HET OPLOSSEN VAN CONFLICTEN 1. Relaties met anderen De mens is geschapen met de behoefte aan relaties. Ieder mens heeft een aantal “relatiecirkels”. Je hebt relaties binnen het gezin, het werk, de buurt, de kerk, eventuele verenigingen of clubs waar je lid van bent, en noem maar op. In deze relaties zijn ook allerlei verschillen, bijvoorbeeld verschil in geloof, karakter, achtergrond, opvoeding, manier van beleving, kennis, opleiding, verantwoordelijkheden, normen en waarden, cultuur. Deze verschillen geven aan dat er in de diverse relaties ook sprake is van verschillende verwachtingen. Een man verwacht van zijn vrouw andere dingen in de relatie, dan van zijn collega op het werk. Relaties binnen de christelijke gemeente zijn anders dan relaties op de sportvereniging. Er wordt in de Bijbel veel aandacht besteed aan de relatie tussen mensen onderling. We beperken ons tot enkele kernbegrippen die we in de Bijbel tegenkomen. Liefde - Galaten 5:14: Want de gehele wet is in één woord vervuld, in dit: gij zult uw naaste liefhebben als uzelf. - Johannes 15:12: Dit is mijn gebod, dat gij elkander liefhebt, gelijk Ik u heb liefgehad. De liefde waar de Bijbel overspreekt is gericht op de ander. We zien dit o.a. tot uiting komen in het leven van Jezus. Jezus heeft ons lief en als uiting daarvan heeft Hij Zijn leven voor ons gegeven. De ander liefhebben als onszelf betekent dat we die ander willen geven waar we zelf naar verlangen. Dit gaat in tegen onze natuur. Van nature zijn we op onszelf gericht, niet op anderen. Maar door de werking van de Heilige Geest kan onze gerichtheid veranderen van zelfgerichtheid naar gerichtheid op de ander. Liefde is de “vrucht van de Geest” (Galaten 5:22). Aanvaarding - Romeinen 15:7: Daarom, aanvaardt elkander, zoals ook Christus ons aanvaard heeft…. De ander aanvaarden betekent dat je hem accepteert zoals hij is, met zijn fouten en gebreken, met zijn goede en zwakke kanten. Het betekent dat je de ander laat merken dat hij zichzelf mag zijn en dat je hem serieus neemt. Vergeving - Efeziërs 4:32: Maar weest jegens elkander vergevend, zoals God in Christus u vergeving geschonken heeft. Opnieuw is het uitgangspunt hetgeen God in Christus gedaan heeft ten opzichte van ons. Als we zien hoe vaak in het Nieuwe Testament opgeroepen wordt tot liefde, aanvaarding en vergeving, dan moet er een hoop mis gegaan zijn in de onderlinge relaties. Het terrein van relaties is altijd al een spanningsveld geweest. Maar juist daarin wil God dat we Hem volgen en door de Heilige Geest een andere gezindheid laten zien.
1
We hebben net al gezien dat er allerlei verschillen binnen relaties kunnen zijn. Die verschillen kunnen een relatie verrijken, maar ook onder druk zetten. Afgezien van die verschillen is er een aantal oorzaken die een relatie grondig kan verstoren, zo zelfs dat er conflicten ontstaan. Je kunt daarbij denken aan de volgende oorzaken: -
jaloezie, eerzucht: Genesis 4:3-9
-
verwachtingen, rechten: 1 Samuël 25
-
verschil van mening: Handelingen 15:36-41
-
gekwetst worden: 1 Korintiërs 13:5
-
misverstanden
2. Definities van een conflict -
Botsing, strijd, verschil van mening.
-
Een conflict is een toestand die de mogelijkheden tot ontplooiing ontneemt, het blokkeert het bereiken van doelen en aspiraties.
-
Onverenigbare doelen en ambities
-
Onverenigbare gedragingen
-
Proces dat begint wanneer iemand iets doet dat negatieve gevolgen heeft voor eigen belangen, opvattingen of normen en waarden.
