Lees deze vuurwerkregels en tips. Zo zorg je ervoor dat je zelf een leuk Oud & Nieuw hebt, maar je omgeving ook. Je bent zelf verantwoordelijk voor wat je doet. Je kunt niemand anders de schuld geven als jij de fout ingaat. Als het misgaat, zul je bij Halt keihard je best moeten doen om de schade te herstellen, als dit nog mogelijk is. 1. LAAT ANDEREN MET RUST Strijkers door een brievenbus gooien, een vuilcontainer opblazen of een mortier naar iemand gooien?! Hoe zou jij dit vinden? Soms lijkt het of niemand er de dupe van is. Je ziet niet altijd van wie de vernielde spullen zijn. Of je kent de persoon die je lastigvalt toch niet. Maar let op: je kunt huisdieren, kinderen, tieners, ouders en opa’s en oma’s verwonden en bang maken. Happy New Year?! Iemand anders moet betalen voor spullen die jij hebt vernield. Denk echt goed na voor je zoiets doet. Laat dieren, mensen en hun spullen met rust. Ook spullen die van de gemeente of bedrijven zijn zoals bankjes, prullenbakken en postbussen. Het lijkt grappig, maar de schade is zoveel groter dan dat je op dat moment zou denken. 2. ILLEGAAL VUURWERK IS TROEP! Hoe gaaf en spannend het er ook uit ziet, illegaal vuurwerk kun je niet vertrouwen! En je mag het niet hebben of kopen. Het komt vaak uit nabijgelegen landen zoals België, Duitsland en Polen. Het is niet gecontroleerd en bevat vaak teveel kruit of een inwendige lont. Het kan heftiger en veel sneller ontploffen. Je kunt jezelf en anderen flink pijn doen. Je gehoor beschadigt, dus beroepen waarbij je goed moet kunnen horen kun je wel vergeten. Maar ook bellen wordt ineens een stuk lastiger. En je oren zullen sneller pijn doen als je gaat stappen. Ogen worden ook vaak beschadigd, soms blijvend! Verder zul je brandwonden in je gezicht en aan je handen altijd blijven zien. Bekende voorbeelden van illegaal vuurwerk zijn strijkers, lawinepijlen, vlinderbommen en mortieren. Soms ontploft het niet of juist heel laat. Het is dus weggegooid geld en levensgevaarlijk. Illegaal vuurwerk is echt foute boel en strafbaar! Koop vuurwerk alleen bij de officieel erkende verkooppunten. 3. WORD GEEN MEELOPER Jongens zorgen vaker voor vuurwerkoverlast als ze in een groepje zijn. Meiden vinden vuurwerk niet zo boeiend. In zo'n groep zitten aanstichters en meelopers. Door elkaar uit te dagen, verniel je sneller iets. In een groepje lijkt het leuker om vuurwerk naar iemand te gooien of op iemand te richten. Voor je het weet doe je ongemerkt mee met iets strafbaars. Ook te vroeg afsteken gebeurt veel in groepjes. Hou je kop erbij. Meelopen is lekker makkelijk, maar is dat echt wat je wil? Nee toch! En naar Halt voor een straf al helemaal niet. Zeg tegen je vrienden wat je ervan vindt en zoek vrienden op die er ook zo over denken (het zijn er vaak meer dan je denkt). Er is genoeg leuks te doen, zonder de wet te overtreden. Loop anders gewoon weg of verzin een smoes dat je ergens heen moet. Nee zeggen tegen vrienden is lastig, maar altijd nog beter dan iemand zijn Oud & Nieuw verpesten en een Haltstraf uitvoeren. 4. KOPEN VANAF 16 JAAR Vuurwerk kopen mag vanaf 16 jaar en alleen bij de officieel erkende verkoopadressen. Dit zijn bijvoorbeeld tuincentra, tweewielerzaken, maar ook andere winkels die dan tijdelijk vuurwerk verkopen. Zij moeten een poster op de deur hebben hangen waaraan je kunt zien dat ze een vergunning hebben. Let hierop. Dus vergeet vage handelaartjes of het kopen via vriendjes of leuke ooms. Je mag het kopen en in je bezit hebben op 29, 30 en 31 december. Je mag niet meer dan 10 kilo in je bezit hebben.
