1 Strukton Jaarverslag jaarverslag 2011

ja arversl ag 2011

1

|

Strukton Jaarverslag 2011

Dit is een interactieve pdf, waarin de volgende symbolen worden gebruikt:

inhoud jaarrekening

link naar een andere pagina in het document link naar e-mail of website link waarmee u terug gaat naar de inhoudsopgave link waarmee u terug gaat naar het begin van de jaarrekening

Jaarverslag 2011

Dit jaarverslag verschijnt alleen in digitale vorm. De pdf is te downloaden via www.strukton.com/jaarverslag en is eveneens in het Engels beschikbaar. In gedrukte vorm publiceert Strukton een publieksverslag met de belangrijkste ontwikkelingen over 2011. Via internet kunt u het publieksverslag inzien of bestellen.

Strukton Groep nv Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen Nederland Telefoon +31 (0)30 248 69 11 E-mail [email protected] Website www.strukton.com Ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel te Utrecht onder nummer 30004006. 2

|


Inhoudsopgave

Bericht van de directie

4

Profiel 7 Samenstelling bestuur

9

Kengetallen 10 De specialismen van Strukton

11

Financiële resultaten

13

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

17

Strukton Rail

23

Strukton Civiel

30

Strukton Bouw

34

Strukton Worksphere

38

Strukton Integrale Projecten

42

Corporate Governance

46

Risicobeheersing 49 Jaarrekening 54 Controleverklaring 118 Namen en adressen

120

Verklarende woordenlijst

126

Colofon 128

3

|


Bericht van de directie

Strukton heeft in 2011 een positief operationeel resultaat gerealiseerd. Gezien de nog altijd lastige markt is dit een goede prestatie. Er is een vergaande samenwerking tussen de verschillende bedrijfsonderdelen ontstaan, waardoor integrale opdrachten geheel door Strukton kunnen worden uitgevoerd. Op een aantal plaatsen in de organisatie was ingrijpen nodig om het kostenniveau aan te passen aan de marktomstandigheden. Helaas ging dit gepaard met het verlies van ongeveer honderdvijftig arbeidsplaatsen. De orderportefeuille is met EUR 2,0 miljard goed gevuld.

Resultaat Strukton heeft in navolging van 2010 een goed resultaat geboekt. Helaas waren er twee dissonanten, bij een buitenlandse vestiging en een infrastructuurproject, die het resultaat drukken. Door voortaan meer controle op het ontwerp te houden, audits uit te voeren tijdens de realisatie van een project en de vinger steviger aan de pols te houden, werken we aan een betere beheersing om onverwachte verliezen in de toekomst te voorkomen. De omzet is ten opzichte van 2010 iets gedaald, mede als gevolg van twee grote projecten die zich in 2011 in de aanloopfase bevonden en nog niet in volle productie waren. Het gaat om De Groene Loper bij de A2 in Maastricht en de A15 Maasvlakte-Vaanplein bij Rotterdam, beide van Strukton Civiel. Daarnaast is er een beperkte daling van omzet bij de binnenlandse en buitenlandse activiteiten van Strukton Rail. Verkopen en aankoop In 2011 zijn twee belangrijke verkopen gedaan. De eerste is de verkoop van 36.000 m2 bedrijfs terrein met opstallen in Utrecht en de verkoop van een aantal activiteiten van de materieeldienst. Deze activiteiten betreffen voornamelijk de in- en verhuur en beheeractiviteiten van materieel en gereedschappen. Strukton heeft tot gedeeltelijke afstoot besloten omdat er geen strategische noodzaak is voor een eigen interne dienst voor bouwmaterieel. Met koper RECO/BUKO is een preferred supplier contract afgesloten voor de huur van materieel. De tweede verkoop is die van 80% van de aandelenbelangen van zes pps-projecten aan DIF Infrastructure II. Naast het minderheidsbelang van 20% behoudt Strukton een zeer actieve operationele betrokkenheid tijdens de bouwen exploitatiefase van deze projecten. Deze verkoop is voor Strukton van strategisch belang, omdat het op deze manier vermogen kan vrijmaken, waarmee het bedrijf ook in toekomstige pps-projecten een voorname rol kan blijven spelen als verschaffer van eigen vermogen. Daarnaast blijft Strukton zijn kennis en ervaring met dbfm(o) actief aanwenden voor de optimale oplossing voor klanten.

4

|


inhoud

Bericht van de directie Beide verkopen hebben een positief effect op de balans en hebben de schuldpositie van Strukton aanzienlijk verminderd. Hierdoor is de solvabiliteit van Strukton gestegen en meer in evenwicht gekomen met die van aandeelhouder Oranjewoud nv. Dankzij de lage rente op de markt is een goed rendement gehaald en een balanskorting gerealiseerd. De verkopen hebben geen negatieve effecten op de exploitatie; die is gezekerd. In 2011 is de overname van wegenbouwer Ooms Nederland Holding bv voorbereid. Deze overname is begin 2012 afgerond. De overgenomen activiteiten betreffen de grond-, wegen waterbouwactiviteiten, de Nederlandse consultancyactiviteiten (Unihorn) en een deel van de buitenlandse infra-activiteiten van Ooms International Holding. Zij vormen binnen Strukton Civiel een apart deelbedrijf onder de naam Ooms Civiel. De overname past binnen de strategie van Strukton die zich richt op de verbreding en verlenging van de keten. Met deze overname verstevigt Strukton zijn infra-activiteiten én zijn positie door het verkrijgen van landelijke dekking in deze markt: Ooms Civiel bedient het westen van het land, terwijl het in 2006 verworven Reef Infra vooral Oost-Nederland als werkgebied heeft. Werkmaatschappijen en integraliteit In 2010 heeft Strukton belangrijke stappen gezet naar rendementsherstel en in 2011 is hier met succes vervolg aan gegeven. • Strukton Rail heeft met name in Nederland en Zweden goed gepresteerd en ook Strukton Systems heeft wederom zeer hoge resultaten geboekt. De verliesgevende activiteiten in Noorwegen zijn beëindigd. De orderportefeuille van Strukton Rail is goed. • Strukton Civiel heeft een deel van de werkzaamheden voor de Noord/Zuidlijn succesvol afgerond en heeft een goede orderportefeuille. • Strukton Bouw heeft een groot aantal projecten afgerond en heeft de strategie iets aangescherpt, dit met het oog op een succesvollere deelname aan tenders. • Strukton Worksphere heeft in 2011 veel progressie geboekt en veel zorg besteed aan het verbeteren van de organisatie. De werkmaatschappij heeft een unieke positie ten opzichte van de concurrentie en dat biedt veel kansen voor 2012. • Strukton Integrale Projecten heeft op succesvolle en professionele wijze de verkoop van een 80% aandelenbelang van de pps-projecten begeleid. Vanuit de markt is meer en meer vraag naar ondernemingen die een geïntegreerde aanpak van werkzaamheden kunnen bieden: van ontwerp, bouw en onderhoud tot en met exploitatie. Strukton heeft vooral grote, complexe projecten in portefeuille waaraan door verschillende bedrijfsonderdelen gezamenlijk wordt gewerkt. Strukton is in staat de gevraagde integrale aanpak aan te bieden en heeft ook in 2011 weer grote vorderingen gemaakt op het gebied van samenwerking binnen de keten.

5

|


inhoud

Bericht van de directie Strategie De strategische focus van Strukton blijft gericht op Nederland en selectief – waar het gaat om enkele bedrijfsonderdelen en niches – het buitenland. Hierbinnen is Strukton actief in drie markten: railinfrastructuur, civiele infra en het realiseren, onderhouden en beheren van gebouwen. Het bedrijf zal zich op specialismen binnen deze markten richten, om zo onderscheidend vermogen te creëren. Zo zal Strukton Rail zich steeds internationaler manifesteren. Niet alleen wat betreft onderhoud van het spoor, maar ook elektronica in de treinen zelf. Strukton Systems verkent momenteel de windmolenmarkt, waar het werkt aan twee projecten. De aankoop van Ooms Civiel verbetert de positie van Strukton Civiel. In samenwerking met Strukton Worksphere zal Strukton Civiel zich meer richten op verkeerstechnische en tunneltechnische installaties. Ook op het gebied van waterbouw liggen mogelijkheden. Strukton Bouw en Strukton Worksphere zullen zich focussen op een select aantal markten, namelijk gezondheidszorg, hotels, studenten- en jongerenhuisvesting, datacenters, tijdelijke huisvesting en herbestemming van kantoorgebouwen. Naast de focus op de drie genoemde markten zal Strukton in 2012 aandacht besteden aan een aantal andere strategische kernpunten. Zo komt er meer nadruk te liggen op het bestendigen van klantrelaties. Ook zal Strukton meer focussen op actieve klantbenadering en het dienstenpakket nadrukkelijker onder de aandacht brengen. Verder is het doel om meer producten door te ontwikkelen tot concepten en die in de markt te zetten. Vooruitblik Door de strategische en zakelijke keuzes die in 2011 zijn gemaakt, ziet Strukton 2012 met vertrouwen tegemoet. Het is al vaak gezegd: de marktsituatie is lastig. Dat is een gegeven. Het is daarom zinvoller om de aandacht te richten op datgene wat we zelf kunnen beïnvloeden. Zo zullen we de aandacht sterker richten op het in control zijn over de projecten, waardoor faalkosten verder kunnen worden gereduceerd. Strukton heeft bewezen een professionele organisatie te zijn. Het feit dat het bedrijf in 2011 negentig jaar bestond, toont aan dat Strukton bestaansrecht heeft. Bovendien behaalde Strukton voor het derde jaar op rij een plek in de top drie van de reputatiemonitor. Door op het juiste moment de juiste keuzes te maken, staat de organisatie gesteld voor de toekomst. Directielid Raymond Steenvoorden, die in december 2011 na een periode van bijna tien jaar afscheid nam van Strukton, heeft met zijn inspirerende persoonlijkheid en professionele aanpak een grote bijdrage geleverd aan de onderneming zoals die er vandaag de dag staat. Ik wil hem daar dan ook zeer hartelijk voor bedanken. Ook de medewerkers ben ik veel dank verschuldigd. Zij leggen zeer veel wilskracht en passie aan de dag om het klanten naar de zin te maken en projecten goed af te ronden. Ik heb er het volste vertrouwen in dat we 2012 met elkaar tot een succesvol jaar maken. Utrecht, 8 mei 2012 Directievoorzitter Gerard Sanderink

6

|


inhoud

Profiel

Strukton is een fullserviceprovider voor infrastructuur- en accommodatieoplossingen. Het doel is de eindgebruiker comfortabel te laten wonen, werken, reizen, leren en recreëren. Strukton is actief in drie markten, onderverdeeld in vier segmenten: Railinframarkt: railinfrastructuur en informatiesystemen (Strukton Rail) Civiele inframarkt: civiele infra (Strukton Civiel) Gebouwen: bouw en vastgoedontwikkeling (Strukton Bouw) en technisch beheer en installatietechniek (Strukton Worksphere)

Binnen elk van deze markten als ook marktoverstijgend werkt Strukton Integrale Projecten aan pps-concessieprojecten, nieuwe concepten en eigen initiatieven.

Visie Strukton denkt vanuit de functionaliteit en levensduur van gebouwen en infrastructurele werken. Dat verklaart de keuze voor integrale contractvormen die ruimte bieden aan kwaliteit, comfort en duurzaamheid. Voorbeelden van deze integrale contractvormen zijn design en build (db) en design, build, finance, maintain en operate (dbfmo). Strategie De kracht van Strukton ligt in het volbrengen van complexe projecten in complexe omgevingen. Het streven is een nog hogere toegevoegde waarde te leveren en daarmee een onderscheidende positie in de markt te creëren. Voor opdrachtgevers moet duidelijk zijn dat ze op Strukton kunnen bouwen, een goede prijs-kwaliteitverhouding krijgen en trendsettende oplossingen mogen verwachten. De focus van Strukton ligt op mobiliteit, knooppunten en doorgaande exploitatie. Door de samenwerking tussen de verschillende Struktonbedrijven kunnen integrale opdrachten geheel vanuit Strukton worden uitgevoerd. De strategische kernpunten zijn: • de mentaliteit van de medewerkers, want die bepaalt het onderscheidend vermogen van Strukton • het verbreden en verlengen van de keten • het doorontwikkelen van niches op de markt

7

|


inhoud

Profiel

Mentaliteit Struktonmedewerkers zijn niet alleen vakinhoudelijk goed onderlegd, ze nemen ook zelf initiatieven om met innovatieve oplossingen te komen. Ze bekijken een vraag vanuit het perspectief van de opdrachtgever en brengen vervolgens nieuwe en duurzame concepten en oplossingen onder de aandacht. MVO-beleid Strukton onderneemt maatschappelijk verantwoord en heeft hierin een voortrekkersrol binnen de sector. Strukton denkt in levensduur en kan veel betekenen voor klanten door bijvoorbeeld het verduurzamen van gebouwen en het bieden van werkgelegenheid in de regio (social return). Ook worden medewerkers aangespoord om steeds een bewuste afweging te maken tussen wat goed is voor mens, omgeving en bedrijf. Strukton realiseerde in 2011 met gemiddeld 5.906 medewerkers een omzet van EUR 1,3 miljard.

Meer informatie over: • Strukton en de werkmaatschappijen: • Financiële gang van zaken en jaarrekening: • Risicomanagement en Corporate Governance: • MVO-beleid van Strukton: • Strukton als werkgever:

www.strukton.com www.strukton.com/jaarverslag www.strukton.com (zie ‘financiën en governance’) www.strukton.com/mvo www.werkenbijstrukton.nl

Bedrijfsopbrengsten 2011 Railinfrastructuur en informatiesystemen Civiele infra Bouw en vastgoedontwikkeling Technisch beheer en installatietechniek

19,1 %

44,5 %

13,7 %

22,7 %

8

|


inhoud

Samenstelling bestuur

Directievoorzitter

Gerard Sanderink Directievoorzitter Nationaliteit Nederlandse Indiensttreding Oktober 2010 Nevenfuncties President-directeur Oranjewoud nv Directeur/eigenaar Centric

Groepsraad

Jos Hegeman Erik Hermsen Marinus Schimmel Aike Schoots Gert Jan Vos

Strukton Civiel Strukton Integrale Projecten Strukton Worksphere Strukton Rail Strukton Bouw

Vlnr: Marinus Schimmel, Aike Schoots, Gerard Sanderink, Jos Hegeman en Gert Jan Vos. Niet op de foto: Erik Hermsen 9

|


inhoud

Kengetallen (bedragen in miljoenen euro’s) 2011 2010 2009 2008 2007 Bedrijfsopbrengsten

1.318,0

1.437,5

1.368,2

1.249,2

1.144,8

Operationeel resultaat (EBITDA)

55,3

57,6

37,0

55,9

47,4

Bedrijfsresultaat (EBIT)

24,1

(6,4)

8,8

29,0

23,1

Nettoresultaat

14,4

(15,5)

0,8

14,3

15,3

Kasstroom • Operationeel > Regulier

(10,6)

38,5

56,9

22,1

58,4

> Pps-projecten

(29,1)

(76,3)

(70,5)

(30,5)

(0,3)

13,0

(5,8)

(25,6)

(26,0)

(39,8)

• Investeringen

• Financieringen > Regulier

(9,2)

(9,4)

(4,3)

(20,1)

(2,1)

> Pps-projecten

28,5

62,7

72,5

35,7

(0,5)

• Koersverschil

-

(0,1)

-

-

-

Totale kasstroom

(7,4)

9,6

29,0

(18,8)

16,3

Investeringen materiële vaste activa

19,7

16,7

18,3

25,8

30,3

Afschrijving / waardevermindering op vaste activa

27,4

64,0

28,2

26,9

24,4

Exclusief consolidatie (non-recourse) pps-projecten Balanstotaal

728,9

775,7

826,4

818,7

790,7

Geïnvesteerd vermogen

177,7

179,2

235,2

234,7

223,7

Netto kas (schuld)

16,3

0,4

(52,2)

(51,8)

(42,5)

Solvabiliteit (%)

26,6

23,1

22,1

22,3

22,9

Rendement op geïnvesteerd vermogen (%)

13,2

(3,6)

3,7

12,4

10,4

Orderportefeuille ultimo

1.985,0

2.065,0

1.858,0

1.639,0

1.210,8

Inclusief consolidatie (non) recourse pps-projecten Balanstotaal

803,5

968,2

945,3

862,6

798,3

Totaal eigen vermogen / groepsvermogen

186,8

166,7

172,2

171,9

181,2


249,4

365,7

347,2

273,3

231,0

Netto kas (schuld)

(62,6)

(198,9)

(174,9)

(101,4)

(49,7)

Solvabiliteit (%)

23,2

17,2

18,2

19,9

22,7

Nettoresultaat in % gemiddeld eigen vermogen

8,1

(9,1)

0,5

8,1

8,6

Nettoresultaat in % van de bedrijfsopbrengsten

1,1

(1,1)

0,1

1,1

1,3

Niet financiële indicatoren Gemiddeld aantal medewerkers *

5.906

6.159

6.232

5.962

5.514

Ziekteverzuim (%)

4,6

5,4

5,4

5,1

5,8

Ongevallen frequentie (IF-index)

7,5

8,4

8,7

9,0

8,2

Gemiddelde verzuimduur

29

25

21

24

16

Ongevallen cijfer

10,3

15,1

12,6

16,2

14,8

Frequentie cijfer

0,6

0,8

0,7

0,9

0,8

Uitgaven management development en opleidingen

6,9

8,7

8,7

8,1

7,8

Medewerkers beoordeeld (%)

95,2

92,6

88,0

88,4

87,1

* Voor het gemiddeld aantal medewerkers is gekeken naar het hele bedrijf. De andere getallen hebben alleen betrekking op de 4.963 medewerkers in Nederland.

10

|


inhoud

De specialismen van Strukton Kernactiviteiten Strukton Rail Europese fullservicedienstverlening op het gebied van spoorsystemen. Werkvelden zijn infrastructuur, onderhoudsmanagement, rollend materieel, machines en logistiek. www.struktonrail.nl Strukton Civiel Ontwerp, realisatie, onderhoud en beheer van infrastructurele projecten, met specifieke kennis van ondergronds bouwen, wegenbouw, viaducten, stations, geluidsschermen, funderingstechnieken, afzinktechnieken en milieu. www.struktonciviel.nl

Strukton Bouw Maatwerk leveren voor huisvesting van personen, bedrijven en bedrijfsprocessen. Plan- en project ontwikkeling kunnen hierbij een belangrijke ondersteuning bieden.

• Onderhoud, vernieuwing en nieuwbouw van rail(systemen) – heavy rail en light rail • (Reizigers)informatiesystemen • Beveiligingsystemen • Data-acquisitie en datamanagement • Ontwikkeling en integratie van elektrische systemen in rollend materieel • Energiesystemen • Natte en droge infra (in situ, geboorde en afgezonken tunnels, bruggen, stations, wegen en wegonderhoud, aanleg en onderhoud waterkeringen) • Bouwen in complexe omgevingen • Industriële bouw • Waterbeheer en waterbehandeling • Specialismen: afzinktechnieken, parkeergarages, funderingen, geluidsschermen, wegen, renewable energy • Prefab beton • Maatvoering en marine survey • Verkeersmanagement • Assetmanagement • Bouwen in complexe omgevingen • Utiliteitsbouw en woningbouw • Renovatie, verbouw en (planmatig) onderhoud • Technisch beheer • Projectontwikkeling • Herontwikkeling

www.struktonbouw.com Strukton Worksphere Technisch beheer en installatiemanagement. Geïntegreerde dienstverlening op het gebied van gebouwgebonden technische installaties en ‘hard services’, vanuit de gedachte dat mensen die zich in hun werken verblijfsomgeving prettig voelen, het beste presteren. Duurzame en waardevaste ontwikkeling van bestaand vastgoed. www.struktonworksphere.com

Strukton Integrale Projecten Innovatieve en integrale oplossingen die uitgaan van de totale levenscyclus van de infrastructuur of gebouwde omgeving. Hierin passen integrale contracten samenwerkingsvormen zoals dbfm(o): design, build, finance, maintain & operate.

• Technische service, beheer en onderhoud • Nieuwbouw en renovatie van technische installaties, waaronder verduurzaming vastgoed via innovatieve contractvormen zoals de ESCo (Energy Service Company) • Verwerving, ontwerp, bouw en exploitatie op basis van concessie prestatiecontracten en outsourcing van technische diensten • Exploitatiemanagement van pps’en: integrale facilitaire dienstverlening en vastgoedbeheer • Maincontracting • Advies en interim-management • Ontwikkeling en begeleiding van bouwen verbouwprojecten en ‘hard services’-gerelateerde huisvestings-, huur- en verhuurplannen • Verwerving, financiering en management van pps-projecten • Beheer van de risicodragende pps-investeringen • Verdere ontwikkeling van pps, conceptontwikkeling en eigen initiatieven

www.struktonpps.com 11

|


inhoud

12

|

Marktgebieden/klanten

Kenmerken markt

Competenties Strukton

• Railinfrabeheerders primair in West-Europa • Vervoersbedrijven (gemeentelijk, regionaal, landelijk) • Overheid (provincies en gemeenten) • Industrie • Materieelleveranciers en leasemaatschappijen

• Hoge toetredingsdrempel door kennis- en kapitaalintensiviteit • Focus op veiligheid en kwaliteit voor een goede prijs • Toenemende concurrentie • Europese markt met verschillen per land • Nichemarkt

• Data-acquisitie en -management • Consulting en engineering • Machines en logistiek • Rollend materieel

• Wegbeheerders • Railinfrabeheerders (primair in Nederland) • Mainports, luchthavens • Grote steden en overheidsorganen • Industriële afnemers (opslag-, nuts- en afvalverwerkings- en waterbehandelingsbedrijven) • Vervoersbedrijven (gemeentelijk, regionaal, landelijk)

• Competitief • Cyclisch • Fragmentarische markt met beperkte top en veel regionale/ lokale spelers

• Project- en procesmanagement • Grote technologische kennis (eigen engineering en specialistische vaardigheden) • Kennis innovatieve contracten samenwerkingsvormen • Specialist in ondergronds bouwen • Realisatie projecten tijdens doorgaande exploitatie van klantprocessen • Systems Engineering • Risicomanagement

• Gezondheidszorg • Hotels • Studenten- en jongerenhuisvesting • Datacenters • Tijdelijke huisvesting • Herbestemming van kantoorgebouwen

• Focus op kwaliteit en toegevoegde waarde • Verschuiving naar nieuwe contract-/ aanbestedingsvormen • Focus op duurzaamheid

• Optimalisatie van kosten versus opbrengsten met sterke klantfocus • Integrale en objectgerichte benadering van het bouwproces, van plan/ project- tot exploitatiefase

• Zakelijke en financiële dienstverleners • Onderwijsinstellingen • Zorginstellingen • Duurzaam vastgoed • Datacenters • Parkeergarages • Verkeerssystemen • Entertainmentindustrie • Industrie • Overheid • Transportsector

• In ontwikkeling en groeiend • Hoge mate van complexiteit en afbreukrisico • Focus op dienstverlenende attitude • Focus op waardebehoud • Kennisintensief • Toenemende uitbesteding • Toenemende complexiteit en afbreukrisico’s

• Lifecycle/Total Cost of Ownershipbenadering • Bedrijfszekerheid bieden voor corebusiness-ondersteunende processen van opdrachtgevers • Werk- en verblijfomgevingen creëren waar mensen kunnen excelleren • Benadering met oog voor zowel gemeenschappelijk belang als belangen van eigenaar en gebruiker • Klantgerichtheid • Regievoering op basis van techniek • Professionele methoden en middelen • Kennis coreprocessen klanten

• Overheid (het Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen) • Zorg- en onderwijsinstellingen • Railinfrabeheerders in West-Europa

• Groeiend (overheidshuisvesting, infrastructuur) • In ontwikkeling (onderwijs, lightrail en zorg) • Kwaliteitgedreven (duurzaam/ maatschappelijk verantwoord) • Ruimte voor private initiatieven • Internationaal krachtenveld

• Project- en risicomanagement, contractmanagement en financieel management • Lifecyclebenadering en langetermijnverantwoordelijkheid • Kennis van innovatieve contracten en samenwerkingsvormen


inhoud


Sterke verbetering van het nettoresultaat naar EUR 14,4 miljoen (2010: 15,5 miljoen negatief) Omzetdaling van 8,3% tot EUR 1.318 miljoen (2010: 1.438 miljoen) Beperkte daling van 4% van het operationeel resultaat naar EUR 55,3 miljoen (2010: 57,6 miljoen) Bijzondere waardeverminderingen van goodwill en immaterieel actief van EUR 6,4 miljoen (2010: 35,9 miljoen) Dividendvoorstel: geen dividenduitkering Sterke verbetering van de solvabiliteit naar 23,2% (2010: 17,2%). Exclusief de pps non recourse financiering is de solvabiliteit 26,6% (2010: 23,1%) Orderportefeuille nagenoeg onveranderd op EUR 2,0 miljard (2010: 2,1 miljard)

Gang van zaken Ondanks een beperkte omzetdaling en moeilijke marktomstandigheden is het operationeel resultaat uitgekomen op EUR 55,3 miljoen. Alle segmenten hebben positief bijgedragen aan dit operationeel resultaat. Het nettoresultaat is in 2011 sterk verbeterd naar EUR 14,4 miljoen. Bedrijfsopbrengsten Na een jaarlijkse stijgende lijn van de omzet is de omzet in 2011 gedaald met 8,3% naar EUR 1.318 miljoen. Dit komt voornamelijk doordat twee grote civiele projecten zich in 2011 in de aanloopfase bevonden en nog niet in volle productie waren (De Groene Loper bij de A2 in Maastricht en de A15 Maasvlakte-Vaanplein bij Rotterdam) en door een lagere productie bij de specialistische bedrijfsonderdelen van Strukton Civiel. Daarnaast is er een beperkte daling van omzet bij de binnenlandse en buitenlandse activiteiten van het segment Strukton Rail. De orderportefeuille is licht gedaald naar een nog steeds hoog niveau van EUR 2,0 miljard. Alle vier segmenten hebben een goed gevulde orderportefeuille voor 2012. Het aandeel in de orderportefeuille voor de uitvoering van de langlopende pps-opdrachten bedraagt EUR 429 miljoen.

13

|


inhoud


Bedrijfsopbrengsten in EUR miljoen

2011

Railinfrastructuur en informatiesystemen

585,9 616,1

Civiele infra

298,8 392,7

Bouw en vastgoedontwikkeling

181,2 189,9

Technisch beheer en installatietechniek

252,1 238,8

Totaal

2010

1.318,0 1.437,5

Resultaat In 2011 is een goed operationeel resultaat (EBITDA) gerealiseerd van EUR 55,3 miljoen. Alle segmenten hebben een positieve bijdrage geleverd aan dit operationeel resultaat. Door de verkoop van een 80% belang in Strukton Finance Holding (pps-projecten) en de verkoop van onroerend goed en activa van Strukton Materieel is er een eenmalig transactieresultaat geboekt van EUR 18,6 miljoen. Dit resultaat is ten gunste gekomen van alle vier bedrijfssegmenten. Ook exclusief dit verkoopresultaat hebben alle vier bedrijfssegmenten positief bijgedragen aan het operationeel resultaat. Operationeel resultaat in EUR miljoen

2011

Railinfrastructuur en informatiesystemen

27,0 37,2

Civiele infra

10,1

Bouw en vastgoedontwikkeling

2010

13,3

5,9 0,3

Technisch beheer en installatietechniek

12,3

Totaal

55,3 57,6

6,8

De resultaatsontwikkeling van Strukton Rail is in Nederland en in het buitenland, met uitzondering van Noorwegen, bevredigend. Gegeven de prijsdruk in de markt is dit een goede prestatie. De resultaatsontwikkeling van de activiteiten in Noorwegen en het beëindigen van deze activiteiten hebben het resultaat van Strukton Rail sterk negatief beïnvloed. Het resultaat van Strukton Rail bedraagt EUR 27,0 miljoen en is EUR 10,2 miljoen lager ten opzichte van 2010. Bij Strukton Civiel heeft een tegenvaller bij een project gezorgd voor een tegenvaller in het resultaat. De lagere bezetting bij de specialistische bedrijfsonderdelen van Strukton Civiel hebben geleid tot een lagere marge. Een operationeel resultaat van EUR 10,1 miljoen, dit inclusief het eenmalige transactieresultaat, is in deze moeilijke markt een goede prestatie (2010: EUR 13,3 miljoen). Strukton Bouw heeft exclusief het eenmalig transactieresultaat een bescheiden positief resultaat geboekt. Ondanks een getroffen reorganisatievoorziening en een markt met veel prijsdruk zijn er positieve resultaten geboekt.

14

|


inhoud


De resultaten van Strukton Worksphere zijn goed. De omzet en resultaten zijn in een neer gaande markt gelijk gebleven, dit exclusief het eenmalig transactieresultaat. Het gehele resultaat laat een sterke verbetering zien van EUR 5,5 miljoen ten opzichte van 2010. Bij alle bedrijfssegmenten zijn in 2011 de kosten verlaagd en is het personeelsbestand beperkt verkleind. Bedrijfsresultaat in EUR miljoen

2011

Operationeel resultaat

55,3 57,6

2010

(21,0)

(22,5)

Afschrijvingen Immaterieel Vast Actief

(3,8)

(5,6)

Bijzondere waardeverminderingen

(6,4)

(35,9)

Bedrijfsresultaat

24,1 (6,4)

Afschrijvingen Materieel Vast Actief

In 2011 is voor een bedrag van EUR 6,4 miljoen aan bijzondere waardeverminderingen verantwoord (2010: EUR 35,9 miljoen). Dit wordt grotendeels veroorzaakt door het afboeken van goodwill op deelneming van Strukton Rail in Noorwegen. In 2010 en 2011 zijn bijzondere waardeverminderingen doorgevoerd op goodwill en immaterieel actief die zijn verworven bij acquisities in voorgaande jaren. Financieel resultaat

Het financieel resultaat is in 2011 verder verbeterd ten opzichte van het vorig jaar. Het financieel resultaat is met EUR 5,1 miljoen negatief 19,1% verbeterd ten opzichte van 2010 (EUR 6,3 miljoen negatief ). Lagere financieringskosten en hogere financiële baten uit de pps-projecten zijn de basis voor deze verbetering. De belastinglast in 2011 bedraagt EUR 7,0 miljoen (2010: EUR 5,5 miljoen). Daarmee is de effectieve belastingdruk 32,8%. Deze relatief hogere belastingdruk wordt voornamelijk veroorzaakt door de bijzondere waardevermindering van goodwill, niet-aftrekbare kosten buitenland en de afboeking van een actieve belastinglatentie als gevolg van het beëindigen van de activi teiten van Strukton Rail in Noorwegen.

Nettoresultaat

Het nettoresultaat is in 2011 sterk verbeterd en komt uit op EUR 14,4 miljoen, versus EUR 15,5 miljoen negatief in 2010. Investeringen De investeringen in materiële vaste activa bedragen in 2011 EUR 19,7 miljoen (2010: EUR 16,7 miljoen). Dit betreft voornamelijk investeringen bij het bedrijfssegment Strukton Rail. Strukton blijft ernaar streven de kwaliteit van zijn investeringen te optimaliseren. Dit betekent dan ook dat deze investeringen moeten bijdragen aan de kernactiviteiten van Strukton.

15

|


inhoud


Kasstroom en financiering De totale netto kasstroom is in 2011 EUR 7,4 miljoen negatief (2010: 9,6 miljoen positief ). Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door het teruglopen van de voorfinanciering op grote infrastructurele projecten en het verlies op de activiteiten van Strukton Rail in Noorwegen. De kasstromen op de verkoop van de pps-projecten en de activa van Strukton Materieel zijn verantwoord bij de investeringskasstroom. Per saldo is de kasstroom uit investeringsactiviteiten EUR 13,0 miljoen (2010: EUR 5,8 miljoen negatief ). Dit betekent dat het hoge investerings programma in materiële vaste activa volledig is gefinancierd uit de opbrengsten van de desinvesteringen. In december 2011 is een bedrag van EUR 15,0 miljoen vervroegd afgelost op de bankfinanciering. Per saldo bedraagt de kasstroom uit financieringsactiviteiten in 2011 EUR 19,3 miljoen (2010: EUR 53,3 miljoen). Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de opgenomen leningen in het kader van de non recourse financiering voor de pps-projecten. Acquisities en desinvesteringen Op 6 december 2011 heeft Strukton zijn belang in een zestal pps-projecten verlaagd door een 80% belang in Strukton Finance Holding te verkopen aan DIF Infrastructure II. Deze desinvestering past in de strategie om kapitaal vrij te maken om verder te investeren in nieuwe activiteiten van Strukton. Strukton blijft operationeel verantwoordelijk voor deze projecten en zal ook in de toekomst blijven investeren in pps-projecten. Op 13 oktober 2011 heeft Stukton onroerend goed en materiële vaste activa van Strukton Materieel verkocht aan RECO/BUKO. De activiteiten van de materieeldienst zijn geen kernactiviteiten van Strukton en op deze wijze is geld vrijgemaakt voor het aflossen van schulden en voor investeringen in kernactiviteiten. Op 5 januari 2012 heeft Strukton Civiel een 100% belang verworven in Ooms Nederland Holding bv. Door deze transactie heeft Strukton Civiel de infra-activiteiten overgenomen van Ooms Avenhorn Groep bv. De details van deze transactie zullen worden verantwoord in de jaarrekening 2012. Vermogenspositie De solvabiliteit van Strukton is in 2011 sterk verbeterd. In 2011 bedraagt de solvabiliteit 23,2% (2010: 17,2%). Exclusief de pps non recourse financiering is de solvabiliteit 26,6% (2010: 23,1%). De verkoop van een 80% belang in de pps-projecten heeft tevens betekend dat de in de balans opgenomen non recourse pps financiering is verlaagd naar EUR 64,2 miljoen (2010: EUR 161,3 miljoen). In 2011 is de netto kaspositie van eind 2010 van EUR 0,4 miljoen verbeterd naar een netto kaspositie van EUR 16,3 miljoen. Deze verbetering van de solvabiliteit en de netto kaspositie geven Strukton een sterke basis voor een gezond ondernemerschap.

16

|


inhoud

Maatschappelijk verantwoord ondernemen Strukton hanteert het uitgangspunt dat de bedrijfsactiviteiten even veel zorg en aandacht verdienen als mensen, omgeving en klanten. De belangen van people en planet zijn gelijkwaardig en complementair aan de economisch gestelde eisen en kwaliteit (profit). Strukton ziet eerlijk en integer handelen als basis voor de activiteiten en de contacten met stakeholders.

