JAARVERSLAG 2011
Inhoud
1. Introductie
3
2. Realisatie doelstellingen
5
2.1
ntwikkeling en verspreiding van kennis en ervaring in O psychosociale hulpverlening
5
2.2 Mental Health and Psychosocial Support: verbinden en leren
10
3. Communicatie & Fondsenwerving
20
4. Organisatie
22
5. Financiën
26
6. Toekomst
28
7. Vaststelling en goedkeuring jaarrekening
31
8. Jaarrekening 2011
32
Verantwoordingsverklaring War Trauma Foundation
54
Afkortingen
56
1
2
JAARVERSLAG 2011
1. Introductie War Trauma Foundation zet zich in voor psychosociaal herstel van mensen en gemeenschappen die zijn getroffen door oorlog en geweld. Samen met lokale organisaties in (post)conflictgebieden willen wij door psychosociale programma’s een leven mogelijk maken in vertrouwen, hoop en vrede. Voor mensen én gemeenschappen. Voor wederopbouw en een betere toekomst. Vanaf 1 januari 2011 is War Trauma Foundation partner in de Arq Psychotrauma Expert Groep. Arq heeft als doelstelling om gespecialiseerde organisaties rondom het thema psychotrauma te verbinden en te ondersteunen zodat zij elkaar kunnen versterken en alle organisaties afzonderlijk hun werk op het gebied van psychotrauma beter kunnen doen. In 2011 is veel aandacht gegeven aan intensivering van samenwerking binnen de Arq Groep en aan aanpassingen in de governance structuur. Het bestuursmodel is van een bestuurlijke vorm overgegaan naar een toezichthoudend model. Hoofdstuk 4 beschrijft de veranderingen die dit tot gevolg heeft. Een belangrijke vraag voor ons blijft: hoe draagt het werk van War Trauma Foundation feitelijk bij aan het herstel van mensen? Aan het herstel van vertrouwen, en het mogelijk maken voor mensen om door te leven en hun leven weer vorm te geven nadat zij traumatische gebeurtenissen als oorlog en geweld hebben meegemaakt. Om hierin beter inzicht te krijgen, worden individuele projecten geëvalueerd en is er in 2011 een aanpak ontwikkeld die de resultaten van het totaal van ons werk in kaart moet brengen (zie hoofdstuk 4). War Trauma Foundation gelooft in psychosociale programma’s die zijn geworteld in de eigen samenleving. Daarom werken wij nauw samen met lokale organisaties die werkzaam zijn in de Grote Meren Regio, Afrika; in het Midden-Oosten en Noordelijk Afrika; in de Noordelijke Kaukasus; Sri Lanka en Kosovo. Dit kunnen humanitaire organisaties zijn, scholen, universiteiten, ziekenhuizen of andere organisaties waar veel mensen samenkomen. In overleg met lokale organisaties onderzoekt War Trauma Foundation hoe goede psychosociale programma’s kunnen worden ontwikkeld en uitgevoerd. Daarbij is er bijzondere aandacht voor duurzaamheid, inbedding van de activiteiten in de lokale gemeenschap en het aangaan van samenwerking met andere lokale organisaties en overheden. Wij ontwikkelen de volgende strategieën om onze visie te bewerkstelligen: War Trauma Foundation ontwikkelt en verspreidt kennis, ervaring, best practices en lessons learned in Mental Health and Psychosocial Support (MHPSS) om wetenschap en praktijk met elkaar te verbinden en om kwalitatief goede psychosociale support programma’s te ontwikkelen. Het ontwikkelen van kennis en methodieken in psychosociale steun in (post)conflict situaties, is een relatief nieuw kennisgebied. Toch is er inmiddels veel ervaring opgebouwd en wordt er onderzoek gedaan naar hoe effectief deze hulp is. Om deze ervaring en kennis breder ter beschikking te stellen en om diegenen die in moeilijke omstandigheden werken ook toegang te geven tot die ervaring en kennis, geeft War Trauma Foundation een tijdschrift uit: ‘Intervention: The International Journal of Mental Health, Psychosocial Work and Counselling in Areas of Armed Conflict’ (‘Intervention Journal’). Daarnaast zijn er in samenwerking met
3
andere organisaties nieuwe methodieken ontwikkeld en gepubliceerd, zoals Psychological First Aid Guide for Fieldworkers. Hoofdstuk 2.1 beschrijft de belangrijkste resultaten van 2011 in het ontwikkelen en verspreiden van kennis en ervaring. War Trauma Foundation ontwikkelt opleidingen om de psychosociale vaardigheden van humanitaire organisaties in (post)conflictlanden te versterken. In (post)conflictgebieden zijn het de medewerkers van deze organisaties en mensen die direct in lokale gemeenschappen werken, die een belangrijke rol vervullen in het geven van psychosociale steun. Zij werken vaak in moeilijke omstandigheden en komen in aanraking met complexe problemen van groepen vluchtelingen, ontheemden of gemeenschappen in chronische conflictsituaties. War Trauma Foundation ontwikkelt in samenwerking met lokale organisaties trainingsprogramma’s voor de werknemers van hulporganisaties, voor mensen die direct in de lokale gemeenschap werken, of voor leerkrachten van scholen in (post)conflictgebieden. Zij leren hoe zij kunnen werken aan herstel van het onderlinge vertrouwen tussen mensen, dat zo vaak verstoord is na een oorlog. Ook leren zij de signalen van mogelijk trauma te herkennen, eerste hulp te bieden en zo nodig door te verwijzen. De capaciteit van organisaties wordt versterkt en de samenwerking met andere organisaties en overheden bevorderd, zodat trainingsprogramma’s goed worden ingebed. War Trauma Foundation vormt effectieve netwerken van psychosociale support programma’s en professionals om de uitwisseling van kennis en ervaring mogelijk te maken en supportstructuren op te zetten, waardoor de impact van psychosociale programma’s wordt vergroot. Het bij elkaar brengen van lokale, nationale en internationale professionals in de psychosociale zorg is van belang om de trainingen te ondersteunen. Netwerken zijn een forum voor uitwisseling van kennis en ervaring in psychosociale programma’s. Door het bij elkaar brengen van mensen uit verschillende regio’s, kan er weer nieuwe kennis worden opgebouwd en ter beschikking worden gesteld. Deze netwerken bieden een platform voor de bevordering van herstel van trauma, van onderling vertrouwen, verzoening en stabiliteit. Het versterken van deskundigheid van mensen en organisaties en het bouwen van psychosociale netwerken is vaak nauw vervlochten met elkaar. In de resultaatbeschrijving (hoofdstuk 2.2) zijn deze benaderingen dan ook samengevoegd. War Trauma Foundation richt zich op communicatie en fondsenwerving om financiële middelen te werven die het mogelijk maken om de missie van de organisatie uit te voeren en om bewustwording ten aanzien van de visie van de organisatie te vergroten. In hoofdstuk 3 worden de belangrijkste activiteiten in communicatie en fondsenwerving, beschreven. Tenslotte worden de veranderingen in de organisatie en governance structuur beschreven.
4
JAARVERSLAG 2011
2. Realisatie doelstellingen 2.1
ntwikkeling en verspreiding van kennis en ervaring in O psychosociale hulpverlening
Intervention Journal WTF publiceert sinds 2003 het tijdschrift ‘Intervention, The International Journal of Mental Health, Psychosocial Work and Counselling in Areas of Armed Conflict’. In de psychosociale hulpverlening na conflicten en rampen is er veel vraag naar praktische en contextspecifieke informatie voor mensen die psychosociale hulp geven. Het ‘Intervention Journal’ legt een verbinding tussen de wereld van wetenschap en onderzoek, en die van de praktische hulpverlening. Het zorgt ervoor dat ervaring en kennis in Mental Health and Psychosocial Support toegankelijk worden voor organisaties en mensen in (post)conflictgebieden. Daarmee wordt een duurzame bijdrage geleverd aan het verbeteren van de kwaliteit van psychische hulpverlening. De doelgroep bestaat uit psychosociale hulpverleners, community workers, counsellors en mental health professionals die werkzaam zijn in (post)conflictgebieden of zich bezighouden met onderzoek. Het ‘Intervention Journal’ heeft inmiddels een centrale positie verworven in het veld van Mental Health and Psychosocial Support en wordt in meer dan zestig landen gelezen. Het tijdschrift is Engelstalig, met samenvattingen in het Arabisch, Frans, Russisch, Pashto, Sinhala, Spaans en Tamil. Het Journal wordt uitgegeven door Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins in Londen, dat ook een belangrijke rol speelt in het toegankelijk maken van het tijdschrift in diverse elektronische databases. De World Health Organisation heeft ‘Intervention Journal’ opgenomen in het HINARI-initiatief. Dat betekent dat onderzoekscentra in landen met lage inkomens gratis elektronisch toegang hebben tot de inhoud. Resultaten ‘Intervention Journal’ Om ‘Intervention Journal’ toegankelijk te maken in (post)conflictgebieden, wordt het in geprinte vorm gratis verspreid onder een selecte groep organisaties in een aantal lage-inkomenslanden. Er is tegelijk een trend waarneembaar van toename van digitale downloads van artikelen 1. Naast de publicatie van de reguliere uitgaven van het Journal, is er een special issue gepubliceerd met als thema: de integratie van psychiatrische en psychosociale hulpverlening in de bestaande gezondheidszorg na complexe humanitaire noodsituaties. In een serie van 15 artikelen wordt besproken hoe deze integratie in de praktijk verloopt in verschillende situaties, bijvoorbeeld als er sprake is van bezette gebieden, van natuurrampen of van (post)conflictgebieden. Specifieke situaties in uiteenlopende landen passeren de revue: o.a. in Haïti, Peru, Syrië, Irak, Burundi, Oeganda, Tsjaad, Sri Lanka. Deze speciale uitgave (ongeveer 100 extra pagina’s) is mede mogelijk gemaakt door aanvullende financiering van UNHCR. 2. Het uitgeversrapport van Wolters Kluwer/LWW over 2011 laat opnieuw een stijgende lijn zien in het aantal bezoekers van de website van de uitgever. Het aantal full text downloads zowel via deze website als via OVID1 groeit de laatste 5 jaren gestaag. Deze trend is ook in 1 ‘Ovid medline’, electronische web based bibliotheek, bevat beschrijvingen van artikelen uit ongeveer 4800 tijdschriften
5
2011 voortgezet naar bijna 4000 downloads. Het aantal betaalde abonnementen (papier) neemt licht toe (46 eind 2011). Full-text downloads
2008
2009
2010
2011
Intervention
1,990
2,998
3,474
3,941
3. In 2011 is ‘Intervention Journal’ opgenomen in 2 nieuwe wetenschappelijke databases: CINAHL (‘Cumulative Index to Nursing and Allied Health Literature’) en in ‘Human Security Gateway’. De aanvraag voor registratie in ‘Pubmed’ is helaas afgewezen. De precieze reden hiervoor is moeilijk te achterhalen, waarschijnlijk speelt een rol dat het tijdschrift relevant is voor een beperkt deel van de doelgroep van ‘Pubmed’. 4. Er is in het vierde kwartaal van 2011 een e-groep opgezet op het social network van de doelgroep: www.psychosocialnetwork.net, om interactie met en tussen (potentiële) lezers te stimuleren. Dit gebeurt onder meer door debat over gepubliceerde artikelen en het beschikbaar maken van thematische collecties van ‘Intervention’-artikelen (aantal leden in 3 maanden, per eind december: 20). 5. Om het aantal gebruikers van het tijdschrift te verhogen en de naamsbekendheid te vergroten hebben wij ons in 2011 gericht op de beroeps- en doelgroepen, binnen en buiten Nederland met onder andere psychiaters, psychologen en tropenartsen. Het themanummer van november is gebruikt om ook de internationale doelgroep aan te spreken. Dit heeft geleid tot publicaties op websites als: ‘Plos blogs’ (toonaangevende medische open source website); ‘Reliefweb’ (humanitaire werkers); ‘Global movement for mental health’; ‘Aidnews’ en ‘International Medical Corps’. 6. Samen met de uitgever Lippincott Williams & Wilkins heeft War Trauma Foundation veel geïnvesteerd in doelgerichte marketing om artikelen over trendy topics onder de aandacht te brengen van een grotere groep geïnteresseerden. Dit gebeurt bijvoorbeeld door een artikel voor een beperkte periode, direct na publicatie, gratis ter beschikking te stellen. I first came across the contents in ‘Intervention Journal’ in 2005 as a doctoral student, in my search for current information in the area of psychosocial support and mental health issues in emergency settings. This journal provided me with a comprehensive overview of up-to-date information I needed, and its content reflected an accommodative and open standpoint to different views and paradigms. Until this date, as an academic and researcher in a post-conflict setting, I frequently read and refer students to articles published in Intervention for inspiration, and for information which will enable them appreciate the link between underlying logics guiding interventions focusing on psychosocial support for people in emergency settings and the disparities in relation to the target people’s needs and priorities. Intervention Journal has also curved out a unique niche in publishing researches also from multidisciplinary teams employing multi-methods to assess psychosocial needs and priorities of the target populations in conflict and post-conflict settings. Whereas there has been limited translation of this useful information to practice/project design, emergency aid institutions are aware that there are limitations to the various approaches and logics which underpin any logics guiding their projects. It is the thought provoking discussions generated in the latter studies and published by Intervention Journal which make it a unique source of information for mental health practitioners and medical anthropologists. Grace Akello, Gulu Universiteit in Uganda
6
JAARVERSLAG 2011
Educational Materials Vanuit organisaties in (post)conflictgebieden ontvangt WTF regelmatig het verzoek onderwijsen trainingsmateriaal beschikbaar te stellen. Hulpverleners die werkzaam zijn in (post)conflictgebieden hebben zelf vaak veel meegemaakt en willen aan sociaal werkers, psychologen, verpleegkundigen, onderwijzers en lokale leiders zorg bieden. Zij hebben behoefte aan meer kennis en vaardigheden in de begeleiding van mensen die door oorlog getroffen zijn en in het zelf leren omgaan met hun ervaringen. Resultaten Educational Materials In Burundi zijn de trainers van Centre Ubuntu samen met Dr. Yvonne Sliep (Universiteit van KwaZuluNatal en trainer voor War Trauma Foundation) een intensief traject gestart waarin ze een training manual hebben geschreven. Daarin zetten zij hun kennis en ervaringen uiteen in het werken met Narratief Theater in Burundese gemeenschappen. Het manual bestaat uit vijf modules: • het herstel van belangrijke Ubuntu-waarden in een(post)conflict samenleving; • het herkennen van symptomen van stress en trauma, zodat doorverwijzing plaatsvindt; • basisvaardigheden in conflictoplossing en mediation; • leiderschapsvaardigheden; • b asiskennis over het creëren en ondersteunen van ontwikkeling in (post)conflict gemeenschappen. De directeur van Centre Ubuntu, Frère Emmanuel, schrijft over het herstel van Ubuntu-waarden: ‘Het is onmogelijk om aan genezing van trauma’s te werken, of aan economisch herstel of aan vredesopbouw, als we niet beginnen met het herstel van onze Ubuntu-waarden. Deze waarden helpen ons om open te staan voor anderen, maken ons menselijk, en stellen ons in staat om ons toe te wijden aan anderen, ze geven ons het gevoel dat we bij elkaar horen. Door de oorlog zijn deze waarden kapotgemaakt en dat is misschien wel het grootste verlies: het verlies van de waarde van menselijkheid. Toen tijdens de genocide mensen werden vermoord, ging daaraan iets vooraf. Zij werden eerst van hun menselijkheid ontdaan. Het begint er mee dat we onszelf overtuigen dat de ander slecht is. Je gaat hem of haar namen geven van dieren of insecten, zoals in Rwanda waar bij voortduring mensen die tot een bepaalde groep behoren, kakkerlakken werden genoemd. Je gebruikt de media om mensen van hun menselijkheid te ontdoen en dan is het een kleine stap om de ander te doden. Daarom is voor ons het herstel van Ubuntu-waarden zo belangrijk. Waarden als menselijkheid, en samen delen.’ In november 2011 verscheen deze manual onder de titel ‘Collective Healing: A social action approach. Supplement to support sustainable use of Narrative Theatre’ (door Dr. Yvonne Sliep; Placide Ntahonshikiye; Anicet Nsabimana; Nicolas Nimenya; Fr. Emmanuel Ntakarutimana; Léonidas Ndayizeye). Dit manual is beschikbaar in zowel het Kirundi als in het Engels. Naar verwachting verschijnt in 2012 een vertaling in het Frans. Voorbereidingen zijn in gang gezet voor de publicatie van twee manuals: 1. How to develop and implement psychosocial recovery programmes for children and their caregivers in the framework of schools. In dit manual worden de ervaringen uit drie regio’s beschreven: Kosovo, Noordelijke Kaukasus en de West Bank en worden factoren geana lyseerd die bepalend zijn voor het opzetten van goede psychosociale programma’s via scholen.