1
5. AFSTEKEN 31. DEC 10.00-02.00 Vuurwerk mag je alleen afsteken op 31 december van 10.00 uur ‟s ochtends tot 2.00 uur ‟s nachts. We snappen dat de verleiding groot is om dit eerder af te steken omdat je het ook eerder mag kopen (vanaf 29 dec.), maar je valt anderen hierdoor lastig. Ook als je vuurwerk over hebt, moet je dit weggooien. De volgende dag afsteken en bewaren is strafbaar. 6. OVERTREDING? NAAR Halt Kun je het ondanks al deze tips en regels toch niet laten om de wet te overtreden? Dan moet je, als je wordt aangehouden, naar Halt. De straffen bij Halt voor vuurwerkdelicten moet je in je vrije tijd uitvoeren. Je bent tussen de 2 en 16 uur kwijt. De hoogte van de straf hangt af van het soort vuurwerkovertreding, hoe oud je bent en of je al eerder bij Halt bent geweest. Je krijgt een werk- en/of leerstraf. Je moet de eventuele schade zelf betalen en je excuses aanbieden. Wat als rottigheid uithalen met vuurwerk leidt tot schade? Of iemand pijn doen? Een dure rekening betalen? Wat als ze jou lastigvallen? Wij van Halt kunnen je vertellen wat wel en niet mag. Maar we zijn ook heel benieuwd hoe jij vuurwerkoverlast ervaart. In het vuurwerktribunaal mag jij over 10 strafzaken oordelen zoals die ook in het echt gebeuren. Jij bepaalt hoe streng je iemand straft. De straffen zijn dan wel niet echt, maar ze geven wel een indruk van wat jij van vuurwerkoverlast vindt. En hopelijk steek je er ook meteen wat van op. Je krijgt erna te zien welke type vuurwerkrechter jij bent. Deel met je vrienden Deel jouw vuurwerkrechter-profiel met zoveel mogelijk vrienden via Hyves, Facebook en Twitter. Hoe meer je deelt, hoe groter de kans op een survivaldag voor jou en 2 vrienden bij Omnivents. We geven 10 x 3 kaarten weg! Wat doet Halt? Als je overlast veroorzaakt met vuurwerk is de kans dat je opgepakt wordt door de politie best groot. Eigenlijk moet je dan een strafblad krijgen. Dat kan lastig worden als je straks een goede baan wilt, want je blijft bekend bij de politie en justitie. Als je tussen de 12 en 18 jaar bent en je wordt door de politie aangehouden voor overlast met vuurwerk krijg je nog een laatste kans. Je mag kiezen: of naar de officier van justitie of naar Halt. In een Haltafdoening (een straf) krijg je nog 1x de kans om recht te zetten wat je hebt fout gedaan. Als je dit goed doet en je houdt je aan alle afspraken, dan „vervalt‟ je overtreding (dat heet seponeren). Je zaak wordt niet doorgestuurd naar de Officier van Justitie, dus je hebt weer een schone lei. Tenminste, zolang je niet weer de fout in gaat. Halt-straffen vuurwerk De straffen bij Halt voor vuurwerkdelicten kosten jongeren hun vrije tijd. Je bent tussen de 2 en 16 uur kwijt. De hoogte van de straf hangt af van het soort vuurwerkovertreding, hoe oud je bent en of je al eerder bij Halt bent geweest. Heb je iets kapot gemaakt, dan moet je dit betalen. Heb je iemand lastig gevallen of verwondt, dan zul jij je excuses moeten aanbieden. Je kunt een leerstraf krijgen, dan maak je bijvoorbeeld een opdracht over de gevaren van vuurwerk. Of je moet een aantal uren werken, bijvoorbeeld vuurwerkafval opruimen. Wanneer naar Halt? Als je illegaal vuurwerk koopt/bezit. Als je anderen met vuurwerk lastig valt of spullen vernielt. Als je eerder vuurwerk bezit dan de vastgestelde verkoopdagen (29, 30, 31 dec.). Als je meer dan 10 kilo vuurwerk bezit Als je het buiten de afsteektijd van 31 dec. 10.00 – 02.00 afsteekt. Om je een indruk te geven wat vuurwerkoverlast met jou en je omgeving doet, hebben we drie jongens die een Halt-straf hebben gehad, gevraagd hun ervaringen met jou te delen. “Brievenbus dokken is duur.” Sem 15, Groningen: Ik kreeg net voor de kerstvakantie ruzie met mijn docent Engels die me al weken zat te zieken. Ik was het zat en wilde m‟n boosheid kwijt. Maar ik had teveel waarschuwingen op school gehad. Ik had al wat strijkers geritseld uit België. Die zaten in mijn rugzak.
2
Dus ik liep naar buiten, het schoolplein af en mikte wat strijkers in die oranje brievenbus. Die knalde aardig uit elkaar en de post was verschroeid. Ze hoorden die knal op het schoolplein en voor ik het wist kon ik naar Halt. Ik moest de brievenbus terugbetalen aan TNT/Post NL: 1500,- euro! Na maanden vakken vullen had ik net 1.000 euro bij elkaar gespaard voor een scooter. Dat was ik kwijt. De rest heeft mijn ma voorgeschoten. Ik moest naar TNT om excuses aan te bieden, dat was doodeng. En heb huiswerk moeten maken over vuurwerk en vernielen. Heb al dat illegale vuurwerk moeten inleveren. En ik heb een halve dag gewerkt bij de kinderboerderij. Of ik er wat van geleerd heb? Ja, dat vernielen en je zo afreageren alleen maar tot meer problemen leidt. Je kunt beter eerst nadenken voordat je iets doet. En dat er meer mensen last van hebben. M‟n ouders, maar ook de mensen die hun brieven op de post hebben gedaan. Straks zat er nog een verjaardagskaart tussen of nog erger, een rouwkaart!“Volgende keer zeg ik nee.” Micha 15, Rodney 16 en Aziz 15, Rotterdam: We waren wat aan het geinen in het winkelcentrum, bij Zuidplein. Het was 29 december en we hadden alvast vuurwerk gekocht in de vuurwerkwinkel. Op school heb ik wel geleerd dat je pas 31 december na 10.00 uur mag afsteken, maar Micha en Rodney daagden me uit om wat knalvuurwerk bij de ingang van de supermarkt af te steken. Ik wist dat het niet oké was, maar ik laat me geen mietje en loser noemen. Het gezinnetje dat net de winkel in ging schrok onwijs van de knal. Zul je net zien dat we opgepakt worden door 2 agenten in burger. We konden onze zakken leegmaken en ons legale en illegale vuurwerk werd ingenomen. We moesten naar het politiebureau en later naar Halt. Ik had echt veel spijt dat ik me zo had laten opnaaien. Ik kon samen met mijn vrienden mijn excuses aanbieden bij de manager, moest er een dag schoonmaken en mijn ouders hielden me mooi thuis met oudejaarsavond. Later hoorde ik in de supermarkt dat het oudste meisje van dat gezin nu onwijs bang is voor knalvuurwerk. Best stom van me, toen leek het echt lollig. Het scheelde weinig of ik had een strafblad gehad. Volgend