In de gemeente zijn er verschillende gebieden te onderscheiden die tot conflicten kunnen leiden. -
Sociaal emotioneel: persoonlijke verschillen, botsende karakters, verschil van mening, irritaties, verschil in normen en waarden.
-
Taakgericht: geen gezamenlijke doelen, onenigheid over procedures/strategie, onenigheid over geld, tijd, macht, belangen, verantwoordelijkheden.
-
Theologisch: geen gezamenlijke visie, het oneens zijn over bijbeluitleg, praktijk van gemeentezijn/persoonlijk geloof, het oneens zijn over wat wel en niet mag.
2
3. Voorkomen van conflicten Voorkomen is beter dan genezen. Dat geldt ook voor conflicten. De volgende richtlijnen kunnen helpen om conflicten te voorkomen. -
Bewaak je eigen relatie met God. Als we eerlijk zijn dan moeten we erkennen dat veel conflicten mede veroorzaakt worden door onze eigen houding en onze manier van reageren naar die ander.
-
Praat met de ander – niet over de ander. Neem jezelf voor om niet in negatieve zin over derden te spreken. Door met derden over iemand te praten, kan een conflict ontstaan en daarna snel groter worden. Het is beter om ter voorkoming van een conflict initiatief te nemen en met de persoon in kwestie te gaan praten. Een goede grondhouding in zo’n gesprek is om eerst vragen te stellen en zodoende erachter te komen of je de ander goed begrepen hebt. Op deze manier kunnen verkeerde interpretaties eerder voorkomen worden.
-
Ga met elkaar om in waarheid en liefde (Efeziërs 4:15). Waarheid zonder liefde leidt tot fanatisme en wetticisme. Liefde zonder waarheid leidt tot sentimentaliteit en vrijzinnigheid.
-
Voorkom misverstanden en verkeerde verwachtingen. Probeer altijd helder en duidelijk te zijn bij het maken van afspraken of in overlegsituaties.
-
Let op gevoelens van anderen. Wees fijngevoelig. Vermijd handelen, houding of spreken dat anderen kwetst. Let op dat de ander zich niet bedreigd voelt.
-
Ga onderwerpen en situaties die tot conflicten kunnen leiden zo mogelijk uit de weg. Het is niet nodig om conflicten te stimuleren. Soms weet je dat iets moeilijk ligt, dan hoef je niets steeds weer dat naar voren te brengen. Wel moet een conflict steeds opgelost worden.
-
Zoek punten waarover je het wel eens bent.
-
Kijk naar positieve dingen in de ander.
-
Bid voor elkaar!
4. Een schone lei Jammer genoeg kun je niet altijd voorkomen dat relaties verstoord raken. Conflicten en verbroken relaties komen voor. Niet alles is altijd te herstellen. Toch moeten we zoeken naar wegen hoe we van onze kant alles kunnen doen wat mogelijk is om verstoorde relaties te herstellen. Onderstaande punten zijn een aantal suggesties voor het oplossen van conflicten.
3
-
Erkennen of negeren? Je kunt een conflict niet oplossen als je net doet alsof het er niet is. Als we conflicten die ontstaan zijn uit de weg gaan, worden die vaak alleen maar groter en ingewikkelder. Aan de andere kant geeft het geestelijke onrust in ons leven. We kunnen onszelf niet meer zijn, maar worden geleefd door het conflict. Je kunt een conflict niet isoleren tot één bepaalde situatie maar het beïnvloedt ook andere aspecten van het leven.
-
Analyseer het conflict. Stel jezelf de volgende vragen: wat gebeurde er? Hoe reageerde ik? Was dat goed of fout? Wat deed ik? Wat had ik moeten doen? Wat moet ik nu doen?