7
2. De toepassing van de ‘Psychological First Aid (PFA) Guide’ in de specifieke context van Sri Lanka / Zuid Azië. Dit manual is onderdeel van een breder pilot-project dat wordt uitgevoerd in samenwerking met World Vision International en de Good Practices Group in Zuid Azië. Publicatie is gepland in 2013.
Psychological First Aid (PFA) Op 19 augustus 2011, de internationale dag voor humanitaire hulp, lanceerden de World Health Organization, War Trauma Foundation en World Vision International de ‘Psychological First Aid Guide for Fieldworkers’. Wat hieraan vooraf ging: • 2008: inventarisatie van bestaande instrumenten en kennis van psychological first aid en de specifieke behoeften hieromtrent; • 2009: WHO geeft opdracht tot een systematische review van het bestaande materiaal; • uitvoering van een literatuuronderzoek; • 2009-10: ontwikkeling van een eerste versie van de Guide; • 2010: uitvoering pilot in Haiti; • 2010: intensieve peer review-ronde waaraan meer dan 60 reviewers deelnamen; • 2011 een tweede review-ronde vindt plaats door collegae, leden van de IASC MHPSS, collegae van lage- en middeninkomenlanden. “In the last five years the psychological damage left in the wake of tsunamis, earthquakes, droughts and conflicts has proven as devastating as the physical damage.” “Recognizing that we can do more and do better for the mental health of disaster affected populations, WHO and partners have developed this guide to ensure that standards and best practices are consistently applied in humanitarian settings.” Dr. Bruce Aylward, WHO adjunct directeur-generaal Psychological First Aid heeft betrekking op zowel sociale als psychologische steun. Doel is humane en praktische hulp te bieden aan mensen die getroffen zijn door ernstige noodsituaties. Gesteund door 24 grote internationale humanitaire organisaties (onder andere American Red Cross, International Committee of the Red Cross, Unicef, War Child, etc.) weerspiegelt deze benadering de internationale consensus over de wijze waarop elementaire psychologische steun geboden kan en zou moeten worden aan mensen, in de onmiddellijke nasleep van extreem stressvolle en traumatiserende gebeurtenissen. De methodiek van de ‘Psychological First Aid Guide’ leidt tot eenvoudige, praktische begeleiding en ondersteuning van mensen met respect voor hun waardigheid, cultuur en vaardigheden. Het stelt humanitaire hulpverleners over de hele wereld in staat eenvoudige maar essentiële psychosociale begeleiding te bieden aan mensen in acute nood. Ook besteedt de ‘Psychological First Aid Guide’ aandacht aan de ondersteuning van hulpverleners zelf, die vaak onder hoge druk werken.
8
JAARVERSLAG 2011
“Knowing how to support someone who has just experienced a crisis event – to listen, to comfort and to help them regain control of their situation in practical ways – is key in crisis situations. This guide will help humanitarian aid workers and others to offer support in ways that respect the culture, dignity, abilities and rights of survivors, wherever they are in the world.” Dr. Leslie Snider, Senior Technical Advisor WTF. Psychological First Aid leert hulpverleners elementaire psychologische ondersteuning te geven door in de eerste plaats te luisteren naar getroffenen zonder de aansporing tot ‘uitpraten’ van emoties (‘debriefing’). Eerst beoordelen wat de daadwerkelijke behoeften en zorgen van iemand zijn. Dan ervoor zorgen dat in fundamentele fysieke behoeften wordt voorzien, sociale steun wordt gemobiliseerd en mensen worden beschermd tegen verdere psychische schade. Belangrijke aandachtspunten zijn de ondersteuning en de bescherming van speciale groepen in crisissituaties: kinderen en jongeren die zijn gescheiden van hun ouders, mensen met een handicap en mensen met een verhoogd risico op discriminatie of geweld. “This guide will enable us to rapidly scale up basic psychological first aid for adults and children throughout all our development and humanitarian emergency programming in almost 100 countries around the world.” Dr. Stefan Germann, directeur Global Health Partnerships World Vision International Inmiddels is de Guide ook verkrijgbaar in het Frans. Vertalingen in het Arabisch en Chinees vinden nu plaats. In 2011 heeft War Trauma Foundation trainingen gegeven in Psychological First Aid aan de werknemers van de WHO in Soedan en aan deelnemers van het Dutch Security Network. In Sri Lanka is een begin gemaakt met een project waarin PFA breed wordt ingezet onder diverse groepen humanitaire medewerkers. Onderdeel van dit project zal zijn onderzoek te doen naar de impact van het gebruik van PFA (uitvoering 2012-2013). Dr. Leslie Snider nam deel aan paneldiscussies van de tweejaarlijkse vergadering van de International Society of Traumatic Stress Studies (ISTSS) in Baltimore waar de ervaringen van de ‘Psychological First Aid Guide’ werden besproken. Ook gaf zij een presentatie over Psychological First Aid tijdens de jaarlijkse conferentie van de Interagency Standing Committtee of MHPSS in Parijs. De PFA Guide is beschikbaar via http://whqlibdoc.who.int/publications/2011/9789241548205_eng.pdf
Guide for Lay Counselors Samen met het Reference Centre for Psychosocial Support van het Deense Rode Kruis, de University of Innsbruck (Oostenrijk) en het Deense Kanker Instituut, is een project gestart om een handleiding te schrijven voor trainers, werkzaam in humanitaire organisaties. Het project richt zich in het bijzonder op de doelgroep van vrijwilligers die in de Europese context een rol vervullen in het geven van psychosociale support. Het eindproduct, een training manual, zal algemene richtlijnen bevatten voor trainers in het opleiden van vrijwilligers tot lay counselor en aanwijzingen geven hoe deze kennis binnen organisaties verder kan worden ontwikkeld.
9
In 2011 is gestart met een literatuuronderzoek naar de best practices op het terrein van lay counseling, dat leidde tot een inventarisatie van het beschikbare materiaal. Hiervoor zijn in Denemarken, Oostenrijk en Nederland gesprekken gehouden met focusgroepen uit diverse organisaties. In Nederland hebben hieraan meegedaan het Instituut voor Psychotrauma, Cogis, Slachtofferhulp Nederland en de Reinier van Arkel Groep. De eerste versie van dit nieuwe manual wordt in het eerste kwartaal van 2012 in een pilot project getoetst waarna er een review plaatsvindt. De verwachting is dat dit manual in het najaar van 2013 wordt gepubliceerd.
2.2 Mental Health and Psychosocial Support: verbinden en leren War Trauma Foundation werkt in de volgende regio’s en landen: • Grote Meren Regio, Afrika; • de Noordelijke Kaukasus, Rusland; • Midden-Oosten en Noord-Afrika (MENA); • Kosovo en Sri Lanka. De nadruk in projecten ligt vooral op het versterken van psychosociale vaardigheden van medewerkers van lokale organisaties, versterking van deze organisaties zelf, en het vormen van netwerken tussen organisaties onderling, zodat kennis kan worden gedeeld en verder ontwikkeld.
a. Afrika: Burundi en de Democratische Republiek Congo “Healing is not an event, it is a process done with the support of many.” Dr. Yvonne Sliep, trainer War Trauma Foundation, KwaZuluNatal University War Trauma Foundation werkt in Burundi en het Oosten van de Democratische Republiek van Congo (Bukavo, Kivu). Deze regio wordt sinds begin jaren negentig geteisterd door burger oorlogen, interetnische conflicten en voortdurend geweld. Veel burgers zijn door het gewapende geweld fysiek gewond geraakt en mentaal beschadigd. Tal van lokale gemeenschappen zijn ontwricht.
Burundi In Burundi werkt War Trauma Foundation sinds 2007 samen met Centre Ubuntu. In de eerste fase lag de nadruk op het opleiden van de medewerkers van Centre Ubuntu in het toepassen van het Narratief Theater (zie tekstbox op de volgende bladzijde). Ook werden de medewerkers van Centre Ubuntu opgeleid tot counselors zodat zij ook waar nodig individuele hulp kunnen bieden aan mensen. De vijf trainers van Centre Ubuntu hebben in de periode 2010 en 2012 ca. 100 psychosociale veldwerkers opgeleid: deze psychosociale veldwerkers trainen op hun beurt de leden van lokale comité’s die in de gemeenschappen actief zijn. De rollen en taken van de leden van deze lokale comité’s breiden zich steeds meer uit. Het zwaartepunt van Narratief Theater verschuift op deze manier steeds verder naar deze comité’s, die er vervolgens zelf mee gaan werken. De coördinatoren van de comité’s krijgen meer en meer een belangrijke rol in hun eigen gemeenschap en bij het lokale bestuur in het samen oplossen van problemen. Waar mogelijk leggen zij ook verbindingen met andere initiatieven in de lokale gemeenschap, bijvoorbeeld op de
10
JAARVERSLAG 2011
gebieden landbouw, economische voorzieningen en infrastructuur. Dit alles bevordert ook de integratie van gemarginaliseerde groepen en draagt bij aan het herstel van de sociale samenhang in gemeenschappen. Resultaten Burundi • 2 5 coördinatoren van de bij het netwerk aangesloten organisaties zijn twee maal twee dagen getraind in het toepassen van Narratief Theater; • P sychosociale veldwerkers trainden 227 lokale groepen/comité’s van in totaal ongeveer 1300 personen. De trainingen richten zich op het versterken van goed leiderschap, conflictbemiddeling, en Narratief Theater. De resultaten van deze training werden besproken in een reflectiebijeenkomst met alle 27 coördinatoren; • L eden (87) van het netwerk werden opgeleid in ‘Building on values; responding to trauma and stress; conflict resolution; leadership; local development (de vijf thema’s die zijn uitgewerkt in de nieuwe manual); • T raining voor de locale comité’s – die samen 2330 mensen vertegenwoordigen – over local leadership; de training werd gegeven door de leden van het netwerk; • T rainers van Centre Ubuntu publiceerden, in samenwerking met Dr. Yvonne Sliep, een nieuwe trainingshandleiding in het Engels en in het Kirundi (zie ook hoofdstuk 2.1 Intervention Educational Materials). Het proces om deze publicatie in samenwerking met lokale trainers te maken, heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan capaciteitsopbouw en versterking van Centre Ubuntu. Toekomst In 2012 zal een evaluatie plaatsvinden van het Centre Ubuntu en het Ubuntu Netwerk om na te gaan hoe doeltreffend de trainingen zijn geweest en hoe het netwerk functioneert in het geven van psychosociale steun en in het versterken van de sociale cohesie binnen gemeenschappen.