jaar knal ik gewoon vanaf 10 uur met legaal spul. “Stomste verjaardag ooit!” Alvaro 14, Wageningen: Ik ging samen met mijn pa vuurwerk kopen bij een tuincentrum in Wageningen. Dat is allemaal nog legaal, want je koopt het met een volwassene bij een officiële winkel. Netjes enzo. Ik kreeg een pakket met veel vuurwerkpijlen en wat rotjes en astronauten cadeau, want ik ben 30 december jarig. ‟s Avonds, toen ook oom Rick op visite kwam, wilde hij meteen wat vuurwerk zien. Pa en ma waren hier niet zo happy mee, maar we bleven zeuren. Ik ging naar buiten en stak wat rotjes en vuurpijlen af terwijl de visite lekker warm binnen door het raam bleef kijken. Ben daarna nog in de buurt wat gaan afsteken, maar een uur later kregen m‟n ouders een telefoontje van de politie. Ze hadden me opgepakt voor het te vroeg afsteken. Dat m‟n oom en ouders het hadden toegestaan interesseerde de politie weinig. Kon mooi sorry zeggen. En moest me via Halt op 1 januari supervroeg bij de reinigingsdienst melden om al die vuurwerktroep mee op te ruimen. Dankzij die leeropdracht weet ik nu pas echt hoe gevaarlijk vuurwerk is en waarom die regels er zijn. Ik ben pas 14, maar ik moet toch echt zelf bepalen wat ik doe als het om vuurwerk gaat. Ook mijn vrienden letten nu beter op. 7. VEILIGHEIDSTIPS Voorkom ongelukken (voor jezelf en je omgeving) en houd je aan de volgende tips: Bewaar vuurwerk op een veilige, droge plek. Draag geen kleding met capuchon, als er iets in valt ben je altijd te laat. Draag geen synthetische kleding (zie je waslabel), het brandt snel en smelt vast op je huid. Stop vuurwerk nooit in je zakken, stel dat het beschadigt of ontploft! Steek vuurwerk nooit uit je hand af (tenzij je die kwijt wil). Leg het op een veilige plaats op de grond. Steek vuurwerk altijd buiten af, op een rustige open plek en zorg dat niemand wordt geraakt. Lees voor het afsteken de gebruiksaanwijzing.* Gebruik een aansteeklont en een veiligheidsbril (bijv. van FireGoogs). Steek altijd maximaal één stuk vuurwerk per keer af. Zet vuurpijlen in een fles die stevig rechtop staat en voor 1/3 is gevuld met los zand.
3
Ga na het aansteken direct zes flinke stappen naar achteren. Laat vochtig en oud vuurwerk liggen, het is niet te vertrouwen. Steek weigeraars niet opnieuw af, dit is levensgevaarlijk. Bewaar vuurwerk niet tot volgend jaar, de kwaliteit en betrouwbaarheid is dan flink afgenomen.
8. VUURWERKSLACHTOFFERS Denk eens aan de personen die misschien wel door jouw toedoen slachtoffer zouden worden. Vaak zijn het jongens en meiden die net zo oud zijn als jij. Het gebeurt in een ogenblik, als je even niet nadenkt. Maar zij zullen met hun verwondingen aan ogen, oren, handen en gezicht moeten leren leven. Dat maakt je schooltijd een stuk vervelender, maar ook later kun je misschien niet meer het beroep doen dat je graag had willen doen. Jij en je vrienden kunnen dit helpen voorkomen: Elk jaar moeten zo‟n 800 mensen naar de Spoedeisende Hulp vanwege vuurwerk. Sommige slachtoffers moeten zelfs in het ziekenhuis opgenomen worden. Vaak is een derde van de slachtoffers jonger dan 15 jaar. Zo‟n 10% is tussen de 15 en 19 jaar. Nitraatbommen en vlinderbommen maken de meeste slachtoffers. In de helft van de gevallen wordt het slachtoffer geraakt door vuurwerk dat iemand anders heeft afgestoken. Een op de drie slachtoffers loopt oogletsel op. Kijk ook eens op www.veiligheid.nl 9. VEILIG VUURWERK AFSTEKEN Elk jaar weer gebeuren er ongelukken met vuurwerk. Jongeren tussen de 10 tot 19 jaar zijn de grootste risicogroep. Vooral hoofd en handen worden vaak getroffen. De meeste ongelukken worden veroorzaakt doordat mensen het vuurwerk niet op de juiste manier afsteken of niet de juiste hulpmiddelen gebruiken. Lees de volgende veilig vuurwerktips om ongelukken met vuurwerk te voorkomen; Voorbereiding Maak nooit zelf vuurwerk! Meestal explodeert dit onverwacht en op het verkeerde moment. Laat het maken van vuurwerk aan de experts over. Koop dus alleen legaal vuurwerk bij officieel erkende verkooppunten tijdens de laatste drie dagen van het jaar. Vuurwerk moet je nooit bundelen of uit elkaar halen: experimenteren met vuurwerk is levensgevaarlijk! Bewaar vuurwerk op een droge en koele plaats, buiten het bereik van kinderen en nooit in je broek- of jaszak. Lees de afsteekinstructie: zo weet je van tevoren hoe je het vuurwerk veilig kunt afsteken en hoef je het niet op oudejaarsavond zelf te doen. Koop alleen bij officiële verkooppunten op 29, 30 of 31 december 2011. Bereid je ook goed voor, zorg dat je je vuurwerk op de juiste manier kunt afsteken. Zorg dat je iets hebt om vuurpijlen in te zetten of om potten stabiel neer te zetten. Tijdens het afsteken (op 31 december van 10:00 uur tot 1 januari 02:00 uur) Steek vuurwerk altijd buiten af, nooit binnen. Draag geen brandbare kleding of een capuchon. Steek altijd maximaal één stuk vuurwerk tegelijk af. Steek geen vuurwerk uit je hand af. Vuurwerk wordt vaak in de hand afgestoken en dan weggegooid. Dat is ronduit gevaarlijk, omdat nooit met zekerheid te voorspellen valt wanneer het vuurwerk zal ontploffen, en waar het precies terecht zal komen. Zet siervuurwerk altijd stevig en stabiel neer op een vlakke ondergrond (en niet op de stoeprand!). Zet pijlen altijd in een fles, half gevuld met zand of water. Vuurwerk dat de lucht inschiet veroorzaakt namelijk vaak ongelukken omdat het een andere koers volgt dan de bedoeling was. Sla voor grote vuurpijlen een pvc-buis in de grond. 2. Bijna alle vuurpijlenpakketten bevatten tegenwoordig een PVC buis. Zet vuurwerkpotten altijd klem tussen 2 stenen of gebruik een vuurwerkklem. Let op omstanders (mens en dier). Een ander misverstand is vuurwerk voor kinderen, sterretjes bijvoorbeeld. Ook al noemen ze die wel eens kindervuurwerk of koud vuur, ONZIN! Koud vuur bestaat niet, dus ook sterretjes zijn gevaarlijk: het brandende deel heeft een temperatuur van 1.500 graden celsius! Let op de windrichting. Houd vuurwerk buiten het bereik van kinderen. Steek vuurwerk aan met een aansteeklont, sigaret of sigaar. Neem voldoende afstand, minstens 6 meter.