Niveau 5 op de CO2-prestatieladder gehandhaafd Ook in 2011 heeft Strukton niveau 5 – het hoogste niveau – gehaald op de CO2-prestatieladder. Een unieke prestatie in de branche, want geen enkel ander concern zit op niveau 5 voor rail én civiel én bouw én installatietechniek. Strukton heeft dit niveau weten te handhaven door diverse maatregelen. Zo zijn er maatregelen genomen voor het leasewagenpark, omdat dit de grootste bron van CO2-uitstoot is. De toegestane uitstoot – het emissieplafond – van leaseauto’s is aangescherpt. Tot september 2011 waren leaseauto’s met een uitstoot van 155 gr/km (benzine) of 136 gr/km (diesel) nog toegestaan. Dat is nu voor het overgrote deel van het wagen-

17

|


inhoud


park teruggebracht tot een maximale uitstoot van 140 gr/km (benzine) of 116 gr/km (diesel). Voor 2012 zijn verdere maatregelen voorzien op het gebied van mobiliteitsbudgetten en -management. Naast ProRail werkt ook Rijkswaterstaat met de CO2-prestatieladder. Inmiddels is de CO2-prestatieladder 2.0 ontwikkeld. In deze nieuwe versie wordt niet alleen gekeken naar de uitstoot van bouworganisaties zelf, maar ook naar de uitstoot van de projecten. Een van de eerste projecten die in 2011 onder deze prestatieladder op de markt werden gebracht, was A76/A79 Reconstructie Knooppunt Kunderberg. Strukton Civiel heeft deze tender gewonnen op basis van zijn voorziene behoud van de niveau 5-positie op deze aangepaste ladder. In 2012 gaat Strukton als geheel voldoen aan de eisen van niveau 5 van de CO2-prestatieladder 2.0. De door Strukton Civiel aangekochte bedrijfsonderdelen van bouwonderneming Ooms Civiel hebben zich eind 2011 al gecertificeerd op dit niveau. Ooms Civiel heeft een aantal duurzame innovaties in het productpakket, zoals de solar road: een fietspad met zonnepanelen in de asfaltlaag. Sectorinitiatieven voor CO2-reductie Strukton maakt zich sterk voor CO2-reductie in de keten. Een derde van de vrachtwagens op de snelweg is bouwgerelateerd. Samen met ketenpartners in de beton- en glasketen onderzoekt Strukton de mogelijkheden om dat vervoer efficiënter te organiseren, bijvoorbeeld door aan- en afvoer te combineren. Ook met leveranciers in het project OV Terminal Den Haag Centraal kijkt Strukton naar mogelijkheden om de logistiek te verduurzamen en optimaliseren. In het kader van Green Deal heeft Strukton samen met een aantal collega-aannemers en cement- en betonleveranciers het initiatief genomen voor de Green Deal Duurzaam Beton. Deze Green Deal is erop gericht beton nog duurzamer te maken. Tijdens de Dag van Maarssen, op 4 oktober 2011, is het initiatief ondertekend door MVO Nederland en staatssecretaris Atsma van Infrastructuur & Milieu. Duurzaamheid binnen Strukton Strukton zoekt binnen de eigen organisatie telkens naar manieren om de bedrijfsprocessen verder te verduurzamen. Daarom hebben Strukton Bouw, Strukton Civiel en Strukton Worksphere in 2011 gezamenlijk twee medewerkers aangenomen die zich fulltime richten op duurzaamheid. Bij Strukton Rail was al eerder een duurzaamheidsfunctionaris aangesteld. 18

|


inhoud


Strukton Rail en Strukton Civiel hebben zich in 2011 aangesloten bij de B50, vijftig beeld bepalende werkgevers in Nederland die koploper zijn op het gebied van slim werken en reizen en dat willen stimuleren. Deze stimulans blijkt bij Strukton bijvoorbeeld uit de Strukton Shuttle, die in 2011 als pilot in gebruik is genomen: medewerkers en bezoekers kunnen buiten de spitstijden gebruikmaken van deze taxiservice tussen station Maarssen en het hoofdkantoor. Tijdens de spits was zo’n service er al. Door de service ook buiten de spits aan te bieden, wil Strukton het gebruik van openbaar vervoer stimuleren. De auto die hiervoor wordt gebruikt, is een Toyota Prius. Als de pilot slaagt, zal Strukton een nog duurzamer vervoermiddel aanschaffen. Ook elektrisch vervoer is in 2011 onder de aandacht gebracht van de medewerkers. Tijdens de Dag van de Duurzaamheid konden medewerkers tijdens de Electric Roadshow kennismaken met elektrische auto’s en scooters. Duurzame projecten en werkmethodes In 2011 is de denktank Thinking Green opgericht. Dit team met leden uit alle hoeken van de organisatie fungeert als aanjager van duurzame projecten. Duurzaamheid komt dan ook terug in tal van projecten die Strukton doet, zowel op verzoek van opdrachtgevers als op initiatief van Strukton zelf. Zo is Strukton Worksphere in Amsterdam gestart met het plaatsen van tweeënhalf duizend openbare oplaadpunten voor elektrische auto’s. De combinatie Essent/Strukton is verantwoordelijk voor het plaatsen van een groot deel van deze oplaadpunten. Strukton kiest zelf bij opdrachten ook steeds vaker voor elektrisch vervoer. Zo maakt Strukton Worksphere in de Gemeente Den Haag gebruik van elektrische scooters, heeft HanzaRailTeam een elektrische auto in gebruik voor het project Hanzelijn en heeft Strukton Rail West een elektrische auto voor zakelijke ritten. In Rotterdam werkt Strukton aan de verduurzaming van negen gemeentelijke zwembaden. De zwembaden worden energiezuiniger, de CO2-uitstoot gaat omlaag en de water- en luchtkwaliteit gaan omhoog. Voor dit project heeft Strukton een Energy Service Company (ESCo) opgericht. De ESCo ontwerpt en realiseert de energiebesparende maatregelen, verzorgt de financiering ervan en garandeert de energiebesparing. Dit is niet alleen een kans voor verdere verduurzaming, Strukton ziet dit ook als een goed voorbeeld van een businessmodel, dat past in het MVO-beleid van de onderneming.

19

|


inhoud


In 2010 is het bedrijfsonderdeel Afvalbank Nederland opgericht, dat in 2011 verder is uit gebouwd. Het doel is om de eigen afvalstromen nog beter aan de bron te scheiden en de vrijgekomen materialen opnieuw te gebruiken voor eigen projecten. Een goed voorbeeld daarvan is het Hilton Hotel in Amsterdam, waar 87% van het afval geschikt is gemaakt voor hergebruik. Bij het project DUO in Groningen kijkt Strukton Civiel in samenwerking met TU Delft, MVO Nederland en andere ketenpartners of het beton van de gesloopte kantoorpanden van de Dienst Uitvoering Onderwijs en de Belastingdienst voor 100% te gebruiken is voor de bouw van de parkeergarage. Het gebruik van nieuwe grondstoffen wordt daarmee tot een minimum beperkt. In 2011 zijn hiervoor de technologische ontwikkelingen gedaan en in 2012 wordt dit in de praktijk gebracht. Zorg voor mensen en omgeving Voor het project De Groene Loper is de Avenue2-school opgericht in het kader van social return. Gedurende de tien jaar dat Strukton in Maastricht aan dit project werkt, worden er op deze school in totaal 750 werklozen en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt opgeleid. Deze mensen wonen in of vlakbij Maastricht en krijgen na de opleiding een tijdelijk contract bij De Groene Loper, bijvoorbeeld voor de bewaking, verkeersregeling of de administratie. Strukton werkt hiervoor samen met de gemeente. Tijdens het werk aan een project probeert Strukton de overlast voor de omgeving zoveel mogelijk te beperken. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het keurmerk Bewuste Bouwers, dat Strukton samen met BAM, Ballast Nedam en VolkerWessels oprichtte in 2010. Medewerkers van bouwplaatsen met dit keurmerk zorgen voor veiligheid op de bouwplaats en voor de veiligheid van passanten. Ook minimaliseren ze geluidsoverlast en is er milieubewustzijn. Bij Strukton Civiel worden sinds 2011 alle projecten standaard aangemeld voor dit keurmerk. Veiligheid en arbo Sinds een aantal jaar hanteert Strukton het programma ‘Zero Accidents’, dat ook in 2011 is voortgezet. In publicaties over veiligheid wordt de term ‘Zero Accidents’ regelmatig herhaald om de ambitie van ‘nul ongevallen’ top of mind te houden. Regelmatig wordt gecommuniceerd over het aantal dagen dat aaneengesloten is gewerkt zonder verzuimongeval. Ook via allerlei bedrijfsbrede initiatieven wordt veiligheid telkens opnieuw onder de aandacht gebracht van medewerkers. Bij Strukton Rail is de campagne Safety First gestart om het veiligheidsbewustzijn en veilig 20

|


inhoud


gedrag te stimuleren. Daarnaast zijn er Safety Awareness Team-Trainingen georganiseerd. Het doel van deze training is om een kritische veiligheidsblik te ontwikkelen en medewerkers te leren belangrijke veiligheidsinformatie over te dragen aan collega's. Bij Strukton Civiel vond de Safety Experience plaats; een tweedaagse bijeenkomst waar (hoofd-) uitvoerders en bouwplaatsmedewerkers instructie kregen over en training in diverse aspecten rond veiligheid: het opbouwen van steigers, het gebruik van boorgereedschap met en zonder stofafzuiging en het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen, zoals gehoorbescherming en een nieuwe helm met veiligheidsbril. Daarnaast is in 2011 een Masterclass Safety ontwikkeld. Deze zal in 2012 worden gegeven aan directie, projectmanagers en hoofduitvoerders om het veiligheidsbewustzijn en -gedrag nog verder te stimuleren. Strukton Bouw heeft in 2011 veel aandacht besteed aan de Laatste Minuut Risico Analyse (LMRA). De LMRA is een korte risicobeoordeling van een bepaalde taak en wordt gedaan door de persoon die de taak gaat uitvoeren. De analyse bestaat uit drie stappen: gevaren beoordelen, maatregelen vaststellen om de gevaren te elimineren en actie ondernemen. Er is een LMRA-flyer gemaakt die nadrukkelijk bij de medewerkers op de bouwplaats onder de aandacht is gebracht. Bij audits wordt gecontroleerd of de flyer daadwerkelijk wordt gebruikt. De flyer blijkt een positief effect te hebben op de veiligheid. Het aantal keren dat er iets niet op orde was tijdens een audit is ten opzichte van 2010 enorm gedaald. Medewerkers hebben in 2011 gemiddeld meer toolboxmeetings bijgewoond dan voorgaande jaren. Net als bij de andere werkmaatschappijen is er ook binnen Strukton Worksphere structureel aandacht voor veiligheid. Er is een aanvang gemaakt met de verbetering van de VGM-structuur (veiligheid, gezondheid, milieu) binnen Strukton Worksphere. Niet alleen via het programma ‘Zero Accidents’, maar ook door jaarlijks terugkerende trainingen, zoals veilig werken met elektriciteit en asbestherkenning. Ook heeft Strukton Worksphere in 2011 Safety Awareness Trainingen uitgevoerd. In 2011 vonden er binnen heel Strukton 93 ongevallen met verzuim plaats, tegenover 81 in 2010. Strukton Bouw en Strukton Worksphere noteerden per 31 december 2011 een recordaantal aaneengesloten dagen zonder ongevallen met verzuim, respectievelijk 212 dagen en 248 dagen. Certificaten en keurmerken In 2011 heeft Strukton diverse certificaten en keurmerken gehaald. Zo kwalificeerde Strukton Civiel zich voor het internationale keurmerk OHSAS 18001 voor onderwatertechnieken, iets wat bij Strukton Civiel veelvuldig wordt toegepast. Strukton Worksphere heeft in 2011 het certificaat ISO 14001 behaald, een certificaat voor milieumanagement. De werkmaatschappij toont met dit certificaat aan dat het investeert in het beperken van de milieurisico’s van de organisatie, hoe risico’s worden afgedekt en hoe medewerkers handelen in het geval van een calamiteit. Strukton Rail en Strukton Civiel beschikten al over dit certificaat. Verder is Strukton als geheel bezig met ISO 26000, een zelfverklaring voor beleid op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Management development en opleidingen Ondanks de economisch moeilijke tijden heeft Strukton ook in 2011 geïnvesteerd in het opleiden van de medewerkers, via diverse trajecten en opleidingsprogramma’s. Zo is er de opleiding Strukton Jong Management, een programma voor hbo’ers en academici tussen de 23 en 30 jaar, die twee tot vijf jaar werkzaam zijn bij Strukton en de ambitie en potentie hebben om door te groeien naar managementniveau. In samenwerking met de Hogeschool Utrecht biedt Strukton maximaal zestien personen per jaar een traject aan van tien maanden. In dit traject krijgen ze een programma aangeboden waarin cognitieve ontwikkeling, persoonlijke ontwikkeling en professionele ontwikkeling centraal staan. Het doel van Strukton Jong Management is talenten binnen 21

|


inhoud


het bedrijf de kans geven zich te ontwikkelen, talent aan het bedrijf te binden en te zorgen voor goed toegeruste mensen op leidinggevende posities. Diverse afgestudeerden zijn inmiddels doorgegroeid naar een middenkaderpositie. In 2011 hebben alle zestien deelnemers het programma succesvol voltooid en is een nieuwe groep gestart met het programma. Een ander initiatief voor jonge Struktonmedewerkers is Scope. Dit netwerk biedt medewerkers tot 37 jaar de kans om een netwerk binnen Strukton op te bouwen en bekend te worden met de verschillende werkmaatschappijen binnen het bedrijf. De organisatie van projectbezoeken en andere activiteiten is in handen van Scopeleden, de directie steunt het netwerk financieel. Strukton Rail heeft in 2011 trainingen coachend leidinggeven georganiseerd voor leidinggevenden. In 2012 zijn vervolgworkshops gestart. ProRail, de spooraannemers (waaronder Strukton Rail) en ingenieursbureaus hebben in Nederland het initiatief genomen voor een hbo-opleiding Railtechniek. Zij hebben hiervoor een overeenkomst gesloten met de Hogeschool Utrecht. Het doel is ervoor te zorgen dat er in de toekomst voldoende goed gekwalificeerde technici op het gebied van railtechniek zijn. De hboafstudeerrichting aan de Hogeschool Utrecht start in september 2013 en vanaf september 2012 wordt een minor op het gebied van railtechniek aangeboden. Ook is Strukton Rail betrokken bij het opzetten van een mbo Railcollege. Dit is een initiatief vanuit de Nederlandse Spoorwegen. Vanuit deze opleiding wordt een link gelegd met de hbo-opleiding. Bij Strukton Civiel is in 2011 een zeer intensieve training gestart, senior projectmanagement, om projectmanagers te trainen in het omgaan met de almaar toenemende complexiteit van de projecten die Strukton Civiel in zijn orderportefeuille heeft. Strukton Worksphere heeft in 2011 het oude principe meester-gezel-leerling nieuw leven ingeblazen. Daarvoor zijn mensen vrijgemaakt. Verder zijn er diverse in-company-programma’s georganiseerd. Ook in 2012 staat een flink aantal opleidingen op de rol. Zo zullen alle niettechnische medewerkers – van directeur tot manager en van controller tot jurist – worden bijgeschoold over installatietechniek. Strukton Worksphere kiest voor deze aanpak zodat elke medewerker kan meepraten over de core business van de werkmaatschappij. In 2011 is binnen Strukton Integrale Projecten het Strategisch Talent Management Programma geïmplementeerd. Een belangrijke pijler van dit programma is het beoordelen én coachen. Sturen op gedragscompetenties, sturen op output en het streven naar een continu verbeterproces betekent dat iedere medewerker regelmatig informatie ontvangt over de resultaten en de wijze waarop die tot stand zijn gekomen. Medewerkers worden gestimuleerd zich verder te ontwikkelen in de specialisaties binnen Strukton Integrale Projecten: projectmanagement, contractmanagement en financieel management.

22

|


Strukton heeft zich in 2011 nadrukkelijk geprofileerd voor de buitenwacht. Zo heeft een directielid meegedaan aan het televisieprogramma Undercover Boss, waarin een leidinggevende zich onherkenbaar op de werkvloer begeeft. Strukton koos voor deelname aan het programma om het bedrijf onder een breder publiek bekend te maken en om de bouwsector positief over het voetlicht te brengen. Er is immers, zeker op de lange termijn, behoefte aan gepassioneerd personeel. Daarom is het van belang mensen geïnteresseerd te houden in het vak. Een andere reden om mee te doen aan het programma is het creëren van trots op het bedrijf. Die bedrijfs trots zorgt voor de groei en ontwikkeling van mensen, iets wat bij Strukton hoog in het vaandel staat. Het bezoek aan de website van Strukton nam explosief toe na de uitzending. Bovendien kwamen er zeer veel open sollicitaties binnen. Datzelfde gebeurde na de uitzendingen, wereldwijd in 193 landen, van het programma Megastructures Korean Superlink op National Geographic, waarin aandacht werd besteed aan het project Busan-Geoje Fixed Link in Zuid-Korea. Strukton legde voor dit project een van de diepste en langste afzinktunnels ter wereld aan: 3,2 kilometer lang en 48 meter diep. inhoud

Strukton Rail

Alle landen en specialismen van Strukton Rail, behalve Noorwegen, hebben goede resultaten geboekt. Dit ondanks dat in sommige landen de marktsituatie nog steeds moeilijk is. Zeer tragisch is het ongeval in Zweden, waarbij een medewerker van Strukton Rail om het leven is gekomen.

Resultaat en marktsituatie Landen In Nederland heeft Strukton Rail te maken met een zeer volatiele markt, waar nog altijd een prijzenslag gaande is. Opdrachtgevers verwachten voor een steeds lagere prijs een steeds betere kwaliteit. De werkvolumes zijn redelijk. Strukton Rail heeft in 2011 zijn marktaandeel in onderhoud en projecten in Nederland behouden en heeft een solide, positief resultaat neergezet. In 2010 heeft in Nederland een grote organisatieaanpassing

in EUR miljoen

2011

Bedrijfsopbrengsten Operationeel resultaat

585,9 616,1 27,0 37,2

Aantal medewerkers (ultimo) 3.125

23

|


2010

3.162

inhoud

2011 in het kort • Goede resultaten geboekt in alle landen en specialismen, behalve in Noorwegen • Europabreed weet Strukton Rail zich te handhaven, ondanks de lastige markt en (politieke) onzekerheid • Europabreed worden de machines met hoge productiecapaciteit succesvol ingezet • De organisatie is toekomstvast • De activiteiten in Noorwegen zijn beëindigd • Aantrekkelijke opdracht in Australië binnengehaald

plaatsgevonden, die begin 2011 is afgerond. Dankzij deze aanpassing staat Strukton Rail gesteld om in de moeilijke Nederlandse markt een goede positie te behouden. Ook België laat een goed resultaat zien. Duitsland heeft 2011 met een break even resultaat kunnen afsluiten en de organisatie is op kracht. De organisatie in Duitsland heeft een internationaler marktprofiel verkregen, geconcentreerd op de inzet van de geavanceerde machines met hoge productiecapaciteit. In Zweden heeft een dodelijk ongeval plaatsgevonden, waarbij een medewerker van Strukton Rail om het leven is gekomen. Het ongeval heeft een enorme impact binnen het bedrijf. Strukton Rail betreurt de gebeurtenis ten zeerste. In zakelijk opzicht gaat het in Zweden zeer goed. De positie van Strukton Rail is zowel wat betreft omvang als werkkwaliteit van hoog niveau. Het bedrijf wordt door opdrachtgevers als betrouwbare en markante partij gezien. In Scandinavië zal Zweden het grote trekpaard zijn. In Denemarken is in 2011 een klein positief resultaat geboekt. Ook in Italië zijn goede resultaten geboekt, overwegend in Italië zelf, met een deel van de omzet in de Balkan. In Noorwegen heeft Strukton Rail de organisatie niet op het gewenste niveau gekregen. Daarnaast is er onvoldoende continuïteit en perspectief waargenomen in de Noorse markt. Daarom heeft Strukton Rail in januari 2012 besloten zijn activiteiten in Noorwegen met onmiddellijke ingang te beëindigen. Specialismen Strukton Systems heeft in 2011 uitstekende resultaten geboekt, net als in 2010. Het bedrijfsonderdeel heeft goed gepresteerd, zowel in spoorgerelateerde werkzaamheden als in alle productmarkt-combinaties (PMC’s), waaronder Energy Solutions, Kabel, Electric, Monitoring & Travel Systems, Telecom & Technische Installaties, Seinwezen & Voedingen en Installatie Services. Strukton Rolling Stock heeft in 2011 een positief resultaat geleverd en bevindt zich in een verdere opbouwfase. Het houdt zich bezig met elektrische systemen in railvoertuigen en biedt samen met Strukton Rail Equipment totaalonderhoud aan treinen. Dat varieert van renovatie tot mechanisch onderhoud en reparaties. Daarnaast ontwerpt, engineert, fabriceert en installeert Rolling Stock elektrische en elektronische systemen, zoals panelen, schakelkasten en bekabelingen. De voornaamste specialisatie is tractie-elektronica, voor de aandrijving en besturing van treinen. Op het gebied van boordnetsystemen en tractie-elektronica heeft Strukton Rolling Stock een volwassen productenrange ontwikkeld. Eurailscout heeft in 2011 een break even resultaat bereikt. Dit bedrijfsonderdeel blijft een belangrijk speerpunt en van grote strategische waarde op het gebied van datamanagement en het verifiëren van de onderhoudsstatus van het spoor.

24

|


inhoud

Strukton Rail

Strategie De strategie die Strukton Rail in voorgaande jaren voerde, is ook in 2011 succesvol gebleken. Strukton Rail werkt als Europees bedrijf en is actief in diverse Europese landen, waar het wil bijdragen aan attractief treinverkeer en spoorvervoer. Daarnaast heeft het een aantal specialismen in huis: Strukton Systems, Strukton Rolling Stock, Strukton Rail Equipment en Eurailscout. Het Europese karakter van Strukton Rail is vooral zichtbaar door de inzet van machines en specialismen over heel Europa. Door die schaalver groting kan Strukton Rail in grotere en geavanceerde machines blijven investeren en per land economisch verantwoord werken. Voorbeelden van deze machines zijn de kettinghor, de vernieuwingstrein en de stopmachine. Strukton Rail zal de strategie van internationalisatie in 2012 onveranderd voortzetten. Net als voorgaande jaren is in diverse Europese landen ook in 2011 stevig gediscussieerd over de toekomst van het spoor en de keuze voor privatisering. Strukton Rail vindt het een goede zaak dat Europa en de landen zich goed verdiepen in de situatie op het spoor. Spoorvervoer heeft een enorme toekomst – het biedt een duurzame, ruimtebesparende en veilige vorm van transport. Bij stakeholders is de vraag naar betrouwbaar en betaalbaar vervoer enorm groot. De ambitie van Strukton Rail is om met mensen en technologie een bijdrage te leveren aan de groei van het spoor, zodat op het bestaande spoor meer vervoer met een betere punctualiteit en veiligheid kan worden gerealiseerd. Wat Strukton Rail betreft is privatisering en liberalisering van de spoormarkt een goede keuze. Vergeleken met andere landen werpt deze aanpak in Nederland en in Zweden vruchten af. Er is grote druk om te verbeteren en te vernieuwen. In Zweden heeft dat geleid tot een enorme reizigersgroei en dalende kosten. Het spoor is competitiever geworden ten opzichte van andere vervoersvormen. Om datzelfde in Nederland te realiseren, is het nodig dat het spoor in staat is meer treinen per uur te verwerken. De bedrijfsontwikkeling – mensen en techniek – van Strukton Rail is er dan ook op gericht om het spoor tijdens onderhoudswerkzaamheden zo kort mogelijk buiten dienst te stellen. Met het oog daarop heeft Strukton Rail in 2011 een nieuwe geautomatiseerde inspectiemethode in gebruik genomen. Daarnaast heeft het bedrijf in 2011

‘Strukton Rail wil bijdragen aan attractief treinverkeer en spoorvervoer in Europa, een strategie die ook in 2011 weer succesvol is gebleken’ Aike Schoots directeur Strukton Rail

25

|


inhoud

Strukton Rail

een unsolicited proposal gedaan om de stroomvoorziening in het spoornet te verhogen door middel van een nieuwe technologie. Strukton Rail stelt voor om heel gericht het gevraagde stroomvermogen te verhogen met een autotransformatorstation. Deze relatief kleine aanpassing verdubbelt het vermogen van het spoor op de plaatsen waar dat nodig is, bijvoorbeeld op drukke stations. Treinen kunnen dan sneller optrekken en de capaciteit van het spoor wordt vergroot. Bovendien zal het systeem voor het Nederlandse spoornet een besparing kunnen geven van 14.000 ton CO2 op jaarbasis. Duurzaamheid Strukton Rail heeft ook in 2011 niveau 5 op de CO2-prestatieladder weten te handhaven. Om deze positie te behouden, moeten steeds verdergaande maatregelen worden genomen om de CO2-uitstoot nog verder terug te dringen. Het wagenpark veroorzaakt het grootste deel van de uitstoot. Daarom is in oktober 2011 besloten de leaserijders te stimuleren minimaal één dag per week de auto te laten staan en met het openbaar vervoer naar het werk te komen, te carpoolen of thuis te werken. Vanaf 2013 wordt Strukton Rail geauditeerd voor de herziene versie van de CO2-prestatieladder. Strukton Rail neemt daarnaast diverse initiatieven (in de sector) die moeten leiden tot minder CO2-uitstoot. De unsolicited proposal om de stroomvoorziening in het spoornet te verhogen door middel van een nieuwe technologie is daar een voorbeeld van. Voor het uitvoeren van een pilot, gebaseerd op het door Strukton Rolling Stock ontwikkelde concept ‘draadloos groen’, zoekt Strukton geïnteresseerde partijen. Het concept ‘draadloos groen’ dient voor opslag en hergebruik van remenergie. Binnen Railforum werkt Strukton Rail samen met partijen in de spoorbranche in de kenniskring Duurzaamheid aan diverse acties voor de CO2-footprint van de Nederlandse spoorketen. De aandacht is gericht op de materialen voor de infrastructuur, het energieverbruik van treinen en aanpassingen aan het materieel.

26

|


inhoud

Strukton Rail

Spooronderhoud en projecten Nederland Strukton Rail is in 2011 gestart met het PGO Drenthe en het PGO Rijn-Gouwe. Hiermee komt het totaal aantal door Strukton Rail verworven PGO’s (contracten voor prestatiegericht dagelijks onderhoud) op drie. Daarnaast voert Strukton Rail het eveneens prestatiegerichte onderhoudscontract voor Keyrail uit op de Betuweroute. Ook lopen nog de diverse output performancecontracten voor het dagelijks onderhoud in andere contractgebieden. De bouw van de Hanzelijn is nagenoeg afgerond en in 2012 wordt het geheel getest. Het werk loopt volgens planning en budget en de opdrachtgever is tevreden. Ook het werk aan de MerwedeLingelijn is in 2011 afgerond. Dit werk aan de lightrailverbinding tussen Dordrecht en Geldermalsen behelsde een gedeeltelijke verdubbeling van het spoor, de aanleg van drie nieuwe haltes en het ontwerp en de implementatie van een treindetectiesysteem. In 2011 heeft Strukton Rail de opdracht verworven voor het multidisciplinaire werk Spoorzone Delft. Dit werk omvat de nieuwbouw van sporen in de spoortunnel Delft, de aansluiting op het bestaande spoor, de sloop van het bestaande emplacement, de bouw van een nieuw emplacement van DSM en de bouw van het onderstation. De werkzaamheden starten in 2012 en lopen door tot in 2015. Daarnaast voegde Strukton Rail in 2011 diverse vernieuwingswerken toe aan de order portefeuille, waaronder de ombouw van het emplacement Zutphen, bovenbouwvernieuwingen in Groningen en Friesland, een bovenbouwvernieuwing tussen Rotterdam en Woerden en de ombouw van opstelsporen aan de Westhavenweg in Amsterdam. België In België wordt gewerkt aan de vernieuwing van de bovenleidingen van Brussel-Noord richting Schaarbeek. Strukton Rail maakt hierbij gebruik van de Gemma draadtrekmachine. Bij Bakenbos in Wallonië, net buiten Brussel, werkt Strukton Rail aan de voorbereidingen voor de spoorverdubbeling van het hoofdspoor Brussel-Namen. In dit werk komen spoorwerk, ballastvernieuwing en bovenleidingwerken samen. In zijn algemeenheid signaleert Strukton Rail in België een verschuiving van werkzaamheden van spoorwerkzaamheden naar signalisatie en bovenleidingen. Denemarken Strukton Rail en Aarsleff Rail hebben in Denemarken met succes een grote spoorvernieuwing tussen Bramming en Tønder voltooid over een lengte van 46 kilometer. Verder hebben beide bedrijven samen een opdracht gekregen van Siemens voor een groot beveiligingsysteem. Strukton Rail en Aarsleff Rail zullen kabels en apparatuur installeren langs 170 kilometer dubbelspoor en 85 stations van de S-trein in Kopenhagen. Daarnaast zullen ze in 2012 een spoorvernieuwing van 70 kilometer lengte realiseren.

27

|


inhoud

Duitsland In Duitsland verzorgde Strukton Rail in 2011 met succes diverse spoorvernieuwingen met zijn eigen geavanceerde machines, zoals op de trajecten tussen Cornberg en Sondra en van Cornberg naar Bebra. In januari 2012 startte Strukton Rail met de vernieuwing op een middelgroot traject in Stuttgart. Zweden In de zomer van 2011 werkte Strukton Rail aan de vernieuwing en modernisering van de Hagsätra-metrolijn in Stockholm, tussen Gullmarsplan en Hagsätra. Het multidisciplinaire werk omvatte onder meer spoor, energievoorziening, bovenleiding, seinwezen en telecom. Ook startte Strukton Rail met werkzaamheden voor de uitbreiding van de lijn Pågatåg-Krösatåg in Zuid-Zweden. Samen met SVEAB bouwt Strukton Rail voor dit project 16 nieuwe stations. Het werk wordt in 2014 afgerond. Daarnaast onderhoudt Strukton Rail in Zweden ruim 2.000 kilometer hoofdsporen met grote precisie, waaronder het merendeel van het metronet in Stockholm, maar ook de hoofdspoorlijn tussen Stockholm en Malmö. In 2011 startte Strukton Rail met het nieuwe onderhoudscontract in de omgeving van Lulea, in het hoge noorden van Zweden.

28

|


inhoud

Strukton Rail

Australië Strukton Rail heeft begin 2012 van John Holland een opdracht verworven voor de huur van ballastafvoerwagons en het verzorgen van training en technische ondersteuning voor een groot ballastvernieuwingsproject in de regio Pilbara in West-Australië. John Holland is de grootste spooraannemer in Australië en voert het project uit in opdracht van BHP Billiton. Met het project wil BHP Billiton de conditie verbeteren van een belangrijk deel van het spoornetwerk dat wordt gebruikt voor de export van erts van Australië naar diverse landen, waaronder de exportmarkt in China. De vraag naar grondstoffen is wereldwijd groot en een goede infrastructuur is van belang om het vervoer van de grondstoffen zeker te stellen. Spoor is hiervoor een uitstekend middel en grote mijnbouwondernemingen zoeken naar oplossingen en partijen die die oplossingen kunnen realiseren. Voor Strukton Rail is dit een start van een nieuw belangrijk marktsegment. Tevens liggen hier synergiemogelijkheden met aandeelhouder Oranjewoud, die in Colombia en de Verenigde Staten milieuonderzoeken doet voor grote mijnondernemingen. Strukton Rolling Stock In 2011 werkte Strukton Rolling Stock aan de diverse opdrachten voor het Indiase BHEL, dat treinen en locomotieven levert aan de Indiase Spoorwegen. Op dit moment rijdt in India een prototype locomotief van Strukton Rolling Stock. Het prototype bevindt zich in de laatste fase van belangrijke testen, die bijna afgerond zijn. De locomotief voldoet aan de gestelde eisen. Ook leverde Strukton Rolling Stock de eerste aandrijvingen voor de metro in Toulouse. In 2011 verwierf Strukton Rolling Stock een opdracht van de Maleisische monorailbouwer Scomi Rail. Strukton Rolling Stock zal 72 tractieomvormers leveren voor in totaal 12 nieuwe monorailvoertuigen in Kuala Lumpur. Scomi Rail heeft Strukton als leverancier van tractiesystemen gekozen vanwege diens ervaring op het gebied van aandrijvingen voor vergelijkbare voertuigen. De eerste omvormers zijn eind februari 2012 geleverd. Verder werd een opdracht verkregen voor boordnetomvormers voor Amsterdamse sneltramvoertuigen. Strukton Systems Strukton Systems verwierf in 2011 een groot aantal projecten en voerde diverse projecten uit in verschillende vakgebieden. Zo startte het bedrijf in 2011 met de werkzaamheden voor twee windmolenparken in de Noordzee. Voor beide parken, DanTysk en Riffgat, levert Strukton Systems samen met Hollandia hoogspanningstransformatorplatforms. Ook kreeg Strukton Systems in 2011 opdracht van Serco Docklands Ltd. voor de levering van POSS hardware. Serco zal POSS, het door Strukton ontwikkelde Preventief Onderhoud- en Storingsdiagnosesysteem, gebruiken voor de monitoring van de wissels en assentellers op de Docklands Light Railway in Groot-Brittannië. Serco wil hiermee storingen voorkomen en de storingshersteltijden verkorten. De Docklands Light Railway is een cruciale openbaarvervoersader in het gebied waar in de zomer van 2012 de Olympische Spelen worden gehouden.

29

|


inhoud

Strukton Civiel

Strukton Civiel is in 2011 in staat geweest zich redelijk staande te houden in de recessie. Daarbij heeft Strukton Civiel wel te maken gehad met één infrastructuurproject waarvan de resultaten teleurstellend waren. Daartegenover staat dat andere projecten goede resultaten opleverden.

Resultaat Strukton Civiel heeft de omzetverwachting in 2011 naar beneden moeten bijstellen. Hiervoor kunnen drie oorzaken worden aangegeven. De eerste oorzaak is dat in het kleine regionale segment de markt slecht is, met slechte prijsniveaus. Strukton Civiel heeft besloten niet de concurrentie aan te gaan met prijsvechters, maar heeft daardoor wel minder omzet kunnen realiseren in dat segment. De tweede oorzaak van de bijgestelde omzetverwachting is dat Strukton Civiel minder nieuwe projecten heeft verworven dan vooraf begroot. De laatste oorzaak is dat enkele zeer omvangrijke projecten in 2011 in de ontwerpfase zaten, waardoor er nog weinig omzet werd gegenereerd. Dat gold bijvoorbeeld voor De Groene Loper (de herinrichting van de A2 bij Maastricht) en de A15 Maasvlakte-Vaanplein. Deze projecten komen pas in 2012 in de productiefase. Met deze

in EUR miljoen

2011


298,8 392,7 10,1 13,3

Aantal medewerkers (ultimo) 935

30

|


2010

976

inhoud

2011 in het kort • De resultaten zijn goed, één project blijft achter • De aankoop van Ooms Civiel zorgt voor landelijke dekking in de wegenbouw • Veel projecten opgeleverd in 2011 • De Groene Loper en A15 Maasvlakte-Vaanplein zijn volop in voorbereiding • De aandacht voor afzinktunnelprojecten zorgt voor wereldwijde spin-off • De werkzaamheden aan de Noord/Zuidlijn verlopen succesvol en voorspoedig • Veel belangstelling voor de werken van Strukton Civiel, in de vorm van prijzen en nominaties

projecten heeft Strukton Civiel een gezond fundament in zijn orderportefeuille. Door de lagere omzet heeft Strukton Civiel kritisch moeten kijken naar het algemene kostenniveau. Dat lag al laag, maar is toch verder geoptimaliseerd. Ook het personeelsbestand is daarin meegenomen en de lage omzet heeft helaas geleid tot een, overigens beperkt, verlies van arbeidsplaatsen. Strategie De strategie van Strukton Civiel is gericht op een gestage, rendabele groei tot een volume van circa een half miljard euro. Dit wil het bedrijf bereiken door verlenging van de infraketen en ketenverbreding in specialismen. Daarvoor gaat Strukton Civiel samenwerkingsverbanden aan, trekt het specialismen aan of ontwikkelt het deze specialismen zelf. Een belangrijke strategische keuze was een landelijke dekking in de wegenbouw te realiseren. In 2006 is daarom Reef Infra overgenomen, waarmee het oostelijke deel van Nederland is afgedekt. In 2011 is Ooms Civiel aangekocht, dat in het westen van Nederland actief is. Deze dekking geeft Strukton Civiel een strategisch betere positie, zodat het in het wegenbouwsegment landelijk actief kan zijn en bovendien in staat is grote geïntegreerde werken aan te nemen. Binnen de bestaande strategie zal de klant de komende jaren een prominentere rol innemen. Ook zal Strukton Civiel zich toeleggen op een aantal specialistische technieken en soorten opdrachten, zoals het neerzetten van parkeerconcepten en het uitbouwen van zijn wereldmarktleiderspositie op het gebied van afzinktunnels. De documentaire die National Geographic Channel heeft gemaakt van het project Busan-Geoje Fixed Link in Zuid-Korea en die in 193 landen is uitgezonden, geeft spin-off overal ter wereld; wereldwijd verzoeken partijen Strukton Civiel om mee te denken over of te participeren in tunnelprojecten. Naast de twee genoemde speeractiviteiten richt Strukton Civiel zich op specialistische funderingstechnieken, renewable energy en geluidsschermen met gebruik van alternatieve materialen. In 2011 is een nieuw bedrijfsonderdeel opgericht: Strukton Asset Management Civiel. Dit bedrijfsonderdeel zal zich richten op het langjarig onderhoud van dbfmo-projecten, zoals de A15 Maasvlakte-Vaanplein en De Groene Loper. Door de oprichting van dit bedrijfsonderdeel verzekert Strukton zich van langjarige onderhoudskennis, ten eerste om dit te kunnen aanbieden aan klanten, maar ook om tijdens het ontwerpproces een slim onderhoudbaar ontwerp te kunnen maken. Een ander nieuw strategisch bedrijfsonderdeel is Stukton Verkeerstechnieken, dat zich richt op verkeersmanagementsystemen en tunneltechnische installaties. Duurzaamheid Strukton Civiel heeft in 2011 het MVO-beleid steviger aangezet. De directie ziet dit als een belangrijk speerpunt binnen het algemene beleid en als mogelijkheid om nieuwe business 31

|


inhoud

Strukton Civiel

te genereren. Duurzaamheid komt dan ook veelvuldig voor in de projecten waaraan Strukton Civiel werkt. Dankzij het bedrijfsonderdeel Afvalbank Nederland is Strukton Civiel steeds beter in staat om de eigen afvalstromen aan de bron te scheiden en de vrijgekomen materialen opnieuw te gebruiken voor eigen projecten. Bij de bouw van de parkeergarage voor het project DUO streeft Strukton Civiel ernaar gerecycled beton voor 100% te hergebruiken. Net als in 2010 is ook in 2011 de certificering voor niveau 5 van de CO2-prestatieladder gerealiseerd. De aangekochte bedrijfsonderdelen van Ooms Civiel zijn in december zelfs al gekwali ficeerd voor niveau 5 van de vernieuwde prestatieladder. Strukton Sustainable Energy werkt aan de ontwikkeling van een getijdenenergiecentrale op de Oosterscheldekering. In 2011 is hiervoor de vergunning verkregen. Prijzen en nominaties In 2011 heeft Strukton Civiel veel belangstelling gekregen voor zijn projecten, in de vorm van prijzen en nominaties. Zo won Strukton Afzinktechnieken zowel de juryprijs als de publieksprijs voor het beste Infrateam van Nederland, voor het afzinken van het tunneldeel onder Amsterdam Centraal Station. Ook werd het team van Strukton Afzinktechnieken genomineerd voor de Erasmus Innovatie Award, de International Tunneling Awards in HongKong en de Cobouw Award. Het project De Groene Loper in Maastricht werd genomineerd voor de Schreudersprijs en de Busan-Geoje Fixed Link in Zuid-Korea kreeg een nominatie voor de Betonprijs. Het project DUO kreeg de Gouden Baksteen.