Hoe werkt Narratief Theater? Lokale facilitatoren en (psycho)sociale werkers uit verschillende regio’s in Burundi zijn getraind in het organiseren en faciliteren van narrative theatrebijeenkomsten in gemeenschappen. Onder begeleiding van hun trainer gaan de facilitatoren naar de verschillende dorpen om narrative theatre-bijeenkomsten te organiseren. Deze bijeenkomsten bieden een plek voor het bespreekbaar maken van problemen die ontstaan zijn tijdens en na de oorlog: vaak zijn normen en waarden vervaagd en is het vertrouwen beschadigd. Het publiek wordt uitgenodigd om te vertellen over moeilijke gebeurtenissen en problemen die spelen in de gemeenschap. Onderwerpen als alcoholisme, seksueel geweld en diefstal worden besproken en nagespeeld in het theater. Vervolgens leidt de facilitator de discussie en wordt er gezamenlijk gezocht naar alternatieve manieren om een probleem op te lossen en de situatie te veranderen. De uitkomst hiervan wordt ook gespeeld door het publiek. In elke deelnemende gemeenschap wordt een comité opgericht dat betrokken is bij het vervolg van activiteiten, daarin een coördinerende rol speelt en dient als aanspreekpunt. Mensen kunnen ook bij facilitatoren terecht als zij meer hulp in de vorm van individuele begeleiding of counseling nodig hebben. Ook de lokale leiders zijn bij de activiteiten betrokken, wat van groot belang is voor de duurzaamheid van het project. Om het programma verder te verspreiden worden gemotiveerde facilitatoren opgeleid tot trainers, zodat zij hun opgedane kennis en ervaringen weer over kunnen dragen aan anderen.
11
it project werd mede mogelijk gemaakt door NCDO – Nationale Commissie voor Duurzame D Ontwikkelingssamenwerking.
Democratische Republiek Congo Vooral het oosten van de Democratische Republiek Congo heeft nog steeds te maken met een chronische conflictsituatie. Jarenlange interne en externe conflicten maakten miljoenen slachtoffers. Dertig jaar dictatuur en een daaropvolgende reeks regionale oorlogen (1997 en 1998 2002) hebben het land economisch en sociaal zwaar beschadigd. Ondanks een grote rijkdom aan bodemschatten is het één van de armste landen ter wereld. De situatie in Oost-Congo is politiek gezien complex. War Trauma Foundation begon 2011 met een groep van vijf lokale organisaties rond Bukavu, Uvira en Zuid-Kivu aan een hernieuwde start van het Moringa Netwerk. Deze organisaties worden getraind in het gebruik van Narratief Theater en counseling. De trainingen worden onder andere gegeven door Centre Ubuntu uit Burundi, zodat ook een goede uitwisseling van kennis en ervaring tussen deze twee landen plaatsvindt. De hernieuwde start is het resultaat van een evaluatie. In de periode oktober-december 2010 is in samenwerking met de partnerorganisaties, een analyse gemaakt van de behoeften aan capaciteitsversterking, en van sterke en zwakke punten. Samenvattend bleken de organisaties voornamelijk behoefte te hebben aan: • aanvullende trainingen in psychosociale vaardigheden, zoals conflicthantering, creatieve therapie en counseling van slachtoffers van martelingen; • training in organisatorische vaardigheden, zoals (financieel) management en communicatie; • aanvullende financiële (management)ondersteuning en vaardigheden op het gebied van projectmanagement. De activiteiten zijn namens War Trauma Foundation op locatie begeleid door een part-time medewerker (die ook parttime voor de Nederlandse organisatie Mensen met een Missie werkt). Resultaten DRCongo • Narratief Theater: in de periode januari – mei zijn meer dan 30 sessies door de vijf organisaties uitgevoerd; per sessie doen gemiddeld ruim 100 mensen mee zodat er in ongeveer 3000 mensen zijn bereikt. Problemen waaraan men tijdens deze sessies gewerkt heeft, zijn bijvoorbeeld alcoholisme, egoïsme, haat, jaloezie en (seksueel) geweld. De leden van de gemeenschap zoeken in deze sessies gezamenlijk naar oplossingen voor hun problemen; • In de loop van 2011 is gebleken dat drie van de vijf organisaties onvoldoende in staat waren de financiële en administratieve capaciteit op te bouwen die nodig is om de activiteiten in de dorpen zelfstandig uit te voeren. War Trauma Foundation heeft de samenwerking met deze drie organisaties beëindigd. De organisaties Restore Hope Centre en Ceedeco zijn verder gegaan in het Moringa Netwerk; • D e leden van het netwerk in Oost-Congo hebben nieuwe lokale organisaties gescreend. Zes lokale organisaties worden opgeleid in counselingvaardigheden en het gebruik van Narratief Theater. - Vanuit dit nieuwe netwerk, worden 10 nieuwe potentiële trainers opgeleid door de trainers van Centre Ubuntu uit Burundi en Dr. Yvonne Sliep; - Cedeeco heeft in het Zuiden van Kivu (Kiliba) een netwerk van lokale leiders en vertegenwoordigers uit het maatschappelijk middenveld opgeleid in het gebruik van Narratief Theater; - Restore Hope Centre heeft in het zuiden van Kivu (Walunga) 40 leden van vier lokale comité’s opgeleid in Narratief Theater. Ook zijn er workshops gehouden over conflictmanagement, trauma en de symptomen ervan.
12
JAARVERSLAG 2011
Toekomst In het najaar van 2011 zijn de mogelijkheden onderzocht voor nieuwe psychosociale projecten met onder andere het Panzi Ziekenhuis, War Child Holland, het International Rescue Committee Bukavu en Salvation Army. De contacten met het Panzi Ziekenhuis, het International Rescue Committee en Salvation Army zijn veelbelovend. In 2012 wordt verder gewerkt aan een zorgvuldige relatieopbouw en de ontwikkeling van nieuwe psychosociale projecten waarbij de focus zal liggen op het integreren van psychosociale hulpverlening in het bestaande gezondheidszorgsysteem.
b. Midden-Oosten en Noord Afrika – MENA regio De MENA regio (Middle East and North Africa) betreft een uitgebreide regio van Marokko tot Iran, met inbegrip van alle landen in het Midden-Oosten en de landen van de Mahreb, landen die vanwege hun culturele, religieuze en politieke geschiedenis met elkaar zijn verbonden. War Trauma Foundation werkt al enige jaren met organisaties in de West Bank en Egypte. In de tweede helft van 2011 is een samenwerking begonnen met de WHO Soedan en Ahfad University.
Westelijke Jordaanoever De organisatie Hope Flower Centre (HFC) met de Hope Flower School (HFS) zijn gevestigd in Bethlehem. In 2011 lag de focus in de samenwerking op het analyseren van bestaande curricula en trainingen die worden gebruikt om onderwijzers, directeuren en psychologen van scholen op te leiden, met het doel om de inhoud van deze curricula aan te passen aan de huidige context. Bij dit eenjarige project zijn de trainers en directeuren van 10 scholen betrokken geweest; noodzakelijke aanpassingen zijn geïdentificeerd: • Toevoeging van een module die zich richt op het werken met ouders; • Meer aandacht voor praktische vaardigheden in het werken met kinderen met moeilijkheden; praktische vaardigheden die zich richten op crisis interventie en stress management; • Thematische modules over het werken met kinderen die te maken hebben met mishandeling en misbruik; • Het ontwikkelen van een curriculum speciaal voor school counselors (tot nu toe alleen voor onderwijzers ontwikkeld); • Verder ontwikkelen van een structuur voor intervisie en coaching. 2011 is in veel opzichten een moeilijk jaar geweest voor HFC. De leiding van HFS heeft te maken gehad met beschuldigingen uit anonieme bron van mismanagement. Dit heeft geleid tot onderzoek en tot aanscherping van de rol van het bestuur en verdere versterking van de administratief-financiële structuur van de organisatie.
Egypte Na de revolutie in januari 2011 (‘Arabische lente’), is de situatie voor vluchtelingen in Cairo verder verslechterd. Door de onzekere politieke situatie en de langdurige afwezigheid van politie in het politieke leven, worden vluchtelingen verder gemarginaliseerd. Volgens officiële gegevens van de UNHCR, bevinden zich 45.000 vluchtelingen in Cairo, maar niet-officiële cijfers schatten het aantal vluchtelingen veel hoger. Het merendeel van de vluchtelingen en asielzoekers is afkomstig uit Soedan, Zuid-Soedan, Eritrea, Somalië en Libië. Veel vluchtelingen en hun families hebben te maken met chronische stress, gezinsconflicten, huiselijk en seksueel
13
geweld, alcohol- en drugsmisbruik, en met psychische stoornissen door de uitzichtloosheid van de situatie. Slechts een beperkt aantal organisaties is in staat om met toestemming van de overheid te werken met vluchtelingen. War Trauma Foundation is opnieuw gesprekken aangegaan met PSTIC (Psychosocial Training Institute, verbonden aan de American University of Cairo). Besproken werd op welke wijze, in samenwerking met UNHCR en andere organisaties, hulp gegeven kan worden aan deze groep van stedelijke vluchtelingen en aan hen die willen terugkeren naar hun land van herkomst. Gesprekken hierover zijn in november 2011 van start gegaan. Uitgangspunt is op welke wijze de hulp aan deze groep kwetsbare vluchtelingen ingebed kan worden in bestaande zorgstructuren.
Soedan In januari 2005 kwam er een einde aan 20 jaar burgeroorlog in Soedan. Naar schatting 1,9 miljoen mensen is omgekomen als gevolg van oorlog, honger en ziekte. Ongeveer 4 miljoen moesten hun land en huis ontvluchten en raakten ontheemd. Met name in het westen van Soedan escaleerde het conflict, met meer dan 1 miljoen doden en ruim 3 miljoen ontheemden. Velen van hen vluchtten naar de hoofdstad Khartoem. Ondanks de opdeling van Soedan in juli 2011, waarbij Zuid-Soedan zich afsplitste en zelfstandig werd, blijft het risico op (gewelddadige) conflicten in het huidige Soedan aanwezig, met name in de grensregio’s Abyei en ZuidKordofan. In Zuid-Kordofan en Abyei zijn recentelijk opnieuw gevechten uitgebroken tussen de Soedanese regering en diverse rebellengroepen. De burgeroorlog en het nog steeds voortdurende geweld hebben een enorme impact op het land als zodanig, op de lokale gemeenschappen en op de individuele levens van mensen. De omvang van het psychisch lijden van de bevolking van dit land met haar 42 miljoen inwoners is moeilijk te bevatten.
14
JAARVERSLAG 2011
World Health Organisation Op verzoek van de World Health Organisation heeft War Trauma Foundation een begin gemaakt met het opleiden van een groep van 20 professionals en beleidsmakers, werkzaam bij Ministry of Health, WHO en in ziekenhuizen in Khartoem, Noord- en West-Darfur, Blue Nile, White Nile en Gezira. Deze mensen worden getraind als trainers in onder andere Psychological First Aid en in de basisprincipes van goede psychosociale hulp aan mensen die getraumatiseerd zijn. Achtergrond en bevindingen tot nu toe zijn: • Er is een gebrek aan toegang tot goede geestelijke gezondheidszorg, inclusief psychosociale support; • Goede trainingen voor medewerkers van ziekenhuizen en humanitaire organisaties in MHPSS zijn er nauwelijks; • Er is vraag naar continue training in klinische vaardigheden, in Mental Health GAP en naar richtlijnen voor kwalitatieve goede MHPSS (Mental Health GAP Programme, gelanceerd door de WHO voor midden en lage-inkomenslanden. Doelstelling is het opzetten van goede geestelijke gezondheidszorg); • Het is van belang dat ook degenen die werken in afgelegen regio’s van Soedan worden betrokken in dit traject; • Het opzetten van coaching en intervisie van degenen die zich bezighouden met geestelijke gezondheidszorg en psychosociale support is noodzakelijk om de duurzaamheid ervan te waarborgen. Afhankelijk van beschikbare financiering, zal dit project worden voortgezet in 2012 met vervolgtrainingen en het opzetten van een coaching- en intervisiestructuur voor WHO-staf. Ahfad University In Omdurman bij Khartoem is de Ahfad Universiteit gevestigd. Deze niet-gouvernementele universiteit, opgericht in 1966, richt zich specifiek op vrouwen. De meer dan 7000 studenten
15
zijn afkomstig uit alle regio’s van Soedan en uit een groot aantal andere Afrikaanse landen. Ruim 500 studenten komen uit gebieden die door extreem geweld zijn getroffen, zoals Darfur, Zuid Soedan, Eritrea en Somalië. Voor deze studenten, van wie de meerderheid zeer traumatische ervaringen achter de rug heeft, is één psycholoog beschikbaar bij wie deze studenten terecht kunnen, echter zonder dat deze psycholoog enige expertise heeft in het geven van psychosociale hulp aan mensen die zijn getraumatiseerd. De universiteit is gelegen in een gebied waar het hoogste aantal vluchtelingen woont uit Darfur. Ook bevindt zich in dit gebied een kamp voor vluchtelingen uit Zuid-Soedan. De vraag naar goede geestelijke gezondheidszorg van deze vluchtelingen is groot. De gezondheidszorg in Soedan heeft een zeer beperkt aantal hulpverleners die kunnen inspelen op deze vraag. Ook ontbreekt een goed verwijssysteem om mensen die specialistische zorg nodig hebben door te verwijzen. Vanwege de grote vraag naar goede psychosociale steun en het gebrek aan adequaat opgeleide psychologen en psychiaters, heeft de universiteit een plan ontwikkeld om het eerste Nationaal Trauma Counseling Centrum van Soedan op te zetten. Ahfad Universiteit heeft via zijn contacten met de Universiteit van Maastricht en het Veteranen Instituut, War Trauma Foundation (WTF) verzocht haar expertise in te zetten bij het opzetten van een Nationaal Trauma Counseling Centrum in Soedan. In 2012 zal WTF onder meer het trainingsprogramma ontwikkelen en zorgdragen voor de samenstelling en opleiding van het team van lokale trainers. Conform de werkwijze van WTF wordt dit trainingprogramma opgezet in nauwe samenwerking met Ahfad Universiteit en de toekomstige lokale trainees.