4
Wil je zeker zijn dat er geen vuurwerk in je ogen komt? Zet dan een veiligheidsbril op!
Na het afsteken Steek weigeraars (vuurwerk dat niet is afgegaan) nooit opnieuw aan: de lont kan al zover zijn opgebrand dat het vuurwerk bij een hernieuwde poging direct explodeert. Maak vuurwerkafval onschadelijk door het in water te dompelen of gooi er een emmer water over. Ruim vuurwerkafval, nadat je het onschadelijk hebt gemaakt, meteen op. Je kunt het gewoon bij het huisvuil doen. Houd brandwonden minstens tien minuten onder lauw, zacht stromend water. 10. SOORTEN VUURWERK Fop- of schertsvuurwerk Fop- of schertsvuurwerk is consumentenvuurwerk dat het hele jaar te koop is en ook altijd afgestoken mag worden. Hieronder vallen bijvoorbeeld sterretjes, knalerwten, Bengaalse lucifers, trektouwtjes, fluiters, enzovoort. Rookbommetjes zijn nu verboden in Nederland. Consumentenvuurwerk Consumentenvuurwerk is vuurwerk dat in Nederland in de drie dagen voor oud en nieuw verkocht wordt. Als een van de verkoopdagen een zondag is, dan wordt het vuurwerk 4 dagen van tevoren al verkocht. De zondag komt dan als verkoopdag te vervallen. Volgens het vuurwerkbesluit is het niet toegestaan om op een zondag vuurwerk te verkopen. Consumenten mogen maximaal 20 kg vuurwerk per levering, 10 kg per persoon, bij erkende vuurwerkverkooppunten kopen, dat alleen op oudejaarsdag van 10 uur 's morgens tot Nieuwjaarsdag 2 uur 's nachts afgestoken mag worden. Dit vuurwerk mag door iedereen van 16 jaar en ouder gekocht worden. In België gelden andere wetten, hier is ook zwaarder vuurwerk te verkrijgen, en wordt het ook heel het jaar door verkocht. Dit is echter alleen te verkrijgen als het zogenaamd geëxporteerd wordt. Dit vuurwerk is in veel gevallen niet getest onder de strenge Nederlandse eisen die gelden voor consumentenvuurwerk. Het vuurwerk zelf hoeft echter niet onveiliger te zijn dan Nederlands vuurwerk, de ongelukken ermee gebeuren door ondeskundig gebruik ervan. De veiligheidsafstand voor dit zwaardere vuurwerk is vele malen meer dan voor consumentenvuurwerk in verband met de grotere afmetingen van de effecten. Voor een veilige, en maximale beleving van dit zwaardere vuurwerk dient men te allen tijde de gebruiksaanwijzing strikt op te volgen; dit geldt ook voor het lichtere vuurwerk. Het consumentenvuurwerk wordt onderscheiden in siervuurwerk en knalvuurwerk. Siervuurwerk bestaat in de vorm van vuurpijlen die als geheel de lucht in schieten, en potten of fonteinen die kleine vuurwerkprojectielen vanaf de grond omhoog schieten, en daar een kleurrijk boeket laten zien. Daarnaast bestaat er een breed scala aan draaiers, zonnen en fakkels. Het knalvuurwerk varieert van zware donderslagen, kanonslagen of astronauten tot de lichtste uitvoering, de rotjes. Het is niet ongebruikelijk om een mat rotjes ineens af te steken, wat een knaleffect geeft als van een mitrailleur. Luchthuilers, oftewel gillende keukenmeiden, worden ook tot het knalwerk gerekend. Soorten consumentenvuurwerk Vuurwerk wordt onderverdeeld in siervuurwerk en knalvuurwerk. Er bestaan zeer vele soorten vuurwerk, soms fantasienamen als Asian Thunder King. Enkele zijn: Cake Chinese rol Gillende keukenmeid Knalerwten Voorgemonteerde klein kaliber mortierbommen Romeinse kaars Rotje Vuurpijl Veiligheidsnormen verschillen per land, zo kan vuurwerk in het ene land niet legaal zijn en in het andere wel. Professioneel vuurwerk Professionele vuurwerkshows hebben vooral als doel de vreugde tijdens een evenement te verhogen. Meestal wordt het gebruikt als afsluiting of als speciale viering van een evenement. Professioneel vuurwerk mag niet aan consumenten verkocht worden. Het wordt alleen afgestoken door professionals die een speciale training hebben gevolgd om het vuurwerk te mogen afsteken. Dit vuurwerk is qua lading en kracht gevaarlijker dan consumentenvuurwerk en het wordt alleen in de open lucht afgestoken. Meestal
5
wordt het vuurwerk op afstand afgestoken, via een elektrische ontsteking. Pyrotechnische speciale effecten (theater- of podiumvuurwerk) zijn speciaal geschikt voor gebruik binnen bij evenementen en in theaters. 11. VUURWERK MET OUD EN NIEUW In Nederland wordt op Nieuwjaarsdag vanaf 00:00 uur met oud en nieuw traditioneel zeer veel vuurwerk door particulieren afgeschoten. Het is wettelijk geoorloofd van 31 december 10.00 uur tot 1 januari 2.00 uur. Daarmee wordt symbolisch het oude jaar verjaagd en het nieuwe jaar binnengehaald. Een aantal soorten vuurwerk mag echter niet door particulieren gebruikt worden. Vuurwerk dat in België gewoon te koop is, wordt illegaal naar Nederland gebracht. In 2009 werd er in Nederland voor 68 miljoen euro aan vuurwerk gekocht.