‘De aankoop van wegenbouwer Ooms Civiel zorgt voor een landelijke dekking en geeft Strukton Civiel een strategisch betere positie’ Jos Hegeman directievoorzitter Strukton Civiel

32

|


inhoud

Strukton Civiel

Projecten In 2011 heeft Strukton Civiel twee ecoducten gerealiseerd voor het project De Groene Loper. Ook werd het tracéwetsbesluit onherroepelijk, zodat de bouwwerkzaamheden kunnen aanvangen. De voorbereidende werkzaamheden zijn inmiddels gestart: het omleggen van kabels en leidingen, het omleiden van het verkeer, de sloop van een aantal woningen en de start van het maken van de bouwkuipwanden. Ook bij de Noord/Zuidlijn zijn belangrijke mijlpalen gerealiseerd. Zo is de ruwbouw voor het ondergrondse metrostation onder het Voorplein gereedgekomen, zodat de hoofdingang van Amsterdam CS weer open kon. Ook is voor de voetgangers de ondergrondse aansluiting gemaakt tussen het nieuwe metrostation en de bestaande oostelijke metrolijn. Verder is het afzinken van het tunnelelement onder het station succesvol voltooid. Belangstellenden over de hele wereld volgden dit spannende proces rechtstreeks via internet. Van de overkapping van het busstation en de wandelpromenade aan de IJ-zijde is de eerste fase voltooid. De tweede en laatste fase staat gepland voor de tweede helft van 2012. Strukton Infratechnieken voltooide de traverse ‘Via de Kijkbuis’ op het Media Park in Hilversum. Ook werd in 2011 het Hilton Hotel opgeleverd, een hotel in hartje Amsterdam met 553 kamers. Strukton Civiel Projecten leverde de werkzaamheden aan de Muiderbrug op, die is voorzien van een nieuwe laag hogesterktebeton. Ook Parkeergarage Houtwal in Harderwijk is voltooid. De overlast voor de omwonenden is tot een minimum beperkt, onder andere doordat Strukton Civiel de vrijgekomen grond via persleidingen door het riool vervoerde in plaats van over de weg. Begin januari 2012 is Strukton Civiel gestart met de bouw van de ondergrondse parkeergarage Westerstraat in Emmen, waarbij dezelfde diepwandenmethode wordt gebruikt als in Harderwijk. De opgedane ervaring met eerdere ondergrondse parkeergarages zorgt ervoor dat nieuwe opdrachtgevers kunnen profiteren van een hoge kwaliteit voor een scherpe prijs en dat de overlast tijdens het bouwproces zoveel mogelijk wordt beperkt. Verder is het aquaduct in de N57 opgeleverd en startte Strukton Civiel met het voorbereidende werk voor de bouw van de Botlekbrug, voor het project A15 Maasvlakte-Vaanplein. In Rotterdam is de Museumparkgarage opgeleverd; een parkeergarage met daarin opgenomen een waterberging, die, bij grote hoeveelheden regelval, overtollig water vanuit de omgeving tijdelijk kan bergen en vervolgens kan afvoeren. Ook de nieuwe fundering van Kasteel de Haar in Haarzuilens is gereed gekomen. Bedrijfsonderdeel Colijn voltooide in 2011 de Rijnhavenbrug, een nieuwe basculebrug in Rotterdam. In 2011 is het project VleuGel aangenomen en van start gegaan. In dit werk wordt aan de zuidkant van Utrecht het spoor verbreed en wordt een nieuw station, Vaartsche Rijn, gebouwd.

33

|


inhoud

Strukton Bouw

In 2011 boekte Strukton Bouw een weliswaar klein, maar positief resultaat. Ondanks de moeilijke marktomstandigheden wist Strukton Bouw zich staande te houden. De orderportefeuille is redelijk gevuld.

Resultaat Over 2011 konden zowel de EBIT als het nettoresultaat, hoewel bescheiden, positief worden vastgesteld. Nagekomen kosten uit reeds afgesloten werken en een reorganisatievoorziening hadden een negatief effect, dat werd gecompenseerd door een goed operationeel resultaat.

in EUR miljoen

2011


181,2 189,9 5,9 0,3

Aantal medewerkers (ultimo) 304

34

|


2010

367

inhoud

2011 in het kort • Het netto resultaat van 2011 is positief • De omzet voor 2012 is voor een groot deel binnen • In 2012 wordt een lagere omzet verwacht dan in 2011, waardoor eind 2011 opnieuw een ontslagronde nodig was • Meer buitenlandse partijen op de Nederlandse markt zorgen voor concurrentie en kansen • De strategie is aangescherpt; de focus ligt op projecten in de gezondheidszorg, de bouw van hotels, studenten- en jongerenhuisvesting, datacenters en tijdelijke huisvesting en de herbestemming van kantoorgebouwen • De ‘slim bouwen’-methode wordt geïntroduceerd

Marktsituatie en organisatie De markt is nog steeds buitengewoon uitdagend. Er is een duidelijke toename van het aantal buitenlandse partijen dat zich op de Nederlandse markt aanmeldt, een logisch gevolg van de marktsituatie elders in Europa. Om opdrachten te verwerven zoeken deze partijen een Nederlandse partner, waaronder Strukton. Deze ontwikkeling betekent uiteraard een toename van de concurrentie, maar zorgt er ook voor dat Strukton Bouw scherp en gefocust blijft. Door internationale samenwerking ontstaat interesse in coöperatie met de overige Struktonwerkmaatschappijen. Een voorbeeld is de tender voor het European Patent Office, waaraan Strukton Bouw, Strukton Civiel en Strukton Worksphere samen met het Spaanse FCC deelnemen. Een nieuwe aanpassing van het personeelsbestand was eind 2011 onontkoombaar, gezien de omvang van de orderportefeuille. Na deze reorganisatie gaat Strukton Bouw met vertrouwen 2012 in. De omzet is reeds voor een groot deel binnen en de tenderinspanningen zijn gericht op de tweede helft van 2012 en 2013. Strategie De strategie is aangescherpt; de focus ligt op projecten in de gezondheidszorg, de bouw van hotels, studenten- en jongerenhuisvesting, datacenters en tijdelijke huisvesting en de herbestemming van kantoorgebouwen. Er zijn redelijk wat werken op de markt, maar Strukton Bouw kiest ervoor zeer selectief aan te bieden en alleen mee te doen aan een tender wanneer de kans op succes voldoende is. Bij de bestaande projecten is eveneens sprake van een lichte bijstelling van de aanpak. Strukton Bouw kiest ervoor om de ‘slim bouwen’-methode te introduceren op de werkvloer. Als inspiratie hiervoor dient de lean methode uit de auto-industrie, waar deze manier van denken en werken zeer succesvol is gebleken. Door voorafgaand aan een project met alle betrokken partijen in de keten om tafel te gaan en het plan van aanpak door te spreken, wordt naar verwachting een efficiëntere aanpak bereikt. Dit komt de kwaliteit, de planning, de productiviteit en de arbeidsvreugde ten goede. Strukton Bouw wil met deze werkwijze de kostprijs van de projecten omlaag brengen en zodoende de concurrentiepositie verstevigen.

35

|


inhoud

Strukton Bouw

Duurzaamheid Duurzaamheid maakt bij Strukton Bouw deel uit van het bedrijfsproces. Dit aspect wordt dan ook vanzelfsprekend meegenomen bij beslissingen van directie en projectleiders. Voorbeelden daarvan zijn de keuze voor bedrijfsauto’s, de inrichting van het kantoor en de adviezen die Strukton Bouw geeft aan klanten. Daarnaast is in 2011 een pilot gestart naar logistiek op de bouwplaats, in samenwerking met TNO en vijf onderaannemers en leveranciers. Er is gekeken naar het reduceren van het aantal lege ritten door samenwerking, uitbesteding van transport bij één logistieke dienstverlener, de mogelijkheid om het personeel met het openbaar vervoer naar de bouwplaats te laten reizen ofwel in een hotel te laten verblijven en, als laatste, een distributiecentrum, vanaf waar goederen van verschillende onderaannemers gebundeld naar de bouwplaats kunnen worden getrans porteerd. Projecten In 2011 zijn diverse werken opgeleverd. Zo is het gebouw DUO in Groningen in gebruik genomen. Er is veel belangstelling voor dit architectonische hoogstandje. Zo won DUO in 2011 de Gouden Baksteen voor het mooiste gebouw van Groningen. De komende jaren wordt gewerkt aan de aanleg van de ondergrondse parkeergarage, het paviljoen en de stadstuin. Eveneens in Groningen zijn de ruwbouw van het kantoorgebouw en de parkeergarage aan het Damsterdiep opgeleverd. Ook de laatste fase van de Kromhout Kazerne in Utrecht is opgeleverd, evenals het Conservatorium Hotel in Amsterdam. Begin 2012 is de renovatie van het Provinciehuis Utrecht voltooid. In 2011 is een aantal nieuwe projecten opgestart, waaronder concertgebouw Ziggo Dome. Dit project nam Strukton Bouw over uit het faillissement van een andere bouworganisatie. Ziggo Dome biedt plaats aan ruim 15.000 bezoekers en is zo gebouwd dat een artiest of organisator het gebouw naar eigen wens en inzicht kan gebruiken. Zo is het plafond sterk genoeg om er een vrachtwagen aan te hangen en de vloer is berekend op de belasting van een zwembad. Naar verwachting is Ziggo Dome in het voorjaar van 2012 klaar voor gebruik.

‘Strukton Bouw heeft zijn strategie aangescherpt en legt zijn focus op gezondheidszorg, studenten- en jongerenhuisvesting, hotels en herbestemming van kantoorgebouwen’ Gert Jan Vos directeur Strukton Bouw

36

|


inhoud

Strukton Bouw

Op een steenworp afstand van Ziggo Dome werkt Strukton Bouw aan het Fletcher Hotel aan de A2 bij Amsterdam. Strukton Bouw sleepte de opdracht in de wacht door een zeer efficiënte bouwmethode voor te stellen. Door het geheel ronde gebouw op te trekken uit een prefab-kern wordt de bouwfase aanzienlijk korter en worden bovendien risico’s beperkt. De compacte bouw zorgt ervoor dat het gebouw zeer energiezuinig is. Eind 2012 wordt het hotel in gebruik genomen. Andere werken in uitvoering zijn Nieuwe Voorstad in Nijmegen, de nieuwe werkplaats voor Strukton Rail in Zutphen, de OV-terminal Den Haag CS en Perrons 3, 4 en 5 Utrecht Centraal. Het werk aan dit verkeersknooppunt in de hofstad is begin 2011 gestart. Een zeer in het oog springende activiteit betrof de plaatsing van de bouwkraan in de stationshal. De 74 meter lange giek werd met de grootste mobiele kraan van Europa over een kantoorgebouw gehesen, om aan de andere kant op de 75 meter hoge mast te worden geplaatst. De kraan zal de komende anderhalf jaar het oude dak slopen en het nieuwe dak plaatsen. Het werk aan de OV-terminal is zeer complex omdat het station gedurende de werkzaamheden operationeel blijft. Om reizigers zo min mogelijk overlast te bezorgen, voert Strukton de werkzaamheden zoveel mogelijk ’s nachts uit. Voor 2012 staan diverse werken op stapel. Zo zal Strukton Bouw starten met de werkzaamheden aan de Internationale School Eindhoven en met de bouw van woningen en appartementen voor het project Land in Zicht in Haarlem. Begin 2012 is het project Nieuw Graswijk in Assen verworven. Het gaat om de sloop en nieuwbouw van een zorginstelling en de bouw van vrijstaande woningen. Ook De Basis in Doorn is begin 2012 verworven. Het gaat hier om de nieuwbouw van het trainings- en nazorgcentrum. Het nieuwe gebouw zal beschikken over congres-, logies- en kantoor faciliteiten (totaal ca. 7000 m2).

37

|


inhoud

Strukton Worksphere

Strukton Worksphere heeft in 2011 een uitstekend jaar gehad en goede resultaten weten te realiseren. Er is groei gerealiseerd, ondanks dat de markt sterk terugliep en de marges onder druk staan.

Resultaat Strukton Worksphere heeft deze goede resultaten weten te realiseren door net als in 2010 scherp aan de wind te varen en goed op de kosten te letten. Dat beleid zal ook in 2012 worden aangehouden. De werkgelegenheid is behouden gebleven en er zijn geen reorganisaties geweest. De goede resultaten zijn een direct gevolg van de strategie, namelijk zorgen voor goede customer intimacy. Strukton Worksphere heeft langdurige, stabiele contracten met vaste klanten en dat zorgt voor een structurele opdrachtenstroom. Het bedrijf had in 2011 een oppervlakte van 20 miljoen m2 in onderhoud, een stevige positie in de markt. De focus ligt op het verder versterken van die positie en het investeren in langdurige klantrelaties.

in EUR miljoen

2011


252,1 238,8 12,3 6,8

Aantal medewerkers (ultimo) 1.466

38

|


2010

1.518

inhoud

2011 in het kort • De resultaten van 2011 zijn goed • Strukton Worksphere had in 2011 een oppervlakte van 20 miljoen m2 in onderhoud • Er zijn groeimogelijkheden in de revitalisering van vastgoed, de gezondheidszorg en de datacenters • Het opstarten van pps-projecten vergde flinke financiële investeringen. Daar plukt Strukton Worksphere nu de vruchten van • Het vernieuwende project Rotterdamse Groene Gebouwen verloopt naar grote tevredenheid van de opdrachtgever

Naast de onderhoudsactiviteiten is Strukton Worksphere zeer succesvol geweest in een aantal grote projecten, met name op het gebied van datacenters en renovaties van kantoren, inclusief het geschikt maken voor Het Nieuwe Werken. Marktsituatie en strategie Er komen steeds meer spelers op de onderhoudsmarkt die alleen op prijs concurreren. Strukton Worksphere wil ook in dat segment meekomen, door daar een alternatief voor te ontwikkelen en costleader te worden. Strukton Worksphere doet dat door te investeren in efficiency en ICT-toepassingen, waardoor de kosten omlaag kunnen. Met lean six sigma zal Strukton Worksphere zijn werkprocessen blijven doorlichten, om te kijken waar verbetermogelijkheden zitten en efficiencyslagen mogelijk zijn. Dit resulteert in een maatwerkmodel voor de klant, waarbij hij, al naar gelang zijn budget en project, kan kiezen tussen een scherp, uitgekleed aanbod of juist een kwalitatief hoogstaand aanbod, en alles wat daartussen zit. Door deze aanpak kan Strukton Worksphere zijn prijsniveau en marktaanbod verbeteren. Uiteraard worden er geen concessies gedaan aan de basiskwaliteit. Steeds meer klanten realiseren zich dat lifecyclekosten belangrijker zijn dan alleen de realisatiekosten. Strukton Worksphere zal in 2012 opnieuw investeringen doen in het verder verbeteren van het onderhoud en beheer. Verder richt het zich op revitalisering van gebouwen, bij bestaande en nieuwe klanten. In die laatste categorie liggen veel kansen bij zowel de landelijke en lokale overheden als bij gebouweigenaren en gebruikers. Een andere groeimarkt is de gezondheidszorg. Vanuit de traditionele zorgmodellen ziet Strukton Worksphere een overgang ontstaan naar een nauwere samenwerking tussen cure en care. Deze zorgcomponenten zoeken elkaar meer op, ook letterlijk. Die omslag vergt uiteraard aanpassingen in de zorgvoorzieningen. Ook de datacenters zijn voor Strukton Worksphere een groeiende, interessante markt, waar al diverse werkzaamheden zijn verricht. Een complicerende factor bij deze werkzaamheden is dat de bestaande klantprocessen gedurende de werkzaamheden doorgang vinden. Het onderscheidend vermogen van Strukton Worksphere is vergaand rekening houden met de klant en gevoel hebben voor de klantprocessen. De voltooide projecten, die allemaal een hoog afbreukrisico hadden, zijn naar grote tevredenheid van de klanten verlopen. Er zijn diverse opdrachten binnengehaald en afgerond in samenwerking met de andere werkmaatschappijen. Zo voltooide Strukton Worksphere samen met Strukton Civiel de parkeer

39

|


inhoud

Strukton Worksphere

garage en de ondergrondse waterberging Museumpark in Rotterdam. Met Strukton Bouw werden de werkzaamheden voor datacenter Global Switch gerealiseerd. Ook de samenwerking met Strukton Integrale Projecten is nauw, onder andere bij het realiseren van Energy Service Companies (ESCo’s). De voordelen voor de klant zijn evident: die heeft slechts één loket. Duurzaamheid Strukton Worksphere adviseert klanten structureel over duurzame oplossingen. In offertes wordt naast de gevraagde werkzaamheden ook een duurzaam alternatief geboden. Daarnaast heeft Strukton Worksphere ook intern verder geïnvesteerd in duurzaamheid, onder andere door de aanschaf van duurzame printers, uitstootvrij papier, elektrische scooters en door de introductie van videoconferencing en het plaatsen van laadpalen bij diverse kantoren. Alle energie wordt groen ingekocht en de keuze voor milieuvriendelijkere auto’s wordt sterk gestimuleerd. Voor de verbouwing van het nieuwe onderkomen in het hoofdkantoor van Strukton in Utrecht heeft Strukton Worksphere energiebesparende maatregelen genomen, zoals het plaatsen van ledverlichting. Deze maatregelen zullen worden gebruikt als business case voor klanten. Daarnaast is energiemanagement ingevoerd voor alle kantoren. Via dit systeem is per kwartier inzichtelijk wat de energie-uitstoot is. Elke maand wordt de uitstoot geanalyseerd en wordt het verbruik waar mogelijk aangepast. In 2012 zal dit systeem ook worden toegepast op de gebouwen van Strukton Bouw en Strukton Civiel. Hiermee wordt een energiebesparing van 2 tot 3% per jaar gerealiseerd. Projecten In 2011 is Strukton Worksphere gestart met het onderhoud en de exploitatie van een aantal pps-projecten zoals DUO, Kromhout Kazerne en het ministerie van Financiën. In 2012 komt de Internationale School in Eindhoven daar nog bij. Het opstarten van deze pps-projecten vergde in de afgelopen jaren flinke financiële investeringen. Daar plukt Strukton Worksphere nu de vruchten van. Veel elementen uit een pps blijken bovendien waardetoevoegend in alle andere prestatiegerichte onderhoudscontracten. In 2011 werden ook de werkzaamheden voor het Máxima Medisch Centrum in Veldhoven afgerond. Inmiddels heeft Strukton Worksphere een begin gemaakt met vervolgopdrachten voor deze opdrachtgever, op basis van tevredenheid over de voltooide werkzaamheden. In april 2011 is begonnen met het energiemanagement en het beheer en onderhoud van negen Rotterdamse zwembaden voor het project Rotterdamse Groene Gebouwen. Tegelijkertijd is begonnen met het realiseren van de energiebesparings- en comfortmaatregelen, zoals het plaat-

40

|


inhoud

‘Ons onderscheidend vermogen is vergaand rekening houden met de klant en gevoel hebben voor de klantprocessen. De klant kan tijdens onze werkzaamheden gewoon doorwerken’ Marinus Schimmel directeur Strukton Worksphere sen van nieuwe ketels, bouwkundige aanpassingen, een warmte-koudeopslag, het afdekken van het zwembad en het plaatsen van de UV-reinigingsinstallatie waardoor er veel minder chloor nodig is om het water te reinigen. Al deze maatregelen en werkzaamheden zijn in 2011 afgerond en leiden tot een energiebesparing van 34%. Ze worden volledig gefinancierd vanuit de energieen onderhoudsbesparingen. Zowel de opdrachtgever als de gebruikers zijn zeer tevreden over de resultaten op het gebied van energiebesparing en comfort. In 2011 heeft Strukton Worksphere de pilot ‘Transitie naar regiemodel’ bij de Rijksgebouwendienst afgesloten. In deze pilot is onderzocht of het wenselijk en efficiënter is om alle hard service werkzaamheden bij één partij – Strukton Worksphere – onder te brengen in plaats van dat de Rijksgebouwendienst zelf alle onderhoudscontracten beheert. De pilot is succesvol verlopen en opdrachtgever en eindgebruiker zijn zeer tevreden over de resultaten. In 2012 zal de Rijksgebouwendienst de resultaten verder testen in de markt. Strukton Worksphere is daar als adviserende partner bij betrokken en heeft als leidraad de publicatie ‘Maincontracting – een integrale kijk op beheer en onderhoud’ gemaakt. Global Switch is een van de grootste datacenters van Nederland en voorziet zijn klanten van serverruimte. Daaronder is een aantal zeer grote, prestigieuze klanten. Strukton Worksphere heeft in 2011 de opdracht verworven om in het bestaande gebouw van Global Switch een groot aantal zalen te maken. Ook deze opdracht kent een hoog afbreukrisico omdat in korte tijd een zeer grote hoeveelheid installaties moest worden gebouwd in een kritische, kwetsbare omgeving. De werkzaamheden zijn succesvol en naar tevredenheid van de opdrachtgever afgerond. Met TNO is een nieuw onderhoudscontract afgesloten voor de kantoorpanden in de Randstad, waaronder Delft en Leiden. Strukton Worksphere verwierf deze opdracht dankzij zijn specialistische ervaring op dit gebied. Voor de kantoorpanden is een prestatiecontract afgesloten, terwijl voor de laboratoria een inspanningscontract is getekend met de intentie dat door te ontwikkelen naar een prestatiecontract. Strukton Worksphere verzorgt vanaf januari 2012 het onderhoud van de gebouwgebonden installaties van de negen locaties van Hogeschool Inholland. Het contract heeft een looptijd van een jaar en kan, bij tevredenheid van de opdrachtgever, worden verlengd tot tien jaar. Uitgangspunten binnen de overeenkomst zijn duurzaamheid, kwaliteit en service.

41

|


inhoud


De vervreemding van 80% van het aandelenbelang in zes pps-projecten heeft een positieve invloed op het bedrijfsresultaat. De financiële middelen die dankzij deze transactie vrijkomen, worden gebruikt om te investeren in nieuwe pps-projecten.

Resultaat Van zes van de zeven pps-projecten die Strukton Integrale Projecten in portefeuille heeft, is 80% van het eigen belang overgedragen aan DIF Infrastructure II (DIF). Deze projecten hebben een totale contractwaarde van ongeveer EUR 2,3 miljard en hebben een looptijd na de bouwfase van 20 tot 28 jaar. Strukton behoudt een 20% aandelenbelang en blijft operationeel verantwoordelijk voor de projecten. Strukton Integrale Projecten houdt de verantwoordelijkheid voor het dagelijks management van de project bv’s, het spc management. Strukton Integrale Projecten heeft met deze transactie een belangrijke financiële meerwaarde gerealiseerd. De financiële middelen die vrijkomen dankzij deze transactie gebruikt Strukton deels om schulden af te lossen en deels om aan nieuwe tenders deel te nemen en in nieuwe pps-projecten te investeren. Ook bij toekomstige

42

|


inhoud

2011 in het kort • Van zes pps-projecten is 80% van het aandelenbelang overgedragen aan een investeerder. Strukton blijft operationeel verantwoordelijk • Er komen steeds meer pps-projecten op de markt, zowel landelijk als regionaal • Strukton heeft een ESCo opgericht voor de verduurzaming van gemeentelijke zwembaden in Rotterdam • DUO en Belastingdienst Groningen en de Kromhout Kazerne zijn in gebruik genomen

projecten is het de strategie van Strukton om na een aantal jaren, wanneer de belangrijkste projectrisico’s door Strukton Integrale Projecten zijn gemanaged, het meerderheidsbelang over te dragen aan andere investeerders. Hiervoor geldt nadrukkelijk dat Strukton operationeel verantwoordelijk zal blijven gedurende de looptijd van het contract. Strategische focus en marktsituatie Strukton Integrale Projecten blijft zich in zijn strategie focussen op projecten die voor alle Struktonwerkmaatschappijen maximale winstgevende potentie bevatten. Er is een duidelijke groei in de markt zichtbaar en de pps-markt wordt steeds volwassener. Dat blijkt onder andere uit de belangstelling van zowel Nederlandse als buitenlandse marktpartijen voor deze projecten. Ook het kabinet heeft in zijn regeerakkoord duidelijk gemaakt de kwalitatieve en financiële meerwaarde van pps-projecten te zien. Rijkswaterstaat heeft een programma van 32 ppsprojecten aangekondigd, zoals die zijn bepaald in de eigen meerjarenprognose. Dit zijn projecten in infrastructuur, natte infrastructuur en spoorwegen. Deze aankondiging bevestigt voor Strukton de groei in de markt. De groei van het aantal pps-projecten is eveneens te zien bij de Rijksgebouwendienst. Er zijn weliswaar minder nieuwbouwprojecten vanwege de kantorenleegstand, maar de Rijksgebouwendienst is actief bezig met de voorbereiding van vijf nieuwe projecten. Zo zal het RIVM vanuit Bilthoven naar Utrecht verhuizen en wordt het gebouw van het voormalige ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer in Den Haag gerenoveerd om daar in de toekomst twee ministeries te huisvesten. Verder zullen onder andere het Centraal Planbureau, het Sociaal en Cultureel Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving gemeenschappelijk worden gehuisvest in het Rijksmonument aan de Bezuidenhoutseweg 30 te Den Haag. Naast groei op rijksniveau ziet Strukton Integrale Projecten een duidelijke toename in het aantal regionale pps-projecten. Strukton heeft zich daar altijd sterk voor gemaakt en is verheugd te zien dat deze inspanningen hun vruchten afwerpen. Zo is Strukton Integrale Projecten veelvuldig betrokken geweest bij marktconsultaties voor regionale projecten, als voorbereiding voor het op de markt brengen ervan. Dit geldt bijvoorbeeld voor het stadhuis in Den Helder, een multifunctioneel centrum in Venlo en – het meest sprekende voorbeeld – de RegioTram in Groningen. Dit toont aan dat er meer kansen liggen voor dbfmo-projecten bij lagere overheden. Een andere belangrijke ontwikkeling op het gebied van pps-projecten is de oprichting van PPSsupport, het pps-loket dat is opgezet door de ministeries van Infrastructuur & Milieu, Veiligheid & Justitie en Financiën. Het initiatief is erop gericht om de kennis en ervaring die de rijksoverheid heeft op het gebied van dbfm(o)-projecten ter beschikking te stellen aan de lagere overhe-

43

|


inhoud


den en daarmee die partijen een stimulans te geven. Deze kennis wordt gebundeld met die van het PPS Netwerk Nederland, de partij die de kennis vanuit de markt samenbrengt en daarmee een bijdrage levert aan de ontwikkeling van de markt. PPS Awards Strukton heeft in 2011 drie belangrijke prijzen gewonnen bij de PPS Award van Building Business en International Project Finance Association. Zo sleepte het consortium Safire, waar Strukton deel van uitmaakt, met de renovatie van het gebouw van het ministerie van Financiën de hoofdprijs van de PPS Award in de wacht voor het beste pps-voorbeeldproject van de afgelopen tien jaar. Dit is het eerste pps-project voor rijkshuisvesting en is daarom richtinggevend voor lopende en toekomstige projecten. Voor dit project zijn nieuwe standaarden ontwikkeld, waaronder een dbfmo-contract, outputspecificatie, betalingsmechanismen en een monitoringssysteem, die zijn toegepast bij andere huisvestingsprojecten. Daarnaast is ervaring opgedaan met het inrichten van de juiste ontwikkelen dienstverleningsorganisatie voor dit soort projecten. Strukton won met het consortium Komfort en het consortium DUO2 ook alle deelprijzen, namelijk die voor het beste technische en juridische team voor de Kromhout Kazerne Utrecht en het beste financiële team voor het project Dienst Uitvoering Onderwijs en Belastingdienst Groningen. Strukton Integrale Projecten is trots op deze prijzen en ziet het als een bevestiging van de voortrekkersrol in de markt van pps-projecten, met name op het gebied van huisvesting. Projecten In 2011 is goede vooruitgang geboekt met de realisatie van het nieuwe gebouw van de Dienst Uitvoering Onderwijs en de Belastingdienst in Groningen. In maart 2011 is fase 1 – het gebouw – in gebruik genomen. Hiermee is een van de duurzaamste kantoren in Nederland gerealiseerd. Het kantoor wordt mede dankzij de vernieuwende architectuur gezien als een echte landmark voor Groningen. Op dit moment werkt Strukton aan de realisatie van de parkeergarage, de stadstuin en het paviljoen. De ingebruikname hiervan is voorzien voor 2013, waarna Strukton met het consortium ook het onderhoud en de exploitatie hiervan voor zijn rekening zal nemen. In 2011 heeft Strukton met het consortium Komfort de tweede fase van de Kromhout Kazerne in Utrecht voltooid; op 1 februari 2012 is het volledige complex in gebruik genomen. De eerste fase

‘We hebben ons altijd ingezet voor een marktverbreding en zien nu een duidelijke toename in het aantal regionale pps-projecten. De aanbesteding van de RegioTram in Groningen is hier een belangrijk voorbeeld van’ Erik Hermsen directeur Strukton Integrale Projecten 44

|


inhoud


was in 2010 al afgerond en sindsdien waren tweeduizend Defensiemedewerkers op het terrein aan het werk. Met de voltooiing van de tweede fase zijn ook de overige duizend medewerkers verhuisd. Het complex biedt nu ruimte aan meer dan drieduizend Defensiemedewerkers. De Kromhout Kazerne is het grootste dbfmo-huisvestingsproject van Nederland tot nu toe. In 2011 is het project Rotterdamse Groene Gebouwen opgestart. Voor dit project investeert Strukton in energiebesparende maatregelen voor negen zwembaden en geeft het bovendien garantie op deze energiebesparing gedurende tien jaar. Dit betekent niet alleen een financiële besparing, maar ook een vermindering van CO2-uitstoot, een verbetering van de luchtkwaliteit en – overall – meer comfort voor de bezoekers van de zwembaden. Het unieke hierbij is dat de opdrachtgever aan deze energiebesparende maatregelen een langjarig onderhoudscontract heeft gekoppeld. Het is voor het eerst dat in Nederland een onderhouden energieprestatiecontract is getekend. Daarvoor heeft Strukton Integrale Projecten in 2011 een Energy Service Company (ESCo) opgericht. Hiervoor is, dankzij een unieke contracten garantiestructuur, externe financiering aangetrokken. Naast de oprichting van de ESCo en de ondertekening van het contract is Strukton in april 2011 gestart met het beheer en onderhoud en met het realiseren van de energiebesparende maatregelen. Strukton zet hier eigen specialisten in en werkt samen met een externe partner, Hellebrekers Technieken. De zwembadmanagers zijn uitermate tevreden over de kennis en ervaring die Strukton inbrengt in het gezamenlijk managen van de zwembaden. Deze ESCo-formule kan worden gezien als een pps lightvorm en is ook toe te passen voor andere maatschappelijke gebouwen, zoals theaters, zorginstellingen en scholen. Voor het dbfmo-project A15 Maasvlakte-Vaanplein, een omvangrijk project, stond 2011 vooral in het teken van de opstart en voorbereiding. Eind 2011 heeft de minister van Infrastructuur & Milieu het officiële startsein gegeven voor de zichtbare werkzaamheden. De wegcapaciteit op de A15 tussen de Maasvlakte en het Vaanplein wordt de komende jaren met 65% vergroot. Daarnaast zorgt een nieuwe Botlekbrug voor een betere doorstroming van het scheepvaartverkeer. Tenders Strukton heeft met het consortium TramTeam de projectvisiefase doorlopen in de aanbesteding van de RegioTram Groningen. Eind 2012 zal bekend worden wie van de twee overgebleven partijen de voorkeursinschrijver wordt. Strukton Integrale Projecten ziet dit project als een voorbeeldproject, dat als doorbraak kan fungeren op de regionale lightrailmarkt. Het project RegioTram wordt ook door andere gemeentes nauwlettend gevolgd. Consortium FAST Lanes, met daarin Strukton, is geprekwalificeerd voor het dbfm-project SAA-A1/A6 van Rijkswaterstaat, het eerste dbfm-project van de Schiphol-Amsterdam-Almere corridor (tracédeel A1-A6), en is hiermee een van de drie gegadigden. Het project wordt eind 2012 gegund. Eveneens in 2011 is het project Hart van Zuid op de markt gekomen. Dit pps-project in Rotterdam betreft de herinrichting van het gebied rondom winkelcentrum Zuidplein en Ahoy, met onder andere een vernieuwd busstation, de bouw van een theater, de vernieuwing van een zwembad en het toekomstbestendig maken van Ahoy. Strukton heeft zich aangemeld voor dit project en zit inmiddels in de fase van de concurrentiegerichte dialoog.

45

|


inhoud


Goed ondernemerschap, integer handelen, respect, toezicht, transparante verslaggeving en het afleggen van verantwoording: deze aspecten vormen de belangrijkste leidraad voor het corporategovernancebeleid van Strukton.

Corporate Governance wordt voor Strukton bepaald door de wetgeving, rechtspraak en codes of best practice van de landen waarin Strukton zijn activiteiten ontplooit. Strukton volgt vrij willig de voor Strukton relevante onderwerpen op het gebied van best practices en zoekt daarbij aansluiting bij de Nederlandse Corporate Governance Code. Strukton Groep nv is een naamloze vennootschap naar Nederlands recht. De vennootschap wordt bestuurd door de directie voorzitter. Oranjewoud nv houdt 100% van de aandelen in Strukton Groep nv. Directie De directievoorzitter is eindverantwoordelijk voor de gehele onderneming. Hij is verantwoordelijk voor het bestuur van het bedrijf. De directievoorzitter ontwikkelt en stelt de visie vast, evenals de daaruit voortvloeiende missie, strategie en doelstellingen. De directies van de bedrijfsonderdelen zijn verantwoordelijk voor de formulering en uitvoering van de strategie van hun werkmaatschappij. De verantwoordelijkheid voor het bestuur en de dagelijkse beslissingen bij de bedrijfsonderdelen ligt eveneens bij de statutaire directie van de bedrijfsonderdelen. De directievoorzitters van de bedrijfsonderdelen vormen tezamen met de directievoorzitter van Strukton Groep de Groepsraad. Deze raad heeft een beleidsvoorbereidende taak en adviseert de directievoorzitter. De directievoorzitter is verantwoordelijk voor een transparant bestuur van de onderneming. Hiertoe is een directiereglement opgesteld dat is goedgekeurd door de aandeelhouder. Bij de vervulling van zijn taken richt de directievoorzitter zich op de belangen van de vennootschap. De directievoorzitter verschaft regelmatig informatie en middelen aan de aandeelhouder en zijn Raad van Commissarissen die nodig zijn voor een goede taakuitoef ening. Eén keer per jaar doet de directievoorzitter verslag in de aandeelhoudersvergadering over de resultaten van het afgelopen verslagjaar.