c. N oord Kaukasus, Rusland: Tsjetsjenië, Ingoesetië, Noord–Ossetië Allania ‘De ouders van nu zijn de kinderen die twee oorlogen hebben meegemaakt’. Directeur school Tsjetsjenië
16
JAARVERSLAG 2011
In mei 2010 is een begin gemaakt met het project ‘Enhancing psychological recovery and resilience of children and their caregivers within the frame of schools’. De politieke situatie in de Noordelijke Kaukasus blijft gespannen en onzeker. De situatie in Tsjetsjenië en Ingoesetië is weliswaar relatief rustig, maar de angst voor gewelddadige incidenten tussen leger en militia blijft aanwezig. In de uitvoering van het project wordt rekening gehouden met deze politiek instabiele situatie en met de veiligheid van de deelnemers tijdens gezamenlijke activiteiten. Iedere keer dat de trainers, onderwijzers en psychologen uit de verschillende republieken bij elkaar komen, wordt nagegaan in welke regio het op dat moment het veiligst is. In een aantal gevallen zijn trainingen gehouden in naburige republieken, in de steden Nalchik en Kislovosk, zodat alle trainees aanwezig konden zijn. Het project kent twee uitvoerende lokale organisaties in drie republieken: Dostizenya in NoordOssetië/Allania en Denal in Tsjetsjenië en Ingoesetië. In Noord-Ossetië wordt gewerkt met 10 trainers van het National Training Institute (onderdeel van het Ministerie van Onderwijs) en met 15 scholen; in Tsjetsjenië/Ingoesetië zijn 10 trainers van de lokale partnerorganisatie opgeleid die ook met 15 scholen werken. Alle trainers worden gedurende de drie jaren van het project regelmatig bijgeschoold en ontvangen intervisie vanuit het WTF-trainingsteam. Op hun beurt leiden zij psychologen en counselors op die in de scholen werken, en een grote groep van onderwijzers uit dezelfde scholen. Ook ontvangen zij regelmatig bijscholing, die wordt afgewisseld met tussentijdse intervisie en met speciale activiteiten voor de ouders. Resultaten Noord-Kaukasus. Rusland • Training of Trainers (ToT) door het WTF-trainingsteam: 20 trainers van de drie republieken ontvingen twee keer een ToT. Er werd vooral aandacht besteed aan de veel voorkomende suicides onder studenten; • Training of Counselors: 30 counselors/psychologen werden door de lokale trainers verder opgeleid, waarbij gecoacht werd door het WTF-team: twee keer in de verschillende republieken; • Seminars in de deelnemende scholen, hieraan hebben 887 onderwijzers, 420 ouders en 805 studenten deelgenomen. Het unieke van dit programma is dat het onderwijzers, trainers en psychologen uit de verschillende republieken én met diverse religieuze en etnische achtergronden bij elkaar brengt. De drie republieken delen een recente geschiedenis van geweld waarbij verschillende groepen elkaar bevochten. Dankzij dit project kunnen groepen uit de verschillende republieken elkaar regelmatig ontmoeten en spreken en zo kan, hoe kleinschalig ook, worden gewerkt aan het herstel van onderlinge relaties. In mei 2011 werd in Kroatië de conferentie ‘The challenges of reconciliation in (post)conflict communities’ gehouden. Tatyiana Chshieva, diecteur van Dostizenya (Noord-Ossetië/Allania; partner van War Trauma Foundation) ) gaf een presentatie over ‘Living together after Beslan’, waarin zij vertelde over de ervaringen na het gijzelingsdrama van Beslan. Drs. Peter Ventevogel (Editor in Chief ‘Intervention Journal’) en Mw. Anong Boonchuey (Programme Co-ordinator) gaven een bijdrage aan de conferentie namens War Trauma Foundation. De trainingsmethoden die worden toegepast door het WTF trainingsteam zijn voor een deel overgenomen door het ministeriële National Training Instituut op lokatie. Uit gesprekken met vertegenwoordigers van de verschillende Ministeries van Onderwijs blijkt grote waardering voor dit project. Er is een groeiende openheid over psychosociale problemen en de aandacht ervoor neemt toe.
17
Toekomst In het voorjaar van 2012 zal de laatste cyclus van trainingen plaatsvinden door het internationale team. Met name in Tsjetsjenië en Ingoesetië wordt de noodzaak voor meer counseling services aangegeven, ook buiten de scholen. Ook is er vraag om het project verder uit te breiden naar de republieken van Dagestan en Kabardië-Balkarië. In 2012 zal de haalbaarheid hiervan worden onderzocht.
d. Kosovo Het huidige Kosovo heeft geleden onder oorlog en etnische tegenstellingen. Na het uiteenvallen van voormalig Joegoslavië volgden jaren van onrust. In 2008 werd Kosovo een onafhankelijke staat, maar daarmee waren de ongeregeldheden niet beëindigd. De oorlogen en de interetnische conflicten laten ook hun sporen na op de generatie kinderen die nu opgroeit. Zij ervaren soms hoe via hun ouders de gevolgen van de traumatische oorlogservaringen op hen worden overgedragen. Ook de voortdurende armoede is van invloed op de psychosociale gezondheid van de kinderen. Voor deze kinderen en hun families wordt in dit project een duurzame supportstructuur opgezet, waardoor de kinderen een betere persoonlijke en maatschappelijke start kunnen maken. Sinds 2009 werkt WTF samen met het Centre for Promotion of Education (QPEA). Het huidige project is gestart met 10 scholen in de regio Skenderaj. In 2011 is dit aantal uitgebreid naar 20, nu in twee verschillende regio’s. Via de scholen worden onderwijzers, hulpverleners en ouders getraind in het herkennen van psychosociale problematiek bij kinderen van 6-16 jaar. Ook leren zij hulp te bieden. Kinderen met psychosociale en gedragsproblemen worden niet geïsoleerd van hun groep behandeld, maar krijgen hulp in de context waarin het kind zich bevindt: in de klas, op het schoolplein en thuis. De nadruk ligt op het creëren van een beschermd en veilig school- en leefklimaat voor kinderen.
18
JAARVERSLAG 2011
Resultaten Kosovo • 20 deelnemende scholen in twee regio’s: Skenderaj en Drenas; • Psychosociale hulpverlening in 2 psycho-pedagogische centra (ingericht op 2 scholen). In deze centra werken psychologen, logopedisten en kinderartsen met leerlingen met (ernstiger) psychologische problemen en leerproblemen; • Enkele kleinere scholen die dichtbij de psycho-pedagogische centra liggen zijn vervangen door grotere scholen in meer afgelegen gebieden. Hiermee is het bereik van het programma verder vergroot; • Tweedaagse training van trainers: 12 lokale mental health-professionals zijn door kinderpsychiater Dr. Anica Mikus Kos en QPEA getraind om het programma uit te voeren en te implementeren. De tweede dag van deze training is samengewerkt met 20 onderwijzers/ projectcoördinatoren (één van elke deelnemende school); • 2 eendaagse outreach visits naar elk van de 20 scholen door de getrainde trainers en het team van QPEA. Per school training van ca. 30 deelnemers (onderwijzers, ouders en schoolkinderen) op psychologische aspecten; • 3 evaluatie- en voorbereidende bijeenkomsten van elk 1 dag voor trainers en projectcoördinatoren; deze vormen onderdeel van de eerder genoemde outreach visits; • Versterking van de psycho-pedagogische centra met mobiele counseling teams om psychosociale hulp te bieden aan scholen en achterstandsgezinnen in de meest afgelegen gebieden; Bundeling van trainingsmateriaal over psychosociale hulp en over het ontwikkelen van vaardigheden voor kinderen in achterstandsgebieden. Dit materiaal is bedoeld om de ervaringen zoals die tot op heden in het project zijn opgedaan vast te leggen en te vertalen naar een breder gebruik (in andere Albanees sprekende gebieden in Kosovo en/of de West Balkan); • In 2011 werden ca. 14.000 kinderen en hun ouders bereikt. Dit meerjarenproject laat een positieve ontwikkeling zien: jaarlijks grotere spreiding van de activiteiten over meer scholen (er zijn wachtlijsten) en in nieuwe regio’s, inhoudelijke programma ontwikkeling die aansluit bij de behoeften en ervaringen, en verankering en aansluiting bij lokale instituties en overheden. Ook is QPEA in staat om aanpassingen te maken in het project om goede aansluiting te vinden bij de scholen en bij de beleidsontwikkelingen van het Ministerie van Onderwijs.
e. Sri Lanka Tot 2010 zijn in het noordoosten van Sri Lanka psychosociale hulpverleners opgeleid. Hoewel de 30-jarige burgeroorlog in 2009 tot een einde kwam, is de bewegingsvrijheid van nietgouvernementele organisaties in deze regio beperkt. Samen met de Good Practices Group, een lokale organisatie van experts in MHPSS en met World Vision Australië, is in november een nieuw tweejarig project begonnen. De doelstelling van dit project is de capaciteit in MHPSS in Zuid-Azië, en in het bijzonder Sri Lanka, te verstevigen zodat er in geval van acute situaties, adequate psychosociale hulp wordt gegeven. In 2011 hebben vooral de voorbereidingen voor dit project plaatsgevonden. Er zullen groepen trainers worden opgeleid, afkomstig uit lokale organisaties, die op hun beurt weer medewerkers zullen gaan opleiden van andere humanitaire organisaties en van overheden. Daarnaast zullen een intervisie- en coachingtraject worden opgezet.
19
3. Communicatie & Fondsenwerving Als fondsenwervende organisatie wil War Trauma Foundation geworteld zijn in de Nederlandse samenleving en verbindingen leggen tussen professionals en geïnteresseerden in de geestelijke gezondheidszorg in Nederland en die in de (post)conflictgebieden waar War Trauma Foundation actief betrokken is. Dankzij de goede samenwerking met het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) en de Nederlandse vereniging voor Psychiatrie (NVvP) kan War Trauma Foundation de leden van deze beroepsgroepen regelmatig informeren over haar werk. Het werk van War Trauma Foundation wordt ook financieel gesteund door diverse particuliere fondsen3 en stichtingen, soms al vele jaren. Deze fondsen zijn onder andere: • • • • • • • • • •
Hubertine Stichting Vrienden van Stichting Kombi Stichting Elion Gerritzen Innovatiefonds Zorgverzekeraars Stichting Gieskes-Strijbis Fonds Fred Foundation Stichting Nelis van Dril Van Den Brink Houtman Stichting Stichting Pelgrimshoeve Stichting Madurodam Steunfonds
• Johanna Donk-Grote Stichting • Stichting Van Ballegooijen Fonds • Congregatie der Broeders van de H. Aloysius • Stichting Coronagalina • Stichting Bron van Leven • Pius X Stichting • Zusters van Julie Postel • NCDO
De contacten met deze fondsen worden onderhouden door informatievoorziening over de projecten en nieuwe activiteiten. In 2011 werd opnieuw een groep van identiteitsgebonden fondsen benaderd met het verzoek het werk van War Trauma Foundation o.a. in de Grote Meren regio te ondersteunen. Veertien fondsen reageerden hierop positief. War Trauma Foundation ontving in 2011 structurele bijdragen van bedrijven zoals Aegon, Euronext en Friesland Campina. Er zijn 860 particuliere donateurs die een regelmatige financiële bijdrage geven. Naast de particuliere donateurs (individuen en stichtingen) en bedrijven, heeft War Trauma Foundation van overheden, medefinancieringsorganisaties en institutionele donoren. Dit waren: • International Federation of the Red Cross, Reference Centre Copenhagen / EC Leonardo da Vinci Life-long Learning Programme • Ministerie van Buitenlandse Zaken, het fonds Maatschappelijke Transformatie • Cordaid
• • • • • •
HealthNet TPO Salvation Army International Unicef UNHCR World Health Organisation World Vision International
Niet genoemd zijn die fondsen die hebben aangegeven anoniem te willen blijven.
3
20
JAARVERSLAG 2011
Vanaf 2011 is de heer Cees Vermaas, CEO van NYSE Euronext, ambassadeur voor War Trauma Foundation. Door zijn ambassadeurschap wil hij de betrokkenheid van bedrijven bij War Trauma Foundation vergroten. Op 14 juni opende War Trauma Foundation de effectenbeurs in Amsterdam. Tijdens het Christmas Tree Lightning Event dat in december op De Dam in Amsterdam plaatsvond (georganiseerd door NYSE Euronext in samenwerking met de Gemeente Amsterdam) kon het publiek op De Dam kennismaken met War Trauma Foundation. Mede dankzij de betrokkenheid van de heer Vermaas kan het belang van goede psychosociale hulp in oorlogsgebieden onder de aandacht worden gebracht van een groot aantal bedrijven en particulieren. War Trauma Foundation verzorgde tijdens Movies that Matter festival dat in april 2011 in Den Haag werd gehouden, een programma met twee films: Towards Peace of Mind, een film die gemaakt is in samenwerking met Pia Dijkstra, en Children of War. In Towards Peace of Mind vertelt Pia Dijkstra haar verhaal als nieuwslezeres tijdens de oorlogen in de Grote Meren Regio Afrika en in de Palestijnse Gebieden in de negentiger jaren, en reist ze naar de Westelijke Jordaanoever en Burundi. Daar maakt zij kennis met partnerorganisaties van War Trauma Foundation en met de methodiek Narratief Theater, en spreekt zij met vrouwen en mannen die nog dagelijks de gevolgen van de oorlog ondervinden. Dankzij steun van het NCDO kon Frère Emmanuel, directeur Centre Ubuntu Burundi, deelnemen aan de paneldiscussies. Children of War speelt zich af in het noorden van Oeganda waar een groep van voormalig kindsoldaten uit de Lord’s Resistance Army van Joseph Kony werd gefilmd tijdens hun verblijf in een traumacentrum. Zo’n 250 mensen bezochten de films en er vond een levendige paneldiscussie plaats over de verschillende benaderingen in het werken met getraumatiseerde kinderen en gemeenschappen. De films laten elk een andere benadering zien in het omgaan met trauma na oorlog. In juni 2011 lanceerde War Trauma Foundation haar nieuwe website. Hiermee werd ook het nieuwe WTF-logo in gebruik genomen en het fotografische beeldmerk geïntroduceerd. Dit beeld, ontworpen door het fotografenduo Giuliyani wil laten zien hoe oorlog en geweld tot fragmentatie kunnen leiden en hoe er een beweging kan zijn naar de toekomst.