[2] Het nieuwe jaar wordt traditioneel met grote hoeveelheden vuurwerk en feestvuren ingeluid. Als gevolg hiervan treedt er vlak na de jaarwisseling voor een korte tijd zware luchtvervuiling op. In stedelijke gebieden leidt dit gedurende de nacht tot smogvorming. Ook de uitstoot van fijn stof leidt tot een hoge concentratie daarvan in de lucht. De vervuiling verdwijnt het ene jaar sneller dan het andere, dit hangt sterk af van de windsnelheid en eventuele neerslag. Patiënten met luchtwegaandoeningen zoals astma en mensen met hart- en vaatziekten wordt aangeraden binnen te blijven. Onder de juiste weersomstandigheden, met name weinig wind, lage temperaturen en een hoge relatieve luchtvochtigheid, kan het vele vuurwerk bij het inluiden van het jaar een extreem dichte mist veroorzaken, waarbij het zicht beperkt kan worden tot minder dan 10 meter, zoals in 1993 en 2007/2008 het geval was in Nederland. De rookdeeltjes fungeren als condensatiekernen, waardoor veel vocht condenseert, wat mist kan veroorzaken of natuurlijke mist extra dik maken. Aangezien siervuurwerk hoger dan 10 meter opstijgt, is er van het fraaie effect van dit vuurwerk bij dichte mist weinig te zien. Bij de jaarwisseling van 2007/2008 werden veel vuurpijlen dan ook bewaard tot de avond van 1 januari. De resten van het afgestoken vuurwerk blijven meestal op straat liggen en zijn dus zwerfafval. Er zijn echter ook veel burgers die de volgende dag netjes de straat aanvegen. In sommige gemeenten worden speciale vuilniszakken uitgedeeld om dit afval op te ruimen. Vuurwerk dat niet afgegaan is vormt een extra gevaar, omdat kinderen het vinden en proberen het alsnog af te steken. In verband met de gerede kans dat vuurwerk in brievenbussen terecht komt (al dan niet beoogd) wordt de inwerpopening van Nederlandse brievenbussen in de tweede helft van december grotendeels afgesloten. Alleen gewone brieven kunnen er dan nog in. Voor veel huisdieren (vooral honden en katten) is het afsteken van vuurwerk een regelrechte kwelling. Gevolg van de negatieve neveneffecten van vuurwerk is dat er de laatste jaren steeds frequenter wordt gesproken over een vuurwerkverbod. Tot dusver lijkt daar niet voldoende politieke steun voor te zijn, met name omdat staatssecretaris Joop Atsma vuurwerk een 'typisch Nederlandse traditie' heeft genoemd. Niet alle gemeentes zijn daar blij mee; de gemeente Schiedam overweegt een lokaal verbod in te stellen vanwege de grote schadepost die vandalisme met vuurwerk veroorzaakt[3]. Bekende vuurwerken op oudejaarsavond zijn bij het Sydney Opera House in Sydney en in de steden New York en London. Ongelukken Verwondingen tijdens oud-en-nieuw door consumenten-, professioneel- en zelfbouwvuurwerk zijn onder andere: oogletsel en permanente schade aan vingers en ledematen. Letsel kan ontstaan door onkundig gebruik, opzettelijk misbruik of onvoorspelbaar gedrag door modificatie en/of zelfbouw. Tijdens de jaarwisseling van 2010 naar 2011 overleed een persoon door zelfbouwvuurwerk.[5] In 2004 opereerde het Oogziekenhuis in Rotterdam veertig vuurwerkslachtoffers die veelal gewond raakten door kleine vuurpijlen. 90 procent van deze slachtoffers zijn jongens tussen de 8 en 17 jaar. Een aanzienlijk deel van hen moet blijvend het licht in een oog missen. Tijdens de jaarwisseling van 2008 naar 2009 zijn in Nederland in totaal 23 ogen volledig blind geworden ten gevolge van vuurwerk; terwijl er 14 ogen operatief moesten worden verwijderd. Oogartsen behandelden in totaal 269 ogen van 232 patiënten. Een derde van deze ogen is blijvend ernstig beschadigd. Zestig procent van de slachtoffers was omstander en stak zelf niets af. Ruim de helft van de slachtoffers was jonger dan 18 jaar. De cijfers zijn afkomstig van het Nederlands Oogheelkundig Gezelschap. Alle oogartsen in Nederland deden mee. Het is voor het eerst dat het aantal gevallen van oogletsel en de ernst ervan landelijk zijn geregistreerd. veilig vuurwerk afsteken
6
Hieronder staan tips die vaak worden gegeven[bron?] om vuurwerk op een veilige manier af te steken: Gooi nooit met vuurwerk. Experimenteer niet met vuurwerk: maak het nooit open. Stop vuurwerk nooit los in jas- of broekzakken. Trek stevige kleding aan die bestand is tegen vonken (geen nylon). Bestudeer de gebruiksaanwijzing van tevoren. Zorg dat siervuurwerk altijd stevig en stabiel staat. Zet pijlen altijd in een half met zand gevulde fles. Sla een pvcbuis in de grond voor grote vuurpijlen. Zet vuurwerkpotten altijd klem tussen twee stenen. Steek vuurwerk aan met een aansteeklont, sigaret of sigaar. Gebruik nooit lucifers of een aansteker. Steek geen vuurwerk uit de hand af. Steek niet-afgegaan vuurwerk nooit opnieuw aan. Zorg dat anderen minstens zes meter afstand houden. Richt vuurwerk nooit op mensen, dieren of brandbare materialen. Steek nooit zelfgemaakt vuurwerk af. Draag een vuurwerkbril. Vuurwerkramp Enschede Zie Vuurwerkramp Enschede voor het hoofdartikel over dit onderwerp. Op 13 mei 2000 vond de Vuurwerkramp in Enschede plaats, waarbij een volledige woonwijk werd weggevaagd en 23 doden vielen. In landen waar vuurwerk geproduceerd wordt komen regelmatig mensen om tijdens het productieproces. Arme mensen werken vaak in de vuurwerkproductie voor lage lonen in soms miserabele omstandigheden, waarbij ongelukken vaak voorkomen. 