46

|


inhoud


Benoeming en beloning van de directievoorzitter Bij Strukton benoemt de aandeelhouder de bestuurders. Het huidige bestuur van de onderneming wordt gevormd door de heer G.P. Sanderink. Hij is per 29 oktober 2010 als voorzitter aangesteld. Hij is tevens president-directeur van Oranjewoud nv. De heer R.T.A. Steenvoorden maakte in 2011 eveneens deel uit van de directie van Strukton Groep. Per 1 december 2011 is hij afgetreden. De aandeelhouder stelt de beloning van de bestuurders vast op basis van een advies van de Raad van Commissarissen. Raad van Commissarissen Strukton Groep nv heeft geen eigen Raad van Commissarissen. Op het niveau van de aandeelhouder Oranjewoud nv is een onafhankelijke Raad van Commissarissen aangesteld die is belast met het toezicht op de Raad van Bestuur van Oranjewoud nv, het gevoerde beleid en de algemene zaken in de vennootschap en de met haar verbonden ondernemingen, alsmede het adviseren van de Raad van Bestuur van Oranjewoud nv. Gezien de omvang en relevantie van Strukton Groep binnen het Oranjewoudconcern vindt er regelmatig overleg plaats tussen de directievoorzitter en de Raad van Commissarissen van Oranjewoud nv. Belangenverstrengeling en transacties tussen verbonden partijen De Raad van Commissarissen van Oranjewoud nv is verantwoordelijk voor het oplossen van eventuele tegenstrijdige belangen tussen de vennootschap enerzijds en de Raad van Bestuur van Oranjewoud nv, de Raad van Commissarissen, de directie van Strukton Groep en de externe accountant anderzijds. Alle besluiten tot het aangaan van transacties, waarbij sprake is van mogelijke belangenverstrengeling met de directievoorzitter of van een lid van de Raad van Commissarissen, die voor de onderneming en/of de directievoorzitter van materiële betekenis is, vergen de goedkeuring van de Raad van Commissarissen. De directievoorzitter dient direct aan de aandeelhouder en de voorzitter van de Raad van Commissarissen (en aan de andere leden van de directie, als het een lid van de directie betreft) melding te maken van elke belangenverstrengeling of potentiële belangenverstrengeling van betekenis voor de onderneming en/of hemzelf en dient daarbij alle relevante informatie te verschaffen.Transacties met de aandeelhouder zijn vooralsnog beperkt en vinden plaats op marktconforme condities.

47

|


inhoud


Accountant De externe accountant wordt benoemd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Sinds de overname door Oranjewoud in 2010 is Ernst & Young benoemd als externe accountant. Eenmaal per vier jaar beoordeelt de directievoorzitter het functioneren van de externe accountant. De conclusies hiervan worden aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders meegedeeld. De externe accountant woont de vergaderingen van de directievoorzitter met de aandeelhouder bij waarin het verslag van de externe accountant over de controle van de jaarrekening wordt besproken en waarin de vaststelling van de jaarrekening wordt behandeld. Tevens woont hij de vergadering over de halfjaarcijfers bij. De directievoorzitter heeft al een aantal jaren geleden maatregelen genomen ter waarborging van de objectiviteit en onafhankelijkheid van de accountant, door een beperking aan te brengen in de overige aan de controlerend accountant uit te besteden werkzaamheden. Betrekkingen met externe belanghebbenden Gezien het belang en de positie van de onderneming publiceert Strukton regelmatig zijn resultaten en belangrijke gebeurtenissen via persberichten en publicaties op zijn website. Reglementen Strukton kent verschillende reglementen die de kaders aangeven voor het functioneren van de verschillende organen en die inhoud geven aan binnen Strukton geldende regels. Informatie over de verschillende bestuursorganen, reglementen en de gedragscode die geldt voor de medewerkers van Strukton, is te vinden op www.strukton.com onder ‘Corporate Governance’. De regelingen worden van tijd tot tijd getoetst en zo nodig aangepast. Het betreft: • Statuten • Gedragscode • Procedure voor het omgaan met een vermoeden van ongewenst gedrag (klokkenluidersregeling) • Personalia directie

48

|


inhoud

Risicobeheersing

Strukton heeft net als andere ondernemingen te maken met diverse commerciële, operationele en financiële risico’s. Deze risico’s zijn inherent aan de bedrijfsactiviteiten. De onderneming probeert ze te beperken door een systematische benadering van deze risico’s, zowel op strategisch als operationeel niveau.

Strukton identificeert en volgt risico’s binnen de onderneming op een gestructureerde wijze. Om doublures, inconsistenties en lacunes bij bestaande activiteiten op het gebied van risico management en interne beheersing te identificeren en weg te nemen, maakt Strukton gebruik van het raamwerk van de Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission (COSO). In 2011 zijn de verschillende risico’s opnieuw in kaart gebracht en gewogen. De belangrijkste thema’s met betrekking tot ondernemingsrisico’s en strategische doelstellingen zijn in dit hoofdstuk opgenomen. Veiligheid Dit betreft het risico dat operationele activiteiten leiden tot ongelukken, letselschade en reputatieverlies of dat ze worden uitgevoerd in strijd met arbovoorschriften. Alle werknemers hebben toegang tot de systemen voor Kwaliteit, Arbeid en Milieu (KAM). De KAM-systemen worden regelmatig getoetst door externe geaccrediteerde en certificerende instanties. Preventie heeft binnen Strukton de hoogste prioriteit. In het veiligheidsbeleid is ook aandacht voor menselijk gedrag als risicofactor (awareness). Zorgvuldige voorbereiding van werkzaamheden, analyse van bijna-ongevallen en toolbox-meetings moeten dit risico minimaliseren. In het hoofdstuk Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen wordt nader ingegaan op veiligheid binnen Strukton. Inkoopbeleid opdrachtgevers Strukton heeft diverse grote opdrachtgevers. Ongeveer 20% van de omzet is afkomstig uit de Nederlandse railmarkt. Deze markt kenmerkt zich als een monopsonie. De laatste jaren is het marktvolume afgenomen dat wordt gegenereerd door ProRail – de belangrijkste opdrachtgever op deze markt. ProRail steunt actief nieuwe partijen in hun pogingen toe te treden tot deze technisch en logistiek complexe markt. Strukton heeft als marktleider te kampen met de consequenties van dit beleid. Om toch concurrerend te blijven, is Strukton continu alert op het marktconform houden van zijn organisatieomvang en kwaliteitspropositie.

49

|


inhoud

Risicobeheersing

Aanbestedingskosten Strukton krijgt een aanzienlijk deel van zijn omzet door middel van openbare aanbestedingen. Vanwege de toenemende complexiteit van een aantal van deze aanbestedingen (in het bijzonder die projecten die op een d&c- of dbfmo-basis worden aanbesteed) stijgen de aanbestedings kosten. De vergoeding van de opdrachtgever voor deze kosten is veelal slechts beperkt. In het geval dat Strukton niet succesvol is bij deze aanbestedingen is het bedrijf niet in staat de gemaakte kosten te recupereren. Een kritische selectie van de te maken aanbestedingen maakt onderdeel uit van de bedrijfsvoering. Belangenverstrengeling Als gevolg van de overname door Oranjewoud nv in 2010 bestaat er het risico dat Strukton wordt gediskwalificeerd voor aanbestedingen indien het Advies- en ingenieursbureau Oranjewoud betrokken blijkt te zijn geweest in het voortraject van een aanbesteding. Er zijn diverse afspraken gemaakt om te voorkomen dat beide partijen onverenigbare rollen vervullen voor dezelfde opdracht. Voor de uitvoering hiervan wordt in Nederland de notitie Scheiding van Belangen van Rijkswaterstaat gehanteerd. Uitvoering en ontwerp Strukton voert doorgaans op projectmatige basis werk uit voor derden. De complexiteit en omvang van de werken – en daarmee ook de orderomvang – kunnen aanzienlijk variëren. In lijn met de strategie van de onderneming dingen bedrijfsonderdelen regelmatig mee naar complexe projecten, waarbij naast uitvoeringsrisico’s ook ontwerprisico’s een rol spelen. Al naar gelang de contractvorm kunnen door verkeerde inschattingen verliezen en negatieve kasstromen optreden. Daarom hecht Strukton grote waarde aan het structureel toepassen van procedures, zowel tijdens de verwervingsfase als tijdens de uitvoeringsfase. Bij ontwerprisico’s wordt grote waarde toegekend aan reviews van derden. Daarnaast heeft Strukton een verzekering afgesloten voor ontwerpfouten. Vaste prijzen Strukton acteert veelal in een omgeving waarbij opdrachtgevers risico’s wensen over te hevelen in ruil voor een vaste prijs. Strukton accepteert alleen die risico’s die het zelf kan managen. Deze risico’s kunnen verliezen en negatieve kasstromen genereren. Als onderdeel van zijn projectbewakingsmethodiek beschikt Strukton al jaren over een geavanceerd systeem om risico’s te identificeren en te kwantificeren. Dit geldt zowel voor de verwervings- als de uitvoeringsfase. Met dit model kan de directievoorzitter geregeld het risicoprofiel van de onderneming bepalen. In deze periode van potentieel fluctuerende grondstofprijzen is Strukton terug houdend met het nemen van inflatierisico’s. Bij langlopende projecten is een adequate indexatieregeling een belangrijk aandachtspunt. Arbeidsmarkt Om succesvol te kunnen opereren, heeft Strukton de juiste medewerkers met de juiste competenties en passie nodig. De aanhoudende krapte op delen van de arbeidsmarkt maakt het lastig om voldoende geschikte mensen te werven. Daarom investeert Strukton in zijn positie als preferente werkgever, met name door het scheppen van een aantrekkelijke werkomgeving waarin mensen de mogelijkheid krijgen hun talenten optimaal te ontplooien.

50

|


inhoud

Risicobeheersing

Recessie Vanwege het laatcyclische karakter van de sector zullen de gevolgen van de recessie ook in 2012 en daarna duidelijk merkbaar zijn voor de bouwsector. Bedrijven investeren minder en zijn bezig overtollige kredieten af te bouwen. Strukton blijft naar verwachting te maken houden met grote terughoudendheid en in enkele gevallen annuleringen van opdrachten – voorlopig vooral in de markt van private opdrachtgevers. De huidige orderportefeuille bestaat echter overwegend uit opdrachten vanuit publieke sectoren. Strukton houdt de ontwikkeling van de orderportefeuille en het niveau van de bedrijvigheid in relatie tot de omvang van de organisatie scherp in de gaten, zodat tijdig passende maatregelen kunnen worden genomen. Bij betalingsrisico’s – waar geregeld aanvullende zekerheden worden gevraagd – en de transfer van risico’s in de keten naar onderaannemers en leveranciers, is extra waakzaamheid geboden ten aanzien van solvabiliteit. Om de kwetsbaarheid voor conjunctuurschommelingen te beperken, streeft Strukton naar een situatie waarin langlopende en repeterende opdrachten een substantieel deel van de omzet uitmaken. Wensen van de klant Strukton is voor een groot deel van zijn omzet afhankelijk van opdrachten die door (semi-) publieke overheden worden aanbesteed. Vertragingen in politieke besluitvorming en aanpassingen in investeringsbudgetten van overheden zijn van invloed op de opdrachtverlening. Om een breed maatschappelijk draagvlak te creëren, besteedt Strukton tijdens de voorbereidingen veel aandacht aan informatievoorziening en voorlichting. Bezettingsgraad Strukton is een kapitaalintensieve onderneming die, vooral op het gebied van railinfra, een groot en gespecialiseerd materieelpark beheert. Dit materieel is veelal eigendom van Strukton. De kosten hiervan worden afgeschreven over de economische levensduur van het materieel. Wanneer Strukton onvoldoende in staat is het materieel in te zetten tegen dekkende tarieven, heeft dit weliswaar niet direct een kasuitstroom tot gevolg, maar wordt het resultaat van Strukton wel nadelig beïnvloed. Daarnaast heeft een groot deel van de Struktonmedewerkers een vast dienstverband. Als deze mensen niet tegen dekkende tarieven worden ingezet op lopende projecten, bijvoorbeeld omdat er onvoldoende werk is, heeft dit een negatief effect op de winstgevendheid en de kasstroom van de onderneming. Strukton Rail vangt dit op door internationale expansie in de Europese markt en door materieel en medewerkers internationaal in te zetten. Grote investeringen worden in enkele gevallen gedeeld met partners. Bovendien wordt binnen heel Strukton het risico van onderbezetting beperkt door het continu streven naar een vergroting van het aandeel van niet-projectgebonden activiteiten. De lifecyclegerichte benadering die binnen alle Struktonbedrijven terugkomt, past daarin.

51

|


inhoud

Risicobeheersing

Beschikbare kredietfaciliteiten Strukton heeft per verslagdatum de beschikking over EUR 95 miljoen aan gecommitteerde kredietfaciliteiten. De financieringsbehoefte van de onderneming wordt met een grote regelmaat geprognosticeerd en de aanwending van deze faciliteit wordt zeer regelmatig gevolgd. In de financieringsdocumentatie zijn diverse convenanten opgenomen die vooral te maken hebben met het kasgenerend vermogen van de onderneming. Ook deze worden met een grote regelmaat getoetst. De investeringsverplichtingen en stortingsverplichtingen die Strukton heeft uit hoofde van lopende investeringsprogramma’s, projecten en pps-belangen, worden in deze financieringsbehoefte meegenomen. Vanwege het projectmatige karakter van de onderneming kunnen eenmalige negatieve projectresultaten zowel de financieringsbehoefte als de convenanten beïnvloeden. Dit risico wordt beperkt door een sterke sturing op procesbeheersing en door een vergroting van het aandeel van niet-projectgebonden activiteiten. Daarnaast streeft Strukton ernaar de nettoschuld van de onderneming op korte termijn verder te reduceren en daarmee de leningen af te lossen. Interne beheerssystemen De directie is verantwoordelijk voor het interne risicobeheersings- en controlesysteem van de onderneming en voor de beoordeling van de effectiviteit ervan. Het systeem is gericht op beheersing van risico’s die met de bedrijfsactiviteiten en de realisatie van bedrijfsdoelstellingen samenhangen. Ook bewaakt het de effectiviteit en efficiency van bedrijfsprocessen en de consistentie van de administratieve processen. Het kader voor risicobeheersing is in de hele groep geïmplementeerd. De verantwoordelijkheid voor het beheerssysteem ligt primair bij de bedrijfsonderdelen zelf. Risicobeoordelingen zijn een integraal onderdeel van de jaarlijkse planning- en controlecyclus van de onderneming, die elk jaar met de aandeelhouder wordt besproken. Het risicobeheersings- en controlesysteem van de financiële verslaglegging is gebaseerd op de Strukton Gedragscode. Duidelijke boekhoudkundige regels zijn vastgelegd in het Strukton Reporting Manual en in een standaard-rapportagestructuur. Jaarlijks verricht de externe accountant controlewerkzaamheden gericht op het verstrekken van een verklaring bij de jaarrekening. De externe accountant wordt benoemd door de aandeelhouders. Elk jaar stelt de aandeelhouder in overleg met de directievoorzitter de activiteiten vast waarmee de voor de accountantsverklaring vereiste werkzaamheden worden uitgebreid. Dit kunnen specifieke risico’s, bedrijfsprocessen of locaties zijn waar de directievoorzitter of de aandeelhouder een grotere diepgang gewenst acht. Aanbevelingen uit externe controlewerkzaamheden op elk niveau worden gerapporteerd aan en opgevolgd door de directievoorzitter. Risicobeheersingskader Relevante onderdelen van het risicobeheersingkader zijn onder andere de geldende gedrags regels, het directiereglement, de volmachtregeling, de planning- en controlecyclus en de rapportages hierover.

52

|


inhoud

Risicobeheersing

Gedragsregels Deze klokkenluidersregeling stelt medewerkers in staat (vermeende) onregelmatigheden binnen de onderneming te melden bij de vertrouwenspersoon of de directie. De regels van goed gedrag staan op www.strukton.com en omvatten tevens de zogenoemde klokkenluidersregeling. Directiereglement en vertegenwoordigingsbevoegdheid Voor zowel de directievoorzitter als de directies van de bedrijfsonderdelen geldt een directie reglement. Naast de nodige aandacht voor taken, verantwoordelijkheden en te verkrijgen goedkeuringen is hierin ook de vertegenwoordigingsbevoegdheid vastgelegd. Vertegenwoordigingsbevoegdheid, onder meer voor de ondertekening van documenten, berust bij ieder van de leden van de directie afzonderlijk, alsmede bij andere daartoe door de directie benoemde functionarissen, met inachtneming van beperkingen zoals gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel. Rapportagestructuur De rapportagestructuur binnen Strukton is in lijn met de aansturing van de afzonderlijke bedrijfsonderdelen. De verantwoordelijkheid voor de invoering en het waarborgen van de effectiviteit van controles ligt bij de directievoorzitter. Het succes van deze controles wordt gemeten door zelfbeoordeling door de directies van de bedrijfsonderdelen en door het regel matig vaststellen van de toereikendheid van het interne beheerssysteem. Conclusie Op basis van voornoemde systemen, de aangebrachte kaders en de daarbij behorende rapportagestructuur is het risicobeheersings- en controlesysteem naar onze mening adequaat opgezet en heeft dit in het boekjaar naar behoren gefunctioneerd. De directie is dan ook van mening dat de financiële verantwoording geen materiële onjuistheden bevat. Er zijn op dit moment geen indicaties dat het risicobeheersings- en controlesysteem in 2012 niet naar behoren zal functioneren.

Utrecht, 8 mei 2012 Directievoorzitter Gerard Sanderink

53

|


inhoud

Jaarrekening Geconsolideerde balans 55 Geconsolideerde winst-en-verliesrekening 56 Geconsolideerd overzicht totaalresultaat 57 Geconsolideerd mutatieoverzicht van het eigen vermogen 58 Geconsolideerd kasstroomoverzicht 59 Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening 60 Grondslagen voor financiële verslaggeving 60 Belangrijkste schattingen en beoordelingen in de geconsolideerde jaarrekening 74 Financieel risicobeheer 77 1. Materiële vaste activa 79 2. Immateriële activa 81 3. Vastgoedbeleggingen 84 4. Deelnemingen 85 5. Overige financiële vaste activa 86 6. Uitgestelde belastingvorderingen en verplichtingen 87 7. Voorraden 88 8. Handels- en overige vorderingen 88 9. Onderhanden werken 88 10. Liquide middelen 89 11. Eigen vermogen 89 12. Achtergestelde leningen 90 13. Langlopende schulden 90 14. Voorzieningen 91 15. Handels- en overige schulden 95 16. Bedrijfsopbrengsten en operationeel resultaat 95 17. Kosten van gronden hulpstoffen, materiaal en uitbesteed werk 96 18. Lonen, salarissen en sociale lasten 96 19. Overige bedrijfskosten 96 20. Financiële baten en lasten 96 21. Belastingen 97 22. Personeelsbestand 97 23. Financiële instrumenten 98 24. Kasstroomoverzicht 103 25. Niet in de balans opgenomen verplichtingen en gestelde zekerheden 103 26. Transacties met verbonden partijen 104 27. Gebeurtenissen na balansdatum 105 28. Dienstverlening uit hoofde van concessies en pps 106 29. Activa en verplichtingen aangehouden voor verkoop 107 30. Acquisities 107 31. Joint ventures 107 32. Overzicht van de belangrijkste groepsmaatschappijen en deelnemingen 108 Enkelvoudige balans 111 Enkelvoudige winst-en-verliesrekening 112 Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening 113 Overige gegevens 117 Controleverklaring 118 54

|


Geconsolideerde balans (x EUR 1.000) Activa Toelichting 31-12-2011 31-12-2010 Vaste activa Materiële vaste activa

(1)

108.018

121.642

Immateriële activa

(2)

42.234

51.393

Vastgoedbeleggingen

(3)

4.038

4.038

Deelnemingen

(4)

32.891

31.006

Overige financiële vaste activa

(5)

82.271

194.049

Uitgestelde belastingvorderingen

(6)

3.546

8.258

272.998

410.386

Vlottende activa Voorraden

(7)

29.263

23.818

Handels- en overige vorderingen

(8)

288.825

286.301

Onderhanden werken

(9)

106.771

110.766

Winstbelastingvorderingen Liquide middelen

(10)

813

1.074

104.816

135.836

530.488 557.795 Totaal activa

803.486

968.181

Passiva Eigen vermogen Geplaatst kapitaal

2.269

2.269

Agioreserve 10.000 10.000 Overige reserves

160.178

169.927

Onverdeeld resultaat

14.362

(15.486)

Totaal eigen vermogen

(11)

186.809

166.710

Achtergestelde leningen

Langlopende verplichtingen

(12)

2.664

8.357

Langlopende schulden

(13)

138.925

259.216

Voorzieningen

(14)

18.015

14.722

(6)

6.382

7.060

Uitgestelde belastingverplichtingen

165.986

289.355

Kortlopende verplichtingen (15)

360.804

371.165

Schulden aan kredietinstellingen

Handels- en overige schulden

3.762

27.428

Onderhanden werken

(9)

80.111

106.813

Verschuldigde winstbelasting

4.244

3.775

Voorzieningen

1.770

2.935

(14)

450.691

512.116

Totaal passiva

55

|


803.486

968.181

jaarrekening

Geconsolideerde winst-en-verliesrekening (x EUR 1.000) Toelichting 2011 2010 Bedrijfsopbrengsten

(16)

1.317.976

Kosten van gronden hulpstoffen, materiaal en uitbesteed werk (17)

666.623

788.492

Lonen, salarissen en sociale lasten

(18)

371.726

375.229

Overige bedrijfskosten

(19)

224.350

216.151

Totaal bedrijfskosten

1.262.699

1.437.475

1.379.872

Operationeel resultaat (EBITDA)

(16)

55.277

57.603

Afschrijving immateriële en materiële vaste activa

(1)(2)

24.841

28.077

(1)(2)

6.352

35.896

Bijzondere waardeverminderingen van immateriële en materiële vaste activa

31.193

63.973

Bedrijfsresultaat (EBIT)

24.084

(6.370)

Financiële baten

(20)

17.011

13.802

Financiële lasten

(20)

22.097

20.086

(5.086)

(6.284)

Resultaat deelnemingen

(4)

2.365

2.637

Resultaat voor belastingen (EBT) Belastingen

(21)

21.363

(10.017)

7.001

5.469

Resultaat na belastingen

14.362

(15.486)

Toe te rekenen aan: Aandeelhouders van de moedermaatschappij

56

|

14.362

(15.486)

Minderheidsbelang

-

-


14.362

(15.486)


jaarrekening

Geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat (x EUR 1.000) Toelichting 2011 2010 Resultaat na belastingen

14.362

(15.486)

Mutaties in reële waarde van derivaten voor hedge accounting (11) Koersverschillen vreemde valuta

9.242

(3.004) 2.912

(11)

53

Niet-gerealiseerde resultaten geassocieerde deelnemingen

551

-

Mutatie actuariële reserve

(2.424)

(946)

Overige mutaties

(14)

12

Winstbelasting op niet-gerealiseerde resultaten

(1.671)

976

Niet-gerealiseerde resultaten

5.737

(50)

Totaalresultaat over de verslagperiode

20.099

(15.536)

Toe te rekenen aan:

57

|

Aandeelhouders van de moedermaatschappij

20.099

(15.536)

Minderheidsbelang

-

-


jaarrekening

Geconsolideerd mutatieoverzicht van het eigen vermogen (x EUR 1.000)

Toe-

lichting

Reserve

Wettelijke

Afdekkings-

Actuariële

Ingehouden

Onverdeeld

Totaal

en gestort omrekenings-

Geplaatst

Agioreserve

reserve

reserve

reserves

winsten

resultaat

eigen

kapitaal verschillen deelnemingen vermogen

Eigen vermogen per 1 januari 2010

(11)

2.269

-

(1.586)

578 (14.324)

(27) 184.556

780 172.246

Winstbestemming 2009 - - - - - - 780 (780) Resultaat na belastingen - - - - - - - (15.486) (15.486) Niet-gerealiseerde resultaten

-

-

2.866

34 ( 2.238)

(690)

(22)

-

-

2.866

34

(690)

(22)

-

(50)

Totaalresultaat over de verslagperiode

(2.238)

(15.486) (15.536)

Agiostorting - 10.000 - - - - - - 10.000 Uitgekeerd dividend - - - - - - - - Eigen vermogen per 31 december 2010

2.269

10.000

1.280

612 (16.562)

(717) 185.314 (15.486) 166.710

2.269

10.000

1.280

612 (16.562)

(717) 185.314 (15.486) 166.710

Eigen vermogen per 1 januari 2011

(11)

Winstbestemming 2010

-

-

-

-

-

-

(15.486)

15.486

-


-

-

-

Niet-gerealiseerde resultaten

-

-

53

-

-

53

-

-

-

-

14.362

100

6.831

(1.784)

537

-

100

6.831

(1.784)

537

14.362

14.362 5.737

Totaal resultaat over de verslagperiode

20.099

Agiostorting - - - - - - - - Uitgekeerd dividend - - - - - - - - Eigen vermogen per 31 december 2011

58

|


2.269

10.000

1.333

712 ( 9.731)

(2.501)

170.365

14.362 186.809

jaarrekening

Geconsolideerd kasstroomoverzicht (x EUR 1.000) Toelichting 2011 2010

Kasstroom uit operationele activiteiten Resultaat na belastingen 14.362 (15.486) Mutaties zonder kasstroom: Afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen 31.193 63.973 Ineffectiviteit renteswaps 85 (434) Mutaties in voorzieningen 2.033 174 Resultaat geassocieerde deelnemingen (2.365) (2.637) 30.946 61.076 Uitgekeerd dividend geassocieerde deelnemingen 800 800 Rentebaten en -lasten 16.070 17.585 Vennootschapsbelasting 7.001 5.469 Ontvangen rente 8.143 4.633 Betaalde rente (7.331) (19.712) Betaalde vennootschapsbelasting (3.908) (3.891) Resultaat op verkoop pps-projecten (12.415) Resultaat op verkoop materiële vaste activa (6.064) Mutaties in werkkapitaal: Voorraden (5.443) 777 Vorderingen (9.104) 51.608 Onderhanden werken (9) (22.707) (50.325) Kortlopende schulden, exclusief kredietinstellingen (20.944) (14.025) Kasstroom uit gewone bedrijfsvoering (10.594) 38.509 Pps-vorderingen (29.077) (76.332) Kasstroom uit operationele activiteiten (39.671) (37.823) Kasstroom aangewend voor investeringsactiviteiten Investeringen in immateriële activa (678) (549) Investeringen in materiële vaste activa (18.756) (15.046) Verwervingen / verkoop van groepsmaatschappijen 15.765 (305) Verwervingen / verkoop van deelnemingen (435) - Desinvesteringen van materiële vaste activa, inclusief overige mutaties 17.514 4.969 Overige mutaties van belangen in deelnemingen - Afname / toename overige financiële vaste activa (436) 5.086 Kasstroom aangewend voor investeringsactiviteiten 12.974 (5.845) Kasstroom uit financieringsactiviteiten Opgenomen achtergestelde leningen - Aflossingen achtergestelde leningen - Opgenomen leningen op lange termijn 52.401 132.840 Aflossingen leningen op lange termijn (34.807) (88.737) Uitgekeerd dividend - Agiostorting - 10.000 Overige mutaties 1.702 (829) Kasstroom uit financieringsactiviteiten 19.296 53.274 Recapitulatie kasstroom Uit operationele activiteiten (39.671) (37.823) Uit investeringsactiviteiten 12.974 (5.845) Uit financieringsactiviteiten 19.296 53.274 Totale netto kasstroom (7.401) 9.606 Liquiditeiten primo 108.408 98.100 Liquiditeiten ultimo 101.052 108.408 Koersverschillen (45) (702) Mutatie liquiditeiten (24) (7.401) 9.606

59

|


jaarrekening

Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening Grondslagen voor financiële verslaggeving

Verslaggevende entiteit Strukton Groep nv is een houdstermaatschappij, die direct of indirect deelnemingen bezit in een aantal ondernemingen die gezamenlijk bekend staan als Strukton. Strukton Groep nv is statutair gevestigd te Maarssen en feitelijk gevestigd in Utrecht. De geconsolideerde jaarrekening van de vennootschap over 2011 omvat de vennootschap en haar dochterondernemingen (tezamen te noemen de ‘Groep’) en de belangen van de Groep in geassocieerde deelnemingen en entiteiten waarover gezamenlijke zeggenschap wordt uitgeoefend. De kernactiviteiten van Strukton beslaan het gebied van railinfrastructuur en informatiesystemen, civiele infra, bouw en vastgoedontwikkeling, technisch beheer en installatietechniek en integrale projecten. Een overzicht van de belangrijkste groepsmaatschappijen en deelnemingen is opgenomen in paragraaf 32; hierin is aangegeven welke maatschappijen in de consolidatie zijn betrokken. Voor een aantal groepsmaatschappijen zijn aansprakelijkheidsverklaringen gedeponeerd. Per 31 december 2011 bezit Oranjewoud nv alle aandelen van Strukton Groep nv.

Overeenstemmingsverklaring De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de International Financial Reporting Standards (IFRS), zoals aanvaard binnen de Europese Unie (EU-IFRS). De geconsolideerde jaarrekening is op 8 mei 2012 opgemaakt door de directie en zal ter vaststelling worden voorgelegd aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 8 mei 2012.

Gehanteerde grondslagen bij het opstellen van de geconsolideerde jaarrekening De geconsolideerde jaarrekening wordt gepresenteerd in euro, die fungeert als de functionele valuta van de vennootschap. Alle financiële informatie in euro’s is afgerond op het dichtst bijzijnde duizendtal. De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld op basis van historische kosten, tenzij anders vermeld. De hierna uiteengezette grondslagen voor financiële verslaggeving zijn consistent toegepast voor de gepresenteerde perioden in deze geconsolideerde jaarrekening, met uitzondering van de nieuwe standaarden en interpretaties die met ingang van 1 januari 2011 effectief zijn geworden en vanaf dit moment zijn toegepast. Deze wijzigingen in de grondslagen voor financiële verslaggeving zijn toegelicht op pagina 72. De financiële gegevens van Strukton Groep nv zijn verwerkt in de geconsolideerde jaarrekening zodat, gebruikmakend van artikel 2:402 BW, is volstaan met een verkorte winst- en verlies rekening in de vennootschappelijke jaarrekening.

60

|


jaarrekening

Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening

Grondslagen voor consolidatie Dochterondernemingen (integrale consolidatie) Dochterondernemingen zijn die entiteiten, waarover de vennootschap beslissende zeggenschap heeft. Er is sprake van zeggenschap, indien de Groep de mogelijkheid heeft om direct of indirect, het financiële en operationele beleid van een entiteit te bepalen, teneinde voordelen te verkrijgen uit de activiteiten van de entiteit. De jaarrekeningen van dochterondernemingen zijn volledig in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen vanaf de datum waarop voor het eerst sprake is van zeggenschap, tot aan het moment waarop deze eindigt. Joint ventures (proportionele consolidatie) Joint ventures zijn die entiteiten, waarover de Groep gezamenlijk met derden zeggenschap heeft, en waarbij deze zeggenschap in een overeenkomst is vastgelegd. De geconsolideerde jaar rekening omvat het evenredige aandeel van de Groep in de activa, verplichtingen, opbrengsten en kosten van de joint ventures, waarbij de posten regel voor regel met posten van soortgelijke aard worden gecombineerd, vanaf de datum waarop voor het eerst gezamenlijke zeggenschap wordt uitgeoefend tot aan de datum waarop deze eindigt. Geassocieerde deelnemingen (equity methode) Geassocieerde deelnemingen zijn die entiteiten waarin de Groep invloed van betekenis heeft op het financiële en operationele beleid, maar waarover zij geen beslissende zeggenschap heeft. De geconsolideerde jaarrekening omvat het aandeel van de Groep in het totaalresultaat van niet geconsolideerde investeringen volgens de ‘equity’ methode, na correctie van de grondslagen in overeenstemming met de grondslagen van de Groep, vanaf de datum waarop de Groep voor het eerst invloed van betekenis heeft, tot aan de datum waarop voor het laatst sprake is van invloed van betekenis. Deelnemingen zonder invloed van betekenis Deelnemingen zonder invloed van betekenis worden gewaardeerd tegen reële waarde. Indien de reële waarde niet op betrouwbare wijze kan worden bepaald, vindt waardering plaats tegen kostprijs. Eliminatie van transacties bij consolidatie Intragroepssaldi en eventuele niet-gerealiseerde winsten en verliezen op transacties binnen de Groep of baten en lasten uit dergelijke transacties worden bij de opstelling van de geconsolideerde jaarrekening geëlimineerd. Niet gerealiseerde winsten en verliezen uit hoofde van transacties met deelnemingen en entiteiten, waarover gezamenlijk de zeggenschap wordt uitgeoefend, worden geëlimineerd naar rato van het belang dat de Groep in de entiteit heeft.

Vreemde valuta Transacties in vreemde valuta Transacties luidend in vreemde valuta worden in euro’s omgerekend tegen de geldende wisselkoers op transactiedatum. In vreemde valuta luidende monetaire activa en verplichtingen worden per balansdatum in euro’s omgerekend, tegen de op die datum geldende wisselkoers. De bij omrekening optredende valutakoersverschillen worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen. Niet-monetaire activa en verplichtingen die in een vreemde valuta luiden en op basis van historische kosten worden gewaardeerd, worden omgerekend tegen de wisselkoers op transactiedatum. 61

|


jaarrekening


Jaarrekening van buitenlandse activiteiten De activa en verplichtingen van buitenlandse activiteiten worden in euro’s omgerekend tegen de geldende koers per balansdatum. Valutaverschillen die uit deze omrekening voortvloeien, worden direct in de reserve omrekeningsverschillen van het eigen vermogen opgenomen. Omrekeningsverschillen worden bij gehele of gedeeltelijke afstoting van buitenlandse dochterondernemingen, joint ventures en deelnemingen overgeboekt naar de winst-en-verliesrekening. De opbrengsten en kosten van buitenlandse activiteiten, worden in euro’s omgerekend tegen de koers die de wisselkoers op de transactiedatum benadert.

Afgeleide financiële instrumenten De Groep maakt gebruik van interest rate swaps en inflatieswaps om de rente- en inflatierisico’s uit hoofde van concern- en projectfinancieringen af te dekken. De interest rate swaps en inflatieswaps worden gewaardeerd tegen reële waarde. Deze is gelijk aan de contante waarde van de verwachte kasstromen. Voor de afgesloten interest rate swaps en inflatieswaps wordt hedge accounting toegepast. De verandering van de reële waarde van de interest rate swaps en inflatieswaps, die dienen ter afdekking van renterisico’s en inflatierisico’s uit hoofde van toekomstige interestbetalingen en te ontvangen indexatiebetalingen, worden rechtstreeks opgenomen in het eigen vermogen, voor zover de hedge als effectief kan worden gekenmerkt. De in het eigen vermogen uitgestelde bedragen worden overgeboekt naar de winst-en-verliesrekening op het moment dat de afgedekte toekomstige rentecoupons en afgedekte toekomstige indexatiebetalingen in het resultaat worden verantwoord. Voor het deel waarvan de hedge effectiviteit niet kan worden aangetoond, wordt de waardeverandering onmiddellijk in de winst-en-verliesrekening verantwoord. Wanneer de interest rate swap wordt verkocht of beëindigd, of wanneer de hedgerelatie niet meer effectief is, blijft de cumulatieve winst of het cumulatieve verlies op dat moment in het eigen vermogen opgenomen, tenzij niet langer verwacht wordt dat de oorspronkelijk afgedekte toekomstige kasstromen zullen plaatsvinden. Op dat moment worden de in het eigen vermogen uitgestelde resultaten onmiddellijk in de winst-en-verliesrekening verantwoord.

Materiële vaste activa Opname en waardering Materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen kostprijs verminderd met cumulatieve afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingsverliezen. De kostprijs van zelfvervaardigde activa omvatten materiaalkosten, directe arbeidskosten, een redelijk deel van de indirecte productiekosten en – voor zover relevant – de geschatte kosten van de ontmantelings- en verwijderingskosten van het actief en de herstelkosten van de locatie waar de activa zich bevinden. Aangeschafte software, die onlosmakelijk verbonden is aan de functionaliteit van de daarmee samenhangende apparatuur, wordt geactiveerd als onderdeel van de betreffende apparatuur. Wanneer materiële vaste activa bestaan uit onderdelen met een ongelijke gebruiksduur, worden deze als afzonderlijke componenten onder de materiële vaste activa opgenomen.