21
4. Organisatie Kwaliteit In december 2010 heeft War Trauma Foundation opnieuw voor een periode van drie jaren het CBF-keurmerk toegekend gekregen. In 2011 vond de tussentijdse toetsing plaats door het Centraal Bureau Fondsenwerving en werden verbeterpunten aangereikt en verwerkt met betrekking tot de jaarlijkse financiële verslaglegging. War Trauma Foundation past de Richtlijn 650 voor Kosten Beheer & Administratie toe. WTF is erkend als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI): de stichting voldoet aan de eisen die de Belastingdienst stelt. Ook is WTF lid van de Vereniging Fondsenwervende Instellingen (VFI), de branchevereniging van goede doelen. VFI is een actieve gesprekspartner van maatschappelijke organisaties en overheid en zet zich nadrukkelijk in voor: meer transparantie en zichtbaarheid van de maatschappelijke bijdragen van goede doelen, en de ontwikkeling van maatschappelijk draagvlak en publieksvertrouwen. Een traject om ook het ISO 9001:2008 certificaat te verkrijgen, is in 2011 begonnen. Zowel de interne als externe audit zijn inmiddels afgerond. De definitieve uitslag van dit traject wordt in april 2012 verwacht. De audit zag de volgende sterke punten: • Klantgerichtheid: WTF is zich sterk bewust van wie haar in- en externe klanten zijn en welke behoeften zij hebben. Het handelen van WTF is erop gericht daaraan tegemoet te komen; • Procesbeheersing van projecten, uitgave van tijdschrift ‘Intervention’, fondsenwerving en communicatie. Er zijn systematische evaluaties van geleverde prestaties, resultaten en zelfs impact, m.n. bij de projecten; • Cultuur is sterk gericht op leren vanuit de praktijk om te verbeteren. Datgene wat WTF als methodiek aan anderen leert, past ze ook op zichzelf toe; • Het effectief ontwikkelen van de organisatiestructuur heeft geleid tot een heldere verdeling van verantwoordelijkheden. Verbeterpunten zijn: • het ontbreken van een systematische gedocumenteerde risico-inventarisatie op het niveau van de organisatie, met bepaling van adequate beheersingsmaatregelen; • Het ontbreken van een kwaliteitshandboek, beheersing van de documenten van het kwaliteitssysteem en de kwaliteitsregistraties; • Het systematisch bevragen van lezers van ‘Intervention Journal’ en de manuals, en van de donoren m.b.t. tevredenheid over en ervaringen met WTF. Inmiddels is het kwaliteitshandboek waarin primaire processen en verantwoordelijkheden zijn beschreven, beschikbaar. Voor 2012 en 2013 wordt een lezersonderzoek gepland van het ‘Intervention Journal’ en de gebruikers van de Intervention Manuals en Intervention Educational Materials. Een trainee van de postdoctorale AMID opleiding (Master International Development) van het CIDIN, Universiteit Nijmegen heeft in 2011 onder andere de opdracht gehad om voor War Trauma Foundation een werkbare evaluatiemethode te ontwikkelen, waarmee resultaten van de organisatie als geheel, beter inzichtelijk kunnen worden gemaakt. Op basis van outcome mapping is een evaluatie-framework ontwikkeld. ‘Outcome mapping is a methodology for plan-
22
JAARVERSLAG 2011
ning, monitoring and evaluating development initiatives that aim to bring about social change. The process of outcome mapping helps [an organisation] to be specific about the actors it targets, the changes it expects to see and the strategies it employs. Results are measured in terms of the changes in behaviour, actions or relationships that can be influenced by the [organisation]. The methodology is comprised of several tools, which can be adapted to different contexts. It enhances team and program understanding of change processes, improves the efficiency of achieving results and promotes realistic and accountable reporting’4. In 2012 zal dit worden toegepast.
Bestuurlijke structuur Vanaf 1 januari 2011 is War Trauma Foundation partner in de Arq Psychotrauma Expert Groep. De Arq Groep verbindt en ondersteunt organisaties rondom het thema psychotrauma zodat zij elkaar wederzijds kunnen versterken en alle organisaties afzonderlijk hun werk op het gebied van psychotrauma beter kunnen doen. Naast War Trauma Foundation, zijn de volgende organisaties partner in de Arq Groep: • Cogis: Cogis is het kennisinstituut voor de sociale en psychische gevolgen van oorlog, vervolging en geweld; • Equator Foundation: biedt getraumatiseerde vluchtelingen in Nederland en populaties in (post)conflictgebieden hulp bij mentaal herstel en het hervinden van sociale binding; • Impact: Landelijk kennis- & adviescentrum psychosociale zorg na rampen; • Instituut voor Psychotrauma: biedt organisaties en overheden ondersteuning bij het voorkomen en beperken van de gevolgen van schokkende gebeurtenissen; • Psychotrauma Diagnose Centrum: het onafhankelijk centrum voor diagnose en advies bij psychotraumaklachten; • Stichting Centrum ‘45: het landelijk expertise centrum voor diagnostiek en behandeling van mensen met complexe psychotraumaklachten als gevolg van vervolging, oorlog en geweld. Er is veel aandacht besteed aan het versterken van de samenwerking met de partners in Arq, vooral met Antares Foundation. Deze organisatie is gespecialiseerd in staff care and staff stress management. November 2011 besloot Antares Foundation als zelfstandige organisatie buiten Arq verder te gaan om zo ten volle recht te kunnen doen aan haar visie en mandaat. Tussen de Arq-partners worden gezamenlijke programma’s ontwikkeld op het gebied van research, onderwijs en internationalisering. Concrete projecten, bijvoorbeeld op het terrein van e-learning en evidence based approaches, zullen in 2012 vorm moeten krijgen. Door deze samenwerking kan War Trauma Foundation beter gebruik maken van de onderzoek- en ontwikkelcapaciteit die beschikbaar zijn vanuit de gezamenlijke netwerken, en van de verbindingen die er zijn met een aantal Nederlandse universiteiten. De expertise die War Trauma Foundation heeft, zal bijdragen aan de internationalisering van onderzoek- en onderwijsprogramma’s. War Trauma Foundation is overgegaan van een bestuurlijk naar een toezichthoudend bestuursmodel. De voormalige bestuursleden hebben zitting genomen in een adviserende raad. Ge4 Smutylo, T. 2005. Outcome mapping: a method for tracking behavioural changes in development programs. Ilac brief 7.
23
wijzigde statuten zijn in mei 2011 door de rechtbank goedgekeurd. Het directiestatuut is aangepast en de werkwijze van de Adviesraad vastgelegd. Er vond maandelijks overleg plaats tussen de Raad van Bestuur en de Directeur van War Trauma Foundation. De Adviesraad vergaderde twee maal met de Raad van Bestuur en de Directeur WTF. Daarnaast zijn er kwartaaloverleggen waarin de Raad van Bestuur, de Directeur van Arq Dienstencentrum (Financiën) en de Directeur WTF de voortgang van programma’s en financiën evalueren. Overleg tussen de partners in de Arq Psychotrauma Expert Groep wordt tweemaandelijks georganiseerd in de Groepsraad. De Raad van Toezicht van War Trauma gevormd door: drs F.W. Weisglas, voorzitter; drs. M.L.Bot; drs J.T.H.M. Kortenhorst MBA; mr. A.A. Lycklama à Nijeholt; drs J.B.M. Streppel. De leden van de Raad van Bestuur zijn: Drs J.W. Reerds MBA, voorzitter; Drs J. Schaart MHA. De Adviesraad bestaat uit: L.W. Gunning, voorzitter (Managing Director Decorative Paints AkzoNobel N.V.); A.P.P.M. van Baal (Hoofdcommissaris van Politie, Luitenant-Generaal BD); M. Cohen (oprichter en vm. Directeur WTF); Mr. P.B. van Daalen (Interim Manager); Drs. J.A. Kool (Psychiater); Dr. A.H.G. Rinnooy Kan (Voorzitter SER); Mevr. V.S.M. Sluijter (vml. Diplomaat); Ing. C. Vermaas (CEO en Voorzitter NYSE Euronext Amsterdam). De leden van het Comité van Aanbeveling zijn: M.P. Bakker, Vm. Voorzitter Raad van Bestuur TNT; H.H.J. Dijkhuizen, Voorzitter Raad van Bestuur KPMG; Drs. P.J.A.M. Jongstra RA, Voorzitter Raad van Bestuur Ernst & Young; Prof. drs. R.F.M. Lubbers, Vm. Minister-President; Dr. P.W. Moerland, Voorzitter Raad van Bestuur Rabobank Nederland; J. van de Weerd, Vm. Directeur Artsen zonder Grenzen/ MSF; Mr. B.E.M. Wientjes, Voorzitter Vereniging VNO-NCW; Prof. dr. W.H.G. Wolters, Klinisch psycholoog, psychotherapeut; Dr. G.J. Wijers, Voorzitter Raad van Bestuur Akzo Nobel; Drs. H.H.F. Wijffels, Vm. Nederlands bewindvoerder Wereldbank; Ir. A.R. Wynaendts, Voorzitter Raad van Bestuur & CEO AEGON N.V. In 2011 bereikte ons het bericht dat onze vroegere zeer gewaardeerde voorzitter mr. M. Tabaksblat op 20 oktober 2011 is overleden. De heer Tabaksblat heeft zich vanaf de oprichting van War Trauma Foundation een zeer betrokken bestuurder getoond, aanvankelijk als voorzitter, de laatste jaren als lid van het Comité van Aanbeveling. War Trauma Foundation heeft buitengewoon veel aan hem te danken. De heer Tabaksblat trok
24
JAARVERSLAG 2011
zich het lot van getraumatiseerde oorlogsgetroffenen zeer aan en dit motiveerde hem. Zelfs kort voor zijn overlijden zette hij zich daadwerkelijk in om onze activiteiten onder de aandacht te brengen en te ondersteunen. Wij missen in hem een groot pleitbezorger, een gewaardeerde bestuurder en bovenal een bijzonder mens.
Medewerkers, vrijwilligers en trainers Per 1 januari 2011 is een aantal financieel-administratieve taken ondergebracht bij het Arq Dienstencentrum (ADC). Twee medewerkers die eerder bij War Trauma Foundation in dienst waren, maakten de overstap naar het ADC en werken vanuit het ADC voor een beperkt aantal uren voor War Trauma Foundation als Financial Controller en boekhouder. Een van de programmamedewerkers was voor een periode van ruim zes maanden op onbetaald verlof; gedurende die periode werkte zij bij TPO Nepal met Bhutanese vluchtelingen. Een van de medewerkers van Communicatie & Fondsenwerving was langdurig afwezig vanwege ziekte. Het ziekteverzuim was daardoor 10%. De samenstelling van het personeel per 31 december 2011: Marieke Schouten MPH, Directeur (0,8 fte); Leslie Snider MD, MPH, Senior Technical Advisor (0,8 fte); Mr. Tineke Pronk, Hoofd Communicatie & Fondsenwerving (0,84 fte); Drs. Marjolijn Geels, Fondsenwerver ( 0,5 fte gedetacheerd); Drs. Peter Ventevogel, Hoofdredacteur ‘Intervention Journal’ (0,2 fte, gedetacheerd); Drs. Jildau Boerma, Programme Co-ordinator (0,44 fte); Anong Boonchuey MSc, Programme Co-ordinator (tot 31 december); Drs. Iris van der Mark, Programme Co-ordinator (0,44 fte, vanaf 1 november); Drs. Relinde Reiffers, Programme Co-ordinator (0,8 fte). De inzet van vrijwilligers op diverse onderdelen van het werk van WTF, is onontbeerlijk: • Drs. Ria Stiefelhagen, kinderpsycholoog, trainer/adviseur programma’s (vanaf juni 2004); • Drs. Simon van den Berg, sociaal-psycholoog, adviseur & monitoring projecten (vanaf januari 2009); • Chérie Berie, ondersteuning direct mailings (vanaf mei 2011); • Drs. Eefje Smet, ondersteuning ‘Intervention Journal’ en voorbereiding conferentie 2012 (vanaf november 2011). Het vrijwilligersbeleid is in 2011 geactualiseerd. Naast de genoemde medewerkers, werkt WTF op projectbasis samen met de volgende trainers/consultants: • Dr. Yvonne Sliep, psycholoog, trainer Universiteit van KwazuluNatal; • Nicole Nuyts, programma facilitator in de DRCongo (per 1-9-2010, in samenwerking met de organisatie Mensen met een Missie); • Dr. Anica Mikus Kos, kinderpsychiater, trainer Kosovo- en Noordelijke Kaukasusprogramma; • Drs. Petra Joosse, psycholoog, trainer/consultant; • Dr. Nancy Baron MD, trainer/consultant.
25
5. Financiën Voor de jaarrekening 2011 en de daarbij afgegeven controleverklaring, verwijzen wij naar de hierachter opgenomen jaarrekening 2011, inhoudende de: • Balans per 31 december 2011; • Staat van Baten en Lasten; • Toelichting; • Bijlagen Jaarrekening; • Begroting 2012 en ramingen voor 2013 en 2014. Als onderdeel van het bestuursverslag volgt hier de financiële informatie.