12. INFORMATIE OVER VUURWERK Vuurwerk wordt in Nederland en sommige ander landen traditioneel afgestoken met oud & nieuw. Die traditie hebben we overgenomen van de Chinezen die het vuurwerk ook hebben uitgevonden. Daar werd het traditioneel gebruikt om de boze geesten mee te verdrijven. China is de bakermat van het vuurwerk, en veel van het vuurwerk wordt ook in China geproduceerd. Een ander belangrijke vuurwerkproducent is Duitsland. Er moet onderscheid gemaakt worden tussen legaal- en illegaal- vuurwerk. Legaal vuurwerk (ook wel consumentenvuurwerk genoemd) moet in Nederland aan zeer strenge eisen voldoen, voldoet het hier niet aan, dan is het illegaal. Illegaal vuurwerk mag in naar Nederland ingevoerd worden, ook mag het niet afgestoken, verhandeld en opgeslagen worden en men mag het ook niet in bezit hebben. In België en Duitsland zijn de regels soepeler en veel Nederlanders gaan daar vuurwerk kopen omdat dit spectaculairder is. Voorts is er nog professioneel vuurwerk, dit mag alleen afgestoken worden door erkende profesionele vuurwerkbedrijven, vooral bij evenementen, ook dit vuurwerk is zwaarder dan consumentenvuurwerk. Er zit wel verschil in professioneel vuurwerk en illegaal vuurwerk, zo mag bijvoorbeeld vuurwerk in Nederland nooit een strijkkop bevatten. Andere landen waar vuurwerk populair is zijn: Frankrijk: vooral 14 juli, dag van de republiek en in mindere mate met oud & nieuw; Duitsland: oud & nieuw; Oostenrijk: oud & nieuw; Zwitserland: oud & nieuw; Engeland: 5 november (Guy Fawkes day en oud & nieuw; Scandinavië: oud & nieuw; Peru: vuurwerk is hier even populair als in Nederland; Verenigde staten: 4 juli (onafhankelijkheidsdag), de regelgeving verschilt per staat en is ook afhankelijk van de droogte. Vuurwerk kopen blijft toch altijd het leukste wat je aan het einde van het jaar kunt doen. Toch worden de mogelijkheden om sneller en goedkoper vuurwerk te kopen steeds groter. Vooral de grote winkels hebben het internet gevonden en proberen nu ook via het internet te verkopen. Maar waar kunt u nu eigenlijk vuurwerk kopen. Vuurwerk bij u in de buurt Wanneer u van plan bent om vuurwerk te kopen, doet u dit vaak in de buurt. De laatste dagen in het jaar bent u al vaak al zo druk en heeft u geen zin om veel kilometers te maken voor wat vuurwerk. Vaak zijn het winkels zoals Fixet, Welkoop en Boerenbond waar u uw vuurwerk koopt.
7
Maar de laatste jaren zien we steeds meer speciale vuurwerkwinkels komen. Winkels zoals Robin Hood beginnen steeds meer terrein winnen en zijn immens populair. Dit heeft vooral te maken met de goedkope prijzen die ze hanteren. De folders van Robin Hood worden ook nationaal verspreid en hebben hierdoor dus een groot bereik. Wanneer mag ik vuurwerk kopen? Vuurwerk mag u pas vanaf 29 december kopen. Maar vaak mag u al begin december vuurwerk bestellen. U kunt deze dan vanaf 29 december afhalen en betalen. Als u toch vuurwerk eerder koopt dan 29 december en dit ook in bezit hebt, dan bent u strafbaar bezig. Dit geldt ook voor het afsteken van vuurwerk. Wanneer u vuurwerk afsteekt voor 31 januari kan dat u een flinke boete opleveren. Wanneer u jonger bent dan 18 jaar kunt zelfs met Bureau HALT in aanraking komen en een werkstraf krijgen. Hieronder staat een overzicht van de boetes die u kunt krijgen. U heeft illegaal vuurwerk in bezit ( 1 tot 100 stuks): 100 € U heeft illegaal vuurwerk in bezit ( 101 tot 300 stuks): 150 € Op uw vuurwerk staat niet de tekst ʻ bestemd voor particulier gebruikʼ: 80 € Vuurwerk op zak tijdens een niet toegestane periode: 60 € U heeft meer dan 10 kilo vuurwerk in uw bezit: 250 € U heeft 50 tot 100 kilo vuurwerk in uw bezit: 500 € U heeft meer dan 100 kilo vuurwerk in uw bezit: 1000 € Het verkopen van vuurwerk aan jongeren onder 12 jaar: 900 € Het verkopen van vuurwerk aan jongeren onder 12 jaar t/m 15 jaar: 440 € Zoals u ziet zijn het behoorlijke boetes en zijn ze absoluut niet kinderachtig. U doet er dan ook verstandig aan om alleen legaal vuurwerk te kopen en dit af te steken wanneer dit mag. Wat is illegaal vuurwerk? Illegaal vuurwerk is vuurwerk wat niet voldoet aan de Nederlandse wetgeving. Deze wetgeving bepaald bijvoorbeeld hoeveel buskruit er in vuurwerk mag zitten. Voor zware nitraten, strijkers en vuurwerkbommen zijn erg populair onder de kopers. Hieronder staat een overzicht van illegaal vuurwerk: • • • • • • • • • • •
Strijkers Vlinders Cilindrisch knalvuurwerk Niet-Cilindrisch knalvuurwerk Chinese rollen Hindoerollen Ratenbanden en nitraatbanden Bengaals vuur Lawinepijl Fonteinen die kleiner zijn dan 200mm Grondtollen
13. WAAROM VUURWERK Op oudejaarsdag steken we met zijn allen vuurwerk af. Maar waarom doen we dat eigenlijk? Bengalen Veel mensen denken dat vuurwerk is uitgevonden door de Chinezen. Dat is niet zo. Vuurwerk werd voor het eerst uitgevonden door de Bengalen. Dat is een volk in Zuid-Azië. Ze wonen onder andere in India en Pakistan. Het is wel zo dat de Chinezen vuurwerk voor het eerst vaak gingen gebruiken. Boze geesten De Chinezen gebruikten het vuurwerk om boze geesten weg te jagen. Hier in het westen geloven we niet meer zo in boze geesten. Wij steken vuurwerk af om het oude jaar uit te zwaaien. En zo vieren we ook meteen dat er weer een nieuw jaar is.