-
Wegen om conflicten op te lossen Gebed is de basis. Dit wordt in veel gevallen niet toegepast. Op het moment dat er een conflict is zijn de emoties er vaak zo bij betrokken dat we er helemaal niet aan denken voor het conflict te bidden. Behalve dat we de zaak aan God voorleggen is het ook een goede therapie voor onszelf. Door jezelf voor het aangezicht van God te stellen voordat je verder gaat met de behandeling van het conflict, word je soms al gedwongen het conflict anders te bezien.
-
Wees tevens bereid te vergeven. Vergeving is een daad van gehoorzaamheid aan Gods gebod en niet in de eerste plaats een gevoel. Als we besluiten te vergeven en we spreken dat uit naar God en naar de ander, dan gaat ons gevoel daar vaak niet in mee. De vraag is echter: willen we het? Als we het echt willen dan zal God ons ook helpen om ook in ons gevoel de ander het kwaad niet meer toe te rekenen. Vergeving is iets anders dan goed praten. Fout blijft fout. Maar vergeving is de ander het kwaad niet meer toerekenen. Het is handelen op basis van genade, niet van recht of genoegdoening. Zo biedt God ons liefde, genade en vergeving aan aan elk mens. Wij mogen Hem daarin volgen.
-
Bij het oplossen van conflicten is communicatie van groot belang. Communicatie snijdt naar twee kanten. Spreek met de ander, maar laat je ook terechtwijzen.
-
Als je heel direct betrokken bent bij een conflict, dan is hulp zoeken bij derden raadzaam. Dat moeten (geestelijk volwassen) christenen zijn die niet zelf bij het conflict betrokken zijn of partij gekozen hebben. Het beste is wanneer beide partijen bereid zijn het geschil voor te leggen aan “wijze mannen/vrouwen” en zich aan hun uitspraak onderwerpen. Heel vaak leiden ernstige conflicten tussen christenen tot rechtszaken. Bijna altijd is dat tot grote schade van het werk van God en het aanzien van de gemeente. De Bijbel wijst hier toch wel een andere weg, hoezeer dat ook tegen ons eigen “ik“ ingaat. Niet de vraag naar ons recht, maar de vraag naar Gods wil en eer in de betreffende situatie is van belang.
5. Praktijk in de gemeente Algemeen uitgangspunt bij het oplossen van conflicten is het onderwijs van de Here Jezus in Matteüs 18:15-17: Indien uw broeder (SV: tegen u) zondigt, ga heen, bestraf hem onder vier ogen. Indien hij naar u luistert, hebt gij uw broeder gewonnen. Indien hij niet luistert, neem dan nog een of 4
twee met u mede, opdat op de verklaring van twee getuigen of van drie elke zaak vaststa. Indien hij naar hen niet luistert, zegt het dan aan de gemeente. Indien hij naar de gemeente niet luistert, dan zij hij u als de heiden en de tollenaar. In het onderwijs van de Here Jezus gaat het erom dat een conflict het liefst onder vier ogen wordt opgelost. Hoe minder mensen er bij betrokken worden, hoe beter. Is onder vier ogen het conflict niet op te lossen, neem dan één of twee wijze broeders/zusters mee. Is er dan ook nog geen oplossing, dan pas wordt de gemeente in het conflict betrokken. Als iemand als een heiden of tollenaar beschouwd wordt, dan wil dat niet zeggen dat je iemand afschrijft, maar dat je hem moet beschouwen als een ongelovige, die het Evangelie nodig heeft (zie ook studie en beleid: Tucht in de gemeente).
Hoe te handelen als er een conflict is tussen een gemeentelid en iemand van buiten de gemeente? -
Gemeentelid stimuleren om altijd verzoening tot stand te brengen (Romeinen 12:18: Houdt zo mogelijk, voor zover het van u afhangt, vrede met alle mensen).
-
Probeer in gesprek te komen onder vier ogen. Indien betrokkene dat niet wenst, dan heb je voor zover het van jou afhangt geprobeerd vrede te bewerken.