Financiële informatie De vergelijking tussen het resultaat 2011 met de begroting 2011 en met het resultaat 2010 geeft het volgende beeld: Werkelijk 2011
Begroot 2011
Werkelijk 2010
incl. giften in natura
incl. giften in natura
incl. giften in natura
1.029
1.030
925
5
4
7
1.034
1.034
699
Besteed aan doelstelling
817
872
688
Besteed aan werving baten
124
185
173
Besteed aan overige kosten (beheer & administratie)
74
86
113
1.015
1.143
974
19
-109
-42
x € 1.000 Baten uit fondsenwerving en subsidies Rentebaten en baten uit beleggingen
Saldo toevoegingen aan en onttrekkingen uit Continuiteits- en bestemmingsreserves en -fondsen
26
JAARVERSLAG 2011
Verschillenanalyse: Werkelijk 2011 - werkelijk 2010 Het jaar 2011 laat een stijging in de baten zien. Deze is voor een belangrijk deel te verklaren uit hogere bijdragen van institutionele donoren en door een voorschotbetaling van een legaat. De besteding aan doelstelling is fors gestegen doordat er meer projecten zijn uitgevoerd als gevolg van de lancering van de ‘Psychological First Aid Guide’. De kosten voor werving baten is lager dan in 2010 vanwege minder besteding aan directe fondsenwervende kosten. De kosten voor beheer & administratie zijn gedaald ten opzichte van 2010 doordat er bezuinigd is op personeel (administratieve ondersteuning) en doordat de administratieve en financiële ondersteuning gedeeld worden met andere partners in de Arq Psychotrauma Expert Groep. Werkelijk 2011 – begroot 2011 De begroting van 2011 was gebaseerd op al gedane committeringen aan projecten waarvoor een contract was afgesloten, op projectaanvragen waarvoor nog geen committering door donateurs/financiers was gegeven en op een ambitie om projecten uit te breiden. De doelstelling met betrekking tot de doelbesteding is zo goed als bereikt. Kosten van fondsenwerving zijn lager dan begroot doordat er minder directe fondsenwervende kosten zijn gemaakt.
27
6. Toekomst War Trauma Foundation zal zich in blijven zetten voor psychosociaal herstel van mensen en gemeenschappen die zijn getroffen door oorlog en geweld. Ook zal WTF zich bezig blijven houden met het ontwikkelen en verspreiden van kennis en vaardigheden van mensen en organisaties die zich inzetten voor het psychosociale herstel van mensen en gemeenschappen die zijn getroffen door oorlog en geweld. In de uitvoering van psychosociale programma’s zal rekening gehouden worden met de specifieke sociale, culturele en politieke context. Psychosociale training of capaciteitsopbouw kunnen geen losstaande interventies zijn in samenlevingen die te maken hebben met de nasleep van een conflict. De projecten ter ondersteuning, kennisontwikkeling, training of anderszins zouden idealiter deel moeten uitmaken van een algeheel verzoeningsproces. Stabiliteit, waarheid, rechtvaardigheid en genezing zijn relevante aspecten van verzoeningsprocessen. WTF richt zich op een deel van dit proces door psychosociale programma’s te ontwikkelen die bijdragen aan het herstel van individuen en gemeenschappen. Kennisontwikkeling in Mental Health and Psychosocial Support in Emergency Settings (MHPSS) is een steeds grotere rol gaan spelen in het werk van WTF en dit zal zich in 2012 voortzetten. In 2011 is veel aandacht gegeven aan de consolidatie van WTF binnen de Arq Psychotrauma Expert Groep, in 2012 zal een volgende stap worden gezet door andere partners uit de Arq Groep actief te betrekken in internationale MHPSS- programma’s. De diversiteit binnen de Arq Groep leent zich ook voor het ontwikkelen van programma’s waarin de diverse expertises complementair kunnen worden ingezet. Dit kunnen programma’s zijn op gemeenschapsniveau, waar niet-gespecialiseerde ondersteuning gegeven kan worden, bijvoorbeeld door het Narratief Theater of door sociotherapie aan individuen en specifieke doelgroepen (slachtoffers van seksueel geweld, ontheemden, voormalig soldaten). In deze programma’s kan ook een onderzoekscomponent aanwezig zijn of ze kunnen zo zijn ingericht dat daarin meer gespecialiseerde diensten worden ontwikkeld. WTF zal daarbij niet zelf deze diensten verlenen maar dit altijd doen in samenwerking met partnerorganisaties uit het maatschappelijk middenveld via lokale structuren. Om WTF als kennisorganisatie te profileren, wordt in 2012 extra geïnvesteerd in nieuwe programma-medewerkers. Dit leidt tot een verhoging in de personeelskosten. Deze investering in medewerkers is noodzakelijk om kwalitatief goede programma’s te kunnen blijven ontwikkelen. Een andere oorzaak van een stijging in de personeelskosten is een gevolg van verandering in arbeidsvoorwaarden. Als zelfstandige organisatie waren arbeidsvoorwaarden minimaal geregeld. Na toetreding als partner in Arq, zal de cao GGZ van toepassing worden. Voor vier medewerkers is dit nog niet het geval; dit zal naar verwachting in het eerste kwartaal van 2012 veranderen. Vooral door de deelname van medewerkers in het PZW pensioenfonds, zullen lasten stijgen. De totale begroting voor 2012 bedraagt €1.076.499. WTF is een fondsenwervende instelling en als zodanig zal het inkomen per jaar kunnen verschillen. Bij de vaststelling van de begroting is rekening gehouden met een marge van onzekerheid. WTF heeft de ambitie om het dekkingspercentage bij de vaststelling van de begroting te verhogen en daarvoor is een taakstelling opgenomen.
28
JAARVERSLAG 2011
Voor 2012 heeft WTF onder andere de volgende voornemens: 1. Actieve rol in het ontwikkelen van het Arq International Programme, in samenwerking met de Equator Foundation, het Arq Onderzoek Programma (APO), Cogis/Impact en andere relevante partners; 2. Acquisitie van internationale projecten met andere (inter)nationale partners om kennis te ontwikkelen die gekoppeld kan worden aan bijvoorbeeld Psychological First Aid; 3. Vergroten van bereik ‘Intervention Journal’ en Intervention Educational Materials; 4. Uitvoeren van evaluatieprogramma’s in Burundi en de Noordelijke Kaukasus; 5. Afsluiten van lopend programma in Noordelijke Kaukasus, Grote Meren regio en opzetten van nieuw MHPSS-programma in een ander deel van deze regio’s, voortbouwend op de daar opgebouwde kennis en ervaring; 6. Opzetten van een regionaal programma in MENA-regio; consolidatie van projecten Kosovo en Sri Lanka; 7. Analyseren van fondsenwerving particulieren, beleid afstemmen op resultaten en vergroten van de omvang van baten om de ontwikkeling van nieuwe projecten te realiseren; 8. Inzetten op acquisitie meerjarencommitteringen van institutionele donoren voor MHPSSprogramma’s.
29
30
JAARrekening 2011
7. Vaststelling en goedkeuring jaarrekening Vaststelling en goedkeuring jaarrekening De Raad van Bestuur van War Trauma Foundation heeft de jaarrekening over 2011 vastgesteld in de vergadering 15 mei 2012. De Raad van Toezicht van Stichting Arq heeft het besluit van de Raad van Bestuur tot vaststelling van de jaarrekening 2011 van War Trauma Foundation in haar vergadering van 15 mei 2012 goedgekeurd.
Statutaire regeling resultaatbestemming In de statuten is geen regeling opgenomen over de resultaatbestemming.
Resultaatbestemming Het resultaat wordt verdeeld volgens de resultaatverdeling in de staat van baten en lasten.
Gebeurtenissen na balansdatum Na balansdatum hebben zich geen bijzondere gebeurtenissen voorgedaan die van belang zijn voor de resultaatbepaling 2011 en de balans per einde 2011.
Controleverklaring De controleverklaring is opgenomen op pagina’s 52 en 53.
31
8. Jaarrekening 2011 In dit deel van het jaarverslag van War Trauma Foundation (WTF) vindt u de jaarrekening van WTF. BALANS PER 31 DECEMBER 2011
Actief
2011
2010
€
€
-
2.839
Vaste activa Materiële vaste activa (1) Activa t.b.v. de bedrijfsvoering
Vlottende activa Vorderingen
4.657
5.317
Debiteuren
51.197
49.865
Te ontvangen/vooruitbetaalde projecten (2)
90.004
33.249
7.200
662
Te ontvangen interest
Overige vorderingen en overlopende activa
153.058
89.093
Kas, bank- en girorekeningen
432.709
345.100
Som der vlottende activa
585.767
434.193
585.767
437.032
Liquide middelen (3)
Totaal
32
JAARrekening 2011
(na resultaatbestemming)
Passief
2011
2010
€
€
Reserves en fondsen Reserves (Vrij besteedbaar) (4) Continuïteitsreserve Bestemmingsreserve
156.775
177.056
37.986
67.293 194.761
244.349
Fondsen (Vastgelegde reserves) (5) Fonds activa bedrijfsvoering Bestemmingsfondsen
0
2.839
179.482
108.183 179.482
111.022
374.243
355.371
211.524
81.661
585.767
437.032
Kortlopende schulden (6) Te betalen bedragen Totaal
33
STAAT VAN BATEN EN LASTEN Werkelijk 2011 €
Baten
Begroot 2011 €
Werkelijk 2010 €
Baten eigen fondsenwerving (7) - Baten fondsen, bedrijven, particulieren
492.652
Totaal baten eigen fondsenwerving -S ubsidies van overheden en anderen - Rentebaten en baten uit beleggingen - Overige baten
475.110 492.652
600.338 475.110
600.338
536.779
555.482
324.927
4.657
4.000
5.475
0
Totaal baten
1.209 541.436
559.482
331.612
1.034.088
1.034.592
931.950
Lasten Besteed aan doelstelling (8) - Projecten Capaciteitsopbouw
551.939
746.382
532.727
-O ntwikkeling en verspreiding van kennis en ervaring
259.867
108.850
124.694
-
10.000
27.096
5.279
7.005
3.623
- Onderzoek - Opleidingen/Congressen Totaal besteed aan doelstelling
817.085
872.238
688.139
- Kosten eigen fondsenwerving
75.810
163.182
156.036
-K osten verkrijging subsidies overheden en anderen
48.146
22.286
16.905
74.173
85.773
112.656
1.015.214
1.143.479
973.737
-108.887
-41.787
Besteed aan werving baten
Beheer en administratie - Kosten beheer en administratie Totaal lasten
18.874
Resultaat
Resultaatbestemming: Toevoeging/onttrekking aan: - continuïteitsreserve
-20.279
- bestemmingsreserve
-29.307
-46.517
-26.435
- bestemmingsfondsen
71.299
-62.370
34.729
- fonds activa bedrijfsvoering
-2.839
-
-2.137
18.874
-108.887
-41.787
34
-47.944
JAARrekening 2011
Kengetallen
Werkelijk 2011
Werkelijk 2010
- besteed aan doelstelling tov totale baten
86,7%
77,3%
- besteed aan doelstelling tov totale lasten
80,5%
70,7%
-k osten eigen fondsenwerving tov baten eigen fondsenwerving
15,4%
26.0%
7,3%
11,6%
- beheer en administratiekosten tov de totale lasten
KASSTROOMOVERZICHT 2011
2010
€ Resultaat boekjaar Aanpassingen voor afschrijvingen
€
18.874
-41.787
2.839
2.137
Kasstroom uit bedrijfsoperaties
21.713
-39.650
Kasstroom uit operationele activiteiten Toe-/Afname vorderingen
-63.966
-22.376
Af- /Toename schulden
129.862
-49.077
Totaal kasstroom uit operationele activiteiten
-71.453
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen materiële vaste activa Desinvesteringen materiële vaste activa
0 0
0 0
Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten
0
0
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
0
0
87.609
-111.103
Totaal mutatie kasstroom uit activiteiten
Totaal liquide middelen per 31 december
432.709
345.100
Totaal liquide middelen per 01 januari
345.100
456.203
Afname liquide middelen
87.609
-111.103
Algemene grondslagen kasstroomoverzicht: Het kasstroomoverzicht is opgemaakt op basis van de indirecte methode.
35
TOELICHTING ALGEMEEN War Trauma Foundation zet zich in voor psychosociaal herstel van mensen en gemeenschappen die zijn getroffen door oorlog en geweld. Samen met lokale organisaties in (post)conflictgebieden willen wij een leven mogelijk maken in vertrouwen, hoop en vrede. Voor mensen én gemeenschappen. Voor wederopbouw en een betere toekomst.
Richtlijn Fondsenwervende Instellingen Het jaarverslag van de stichting is in overeenstemming met de door de Raad voor de Jaarverslaggeving gepubliceerde Richtlijn Verslaggeving Fondsenwervende Instellingen (RJ 650). Doel van deze richtlijn is inzicht te geven in de kosten van de organisatie en besteding van de gelden in relatie tot het doel waarvoor die fondsen bijeengebracht zijn. Deze inrichting is tevens een van de voorwaarden voor het verkrijgen van het CBF-Keur. Dit keurmerk wordt door het Centraal Bureau Fondsenwerving verleend aan fondsenwervende instellingen die voldoen aan de gestelde eisen vastgelegd in het Reglement CBF-Keur. De Stichting War Trauma Foundation heeft dit keurmerk op 18 december 2000 van het CBF ontvangen. In 2010 heeft er een hertoetsing plaatsgevonden en is het keurmerk verlengd van 1 januari 2011 tot 1 januari 2014. In 2011 heeft er een tussentijdse controle plaatsgevonden op basis van de jaarrekening en het bestuursverslag 2010.