8
Kleurtjes Je hebt vuurwerk dat heel hard knalt en vuurwerk dat vooral mooi is om te zien. Als dit siervuurwerk ontploft, zie je mooie kleuren in de lucht. Die kleuren ontstaan omdat er bepaalde stofjes bij het kruit gedaan worden. Zo krijg je dankzij de stof barium groen vuurwerk en maakt koper het vuurwerk blauw. En magnesiumpoeder zorgt weer voor witte vuurballetjes. Luchtvervuiling Al dat vuurwerk in de lucht is mooi. Maar omdat we zoveel afsteken, raakt de lucht tijdens oudjaarsnacht heel erg vervuild. In grote steden ontstaat zelfs smog door het ontploffende vuurwerk. Als het koud is, het niet waait en de lucht heel vochtig is, kan vuurwerk zelfs een dichte mist veroorzaken.
14. ILLEGAAL VUURWERK Illegaal vuurwerk is vuurwerk dat niet is toegestaan volgens de geldende regelgeving. In Nederland valt daarbij te denken aan strijkers en lawinepijlen. Nederland In Nederland is illegaal vuurwerk niet alleen verboden om te kopen of te verkopen, maar men mag het ook niet in bezit hebben, opslaan, vervoeren of afsteken. Het verboden vuurwerk voldoet niet aan de Nederlandse wetgeving of is illegaal ingevoerd. Mogelijke redenen voor de classificatie Illegaal vuurwerk: Er is geen Nederlandstalige gebruiksaanwijzing aanwezig. Het vuurwerk bevat teveel kruit en valt hierdoor onder de categorie: professioneel vuurwerk (of evenementenvuurwerk). Het knalvuurwerk bevat flash. Het knalvuurwerk heeft een strijkkopje. De knal van het product is te hard. Het aantal decibel overschrijdt dan de Nederlandse maximumwaarde van 156dB. Illegaal knalvuurwerk valt meestal onder de volgende groepen: Strijkers; een knaller met een strijkkop die aangestoken wordt door middel van een strijkvlak. Het systeem van een strijker is vergelijkbaar met een lucifer; ze moeten worden afgestreken met een strijkvlak van rode fosfor waarna het ontbrandt en het vuur verdergaat naar het - in Nederland te grote hoeveelheid - flashpowder. Vlinders; een gewone kruitbus met een lont die aangestoken wordt door een vlam. De vlinder dankt zijn naam aan de vorm; een cilinder met 1 flap aan de achterzijde. Nitraten; een kartonnen busje met meestal een roze, blauw of groen papiertje bovenop waar de lont de kruitkamer ingaat. De originele nitraatklappers bevatten zeer fijne flashpowder en een capsule dat 1ml ammoniumnitraat bevat. Door deze toevoeging vertraagt de verbranding van de flash en worden er meer gassen geproduceerd wat zorgt voor meer druk op de huls en dus een hardere knal. Een nitraatklapper bevat ook een stukje gips onderin wat met zeer hoge snelheid weggeschoten wordt wanneer de nitraat af gaat. Daarom is het het veiligst als men de nitraatbom rechtop zet zodat het stuk gips blijft liggen. Doordat de Nederlandse vuurwerkwet beduidend strenger is dan die van de omringende landen, wordt het vuurwerk dat in Nederland verkocht mag worden als minder spectaculair beschouwd. Ook verdwijnen er steeds meer vuurwerkverkooppunten ten gevolge van de steeds strenger wordende regelgeving omtrent de vuurwerkopslag. Verder zijn de verkooptijden beperkt tot de laatste drie dagen van het jaar. Dit zorgt voor een stijging in de import van buitenlands vuurwerk. In 2006 is de wetgeving versoepeld: de maximale 153 decibel is verhoogd naar 156 decibel (gemeten op 2 meter afstand). Bij cakes is het netto kruitgewicht per pot verhoogd van 200 naar 500 gram. Per schot is de norm echter gelijk gebleven. De potten zijn dus alleen langer geworden. Chinese rollen zijn sinds 2006 eveneens legaal geworden maar deze bevatten buskruit in plaats van flash[1]. België Sinds 2000 is er in België een nieuwe wet gekomen op aandringen van de Nederlandse overheid. Hierdoor kan het zware vuurwerk zoals lawinepijlen, 100.000 klappers en dergelijke, niet aan personen zonder geldig bewijs van de Kamer van Koophandel worden verkocht. Lawinepijlen en grote strijkers (zoals de doodskopstrijker) mogen helemaal niet meer verkocht worden. Het zwaarste knalvuurwerk dat men nog aan particulieren mag verkopen zijn de nitraten, vlinders en strijkers. Voor de particulier zijn tegenwoordig nog steeds 100.000 klappers te koop, maar dit zijn een aantal losse rollen die men met een kliksysteem aan elkaar kan klikken, waardoor een 100.000 ontstaat. Vuurwerk is in België het hele jaar te koop. Duitsland
9
