenis aardrijkskunde boekhouden Nederlandsche taal
12 22 19 20 11
l!l-
Bglage ü .
[22G.
Tweede Kamer.
10.]
46
Verslag van den staal der booge-, middelbare en lagere scholen over 1908—1900, (B(jlage ld niet opgekomen en één trok zich gedurende het mondeling examen terug. Bovendien had één candidaat wegens ziekte niet kunnen deelnemen aan het schriftelijk examen voor geschiedenis en beschrijvende meetkunde. Genoemde candidaat werd in de gelegenheid gesteld dat examen over te doen, voor geschiedenis op 21 Juli des voormiddags van half tien tot half één, voor beschrijvende meetkunde op 22 Juli, des voormiddags van 9 tot 12 uur. Het schriftelijk werk weid opgegeven door de examinatoren voor die vakken, terwijl het toezicht geschiedde door leden van de examencommissie. Na afloop van het examen van iedere groep werd, volgens art. 23 van het Koninklijk besluit van 27 Juni 1901 (Staattblnd n ° . 190), een vergadering gehouden, waarna de eommissie den uitslag vaststelde, welke den candidaten dadelijk werd medegedeeld, onder overreiking van eene lijst, waarop waren ingevuld de cijfers behaald voor ieder vak en voor iedere groep, en. voor zoover de geslaagden betreft, onder overreiking van een getuigschrift.
De volgende tabel geeft het aantal candidaten, dat van 0 tot 8 vrijstellingen kreeg. Aantal candidaten : 2
A a r tal vrijstellingen :
0 1 2
2 4 2
ft
8
4 5 6 7 8
5 5 3 2
Ter beoordeeling^ van de handteekeningen begaven de heeren Swaters en Borggreve zich naar Zierikzee en Goes. Het mondeling examen begon op Maandag 20 Juli. De eerste groep werd geëxamineerd van 20—22 Juli, de tweede van 23—25 Juli, de derde van 27—29 Juli. Twee candidaten hadden zich reeds vóór bet schriftelijk examen teruggetrokken; één candidaat was wegens ziekte
In onderstaande tabellen vindt men een Overzicht van de cijfers, die voor ieder vak en voor iedere groep behaald zijn door de 30 candidaten, die een volledig examen hebben afgelegd.
Aantal.
Aantal malen dat toegekend is liet cyfer: VAKKEN.
Vol- iOnvoldoende. doende.
10
Wiskunde Werktuigkunde. . Natuurkunde. . . Scheikunde . . . Natuurlijke historie Cosmographie . . Geschiedenis . . . Aardrijkskunde . . Staatsinrichting. . Staathuishoudkunde Boekhouden . . . Nederlandsen. . . Fransen Hoogduitsch . . . Engolsch . . . . Handteekenen . . Rechtlijnig teekenen Totaal
4
4
—
. . . . . . . .j .j . .
6 2 4
(i
i 5
— 8
.
80
—
o
26
4 8 10 9 4 !t 0 5 7
10 7 7 8
ii
10
22
40
86
17f,
112
4<>8
49
8
—
6
8 1 5 8
8
—
(5 1 8 4
1 ö 7 8 11 4 2
* 8 8
—
8
1
29 27 26
80 28 29 29 29 27 24 27 29 25
8 2 1 1
.
24
;> 5 8
4 — 2 1 1 1 8 ö 8 1 5 8
—
1
10 18 11 10 14 10 21 14
8 t
18 1
6
24
05
Aantal malen dat is toegekend het cijfer:
Aantal.
GBOKl'KX.
2
A. v\'i.-.- en werktuigkunde B. Natuurwetenschappen C. Geschiedenis, Aardrijkskunde, Staats* en handelswetenschappen . . . . 1). Taal- en letterkunde E. Teekenen Handelingen der Staten-Generaal. Bijlagen
8
— —
4
4 1
8
— 1909—1910
5
7
8 8
9 lti
8
12 9
9 2
8
1
8
4
8
12 »i 9
8 2 4
10
9
1
1
-
Voldoende.
Onvoldoende.
20 29
4 1
80 27 28
— 8 2
12
|226.
46
10.)
Verslag van den staat der booge-. middelbare en lagere scholen over 1908 1900. (Bijlage II). H i e r o n d e r volgen de iiuinen, v o o r n a m e n , d a t u m en p l a a t s
van geboorte van de geslaagde candidaten, beneveru de Hchool, waar /ij onderwijs o n t v a n g e n hebben.
A. 1.
Van de Bijks- hoogere burgerschool te Middelburg: Adriaanse, Pieter Willem, geboren 1!) Februari 1880
te M i d d e l b u r g ; 2 . H a c k , Cornelis Sainuel d e , geboren 13 J a n u a r i 1890 te Vlissingen ;
3. Blankert, Willem Reindeit, geboren 5 Mei 1890 te Vlissingen; 4. Brand, Jacobus Quinten, geboren 9 November 1887 te Vlissingen ;
5.
Dekker, Isak Bernardus, geboren 9 Augustus 1890 te
Vrouwepolder; 6. Gillissen, Cornelis H e n d r i k , geboren 11 J a n u a r i 1891 te V l i s s i n g e n ; 7. H a r s t , J o h a n n e s J a c o b u s van der, geboren 26 J u l i 1890 te M i d d e l b u r g ; 8. H a t t i n k , Heinier E l i a s , geboren 2 J a n u a r i 1891 te
Middelburg; 9 . H u l l u , J a c o b u s d e , geboren 19 November 1889 te Biervliet; 10. J o n g , Willem A d r i a n u s de, geboren 8 Maart 1890 te 's G r e v e l d u i n K a p e l l e ; 1 1 . Leclercq, M a r i a A d r i a n a J o h a n n a , geboren 25 Octob e r 1889 t e A m s t e r d a m ; 12. Mesu, F e r d i n a n d u s P i e t e r . geboren 14 April 1889 te Nieuw en S t . J o o s t l a n d ; 13. P i e n b r o e k , T h o m a s Anseo v a n , geboren 21 Maart 1891 te W o m m e l s ; 14. V e r h e v d e n , W i l l e m Cliristiaan, geboren 7 N o v e m b e r 1890 t e M i d d e l b u r g : 1"). V e r v e n n e , J o h a n n e s Cornelis. geboren 18 Mei 1 8 ' . te M i d d e l b u r g : 16. Visser. J a n Pieter, geboren 25 J a n u a r i 1890 ir' V e e r e : 17. W e y l a n d , J a c o b , geboren 21 M a a r t 1890 t s A u s t e r litz, bij U t r e c h t . H.
Van de Bijks- hoogere burgerschool te Z i e r i k z e e :
24. Ballegooijen, M a r i n u s Cornelis van, geboren 10 J u n i 1801 te Z i e r i k z e e :
25.
Bruyne, Judith Elizabeth de, geboren 3 December
18S9 te Z i e r i k z e e : 2(1. H a v e . J o h a n n e s J a n van d e r . geboren £5 A u g u s t u s 1888 te Z i e r i k z e e :
27.
Scheikunde. Uit h e t feit, d a t van de 31 c a n d i d a t e n 7 n ° . 1 van stel A gekozen hebben en van deze slechts 2 een voldoende oplossing h e b b e n gegeven, oordeelt de commissie, d a t deze opgave m i n d e r geschikt g e a c h t kan worden. Ook al was de c a u d i d a a t op de hoogte van dissociatie van gassen, dan kan toch het opstellen van de vergelijking, w a a r u i t de onbekende moet opgelost worden, a a n l e i d i n g geven t o t moeilijkheden. De a a n d a c h t moet gevestigd « o r d e n op de v e r w a r r i n g , d i e er heerscht bij de b e g r i p p e n „ s t e r k t e " en „ c o n c e n t r a t i e " v a n een z u u r . A a n b e v e l i n g zou het verdienen, d a t de c a u d i d a a t vóór h e t m o n d e l i n g e x a m e n een groep van elementen opgaf', die hij in h e t bijzonder h a d b e s t u d e e r d . Aardrijkskunde. H e t bevreemdt de commissie, d a t d i t j a a r is afgeweken v a n de goede gewoonte, om den c a n d i d a t e n de keuze te geven u i t een afzonderlijk stel onderwerpen voor N e d e r l a n d en een a n d e r stel voor E u r o p a . N u k a n zich h e t geval voordoen en heeft h e t zich ook voorgedaan, d a t d e c a n d i d a t e n alleen de twee onderwerpen over N e d e r l a n d of alleen de twee over E u r o p a n a m e n , zoodat u i t h e t schriftelijk werk n i e t bleek d a t zij hetzij van N e d e r l a n d of v a n E u r o p a iets wisten. A a n het einde v a n h a a r t a a k gekomen, b e t u i g t de c o m m i s sie a a n C H . E . G . h a r e n d a n k voor het in h a a r gestelde v e r trouwen. M i d d e l b u r g , 29 J u l i 1908. H.
JAI'IKSK,
H . BOKGGHKVK,
Voorzitter.
Secretaris.