62

|


jaarrekening


Kosten na eerste opname De kostprijs van de vervanging van een deel van een materieel vast actief wordt in de boekwaarde van dat actief opgenomen indien het waarschijnlijk is, dat de toekomstige economische voordelen met betrekking tot het actief aan de Groep zullen toekomen en de kostprijs van het actief betrouwbaar kan worden bepaald. De kosten van het dagelijks onderhoud van materiële vaste activa worden als last in de winst-en-verliesrekening opgenomen wanneer zij worden gemaakt. Afschrijvingen Afschrijvingen worden ten laste van de winst-en-verliesrekening gebracht volgens de lineaire methode, op basis van de geschatte gebruiksduur van ieder onderdeel van een materieel vast actief. Over ieder bestanddeel van een materieel vast actief met een substantiële kostprijs in relatie tot de totale kostprijs van het actief wordt afzonderlijk afgeschreven met uitzondering van: • Terreinen. Op terreinen wordt niet afgeschreven (met uitzondering van terreinverharding); • Activa in constructie. Activa in constructie worden gewaardeerd tegen gemaakte kosten. Afschrijvingsmethoden, gebruiksduur en restwaarde worden op de rapportagedatum opnieuw beoordeeld. Geleasde activa ‘Groep als lessee’ Leaseovereenkomsten waarbij de Groep vrijwel alle aan het eigendom verbonden risico’s en voordelen op zich neemt, worden geclassificeerd als financiële leases. Bij de eerste opname wordt het geleasde actief gewaardeerd op de reële waarde of de contante waarde van de minimale leasebetalingen, afhankelijk van welke lager is. Na de eerste opname geschiedt de verwerking in overeenstemming met de van toepassing zijnde grondslag. Overige leases betreft operationele leaseovereenkomsten waarvan de geleasde activa niet in de balans van de Groep worden opgenomen.

Immateriële activa Goodwill Alle bedrijfscombinaties worden administratief verwerkt via toepassing van de overname methode. Goodwill ontstaat bij de overname van dochterondernemingen en joint ventures. Goodwill komt overeen met het verschil tussen de kostprijs van de overname en de reële waarde van de overgenomen identificeerbare activa en passiva, op het moment van aankoop. Jaarlijks wordt getoetst of sprake is van bijzondere waardeverminderingen. Negatieve goodwill die bij een overname ontstaat, wordt direct in de winst-en-verliesrekening opgenomen. Overige immateriële activa Overige immateriële activa betreffen immateriële activa, die ontstaan zijn als gevolg van over names die verwerkt zijn als bedrijfscombinaties (IFRS 3) en software, octrooien en licenties. Bij de activering van software met zowel materiële als immateriële kenmerken wordt vastgesteld welke van deze twee elementen het meest bepalend is. Afhankelijk hiervan wordt de software als materieel vast actief of als immaterieel actief geclassificeerd. De overige door de Groep verworven immateriële activa, met een eindige gebruiksduur, worden gewaardeerd tegen kostprijs, verminderd met cumulatieve amortisatie en cumulatieve bijzondere waardeverminderingsverliezen.

63

|


jaarrekening


Uitgaven na eerste opname Uitgaven na eerste opname voor geactiveerde immateriële activa worden uitsluitend geactiveerd wanneer hierdoor de toekomstige economische voordelen, die zijn besloten in het specifieke actief waarop zij betrekking hebben, toenemen. Alle overige uitgaven, inclusief intern gegenereerde goodwill en handelsmerken, worden als last in de winst-en-verliesrekening opgenomen wanneer zij worden gemaakt. Amortisatie De amortisatie geschiedt lineair ten laste van de winst-en-verliesrekening op basis van de geschatte gebruiksduur van de immateriële activa, behoudens goodwill en immateriële activa ontstaan als gevolg van een overname, vanaf de datum dat deze beschikbaar zijn voor gebruik.

Vastgoedbeleggingen Opname en waardering Een vastgoedbelegging is een actief dat wordt aangehouden om huuropbrengsten of een waardestijging, of beide, te realiseren. Vastgoedbeleggingen worden gewaardeerd tegen kostprijs, verminderd met cumulatieve afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingsverliezen. Wanneer een vastgoedbelegging voor eigen gebruik wordt aangewend, wordt het gepresenteerd als materiële vaste activa. De reële waarde van de vastgoedbeleggingen wordt in de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening vermeld. De reële waarde wordt gebaseerd op de marktwaarde, zijnde het geschatte bedrag waarvoor een onroerende zaak op de waarderingsdatum kan worden verhandeld tussen een koper en een verkoper, die ter zake goed zijn geïnformeerd en tot een transactie bereid en onafhankelijk zijn, waarbij de partijen voorzichtig en zonder dwang optreden. Afschrijving vastgoedbeleggingen Afschrijvingen worden ten laste van de winst-en-verliesrekening gebracht volgens de lineaire methode, op basis van de geschatte gebruiksduur van ieder onderdeel. Afschrijvingspercentages komen overeen met die van de categorieën van materiële vaste activa. Afschrijvingsmethoden, gebruiksduur en restwaarde worden op de rapportagedatum opnieuw beoordeeld.

Pps-vorderingen Pps-vorderingen betreffen de van publieke organen (overheden) nog te ontvangen concessievergoedingen in verband met pps-concessieprojecten. De pps-vorderingen worden verantwoord als financiële vaste activa. Bij de eerste verwerking in de geconsolideerde jaarrekening worden de pps-vorderingen gewaardeerd tegen reële waarde en daarna tegen geamortiseerde kostprijs met behulp van de effectieve rentemethode. Er wordt gebruik gemaakt van een rente die (nagenoeg) overeenkomt met de rente (na afdekking) van de bijbehorende non-recourse pps-lening.

64

|


jaarrekening


Voorraden De voorraden worden opgenomen tegen kostprijs of netto-opbrengstwaarde, indien deze lager is. De netto-opbrengstwaarde is de geschatte verkoopprijs in het kader van de normale bedrijfs voering, verminderd met de geschatte kosten van voltooiing en de verkoopkosten. De kostprijs van de voorraden is gebaseerd op de gemiddelde inkoopprijzen respectievelijk kostprijzen en omvat de uitgaven gedaan bij verwerving van de voorraden en daarop betrekking hebbende inkoopkosten. De kostprijs van voorraden gereed product omvat een redelijk deel van de indirecte kosten op basis van de normale productiecapaciteit.

Onderhanden werken Onderhanden werken betreffen de bruto nog in rekening te brengen bedragen voor tot de verslagdatum uitgevoerde contractwerkzaamheden die nog van klanten moeten worden geïnd. Deze post wordt gewaardeerd tegen kostprijs, plus tot dan toe opgenomen winst, verminderd met gefactureerde termijnen en opgenomen verliezen. De kostprijs omvat alle uitgaven die rechtstreeks verband houden met specifieke projecten en een toerekening van de gemaakte vaste en variabele indirecte kosten in verband met de contractactiviteiten van de Groep, op basis van de normale productiecapaciteit. Projecten worden in de balans gepresenteerd als vordering op, dan wel schuld aan de opdrachtgever, uit hoofde van het contract. Er is sprake van een vordering indien het bedrag van de gemaakte kosten (inclusief het verantwoorde resultaat) hoger is dan het bedrag van de gefactureerde termijnen. Indien het bedrag van de gemaakte kosten (inclusief het verantwoorde resultaat) lager is dan de gefactureerde termijnen, is sprake van een schuld.

Handels- en overige vorderingen Handels- en overige vorderingen worden aanvankelijk opgenomen tegen reële waarde en daarna gewaardeerd op basis van geamortiseerde kostprijs, op basis van de effectieve rentemethode.

Liquide middelen Het bedrag aan liquide middelen omvat banktegoeden, deposito’s en kassaldi. Vaste activa aangehouden voor verkoop Vaste activa (of groepen activa en verplichtingen die worden afgestoten) waarvan de boekwaarde naar verwachting hoofdzakelijk via een verkooptransactie zal worden gerealiseerd en niet door het voortgezette gebruik ervan, worden aangemerkt als ‘voor verkoop aangehouden’. Direct voorafgaand aan deze classificatie worden de activa (of de componenten van een groep activa die wordt afgestoten) geherwaardeerd in overeenstemming met de grondslagen voor de financiële verslaggeving van de Groep. Hierna worden de activa (of een groep af te stoten activa) gewaardeerd op basis van de boekwaarde, of, indien deze lager is, de reële waarde (minus verkoopkosten). Een bijzonder waardeverminderingsverlies op een groep af te stoten activa wordt in eerste instantie toegerekend aan goodwill en vervolgens naar rato aan de resterende activa en verplichtingen. Bijzondere waardeverminderingsverliezen die voortvloeien uit de initiële classificatie worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen.

65

|


jaarrekening


Bijzondere waardeverminderingen Financiële activa Een financieel actief wordt geacht onderhevig te zijn aan een bijzondere waardevermindering, indien er objectieve aanwijzingen zijn dat één of meerdere gebeurtenissen een negatief effect hebben gehad op de verwachte toekomstige kasstromen van dat actief. Een bijzonder waardeverminderingsverlies met betrekking tot een op geamortiseerde kostprijs gewaardeerd financieel actief, wordt berekend als het verschil tussen de boekwaarde en de contante waarde van de verwachte toekomstige kasstromen, gedisconteerd tegen de oorspronkelijke effectieve rente. Alle bijzondere waardeverminderingsverliezen worden als last in de winst-en-verliesrekening opgenomen. Een bijzonder waardeverminderingsverlies wordt teruggenomen, indien de terugname objectief in verband kan worden gebracht met een gebeurtenis, die zich heeft voorgedaan nadat dit bijzondere waardeverminderingsverlies werd genomen. Bij financiële activa die tegen geamortiseerde kostprijs worden gewaardeerd komt de terugname ten gunste van de winst-en-verliesrekening. Betreft het voor verkoop beschikbare financieel actief aandelen, dan wordt de terugname rechtstreeks in het eigen vermogen verwerkt. Niet-financiële activa De boekwaarde van de niet-financiële activa van de Groep, uitgezonderd voorraden en uitgestelde belastingvorderingen, wordt per iedere verslagdatum opnieuw bezien om te bepalen of er aanwijzingen zijn voor bijzondere waardeverminderingen. Indien dergelijke aanwijzingen bestaan, wordt een schatting gemaakt van de realiseerbare waarde van het actief. Van goodwill en immateriële activa met een onbepaalbare gebruiksduur of die nog niet gebruiksklaar zijn, wordt op iedere verslagdatum een schatting gemaakt van de realiseerbare waarde. Er wordt een bijzonder waardeverminderingsverlies opgenomen, wanneer de boekwaarde van een actief of de kasstroomgenererende eenheid waartoe het actief behoort, hoger is dan de realiseerbare waarde. Bijzondere waardeverminderingsverliezen worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen. Voor een actief of een kasstroomgenererende eenheid is de realiseerbare waarde gelijk aan de hoogste van de bedrijfswaarde of de reële waarde minus verkoopkosten. Bij het bepalen van de bedrijfswaarde wordt de contante waarde van de geschatte toekomstige kasstromen berekend met behulp van een disconteringsvoet, die een afspiegeling is van zowel de actuele markttaxaties van de tijdswaarde van geld, als van de specifieke risico’s met betrekking tot het actief. Met betrekking tot goodwill worden (met uitzondering van goodwill op deelnemingen) geen bijzondere waardeverminderingsverliezen teruggenomen. Voor andere activa worden in voorgaande perioden opgenomen bijzondere waardeverminderingsverliezen bij elke verslagdatum beoordeeld op indicaties van afname van het genomen verlies of niet langer bestaan van dat verlies. Een bijzonder waardeverminderingsverlies wordt teruggenomen, als de schattingen zijn veranderd aan de hand waarvan de realiseerbare waarde was bepaald. Een bijzonder waardeverminderingsverlies wordt uitsluitend teruggenomen, voor zover de boekwaarde van het actief niet hoger is dan de boekwaarde na aftrek van afschrijvingen of amortisatie, die zou zijn bepaald als geen bijzonder waardeverminderingsverlies was opgenomen.

66

|


jaarrekening


Eigen vermogen toe te rekenen aan aandeelhouders van de moedermaatschappij Reserves De reserves bestaan uit een agioreserve, reserve omrekeningsverschillen, een wettelijke reserve deelnemingen, een afdekkingsreserve en een actuariële reserve. De agioreserve betreft een reserve die is ontstaan door additionele vermogensstortingen door de aandeelhouder. De reserve omrekeningsverschillen omvat alle valutakoersverschillen, die ontstaan door de omrekening van de netto-investering van de Groep in buitenlandse dochterondernemingen. De wettelijke reserve deelnemingen bestaat uit niet uitgekeerde resultaten van deelnemingen, waarvan uitkering niet zonder beperking kan worden bewerkstelligd. De afdekkingsreserve bestaat uit de cumulatieve mutatie in de reële waarde van dekkings instrumenten, wanneer de afgedekte transactie nog niet heeft plaatsgevonden of de afgedekte positie nog niet is beëindigd. Voor de cumulatieve mutatie van de reële waarde van pensioenverplichtingen ten gevolge van wijzigingen in de actuariële uitgangspunten wordt een actuariële reserve gevormd. Ingehouden winsten De ingehouden winsten betreffen de cumulatieve resultaten uit voorgaande boekjaren onder vermindering van uitgekeerde dividenden.

Achtergestelde leningen Een lening wordt geclassificeerd als achtergestelde lening, indien sprake is van achterstelling ten opzichte van alle overige verantwoorde schulden. Achtergestelde leningen worden bij eerste verwerking in de jaarrekening gewaardeerd tegen reële waarde (onder aftrek van transactiekosten) en daarna tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve rentemethode.

Langlopende schulden De langlopende schulden bestaan uit schulden financiering vastgoedprojecten, schulden financiering publiek-private samenwerkingsprojecten, bankfinancieringen, financiële derivaten (langlopende deel) en overige langlopende schulden. Schulden financiering vastgoedprojecten De schulden financiering vastgoedprojecten, schulden financiering publiek-private samenwerkingsprojecten, bankfinancieringen en overige langlopende schulden worden bij eerste verwerking in de geconsolideerde jaarrekening gewaardeerd tegen reële waarde (onder aftrek van transactiekosten) en daarna tegen geamortiseerde kostprijs, met behulp van de effectieve rentemethode.

67

|


Voorzieningen Een voorziening wordt in de balans opgenomen wanneer de Groep een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting heeft als gevolg van een gebeurtenis in het verleden en waarvan een betrouwbare schatting kan worden gemaakt en het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling van die verplichting een uitstroom van middelen nodig is. Voorzieningen worden bepaald door de verwachte toekomstige kasstromen contant te maken. De disconteringsvoet die wordt gehanteerd, is een disconteringsvoet vóór belasting die een afspiegeling is van de actuele markttaxaties van de tijdswaarde van geld en van de specifieke risico’s met betrekking tot de verplichting. jaarrekening


Reorganisatievoorzieningen Een voorziening voor reorganisatie wordt opgenomen, indien een gedetailleerd formeel reorganisatieplan is goedgekeurd en bij de betrokkenen een geldige verwachting is gewekt dat de reorganisatie zal worden doorgevoerd, door met de uitvoering van het plan te beginnen of door de belangrijkste kenmerken ervan mee te delen aan de betrokkenen. Personeelsbeloningen a. Toegezegde bijdrageregelingen: Voor toegezegde bijdrageregelingen betaalt de Groep – op verplichte, contractuele of vrijwillige basis – premies aan pensioenfondsen of verzekeringsmaatschappijen. Behalve de betaling van premies heeft de Groep geen verdere verplichtingen. Verplichtingen in verband met bijdragen aan pensioenregelingen op basis van toegezegde bijdragen, worden als last in de winst-en-verliesrekening opgenomen, wanneer de bijdragen zijn verschuldigd. b. Toegezegde pensioenregelingen: Toegezegde pensioenregelingen zijn alle andere regelingen inzake vergoedingen na uitdienst treding, dan toegezegde bijdrageregelingen. De nettoverplichting van de Groep uit hoofde van toegezegde pensioenregelingen wordt voor iedere regeling afzonderlijk berekend door een schatting te maken van de pensioenaanspraken die werknemers hebben opgebouwd, in ruil voor hun diensten in de verslagperiode en voorgaande perioden. Van deze pensioenaanspraken wordt de contante waarde bepaald en de reële waarde van de fondsbeleggingen wordt hierop in mindering gebracht. De disconteringsvoet is het rendement per balansdatum van hoogwaardige ondernemingsobligaties, waarvan de looptijd de termijn van de verplichtingen van de Groep benadert. De berekening wordt uitgevoerd door een erkende actuaris volgens de ‘projected unit credit’-methode. Deze methode houdt rekening met toekomstige salarisstijgingen als gevolg van carrièrekansen van werknemers en algemene loonontwikkelingen, inclusief inflatiecorrectie. Wanneer de pensioenaanspraken uit hoofde van een regeling worden verbeterd, wordt het gedeelte van de verbeterde pensioenaanspraken dat betrekking heeft op de verstreken diensttijd van werknemers, lineair als last in de winst-en-verliesrekening opgenomen over de gemiddelde periode, totdat de pensioenaanspraken onvoorwaardelijk worden. Voor zover de aanspraken onmiddellijk onvoorwaardelijk worden, wordt de last onmiddellijk in de winst-en-verliesrekening opgenomen. De Groep neemt alle actuariële winsten en verliezen in verband met toegezegd pensioenregelingen onmiddellijk op onder de niet-gerealiseerde resultaten. Wanneer de fondsbeleggingen de verplichtingen overtreffen, wordt de opname van het actief beperkt tot een bedrag dat maximaal gelijk is aan het saldo van eventuele niet opgenomen pensioenkosten van verstreken diensttijd en de contante waarde van eventuele toekomstige terugstortingen door het fonds of lagere toekomstige pensioenpremies.

68

|


c. Overige lange termijn personeelsbeloningen: De nettoverplichting van de Groep voor lange termijn personeelsbeloningen, met uitzondering van pensioenregelingen, is het bedrag van de toekomstige aanspraken – zoals bijvoorbeeld jubileumuitkeringen, bonussen en gratificaties – dat werknemers in ruil voor hun diensten hebben verdiend in de verslagperiode en voorgaande perioden. De verplichtingen worden berekend met behulp van de ‘projected unit credit’-methode en worden gedisconteerd tot de contante waarde. De disconteringsvoet is het rendement per balansdatum van hoogwaardige ondernemingsobligaties, waarvan de looptijd de termijn van verplichtingen van de Groep benadert. Eventuele actuariële winsten of verliezen worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen in de periode waarin deze zich voordoen. jaarrekening


Garantieverplichtingen Een garantievoorziening wordt opgenomen, indien de onderliggende projecten of diensten zijn verkocht en opgeleverd. Deze voorziening wordt opgenomen voor kosten die noodzakelijk gemaakt moeten worden om gebreken, die blijken na de oplevering maar tijdens de garantieperiode, op te heffen. De voorziening is gebaseerd op de beste schatting van de uitgaande kasstroom. Overige voorzieningen De overige voorzieningen bestaan uit voorzieningen voor specifieke garanties afgegeven bij de verkoop van deelnemingen, risico’s voor gerechtelijke procedures tegen Strukton Groep nv en/of zijn werkmaatschappijen, afvloeiingsregelingen en overige relatief kleine risico’s.

Handels- en overige schulden, schulden aan kredietinstellingen en verschuldigde winstbelasting Handels- en overige schulden en schulden aan kredietinstellingen worden aanvankelijk opgenomen tegen reële waarde en daarna gewaardeerd op basis van geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve rentemethode. Verschuldigde winstbelasting wordt opgenomen tegen nominale waarde.

Bedrijfsopbrengsten Projecten in opdracht van derden De opbrengsten en lasten in de winst-en-verliesrekening worden verwerkt naar rato van het stadium van voltooiing van het project, op basis van een betrouwbare schatting van het resultaat van het betreffende onderhanden project. Onder de opbrengsten wordt verstaan het in het contract overeengekomen bedrag, meer- en minderwerk als gevolg van wijzigingen in de overeenkomst, claims en prestatievergoedingen, voor zover het waarschijnlijk is dat deze tot opbrengsten zullen leiden en betrouwbaar kunnen worden bepaald. De aan een project toe te wijzen rentelasten zijn een onderdeel van de kosten. Het stadium van voltooiing wordt bepaald aan de hand van de verhouding geboekte kosten ten opzichte van de totaal te verwachten kosten. Indien de resultaten van een project niet betrouwbaar kunnen worden geschat, worden opbrengsten slechts opgenomen voor zover de contractkosten naar alle waarschijnlijkheid verhaalbaar zullen zijn. Verwachte verliezen op projecten worden onmiddellijk in de winst-en-verliesrekening opgenomen. Service- en onderhoudscontracten Opbrengsten uit hoofde van service- en onderhoudscontracten worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen naar rato van het stadium van voltooiing van de transactie op verslagdatum. Het stadium van voltooiing wordt bepaald aan de hand van beoordelingen van de verrichte werkzaamheden. Omzet uit verkoop van goederen uit voorraad De verkoop van goederen uit voorraad betreft voornamelijk verkoop van geprefabriceerde betontoepassingen. Opbrengsten van verkoop uit voorraad worden in de winst-en-verliesrekening verantwoord, wanneer belangrijke risico’s en voordelen van eigendom aan de koper zijn overgedragen, de inning van de verschuldigde vergoeding waarschijnlijk is, de hiermee verband houdende kosten of eventuele retouren van goederen betrouwbaar kunnen worden ingeschat en er geen sprake is van aanhoudende managementbetrokkenheid bij de goederen. 69

|


jaarrekening


Concessies Tijdens de operationele fase bestaan de opbrengsten van concessiemanagement uit: • de reële waarde van de levering van contractueel overeengekomen diensten; • de rentebaten gerelateerd aan de investering in het project. Opbrengsten worden verantwoord op het moment dat de hieraan gerelateerde diensten worden geleverd. Rente wordt verantwoord als financiële bate in de periode waarop deze betrekking heeft. Overige Overige bedrijfsopbrengsten betreffen onder andere transactieresultaten deelnemingen, transactieresultaten vastgoed en transactieresultaten materiële vaste activa. Transactieresultaten worden verantwoord wanneer de belangrijke risico’s en voordelen van eigendom aan de koper zijn overgedragen, de inning van de verschuldigde vergoeding waarschijnlijk is, de hiermee verband houdende kosten betrouwbaar kunnen worden ingeschat en er geen sprake is van aanhoudende managementbetrokkenheid bij de betreffende activa.

Lasten Leasebetalingen uit hoofde van operationele leasing Leasebetalingen uit hoofde van operationele leasing worden lineair over de leaseperiode in de winst-en-verliesrekening opgenomen. Publieke-private samenwerking (concessies) De offertekosten voor publiek-private samenwerking worden, tot het moment dat het waarschijnlijk is dat het contract wordt verkregen, in de winst-en-verliesrekening verwerkt als kosten. Vanaf het moment dat het waarschijnlijk is dat het contract wordt verkregen worden de kosten geactiveerd. Het moment dat het waarschijnlijk is dat het contract wordt verkregen is in de praktijk over het algemeen gelijk aan het moment van preferred bidder. Indien op het moment van ‘Financial Close’ een (voorlopig) ontwerp wordt opgeleverd, wordt hiervoor een opbrengst verantwoord onder aftrek van de geactiveerde kosten. Deze opbrengst is tussen contractpartijen overeengekomen en vertegenwoordigt de reële waarde van hetgeen dat is opgeleverd. Financiële baten en lasten Financiële baten omvatten de rentebaten op geïnvesteerde gelden, valutakoerswinsten, winsten op afdekkingsinstrumenten die in de winst-en-verliesrekening worden opgenomen en resultaten uit beleggingen. Resultaten uit beleggingen worden verantwoord op het moment dat het recht van betaling wordt gevestigd. Financiële lasten omvatten de rentelasten op opgenomen gelden, de oprenting van voorzieningen, valutakoersverliezen, bijzondere waardeverminderingsverliezen op financiële activa en verliezen op afdekkingsinstrumenten die in de winst-en-verliesrekening worden opgenomen. Financieringsbaten en -lasten die rechtstreeks zijn toe te rekenen aan de verwerving, bouw of productie van een in aanmerking komend actief worden geactiveerd als onderdeel van de kosten van dat actief gedurende de periode dat het actief in vervaardiging is.

70

|


jaarrekening


Operationele segmenten De Groep past IFRS 8 Operationele segmenten niet toe.

Overheidssubsidies Overheidssubsidies worden opgenomen als met redelijke zekerheid kan worden gesteld dat de entiteit de aan de subsidies gekoppelde voorwaarden zal vervullen en dat de subsidies zullen worden ontvangen. De overheidssubsidies worden in mindering gebracht op de daarmee verband houdende lasten.

Winstbelasting Winstbelasting omvat de over de verslagperiode verschuldigde en verrekenbare winstbelastingen en uitgestelde winstbelastingen. De winstbelasting wordt in de winst-en-verliesrekening opgenomen, behoudens voor zover deze betrekking heeft op posten die rechtstreeks in het eigen vermogen worden opgenomen, in welk geval de belasting in het eigen vermogen wordt verwerkt. De over het boekjaar verschuldigde en verrekenbare belasting is de naar verwachting te betalen belasting over de belastbare winst over het boekjaar, berekend aan de hand van belastingtarieven die zijn vastgesteld op verslagdatum, dan wel waartoe materieel al op verslagdatum is besloten, en eventuele correcties op de over voorgaande jaren verschuldigde belasting. Uitgestelde belastingverplichtingen worden verwerkt op basis van de balansmethode, waarbij een voorziening wordt getroffen voor tijdelijke verschillen tussen de boekwaarde van activa en verplichtingen ten behoeve van de financiële verslaggeving en de fiscale boekwaarde van die posten. Uitgestelde belastingverplichtingen worden niet verwerkt voor de volgende tijdelijke verschillen: de eerste opname van goodwill, de eerste opname van activa of verplichtingen in een transactie die geen bedrijfscombinatie betreffen en noch de commerciële noch de fiscale winst beïnvloeden, en verschillen die verband houden met investeringen in dochterondernemingen en entiteiten waarover gezamenlijk de zeggenschap wordt uitgeoefend voor zover zij in de voorzienbare toekomst waarschijnlijk niet zullen worden afgewikkeld. Uitgestelde belastingverplichtingen worden gewaardeerd met behulp van de belastingtarieven die naar verwachting van toepassing zullen zijn bij terugname van de tijdelijke verschillen, op basis van de wetten die per verslagdatum zijn vastgesteld of materieel zijn vastgesteld. Er wordt uitsluitend een uitgestelde belastingvordering opgenomen voor zover het waarschijnlijk is dat er in de toekomst belastbare winsten beschikbaar zullen zijn die voor de realisatie van het tijdelijke verschil kunnen worden aangewend. Uitgestelde belastingvorderingen worden per iedere verslagdatum herzien en verlaagd voor zover het niet langer waarschijnlijk is dat het daarmee samenhangende belastingvoordeel zal worden gerealiseerd. Additionele winstbelastingen naar aanleiding van dividenduitkeringen worden op hetzelfde moment opgenomen als de verplichting tot uitkering van het desbetreffende dividend. Strukton Groep nv maakte tot 29 oktober 2010 met het merendeel van haar 100% binnenlandse dochterondernemingen deel uit van de fiscale eenheid van nv Nederlandse Spoorwegen. Op grond daarvan is de vennootschap hoofdelijk aansprakelijk voor de belastingschuld tot 29 oktober 2010 van de fiscale eenheid nv Nederlandse Spoorwegen. Per 29 oktober 2010 vormt Strukton Groep nv met het merendeel van haar 100% binnenlandse dochterondernemingen een zelfstandige fiscale eenheid. 71

|


jaarrekening


Beëindigde bedrijfsactiviteiten Een beëindigde bedrijfsactiviteit is een onderdeel van de activiteiten van de Groep, die een afzonderlijke belangrijke bedrijfsactiviteit of een afzonderlijk belangrijk geografisch bedrijfsgebied vertegenwoordigt en is verkocht of voor verkoop wordt aangehouden. Een beëindigde bedrijfsactiviteit kan ook een dochteronderneming zijn, die uitsluitend is overgenomen met de bedoeling te worden doorverkocht. Classificatie als beëindigde bedrijfsactiviteit geschiedt bij afstoting of, zodra de bedrijfsactiviteit voldoet aan de criteria voor classificatie als aangehouden voor verkoop. Wanneer een activiteit wordt aangemerkt als een beëindigde bedrijfsactiviteit, worden de vergelijkende cijfers in de winst-en-verliesrekening herzien alsof de activiteit vanaf het begin van de vergelijkingsperiode is beëindigd.

Wijziging in de grondslagen voor financiële verslaggeving De gehanteerde verslaggevingsstandaarden zijn consistent aan de gehanteerde verslaggevingsstandaarden in boekjaar 2010 met uitzondering van de volgende nieuwe standaarden en inter pretaties die sinds 2011 van toepassing zijn: • IAS 24 (herzien) – Informatieverschaffing over verbonden partijen; • IAS 32 (herzien) – Financiële instrumenten: presentatie; • IFRIC 19 – Het ruilen van financiële verplichtingen voor eigen vermogensinstrumenten • Verbeteringen van IFRS. IAS 24 (herzien) – Informatieverschaffing over verbonden partijen Deze herziene standaard is van toepassing op boekjaren die op of na 1 januari 2011 aanvangen. De herziene standaard vereenvoudigt de toelichtingsvereisten voor overheidsgerelateerde entiteiten door een gedeeltelijke vrijstelling voor overheidsgerelateerde entiteiten en verduidelijkt de definitie van een verbonden partij. De wijziging heeft in deze standaard geen significante invloed op de geconsolideerde jaarrekening van de Groep. IAS 32 (herzien) – Financiële instrumenten: presentatie Deze herziene standaard is van toepassing op boekjaren die op of na 1 februari 2010 aanvangen. De aanpassing van IAS 32 verduidelijkt hoe bepaalde claims administratief moeten worden verwerkt wanneer de uitgegeven instrumenten in een andere valuta dan de functionele valuta van de emittent luiden. Indien deze instrumenten voor een vast bedrag aan geldmiddelen proportioneel aan de bestaande aandeelhouders van de emittent worden uitgereikt, dan moeten ze als eigen vermogen worden geclassificeerd, ook al luidt de uitoefenprijs ervan in een andere valuta dan de functionele valuta van de emittent. Deze gewijzigde standaard heeft geen invloed op de geconsolideerde jaarrekening van de Groep aangezien de Groep dit soort financiële instrumenten niet heeft.

72

|


jaarrekening


IFRIC 14 (herzien) – Vooruitbetalingen bij minimaal vereiste dekkingsbijdragen Deze herziene standaard is van toepassing op boekjaren die op of na 1 januari 2011 aanvangen. De aanpassing van IFRIC 14 neemt een onbedoeld gevolg van de interpretatie weg. Wanneer een aan een minimaal vereiste dekkingsgraad onderworpen entiteit een vooruitbetaling van toekomstige bijdragen verricht, zou de entiteit die een dergelijke vooruitbetaling doet onder bepaalde omstandigheden verplicht zijn een last op te nemen. Ingeval er voor een toegezegd-pensioen regeling een minimaal vereiste dekkingsgraad bestaat, moet krachtens de aanpassingen in IFRIC 14 een dergelijke vooruitbetaling als een actief worden behandeld. De aanpassing van IFRIC 14 heeft geen invloed op de geconsolideerde jaarrekening van de Groep. IFRIC 19 – Het ruilen van financiële verplichtingen voor eigen vermogensinstrumenten. Deze interpretatie verduidelijkt dat indien eigenvermogensinstrumenten worden uitgegeven aan een schuldeiser, dit mag worden aangemerkt als betaling van de schuld. Verbeteringen van IFRS In mei 2010 heeft de IASB een derde bundel met wijzigingen van de standaarden gepubliceerd, hoofdzakelijk bedoeld ter verwijdering van inconsequenties en ter verduidelijking. Voor iedere standaard gelden verschillende overgangsbepalingen. De wijzigingen en verbeteringen zijn: • IFRS 3 • IFRS 7 • IAS 1 • IAS 27 • IAS 34 • IFRIC 13

– – – – – –

Bedrijfscombinaties; Financiële instrumenten; toelichtingen; Presentatie van de jaarrekening; De geconsolideerde en enkelvoudige jaarrekening; Tussentijdse financiële verslaggeving; Loyaliteitsprogramma’s

Wijzigingen van deze standaarden voortkomend uit verbeteringen hadden geen effect op de grondslagen voor financiële verslaggeving, de resultaten en financiële positie van de Groep.

Nog niet toegepaste nieuwe standaarden en interpretaties De door de IASB aangekondigde toekomstige wijzigingen in standaarden zijn tot heden nog niet goedgekeurd door de Europese Unie. Om deze reden zijn er momenteel nog geen nieuwe, goedgekeurde standaarden en interpretaties bekend. Daarom zijn deze in 2011 nog niet toegepast.

Grondslagen geconsolideerd kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De in overnames begrepen voorraden, vorderingen, schulden, voorzieningen en schulden aan kredietinstellingen worden in het kasstroomoverzicht onder de investeringsactiviteiten verwerkt. Ontvangsten uit hoofde van interest, dividend en winstbelastingen zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Transacties waarbij geen ruil van kasmiddelen plaatsvindt, zijn niet in het kasstroomoverzicht opgenomen. Bankschulden die direct opeisbaar zijn en die een integraal onderdeel uitmaken van het cash management systeem van de onderneming worden onder de liquide middelen opgenomen in de kasstroomoverzichten.

73

|


jaarrekening

Belangrijkste schattingen en beoordelingen in de geconsolideerde jaarrekening De opstelling van de geconsolideerde jaarrekening vereist dat de directie oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De schattingen en hiermee verbonden veronderstellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere factoren die gegeven de omstandigheden als redelijk worden beschouwd. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden verwerkt in de periode waarin de schatting wordt herzien, dan wel in toekomstige perioden indien de herziening betrekking heeft op toekomstige perioden. De belangrijkste elementen van schattingsonzekerheden zijn de volgende:

Resultaatsname op projecten Zodra een betrouwbare schatting kan worden gemaakt van het resultaat op een project, worden de opbrengsten en lasten in de winst-en-verliesrekening verwerkt naar rato van het stadium van voltooiing van het project. Het stadium van voltooiing wordt bepaald aan de hand van de verhouding geboekte kosten ten opzichte van de totaal te verwachten kosten. Verliesvoorzieningen op projecten worden genomen indien het waarschijnlijk is dat de kosten hoger zijn dan de opbrengsten van een project. Per project wordt dit periodiek beoordeeld door de projectverantwoordelijke en het management. Deze beoordeling vindt plaats op basis van de projectadministratie, het projectbewakingssysteem, projectdossiers en kennis en ervaringen van betrokkenen. Inherent aan dit proces is dat inschattingen worden gemaakt. Met name voor langdurige projecten bestaat het risico dat de werkelijkheid afwijkt van de inschattingen. Uit het verleden is gebleken dat de inschattingen waarop de hoogte van de projectvoorziening is gebaseerd, over het algemeen voldoende betrouwbaar zijn.

Prestatievergoedingen en claims op projecten Bonussen op projecten worden opgenomen indien het project voldoende vergevorderd is, het bedrag van de bonus betrouwbaar kan worden vastgesteld en het waarschijnlijk is dat aan de gespecificeerde prestatiestandaarden zal worden voldaan of dat deze zullen worden overschreden. Claims worden verantwoord indien onderhandelingen tussen partijen zodanig gevorderd zijn dat het waarschijnlijk is dat de tegenpartij de claim zal accepteren en het bedrag van de claim op betrouwbare wijze kan worden vastgesteld.

74

|


jaarrekening


Reorganisatievoorziening De verantwoorde reorganisatievoorziening is gebaseerd op een gedetailleerd formeel reorganisatieplan. Opname van een reorganisatievoorziening vindt alleen plaats indien een betrouwbare schatting kan worden gemaakt.

Garantieverplichtingen De voorziening voor garantieverplichtingen is gebaseerd op specifieke claims waarbij mogelijke uitkomsten worden gewogen op basis van de beste schatting dat deze zich voordoen.

Voorziening dubieuze debiteuren De voorziening dubieuze debiteuren wordt op statische wijze bepaald op basis van een individuele beoordeling van uitstaande vorderingen waarbij per vordering op objectieve wijze een inschatting wordt gemaakt van het risico op oninbaarheid. Deze inschatting is gebaseerd op ervaringen uit het verleden, informatie over de desbetreffende debiteur bij betrokkenen, correspondentie etc.

Toegezegde pensioenregelingen en personeelsbeloningen De belangrijkste actuariële uitgangspunten die ten grondslag liggen aan de verantwoorde pensioenverplichtingen en overige personeelsbeloningen zijn in de toelichting op de desbetreffende posten opgenomen.