Verkoop van zwaar vuurwerk is in winkels in Duitsland verboden. Vuurwerk is in winkels alleen de laatste 3 dagen van het jaar te koop. Strijkers worden overigens wel verkocht, het gaat hier om strijkers met zwartkruitvulling, die in Duitsland zijn toegestaan. Strijkers met flashkruit mogen in Duitsland alleen verkocht worden aan vergunninghouders. Zo kunnen boeren een vergunning krijgen om strijkers te kopen voor "vogelschreck", het wegjagen van vogels op het land, maar meestal worden hiervoor knalpatronen gebruikt. Verkoop aan particulieren van strijkers met flash is verboden. De Duitse politie controleert regelmatig en wie betrapt wordt met verboden strijkers in Duitsland kan een hoge boete verwachten. Voor batterijen geldt er in Duitsland een limiet van 200 gram kruit per cake. Omdat ook Duitsland mee wil gaan in de trend van meer en groter worden er ook grotere cakes geïntroduceerd. Deze hebben wel een iets andere werking dan in Nederland. Zo mogen de losse potten niet meer dan 200 gram blijven bevatten, maar mogen deze wel doorgelont verkocht worden. Vuurpijlen mogen tenslotte in Duitsland officieel niet meer dan 20 gram aan kruit bevatten. Grote matten en rollen zijn in Duitsland niet toegestaan vanwege het vervuilende karakter. Frankrijk In Frankrijk is vuurwerk overal en het hele jaar door te koop, het vuurwerk is zwaarder dan in Nederland. Hiervoor is geen speciaal bewijs nodig. Op 14 juli zijn grote vuurwerkshows door het hele land. Rond oud en nieuw wordt vuurwerk slechts door weinigen afgestoken. Illegaal vuurwerk is vuurwerk dat in Nederland verboden is. Illegaal vuurwerk is als er te veel kruit in zit en als ze te hard knallen. Het meeste illegale vuurwerk komt uit België want daar mag je het hele jaar door vuurwerk verkopen en kopen. Voorbeelden van illegaal vuurwerk: Strijkers. Een strijker is een soort superrotje dat je niet met een lont aansteekt, maar net als bij een lucifer langs een luciferdoosje strijkt. Omdat er geen lontje aan zit, gaat hij direct af, en daarom gebeuren er ook veel ongelukken mee. Sommige strijkers hebben de kracht van handgranaten. Lawinepijlen. Lawinepijlen zijn vuurpijlen zonder stok. Ze worden gebruikt om lawines mee te maken. Lawinepijlen zijn gevaarlijk omdat je niet weet welke kant ze op gaan. Mortierbommen. Een mortierbom is een ronde witte bol van samengeperst karton gevuld met kruit. Normaal ontploft dit op honderden meters hoogte met behulp van een elektronische ontsteking. Sommige mortierbommen hebben net zo'n een kracht als handgranaten. Er zijn ook speciale knal mortierbommen. De bom is het meest gevaarlijke vuurwerk dat op dit moment in omloop is. Chinese rol. Een Chinese rol is illegaal omdat er grote klappers in zitten, er zit zilverkruit in en ze zijn te lang. Er zit ook te veel kruit in (60 gram zit in een 5000 klapper en 5000 gram in een miljoen klapper en er mag maar 25 gram in zitten). Er is ook en kleinere variant dat is de Jumbo rol. Deze rol bevat minder klappers en heeft ook een eindbom en is even dik. Vlinders Een vlinderbom kan veel harder klappen dan een strijker. Een vlinder bom die is eigenlijk best wel gek. Hij is verpakt in een papiertje. Daarom noemen we hem een vlinder bom. Widowmaker Een widowmaker is een strijker, maar dan in een grotere uitvoering. Ze hebben meer kracht dan een gewone groene strijker. Widowmaker betekent: weduwe-maker, Dieren zijn heel gevoelig voor vuurwerk. Hun oren zijn 30 keer zo gevoelig als van een mens. Dieren zijn dus heel bang van geluid van vuurwerk. Wat kun je doen? Laat je hond voor 10 uur even uit met riem om. (je weet maar nooit wat er kan gebeuren) Doe de gordijnen dicht, zodat de dieren de licht- flitsen niet goed kunnen zien. Laat geen ramen, kattenluiken en deuren open, want dan kunnen ze uit angst niet weglopen. Blijf zelf thuis zodat je ze gerust kan stellen. Zet de televisie aan, dan horen ze het vuurwerk niet zo erg.
10
Tips
Je kunt ook pilletjes halen bij de dierenarts.
lees eerst de aanwijzingen. gebruik altijd een lont, nooit een lucifer of een sigaret. nooit brandend vuurwerk in je hand. stop nooit vuurwerk in je zakken. steek geen vuurwerk af dicht bij je gezicht. gooi geen vuurwerk naar mensen of dieren. Gebruik een verzwaarde of ingegraven fles. Ruim na afloop je rommel op!
15. De Vuurwerk Quiz Doe hier de test! 1. Wie hebben het vuurwerk uitgevonden? a) de Japanners b) de Chinezen c) de Belgen d) de Amerikanen 2. Vanaf hoe laat mag je op 31 december vuurwerk afsteken? a) vanaf 12 uur 's middags b) vanaf 10 uur 's morgens c) vanaf 10 uur 's avonds d) vanaf 8 uur 's morgens 3. Illegaal vuurwerk is vuurwerk, dat a) je helemaal niet mag afsteken b) je alleen mag afsteken als je 16 jaar bent c) iedereen mag afsteken d) je altijd mag afsteken 4. Als de politie je pakt, omdat je te vroeg vuurwerk hebt afgestoken en je bent 10 jaar, a) moet je naar de gevangenis b) moet je naar Halt c) moet je naar Stop d) moet je een boete betalen 5. Professioneel vuurwerk is vuurwerk, dat a) iedereen kan kopen b) alleen iemand mag afsteken, die er voor geleerd heeft c) je alleen in België kan kopen d) kinderen mogen afsteken Ik wens jullie allemaal een fijne jaarwisseling en doe veilig met VUURwerk! ABBA - Happy New Year Luca Groep 8.
11