Van de Kijks- hoogere burgerschool t e G o e s :
18. G r e e p , J a c o b u s M a r i n u s , geboren 29 Mei 1889 te Goes; 19. H a v e , A d r i a a n van der, geboren 29 J u l i 1889 te Kapelle; 20. Leeuw. J o h a n n e s P e t r u s van d e r , geboren 2 8 J u n i 1889 te G o e s ; 2 1 . R o m e y n , Maria J o h a n n a . geboren 9 Maart 1890 te Rotterdam ; 22. S i n k e , Joos F r a n s , geboren 23 S e p t e m b e r 1889 te Ierseke: 2 3 . Veen, J a c o b H e n d e r i k u s v a n d e r , geboren 21 April 1890 te W o u t e r s w o u d e (gent. D a n t u m a ) ; C.
tweede lezing van broeder o p v a t t i n g g e t u i g t , laat
Kloppert, Abraham, geboren
1 November 1891 te
Zierikzee : 28. L o e u e r , J a c o b a W ü h e l m i n a C l a r a , geboren 2 5 F e b r u a r i 1881 Ie Z i e r i k z e e : 29. P l o e g , Willem van d e r . geboren 20 September 18SC te Z i e r i k z e e : 30. W e s t e n . J a n J o b v a n . geboren 7 September 1887 t e Nieuwerkerk. O m t r e n t het examen meent de commissie de volgende op-
merkingen te moeten maken : Natuurkunde. Door verscheidene c a n d i d a t e n was bij het eerste gedeelte van v r a a g l , onder H : , , d e wetten van F a r a day voor de electrolyse", blijkbaar gelezen : ..noem . . . e n z . " , door a n d e r e n : ,,noem en v e r k l a a r . . . . e n z . " . Hoewel d e
Utrecht. den Commissaris de provincie
Aan der Koningin Utrecht.
in
De commissie, benoemd bij U w besluit van 24 M a a r t 1908, 3de a f d e e l i n g , n ° . 1 2 6 7 / 9 1 5 , heeft de eer U . H . E . G . h a a r verslag a a n te bieden, voorgeschreven in a r t . 6 7 , tweede l i d , van de wet v a n 2 Mei 1863 (Staatsblad n ° . 50) r e g e l e n d e het m i d d e l b a a r onderwijs. De commissie hield h a r e eerste v e r g a d e r i n g op 16 A p r i l 1908 in het gebouw d e r hoogere burgerschool t e Amersfoort, waar ook de verdere v e r g a d e r i n g e n werden gehouden en d e m o n d e l i n g e e x a m e n s w e r d e n a f g e n o m e n . I n deze v e r g a d e r i n g , d i e n i e t bijgewoond werd door het lid H . Corver, werd de tweede o n d e r g e t e e k e n d e tot secretaris gekozen. De 97 c a n d i d a t e n , d i e zich voor het examen h a d d e n a a n gemeld, moesten volgens a r t . 19 van het algemeen r e g l e m e n t voor de e i n d e x a m e n s in 5 groepen worden ingedeeld. Bepaald w e r d , d a t de m o n d e l i n g e examens zouden b e g i n nen op M a a n d a g 20 J u l i . De commissie verdeelde zich in sub-commissiën, overeenkomstig de voorstellen van den voorzitter. I n de v e r g a d e r i n g e n d e r sub-commissiën werden als voorzitters en secretaris gekozen, r e s p . : in in in in
afd. afd. afd. afd.
A: B: C: D:
D . H . t e W e c h e l en A. M. K e r k k a m p ; d r . H . F . J o n k m a n en d r . T h . W e e v e r s ; C. .1. d e B r u y n Kops en R. de V r i e s ; d r . G. van d e r W a a l s en B . D . Best.
|MO.
10. |
17
Verslag van den staal der booge-, middelbare <'N lagere scholen over 1908 \ a beropening van do algemeens vergadering leverden ds sub-commissiën de opgaven voor bel schriftelijk werk in, welke door
siën besloten aan de verschillende vakken een coëfficiënt toe te kennen en de eindcijfers der afdeelingen door berekening te bepalen, sa oaso quo dooi' gemengde getallen aan («• duiden. Die coëfficiënten zijn voor de afdeeling A: wiskunde 4, w e r k t u i g k u n d e 1 ; voor de a f d e e l i n g 11: n a t u u r k u n d e 3 , scliei k u n d e •'{, n a t u u r l i j k e historie 2, oosmographis 1 ; voor d e a f d e e l i n g (': a a r d r i j k s k u n d e -'f, geschiedenis 3 , s t a a t h u i s h o u d k u n d e 2, i t a a t s i n r i c h t i n g 2, boekhouden 2 ; voor de a f d e e l i n g D : ieder van de vier talen 1 ; voor de afdeeling E : h a n d t e e k c nen •*, rechtlijnig teekenen 2. Ingevolge m a c h t i g i n g van den Minister van B i n n e n l a n d * sclie Zaken, d.d. 26 Mei 1908 , n ° . .5201), a t d . II. M. O., werd tot a f d o e n i n g van de w e r k z a a m h e d e n , bedoeld in a r t . 17 van h e t e i n d e x a m e n r e g l e m e n t , eene e x t r a v e r g a d e r i n g g e h o u d e n en eene v e r g a d e r i n g tot het opmaken van het e i n d v e r s l a g over de werkzaamheden d e r commissie. De twee v e r g a d e r i n g e n voor d e vaststelling v a n de cijfers voor bet schriftelijk e x a m e n en van de vrijstellingen van bet m o n d e l i n g e x a m e n h a d d e n p l a a t s op 11 en 18 J u l i . I n d e tweede v e r g a d e r i n g werden de cijfers en de v r i j s t e l l i n g e n voor de groepen 1 en 2 vastgesteld. Onmiddellijk n a afloop v a n die v e r g a d e r i n g werden de vrijstellingen aan de betrokken c a n d i d a t e n medegedeeld. I n de derde v e r g a d e r i n g w e r d e n de cijfers en de vrijstell i n g e n voor de drie overige groepen vastgesteld en verder e e n i g e regelingen van het m o n d e l i n g examen besproken. Ook t h a n s werden terstond n a afloop van de v e r g a d e r i n g de v r i j stellingen aan de betrokken k a n d i d a t e n medegedeeld. I n de volgende tabel worden d e e x a m i n a t o r e n van de ver s c h i l l e n d e vakken of o n d e r d e d e n van vakken a a n g e g e v e n . De d u u r van elk e x a m e n was een half n o r . A 1. Reken- en s t e l k u n d e , gonio- en t r i g o n o m e t r i e : A. M. K e r k k a m p en J . A. T h . L u b l i n k W e d d i k : A 2. M e e t k u n d e en beschrijvende m e e t k u n d e : d r . A. Kijls t r a en D . H . te W e c h e l . A 11. W e r k t u i g k u n d e en c o s m o g r a p h i e : d r . P . van Mour i k en d r . J . A. Vreeswijk. BI. N a t u u r k u n d e : H . Corver en d r . .1. L . H o o r w e g . B 2 . S c h e i k u n d e : d r . J . W . Dover J z . en d r . I . E. Enklaar. 11.1. N a t u u r l i j k e h i s t o r i e : d r . H . F . J o n k m a n en d r . T h . Weevers. C l . A a r d r i j k s k u n d e : F . W e s s e l i n g en M . ten B o u w h u i s . 0 2 . Geschiedenis: d r . A. T. van der Meulen en S. de Vries. C 3 . S t a a t s i n r i c h t i n g en h a n d e l s w e t e n s c h a p p e n : C. J . de B r u y n Kops en m r . P . H . G. D o p . C 4. S t a a t h u i s h o u d k u n d e : d r . E . T. B e u m e r en D . A i t t o n . Dl. N e d e r l a n d s c h e t a a l en l e t t e r k u n d e : J . J . M e d e r en
W. Pik. D 2. F r a n s c h e t a a l en l e t t e r k u n d e : T. M. J . H o o y en F . P . Visser. D 3 . H o o g d u i t s c h e t a a l en l e t t e r k u n d e : IC. J . Verkozen en d r . G. van der W a a l s . D 4. E n g e l s c b e t a a l en l e t t e r k u n d e : B . D . Best en A. Dolk. PI. H a n d t e e k e n e n en l i j n t e e k e n e n : d r . P . van Mourik en A . P . I I . J . van Weezel E r r e n s . De 3 J e , 18de en 19de v e r g a d e r i n g konden wegens familieo m s t a n d i g h e d e n niet worden bijgewoond door b e t lid d e r commissie m r . P . H . G. D o p : het lid der commissie d r . J . W . Doijer J z . was wegens f a m i l i e o m s t a n d i g h e d e n v e r h i n d e r d werkzaam te zijn bij het afnemen van de m o n d e l i n g e e x a m e n s op 23 J u l i : het lid der commissie F . P . Visser was door ziekte v e r h i n d e r d op 30 J u l i aan de werkzaamheden deel te n e m e n . Tijdens h u n n e afwezigheid werd de overblijv e n d e e x a m i n a t o r bijgestaan door den voorzitter als assessor. Aan één c a n d i d a a t , die g e d u r e n d e het schriftelijk gedeelte van het examen ongesteld was geworden, werd g e d u r e n d e het m o n d e l i n g examen g e l e g e n h e i d gegeven met n i e u w e opgaven h e t v e i z u i m d e schriftelijk werk te maken op W o e n s d a g 29 J u l i .
1909, (Bijlage Hj.
De uitslag van de e i n d e x a m e n s in hun geheel was als volgt: Van d e hoogere burgerschool te Amersfoort werden g c ë \ a mineerd '-V~ c a n d i d a t e n , toegelaten 2 9 ; van de Itijks- hoogere burgerschool te ( ' h e c h t werden g e ë x a m i n e e r d 86 c a n d i d a t e n , toegelaten .'M); van de g e m e e n t e hoogere burgerschool te U t r e c h t werden g e ë x a m i n e e r d 22 c a n d i d a t e n , toegelaten 2 0 ; van de 7 e x t r a n e ï slaagden er 3 . De e i n d v e r g a d e r i n g , ter vaststelling van het verslag, werd (i A u g u s t u s g e h o u d e n . Overzicht van het a a n t a l m a l e n , d a t elk der cijfers 1 tot en met 10 voor ieder d e r vakkengroepen A, B , C, D en E werd toegekend.
(i roep < ipnier-
Eindcijfer.
kingen.
I)
K) 9 8 7 o •"» 4 8 2
' — 4
18 •Jd
•") 1:5
18
1 4 11
80 12
84 80
4")
L'8
28
88
8 8
10
o
ö
->
10 4
1'
— 1 1 1 28 8N IS •">
1 Zc
z. £ ï —.
nl * >
I
Aantal malen doende Aantal
? 5
volsc>
82
11
lö
!H>
malen onvol-
doende Getal candidaten
20
. .
H i e r o n d e r volgen de n a m e n der g e s l a a g d e c a n d i d a t e n : I.
Aan d e ' h o o g e r e burgerschool te Amersfoort.