Vastgoedbeleggingen De voornaamste uitgangspunten voor bepaling van eventuele bijzondere waardeverminderingsverliezen van de vastgoedbeleggingen zijn opgenomen in de toelichting op betreffende post.

Immateriële activa Jaarlijks worden impairmenttests uitgevoerd op de goodwill. Op basis van de opgestelde businessplannen voor de komende 5 jaar wordt gekeken naar de te verwachten kasstromen per bedrijfsonderdeel. Voor elk bedrijfsonderdeel wordt op basis van een representatieve ‘peer group’ een ‘weighted average cost of capital’ (wacc) vastgesteld. De verwachte kasstromen en de wacc vormen de basis voor de ‘discounted cashflow methode’ om de goodwill te testen. De Groep heeft hiervoor een standaard model ontwikkeld.

Bijzondere waardeverminderingen Teneinde vast te kunnen stellen of sprake is van een bijzonder waardeverminderingsverlies op activa is het noodzakelijk een schatting te maken van de realiseerbare waarde. De realiseerbare waarde van een actief of kasstroomgenererende eenheid is gelijk aan de hoogste van de bedrijfswaarde en de reële waarde minus verkoopkosten. Indien mogelijk, wordt de reële waarde minus verkoopkosten bepaald aan de hand van een bindende verkoopovereenkomst in een transactie tussen onafhankelijke partijen op zakelijke en objectieve grondslag. Als geen bindende verkoopovereenkomst bestaat maar het actief op een actieve markt wordt verhandeld, is de reële waarde minus verkoopkosten gelijk aan de marktprijs van het actief verminderd met de kosten van de vervreemding. 75

|


jaarrekening


Als er voor een actief geen bindende verkoopovereenkomst is, noch een actieve markt, wordt de reële waarde minus verkoopkosten gebaseerd op de best beschikbare informatie om te komen tot het bedrag dat op balansdatum zou kunnen worden verkregen uit de vervreemding van het actief in een transactie tussen terzake goed geïnformeerde, tot een transactie bereid zijnde partijen die onafhankelijk zijn, na aftrek van de kosten van vervreemding. Bij de bepaling van deze waarde wordt rekening gehouden met de resultaten van recente transacties voor soortgelijke activa binnen dezelfde bedrijfstak. Bij bepaling van de bedrijfswaarde wordt de contante waarde van geschatte toekomstige kas stromen berekend met behulp van een disconteringsvoet die een afspiegeling is van zowel de actuele marktrente als van de specifieke risico’s met betrekking tot het actief. De kasstroomprognoses worden gebaseerd op redelijke en gefundeerde veronderstellingen die de beste inschatting door het management vertegenwoordigen van de economische omstandigheden die gedurende de resterende gebruiksduur van het actief zullen bestaan.

76

|


jaarrekening

Financieel risicobeheer

De Groep hanteert een beleid dat erop is gericht huidige en toekomstige risico’s zoveel mogelijk te beperken en te beheersen en de financiële kosten te minimaliseren. Dit gebeurt door middel van algemene beheersmaatregelen, zoals interne procedures en instructies en specifieke maatregelen die zijn gericht op de beheersing van nader omschreven risico’s. De financiële risico’s van de Groep betreffen voornamelijk kredietrisico’s, renterisico’s, valutarisico’s, liquiditeitsrisico’s en inflatierisico’s. Het risico van schommelingen in wisselkoersen en rente wordt afgedekt met behulp van uiteenlopende derivaten waardoor risico’s waaraan de primaire financiële instrumenten onderhevig zijn, worden overgedragen aan andere contractpartijen. Rente en valutarisico’s worden grotendeels centraal beheerd.

Kredietrisico Het merendeel van de opdrachtgevers bestaat uit publieke organisaties (overheden) waardoor het kredietrisico minimaal is. Bij leveringen aan private opdrachtgevers, hoger dan een bepaald bedrag, wordt ook het kredietrisico in de contractbeoordeling betrokken. Daarenboven worden opdrachten naar voortgang van de projecten (vooruit) gefactureerd. De beschikbare liquiditeiten zijn ondergebracht bij kredietwaardige bancaire instellingen.

Renterisico Kredieten met een variabele rente zijn blootgesteld aan het risico van verandering in kasstromen ten gevolge van rentewijzigingen. Het beleid van de Groep is erop gericht om langlopende financieringen tegen een vaste rente af te sluiten. Om dit te bewerkstelligen worden renteswaps afgesloten. Het renterisico met betrekking tot de financiering van de langlopende pps-projecten wordt altijd afgedekt met behulp van renteswaps.

Valutarisico Het merendeel van de activiteiten van de Groep vindt plaats in het eurogebied. Incidentele posities in vreemde valuta worden afgedekt met valutatermijncontracten. Het vreemde valutarisico op het eigen vermogen van buitenlandse dochters en de aan deze dochters verstrekte langlopende leningen, het zogenaamde translatierisico, wordt niet afgedekt.

Liquiditeitsrisico Het liquiditeitsrisico is het risico dat de Groep niet op het vereiste moment aan haar financiële verplichtingen kan voldoen. De uitgangspunten van het liquiditeitsbeheer zijn dat voldoende liquiditeitsruimte aanwezig is om te kunnen voldoen aan huidige en toekomstige financiële verplichtingen, in normale en bijzondere 77

|


jaarrekening


omstandigheden, zonder dat daarbij onaanvaardbare verliezen worden geleden of de reputatie van de Groep in gevaar komt. Met behulp van voortschrijdende liquiditeitsprognoses wordt vastgesteld of voldoende liquiditeit beschikbaar is. Bij langlopende contracten wordt veelal aan opdrachtgevers om termijnbetalingen gevraagd voor de financiering van de projectkosten. De liquiditeitsruimte is gewaarborgd door een gecommitteerde faciliteit van EUR 95,0 mln. (2010: EUR 110,0 mln.). Deze faciliteit bestaat uit een langlopende lening van EUR 45,0 mln. (2010: EUR 60,0 mln.) en een rekening courant faciliteit van EUR 50,0 mln. (2010: EUR 50,0 mln.). Daarnaast is er een aanvullende rekening courant faciliteit van EUR 10,0 mln. (2010: EUR 10,0 mln.). Van deze rekening courant faciliteiten is EUR 3,8 mln. opgenomen (2010: EUR 27,4 mln.). Van de langlopende lening is EUR 45,0 mln. opgenomen (2010: EUR 60,0 mln.). Per ultimo 2011 beschikt de Groep over EUR 104,8 mln. aan liquide middelen (2010: EUR 135,8 mln.). Voor de hierboven vermelde gecommitteerde financiering zijn financiële convenanten van toe passing. Per 31 december 2011 voldoet de Groep aan deze financiële convenanten. Aan de banken zijn zekerheden verstrekt voor de totstandkoming van de faciliteit. Dit betekent dat het merendeel van de activa (minimaal 55%) van de Groep is verpand aan de banken die de gecommitteerde faciliteit hebben verstrekt. Daarnaast zijn de aandelen van de werkmaatschappijen Strukton Worksphere bv en Strukton Rail bv in zekerheid gegeven aan deze banken.

Inflatierisico In langlopende contracten worden veelal indexeringen opgenomen naar de opdrachtgever. Incidenteel wordt het inflatierisico gehedged door middel van een inflatieswap.

Kapitaalbeheer Het beleid van de directievoorzitter is gericht op de handhaving van een sterke vermogenspositie waarmee het vertrouwen van opdrachtgevers, crediteuren en de markten kan worden behouden en de toekomstige ontwikkeling van de bedrijfsactiviteiten kan worden zeker gesteld. Kapitaal bestaat uit geplaatst en gestort kapitaal, ingehouden winsten, agioreserve, afdekkingsreserve, reserve omrekeningsverschillen, wettelijke reserve deelnemingen en een actuariële reserve. De directie streeft naar een solvabiliteit van ten minste 25%, exclusief de pps-projecten (2010: 20,0%). In 2011 bedroeg de solvabiliteit, exclusief de pps-projecten, 26,9% (2010: 23,1%).

78

|


jaarrekening

Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening (x EUR 1.000) 1. Materiële vaste activa

Terreinen Bedrijfs- Machines en Ander Activa in gebouwen installaties materieel constructie

Totaal

Per 1 januari 2010 Kostprijs

6.526

50.213

225.962

18.632

5.841

307.174

Cumulatieve afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen Boekwaarde

315

21.555

140.403

13.063

-

175.336

6.211

28.658

85.559

5.569

5.841

131.838

2010 Boekwaarde 1 januari Inconsolidatie via bedrijfscombinaties Investeringen Desinvesteringen Bijzondere waardeverminderingen Afschrijvingen

6.211

28.658

85.559

5.569

5.841

131.838

-

-

-

-

-

-

132

64

12.065

3.508

944

16.713

-

86

4.238

338

-

4.662

350

-

-

-

-

350

24

2.048

19.008

1.390

-

22.470

Valutakoersverschillen

-

-

849

-

31

880

Deconsolidatie

-

-

-

-

-

-

Overige mutaties Boekwaarde 31 december

(4)

-

(275)

(28)

-

(307)

5.965

26.588

74.952

7.321

6.816

121.642

Per 31 december 2010 Kostprijs

6.654

49.637

211.387

21.056

6.816

295.550

689

23.049

136.435

5.965

26.588

74.952

13.735

-

173.908

7.321

6.816

121.642


2011 Boekwaarde 1 januari Inconsolidatie via bedrijfscombinaties Investeringen Desinvesteringen Bijzondere waardeverminderingen

5.965

26.588

74.952

7.321

6.816

121.642

-

-

-

-

-

-

-

213

11.393

2.091

6.018

19.715

1.470

4.422

5.222

336

-

11.450

-

274

-

-

-

274

24

1.766

17.499

1.758

-

21.047


-

-

32

-

35

67

Deconsolidatie

-

-

-

-

-

-

Afschrijvingen

Overige mutaties Boekwaarde 31 december

- 4.471

3 20.342

20 63.676

(4) 7.314

(654)

(635)

12.215

108.018


5.184

40.767

198.004

21.739

12.215

277.909

713

20.425

134.328

14.425

-

169.891

4.471

20.342

63.676

7.314

12.215

108.018


In 2011 is bij de post overige mutaties een bedrag verantwoord van negatief EUR 0,65 mln. als activa in constructie. Dit betreft de ontwikkeling en aanschaf van software welke in 2011 is geherrubriceerd naar de overige immateriële activa.

79

|


jaarrekening

Onder ‘machines en installaties’ zijn begrepen: • Machines en installaties ten behoeve van de productie; • Materieel ten behoeve van de uitvoering van werken; • Kantoorinventarissen, computerinstallaties, telefooninstallaties en dergelijke. De post ‘activa in constructie’ bestaat in hoofdzaak uit termijnbetalingen voor de verwerving van materieel dat nog niet in gebruik is genomen. Materiële vaste activa gefinancierd door middel van financiële leaseovereenkomsten, hebben een boekwaarde van EUR nihil (2010: EUR 3,4 mln.) en betreffen machines en installaties. De met de leaseovereenkomsten samenhangende betalingsverplichtingen zijn opgenomen onder de kortlopende en langlopende schulden. Strukton Groep heeft niet het juridische eigendom van deze activa. Deze leaseovereenkomsten zijn in 2011 afgewikkeld. De desinvesteringen heeft voor een bedrag van EUR 8,2 mln. betrekking op de verkoop van de materieeldienst. Het merendeel van het materieel vast actief is als zekerheid voor banken en/of andere verschaffers van vreemd vermogen gesteld. Deze zekerheidsstelling heeft plaats gevonden in het kader van de gecommitteerde faciliteit van de banken. Daarnaast is specifiek voor een bedrag van EUR 7,8 mln. (2010: EUR 4,7 mln.) aan hypothecaire zekerheden verstrekt. De afschrijvingstermijnen zijn gebaseerd op de verwachte levensduur. • Fundering / Ruwbouw / Overig 50 jaar • Dak / Warmte / Ventilatie 15 jaar • Kozijnen / Gevels / Gas / Electra / Liften 25 jaar • Machines en Installaties 5 jaar • Ander Materieel 5 jaar

80

|


jaarrekening

2. Immateriële activa

Goodwill Overige Totaal immateriële activa

Per 1 januari 2010 Kostprijs

80.067

48.048

128.115

Cumulatieve afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen

16.339

21.167

37.506

Boekwaarde

63.728

26.881

90.609

2010 Boekwaarde 1 januari

63.728

26.881

90.609

Inconsolidatie via bedrijfscombinaties

-

-

-

Investeringen

-

549

549

Desinvesteringen Bijzondere waardeverminderingen Afschrijvingen Valutakoersverschillen Overige mutaties Boekwaarde 31 december

-

-

-

28.615

6.931

35.546

-

5.555

5.555

1.336

-

1.336

-

-

-

36.449

14.944

51.393


81.403

48.597

130.000


44.954

33.653

78.607

Boekwaarde

36.449

14.944

51.393

2011 Boekwaarde 1 januari

36.449

14.944

51.393


-

-

-

Investeringen

-

678

678

Desinvesteringen Bijzondere waardeverminderingen Afschrijvingen Valutakoersverschillen Overige mutaties Boekwaarde 31 december

-

-

-

6.078

-

6.078

-

3.794

3.794

35

-

35

-

-

-

30.406

11.828

42.234

Per 31 december 2011

81

|

Kostprijs

81.438

49.275

130.713


51.032

37.447

88.479

Boekwaarde

30.406

11.828

42.234


jaarrekening

Het merendeel van de overige immateriële vaste activa wordt afgeschreven over een periode van 1 tot 5 jaar. De afschrijving in 2011 van EUR 3,8 mln. heeft betrekking op het bedrijfssegment Worksphere. De bijzondere waardevermindering van de overige immateriële activa van EUR 6,9 mln. in 2010 heeft betrekking op het bedrijfssegment Worksphere. De Groep waardeert haar immateriële activa in overeenstemming met IAS 38 en IFRS 3. De Groep verricht overeenkomstig IAS 36 een impairmenttest op de geactiveerde goodwill bij kasstroomgenererende eenheden. De waarderingsmethodiek betreft de discounted cashflow methode, waarbij wordt uitgegaan van een oneindige levensduur. De kasstromen zijn gebaseerd op de door de desbetreffende eenheid opgestelde businessplannen voor een periode van 5 jaar. Uitgangspunt hierbij is stabilisatie en een beperke groei in deelsegmenten. De gehanteerde businessplannen zijn exclusief aquisities. Per kasstroomgenererende eenheid is een disconteringsvoet (‘weighted average cost of capital’ (wacc)) vastgesteld overeenkomstig een representatieve ‘peer groep’. In de prognose is rekening gehouden met cashflows na belasting. De kasstromen zijn verdisconteerd tegen een netto wacc (post tax wacc). In overeenstemming met IAS 36.44 is in de prognosejaren geabstraheerd van uitbreidingsinvesteringen. Bij de in 2006 verworven bedrijfscombinatie ‘Worksphere’ is de ontstane goodwill op basis van de purchase price allocation toen toegewezen aan de Groep als kasstroomgenererende eenheid, dit op basis van de te verwachte synergie binnen de gehele Groep. Als gevolg van het amendement van IAS 36 is met ingang van 2010 deze goodwill gealloceerd aan het bedrijfssegment Worksphere. In 2010 heeft de Groep een bijzondere waardevermindering op de goodwill van Worksphere doorgevoerd van EUR 23,4 mln.

Goodwill per kasstroomgenererende eenheid

Land

2011

2010

Strukton Worksphere

Ned 20.999 20.999

Strukton Rail AB

Zwe

5.424

5.383

Strukton Rail AS

Nor

0

6.084

Colijn

Ned 3.830 3.830

Grondbank Nederland

Ned 153 153

30.406 36.449

82

|


jaarrekening

De belangrijkste veronderstellingen en de wijze van kwantificeren per kasstroomgenerende eenheid zijn: Strukton Worksphere De toets is uitgevoerd op toekomstige kasstromen binnen Nederland. De kasstromen zijn verdisconteerd tegen een netto wacc van 10,5% (2010: 10,5%). In de businessplanperiode is uitgegaan van een beperkte groei. In de restwaardeperiode is geen verdere groei opgenomen. Aan het einde van de businessplanperiode wordt een omzet verwacht van EUR 271 mln. De uitkomst van de berekening van de realiseerbare waarde ligt boven de boekwaarde van de onderneming inclusief de daarin opgenomen goodwill. De Groep heeft derhalve in dit boekjaar geen bijzondere waardevermindering op de goodwill voor Strukton Worksphere doorgevoerd. Bij onwaarschijnlijke verandering in de belangrijkste variabelen is nog geen sprake van een bijzondere waarde vermindering. Strukton Rail AB (Zweden) De toets is uitgevoerd op toekomstige kasstromen binnen Zweden. De kasstromen zijn verdisconteerd tegen een netto wacc van 11,45%. In de businessperiode is uitgegaan van een verdere groei. In de restwaardeperiode is geen verdere groei opgenomen. Aan het einde van de businessplanperiode wordt een omzet verwacht van EUR 180 mln. De uitkomst van de berekening van de realiseerbare waarde ligt boven de boekwaarde van de onderneming inclusief de daarin opgenomen goodwill. De Groep heeft derhalve in dit boekjaar geen bijzondere waardevermindering op de goodwill voor Strukton Rail AB doorgevoerd. Bij onwaarschijnlijke verandering in de belangrijkste variabelen is nog geen sprake van een bijzondere waarde vermindering. Strukton Rail AS (Noorwegen) De activiteiten van Strukton Rail AS zijn per 5 januari 2012 beëindigd. Dit betekent dat de aanwezige goodwill van EUR 6,1 mln is afgeboekt. Colijn / Grondbank Nederland De toets is uitgevoerd op toekomstige kasstromen. De kasstromen zijn verdisconteerd tegen een netto wacc van 12,5%. In de businessplanperiode is uitgegaan van een beperkte groei. In de restwaardeperiode is geen verdere groei opgenomen. De uitkomst van de berekening van de realiseerbare waarde ligt boven de boekwaarde van de onderneming inclusief de daarin opgenomen goodwill. De Groep heeft derhalve in dit boekjaar geen bijzondere waardevermindering op de goodwill voor Colijn en Grondbank Nederland doorgevoerd. Bij onwaarschijnlijke verandering in de belangrijkste variabelen is nog geen sprake van een bijzondere waarde vermindering.

83

|


jaarrekening

3. Vastgoedbeleggingen

2011 2010

Per 1 januari Kostprijs Cumulatieve afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen Boekwaarde

4.038

11.622

-

7.468

4.038

4.154

Mutaties boekjaar Boekwaarde 1 januari

4.038

4.154


-

-

Investeringen

-

52

Desinvesteringen

-

23

Bijzondere waardeverminderingen

-

-

Afschrijvingen

-

52


- -

Deconsolidatie

-

93

Overige mutaties

-

-

4.038

4.038

Boekwaarde 31 december

Per 31 december Kostprijs Cumulatieve afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen Boekwaarde

4.038

4.038

-

-

4.038

4.038

De reële waarde van vastgoedbeleggingen bedraagt per 31 december 2011 EUR 4,0 mln. (2010: EUR 4,0 mln.). Deze waarde is op onafhankelijke wijze bepaald met inschakeling van erkende deskundigen. De exploitatie van de vastgoedbelegging vindt plaats door een joint venture waarin de Groep 50% belang heeft. De Groep ontvangt jaarlijks EUR 0,03 mln. voor de exploitatie (2010: EUR 0,03 mln.). De afschrijvingstermijnen zijn gebaseerd op de verwachte economische gebruiksduur. • Fundering / Ruwbouw / Overig 50 jaar • Dak / Warmte / Ventilatie 15 jaar • Kozijnen / Gevels / Gas / Electra / Liften 25 jaar

84

|


jaarrekening

4. Deelnemingen

De Groep heeft investeringen in (niet-beursgenoteerde) geassocieerde deelnemingen: In 2011 heeft de Groep een 40% belang in Construzione Linee Ferroviarie S.p.A. in Bologna (Italië) (2010: 40%). Daarnaast heeft de Groep belangen in enkele kleine vennootschappen.

Activa Verplichtingen Saldo Bedrijfs- Resultaat opbrengsten

2010 Construzione Linee Ferroviarie S.p.A. Overige

50.125

20.666

29.459

45.510

2.614

-

-

1.547

-

23

31.006

2.637

2011 Construzione Linee Ferroviarie S.p.A. Overige

60.706 -

29.662 -

31.044 1.847

38.429

2.494

-

(129)

32.891

2.365

Bij Construzione Linee Ferroviarie S.p.A. is sprake van een wettelijke reserve. Gegeven het 40%-belang bedraagt deze reserve in 2011 EUR 0,4 mln. (2010: EUR 0,3 mln.). Per 1 januari Koersverschillen Uitbreiding Resultaat lopend jaar Uitgekeerd dividend Overige mutaties Per 31 december

85

|


2011 2010 31.006

29.148

2 21 435 2.365

2.637

800

800

(117)

-

32.891

31.006

jaarrekening

5. Overige financiële vaste activa

Per 1 januari 2010

Langlopende Pps- Beleggingen Financiële vorderingen vorderingen derivaten

Totaal

25.157

90.396

5.785

206

121.544

Investeringen

-

67.132

-

-

67.132

Desinvesteringen

- - - - -


-

-

-

-

-

Verstrekte leningen

3.495

-

-

-

3.495

Aflossingen leningen

8.308

-

-

-

8.308


- - - - -

Deconsolidatie

- - - - -

Oprenting

-

9.199

Mutatie reële waarde Overige mutaties Per 31 december 2010

-

-

9.199

-

-

-

1.292

1.292

(12)

-

(293)

-

(305)

20.332

166.727

5.492

1.498

194.049

Per 1 januari 2011 Investeringen Desinvesteringen Inconsolidatie via bedrijfscombinaties Verstrekte leningen Aflossingen leningen

20.332

166.727

5.492

-

37.810

542

-

38.352

9.250

131.141

1.164

-

141.555

-

-

-

-

-

1.498

194.049

2.781

-

2.182

-

4.963

539

18.837

3.490

-

22.866


- - - - -

Deconsolidatie

- - - - -

Oprenting

-

Mutatie reële waarde

-

Overige mutaties Per 31 december 2011

- 13.324

10.104 - - 64.663

-

-

10.104

551

(1.327)

(776)

- 4.113

- 171

82.271

De pps-vorderingen betreffen nog te ontvangen vergoedingen uit hoofde van concessieovereenkomsten in Nederland. De afname van de pps-vorderingen in 2011 betreft voornamelijk de verkoop van een 80% belang in Strukton Finance Holding. De looptijd van de diverse pps-vorderingen is ca. 25 jaar. Het merendeel heeft een looptijd langer dan 5 jaar. Het rentepercentage van deze pps-vorderingen bedraagt gemiddeld ca. 5% (2010: 5%). Onder de langlopende vorderingen is EUR 2,6 mln. opgenomen inzake achtergestelde leningen van de aandeelhouders van de special purpose companies door de special purpose companies waarin de pps-projecten worden uitgevoerd (2010: EUR 8,7 mln.). Onder de beleggingen zijn de belangen in Voestalpine Railpro bv (10%), Defluent bv (2%) en Safire bv (1%) verantwoord.

86

|


jaarrekening

6. Uitgestelde belastingvorderingen en verplichtingen De uitgestelde belastingvorderingen en -verplichtingen zijn als volgt te specificeren naar de betreffende rubrieken:

Vorderingen Verplichtingen Saldo 2011 2010 2011 2010 2011 2010

Materiële vaste activa

-

-

3.152

2.472

(3.152)

(2.472)

Immateriële activa

-

-

2.681

3.536

(2.681)

(3.536)

Onderhanden werken Financiële derivaten

-

344

339

(344)

(339)

3.204

-

5.904

43

367

3.161

5.537

261

1.810

-

-

261

1.810

Fiscale waarde van opgenomen voorwaartse verliesverrekening Jubileumverplichting

49

153

-

-

49

153

Overige

32

391

162

346

(130)

45

3.546

8.258

6.382

7.060

(2.836)

1.198

Totaal

Mutaties 2010 inzake het saldo van belastingvorderingen en -verplichtingen: Saldo per Opgenomen Opgenomen in Overige Saldo per 01-01-10 in belasting- niet-gerealiseerde mutaties 31-12-10 last 2010 resultaten


(735)

(1.737)

-

-

(2.472)

Immateriële activa

(6.685)

3.149

-

-

(3.536)

Onderhanden werken

(569)

230

-

-

(339)

Financiële derivaten

5.174

(403)

766

-

5.537

Jubileumverplichting

-

153

-

-

153

Overige

(31)

76

-

-

45

(2.846)

1.468

766

-

(612)

Fiscale waarde van opgenomen voorwaartse verliesverrekening

435

1.375

-

-

1.810

435

1.375

-

-

1.810

Totaal

(2.411)

2.843

766

-

1.198

Mutaties 2011 inzake het saldo van belastingvorderingen en -verplichtingen: Saldo per Opgenomen Opgenomen in Overige Saldo per 01-01-11 in belasting- niet-gerealiseerde mutaties 31-12-11 last 2011 resultaten


(2.472)

Immateriële activa

(3.536)

Onderhanden werken

(339)

Financiële derivaten Jubileumverplichting

(680)

-

-

(3.152)

855

-

-

(2.681)

(5)

-

-

(344)

5.537

(69)

(2.307)

-

3.161

153

(104)

-

-

49

Overige

45

(175)

-

-

(130)

(612)

(178)

(2.307)

-

(3.097)

Fiscale waarde van opgenomen

87

|

voorwaartse verliesverrekening

1.810

(1.549)

-

-

261

1.810

(1.549)

-

-

261

Totaal

1.198

(1.727)

(2.307)

-

(2.836)


jaarrekening

Door de verkoop van een 80% belang in Strukton Finance Holding (pps-projecten) is de latentie voor financiële derivaten met EUR 2,4 mln. afgenomen. Door het staken van de activiteiten in Noorwegen is de actieve voorwaartse verliesverrekening voor EUR 1,4 mln. afgeboekt. De Nederlandse uitgestelde belastingvorderingen en -verplichtingen zijn gewaardeerd tegen het geldende tarief van 25,0%.

7. Voorraden 31-12-2011 31-12-2010 Grond- en hulpstoffen Gereed product Handelsgoederen

3.743

3.141

670

594

4.379

5.049

Vastgoed

20.471

15.034

29.263

23.818

Het niet verkochte deel van vastgoedprojecten, welke reeds in uitvoering zijn genomen, is in 2011 gestegen met EUR 5,4 mln. (2010: afname EUR 0,6 mln). Het niet verkochte deel van vastgoed betreft grondposities en gemaakte kosten voor vastgoedprojecten in uitvoering.

8. Handels- en overige vorderingen 31-12-2011 31-12-2010 Debiteuren Vorderingen op verbonden partijen Overige vorderingen en overlopende activa

209.459

192.526

42

7

79.324

93.768

288.825

286.301

De overige vorderingen en overlopende activa betreffen voor een groot deel nog te declareren termijnen voor onderhanden werken. Zie voor debiteurenrisico paragraaf 23.

9. Onderhanden werken 31-12-2011 31-12-2010 Kosten verminderd met voorzieningen voor verliezen en risico’s en vermeerderd met naar rato van de voortgang genomen winsten

1.954.671

1.756.388

Af: gedeclareerde termijnen

1.928.011

1.752.435

26.660

3.953

Het saldo onderhanden werken is als volgt samengesteld: Positief saldo onderhanden werken

106.771

110.766

Negatief saldo onderhanden werken

80.111

106.813

26.660

3.953

Het positief saldo onderhanden werken bestaat uit alle onderhanden projecten waarvan de gemaakte kosten plus de opgenomen winst, minus de opgenomen verliezen groter zijn dan de gedeclareerde termijnen. Het positief saldo onderhanden werken is verantwoord onder vlottende activa. Het negatief saldo onderhanden werken bestaat uit alle onderhanden projecten waarvan de gemaakte kosten plus de opgenomen winst, minus de opgenomen verliezen kleiner zijn dan de gedeclareerde termijnen. Het negatief saldo onderhanden werken is verantwoord onder kortlopende verplichtingen. In totaal is in 2011 EUR 5,7 mln. (2010: EUR 0,3 mln.) rente geactiveerd. Grote langlopende projecten worden in de meeste gevallen voorgefinancierd waardoor de gedeclareerde termijnen op deze projecten groter zijn dan de gemaakte kosten. Het positief saldo onderhanden werken bestaat voornamelijk uit kortlopende projecten.

88

|


jaarrekening

10. Liquide middelen 31-12-2011 31-12-2010 Bank- en kastegoeden

104.816

Direct opvraagbare deposito’s

135.836

-

-

104.816

135.836

In de liquide middelen zijn begrepen geldmiddelen van aannemerscombinaties ad EUR 22,1 mln. (2010: EUR 36,2 mln.) en geldmiddelen die zijn ontvangen op geblokkeerde rekeningen ad EUR 1,9 mln. (2010: EUR 1,6 mln.). Deze geldmiddelen staan niet ter vrije beschikking van de onderneming. De geldmiddelen opgenomen in aannemerscombinaties betreffen geldmiddelen in samenwerkingsverbanden waarbij contractueel is vastgelegd dat niet vrij mag worden beschikt over de liquide middelen. De geldmiddelen ontvangen op geblokkeerde rekeningen betreffen met name de in het kader van de Wet ketenaansprakelijkheid aan te houden G-rekeningen. De overige liquide middelen staan volledig ter vrije beschikking. 11. Eigen vermogen Eigen vermogen toe te rekenen aan aandeelhouders van de moedermaatschappij:

Geplaatst

Reserve

Wettelijke

Afdekkings-

Actuariële

Ingehouden

Onverdeeld

Totaal

en gestort omrekenings-

Agioreserve

reserve

reserve

reserves

winsten

resultaat

eigen

kapitaal verschillen deelnemingen vermogen

2010 Per 1 januari 2010

2.269

-

(1.586)

578 (14.324)

(27)

184.556

780

172.246

Winstbestemming 2009 - - - - - - 780 (780) Resultaat na belastingen - - - - - - - (15.486) (15.486) Niet-gerealiseerde resultaten

-

-

2.866

34

(2.238)

(690)

(22)

-

(50)

Agiostorting - 10.000 - - - - - - 10.000 Uitgekeerd dividend - - - - - - - - Per 31 december 2010

2.269

10.000

1.280

612 (16.562)

(717)

185.314 (15.486)

166.710

Per 1 januari 2011

2.269

10.000

1.280

612 (16.562)

(717)

185.314 (15.486)

166.710

Winstbestemming 2010

-

-

-

2011 -

-

-

(15.486)

15.486

-

Resultaat na belastingen - - - - - - - 14.362 14.362 Niet-gerealiseerde resultaten

-

-

53

100

6.831

(1.784)

537

-

5.737

Agiostorting - - - - - - - - Uitgekeerd dividend - - - - - - - - Per 31 december 2011

2.269

10.000

1.333

712

(9.731)

(2.501)

170.365 14.362 186.809

Geplaatst en gestort kapitaal Het maatschappelijk kapitaal van Strukton Groep nv bestaat in 2010 uit 500 gewone aandelen met een nominale waarde van EUR 4,538 per aandeel (2010: idem). Het geplaatst kapitaal van Strukton Groep nv bestaat in 2011 uit 500 gewone aandelen met een nominale waarde van EUR 4,538 per aandeel (2010: idem). Alle geplaatste aandelen zijn volgestort. Agioreserve Per overnamedatum van 29 oktober 2010 is door Oranjewoud nv een agiostorting gedaan van EUR 10 mln.

89

|


jaarrekening

Reserve omrekeningsverschillen De reserve omrekeningsverschillen omvat alle valutaverschillen die ontstaan door de omrekening van de nettoinvestering van Strukton in buitenlandse dochterondernemingen. In 2011 is een bedrag van EUR 0,1 mln. toegevoegd aan de reserve omrekeningsverschillen (2010: EUR 2,9 mln.). Wettelijke reserve deelnemingen De gevormde wettelijke reserve betreft een wettelijke reserve inzake Construzione Linee Ferroviarie S.p.A. en een wettelijke reserve inzake Strukton Rail nv België. De wettelijke reserve inzake Construzione Linee Ferroviarie S.p.A. bedraagt EUR 0,4 mln. (2010: 0,3 mln.). De wettelijke reserve inzake Strukton Rail nv België bedraagt EUR 0,3 mln. (2010: EUR 0,3 mln.). Afdekkingsreserve De afdekkingsreserve bestaat uit de cumulatieve mutatie in de reële waarde van dekkingsinstrumenten wanneer de afgedekte transactie nog niet heeft plaatsgevonden of de afgedekte positie nog niet is beëindigd. In 2011 is de reserve verhoogd met een bedrag van EUR 6,9 mln. (2010: verlaging EUR 2,2 mln.). De verbetering is met name een gevolg van de verkoop van een 80% belang in Strukton Finance Holding. Actuariële reserve De actuariële reserve bestaat uit de cumulatieve mutatie van de reële waarde van pensioenverplichtingen ten gevolge van wijzigingen in de actuariële uitgangspunten. De actuariële reserves zijn in 2011 met EUR 1,8 mln. afgenomen (2010: afname EUR 0,7 mln.). Deze afname wordt met name veroorzaakt door gewijzigde actuariële uitgangspunten in Zweden. Ingehouden winsten In 2011 is geen dividend uitgekeerd (2010: geen dividenduitkering).

12. Achtergestelde leningen 31-12-2011 31-12-2010 Special purpose companies voor pps-projecten Overige

2.664

8.357

-

-

2.664 8.357

De achtergestelde leningen hebben betrekking op de verstrekte achtergestelde leningen door de aandeelhouders van de special purpose companies aan de special purpose companies waarin de uitvoering van de pps-projecten plaatsvindt. Deze achtergestelde leningen zijn bij de desbetreffende special purpose companies achtergesteld t.o.v. de overige schuldeisers van de desbetreffende special purpose companies. De afname in 2011 van EUR 6,0 mln. is een gevolg van de verkoop van een 80% belang in Strukton Finance Holding.

13. Langlopende schulden 31-12-2011 31-12-2010 Schulden financiering vastgoedprojecten

7.802

4.546

Bankfinancieringen

47.660

62.935


12.162

23.545

Leaseverplichtingen

0

38

Non-recourse pps-financiering

64.242

161.265

Overige langlopende schulden

7.059

6.887

138.925

259.216

De afname van de langlopende schulden met EUR 120,3 mln. is een gevolg van een aflossing van de banklening van EUR 15 mln. en de afname van de non-recourse pps-financiering door de verkoop van een 80% belang in Strukton Finance Holding. De overige langlopende schulden betreffen twee onderhandse leningen.

90

|


jaarrekening

Het aflossingsschema van de langlopende schulden is als volgt:

< 1 jaar

1-5 jaar

> 5 jaar

Totaal

-

4.546

-

4.546

2010 Schulden financiering vastgoedprojecten Bankfinancieringen

261 61.898


781

Leaseverplichtingen

2.910

776 62.935 19.854

23.545

32 6 - 38


5.351 19.929 135.985 161.265


- 2.900 3.987 6.887

6.425

92.189

160.602

259.216

-

7.802

-

7.802

2011 Schulden financiering vastgoedprojecten Bankfinancieringen

262 46.047 1.351 47.660


1.547

Leaseverplichtingen

3.286

7.329

12.162

- - - 0


785 8.045 55.412 64.242


-

2.594

- 65.180

7.059 71.151

7.059 138.925

Van de totale schuld heeft EUR 71,2 mln. (2010: EUR 160,6 mln.) een looptijd langer dan 5 jaar. Voor meer informatie over de rente en valutarisico’s wordt verwezen naar paragraaf 23 ‘financiële instrumenten’ en de paragraaf ‘financieel risicobeheer’ in de grondslagen voor financiële verslaggeving. 14. Voorzieningen Samenvatting van de mutaties in 2011: Reorganisatie-

Per 1 januari 2011

voorziening

1.769

Pensioen- Jubileum- Garantie- Overige voorziening verplichtingen verplichtingen voorzieningen

10.712

3.610

237

1.329

Totaal

17.657

In/deconsolidatie

-

-

-

-

-

-

Koersverschillen

-

114

-

-

-

114

444

3.305

Dotatie

385

-

382

4.516

1.716

-

454

-

402

2.572

Vrijval

-

-

-

(70)

-

(70)

Oprenting voorziening

-

-

-

-

-

-

Onttrekking

Overige mutaties Per 31 december 2011 Langlopend deel

- 497 -

Kortlopend deel

497

497

-

-

14.131

3.541

14.131

3.165

- 14.131

- 307 -

-

-

1.309

19.785

719

18.015

376

307

590

1.770

3.541

307

1.309

19.785

Bij de actuariële berekening van de jubileumverplichting is uitgegaan van een disconteringsvoet van 4,5% (2010: 4,6%). De overige voorzieningen bestaan uit voorzieningen voor risico’s voor gerechtelijke procedures tegen Strukton Groep nv en/of haar werkmaatschappijen, en overige relatief kleine risico’s.