-
Komt er wel een gesprek, maar geen verzoening, vraag dan een wijze broeder/zuster mee in het volgend gesprek. Wil de betrokkene niet meewerken aan zo’n gesprek, dan heb je voor zover het van jou afhangt geprobeerd vrede te bewerken.
-
Wil de betrokkene wel meewerken aan zo’n gesprek, maar komt er geen verzoening, dan heb je voor zover het van jou afhangt geprobeerd vrede te bewerken.
Hoe te handelen als er een conflict is tussen twee gemeenteleden? -
Gemeenteleden stimuleren om altijd verzoening tot stand te brengen (Romeinen 12:18: Houdt zo mogelijk, voor zover het van u afhangt, vrede met alle mensen).
-
Probeer gemeenteleden te stimuleren om het conflict in een gesprek onder vier ogen op te lossen.
-
Indien het gesprek onder vier ogen geen oplossing van het conflict oplevert, dan één of twee “wijze broeders/zusters” vragen te bemiddelen.
-
Indien het gesprek met de “wijze broeders/zusters” geen oplossing van het conflict oplevert, vraag dan de leiding van de gemeente te bemiddelen.
5
-
Als er stappen voor verzoening worden genomen dan zijn de volgende stappen een goede richtlijn: o Gesprek met partij 1 o Gesprek met partij 2 o Gezamenlijk gesprek met voor beiden de mogelijkheid uit te spreken hoe in hun beleving conflict is ontstaan. Uitspreken van bereidheid vergeving te vragen en te geven.
-
Afhankelijk van de zwaarte van het conflict kan gekozen worden voor meer of minder gesprekken.
-
Taak van de kerkenraad is niet in de eerste plaats het conflict te analyseren, of de schuldige boven water krijgen. Taak van de kerkenraad is om verzoening tussen broeders en zusters tot stand te brengen.
Hoe te handelen als iemand vanuit andere kerk overkomt vanuit conflictsituatie? -
Als tijdens het kennismakingsgesprek blijkt dat er sprake is van een conflictsituatie in de oude gemeente, dan dient dit gemeld te worden in de ouderlingenvergadering.
-
Als de kennismaking door één ouderling is verricht, dient een vervolggesprek plaats te vinden met minimaal twee personen (2 ouderlingen, of 1 ouderling en 1 bezoekbroeder). In dit gesprek moet duidelijk worden of verzoening mogelijk is.
-
Als er stappen voor verzoening worden genomen dan zijn de volgende stappen een goede richtlijn: o Gesprek met partij 1 o Gesprek met partij 2 o Gezamenlijk gesprek met voor beiden de mogelijkheid uit te spreken hoe in hun beleving conflict is ontstaan. Uitspreken van bereidheid vergeving te vragen en te geven.
-
Afhankelijk van de zwaarte van het conflict kan gekozen worden voor meer of minder gesprekken.
-
Als er sprake is geweest van een tuchtmaatregel en evt. uitsluiting van het avondmaal, dan beslist de kerkenraad of er op kerkenraadsniveau contact wordt gezocht met de andere gemeente en of er belijdenis van schuld moet worden afgelegd, alvorens iemand kan worden ingeschreven.
6
-
Te allen tijde geldt dat iemand pas als vriend/lid van de gemeente kan worden ingeschreven als naar het oordeel van de kerkenraad het maximale is gedaan om herstel in relaties te bewerken.
Deze studie is niet meer dan een handreiking. Het verlangen is dat deze studie een bijdrage mag bieden bij de oplossing van eventuele conflicten in de gemeente. In ons omgaan met conflicten willen we graag volgelingen van de Here Jezus zijn voor wie juist de onderlinge liefde zo kenmerkend mag zijn. Hieraan zullen allen weten, dat gij discipelen van Mij zijt, indien gij liefde hebt onder elkander (Johannes 13:35). November 2010 Br. G.P. Hartkamp
7