1. A d a m , L o o i e n , geboren te Tand jong S a r i , 8 October 1S90. 2. van den B e r g , W i l h e l m i n a , geboren te G r o n i n g e n , 20 M e i 1889. 3 . B l o e m e n d a l , J a n B r a n d , geboren te Amersfoort, 26 December 1887. 4. van den B o g e r t , J o o s t Carel A u g u s t , geboren te Bai neyeld, 9 F e b r u a r i 1890. 5 . Dorrestein, W i l h e l m i n a , geboren te W o u d e n b e r g , 19 A p r i l 1889. 6. van Eek, H e n d r i k F r e d e r i k , geboren te Amersfoort, 1 November 1891. 7. E n g e l e n , Cornelis, geboren te E d e , 24 J u n i 1888. 8. G e j l , C b r i s t i n e , geboren te Zwolle, 16 A u g u s t u s 1890. 9. van Gelder, E r n s t , geboren te N i e u w e r - A m s t e l , 13 J a n u a r i 1890. 10. v a n Goor, E d z a r d J a c o b , geboren te A m s t e r d a m , M a a r t 1887. 1 1 . d e H a a s , W i l l e m G e r r i t , geboren te Amersfoort 25 S e p t e m b e r 1891. 12. H e m m e s , M a r g a r e t h a J o h a n n a A l e t t a , geboren te Bat a v i a , 12 J u l i 1890. 13. v a n H o o r n , H e n r i , geboren t e A m s t e r d a m , 28 Sep t e m b e r 1891. 14. J o n g e j a n , P i e t e r , geboren te A m s t e r d a m , 26 November 1889. 15. K a m , A n n e t t e J e a n n e H e n r i e t t e , geboren te H e l m o n d . 2 S e p t e m b e r 1890.
[*M.
w
10.]
Verslag tan «i«-i* ttaat der booge-, middelbare en lagere scholen over ÜMW MJO». (H(jiage IIi. 16.
Tjaaaeni Keieer, Johan Frederik, geboren te Batavia.
17. 1<S.
Kievit*, Dirk, geboren te Nijkerk, 20 Maart 1889. Lobman, Geen Arend, geboren te Workuin, 29 No-
23 Februari 188T. vexnber 1890.
19. Maykels, Abraham, geboren te Amsterdam, 11 Juni 1890. 20. Molengraaf!, Willem Arnold, geboren te Haarlem, 24 April 1888. 21. du Perron, Hendrieus Wilhelmus, geboren te Mees ter-Cornelis, 8 September 1889. 22. K.iuli, Jan Leonardus, geboren te Amersfoort, 13 Januari 1890. 23. Kutgen, Wilhelm Floru*, geboren te Rbenen, 21 Oetober 1889. 24. Sanders, Gerard, geboren te Utrecht, 18 November 1889. 26. fan Slooten, Bertba, geboren te Amersfoort. .3 Maart 1890. 26. Smalt, Johannes Gerard UI Alhertus, geboren te Kot*
terdam, 28 Juni 1888.
27. van Soest, Gijsbort, geboren te Doorn, 4 October 1888. 28. Tliieme, Georgius llendrikus, geboren te Pekalongan, 18 Mei 1888. 29. AVesseling, Jan Frederik, geboren te Amersfoort, 11 Februari 1891. II.
Van de Rijks- hoogere burgerschool te Utrecht.
1. Beversluis, Anton Johannes, geboren te Utrecht, 20 December 1891. 2. Beversluis, Jozef Reinville, geboren te Utrecht, 13 October 1890. 3. Bloemsma, Dirk, geboren te Balk, 18 J u n i 1889. 4. Boers, Willem Bobert Casimir, geboren te Delft, 26 Februari 1891. 5. Bollee, Christoffel Johannes, geboren te Bengkalis, 25 October 1889. 6. Doorman, Augustus Johannes, geboren te Garoet, 17 Maart 1890. 7. Duinont, Henri Willem, geboren te Makassar, 14 Au gustus 1890. 8. Gerritsen, Cornelia Maria Jeannetta, geboren te Raal te, 3 April 1891. 9. uoekoop, Cornelis, geboren te Utrecht 4 November 1891. 10. Harting, Hendrik Johannes, geboren te Utrecht, 26 Februari 1890. 11. Huvdecoper, Louis, geboren te Utrecht, 14 Januari 1889. 12. KnobboHt, Pieter Hendrik, geboren te Beusichem, 3 October 1888. 13. Koperberg, Henri, geboren te Muntok, 15 Maart 1890. 14. van de Koppel, Cornelis, geboren te 's Graveland, 21 Mei 1891. 15. van Manen, Sipke Evert, geboren te Vreeswijk, 15 Maart 1889. 16. Mantel, Jan, geboren te Utrecht, 30 Mei 1889. 17. van Meurs, Johannes Cornelis, geboren te Meester-Cor nelis, 8 Januari 1890. 18. Nijland, Willem Anne, geboren te Utrecht, 27 October 1890. 19. Cambier van Nooten, Willem Hendrik Joan, geboren te Lopik, 29 November 1888. 20. Itamhonnet, Alexander Louis, Egbert, geboren te West-Terschelling, 6 Februari 1890. 21. de Ruyter, Jacobus, geboren te Joure, 21 Maart 1891. 22. Schimmelpenninek, Cliristiaan Iman, geboren te Utrecht, 5 April 1889. 23. Serton, Petrus, geboren te Utrecht, 17 April 1888. 24. Sillevis, Leendert, geboren te Culemborg, 1 Maart 1889. 25. Simons, Marinus Julius, geboren te Amsterdam, 18 Juni 1891. 26. Smits, Piet, geboren te Amersfoort, 7 April 1891. Stuurman, Johannes, geboren te Fort de Koek, 1 Zi. April 1888 28. van der Voorde, Frans Pieter, geboren te Wolferts dijk, 26 Februari 1890.
29. Wesselink, Sebastiaan, geboren te Utrecht, 20 Mei 1890. 30. Wijsenbeek, Isaiic Abraham, geboren te Culemborg, 29 October 1890. III.
Van de gemeente hoogere burgerschool te Utrecht.
1. Abeling, Johann Friedrich, geboren te Utrecht, 31 Januari 1890. 2. Alting Mees, Regnerus Tjaarda, geboren te Batavia. 16 Juli 1890. 3. Bastiaans, Steven, geboren te Eext, 7 Februari 1891 4. Bisdom, Paul Floris, geboren te Zeist, 27 J u n i 1889. 5. Bosma, Nomdo Lubbertus Marinus, geboren te Utrechl, 26 Juni 1890. 6. van Duin, Constant Frederik, geboren te Vollenhove, 19 October 1891. 7. Edelkoort, Albertus Hendrik, geboren te Utrecht, 5 September 1890. 8. Grondijs, Hendrik Frederik, geboren te Utrecht. 6 Januari 1891. 9. Gunst, Jozef Lodewijk Hendrik, geboren te Venlo, 14 Maart 1888. 10. Hamburger, Wilhelmina, geboren te Utrecht, 2 April 1890. 11. Hoogland, Dirk Marinus, geboren te Utrecht, 21 Augustus 1889. 12. Hoogland, Jacobus Marinus, geboren te Utrecht, 30 Januari 1891. 13. van Hoorn, Hendrik Johan Ernst, geboren te Utrecht. 5 Mei 1890. 14. Kuijer, Adrianus, geboren te 's Gravenhage, 11 Juni 1888. 15. Loran, Gerrit Jan, geboren te Utrecht, 26 November 1889. 16. Onnen, Petronella Maria, geboren te Pannerden, 10 Januari 1887. 17. Oudt, Caroline Agnes, geboren te Lent, 16 Februari 1891. 18. Vis, Bernard Israël, geboren te Utrecht, 20 Januari 18S9. IV.
Extraneï:
1. Donker Duyvis, Jan Adriaan, geboren te Batavia, 28 November 1887. 2. van Exter, Pieter, geboren te Amsterdam, 30 Maart 1890. 3. Rauch, Franciscus Theodorus Hendricus, geboren te Soerabaja, 13 Mei 1889. Wat betreft de bijzondere opmerkingen, waartoe het exanien aanleiding heeft gegeven, zij bet volgende medegedeeld: Afdeeling C. Handehtwetenschappen. De meeste candidaten toonden weinig begrip te hebben van het opmaken van balans en winst-en-verliesrekening. Belangrijk meer bleek het journaliseeren te zijn beoefend, hoewel het opviel dat sommigen te weinig waarde bleken te hechten aan eene behoorlijke omschrijving. Afdeeling D. Bij liet mondeling examen in het Fransch heeft het de commissie getroffen, dat vele candidaten het tijdVak der moderne Fransche litteratuur geheel verwaarloosd hadden. Omtrent de opgaven voor het schriftelijk werk, was de commissie van oordeel, dat het zeer wenschelijk zou zijn voor alle vreemde talen uitsluitend het opstel met bijgevoegd schema te behouden. Immers nu achtereenvolgens voor het Engelsch, het Duitsch en het Fransch de proef is genomen om bij het eindexamen het opstel voor de vreemde talen te vervangen door de behandeling in proza van een gegeven gedicht, meent de commissie het oogenblik gekomen om dringend in overwe ging te geven, in het vervolg deze proef niet te herhalen Ditmaal waren de resultaten van het schriftelijk examen
Bijlage I).
|9M.
10.
Tweede Kamer, w
Verslag van den staat der oooge . middelbare en lagere scholen over L908- 1909. (Byiage lli. voor het Franseh zeer ongTinttigi vooral ook in vergelijking niet die van de examens (Ier beide andere vreemde talen. De wijze waarop de candidaten de opgave hadden behandeld, was zeer uiteenloopend. Sommigen hadden alleen liet rijm doen verdwijnen en overigens geheele passages letterlijk na geschreven. Anderen hadden, meestal met weinig succes, getracht alle zinswendingen door andere te vervangen. Weeranderen hadden een soort van vrij opstel gemaakt over het. onderwerp, maar daarbij geheele gedeelten overgeslagen, zoodat niet bleek, dat zij het geheel begrepen hadden. Daar slechts bij uitzondering leerlingen van dezen leeftijd weten welke uitdrukkingen moeten en kunnen worden vervangen door andere, en weinigen onder hen de taal genoeg beheerschen om passende equivalenten te vinden, komt het de commissie voor, dat het aanbeveling verdient de hehandeling van liet gedicht te laten vervallen. Amersfoort, 6 Augustus 1908. Namens de
commissie,
G. J . BÜIJS, Voorzitter. F . WESSELING, Secretaris.
Afdecling.
B.
Vakken.
Friesland.
Aan den heer Staatsraad, Commissaris der Koningin in de provincie Friesland. De commissie, benoemd bij Uwe beschikking van 9 Maart 1908 ii°. 19G (Me afd. S), heeft de eer, ter voldoening aan artikel 67, tweede lid, der wet van 2 Mei 1863 {Staatsblad n°. 50), het volgende verslag van hare werkzaamheden aan te bieden. De commissie hield hare eerste vergadering op 28 Maart 1908 in het gebouw der Rijks- hoogere burgerschool te Leeuwarden, des namiddags te half twee. In deze vergadering werd de tweede ondergeteekende tot secretaris benoemd en verdeelde de commissie zich in de navolgende sub-commissies, overeenkomstig het voorstel van den voorzitter.