91

|


jaarrekening

Pensioenverplichtingen Voor het personeel van de Strukton groepsmaatschappijen gelden de pensioenregelingen van de volgende pensioenfondsen met vermelding van de aantallen aangesloten actieven per 31 december 2011: • Bedrijfstakpensioenfonds Bouw (1.244) • Bedrijfstakpensioenfonds Betonproduktie industrie (17) • Bedrijfstakpensioenfonds Metaal en Techniek (1.531) • Spoorwegpensioenfonds (2.170) • Groepsverzekering Zwitserleven (12) • Gjensidige Fursikring pension plan Noorwegen (192) • Alecta pensioenverzekering plan Zweden ITP schema (195) • Alecta pensioenverzekering plan Zweden SAF-LO schema (386) • Axa pensioenverzekering Strukton Railinfra nv België (51) • Reef Infra Nationale Nederlanden (0) • Strukton Rail GmbH (97) De bovengenoemde eerste drie pensioenregelingen betreffen regelingen van bedrijfstakpensioenfondsen. In alle gevallen waarin sprake is van aansluiting bij bedrijfstakpensioenfondsen geldt dat Strukton groepsmaatschappijen, in het geval van een tekort bij het bedrijfstakpensioenfonds, geen verplichting hebben tot het voldoen van aanvullende bijdragen anders dan het voldoen van toekomstige premies. Evenmin kunnen de Strukton groepsmaatschappijen rechten doen gelden op eventuele overschotten in de fondsen. Als gevolg hiervan zijn deze pensioenregelingen in deze jaarrekening verwerkt als toegezegde bijdrageregeling. Wat betreft de pensioenregeling voor de bedrijfstak spoorwegen, ondergebracht bij het spoorwegpensioenfonds, geldt dat in 2005 werkgevers en werknemersvertegenwoordigers in deze bedrijfstak overeenstemming hebben bereikt over een nieuwe pensioenregeling. Deze nieuwe regeling is op 31 december 2005 ingegaan. Deze regeling kwalificeert voor de financiële verantwoording als een toegezegde bijdrageregeling. Kenmerk van deze pensioenregeling is dat de onderneming in het kader van deze regeling zich heeft verplicht tot het betalen van een vooraf vastgestelde jaarlijkse premie. De premie die met het spoorwegpensioenfonds is overeengekomen is een jaarlijks stijgend percentage van de loonsom. In 2011 is uiteindelijk een kostendekkend niveau van 20,0% bereikt. De onderneming heeft na betaling van de overeengekomen premie geen verplichting tot het betalen van aanvullende bedragen in geval sprake zou zijn van een tekort bij het pensioenfonds. Evenmin kunnen de Strukton groepsmaat schappijen rechten doen gelden op eventuele overschotten in de fondsen. De actuariële risico’s en de beleggingsrisico’s liggen bij het pensioenfonds en zijn deelnemers. De pensioenregeling ondergebracht bij Zwitserleven is gekwalificeerd als een toegezegde bijdrageregeling. De pensioenregeling ondergebracht bij Gjensidige Fursikring pension plan Noorwegen is gekwalificeerd als een toegezegde bijdrageregeling. De dekkingsgraad van de bedrijfstakpensioenfondsen is als volgt:

Pensioenvoorziening 31-12-2011 31-12-2010 Bedrijfstakpensioenfonds Bouw

99,8%

106,8%

Bedrijfstakpensioenfonds Betonproductie industrie

95,2%

101,0%

Bedrijfstakpensioenfonds Metaal en Techniek Spoorwegpensioenfonds

92

|


88,5%

96,8%

113,0%

126,0%

jaarrekening

Voor een viertal pensioenregelingen die te kwalificeren zijn als een toegezegde pensioenregeling is een voorziening opgebouwd.

Pensioenvoorziening 31-12-2011 31-12-2010 Strukton Rail AB Zweden Axa pensioenverzekering Strukton Railinfra nv België

12.576

9.024

318

304

Strukton Rail GmbH

562

591

Reef Nationale Nederlanden

675

793

Overige

- 14.131

10.712

De Alecta pensioenverzekering SAF-LO schema is een toegezegde pensioenregeling. Voor de acquisitie van Strukton Rail AB (voorheen Svensk Banproduktion) was de pensioenvoorziening ondergebracht bij een collectieve regeling voor de publieke sektor (ITP schema). Een deel van deze pensioenvoorziening is een toegezegde pensioenregeling. De contante waarde van deze verplichting is in de balans van de onderneming opgenomen. De stijging in 2011 van de pensioenvoorziening komt nagenoeg geheel voor rekening van de pensioenvoorziening in Zweden. De pensioenverzekering voor de medewerkers van Strukton Railinfra nv in België betreft een toegezegde pensioen regeling. Strukton Rail GmbH heeft een beperkte toegezegde pensioenregeling voor haar medewerkers, hiervoor is een bedrag op de balans van de vennootschap voorzien van EUR 0,6 mln. Bij Reef Infra bv is een indexatieverplichting opgenomen voor de pensioenregeling. Deze is ondergebracht bij Nationale Nederlanden. In deze pensioenregeling worden geen nieuwe rechten meer opgebouwd. Het nadelige verschil tussen pensioenverplichtingen en pensioenvermogen is opgenomen onder de post pensioenvoorziening. De pensioenverplichtingen en pensioenvermogen zijn bepaald op basis van actuariële berekeningen die per 31 december zijn uitgevoerd. Uitgangspunten, samenstelling en het verloop van de pensioenverplichting en het pensioenvermogen met betrekking tot de toegezegde pensioenregelingen voor Alecta Zweden, Axa België, Strukton Rail Duitsland en Reef Nationale Nederlanden zijn hieronder weergegeven.

31-12-2011 31-12-2010 Uitgangspunten: Disconteringsvoet

4,36% 4,48%

Verwacht rendement op belegd vermogen lange termijn

5,53%

5,18%

Verwacht rendement op belegd vermogen komend jaar

-

-

Loonsomstijging Pensioenstijging Inflatie

2,8% 2,8% 1,05% 1,07% 2,0%

2,0%

De verwachte bijdrage aan de pensioenregeling in 2012 bedraagt EUR 0,4 mln. Een toewijzing van het belegd vermogen aan verschillende beleggingsinstrumenten, zoals aandelen, obligaties en vastgoed, is niet van toepassing. De pensioenvoorzieningen in België en Nederland zijn gefinancierd door middel van een verzekeringscontract. De pensioenvoorzieningen in Zweden en Duitsland worden niet extern gefinancierd en zijn verantwoord in de respectievelijke vennootschappen.

93

|


jaarrekening

31-12-2011 31-12-2010

Samenstelling: Pensioenvermogen (reële waarde)

3.747

3.848

Pensioenverplichtingen (contante waarde)

(17.878)

(14.560)

Nadelig verschil

(14.131)

(10.712)

Verloop: Pensioenvermogen op 1 januari Inconsolidatie Verwacht rendement op beleggingen Pensioenpremies

3.848

3.185

- 198

172

257

330

Uitbetaalde pensioenen

(314)

(222)

Actuariële winst of verlies op beleggingen

(242)

417

-

(34)

Overige mutaties Pensioenvermogen op 31 december

3.747

3.848

Pensioenverplichtingen op 1 januari Inconsolidatie

14.560

11.145

-

-

In boekjaar toe te kennen aanspraken

711

524

Interestkosten

665

583

Uitbetaalde pensioenen

(314)

(222)

2.141

1.388

Koersverschillen

114

989

Overige mutaties

1

153

17.878

14.560

Actuariële winst of verlies op verplichtingen

Pensioenverplichtingen op 31 december

Actuariële resultaten op 1 januari Inconsolidatie

973

35

- -

Afschrijvingen actuariële resultaten Actuariële (winst) of verlies op verplichtingen Actuariële (winst) of verlies op beleggingen Koersmutaties Actuariele resultaten op 31 december

2.141

1.388

242

(417)

41

(33)

3.397

973

2011 2010

Pensioenkosten componenten uit hoofde van toegezegde pensioenregelingen: In boekjaar toe te kennen aanspraken

711

524

Rentekosten

665

583

Verwacht rendement op beleggingen Overige Totale pensioenkosten in de winst-en-verliesrekening

94

|


(198)

(172)

-

180

1.178

1.115

jaarrekening

15. Handels- en overige schulden 31-12-2011 31-12-2010 Schulden aan leveranciers Schulden aan verbonden partijen Belastingen en premies sociale verzekeringen Pensioenpremies

170.828

176.864

558

131

54.299

48.002

1.183

1.399

Overige schulden en overlopende passiva

133.936

144.769

360.804

371.165

De overige schulden en overlopende passiva bestaan voor een groot deel uit nog te ontvangen facturen voor afgesloten werken en nog te betalen vakantiegelden en verschuldigde verlofdagen. 16. Bedrijfsopbrengsten en operationeel resultaat

Bedrijfsopbrengsten: 2011 2010 Strukton Rail

585.873

616.050

Strukton Civiel

298.809

392.718

Strukton Bouw

181.206

189.882

Strukton Worksphere

252.088

238.825

1.317.976

1.437.475

De daling van de bedrijfsopbrengsten wordt voornamelijk veroorzaakt door de daling van bedrijfsopbrengsten bij Strukton Civiel. In 2011 bedragen de bedrijfsopbrengsten in het buitenland EUR 232,1 mln. (2010: EUR 263,9 mln.). Uitsplitsing opbrengstcategorieën

2011

2010

Projecten in opdracht van derden

929.650

1.094.382

Serviceonderhoud en concessies

354.248

324.318

6.830

10.343

Omzet uit voorraad Overige

27.248 1.317.976

8.432 1.437.475

Het aandeel in de totale bedrijfsopbrengsten van service, onderhouden concessieopdrachten is in 2011 verder toegenomen tot 26,9% (2010: 22,6%). Operationeel resultaat (EBITDA)

2011

2010

Strukton Rail

26.990

37.157

Strukton Civiel

10.068

13.322

Strukton Bouw

5.918

323

Strukton Worksphere

12.301

6.801

55.277

57.603

De verbetering van het resultaat bij Strukton Bouw en Strukton Worksphere is voornamelijk een gevolg van het transactieresultaat op de verkoop van een 80% belang in Strukton Finance Holding (pps-projecten).

95

|


jaarrekening

17. Kosten van gronden hulpstoffen, materiaal en uitbesteed werk

Kosten van gronden hulpstoffen, materiaal en uitbesteed werk betreffen direct aan het productieproces toe te wijzen externe kosten.

18. Lonen, salarissen en sociale lasten 2011 2010 Lonen en salarissen

297.246

299.689

Sociale lasten

47.364

48.152

Toegezegde bijdrageregelingen

25.554

25.824

1.178

1.115

Toegezegde pensioenregelingen Jubileumuitkeringen

384

449

371.726

375.229

De kosten van lonen, salarissen en sociale lasten zijn relatief gezien gelijk gebleven. In 2011 is het personeelsbestand licht afgenomen. 19. Overige bedrijfskosten

In 2011 is er in totaal EUR 1,0 mln. aan subsidies ontvangen. Van deze ontvangen subsidies is in 2011 EUR 1,0 mln. ten gunste van het resultaat gebracht (2010: EUR 2,7 mln.). Betreffende subsidies zijn in mindering gebracht op de kosten waarop de subsidie betrekking heeft. De kosten voor ‘research en development’ (exclusief opleidingskosten) bedroegen in 2011 EUR 0,5 mln. (2010: EUR 1,0 mln.).

20. Financiële baten en lasten 2011 2010 Financiële baten Rentebaten derden Rentebaten groepsmaatschappijen Oprenting financiële vaste activa Resultaat beleggingen Koerswinsten Mutatie derivaten

5.891

2.374

-

-

10.104

9.199

903

449

-

539

113

1.241

17.011

13.802

Financiële lasten Rentelasten derden Rentelasten non-recourse pps-financiering Rentelasten groepsmaatschappijen Koersverliezen Mutatie derivaten

12.256

11.290

9.705

8.669

-

-

136 -

127

22.097

20.086

Saldo financiële baten en lasten

(5.086)

(6.284)

Het saldo van de financiële baten en lasten is ten opzichte van 2010 met EUR 1,2 mln. verbeterd. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een hogere rentebate bij de pps-projecten

96

|


jaarrekening

21. Belastingen 2011 2010 Acute belastingen

5.274

8.312

Latente belastingen

1.727

(2.843)

7.001

5.469

De verantwoorde vennootschapsbelasting wijkt af van het bedrag dat in theorie verschuldigd zou zijn bij hantering van het gewogen gemiddelde belastingtarief (25,0%) dat van toepassing is op de resultaten van de geconsolideerde vennootschappen. De afwijking is als volgt toe te lichten: 2011 2010

Resultaat vóór belastingen Nominale vennootschapsbelasting Nederlands tarief Effect van verschillende belastingtarieven in diverse landen Deelnemingsvrijstelling

21.363

(10.017)

5.341

(2.554)

(208)

(229)

(3.252)

Bijzondere waardevermindering goodwill

(744)

1.520

7.296

Afschrijving immateriële activa

838

3.094

Correctie met betrekking tot voorgaande jaren

785

-

(854)

(3.094)

2.013

1.807

Vrijval latentie t.g.v. purchase price allocation van acquisities (Niet) compensabele verliezen Vrijval latentie als gevolg van tariefswijziging Overige inclusief niet-aftrekbare kosten

-

(76)

818

(31)

7.001

Effectieve belastingdruk

5.469

Effectieve belastingdruk (%)

32,8%

(54,6%)

De stijging van de effectieve belastingdruk wordt in belangrijke mate veroorzaakt door niet aftrekbare kosten zoals onder andere bijzondere waardevermindering goodwill en niet aftrekbare kosten buitenland en buitenlandse verliezen welke niet compensabel zijn. De niet compensabele buitenlandse verliezen in 2011 hebben voornamelijk betrekking op de activiteiten in Noorwegen. De Groep beschikt eind 2011 in totaliteit over een bedrag van EUR 58,7 mln. aan niet gewaardeerde compensabele ver liezen. Een bedrag van EUR 24,6 mln. aan niet gewaardeerde compensabele verliezen heeft betrekking op Noorwegen. In 2011 is een actieve belastinglatentie van EUR 1,4 mln. in Noorwegen afgeboekt.

22. Personeelsbestand Gemiddeld waren er in 2011 5.906 (2010: 6.159) medewerkers in dienst, waarvan 943 (2010: 985) in het buitenland. Personeelsaantallen 2011 2010 Strukton Rail Strukton Civiel Strukton Bouw

Nederland Buitenland

Totaal Nederland Buitenland

Totaal

2.208

922

3.130

2.291

966

3.257

935

21

956

940

19

959

339

-

339

404

-

404

Strukton Worksphere

1.481

-

1.481

1.539

-

1.539

4.963

943

5.906

5.174

985

6.159

Ultimo 2011 bedroeg het aantal medewerkers 5.868 (2010: 6.023). De daling van het aantal medewerkers ten opzichte van 2010 wordt voornamelijk veroorzaakt door reorganisaties bij diverse Strukton onderdelen.

97

|


jaarrekening

23. Financiële instrumenten Maximale kredietrisico Voor verkoop beschikbare beleggingen Deelnemingen zonder invloed van betekenis Financiële leasevorderingen Overige langlopende vorderingen Obligaties

31-12-2011

31-12-2010

-

-

4.113

5.492

-

-

81.533

195.317

- -

Deposito's

-

-

Debiteuren

209.501

192.533

Overige vorderingen

186.908

205.608

Geldmiddelen en kasequivalenten

104.816

135.836

Voor afdekking gebruikte - renteswaps

6

- inflatieswaps

25

165

- valutatermijncontracten

1.473

-

-

587.042

736.284

Het merendeel (85%) van het maximale kredietrisico bestaat uit diverse kortlopende vorderingen en geldmiddelen (2010: 73%).

Verdeling debiteuren

31-12-2011

31-12-2010

Nederland

144.712

134.549

Eurogebied

30.330

29.571

Overig Europa

33.778

28.139

681

274

209.501

192.533

31-12-2011

31-12-2010

Overige

Het merendeel (84%) van de openstaande handelsdebiteuren bevindt zich in het eurogebied (2010: 85%).

Ouderdomsoverzicht debiteuren Niet vervallen

Bruto

Voorzien

155.000

Bruto

Voorzien

1.516

141.543

5

Opeisbaar 31-60 dagen

29.845

40

30.777

239


12.439

233

12.042

240


7.283

955

7.022

746


4.991

3.085

1.590

671

Opeisbaar meer dan een jaar Totaal

6.450

678

1.816

356

216.008

6.507

194.790

2.257

209.501

192.533

Netto vordering debiteuren

In 2011 is het aandeel van de opeisbare handelsdebiteuren gestegen naar 28% (2010: 27%).

98

|


jaarrekening

Mutatie voorziening dubieuze debiteuren

2011

2010

Stand per 1 januari

2.257

3.101

Toevoegingen

5.786

1.379

199

1.399

1.114

796

(223)

(28)

6.507

2.257

Verbruik Vrijval Overige mutaties Stand per 31 december

Liquiditeitsrisico Verplichtingen 31-12-2011 31-12-2010

Valuta

Nominale

Afloop-

Nominale Boekwaarde

Nominale Boekwaarde

rente datum waarde waarde

Langlopende verplichtingen Achtergestelde leningen EUR Bankfinanciering EUR

12,00%

>2025

2.664

2.664

8.357

8.357

3,84% 2013/2021

47.660

47.660

62.935

62.935

2,2-3,2%

>2012

7.802

7.802

4.546

4.546

Non-recourse pps-financiering EUR 1,09-1,61%

>2025

64.242

64.242 161.265

161.265

Hypothecaire lening EUR

Financiële leaseverplichtingen EUR - - 0 0 38 38 Derivaten EUR - - - 12.162 - 23.545 Overige verplichtingen EUR

-

-

31.456

31.456

28.669

28.669

Subtotaal 153.824 165.986 265.810 289.355 Kortlopende verplichtingen Schuld kredietinstellingen EUR

2012

Overige verplichtingen EUR

2012

3.762

3.762

27.428

27.428

446.929 446.929 484.688

484.688

Subtotaal 450.691 450.691 512.116 512.116 Totaal 604.515 616.677 777.926 801.471

Het merendeel (73%) van de verplichtingen is kortlopend en bestaat uit diverse handelscrediteuren en schuld kredietinstellingen (2010: 64%). In het kader van de bankfinanciering zijn zekerheden verstrekt aan de banken. Hierbij is het merendeel van de activa en de aandelen van een tweetal werkmaatschappijen verpand.

99

|


jaarrekening

Boekwaarden en contractuele kasstromen 2011

Boekwaarde

Contractuele

<6 mnd

6-12 mnd

1-2 jaar

2-5 jaar

>5 jaar

kasstromen

Niet afgeleide financiële verplichtingen Achtergestelde leningen

2.664

9.058

160

160

320

959

7.459

Bankfinancieringen

47.660

50.339

1.047

1.047

46.109

785

1.351

Hypothecaire leningen

7.802

8.270

117

117

8.036

-

-


64.242

67.158

422

417

3.236

7.671

55.412

Financiële leaseverplichtingen - - - - - - Crediteuren en overige schulden Schuld kredietinstellingen

452.218 452.218 226.109 180.887 3.762

4.044

2.069

45.222

-

-

-

-

-

1.975

Afgeleide financiële verplichtingen - - - - - - Voor afdekking gebruikte renteswaps

12.162

26.262

893

941

2.024

5.462

16.942

Valutatermijncontracten - - - - - -

590.510 617.349 230.817 185.544 104.947

14.877

81.164

2010

Boekwaarde

Contractuele

<6 mnd

6-12 mnd

1-2 jaar

2-5 jaar

>5 jaar

kasstromen

Niet afgeleide financiële verplichtingen

Achtergestelde leningen 8.357 36.436 501 501 1.003 3.009 31.422 Bankfinancieringen 62.935 64.688

543

Hypothecaire leningen 4.546 5.159 Non-recourse pps-financiering 161.265 195.790

61

3.392

543 15.914 46.912

776

61 123 4.914 3.193 11.091

-

9.119 168.995

Financiële leaseverplichtingen 38 38 23 9 6 - Crediteuren en overige schulden

488.565 488.565 244.245 195.456

48.864

Schuld kredietinstellingen 27.428 29.485 15.085 14.400

-

-

-

-

-

Afgeleide financiële verplichtingen - - - - - - Voor afdekking gebruikte renteswaps

23.545

127.027

4.177

4.206

7.202

21.573

89.869

Valutatermijncontracten 74 74 74 - - -

776.754 947.262 268.101 218.369

84.203

85.527 291.062

Gegeven het beleid om de liquiditeits- en renterisico’s in te dekken, heeft de Groep diverse swaps afgesloten. Door de special purpose companies zijn rente- en inflatieswaps afgesloten voor de pps-projecten. De mutaties van deze rente- en inflatieswaps zijn bij de pps-projecten verantwoord. Deze pps-projecten zijn proportioneel in de jaarrekening verwerkt. Daarnaast heeft de Groep ultimo 2011 een renteswap, die is afgesloten om een variabele rentedragende schuld om te zetten naar een vast rentedragende schuld. Voor bovengenoemde swaps vindt hedge-accounting plaats volgens het kasstroommodel.

100

|


jaarrekening

Kasstromen ten gevolge van derivaten 2011

Boekwaarde

Verwachte

<6 mnd

6-12 mnd

1-2 jaar

2-5 jaar

>5 jaar

kasstromen

Renteswaps - - - - - - Activa - - - - - - Verplichtingen

(12.162)

(26.262)

(893)

(941)

(2.024)

(5.462)

(16.942)

Valutatermijncontracten: - - - - - - Activa

-

-

-

-

-

-

-

Verplichtingen - - - - - - Inflatie swap - - - - - - Activa

171

85

2

2

4

12

65

Verplichtingen

-

-

-

-

-

-

-

Swaption - - - - - - Activa - - - - - - Verplichtingen - - - - - -

(11.991)

(26.177)

(891)

(939)

(2.020)

(5.450)

(16.877)

2010

Boekwaarde

Verwachte

<6 mnd

6-12 mnd

1-2 jaar

2-5 jaar

>5 jaar

kasstromen

Renteswaps - - - - - - Activa - - - - - - Verplichtingen

(23.545) (127.027)

(4.177)

(4.206)

(7.202)

(21.573)

(89.869)

Valutatermijncontracten: - - - - - - Activa

-

-

-

-

-

-

-

Verplichtingen

(74)

(74)

(74)

-

-

-

-

Inflatie swap - - - - - - Activa

1.466

256

2

4

8

26

215

Verplichtingen

-

-

-

-

-

-

-

Swaption - - - - - - Activa 31 - - - - - Verplichtingen - - - - - -

101

|


(22.122) (126.845)

(4.248)

(4.202)

(7.194)

(21.547)

(89.654)

jaarrekening

Vreemde valuta risico’s Het merendeel van de activiteiten van de Groep vindt plaats in het eurogebied. Voor de dochterbedrijven buiten het euro gebied geldt dat zij veelal handelen in de valuta van het desbetreffende land. Voor transacties in vreemde valuta is het beleid dat de netto positie volledig wordt gehedged door middel van vreemde valuta contracten. Het translatierisico op het eigen vermogen en verstrekte leningen aan dochters buiten het eurogebied wordt niet ingedekt. Het valutarisico van de Groep beperkt zich tot de buitenlandse dochters, voornamelijk in Scandinavië, dit tot een bedrag van omgerekend EUR 25,5 mln. (2010: 27,3 mln.).

Wisselkoersen

Gemiddelde koers

Spot rate op verslagdatum

2011 2010 2011 2010 DKK

0,134 0,134 0,135 0,134

NOK

0,128 0,129 0,129 0,128

SEK

0,111 0,099 0,112 0,111

GBP

1,152 1,146 1,200 1,165

KRW

0,0004 0,001 0,0004 0,001

Een toename van 10 procent van de euro ten opzichte van deze wisselkoersen per jaar ultimo zou het vermogen en de winst over de verslagperiode met EUR 2,6 mln. hebben verlaagd (2009: 2,7 mln.). Een afname met 10 procent van de euro ten opzichte van deze wisselkoersen per jaar ultimo zou een vergelijkbaar tegengesteld effect hebben gehad.

Renterisico 31-12-2011 31-12-2010

Boekwaarde Boekwaarde

Instrumenten met een vaste rente 64.663

166.727

Financiële verplichtingen

Financiële activa

111.902

224.238

(47.239)

(57.511)

Instrumenten met een variabele rente 104.816

135.836

Financiële verplichtingen

Financiële activa

14.228

40.331

90.588

95.505

Door een stijging van 100 basispunten in de rente zou het eigen vermogen en de winst over de verslagperiode met EUR 0,35 mln. zijn afgenomen (2010: 0,35 mln. afname). Aangenomen wordt dat alle andere variabelen constant blijven. Een daling van 100 basispunten in de rente zou een vergelijkbaar maar tegengesteld effect hebben gehad. Rente- en inflatieswaps Een stijging van 100 basispunten in de rente betekent een mutatie van het financiële derivaat van positief EUR 5,2 mln. (2010: 15,7 mln.). Nagenoeg het gehele bedrag van EUR 5,2 mln. zal via het eigen vermogen verlopen. Een daling van 100 basispunten in de rente betekent een mutatie van het financiële derivaat van negatief EUR 6,3 mln. (2010: 19,1 mln.). Nagenoeg het gehele bedrag van EUR 6,3 mln. zal via het eigen vermogen verlopen. Boekwaarden versus reële waarden De in de balans opgenomen boekwaarden van financiële activa en verplichtingen wijken nagenoeg niet af van de reële waarden.

102

|


jaarrekening

24. Kasstroomoverzicht 2011 2010 De uitsplitsing van de liquide middelen is als volgt: Liquide middelen Schulden aan kredietinstellingen

104.815

135.836

3.762

27.428

101.053

108.408

In het kasstroomoverzicht zijn de mutaties zonder kasstromen separaat zichtbaar gemaakt als onderdeel van de operationele kasstroom. Daarnaast zijn de ontvangen interest, betaalde interest en betaalde vennootschapsbelasting apart vermeld. De kasstroom is in 2011 negatief EUR 7,4 mln. (2010 EUR 9,6 mln.). Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door het terug lopen van de voorfinanciering op grote infrastructurele projecten. De langlopende vordering inzake de pps-concessieovereenkomsten is voor een bedrag van EUR 29,1 mln. (2010: EUR 76,3 mln.) verantwoord als een onderdeel van de operationele kasstroom. Exclusief deze langlopende pps-vordering bedraagt de kasstroom uit operationele activiteiten negatief EUR 10,6 mln. (2010: EUR 38,5 mln.). In de bedrijfsopbrengsten is een transactieresultaat van EUR 12,4 mln. verantwoord voor de verkoop van een 80% belang in Strukton Finance Holding (pps projecten). De verkoopwaarde van dit 80% belang is EUR 23,5 mln. In het kasstroom overzicht is bij verwerving/verkoop groepsmaatschappijen een netto kasinstroom verantwoord van EUR 15,8 miljoen. In de bedrijfsopbrengsten is een transactieresultaat van EUR 6,1 mln. verantwoord op de verkoop van onroerend goed en activa van de materieeldienst. De verkoopwaarde van deze activa bedraagt EUR 14,4 miljoen. In het kasstroomoverzicht is dit netto bedrag van EUR 14,4 miljoen bij desinvesteringen van materiële vaste activa verantwoord. De investering in materiële vaste activa in 2011 bedraagt EUR 18,8 mln. (2010: EUR 15,0 mln.). In de financieringskasstroom is een bedrag van EUR 15 mln (2010: nihil) verantwoord als aflossing op de bankfinanciering van Strukton Groep nv. De opgenomen leningen betreffen voornamelijk de non-recource pps-financieringen.

25. Niet in de balans opgenomen verplichtingen en gestelde zekerheden

Voorwaardelijke verplichtingen Voorwaardelijke verplichtingen zijn verplichtingen die voortvloeien uit gebeurtenissen in het verleden en waarvan het bestaan alleen wordt bevestigd door het al dan niet plaatsvinden van een of meer onzekere toekomstige gebeurtenissen waarover de entiteit niet de volledige controle heeft. Indien het niet waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen vereist zal zijn om een verplichting af te wikkelen of indien het bedrag van de verplichting niet met voldoende betrouwbaarheid kan worden gewaardeerd, worden betreffende verplichtingen eveneens aangemerkt als voorwaardelijke verplichtingen. De voorwaardelijke verplichtingen betreffen afgegeven garanties en eventuele verplichtingen uit gerechtelijke procedures tegen Strukton Groep nv en/of haar werkmaatschappijen waarvan de omvang van de risico’s en eventuele verplichtingen die hieruit voortvloeien, niet met voldoende betrouwbaarheid kan worden gewaardeerd. Daarnaast is Strukton Groep nv hoofdelijk aansprakelijk voor alle schulden van vennootschappen onder firma (aannemerscombinaties) waarin zij rechtstreeks participeert. Deze aansprakelijkheid is beperkt tot de in de vennootschappen onder firma participerende groepsondernemingen. In de jaarrekening zijn geen verplichtingen terzake opgenomen. Door Strukton Groep nv zijn voor door werkmaatschappijen / deelnemingen opgenomen kredieten garanties afgegeven tot een bedrag van EUR 13,7 mln. (ultimo 2010: EUR 7,6 mln.). Per 31 december 2011 waren door bankiers garanties en bereidverklaringen afgegeven tot een bedrag van in totaal EUR 165,2 mln. (ultimo 2010: EUR 172,9 mln.). Deze garanties betreffen in hoofdzaak verplichtingen uit hoofde van onderhanden werken, onderhoudsverplichtingen inzake opgeleverde werken en investeringsverplichtingen. Voor vastgoedprojecten is voor een bedrag van EUR 7,8 mln. (2010: EUR 4,5 mln.) aan zekerheden gesteld ter dekking van opgenomen leningen.

103

|


jaarrekening

Huur- en operationele leaseovereenkomsten en investeringsverplichtingen De huurverplichtingen betreffen langlopende huurcontracten van kantoorruimten. De operationele leaseverplichtingen betreffen voornamelijk de toekomstige termijnen in verband met de lease van personenauto’s, bestelauto’s en personenbusjes. De investeringsverplichtingen betreffen contractuele verbintenissen in verband met verwerving van materiële vaste activa. Huurverplichtingen 31-12-2011 31-12-2010 Korter dan 1 jaar

7.727

4.236

Langer dan 1 jaar en korter dan of gelijk aan 5 jaar

25.617

11.082

Langer dan 5 jaar

10.331

14.476

43.675

29.794

Korter dan 1 jaar

19.582

19.876

Langer dan 1 jaar en korter dan of gelijk aan 5 jaar

31.337

31.706

Langer dan 5 jaar

663

137

51.582

51.719

- verwerving van materiële vaste activa

4.711

2.425

4.711

2.425

Operationele leaseverplichtingen

Investeringsverplichtingen Contractuele verbintenissen in verband met:

26. Transacties met verbonden partijen

Identificatie Strukton Groep nv is sinds 29 oktober 2010 onderdeel van Oranjewoud nv. Oranjewoud nv bezit 100% van de aandelen van Strukton Groep nv. Per ultimo 2011 is Oranjewoud nv voor 83,6% in handen van Centric bv. De aandelen van Oranjewoud nv zijn genoteerd aan de officiële Markt van Euronext nv te Amsterdam. Vanaf de datum van overname zijn als nieuwe verbonden partijen aan te merken: Oranjewoud nv met haar dochter ondernemingen, Centric bv met haar dochterondernemingen, de leden van de Raad van Commissarissen van Oranjewoud nv, de directie van Oranjewoud nv, de directie van Centric bv en Stichting ‘Administratiekantoor Centric bv’ van de heer G.P. Sanderink.

104

|


jaarrekening

Transacties met commissarissen en managers op sleutelposities Tot de managers op sleutelposities behoren alle personen die bevoegd en verantwoordelijk zijn voor het plannen en het sturen van en het uitoefenen van zeggenschap over de activiteiten van de entiteit, hetzij op directe, hetzij op indirecte wijze. Het aantal managers op sleutelposities bedraagt 14 (2010: 14). De personeelsbeloning van managers op sleutelposities is als volgt samengesteld: 31-12-2011 31-12-2010 Korte termijn personeelsbeloningen Vergoedingen na uitdiensttreding Andere lange termijn personeelsbeloningen

4.536

5.034

750

-

-

-

5.286

5.034

In de personeelsbeloning is in 2011 een bedrag van EUR 0,7 mln. aan pensioenlasten opgenomen (2010: EUR 0,8 mln.). Het bedrag van de vergoeding aan de bestuurders bedroeg in het boekjaar EUR 1.220.564 (2010: EUR 810.076). Strukton Groep nv heeft geen Raad van Commissarissen. Overige transacties met verbonden partijen Transacties met dochterondernemingen, geassocieerde deelnemingen en joint ventures worden op zakelijke gronden uitgevoerd tegen voorwaarden die vergelijkbaar zijn met transacties met derden. Aan Oranjewoud nv heeft in het boekjaar 2011 voor een bedrag van EUR 0,3 mln. (2010: EUR 0,2 mln.) aan leveringen plaatsgevonden. Aan Centric bv hebben in het boekjaar geen leveringen plaatsgevonden. Aan de nv Nederlandse Spoorwegen heeft in het boekjaar 2010 voor EUR 41,0 mln. aan leveringen plaatsgevonden. Vanaf 29 oktober 2010 is de nv Nederlandse Spoorwegen geen verbonden partij meer. Per jaareinde bestaan de volgende openstaande vorderingen en verplichtingen als gevolg van transacties met verbonden partijen: Oranjewoud nv Vordering kortlopend

Centric bv

42

-

443

115

Leningen u/g

-

-

Leningen o/g

-

-

Schuld kortlopend

27. Gebeurtenissen na balansdatum

Op 5 januari 2012 heeft Strukton Civiel bv een 100% belang verworven in Ooms Nederland Holding bv. Door deze transactie heeft Strukton Civiel bv de infra-activiteiten overgenomen van Ooms Avenhorn Groep bv. De omzet van de overgenomen infra-activiteiten van Ooms Avenhorn Groep bv bedragen circa EUR 100 mln. Op 9 januari 2012 heeft Strukton Rail bv besloten om haar activiteiten in Strukton Rail AS en Strukton Railinfra AS in Noorwegen te beëindigen. De kosten voor het beëindigen van de activiteiten in Noorwegen zijn verwerkt in het resultaat van 2011 en voor 2012 worden geen nadere aanpassingen verwacht.

105

|


jaarrekening

28. Dienstverlening uit hoofde van concessies en pps

Strukton groepsmaatschappijen participeren in een zevental special purpose companies voor pps-concessie projecten. Deze vennootschappen hebben een concessieovereenkomst gesloten voor het leveren van diensten. Alle zeven overeenkomsten zijn gebaseerd op een publiek-private samenwerking. Het gaat hierbij om zogenaamde DBFM(O) contracten (Design, Build, Finance, Maintain en Operate). De vennootschappen waarover de Groep (gezamenlijk) beslissende zeggenschap kan uitoefenen, zijn (proportioneel) geconsolideerd. Indien de Groep geen gezamenlijke beslissende zeggenschap heeft, wordt de vennootschap als deelneming of belegging verantwoord. Voor alle zeven concessieovereenkomsten geldt: • De concessievergoedingen zijn afhankelijk van de beschikbaarheid van de installatie of accommodatie; • Voor zover de vergoeding betrekking heeft op het verrichten van (ondersteunende) diensten vindt verantwoording plaats naar rato van de levering van de diensten; • De concessieovereenkomst bevat indexatiebepalingen en kan op bepaalde aspecten op basis van een benchmark worden aangepast; • De Groep is zelf geen eigenaar van de installatie of accommodatie; • De volatiliteit van de opbrengsten en resultaten is beperkt; • De concessieovereenkomst bevat geen optie tot verlenging. Op 6 december 2011 heeft Strukton zijn belang in een zestal pps-projecten verlaagd door 80% van zijn belang in de houdstermaatschappij Strukton Finance Holding te verkopen aan Dutch Infrastructure Fund BV. Waterzuivering De Groep participeert voor 2% (2010: 5%) in Delfluent bv. De concessieovereenkomst betreft een DBFMO contract voor de bouw, onderhoud en beheer van een afvalwaterzuiveringsinstallatie Harnaschpolder voor de regio Haaglanden. De concessie is gestart in 2003 en heeft een looptijd tot 2033. Schoolgebouw De Groep participeert voor 9% (2010: 45%) in Talentgroep Montaigne bv. De concessieovereenkomst betreft een DBFMO contract voor de bouw, onderhoud en beheer van een schoolgebouw voor het Montaigne Lyceum in Den Haag. De concessie is gestart in 2004 en heeft een looptijd tot 2034. Publieke gebouwen De Groep participeert voor 1% (2010: 5%) in Safire bv. De concessieovereenkomst betreft een DBFMO contract voor de bouw, onderhoud en beheer van het Ministerie van Financiën in Den Haag. De concessie is gestart in 2006 en heeft een looptijd tot 2033. De Groep participeert voor 50% in DC16 bv. De concessieovereenkomst betreft een DBFMO contract voor de bouw, onderhoud en beheer van een gebouw voor de DJI in Rotterdam. De concessie is gestart in 2008 en heeft een looptijd tot 2035. De Groep participeert voor 6% (2010: 30%) in Duo2 bv. De concessieovereenkomst betreft een DBFMO contract voor de bouw, onderhoud en beheer van de gezamenlijke huisvesting van de Dienst Uitvoering Onderwijs en de Belastingdienst in Groningen. De concessie is gestart in 2008 en heeft een looptijd tot 2031. De Groep participeert voor 8% (2010: 30%) in Komfort bv. De concessieovereenkomst betreft een DBFMO contract voor de bouw, onderhoud en beheer van de Kromhout Kazerne in Utrecht. De concessie is gestart in 2008 en heeft een looptijd tot 2035.