Toelichting verdeling uitvoeringskosten naar bestemming en specificatie directe bestedingen aan projecten De algemene doelstelling van WTF is de versterking van psychosociale vaardigheden van lokale mensen en organisaties die werkzaam zijn in (post)conflictgebieden, en ondersteuning te bieden aan mensen en gemeenschappen die als gevolg van gewapend conflict en georganiseerd geweld getraumatiseerd zijn. De verdeling van de uitvoeringskosten naar bestemming houdt zoveel mogelijk rekening met de daarbij gekozen werkwijzen:
Primaire werkprocessen War Trauma Foundation ontwikkelt en verspreidt kennis, ervaring, best practices en lessons learned in Mental Health and Psychosocial Support (MHPSS) om wetenschap en praktijk met elkaar te verbinden en om kwalitatief goede psychosociale support programma’s te ontwikkelen. Het ontwikkelen van kennis en methoden voor psychosociale steun in (post)conflict situaties, is een relatief nieuw kennisgebied. Toch is er inmiddels veel ervaring opgebouwd en wordt er onderzoek gedaan naar de effectiviteit van deze hulp. WTF wil deze ervaring en kennis ter beschikking stellen aan en verspreiden onder de staf van humanitaire organisaties en anderen in (post)conflictgebieden. War Trauma Foundation ontwikkelt opleidingen om de psychosociale vaardigheden van partnerorganisaties in (post)conflictlanden te versterken. De opleidingen zijn bedoeld voor de medewerkers van humanitaire organisaties en voor mensen die direct in lokale gemeenschappen werken en een belangrijke rol vervullen in het geven van psychosociale steun. Zij werken vaak in moeilijke omstandigheden en komen in aanraking met complexe problemen van groepen vluchtelingen, ontheemden of gemeenschappen in chronische conflictsituaties. War Trauma Foundation ontwikkelt in samenwerking met lokale organisaties trainingsprogramma’s voor staf van hulporganisaties, voor mensen die direct in de lokale gemeenschap werken, of voor leerkrachten van scholen in (post)conflictgebieden. Er
36
JAARrekening 2011
wordt gewerkt aan het versterken van de organisatiecapaciteit, zodat trainingsprogramma’s goed worden ingebed en de samenwerking met de overheden en andere organisaties wordt bevorderd. War Trauma Foundation zet effectieve netwerken van psychosociale support programma’s en kennishouders op, om zo de uitwisseling van kennis en ervaring mogelijk te maken en supportstructuren op te zetten, waardoor de impact van psychosociale programma’s wordt vergroot. Het bij elkaar brengen van lokale, nationale en internationale professionals in de psychosociale zorg, is van belang om de trainingen te ondersteunen. Netwerken zijn een forum voor uitwisseling van kennis en ervaring in psychosociale programma’s. War Trauma Foundation richt zich op communicatie & fondsenwerving om bewustwording ten aanzien van de visie van de organisatie te vergroten en om financiële middelen te werven die het mogelijk maken om de missie van de organisatie uit te voeren.
Vergelijkende cijfers De vergelijkende cijfers zijn aangepast voor presentatiedoeleinden, wat geen effect heeft op de vrij besteedbare reserves of het resultaat. Dit betreft o.a. de balanspost ‘debiteuren’ welke in de jaarrekening van 2010 opgenomen was in de posten ‘te ontvangen/vooruitbetaalde projecten’ en ‘overige vorderingen en overlopende activa’.
RESULTAATBEPALING EN GRONDSLAGEN
Algemeen Het resultaat in het jaar is bepaald als het verschil tussen de baten verworven, en de kosten ontstaan in het jaar.
Baten en lasten De baten zijn toegerekend aan het jaar waarin deze zijn ontvangen of toegezegd. Lasten zijn toegerekend in het jaar waarin deze zijn ontstaan. Als resultaat hiervan is het mogelijk dat lasten in een ander jaar worden verantwoord dan baten. In dergelijke gevallen wordt dit verschil door de resultaatbestemming gecompenseerd via het bestemmingsfonds of de bestemmingsreserve. Baten en lasten betreffende bijdragen in natura zijn opgenomen tegen de hiervoor geldende waarde in het economische verkeer.
Grondslagen voor de waardering van activa en passiva De grondslagen die worden toegepast voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling zijn gebaseerd op historische kosten. Voor zover niet anders vermeld zijn de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde.
Toelichting Kengetallen Bij de berekening van de kengetallen zijn de onttrekkingen uit en de toevoegingen aan de bestemmingsreserves en -fondsen zowel als de baten en lasten in natura meegenomen. Voor de kengetallen hanteert WTF de adviesnormen van het CBF.
37
TOELICHTING BALANS
Materiële vaste activa De inventaris en computerapparatuur worden gewaardeerd tegen aanschafprijs. De afschrijvingen worden berekend als een percentage over de aanschafprijs volgens de lineaire methode op basis van de economische levensduur.
Vorderingen Vorderingen worden gewaardeerd op de nominale waarde. Indien van toepassing wordt bij de waardering rekening gehouden met oninbaarheid.
Liquide middelen De liquide middelen staan ter vrije beschikking.
Reserves en Fondsen (Eigen vermogen) Binnen het eigen vermogen wordt onderscheid gemaakt in reserves en fondsen. Reserves: Dit betreffen vrij besteedbare reserves te weten: de continuïteitsreserve en een bestemmingsreserve. De continuïteitsreserve is gevormd om de Stichting in staat te stellen slagvaardig te handelen, indien noodzakelijk urgente projecten te financieren en haar continuïteit te waarborgen. De maximale hoogte is door het bestuur vastgesteld op €225.000 waarmee een halfjaar continuïteit van de organisatie gewaarborgd is. De bestemmingsreserve bestaat uit vrije middelen die door het bestuur bestemd zijn voor lopende projecten. Fondsen: Dit betreffen vastgelegde reserves te weten: de bestemmingsfondsen en het fonds activa bedrijfsvoering. De bestemmingsfondsen zijn een afgezonderd deel van het vastgelegde vermogen waarvan de beperkte bestedingsmogelijkheid door derden of het bestuur is bepaald en waar een verplichting aan ten grondslag ligt. Het fonds activa bedrijfsvoering betreft het deel van het eigen vermogen dat is aangewend voor de financiering van materiële vaste activa. Zowel de reserves als de fondsen worden niet belegd maar staan op een spaarrekening waarbij de afweging is gemaakt tussen de hoogte van de rente en beschikbaarheid van de middelen.
38
JAARrekening 2011
TOELICHTING BALANS
1. Materiële vaste activa Activa t.b.v. de bedrijfsvoering Inventaris
Balanswaarde per 1 januari
Computers
Totaal 2011
Totaal 2010
€
€
€
€
1.249
1.589
2.838
4.976 -
Aanschaffing
4.976 Afschrijving Balanswaarde per 31-12
1.249
1.589
2.838
2.137
0
0
0
2.839
De bovenstaande activa zijn ten behoeve van de bedrijfsvoering. In verband met de toetreding van War Trauma Foundation tot de St. Arq Psychotrauma Expert Groep en gezien de hoogte van het fonds activa bedrijfsvoering is met goedkeuring van de Raad van Bestuur besloten in 2011 alle materiële activa in een keer af te boeken.
2. Te ontvangen/vooruitbetaalde projecten 2011
2010
€
€
Nog te ontvangen afrekening 2011 PSO inzake Grote Meren gebied
46.558
4.333
Nog te ontvangen subsidie 2011 BuZa-Matra inzake Kaukasus
43.446
25.422
Nog te ontvangen periodieke schenking
500
Nog te ontvangen incasso machtigingen
2.994
Totaal
90.004
33.249
39
3. Liquide middelen
Kas ING rekening courant ING ExtraBonus Zakenrekening ING rek.cour. 1050 Totaal
Totaal
Totaal
2011
2010
€
€
0
207
72.778
8.748
337.651
302.976
22.280
33.169
432.709
345.100
Toelichting op interest percentage Behoudens kleine rente ontvangsten op de beide courante rekeningen en de creditcards bestaat de ontvangen rente in hoofdzaak uit ontvangen rente op de ING ExtraBonus Zakenrekening. De gemiddelde rente op deze rekening bedroeg 1,6% gedurende 2011.
4. Reserves Stand per
Continuïteitsreserve Bestemmingsreserves Totaal
Stand per
1 januari
Onttrekking
Toevoeging
31 dec
€
€
€
€
177.056
20.279
-
156.777
67.293
29.307
-
37.986
248.349
49.586
-
194.763
Specificatie onttrekking bestemmingsreserve: Grote Merengebied (GLD) Programma
1.563
QPEA Kosovo
17.694
Leonardo da Vinci Project
10.050
Onttrekking
40
29.307
JAARrekening 2011
5. Specificatie Fondsen Stand per
Fonds activa bedrijfsvoering
Bestemmingsfondsen Projecten:
Stand per
1 januari
Onttrekking
Toevoeging
31 dec
€
€
€
€
2.839
2.839
0
0
Stand per
Stand per
1 januari
Onttrekking
Toevoeging
31 dec
€
€
€
€
4.759
-
-
4.759
16.198
8.638
56.047
63.607
PSO-TLP-OA
-
-
50.517
50.517
World Vision Australia – Sri Lanka
-
-
10.725
10.725
2.500
-
-
2.500
Midden-Oosten Proj.
49.290
16.391
-
32.899
Grote Merengebied Programma
35.017
35.017
3.705
3.705
-
-
9.249
9.249
419
419
-
0
-
-
1.521
1.521
108.183
60.465
131.765
179.632
Studiedag GGZ ‘Intervention Journal’
Kaukasus-Matra
Centre Ubuntu - Cordaid QPEA Kosovo World Health Organization - Soedan Totaal
Het fonds activa bedrijfsvoering is uitsluitend voor overige bedrijfsmiddelen. In verband met de toetreding van War Trauma Foundation tot de Arq Psychotrauma Expert Groep per 1 januari 2011, is in overleg met en met toestemming van de Raad van Bestuur besloten het kleine restant van de materiële vaste activa in 2011 in één keer af te boeken.
41
6. Te betalen bedragen
2011
2010
€
€
33.709
7.932
-
193
11.366
10.859
9.348
17.902
10.912
9.887
Voorziening levensfase budget uren
1.730
-
Pensioen premie OP
9.154
-
962
200
1.680
-
100
-
-
33.741
125.752
-
6.810
947
211.523
81.661
Crediteuren Te betalen WGA-gat verzekering Loonbelasting en sociale lasten Reservering vakantiegeld Passivering vakantiedagen
Te betalen netto lonen Kruisposten Vooruit ontvangen donatie Projectkosten Rekening courant St Arq Overige te betalen bedragen Totaal
Niet uit de balans blijkende activa en meerjaren verplichtingen War Trauma Foundation heeft met ingang van 1-1-2008 een huurovereenkomst betreffende de huur van kantoorruimte in het gebouw aan Nienoord 5. Deze overeenkomst is gesloten met Arq Beheer B.V. en heeft een duur van 5 jaar. De huurkosten per jaar bedragen €15.000 inclusief bijbehorende kosten. De huur wordt jaarlijks verhoogd op basis van het indexcijfer van het CBS. Voor 2012 heeft WTF zich gecommitteerd aan projecten voor een bedrag van ongeveer €390.000 (2013: €110.000). Verschillende donoren en subsidieverstrekkers hebben zich gecommitteerd een financiële bijdrage te geven op basis van projecten, in 2012 betreft dit een bedrag van €547.000; in 2013 een bedrag van €100.000.
42
JAARrekening 2011
TOELICHTING STAAT VAN BATEN EN LASTEN
7. Baten eigen fondsenwerving (incl. giften in natura) Werkelijk 2011
Begroot 2011
Werkelijk 2010
€
€
€
Private Fondsen
189.520
235.000
167.317
Bedrijven
170.672
160.438
334.682
Particulieren
132.460
79.672
98.339
Overheid en anderen
536.778
555.482
324.927
1.029.430
1.030.592
925.266
Totaal
Toelichting afwijking baten met begroting In 2011 bedragen de baten, 100% van wat aanvankelijk was begroot (2010 bedragen de baten 83,6% van de begroting; in 2009 was dat 69,4%). Dit resultaat is voor een belangrijk deel te danken aan de ontvangst van een deel van een particulier legaat. De inkomsten uit de private fondsen zijn achtergebleven, oorzaak hiervan is langdurige ziekte van de medewerker fondsenwerving. In 2012 zal een aantal meerjaren committeringen van bedrijven en overheden aflopen. WTF zal daarom extra moeten inzetten op het verkrijgen van meerjaren committeringen van institutionele donoren om zo de financiële basis te versterken en de begrotingsdoelstelling te behalen.
43
Specificatie Giften in Natura Diverse bedrijven ondersteunen WTF in natura. Het gaat hierbij om bedrijven die geheel belangeloos of tegen gereduceerde tarieven diensten verlenen.
Naam Bedrijf
Omschrijving van Dienst
Ernst & Young
Controle van de jaarrekening
HLB Schippers
Verzorging van de salaris administratie en aangifte loonbelasting
IT-Nova
Hosting van website en e-mail, ondersteuning bij het beheer van de website Verhuur van kantoorruimte tegen gereduceerd tarief
Arq Beheer BV
2011
2010
€
€
-
20.000
770
770
1.000
1.000
28.200
28.200
Lippincott Williams & Wilkins (onderdeel van Wolters Kluwer)
Publicatie en drukken van 3 uitgaven van het tijdschrift ‘Intervention’ plus 500 door WTF gratis te verstrekken abonnementen
62.348
62.348
HealtNet TPO
Hoofdredacteur ‘Intervention Journal’
18.000
18.000
KPMG
Aanpassen database programma
-
6.000
They
Concept ontwikkeling en uitwerking communicatiemiddelen
-
40.000
110.318
176.318
2011
2010
€
€
4.657
5.475
0
1.209
4.657
6.685
Totaal
Specificatie overige baten en lasten
Rentebaten Overige baten Totaal
44
JAARrekening 2011
45
46 259.867
0
0
5.279
3.272
64.462
64.462
16.312
10.990
12.937
980
0
0
0
0
461
3.198
635
18.949
eigen fondsenwerving
75.810
551.939
-41.446
133.787
3.272
82
447
128
2.615
0
0
0
0
2.008
2.008
Opleiding en/ Congressen
Totaal bestedingen
-80.705
-69.226
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Onderzoek
48.145
48.145
48.145
0
0
0
0
955
6.624
1.315
39.252
Subsidies
Werving Baten:
11.347
39.258
203.013
981
5.364
1.536
31.377
0
0
0
0
301.313
301.313
Dissiminating Knowl.