Examinatoren.
Assessoren.
Algebra en trigonometrie Meetkunde en beschrijvende meetkunde Mechanica
dr. P. Middel P. van Bemmel dr. E. E. Mogendorff
P. van Bemmel dr. P. Middel dr. A. C. van Rijn van Alkemade
Natuurkunde . . Cosmographie . . Scheikunde . . . Natuurlijke historie
dr. dr. dr. dr.
dr. dr. dr. dr.
Staatsinrichting en staathuishoudkunde Aardrijkskunde Geschiedenis Boekhouden
dr. mr. P. C. Andreae D. A. G. Vastenou W. H. A. Weeselink A. Minderhoud
D.
Nederlandsen Fransen Engelsch. . Hoogduitse!]
E.
Trekenen.
G. Leffertstra | J. L. P. M. van Dijck W. K. Schietekatte J. H. Scholte
E. E. Mogendorff A. C. van Rijn van Alkemade J. C. C. W. van Nooten I. Ariens Kappers
A. Minderhoud W. H. A. Wesselink D. A. G. Vastenou dr. mr. P. (.'. Andreae J. H. Scholte W. K. Schietekatte J. L. P. M. van Dijck G. Leffertstra
J. Bubberman J. Bauer
De duur van het examen in elk vak werd bepaald op 150 minuten, behalve in wiskunde, waarvoor 70 minuten, en in kosmographie, staatsinrichting, staathuishoudkunde en boekhouden, waarvoor 20 minuten uitgetrokken werden. De voorzitter deelde in die vergadering mede, dat zich 36 candidaten aangegeven hadden, n.1. 28 uit Leeuwarden en 8 uit Sneek; zij werden ingedeeld in 3 ploegen, elk van 12 candidaten. De aanvang van de mondelinge examens werd vastgesteld op Maandag 20 Juli, te 9 uur v. m. Tn deze vergadering werden door de sub-commissies de opgaven vastgesteld voor het schriftelijk werk, die aan de inspecteurs gezonden zouden worden. In de vergadering van den Uden Juli werden de cijfers voor het schriftelijk werk en de vrijstellingen van de mondeHandelingen der Staten-Generaal. Bijlagen
A. C. van Rijn van Alkoniade E. E. Mogendoiff J. Ariëns Kappers J. C. C. W. van Nooten
1909-1910.
linge examens vastgesteld, waarvan bericht gezonden werd aan de candidaten der verschillende groepen respectievelijk op 11, 15 en 18 J u l i . I n deze vergadering werd tevens door den voorzitter medegedeeld, dat 1 candidaat van Leeuwarden wegens ziekte niet aan het schriftelijk examen had deelgenomen en dat hij van hem bericht ontvangen had, dat zijn toestand van dien aard was, dat hij het plan om eindexamen af te leggen had opgegeven. De slotvergadering, die na bekomen machtiging van den Minister van Binnenlandsche Zaken gehouden werd op Donderdag 30 Juli, was gewijd aan de bespreking en de vaststelling van het verslag. De volgende tabellen geven een overzicht van de uitkomsten der examens. 13
10.]
|220.
60
lag van dan sta.it der hooge-, middelbare «MI lagere scholen over 1906 1900. (Bijlage II). tantal malen dat la toegekend t•**t cijfer: V A K K K N.
10
Getal examens
E
Volonvoldoende. doende.
I —
8 7 7 2
Wiskunde. . . . Werktuigkunde. , Natuurkunde . . Scheikunde . . . Natuurlijke historie Cosmographie . . Staatsinrichting Staathuishoudkunde
O 8 8 5 7 8 4 8 8 8 12 9
Aardrijkskunde
Geschiedenis. Boekhouden . Nederlandsen Franse!) . . Engelsen . . Hoogduitse!) .
Handteekenen Rechtlijnig teokenen Totaal
10(5
(i
6 8 II 4 10
14
5
8
8
8 7 4 5 2 2 5 3 5 3 2 1 6
195
119
78
e»
13
10
7
13
4
11
8
14
5
Aantal
Hoogere Burgerschool te
Leeuwarden
26
Sneek . .
7
— — 3 7 5 9 9 2 2
25
26 32 32 30 31 30 32 31 20
4 3 4 2 3
518
60
tocuvki lid het cijfer:
O11V0I-
doende. 1
•» '
0 1) K .
.
.
i —
5
6
i
8 18 11 Kt 15
14 8 5 2
71
— — —
— — —
— — —
—
—
—
—
1 4 10 7 11
—
—
—
!)
33
A
B
4
li
o
De e a n d i d a t e n , a a n wie het diploma u i t g e r e i k t is, zijn: 11. van de l t i j k s - hoogere burgerschool te L e e u w a r d e n : Anenia, R e i n d e r , geboren te S c h i n g e n 6 J a n u a r i 1 8 8 8 ; Halties, H a y e , geboren t e Schingen 6 J a n u a r i 1 8 8 8 ; Baron, J o h a n n n , geboren te L e e u w a r d e n 16 Mei 1 8 9 1 ; Binnerts, H a l b e , geboren te H e e r e n v e e n 2 F e b r u a r i 1 8 8 9 : de Boer, J o h a n n e s H e r m a n u s F r a n c i s c u s , geboren te Leeuwarden 27 October 1 8 8 9 ;
8
9
K)
7
6 4 2 3 1
4 — — 1 —
— — — —
36
16
5
•—
27 22 21 14 — — .— 14 15 18 23 — ' — — —
154
Teruggetrokken.
Afgewezen.
GROEP.
Totaal
1 2 4
39
Diploma.
candldaten.
Aan tt 1 malei dat is
33 32 30 34 34 31 27
II 8 4 2
10
8 18 22 10 8 10 12 13 13
Vol-
doende.
—
38 34 28 32 84
".»
Uil
1 — 6
2
B o t t n a , H e n d r i k , geboren te F e r w e r d 1 J a n u a r i 1 8 9 0 ; v a n D a m , A n n a , geboren te K o r t e z w a a g 26 A u g u s t u s 1 8 8 8 ; D e k e n g a . M a r t j e , geboren te L e k k u m 3 Ma*».rt 1 8 8 8 ; D e i n e m a , G e r r i t , geboren te W i j n a l d u m 28 J a n u a r i 1 8 9 1 ; E l s i n g a , J a n , geboren te T j u n u n a r u m 8 October 1 8 8 9 ; d e H a a n , Doetje W i l h e l m i n a , geboren t e L e e u w a r d e n 22 A p r i l 1891 ; K a m e r l i n g , W o u t e r A n t h o n i e , geboren te L e e u w a r d e n 3 S e p t e m b e r 1888;
|'120.
10. |
Verslag van (ton «taal (ter nooge-, middelbare <'n lagere schoten over 1908 1909, (Bijlage Ui <1«- Haas, Antje, geboren te Leeuwarden 14 December 1889; Oostenbrug, Wytze, geboren te Tietjerk 23 April 1890; Oosterling, Hendrik, (rehoren te Oenkerk 21 September 1890; Palsma, bontje, geboren te Wirduni 21 Januari 1888; Post Uiterweer, Alettus Eliza Gerard, geboren te Leiden 29 April 1889; Rotenberg, Juda, geboren te Leeuwarden 27 December 1889; Sanders, Joban, geboren te Leeuwarden 24 Juli 1889; Sickenga, Nicolaas, geboren te Wolvega 4 Januari 1890; van Staa, Gesiena Martha, geboren te Sneek 25 Augustus 1888;
Waaterhoff, 1888;
Examinatoren:
Vakken: Afdeeling A. Stelkunde en goniometrie dr. Benthem, dr. Frackers. Meetkunde en beschrijvende meetkunde dr. Frackers, dr. Benthem. Mechanica de Visser, Polak.
Minke, geboren te Korteswaag 19 Ootober
Afdeeling B.
\\'estra, J a n Gijsbertus, geboren te Huizum 26 Juli 1890; Natuurkunde Wolvius, Reinder Jacob, geboren te Aruni 25 September Polak, dr. Ie Roy. 1890; Scheikunde, enz Wijma, Gehele, geboren te Eestrum 21 Januari 1888; dr. Risselada, dr. Borgman. Zijistra, Keinder, geboren te Molenend bij Oenkerk 8 September 1889; Plant- en dierkunde dr. Borgman, dr. Risselada. b. van de hoogere burgerschool te Sneek: Kosmographie Banning, Hendrik August, geboren te Bolsward 22 Dedr. Ie Roy, de Visser. cember 1889; Bogtstra, Lucas Hendrik, geboren te Workum 9 Augus Afdeeling C. tus 1888; Flieringa, Henri, geboren te Marruni 18 Augustus 1891; Staatsinrichting en staatvan der Meer, Gerharda Neine, geboren te Bolsward 1 huishoudkunde November 1889; mr. Nanninga Hitterdijk, Wolters. van der Meer, Jorrit, geboren te Scharnegoutum 18 Februari 1888; Aardrijkskunde, enz van der Meulen, Jelke, geboren te Gorredijk 3 Maart 1888; Zantema, Minne, geboren te Poppingawier 13 Mei 1889. van Meeteren, de Bont. Geschiedenis Aan het einde van hare taak betuigt de Commissie U H E G . de Bont, van Meeteren. haren dank voor het in haar gestelde vertrouwen. Boekhouden Wolters, mr. Nanninga Uitterdijk. Leeuwarden, 31 Juli 1908. J . ARIËXS KAPPERS,
D. A. G. YASTKXOU,
Voorzitter.
Secretaris.
Afdeeling D. Nederlandsch Rijpma, van Dissel. Fransch Snel, Stibbe.
Engelsen Stibbe, Snel. Overijssel.
Hoogduitsch .. van Dissel, Rijpma. Afdeeling E.