106

|


jaarrekening

De Groep participeert voor 4,8% (2010: 24%) in A-Lanes A15 bv. De concessieovereenkomst betreft een DBFM contract voor de bouw en het onderhoud van duurzame infrastructuur oplossingen die op het A15 tracé Maasvlakte – Vaanplein garant zullen staan voor maximale verkeersdoorstroming en veiligheid zowel tijdens als na de bouw. De concessie is gestart in 2010 en heeft een looptijd tot 2035. De desbetreffende special purpose companies zijn non-recourse gefinancieerd. Aflossings- en rentegaranties zijn door de Groep niet afgegeven. Ultimo 2011 bedraagt de orderportefeuille van deze pps-projecten EUR 429,1 mln. (2010: EUR 548,8 mln.) 29. Activa en verplichtingen aangehouden voor verkoop

In 2010 en 2011 zijn geen activa en verplichtingen aangehouden voor verkoop. 30. Acquisities

In 2011 hebben geen acquisities van bedrijfscombinaties plaatsgevonden. 31. Joint ventures

De activiteiten van de Groep worden gedeeltelijk uitgevoerd in joint ventures (tijdelijke en permanente). In de geconsolideerde jaarrekening zijn de volgende posten betrokken, die overeenkomen met het belang van de Groep in de opbrengsten, activa en verplichtingen van de afzonderlijke joint ventures: 2011 2010 Activa Vaste activa

87.310

197.767

Vlottende activa

166.325

221.100

253.635

418.867

Langlopende verplichtingen

87.180

186.594

Kortlopende verplichtingen

132.252

185.075

219.432

371.669

Verplichtingen

Saldo van activa en verplichtingen

34.203

47.198

Opbrengsten

322.743

524.376

Kosten

315.724

520.395

7.019

3.981

De afname van de activa en verplichtingen wordt voornamelijk veroorzaakt door de verkoop van een 80% belang in Strukton Finance Holding (pps-projecten). De vergelijkende cijfers 2010 zijn aangepast voor vergelijkingsdoeleinden.

107

|


jaarrekening

32. Overzicht van de belangrijkste groepsmaatschappijen en deelnemingen

Integraal in de consolidatie begrepen zijn de volgende maatschappijen: Naam Strukton Rail bv Strukton Rail Regio bv Strukton Rolling Stock bv Strukton M&E bv Strukton Systems bv Strukton Rail Reserve bv Ecorail bv Strukton Rail Materieel bv Strukton Rail Consult bv Strukton Rail Projects bv Strukton Railinfra Projecten bv Strukton Rail International bv Nova Gleisbau AG Strukton Rail nv Strukton Railinfra AB Strukton Rail AB Strukton Railinfra Nordic AB Strukton Railinfra AS Strukton Rail AS* Strukton Rail Holding A/S (DK) Strukton Rail A/S Strukton Railinfra GmbH Strukton Rail GmbH & Co KG Strukton Rail Verwaltungsgesellschaft GmbH Strukton Systems GmbH & Ko.KG Strukton Systems Verwaltungsgesellschaft GmbH Strukton Civiel bv Strukton Civiel Projecten bv Grondbank Nederland bv Colijn Beheer bv Colijn Aannemersbedrijf bv Tensa bv Terracon Funderingstechniek bv Terracon International bv Terracon Spezialtiefbau GmbH Molhoek Aannemingsbedrijf bv Strukton Engineering bv Geocon bv Strukton Infratechnieken bv Strukton Microtunneling bv Canor Benelux bv Strukton Specialistische Technieken bv Strukton Afzinktechnieken bv Strukton Prefab Beton bv Strukton Verkeerstechnieken bv Adpa Holding bv Repa Infra bv Reef Beheer bv 108

|


Statutaire zetel Utrecht Utrecht Utrecht Maarssen Utrecht Utrecht Den Haag Den Bosch Utrecht Utrecht Maarssen Utrecht Zürich (Zwi) Merelbeke (Bel) Stockholm (Zwe) Stockholm (Zwe) Stockholm (Zwe) Oslo (Nor) Oslo (Nor) Kopenhagen (Den) Kopenhagen (Den) München (Dui) Kassel (Dui) Kassel (Dui) Kassel (Dui) Kassel (Dui) Utrecht Utrecht Utrecht Nieuwendijk Nieuwendijk Nieuwendijk Nieuwendijk Nieuwendijk Berlin (Dui) Nieuwendijk NB Utrecht Utrecht Utrecht Maarssen Utrecht Utrecht Maarssen Maarssen Utrecht Deventer Deventer Oldenzaal

Aandeel in het geplaatste kapitaal % 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 jaarrekening

Reef Infra bv Reef Milieu bv Omtzigt Civiel/Milieu bv Reef Infra Spoorbouw bv Reef Infra Netwerkbouw bv Reef GmbH Strukton Bouw bv Strukton Bouw & Onderhoud bv Strukton Avenue2 Onroerend Goed bv Strukton Groene Loper bv Strukton Heerderweg bv Strukton Projectontwikkeling bv Strukton Vastgoedontwikkeling Noord bv Strukton Ezinger bv Strukton Peizerhoven bv Strukton Vastgoedontwikkeling Oost bv Strukton Vastgoedontwikkeling Oost II bv Strukton Ganzenmarkt bv Strukton Vastgoedontwikkeling West bv Strukton Vastgoedontwikkeling Zuid bv Vastgoedontwikkeling Beilen Oost bv Strukton Vastgoedontwikkeling Beheer bv Strukton Vastgoedontwikkeling Ypsilon bv Strukton Oost bv Strukton Alpha bv Strukton Beta bv Strukton Gamma bv Strukton Delta bv La Mondiale nv C.V. Voorstadslaan Strukton Bauprojekte GmbH & Co KG (i.l.) Strukton Bauprojekte VerwaltungsGmbH (i.l.) Strukton Services bv Strukton Worksphere bv Worksphere Beheer bv Strukton Worksphere België bv ba RGG cluster Zwembaden ESCo Exploitatie Strukton Integrale Projecten bv Strukton Finance ESCo’s Holding bv RGG cluster zwembaden ESCo Invest bv Strukton Finance Holding België nv Strukton Assets bv Strukton Management bv Strukton Vastgoedbeheer en Facility Management bv Servica bv Servica Advies bv Strukton Materieel bv Strukton Vuka bv Strukton Elschot bv Strukton Zeta bv Strukton Theta bv Strukton Iota bv Strukton Kappa bv 109

|


Oldenzaal Oldenzaal Boskoop Oldenzaal Oldenzaal Gronau (Dui) Utrecht Maarssen Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht Maarssen Utrecht Utrecht Maarssen Utrecht Utrecht Maarssen Maarssen Utrecht Maarssen Maarssen Maarssen Maarssen Maarssen Maarssen Maarssen Kortrijk (Bel) Utrecht Bocholt (Dui) Bocholt (Dui) Utrecht Utrecht Utrecht Tongeren Maarssen Maarssen Utrecht Utrecht Merelbeke Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht De Meern Maarssen Maarssen Maarssen Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht

100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 75 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 jaarrekening

Strukton Lambda bv Parc Invest NV SIL NV**

Utrecht Gent (Bel) Gent (Bel)

100 100 100

* in 2012 in liquidatie ** in 2011 in liquidatie

Partieel zijn in de consolidatie de volgende maatschappijen begrepen: Naam Microtunneling Exploitatie Profin bv ba Strukton Finance Holding bv Strukton Finance bv TalentGroep Montaigne bv TalentGroep Montaigne Holding bv Duo2 Holding bv Duo2 bv Komfort Holding bv Komfort bv A-Lanes A15 Holding bv A-Lanes A15 bv Europool bv Eurailscout Inspection & Analysis bv Eurailscout GB Ltd Tribase Computer and Network Services vof Tubex bv Exploitatiemaatschappij A-Lanes A15 bv MT Piling bv DMI Nederland bv DMI Injektionstechnik GmbH DBS Spezialsanierungen GmbH ACH Beheer bv ACH Exploitatie bv Noordelijke Asfaltproduktie (NOAP) bv Nederlands Wegen Markeerbedrijf bv Nebeco bv La Linea Leiden Beheer bv La Linea Leiden cv Grondontwikkeling Beilen bv SPC Management Services bv DC 16 Holding bv DC 16 bv A-Lanes Management Services bv Exploitatiemaatschappij DC 16 bv Exploitatiemaatschappij Komfort bv ISE Exploitatie bv

Statutaire zetel Maarssen Gent (Bel) Maarssen Maarssen Rotterdam Rotterdam Utrecht Utrecht Nieuwegein Nieuwegein Nieuwegein Nieuwegein Maarssen Utrecht Wolverhampton (Eng) Utrecht Oostburg Nieuwegein Harmelen Weert Berlijn Berlijn Hengelo Hengelo Heerenveen Oosterwolde Ede Rotterdam Rotterdam Amsterdam Utrecht Nieuwegein Nieuwegein Nieuwegein Nieuwegein Nieuwegein Eindhoven

Aandeel in het geplaatste kapitaal % 50 50 20 20 9 9 6 6 6 6 4,8 4,8 50 50 25 33 1/3 50 33 1/3 50 50 50 50 33 1/3 33 1/3 50 25 50 50 50 50 33 1/3 50 50 25 50 50 12

Een lijst van deelnemingen als bedoeld in artikel 379 en 414 van boek 2 Burgerlijk Wetboek is gedeponeerd bij het handelsregister te Utrecht. 110

|


jaarrekening

Enkelvoudige balans vóór voorgestelde winstverdeling (x EUR 1.000) Activa Toelichting 31-12-2011 31-12-2010 Vaste activa


(1)

15.957

21.502

Financiële vaste activa

(2)

267.366

295.586

283.323

317.088

Vlottende activa

Vorderingen

(3)

8.376

10.953

Liquide middelen

(4)

40.396

206

48.772

11.159

332.095

328.247

Passiva

Eigen vermogen Gestort en opgevraagd kapitaal

2.269

2.269

Agioreserve 10.000 10.000 Overige reserves

160.178

Onverdeeld resultaat

14.362

(15.486)

(5) 186.809

166.710

Totaal eigen vermogen

169.927

Voorzieningen

(6)

3.562

2.818

Langlopende schulden

(7)

78.776

72.373

Kortlopende schulden

(8)

111

|


62.948

86.346

332.095

328.247

jaarrekening

Enkelvoudige winst-en-verliesrekening (x EUR 1.000) Toelichting 2011 2010 Totaal resultaat deelnemingen

(3.764)

(4.160)

Overige resultaten na belastingen

(9)

18.126

(11.326)


112

|


14.362

(15.486)

jaarrekening

Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening Strukton Groep nv is sinds 29 oktober 2010 onderdeel van Oranjewoud nv. Oranjewoud nv bezit 100% van de aandelen van Strukton Groep nv. Per ultimo 2011 is Oranjewoud nv voor 83,6% in handen van Centric bv. Waar in de enkelvoudige jaarrekening sprake is van verhoudingen met groepsmaatschappijen worden zowel verhou dingen tussen Strukton Groep nv en haar dochterondernemingen als verhoudingen met andere tot de Oranjewoud nv en Centric bv behorende groepsmaatschappijen en verwante ondernemingen bedoeld. Algemene grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening De jaarrekening van Strukton Groep nv is opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening. De enkelvoudige jaarrekening van Strukton Groep nv wordt opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van titel 9, boek 2 Burgerlijk Wetboek. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de door artikel 2:362 lid 8 Burgerlijk Wetboek geboden mogelijkheid om in de enkelvoudige jaarrekening de grondslagen van waardering en resultaatbepaling toe te passen die in de geconsolideerde jaarrekening worden gehanteerd. De opgenomen groepsmaatschappijen zijn gewaardeerd tegen nettovermogenswaarde volgens de grondslagen die gelden voor de geconsolideerde IFRS jaarrekening van Strukton Groep nv. De waardering van deelnemingen met invloed van betekenis geschiedt eveneens volgens deze waarderingsgrondslagen, vermeld in de geconsolideerde jaarrekening. Hetzelfde geldt voor de grondslagen voor de bepaling van het resultaat. Hierdoor zijn het eigen vermogen en het nettoresultaat van Strukton Groep nv gelijk aan die volgens de geconsolideerde jaarrekening. Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling De grondslagen voor waardering en resultaatbepaling van de enkelvoudige jaarrekening zijn gelijk aan die voor de geconsolideerde jaarrekening. Indien geen nadere grondslagen zijn vermeld wordt verwezen naar de vermelde grondslagen in de geconsolideerde jaarrekening van Strukton Groep nv. Voor een juiste interpretatie van de enkelvoudige jaarrekening van Strukton Groep nv dient de geconsolideerde jaarrekening van Strukton Groep nv geraadpleegd te worden.

113

|


jaarrekening

1. Materiële vaste activa (per 31 december 2011) Totaal

Terreinen Bedrijfs- Machines en gebouwen Installaties

Kostprijs 01-01-2011

3.532

32.203

2.025

37.760

Cumulatieve afschrijving

344

14.550

1.364

16.258

Boekwaarde 01-01-2011

3.188

17.653

661

21.502

Investeringen

-

981

56

1.037

Desinvesteringen

1.282

Afschrijvingen

20

7.165

-

8.447

1.117

173

1.310

Overige mutaties

-

-

-

-


1.886

10.352

544

12.782

Kostprijs 31-12-2011

2.250

26.019

2.081

30.350

Cumulatieve afschrijving

364

12.492

1.537

14.393


1.886

13.527

544

15.957

2. Financiële vaste activa 31-12-2011

31-12-2010

Deelnemingen in groepsmaatschappijen

121.884

145.729

Vorderingen op groepsmaatschappijen

142.151

145.739

Vorderingen op derden

125

405

Uitgestelde belasting vorderingen

256

763

264.416 292.636 Andere deelnemingen 2.950 2.950

267.366

295.586

Het verloop in 2011 van de financiële vaste activa is als volgt: Deelnemingen Vorderingen Vorderingen Uitgestelde Andere groepsmaat- groepsmaat- op derden belasting- deelnemingen schappijen schappijen vorderingen

Totaal

Per 1 januari 2011

145.729

145.739

405

763

2.950

295.586

Inconsolidatie

-

-

-

-

-

-

Uitbreiding

1.086

-

-

-

-

1.086

Vervreemding

7.997

-

-

-

-

7.997

Aandeel in resultaten

(3.764)

-

-

-

-

(3.764)

Dividenden

(30.560)

-

-

-

-

(30.560)

Verstrekte leningen

-

128.189

-

-

-

128.189

Aflossingen

-

(124.409)

(280)

-

-

(124.689)

(7.368)

(507)

-

(6.479)

256

2.950

267.366

Overige mutaties

1.396

Per 31 december 2011

121.884

142.151

125

De overige mutatie betreft voor een bedrag van EUR 7,4 mln. de afboeking van de langlopende vordering op de Belgische dochter Parc Invest nv welke in 2011 is geliquideerd.

114

|


jaarrekening

3. Vorderingen 31-12-2011

31-12-2010

Vorderingen op groepsmaatschappijen

1.875

3.281

Belastingen en sociale verzekeringen

0

0

Overige vorderingen en overlopende activa

6.501

7.672

8.376

10.953

4. Liquide middelen Deze liquide middelen staan ter vrije beschikking van de onderneming.

5. Eigen vermogen Het eigen vermogen is toegelicht in de geconsolideerde jaarrekening.

6. Voorzieningen Samenvatting van de mutaties in 2011 van de boekwaarde: Boekwaarde Dotatie Onttrekking Vrijval Overig Boekwaarde 01-01-2011 31-12-2011

Belastingvoorzieningen

2.566

644

-

-

-

3.210

Overige voorzieningen

252

-

-

-

100

352

2.818

644

-

-

100

3.562

7. Langlopende schulden 31-12-2011

31-12-2010

Langlopende leningen 45.000 60.000 Schulden aan groepsmaatschappijen 33.776 9.936 Financiële derivaten 0 2.367 Overige 0 70 78.776 72.373

De langlopende banklening wordt in 2013 afgelost. De rente bedraagt 3,84%. 8. Kortlopende schulden 31-12-2011

31-12-2010

Schulden aan kredietinstellingen

5.812

27.266

Schulden aan leveranciers

995

969

Schulden aan groepsmaatschappijen

32.161

34.762

Belastingen en sociale verzekeringen

18.521

12.583

Overige schulden en overlopende passiva

5.459

10.766

62.948

86.346

9. Overige resultaten na belastingen 2011

2010

Overige resultaten na belastingen

115

|


18.126

(11.326)

jaarrekening

In 2011 bedroeg deze totale belastinglast EUR 1,2 mln. (2010: EUR 6,5 mln.). Daarnaast bestaan de overige resultaten uit financiële baten en lasten en overheadkosten. Strukton Groep nv heeft met het merendeel van haar Nederlandse vennootschappen in 2011 een fiscale eenheid gevormd. Strukton Groep nv rekent de vennootschapsbelasting niet aan haar individuele dochterondernemingen door. Aangezien de financiële informatie met betrekking tot de honoraria van de accountant is opgenomen in de jaarrekening van Oranjewoud nv respectievelijk nv Nederlandse Spoorwegen, is op grond van artikel 2:382a lid 3 BW vermelding achterwege gebleven.

10. Niet in de balans opgenomen verplichtingen en gestelde zekerheden Door Strukton Groep nv zijn voor door werkmaatschappijen / deelnemingen opgenomen kredieten garanties afgegeven tot een bedrag van EUR 13,7 mln. (ultimo 2010: EUR 7,6 mln.). Per 31 december 2011 waren door bankiers garanties en bereidverklaringen afgegeven tot een bedrag van in totaal EUR 165,2 mln. (ultimo 2010: EUR 172,9 mln.). Deze garanties betreffen in hoofdzaak verplichtingen uit hoofde van onderhanden werken en onderhoudsverplichtingen inzake opgeleverde werken. Voor projecten is voor een bedrag van EUR 7,8 mln. (2010: EUR 4,5 mln.) aan zekerheden gesteld ter dekking van opgenomen leningen.

Bezoldiging commissarissen en bestuurders Voor een overzicht van de bezoldiging van bestuurders en commissarissen wordt verwezen naar de geconsolideerde jaarrekening.

Utrecht, 8 mei 2012 Directievoorzitter ir. G.P. Sanderink

116

|


jaarrekening

Overige gegevens Statutaire winstbestemming De statutaire bepalingen met betrekking tot de winstverdeling zijn opgenomen in artikel 33 van de statuten. Deze bepalingen komen erop neer dat de winst ter vrije beschikking van de Algemene vergadering van Aandeelhouders staat. Dividend voorstel Voorgesteld wordt aan de Algemene vergadering van Aandeelhouders om het uitkeren van dividend te passeren en het gehele resultaat toe te voegen aan de algemene reserves (2010: idem). Gebeurtenissen na balansdatum Voor de gebeurtenissen na balansdatum wordt verwezen naar de geconsolideerde jaarrekening.

117

|


jaarrekening

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: De aandeelhouder van Strukton Groep nv Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit jaarverslag op pagina 54 t/m 117 opgenomen jaarrekening 2011 van Strukton Groep nv te Maarssen gecontroleerd. De jaarrekening omvat de geconsolideerde en de enkelvoudige jaarrekening. De geconsolideerde jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde balans per 31 december 2011, de geconsolideerde winst-en-verliesrekening, het geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat, het geconsolideerd mutatieoverzicht van het eigen vermogen en het geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2011 en de toelichting waarin zijn opgenomen een overzicht van de belangrijke grondslagen voor financiële verslaggeving en overige toelichtingen. De enkelvoudige jaarrekening bestaat uit de enkelvoudige balans per 31 december 2011 en de enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2011 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven in overeenstemming met International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW), alsmede voor het opstellen van het jaarverslag in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de vennootschap gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel betreffende de geconsolideerde jaarrekening Naar ons oordeel geeft de geconsolideerde jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Strukton Groep nv per 31 december 2011 en van het resultaat en de kasstromen over 2011 in overeen stemming met International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2 BW.

118

|


jaarrekening

Oordeel betreffende de enkelvoudige jaarrekening Naar ons oordeel geeft de enkelvoudige jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Strukton Groep nv per 31 december 2011 en van het resultaat over 2011 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

Utrecht, 8 mei 2012

Ernst & Young Accountants LLP

w.g. drs. W.H. Kerst RA

119

|


jaarrekening

Namen en adressen

Strukton Groep nv

Westkanaaldijk 2, 3542 DA Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen Nederland T +31 (0)30 248 69 11 Directievoorzitter ir. G.P. Sanderink Groepsraad ir. J.J. Hegeman E.A. Hermsen RA M.H. Schimmel mba rm ir. A. Schoots ir. G.J. Vos

Strukton Rail

Strukton Rail Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 240 72 00 Directie ir. A. Schoots (voorzitter) ir. D.K. Schonebaum J.L. van Koppenhagen drs. H.P. Huijzer Strukton Rail Oost Wijchenseweg 20, Nijmegen Postbus 6879, 6537 TL Nijmegen T +31 (0)24 700 20 00 Directie ing. J.E.H.M. Smits ing. M.B.J. Maathuis Strukton Rail West De Corridor 4, 3621 ZB Breukelen T +31 (0)346 26 97 00 Directie ing. A.A. van Helmondt

120

|


Samenstelling Centrale Ondernemingsraad (COR) H. van der Meijden (voorzitter) P. Peerbooms (vice-voorzitter) J. Britsia (secretaris) P. Molendijk M. Snijder I. Vreman M. Wierda J. Reins J. Kooter

Strukton Rail Tram & Metro De Corridor 2-4, 3621 ZB Breukelen T +31 (0)346 26 97 00 Bedrijfsleiding ir. H.G. Steehouwer Strukton Rail Burgemeester Maenhautstraat 64, 9820 Merelbeke, België T +32 (0)9 210 79 10 Directie P. Vanhie Strukton Rail Uddvägen 7, 131 34 Nacka, Zweden T +46 (0)10 480 50 00 Directie R. Röder

inhoud

Strukton Rail Forstfeldstrasse 5, 34123 Kassel Duitsland T +49 (0)561 570 47-0 Directie ir. P.H.M. de Haas Strukton Rail Production Support Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 240 78 00 Kompagnistræde 22, 3. sal 1208 København K, Denemarken T +45 (0)72 100 155 Directie drs. T.G.M. Weerepas Strukton Systems Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 70 Welbergweg 60, Hengelo Postbus 258, 7550 AG Hengelo T +31 (0)74 255 88 00 De Corridor 2, 3621 ZB Breukelen T +31 (0)346 26 97 00 Kanaaldijk 18, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 240 79 50

Strukton Civiel

121

|


Strukton Civiel Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Directie ir. J.J. Hegeman (voorzitter) ir. M. Smitt drs. F.M. Bekooij

Forstfeldstrasse 5, 34123 Kassel Duitsland T +49 (0)561 570 47-0 Directie ing. P.A. van Seventer Strukton Rolling Stock Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 98 Twekkeler Es 35, 7547 ST Enschede T +31 (0)53 480 05 80 Van Coulsterweg 11, 2952 CB Alblasserdam T +31 (0)78 683 38 60 Directie drs. G.A. Kwikkers Strukton Rail Equipment Veemarktweg 2a, Den Bosch Postbus 1281, 5200 BH Den Bosch T +31 (0)73 690 16 00 Technische Dienst Havenstraat 4, Zutphen Postbus 4097, 7200 BB Zutphen T +31 (0)575 54 12 25 Lasafdeling Kantonnaleweg 1, 3542 DB Utrecht T +31 (0)30 248 65 51 Directie drs. J. Zeeman

Strukton Civiel Projecten Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Directie ir. J.J. Hegeman (voorzitter) ir. M. Smitt drs. F.M. Bekooij ir. P.H.K. Kastermans

inhoud

Strukton Infratechnieken Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 67 74 Directie H.J. Spoelstra Strukton Microtunneling Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 67 74 Directie H.J. Spoelstra Colijn Beheer Vierlinghstraat 17, Werkendam Postbus 66, 4250 DB Werkendam T +31 (0)183 40 10 11 Directie ing. S. Doornbos (voorzitter) ing. F.T. Huijer ir. J.W.R. Brouwer Colijn Aannemersbedrijf Vierlinghstraat 17, Werkendam Postbus 66, 4250 DB Werkendam T +31 (0)183 40 10 11 Directie ing. F.T. Huijer Aannemingsbedrijf Molhoek Vierlinghstraat 17, Werkendam Postbus 66, 4250 DB Werkendam T +31 (0)183 30 15 36 Bedrijfsleiding ing. M.A. Molhoek Terracon Funderingstechniek / Terracon International Vierlinghstraat 17, Werkendam Postbus 49, 4250 DA Werkendam T +31 (0)183 40 13 11 T +31 (0)183 40 35 29 Directie ing. S. Doornbos ir. J.W.R. Brouwer Terracon Spezialtiefbau GmbH Tietzstraße 25, D-13509 Berlijn, Duitsland T +49 (0)30 417 44 23 3 Directie ing. S. Doornbos 122

|


Reef Infra Kelvinstraat 1, Oldenzaal Postbus 355, 7570 AJ Oldenzaal T +31 (0)541 58 41 11 Directie ing. A.W.M. Siemes (voorzitter) G.J. Kerkdijk A.Th.M. Derks CRS Verkeersgeleiding Kelvinstraat 1a, Oldenzaal Postbus 355, 7570 AJ Oldenzaal T +31 (0)541 58 41 60 Directie ing. A.W.M. Siemes (voorzitter) G.J. Kerkdijk A.Th.M. Derks Strukton Afzinktechnieken ‘Mergor’ Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Directie ir. M. Smitt Geocon Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Directie ir. M. Smitt Strukton Prefab Beton Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 62 86 Directie ing. J.A.P. van Stratum Strukton Milieutechniek Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Directie ir. J.E. van der Stelt Grondbank Nederland 2e Daalsedijk 8 V, Utrecht Postbus 19172, 3501 DD Utrecht T +31 (0)30 296 64 85 Directie ir. J.E. van der Stelt inhoud

Afvalbank Nederland 2e Daalsedijk 8 V, Utrecht Postbus 19172, 3501 DD Utrecht T +31 (0)30 296 64 85 Directie ir. J.E. van der Stelt Strukton Industriebouw Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Bedrijfsleiding ing. P.H. van der Schaaf Strukton Parkeren Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025,3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Bedrijfsleiding A. Bruins Slot Strukton Civiel Zuid-Oost Edisonlaan 37, Weert Postbus 10113, 6000 GC Weert T +31 (0)495 65 77 77 Directie ing. R. van der Zweep Onderwater Techniek Nederland Edisonlaan 37, Weert Postbus 10113, 6000 GC Weert T +31 (0)495 65 77 77 Directie ing. R. van der Zweep DMI Nederland Edisonlaan 37, Weert Postbus 10113, 6000 GC Weert T +31 (0)495 65 77 77 Directie ing. R. van der Zweep

123

|


DMI Injektionstechnik GmbH Tietzstraße 25, 13509 Berlijn, Duitsland T +49 (0)30 417 44 23-40 Directie ir. J.J. Hegeman W.I. Münch Strukton Engineering Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 62 33 Directie ir. H.O. Moll Strukton Sustainable Energy Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Directie ir. M. Smitt C. Raijmakers Tensa Vierlinghstraat 17, Werkendam Postbus 66, 4250 DB Werkendam T +31 (0)183 40 46 55 Directie ing. F.T. Huijer Tubex Vierlinghstraat 17, Werkendam Postbus 183, 4250 DD Werkendam T +31 (0)183 67 98 88 Directie ing. H. van der Waal (waarnemend)

inhoud

Strukton Bouw

Strukton Bouw Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Directie ir. G.J. Vos ing. B.A.P. Nijdam MBA

Strukton Bouw & Onderhoud Regio Noord Aarhusweg 4-2, Groningen Postbus 733, 9700 AS Groningen T +31 (0)50 314 07 20 Adjunct Directeur E.C. Fokkema

Strukton Bouw & Onderhoud Regio Midden Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Adjunct Directeur A. Spithoven

Vestigingen Assen, Zwolle

Vestigingen Amsterdam, Utrecht

Strukton Bouw & Onderhoud Regio Zuid Bokelweg 104, Schiedam Postbus 191, 3100 AD Schiedam 5600 AJ Eindhoven T +31 (0)10 477 00 77 Adjunct Directeur G. van Tiem Strukton Projectontwikkeling Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Directie ing. B.A.P. Nijdam MBA


Strukton Integrale Projecten Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 62 03 Directie E.A. Hermsen RA

Strukton Worksphere Hoofdkantoor

Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1830, 3600 BV Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Directie M.H. Schimmel mba rm (voorzitter) ir. G.L.H. Hoek RC ing. T. Hoefsloot H.J. van der Meulen Businessunits Exploitatie Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Directie ing. J.E.W. Winnubst 124

|


Businessunit Pps-projecten Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 62 03 Directie ir. P.J.A. Peekel Projecten Westkanaaldijk 2, Utrecht Postbus 1025, 3600 BA Maarssen T +31 (0)30 248 69 11 Directie A.F. Balm Cluster Noordwest Amsterdam Naritaweg 134, Amsterdam Postbus 56383, 1040 AJ Amsterdam T +31 (0)20 606 23 00 Directie D.H. Mulder

inhoud

Cluster Noordoost

Cluster Zuidwest

Groningen Lelystraat 2, Leek Postbus 147, 9350 AC Leek T +31 (0)50 366 69 00 Directie L. Haan

Capelle a/d IJssel Ligusterbaan 2, Capelle a/d IJssel Postbus 436, 2900 AK Capelle a/d IJssel T +31 (0)10 258 28 00 Directie P.C. Verheul

Leeuwarden Archimedesweg 7, Leeuwarden Postbus 518, 8901 BH Leeuwarden T +31 (0)58 234 32 00 Directie L. Haan

Cluster Zuid

Deventer Maagdenburgstraat 26, Deventer Postbus 611, 7400 AP Deventer T +31 (0)570-683600 Directie L. Haan

Eindhoven Sciencepark Eindhoven 5206, Son Postbus 356, 5600 AJ Eindhoven T +31 (0)40 282 56 00 Directie J.T. Lemmen

Cluster Midden

Elsloo Business Park Stein 107, Elsloo Postbus 519, 6180 AA Elsloo T +31 (0)46 428 84 00 Directie J.T. Lemmen

Elst Industrieweg Oost 15C 6662 NE Elst T +31 (0)30 248 69 11 Directie ing. J. van Leeuwen

Breda Minervum 7020, Breda Postbus 9443, 4801 LK Breda T +31 (0)76 572 34 00 Directie J.T. Lemmen

Utrecht Kantonnaleweg 1 Geb. 40, Utrecht Postbus 1819, 3600 BV Maarssen T +31 (0)30 273 63 63 Directie ing. J. van Leeuwen

125

|


inhoud


Afzinktechniek

techniek om tunnelelementen op de bodem neer te laten

Alliantiecontract schriftelijk vastgelegde overeenkomst van een samenwerkingsverband waarin partijen (opdrachtgever opdrachtnemer) participeren op basis van gelijkwaardigheid. Essentieel is dat de partners op gelijke voet samenwerken, teneinde gemeenschappelijke doelen te verwezenlijken en gemeenschappelijk voordeel te behalen. Winst of verlies wordt gedeeld en risico’s worden gezamenlijk gedragen. CO2-prestatieladder een instrument om bedrijven die deelnemen aan aanbestedingen te stimuleren tot CO2-bewust handelen in de eigen bedrijfsvoering en bij de uitvoering van projecten. De CO2-prestatieladder is ontwikkeld door ProRail en in 2011 overgedragen aan de Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden & Ondernemen (SKAO). COSO Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission dbfmo design, build, finance, maintain, operate – contractvorm waarbij de opdrachtgever het ontwerp, de realisatie, de financiering, het beheer en onderhoud en de facilitaire dienstverlening van een project langdurig bij een privaat consortium onderbrengt. DKK Deense Kroon EBIT (bedrijfsresultaat)

Earnings Before Interest and Tax (winst voor interest en belastingen)

EBITDA (operationeel resultaat)

Earnings Before Interest, Tax, Depreciation and Amortisation (winst voor interest, afschrijvingen en belastingen)

ESCo

Energy Service Company

EUR

Euro

GBP

Britse Ponden


eigen vermogen vermeerderd met ter beschikking gestelde leningen en het saldo van banktegoeden/opnames rekening-courant

IFRS International Financial Reporting Standards (voorheen International Accounting Standards, IAS), per 1 januari 2005 de standaard internationale boekhoudregels voor het opstellen van jaarrekeningen voor alle beursgenoteerde ondernemingen binnen de Europese Unie. KAM

126

|


Kwaliteit, Arbo & Milieu

inhoud


Kernwaarden

de drie eigenschappen van de Struktonmentaliteit: inlevend, initiatief, innovatief

Lifecycle gerichte benadering

werkwijze waarbij de gehele levensduur van een accommodatie of infrawerk in aanmerking wordt genomen

Monopsonie

een markt die door één koper wordt gedomineerd

MVO

maatschappelijk verantwoord ondernemen

NOK

Noorse Kroon

Orderportefeuille

verworven maar nog uit te voeren werken

PGO

prestatiegericht onderhoud, een moderne contractvorm voor spooronderhoud

PMC

product-marktcombinatie

Pps

publiek-private samenwerking

Pps-project publiek-private samenwerking waarbij een overheidsinstelling het ontwerp, de realisatie, de financiering, het beheer en het onderhoud en vaak ook de facilitaire dienstverlening van een project langdurig bij een privaat consortium onderbrengt. Rendement op geïnvesteerd vermogen

bedrijfsresultaat (EBIT) ten opzichte van het gemiddeld geïnvesteerd vermogen

SEK

Zweedse Kroon

Voorkeursinschrijver letterlijke vertaling van Preferred Bidder, de partij die als laatste over is in een selectietraject voor een opdracht Werkkapitaal vlottende activa exclusief vrije liquide middelen minus niet-rentedragende kortlopende verplichtingen IF-index 1.000.000 x (aantal verzuimongevallen) aantal gewerkte uren Frequentiecijfer Totaal aantal dodelijke en ernstige ongevallen met verzuim > 3 dagen x 1.000 gemiddeld aantal werknemers Ongevallencijfer Totaal aantal dodelijke en ernstige ongevallen met verzuim > 3 dagen x 100.000 totaal aantal gewerkte uren

127

|


inhoud

Colofon

Strukton Groep nv Coördinatie en

Corporate Communications

eindredactie Tekst

Suus van Geffen, Utrecht

Ontwerp en

AC+M, Maarssen

vormgeving Fotografie Aerovisio/Ronald Abelskamp, Frank van Biemen, Imre Csany, Architectenbureau Paul de Ruiter, Benthem Crouwel Architekten, Jildiz Kaptein, Michael Kloeg, Stef Libbrecht, Jannes Linders, George Ongkiehong, Christian Richters, Willem Jan Ritman, Ronald Tilleman, Martin Uitvlugt, Rene van der Waal, Mark van der Zouw

128

|


inhoud

www.strukton.com

129

|


1 Strukton Jaarverslag jaarverslag 2011

Recommend Documents