Aan den heer ComiRÜsarii der Koningin ni de provincie Overijssel. De commissie, krachtens uw besluit van 9 Maart 1908, 2de afd. n ° . 1776—856, belast met bet afnemen van net eindexamen voor de hoogere burgerscholen met vijfjarigen cursus in Overijssel, heeft de eer U H E G . , ter voldoening aan art 67, tweede lid, der wet van 2 Mei 1863 (Staatsblad n°. 50», het volgende verslag harer werkzaamheden aan te bieden. De commissie hield hare vergaderingen in het gebouw %an de Xederlandsche School voor Nijverheid en Handel te Enschede; ook geschiedden in dat gebouw de beide extra vergaderingen van voorzitter en secretaris op 2 en 23 Mei 1908, waartoe op aanvrage van den voorzitter door den Mi- , nister van Binnenlandsche Zaken, bij schrijven van 18 April ' 1908, n ° . 2142. af deeling H. M. O., machtiging was verleend. De mondelinge examens hadden eveneens in dat geboinv plaats. De eerste vergadering der commissie werd gehouden 1 April: nadat daarin op voorstel van den voorzitter de tweede I ondergeteekende tot secretaris was benoemd, werden de sub- I commissiën vastgesteld als volgt:
Hand- en lijnteekenen ... Rodenburg, de Visser. Bepaald werd, dat elk mondeling examen 30 minuten zou duren, behalve dat voor wiskunde in het geheel 1 uur, voor staatsinrichting, staathuishoudkunde en boekhouden samen 1 uur werd vastgesteld. De voorzitter deelde in deze vergadering mede, dat zich 67 candidaten hadden aangemeld, en wel 12 leerlingen van de hoogere burgerschool te Almelo, 15 van die te Deventer, 7 van die te Enschede, 8 van die te Kampen en 25 van die te Zwolle. Deze werden ingedeeld in 6 groepen, namelijk 5 groepen van elf en 1 groep van 12 candidaten. Doordat één der candidaten in April overleed, 2 zich terugtrokken vóór en 1 gedurende het schriftelijk examen, werd het volledig schriftelijk examen afgelegd door 63 candidaten, die bij het mondeling examen in 6 groepen werden ingedeeld, respectievelijk van 10, 11, 11, 11, 10 en 10 personen. In de vergadering van 12 Juli stelde de commissie de cijfers voor het schriftelijk werk en de vrijstellingen van mondelinge examens vast voor de groepen I -ITI, in die van 19 Juli die voor de groepen IV—VI. Daarbij bleek,
220.
10.
Verslag van den staal der liooge-, middelbare <'n lagere scholen over 1908 1909. (Bijlage IIi. dat vrijstelling moest worden verleend van het mondeling examen in: wiskunde mechanica
nul uurkunde sclieikunde
aardrijkskunde geschiedenis boekhouden Nederlandsche taalleer
aan 31
°5 22 ,. 17 „ 36 ... 34 ,,16
Gerrit Johan Eggink, geboren te Twello (gemeente Voorst.) 4 October 1890; Andries Evers, geboren te Deventer 12 Augustus 1889; Jan Fetlaar, geboren te Deventer 25 September 1889; Christiaan Hendrik Holgen, geboren te Kampen 2 .Maart
L890j
,,
;
in liet geheel werden dus 207 vrijstellingen verleend.
Wilhelm Conraed llouck, geboren te Deventer 29 Maait 1889; Alexander Louis de Bruyn Kops, geboren te Deventer 27 J u n i 1890; Mieliiel Johan de Lange, geboren te Almelo G J u n i 1890; Johannes Arnoldus Scholten, geboren te Winterswijk 20 Februari 1890; C. van de Nederlandsche school voor nijverheid en handel (afdeeling A), te Enschedé:
De subcommissie voor afdeeling E beoordeelde op 8 .Juli de teekeningen te Zwolle en te Kampen, en op 9 Juli die Anna Elisabeth Berghege, geboren te Domburg 30 Maart te Deventer, te Almelo en te Enschede. 1890; Aan één der candidaten, die door ongesteldheid het werk Henricus Theodorus Gieskes. geboren te Enschede 15 voor het lijntèekenen niet had kunnen maken, werd gedu- | October 1889; reude het mondelinge examen gelegenheid gegeven eene Johanna Ros, geboren te Holwerd 4 September 1890; teekening 1c maken, die in strekking en moeilijkheid overeen Jan Spiele, geboren te Enschede 24 Juli 1890; kwam met de op het examen opgegevene. Gesina Anna Stroink, geboren te Gronau i / W 1 AugusEen eandidaat uit de derde groep was dooi' ziekte verhin- tus 1889; derd aan het mondeling examen van die groep deel te Dirk Cornelis Tiekink, geboren te Colmschate (gemeente nemen; hem werd daarom vergund dat examen in de laatste Diepenveen) 14 Maart 1891; groep af te leggen; voortdurende zwakte belette hem dit Herman Arnold Zwijnenberg, geboren te Enschede 26 echter en noodzaakte hem zich terug te trekken, zoodat het December 1889; mondeling examen werd afgelegd door 62 candidaten. De uitslag van dit examen was, dat aan 38 candidaten d. van de hoogere burgerschool te Kampen: het diploma kon worden uitgereikt krachtens het tweede lid van art. 23 van het eind-examenreglement, terwijl nog Hermanus Cornelis Berghuvs, geboren te Kampen 16 Novoor 13 candidaten de stemming ten gunste besliste; de vember 1889; overige 11 candidaten werden afgewezen en wel 7 op grond Albert Willem Claasen, geboren te Malang (eiland Java) van art. 23 vierde lid, de overige 4 na stemming. 15 November 1889; Johan Claasen, geboren te Malang (eiland Java) 12 Februari 1891; Het resultaat voor de verschillende scholen was: Gerrit Frangois Emile Kiers, geboren te Kampen 3 NoSchool te Geëxamineerd: Geslaagd: Afgewezen: vember 1891; Henriette Frederika Gesina Pothoff, geboren te Groningen Almelo 12 12 0 28 October 1889; Deventer 14 10 4 Johan Rudolf Schiess, geboren te Padang (eiland SuEnschede 7 7 0 matra) 18 October 1890; Johannes Hendrik Schijfsma, geboren te Kampen 31 J u l i Kampen 8 7 1 1891; Zwolle 21 15 6 e. van de Rijks- hoogere burgerschool te Zwolle: Totaal: 62 51 11 Gijsbert van Aller, geboren te Hasselt 2 Januari 1889; De candidaten, aan wie het diploma uitgereikt is, zijn: Derk Lambertus Uyt den Bogaard, geboren te Heerde 27 J u n i 1887; a. van de hoogere burgerschool te Almelo: Willem Ernestus Hendrikus Burgers, geboren te Zwolle 25 Maart 1889; Tjebbe Derks Bloemen, geboren te Wijster 14 Juli 1891; Jan Willem Jozef van Doorn, geboren te Zwolle 31 J u l i Elisabeth Philippine Hubenet, geboren te Buitenzorg 1888; 2 J u n i 1888; Catharina Sipka Wilhelmina Drijber, geboren te de P u n t Marinus Klaas Marsman, geboren te Hellendoorn 13 Mei (gemeente Haren) 3 Januari 1888; 1891; Herman Meyling, geboren te Borne 2 Januari 1888; Sander Berend Drijber, geboren te de Punt (gemeente Adolf Hendrik Nijhoff, geboren te Wierden 29 December Haren) 3 November 1886; 1889; Theodoor Karel van Lohuizen, geboren te den Burg op Dina Peddemors, geboren te Almelo 25 Mei 1891; Texel 5 Augustus 1890; J a n Rietsma, geboren te Tjalleberd 3 Juli 1891; J a n Loos, geboren te Leiden 13 Augustus 1890; Femmetje Roszmark, geboren te Almelo 4 November 1887; Albert de Marcas, geboren te Zwolle 8 Maart 1888; Hendrik Jan Yeldhuis, geboren te Almelo 12 October 1890; Jacob Oosterbaan, geboren te Aduard 23 April 1890; Martha Gerritje Vixseboxse, geboren te Almelo 7 Mei 1891: Christiaan Hendrik Oostingh, geboren te Meppel 30 Mei Martha Geertruida van der Werff, geboren te Almelo 10 1889; September 1889; Hendrik Roelink, geboren te Meppel 11 Februari 1888; Barbara Jacoba Zonnevylle, geboren te Rijssen 12 NoWTigle Smit, geboren te Meppel 18 Juli 1889; vember 1889; Willem Sturm, geboren te Zwolle 23 Februari 1889; Hendrika Rhesella Tweedv, geboren te Zutphen 6 Mei h. van de hoogere burgerschool te Deventer: 1890. Willem Hendrik Bitter, geboren te Stad Delden 27 Juli 1S90: Onderstaande tabel geeft aan, hoeveel maal de cijfers van Cornelis Albert Eggink. geboren te Beetsterzwaag 10 1 tot 10 voor elk vak aan de 62 candidaten, die het volledig Februari 1890: examen aflegden, werden toegekend.
[ 2 2 6 . 10.]
Tweede Kamer, u
Verslag van den staat dor hOOge*, middeltere 60 l a g e n scholen over 1908—1909.
(Bijlage H).
Aantal malen ilat is toegekend bet cijfer. VAK. 10
Wiskunde . . . . Mechanica.... Natuurkunde. . . Scheikunde . . .
8
P l a n t en dierkunde
8
4 14 (•> 7 8 9 10 11 2 7 9 13 8 15 9 2 9
3 2
Cosmographie . . Staatsinrichting. . Staathuishoudkunde Aardrijkskunde . . Geschiedenis . . . Boekhouden . . .
Nederlandsen. Fransen . . Engelsen . . Hoogduitsch . Handteekenen
. . . . .
2 3 2 3 5 3 3
. . . . .
Rechtlijnig teekenen
22 11 18 23 8 11 15 17 24 14 15 15 21 15 14 18 10
4 11 17 18 13 11 15 15 14 8 17 0 18 15 13 11
10 9 14 10 18 13 15 11 12 24 8 15 9 8 10 15
15 6 4
7 5 0 8 5 7 6 1 0 10 14 10
21
f
Voldoende
Bijlage D.
2'S >
58 41 54 52 4
6 4 1 1 1 5 3 2
3 2 7
4 24 8 10
L6 11 10 11 4 11 11 1(5 18 18 12 2 9
Bij de b e p a l i n g v a n d e groepcijfers werd d a t voor groep 2 d e a f d e e l i n g , en 10 M a a r t 1908 n ° . 3 1 , 3de a f d e e l i n g , heeft D door b e r e k e n i n g v a s t g e s t e l d ; d a a r b i j werden echter de d e eer U . H . E . G . , ingevolge a r t . 67 d e r w e t v a n 2 M e i 1863 n ° . 5 0 ) , h e t volgens verslag h a r e r werkzaaruhecijfers voor d e verschillende t a l e n als g e l i j k w a a r d i g be- CStaatsblad den a a n t e b i e d e n . scliouwd. E e n p a a r o p m e r k i n g e n wenscht de commissie a a n d i t verDe commissie hield h a a r eerste v e r g a d e r i n g op Z a t e r d a g slag toe t e v o e g e n : 11 April 1908, d e s n a m i d d a g s te 2 u u r , in h e t gebouw d e r Rijks* hoogere burgerschool t e Assen. N a d a t d e tweede onderDe sub-commissie belast m e t h e t afnemen v a n liet examen in groep C is v a n oordeel, d a t d e tijd toegestaan voor het g e t e e k e n d e tot secretaris w a s benoemd, werden de sub-commissiën vastgesteld en de d u u r d e r m o n d e l i n g e e x a m e n s geschriftelijk werk in boekhouden veel t e kort was om de d i t regeld a l s v o l g t : j a a r opgegeven v r a a g s t u k k e n n a a r behooren u i t te werken. De sub-commissie voor afdeeling E b e t r e u r t h e t , d a t liet rechtlijnig teekenen ( v a a r d i g h e i d in liet g e b r u i k van l i n i a a l , ij. passer en t r e k p e n ) èn door d e opgaven d e r laatste j a r e n , èn door den b e p e r k t e n tijd d i e d i t j a a r voor h e t maken v a n de V A K K E X. Examinatoren. Assessoren. t t e e k e n i n g werd toegestaan, schuil g a a t a c h t e r een zeer eenvoudig soort v a n projectie-teekenen, een onderdeel v a n het < technisch teekenen. De m e e r d e r h e i d van d e commissie v i n d t het bovendien A. Meetkunde en bewenschelijk, d a t de vrijstellingen geheel worden afgeschaft. scbrtjvende meetM e e n e n d e h i e r m e d e h a r e t a a k t e h e b b e n volbracht, b r e n g t kunde Iluisken Jensema de commissie TJ H . E . G . h a r e n d a n k voor h e t in h a a r gestelde Algebra en tiïgonovertrouwen. metrie Huisken .Tensoma E n s c h e d e , 9 A u g u s t u s 1908. Mechanica . . . . P o s t m a van den Broek Namens
de
A. BORGMAN,
Commissie:
B.
C.
Groningen en Drenthe.
De commissie, belast m e t h e t afnemen v a n h e t e i n d e x a m e n voor d e hoogere burgerscholen m e t vijfjarigen cursus in de provinciën D r e n t h e en G r o n i n g e n , d a a r t o e benoemd respectievelijk bij U w e besluiten dd 7 M a a r t 1908, n ° . 1 2 1 5 / 1 0 ; ; Handelingen
der Staten-Generaal.
Bijlagen
1909—1910.
. .
van den Broek Postma Ketner Mellink
Postma van den Broek Mellink Ketner
staat li uishoudkunde Aardrijkskunde. . .
Huber Zijlstra
van der Brugge
Geschiedenis .
Harkama
Zijlstra.
Boekhouden.
Scheikunde . . . . Natuurlijke historie .
Secretaris.
Aan de Commissarissen der Koningin in de provinciën Groningen en Drenthe.
.
Cosmographie . . .
Voorzitter.
A. B E N T H E M G Z . ,
Natuurkunde
Staatsinrchting
en Harkema
D.
Nederlansch. . ' Franscli . Engelsen . . . Hoogduitsch. .
E.
Handteekenen .
Huber Bergsina Timmermans Bethe van Rossen Timmermans Bergsina van Rossen Bethe vanVoorthuysen Molenaar
Iiechtlijniir
Molenaar
.
. teekenen
van der Brugge
van V
thiiyseii
14
1**6.
r,i
10.]
Verslag van den ataal der hooge-, middelbare en lagere scholen over 1908 1909, (Bijlage ll>. De duur der mondelinge wmnnroi weid voor elk dei' volgeilde 7 eombinutiëii vastgesteld op 1 uur. C
1°. wiskunde; 2 . werktuigkunde, natuurkunde «MI oosmographie; 3®. scheikunde en natuurlijke historie; 4°. stantsITIrichting, staatliuislioudkunde en boekliouden; 5 ° . aardrij ksknnde en g e s c h i e d e n i s ; 6 ° . Nederlandsch en E n g e l s c h ;
7°. Fransen en Hoogduitsch. In die vergadering bleek, dal aieh 68 candidaten luidden aangegeven, nl. 87 van Groningen, 11 van Assen, 11 van Veendam en 1 extraneï, waarvan 1 hel schriftelijk examen zou afleggen in Veendam, 2 in Assen en 1 in den Haag. Zij werden verdeeld in 8 ploegen, 3 van 11 en 3 van 10. Vóór den aanvang van bet schriftelijk examen bleek, dat 1 eandidaal uil Qroningen niet aan hel examen wenechte deel te nemen.
In de tweede vergadering op Zaterdag II Juli 1908, des m o r g e n i om 9 u u r , werden de cijfers en vrijstellingen van d e .'1 eerste ploegen vastgesteld, terwijl in de ode v e r g a d e r i n g , op Zondag 19 J u l i 1908, 's m o r g e n s 9 u u r , de cijfers en vrijstellingen der 3 laatste ploegen werden bepaald. In de volgende 6 v e r g a d e r i n g e n , die g e d u r e n d e d e mondelinge examens g e b o u d e n werden op 22, 25, 29 J u l i en 1, 5 en 8 A u g u s t u s , werd over bet al of niet slagen d e r eandid a t e n beslist De e i n d v e r g a d e r i n g , die gelijk alle v e r g a d e r i n g e n en examens p l a a t s bad in bet gebouw der Rijks- hoogere b u r g e r scbool te Assen, werd gebouden op Zondag 9 A u g u s t u s 190 des morgens om 10 u u r . Deze v e r g a d e r i n g gaf a a n l e i d i n g tot d e volgende o p m e r k i n g e n w a t betreft b a n d - en reebtlijnig teekenen : Vooreerst wenscht de sub-commiss-ie E b a r e m g e -
noineuln-id te b e t u i g e n met bet feit, d a t dit j a a r geen pauze
werd toegestaan bij bet examen in rechtlijnig teekenen. Anderzijds is genoemde sub-commissie v ,n oordeel, d a t liet wensi heiijk zou zijn, d e opgave voor reebtlijnig teekenen in
tweeën te splitsen, nl. de teekening en toelichting afzonderlijk ie doen drukken en wel, zoo mogelijk, op kleine schaal, mits de duidelijkheid, vooral der ingeschreven cijfers, er niet
onder lijdt. De sub-commissie maakt deze o p m e r k i n g met het oog op d e g e r i n g e p l a a t s r u i m t e , waarover een c a n d i d a a t aan een groot e school k a n beschikken. De volgende tabellen geven eenig overzicht van den uil sla"' van de e x a m e n s der 62 c a n d i d a t e n .
Getal candida- Geslaagd, ten.
Hoogere burgerschool te
Groningen. . . .
86
Assen
II 11
Veendam . . . .
32 11 11
Van geen hoogere burgerschool . . Totaal.
.
1
.
82
Aantal malen dat toegekend is het cijfer
Getal examens
V A K K E X.
volonvoldoende. doende.
10
2
Wiskunde . Werktuigkum
Aardrijkskunde
.
Geschiedenis . Boekhouden . Nederlandsch . Fransen . . . Engelsen. . . Hoogduitsch . Handteekenen.
. . . . • . .
Eijnteekenen
.
.
1
i
5 1
A — — — "
— 1 — —
4 '
1 | 4 2 2 1
5
6
7
6 10 1» 11 2 | 14 4 | 21 i
13 20 31 21
• . "
18
80 15 13 13 12
10 5 — 1 8
2 —
— i
1
51
58
8
8
27
6
896
40 38 25 26
81 32 85 88
6 14 158
V a n de K n k s - hoogere burgerschool te Assen slaagden : 10
8 \ 9
59
— — — — —
4 15 17 10 8 12 11 14 5 6 5 3 11 9 8
Vrijstellingen.
Overzicht van de n a m e n , enz. der g e s l a a g d e c a n d i d a t e n .
1
3
1
58 47 45 52 54 50 51 48 57 56 57
54 56 48
1
1 ' 2
E
— — — —
—
1
1)
1
6 2
Aanta 1 malen dat toegekend is het cijfe r :
B C
—
7
Natuurkunde . . Scheikunde. . . Natuurlijke historie Cosmographie . . Staatsinrichting . Staathuishoudkuni
Zich teruggetrokken.
Afgewc/.en.
—
J a n Roelof B t u n d e r , geboren 15 F e b r u a r i 1889 te Assen , G e r r i t Groeneboer, geboren 2 October 1889 te M e n g e l ; G e r k e , H e n d r i k H e r i n g a , geboren 18 F e b r u a r i 1889 te Kortezwaag; P i e t C h r i s t a a n H o f m a n , geboren 4 October 1887 te Leeuwarden: D i e d e r i k K o i t e r , geboren 27 M a a r t 1890 te B a f l o ; A b r a h a m v a n der L a a n , geboren 16 F e b r u a r i 1890 te Assen;
220.
10. |
Verslag van den staal der nooge-, middelbare en lagere scholen over 1908 Bernardus Gqsbertu* Meijer, geboren 11 September 1887 ie Leeuwarden; Willem Macbiel Natbans, geboren Lr» Februari 18!tl te Assen; . Lambertus Petrua Bietema, geboren 20 Mei 188U te Kted UMI ;
Tan Bant ing, geboren 19 Mei 1889 te Assen; Tobanna Jacoba Swaten van Bebaumburg, geboren 24 December 1890 te Helder;
1009. (Byiage lli.
Bartele Peysel, geboren (i Augustus L881 te Veenaam; Deo bierman Rodenburg, geboren 22 October 1887 te 's G ra venhage ;
Willen Scbmidt, geboren 4 AugUStUS 1889 te Ommelanderwijk ; Sebo van der Zwaag, geboren 26 Augustus 1887 (e .\oordbroek, en bovendien: Kars kroeze, geboren 9 Januari 1887 te 1°. Kxloennond, extraneus.
van de Wijks- hoogere burgerschool te Groningen slaagden : Hendrik Bernard Jan Aikema, geboren 15 April 1888 U Grootegaet; Robbert Bernard Marie van Berkumi geboren 10 Maart L889 te Amsterdam; Jan Beukema, geboren 24 Februari 1889 te Yliedorp; Jan Bokma, geboren 9 November 1887 te Leeuwarden; Vdelgunda Anna Elisabetb Burger, geboren 3 Juni 1890 te Groningen; Heije ('azemier, geboren 1 April 1890 te Groningen; Thole Jacob Dik, geboien 15 Maart 1889 te Termunten; ( i e " t Edema, geboren 29 November 1888 te Farmaum, Tobanna Uaimanna fcklens, geboren 30 Augustus 1887 te VVinschoten-Onatereinde; Diederik Eefting, geboren 13 October 1887 te Winacboten; Lambertus Hammmga, geboren 4 Augustus 1889 te Zuidlaren ; Reinder Hedde van der Heide, geboren 30 Mei 1888 te Nieuw-Scbeemda; Frans Louis Heinemann, geboren 8 October 1890 te Groniniren : Paul Wiabo Koj)pius. geboien 4 April 1888 te Beerta; Aisiena Kuikenga, geboren 13 October 1887 te Steduni; Jacob Jan Lanting, geboren 26 Juli 1888 te Groningen; Philip Abraham de Levie, geboren 29 Mei 1887 te Groningen; Berend Menno Liefstingh, geboren 23 Juni 1888 te Westerlee; Jeanne Lucine Maathuis, geboren 10 Mei 1890 te Sa peineer; Salco Tromp Meesters, geboren 18 Juni 1890 te Steenwijk; Wopka Johannes van der Meulen. geboien 30 April 18;'!) te Drachten; Frans Louis Neppérus, geboren b November 1889 to Meppel; Willem Panman, geboren 26 Februari 1889 te Stadskanaal ; Anna Posthuma, geboren 6 Februari 1890 te Drachten; Geert Albert Prins, geboren 4 September 1889 te Groniugen; Marius Johan Boeasingb, geboren 21 October 1890 te Gron in gen; Willem Scbreijer, geboren 2 December 1888 te Spanbroek; Hendrik Luitje Straat, geboren 19 Februari 1890 te Groningen ; Sander van der Veen, geboien 23 Juli 1888 te Groningen; Anna Wartena, geboren 4 Juli 1889 te Cheribon; Tonnis Fije Wiersma, geboren 5 Maart 1888 te Garnwerd : Egberta Gezina Zwanenburg, geboren 14 April 1890 te Groningen; van de hoogere burgerschool te Veendam slaagden : Hendrik Willem Bloeinhoff, geboren 14 Maart 1891 te Noordbroek ; Abel Boltjes, geboren 9 October 1890 te Kiel Windeweer: Berend Bosch, geboren 16 Mei 1887 te Valtermond; Jan Egge Hubbeling, geboren 31 Maart 1889 te Spijkerboor: Sijbrand Keyser, geboren 17 September 1889 te Wildervank; Hidde Henderikus Kruizinga, geboren 24 December lef' te Eenrum; Willem Albertus Berend Meiborg, geboren 3 J u n i 1890 te Scheemda;
Aan het einde van haar taak, betuigt de commissie I .II E.G. haren dank voor hel in haar gestelde vertrouwen. As-en, 12 Augustus 1908. Namens de Commissie: J. F. MI.I.I.INK, Voorzitter. C. Ti. VAX DKN BROEK, Sccrttari*.
1 im Inirii'. den Commissaris der Koningin
in
Limburg.
De commissie, bij Uwe beschikking van 6 Maart 190S, 4de afdeeling, belast met het afnemen der eindexamens voor de hoogere burgerscholen in Limburg, heeft de eer,- ten einde te voldoen aan art. 67, tweede lid, det wet van 2 Mei 1863, U.H.E.G. het verslag harer werkzaamheden aan te bieden. Hare eerste vergadering werd gehouden op Zondag 15 Maart 1908. Tot seqretaris werd gekozen het lid der commissie Th. ,1. H. Adriani, waarna werd overgegaan tot de verdeeling der werkzaamheden en het vaststellen van den tijd voor de mondelinge examens, een en ander als volgt: Groep A. Stelkunde Trigonometrie Meetkunde Beschrijvende meetki nde Mechanica
de La ivo de Laive Kruller Bogeweg 1 [ogeweg
Verbeek Verbeek Hogeweg Keulier Kruller
20 min 15 , 20
..
l-"> _ 2 0 ..
De sub-commissie bestaat uit de heeren- de Laive, Verbeek, Hogeweg, Keulier en Prevoo. B. Natuurkunde Cosmographie Scheikunde Plant- «Mi dierdunde
Prevoo dr. Hoffinans dr. Coebergh dr. Kranips
dr. Hoflmana Prevoo dr. Krampe dr. Coebergh
80 min. 80 „ 80 . 80 _
De sub-commissie bestaat uit de heeren: Prevoo, dr. Hoffmans, dr. Coebergh, dr. Kramps en Hogeweg.
Qeechiedenifl Aardrijkskunde Staatswetenschappen Boekhouden
Geurts Visser mr. de Fluiter j i later vcrvangen d. Geurts) Verbeek
nir.deFluiter 80 min. (leurs 80 „ Visser 80 „ de Laive
De sub-commissie bestaat uit de heeren mr. de Fluiter, de Laive en Verbeek.
-
20
Geurts, Visser,
[MO.
56
10.]
Verslag van den itaal der booge-, middelbare en lagere scholen over ÜKW LOOQ, (Bijlage Ui. (Di' beer mr, de Pluiter, op zijn verzoek ontheven van zijn Lidmaatschap <1IT oomniiMfce, wordt vervangen door den beer ran der Tak, dooi C.H.E.O. tot lid benoemd.)
13, Welii'i, C o n r a d u i A u g u s t M a i i , geboren te B a t a v i a 15 J u n i 1887; //.
n. NYcleilainlsHi l'nuiscli
Adiiani Miidou
van Poppel
80 min.
Meaker
20 ,
Boogdultacta Bngelech
Masker van Poppe]
Miidou A'liiani
80 30
„ „
De sub-commissie b e s t a a t u i t de h e e r e n : A d r i a n i , M a d o u , van Poppel) Mesker en m r . de F l u i t e r ( l a t e r van d e r T a k ) .
Holduc
1. B e a u m o n t , J a n J a c o b Antoon M a r i e , geboren te Geleen 10 A u g u s t u s 1890; 2. ten B r i n k , J o h a n n e s A n t o n i u s , geboren te Losser 1 September 1 8 8 8 ; ' 3 . C r a m e r , P i e t e r B e r n a r d Joseph, geboren te Riiswj k ( Z . - H . ) 2 5 Mei 1890; 4. van Dijck, M a t h i e u Carel J o s e p h , geboren te Venlo 16 Maart 1891);
E.
Handteekenen Rechtlijnig teekenen
van do hijzoiidoie hoogere burgerschool te (Koikrade):
5 . G r o n d , G e r a r d Jozef Alfons, geboren t e H e e r l e n 11 A u g u s t u s 1890;
KLsjes, Keulier, 1'revoo. Kisjes, Keullor, 1'rovoo.
6. Roebroeck, Joseph Maria H u i b e r t E u g è n e , geboren te O u d - V a l k e n b u r g 5 J u l i 1890;
De commissie droeg aan de heeren Prevoo en Kisjes op de 7. Schwan, A r t h u r A ntoine W i l l e b r o r d , geboren te m o d e l t e e k e n i n g e n te M a a s t r i c h t te beoordeelen en a a n de Schoonhoven 8 November 1889; heeren K e u l i e r en Kisjes ditzelfde te doen te R o l d u c en te isj 8. Sijpkens, Tiddo W i l l i a m , geboren te Enschedé 22 Nijmegen. V e r d e r besloot zij de vrijstellingen zoo spoedig A u g u s t u s 1890; mogelijk a a n alle c a n d i d a t e n mede te deelen. Op de 2de v e r g a d e r i n g . Zondag 6 A p r i l , w e r d e n de op- | A l p h o n s Gerard H u b e r t , geboren te L i n n e 9 S t r a a t m gaven voor het schriftelijk e x a m e n besproken en vastgesteld, ; og J a n u a l i igy7 • en deelde de voorzitter mede, d a t er 5 ploegen zouden gevormd worden, d a a r zich 60 c a n d i d a t e n h a d d e n a a n g e m e l d , 10. T h o m a s s e n , H u b e r t u s M a t h e u s J o s e p h , geboren te V a l k e n b u r g 1 A p r i l 1890; nl. 14 u i t M a a s t r i c h t , 12 u i t R o l d u c en 11 uit R o e r m o n d . De overigen waren e x t r a n e ï . V a n deze 60 c a n d i d a t e n hebben 56 aan het geheele e x a m e n d e e l g e n o m e n ; 3 t r o k k e n zich t e r u g c. van de Rijks- hoogere burgerschool te R o e r m o n d : en aan één e x t r a n e u s werd het d eel n emen a a n het mondel i n g e x a m e n geweigerd volgens a r t . 13 v a n het algemeen 1. van C r u g t e n , P a u l J e a n H u b e r t , geboren te R o e r m o n d r e g l e m e n t voor de e i n d e x a m e n s . V a n hen s l a a g d e n er 3 8 , n l . 2 A u g u s t u s 1890; van M a a s t r i c h t 13, van R o l d u c 10, van R o e r m o n d 1 1 , terwijl aan 4 e x t r a n e l het gewenachte g e t u i g s c h r i f t kon worden uit2. E i n t h o v e n , A l e x a n d e r Louis, geboren t e J o g j a c a r t a 5 gereikt. December 1 8 9 1 ; 3 . J a n s s e n , M a t h i a s Joseph H u b e r t u s , geboren te Roermond 25 A p r i l 1 8 9 1 ;
De n a m e n der g e s l a a g d e n zijn : n.
Van de hoogere burgerschool te M a a s t r i c h t :
4. Peeters, J o h a n n e s H u b e r t u s , geboren te Venlo 27 J u l i 1890;
1. Defesche, J o h a n n e s H u b e r t u s , geboren te M a a s t r i c h t 21 S e p t e m b e r 1 8 9 0 ;
h. Pollen, E d u a r d J e a n Jozeph Gustaaf, geboren te Roermond 14 D e c e m b e r 1888;
2. G e m m e k e , Joseph M a t h i e u Marie, geboren te Maast r i c h t 26 J u n i 1 8 8 9 ;
6. Roufs, J o h a n n e s , geboren te N i e u w s t a d t (L.) 20 October 1889;
3 . de Graaf, C h r i s t i a a n J a c o b u s 's H e r t o g e n b o s c h 13 S e p t e m b e r 1890;
7. Schmier, A n d r e a s H u b e r t u s Roermond 26 A u g u s t u s 1890;
Julius,
geboren
4. H o m b e r g e n , Cornelis W i l h e l m u s , geboren te gen 2 J u n i 1 8 9 1 ; 5 . H u v d t s , Leon H u b e r t M a r i e , geboren te 14 Mei 1 8 9 0 ;
te
Nijme-
Maastricht
6. K a l s h o v e n , H e m ï , geboren te A m s t e r d a m 9 October 1891; 7. K e m m e r l i n g . J a n G e r a r d K a r e l , geboren te NieuwerAmstel 19 J u n i 1 8 9 1 ;
9. Sonnen, April 1 8 8 8 ; 10.
Arthur
d.
2. P l a n k e r m a n , J u l i 1890;
1 1 . Smeets, J o s e p h T h o m a s , geboren te M a a s t r i c h t Augustus 1891;
16
12. Verboeket, F r a n s J o s e p h H u b e r t , geboren te Roermond 14 October 1 8 8 8 ;
Hubert,
geboren
te E c h t 28
extraneï:
10. S c h o u t e t e n , Victor 24 December 1 8 8 9 ;
Roermond
Jan
S t e r n , C a r l , geboren te Roermond 2 3 September 1890;
1. H a r t e , W i l l e m September 1886;
te
te
1 1 . W e y n e n , J a c o b u s P e t r u s J o a n n e s , geboren te Roermond 27 D e c e m b e r 1888;
9. K u t t e n , G u s t a v e A n t o i n e Joseph C o n s t a n t , geboren te M a a s t r i c h t 12 A u g u s t u s 1 8 8 8 ; geboren
geboren
8. S c h ö n b e r g e r , J a c o b u s L o u r e n s Cornelis Alouïsius, geboren te A p e l d o c r n 10 F e b r u a r i 1890;
8. B o n n e n , L o u i s V i c t o r H u b e r t , geboren te M a a s t r i c h t 16 M a a r t 1 8 9 0 ;
Mathias,
Jozephus,
Jan
Arend,
geboren
Adolph,
te P r o b o l i n g g o 21
geboren
te B e u n i n g e n (>
3 . van der T h o o r n , P i e t e r F r e d e r i k , geboren te R o t t e r dam 3 J u l i 1888; 4.
van T u b e r g e n , J a n , geboren te H i l v e r s u m 17 J u l i 1888.
De r e s u l t a t e n der e x a m e n s blijken u i t den volgenden s t a a t :
Bijlage D.
[226.
10.]
Tweede Kamer. 57
Verslag van den staat dor hooge-, middelbare en lagere scholen over 1908—1900.
Aantal malen dat is
(Bijlage H).
toegekend bel cijfer:
Vol-
Onvol-
doende.
doende.
V A K K EX.
Natuurkunde Plant- en dierkunde
.
Staatshuishoudkunde .
. . . .
Boekhouden Nederlandsch Hoogduitsch Handteekenen Totaal
.
. .
6 20 i 12 ! 16 14 8 5
9 5 8 7 11 8 8 9 4 3
4 10 0 11 4 7 9 7 10 4 18 9 15 17 12 14 6
10 15 17 11 5 23 21 10 18 15
123
158
228
4 1.
— — — — — — 1
2 2 — 4 — — — — — — 2
2 0 4 8 9 8 4 2 9 5 3 — — —2 o 5
f!
45
72
— 2 — — 3 — —
2
5
3
1
2 8 7 f!
(i
8
(i
5 7. 13 4
6
8
7
8
16 | 7 14 162
3 3 4 4 5 7 0 4
___ — — — —
4 8 2 4 5
8
20 8 6
10
8
8 7 7 4 7 15 18 10 10 10
9
8 8 4
5 10
—
93
53
12
8
6 8 4 4
5
2 4 2 — 1 2
8
38 35 28
8 1 — — 2 1 — — — — —
8
86
De volgende tabel geeft hetzelfde overzicht voor de groepen a l s het v o o r g a a n d e voor de afzonderlijke
Aantal malen dat is toegekend h e t cijfer: Q R 0 E P. 1 A B C D E
2 2 2
i
3 6 13
8 .
. .
—
4
ï
1
4
10 9 4
5
26
31
—
Totaal
1
5
(i
7
8 15 9 10 11
17 13 15 18 18
8 4 11 17 11
53
81
51
De volgende o p m e r k i n g e n n a a r a a n l e i d i n g der gehouden e x a m e n s meende de commissie t e mogen m a k e n : Scheikunde. D a t ook d i t j a a r v r a g e n w e r d e n gesteld, die b e t r e k k i n g h a d d e n op de physische s c h e i k u n d e , v e r d i e n t toej u i c h i n g . D a a r e c h t e r onder de docenten in s c h e i k u n d e aan de hoogere burgerscholen m e t vijfjarigen c u r s u s h i e r te lande n o g geen e e n s t e m m i g h e i d bestaat o m t r e n t de p u n t e n u i t de physische s c h e i k u n d e , die meer u i t v o e r i g op de hoogere b u r gerschool belmoren te worden besproken, behoort bij het stellen v a n vragen u i t de physische s c h e i k u n d e de grootste voorzichtigheid te worden b e t r a c h t . Of bijv. het eerste gedeelte van de v r a a g Ai g e a c h t k a n worden zeker b e h a n d e l d t e zijn aan alle scholen, w a a r brj h e t scheikunde-onderwijs r e k e n i n g wordt gehouden m e t de physische s c h e i k u n d e , is te betwijfelen. Bij het e x a m e n deed zich herhaaldelijk h e t verschrjnsel voor, d a t de c a n d i d a t e n wel formules en vergelijkingen k o n den opschrijven, m a a r geen of weinig idee h a d d e n van de verschijnselen, die door die vergelijkingen worden u i t g e d r u k t , en de stoffen, die bij de proeven werden g e b r u i k t , en de proeven zelf niet of te v l u c h t i g h a d d e n gezien. Plant- en dierkunde. H e t e x a m e n in d i t v a k gaf aanleid i n g tot de o p m e r k i n g , d a t vele c a n d i d a t e n , in p l a a t s v a n een algemeen overzicht v a n die w e t e n s c h a p p e n te hebben v e r k r e g e n , slechts enkele hoofdstukken, en d a n n o g menigmaal onvoldoende h a d d e n bestudeerd, misschien wel een gevolg van het p r o g r a m m a , behoorende bij h e t r e g l e m e n t voor de e i n d e x a m e n s d e r hoogere b u r g e r s c h o l e n m e t 5-jarigen cursus. Aardrijkskunde en geschiedenis. De r e s u l t a t e n v a n het schriftelijk e x a m e n w a r e n over h e t algemeen g u n s t i g , m a a r bij het mondeling e x a m e n bleek, d a t verscheiden c a n d i d a t e n zich bepaald h a d d e n t o t h e t bestudeeren v a n e n k e l e onderHandelingen
der Staten-Generaal.
Bijlagen
1909—1910.
9
10
5 5 7 2 6
8 3 1
—
25
8
8
1 —
15 20 18 21 28 21 11
11
88
45 43 42 89 46 45 48 48 45 47 45 700
18 14 17 10 11 8
8
11 9 11 246
vakken:
Vol-
Onvol-
doende.
doende.
41 40 43 47 47
15 10 13 9 9
218
62
deelen of quaesties en d a t h u n n e k e n n i s veel g e r i n g e r was d a n h e t schriftelijk w e r k deed v e r m o e d e n . De sub-commissie is verder v a n oordeel, d a t d e leerstof voor a a r d r i j k s k u n d e veel t e u i t g e b r e i d is. Ten a a n z i e n v a n d e geschiedenis heeft h e t de a a n d a c h t g e t r o k k e n , d a t de c a n d i d a t e n veel te weinig j a a r t a l l e n kenden. Talen. D e sub-commissie is van oordeel, d a t de redenen « e l k e pleiten voor vrijstelling van h e t m o n d e l i n g gedeelte v a n h e t e x a m e n in de N e d e r l a n d s c h e t a a l bij een voldoend schriftelijk gedeelte, evenzeer gelden voor vrijstelling v a n h e t m o n d e l i n g gedeelte v a n de e x a m e n s in de F r a n s c h e , E n g e l s c h e en H o o g d u i t s c h e t a l e n , w a n n e e r het schriftelijk gedeelte goed blijkt t e zijn. Bij het m o n d e l i n g e x a m e n in de l e t t e r k u n d e der moderne t a l e n k a n de e x a m i n a t o r i m m e r s zich een oordeel vormen o m t r e n t de v a a r d i g h e i d in h e t g e b r u i k der v r e e m d e talen en de u i t s p r a a k . Verder is d e commissie v a n m e e n i n g , d a t de p a r a p h r a s e een m i n d e r g e s c h i k t middel is ter beoordeeling van de k e n nis d e r c a n d i d a t e n , aangezien velen dezer öf wel bijna letterlijk d e n g e g e v e n tekst overschrijven öf hoogstens een enkel woordje wijzigen. Daarbij k o m t , d a t d e onzekerheid, w a a r i n m e n v e r k e e r t , of m e n eene v e r t a l i n g , een opstel of eene p a r a p h r a s e krijgen z a l , h a a r s inziens schade doet a a n de v o o r b e r e i d i n g voor h e t schriftelijk gedeelte door den l e e r a a r . A a n het einde v a n h a r e t a a k g e k o m e n , b e t u i g t de commissie U . H . E . G . h a r e n d a n k voor het in h a a r gestelde v e r trouwen. R o e r m o n d , 6 A u g u s t u s 1908. •T. M. A. K H A M P S , Til. J. H . ADRIAXI.
Voorzitter. Secretaris.
15