Doelstelling
Dit betreft hoofdzakelijk kosten verbonden aan de mailings
Directe kosten fondsenwerving
Organisatiekosten doorbelast aan projecten
39.832
26.837
Totaal
1.437
3.166
Publiciteit en Communicatiekosten
Huisvestingskosten
2.394
Vrijwilligers doelstelling
Kantoor- en overige organisatiekosten
3.026
16.538
Overige kosten programma staf
Overige Personeelskosten
4.735
Sociale lasten programma staf
165
Overige kostenbureaustaf
96.747
1.142
Sociale lastenbureaustaf
Pensioenlasten programma staf
227
6.768
418.152
418.152
Projecten
Pensioenlasten bureaustaf
Salarissen bureaustaf
Personeelskosten:
Totaal
Directe besteding proiecten
2011 kosten toekenning
74.173
74.173
74.173
12.139
8.179
729
0
0
0
0
1.054
7.309
1.451
43.312
Beheer en administratie
1.015.214
11.347
282.393
-149.931
432.324
68.283
46.006
14.375
3.166
4.103
4.089
22.348
6.399
130.739
2.634
18.273
3.627
108.281
721.473
721.473
Totaal 2011
1.143.479
66.257
326.922
-96.425
423.347
72.156
25.073
3.500
4.500
5.800
4.012
29.445
3.479
128.861
3.677
25.998
3.072
113.776
750.300
750.300
Begroot 2011
973.737
20.113
447.525
-88.789
536.314
54.985
43.891
74.440
3.211
3.567
3.937
16.801
2.065
122.102
7.895
25.405
4.273
173.742
506.099
506.099
Totaal 2010
JAARVERSLAG 2011
8. Specificatie Besteed aan Doelstelling (zie ook 8a) De organisatiekosten die zijn doorbelast aan de projecten betreffen de kosten voor de publicatie van het tijdschrift ‘Intervention’, een door MATRA gefinancierd trainingsproject op de Kaukasus en de ‘Psychosocial First Aid Guide’. Deze kosten zijn door de subsidieverstrekkers vergoed. Verdeelsleutel De verdeelsleutel voor de toerekening van de lasten is gebaseerd op de werkelijk bestede uren. De kosten van de programmastaf zijn voor 100% toegerekend aan de doelstelling. De personeelskosten van de bureaustaf en vrijwilligers zijn (conform werkelijk bestede uren) voor 6% toegerekend aan de doelstelling, voor 54% aan werving baten en voor 40% aan beheer en administratie. Voor de verdeling van de overige personeelskosten, huisvestingskosten en kantoor- en overige organisatiekosten is van bovenstaande percentages het gemiddelde genomen: 58% aan doelstelling, 24% aan werving baten en 18% aan beheer en administratie. Kosten voor publiciteit en communicatie zijn voor 10% toegeschreven aan doelstelling en voor 90% aan fondsenwerving. Aantallen FTE’s: 2011
2010
4,35
5,81
Programma staf (fte’s)
2,00
2,45
Bureaustaf (fte’s)
2,35
3,36
Bezoldiging bestuurders/toezichthouders
Nihil
Nihil
Leningen, voorschotten en garanties verstrekt aan bestuurders/toezichthouders
Nihil
Nihil
Gemiddeld aantal personeelsleden totaal (fte’s)5
5
De organisatie telde in het verslagjaar 13 betaalde en onbetaalde medewerkers. (In 2010 waren dat er 12).
47
8a. Directe bestedingen aan projecten 2011 Directe bestedingen projecten
Werkelijk 2011
Begroot 2011
Werkelijk 2010
€
€
€
Projecten: 11.606
Project Hope Flowers School 3 (2009) Project Hope Flowers School 2010
7.294
Project Hope Flowers School 2011
18.151
Project QPEA Kosovo
43.336
-
Project QPEA Kosovo North West 2010
43.481
Project Sri Lanka
236
Project Refugee Psych. Training Egypt
13.834
Project Ubuntu & Colombe assessment
18.330
Grote Merengebied Programma
153.141
Kaukasus Programma (Matra)
203.524
105.295 177.239 418.213
483.079
377.315
100.000
101.688
Verspreiding en uitwisseling van kennis en ervaring Project IFRC Volunteers
28.726
PSO-Thematisch Leer Programma
19.982
Project Sri Lanka
28.262
Project Soedan
9.565
Conferentie Movies that Matter
12.013
MCR/Guidelines Unicef
15.780
Project Leonardo da Vinci ‘Intervention Journal’ en manuals
38.679 148.306 301.313
Onderzoek, kennisontwikkeling Onderzoek Verduurzaming ‘Psychosocial First Aid Guide’ ESTSS IASC Reference Group
-
4.702
-
20.708
1.488 520
2.008
1.686 10.000
27.096
-
-
593.079
506.099
Opleidingen/Internationale Netwerken en Congressen Conferences (Movies that Matter) Totaal directe bestedingen aan doelstelling
12.013 721.473
Verschillenanalyse t.o.v. begroting 2011 In 2011 is meer geïnvesteerd in de ontwikkeling van WTF als kennisorganisatie; dit is zichtbaar geworden in het type projecten dat is uitgevoerd. Als lidorganisatie van PSO heeft WTF twee thematische leerprogramma’s opgezet. Daarnaast heeft de lancering van Psychological First Aid geresulteerd in nieuwe kennisontwikkelingstrajecten zoals in Soedan en Sri Lanka en samenwerkingen met bilaterale organisaties zoals UNHCR en WHO-Eastern Mediterranean Regional Office.
48
JAARrekening 2011
9. Bezoldiging directie M. Schouten Functie:
Directeur
Dienstverband: Looptijd Uren (voltijds werkweek) Part-time percentage Periode
Onbepaald 40 80% 1-1 / 31-12
Bezoldiging: Bruto salaris
47.592
Vakantiegeld
3.807
SV lasten (wg-deel)
8.176
Pensioenlasten (wg-deel)
1.284
Totaal
60.859
De Raad van Bestuur heeft het bezoldigingsbeleid, de hoogte van de directiebeloning en de hoogte van andere bezoldigingscomponenten vastgesteld. Het bezoldigingsbeleid wordt periodiek geactualiseerd. De laatste evaluatie was in 2010. Op dit moment is de bezoldiging volgens een bepaalde regeling nog niet toegepast. In de loop van 2011 zal de cao-GGZ van toepassing worden en zal de bezoldiging dientengevolge worden aangepast. Aan de directie is geen lening, voorschot of garantie verstrekt. Het salaris van de directie bevat geen variabel deel, eindejaarsuitkering of andere beloning. Het salaris is ten opzichte van 2010 niet verhoogd.
10. Bezoldiging Raad van Bestuur, Raad van Toezicht De Raad van bestuur, en de Raad van Toezicht, ontvangen geen bezoldiging.
49
BIJLAGEN Jaarrekening Begroting 2012 Baten
Begroting 2012
Begroting 2011
X € 1.000
X € 1.000
Baten eigen fondsenwerving - Baten fondsen, bedrijven, particulieren
392
602
- Giften in natura
110
103
Totaal baten eigen fondsenwerving
502
705
- Subsidies van overheden en anderen
521
325
- Rente baten en baten uit beleggingen
4
4
- Overige baten
-
-
Totaal baten
1.027
1.034
LASTEN Besteed aan doelstelling - Projecten
630
746
- Ontwikkeling en verspreiding van kennis en ervaring
225
109
14
10
0
7
- Onderzoek - Opleidingen/congressen Totaal besteed aan doelstelling
869
872
Besteed aan werving baten - Kosten eigen fondsenwerving - Kosten verkrijging subsidie overheden
134
163
14
Totaal aan werving baten
22 148
185
Beheer en administratie - Kosten beheer en administratie
60
Totaal lasten Resultaat Onttrekking uit bestemmingsfondsen/reserves
86
1.077
1.143
-50
-109
50
109
Toelichting op de begroting In de vaststelling van de begroting voor 2012 is de besteding aan doelstelling aangepast aan het beeld dat 2011 geeft en de verwachte inkomsten. De begroting 2012 laat een verschuiving zien binnen de doelbesteding naar een hogere besteding aan ontwikkeling en verspreiding van kennis en ervaring. Dit is in lijn met de ingezette verandering van WTF om meer een kennisorganisatie te worden. De begroting 2012 laat een verlaging zien van de fondsenwervende kosten t.o.v. deze kosten in de begroting 2011. Deze daling is noodzakelijk om de kosten voor eigen fondsenwerving ook binnen de gestelde criteria te houden. Het uitgangspunt is dat de organisatiekosten in 2011 en 2012 niet hoger mogen zijn dan die van 2010 en ingezet zal worden op een verlaging van deze kosten.
50
JAARrekening 2011
Meerjaren raming
Baten
Raming 2013
Raming 2014
X € 1.000
X € 1.000
Baten eigen fondsenwerving - Baten fondsen, bedrijven, particulieren
431
- Giften in natura
100
484 100
Totaal baten eigen fondsenwerving
531
577
- Subsidies van overheden en anderen
650
715
4
4
- Rente baten en baten uit beleggingen - Overige baten Totaal baten
-
-
1.185
1.296
LASTEN Besteed aan doelstelling - Projecten
615
645,75
- Ontwikkeling en verspreiding van kennis en ervaring
350
415,75
- Onderzoek - Opleidingen/congressen Totaal besteed aan doelstelling
965
1061,5
150
157,5
70
77
1.185
1.296
Besteed aan werving baten - Kosten eigen fondsenwerving - Kosten verkrijging subsidie overheden Totaal aan werving baten Beheer en administratie - Kosten beheer en administratie Totaal lasten Resultaat Onttrekking uit bestemmingsfondsen/reserves
51
Controle Verklaring
52
JAARREKENING 2011
53
Verantwoordingsverklaring War Trauma Foundation (Samenvatting)
Achtergrond Verantwoordingsverklaring: Vanaf 1 juli 2008 is het nieuwe Reglement van het CBF-keur van kracht. In 2007 is de door de VFI (Vereniging Fondsenwervende Instellingen) vastgestelde Code Goed Bestuur voor Goede Doelen (Code Wijffels) vervlochten met het CBF-keur. De principes voor goed bestuur zijn opgenomen in het toetsingskader van het CBF-keur. De toetsingssystematiek van het nieuwe CBF-keur is vanaf 1 juli 2008 aangepast. Iedere drie jaren vindt er een integrale toetsing plaats van de CBF-dragende instelling. Jaarlijks vindt er een toetsing plaats van het jaarverslag en de Verantwoordingsverklaring over de principes van goed bestuur. Het bestuur (en het eventuele toezichthoudend orgaan) van een CBF-keurmerk dragende instelling is gehouden een verantwoordingsverklaring vast te stellen over de onderstaande punten, en een samenvatting van deze verklaring op te nemen in het jaarverslag: • hoe intern toezicht op bestuurlijke en/of uitvoerende taken is georganiseerd, en hoe daaraan uitvoering wordt gegeven; • hoe er gewerkt wordt aan een optimale samenstelling van het bestuur en een eventueel toezichthoudend orgaan; • hoe het functioneren van directie, bestuurders en eventuele toezichthouders wordt geëvalueerd. In de uitgebreide verantwoordingsverklaring zijn deze drie principes uitgewerkt. Daarbij is uitgegaan van de bestuurlijke structuur van WTF zoals die van kracht is geworden per 01-012011 met de toetreding van WTF als partner in de Arq Psycho Trauma Expert Groep en het in werking treden van de toezichthoudende bestuursvorm, zoals die formeel van kracht is geworden op 26 mei 2011, (datum goedkeuring wijziging statuten door rechtbank). Hiermee komt de eerdere verantwoordingsverklaring dd. juli 2010, te vervallen. De Raad van Bestuur van War Trauma Foundation (WTF) verklaart hierbij dat zij zich stelt achter de hieronder omschreven principes aangaande goed bestuur, dat WTF volgens deze principes te werk gaat, dan wel steeds de optimalisering van deze principes nastreeft.
1. Toezicht, bestuur en uitvoering De Raad van Bestuur stelt na goedkeuring van de Raad van Toezicht de begroting, de jaarrekening en het jaarverslag vast. Ook stelt de Raad van Bestuur de eventueel extra – niet gebudgetteerde – uitgaven met betrekking tot projecten en organisatie vast. Jaarrekening, interne procedures en administratieve organisatie worden jaarlijks gecontroleerd door een gecertificeerde registeraccountant. De Raad van Bestuur, na goedkeuring van de Raad van Toezicht, benoemt de Directie. De Directie is belast met de algemene en dagelijkse leiding van de stichting en geeft leiding aan de bij de stichting werkzame personen. De Directie adviseert de Raad van het Bestuur ten aanzien van het te ontwikkelen beleid en is
54
JAARrekening 2011
verantwoordelijk voor de uitvoering van het door de Raad van Bestuur vastgestelde beleid. De Directie is verantwoording verschuldigd aan de Raad van Bestuur. De Directie bereidt het strategisch beleidsplan en meerjarenplan voor en het bestuursverslag. De Directie is verantwoordelijk voor de kwartaalrapportages aan de Raad van Bestuur. In overleg met de interne controller worden de begroting en de jaarrekening opgesteld.
2. Effectiviteit en efficiency bestedingen De besteding van middelen vindt plaats conform de begroting. De begroting wordt jaarlijks opgesteld. In de begroting komen de lopende verplichtingen aan uitvoerende organisaties en de ambities van de stichting voor het komende jaar tot uitdrukking. Vier maal per jaar controleert de Raad van Bestuur de voortgang en de activiteiten aan de hand van rapportages en de besteding. WTF streeft ernaar de organisatiekosten door ‘goed rentmeesterschap’ zo laag mogelijk te houden ten opzichte van de uitgaven aan doelbesteding. Dit geldt zowel voor de kosten van fondsenwerving als voor de kosten administratie en beheer. Dit wordt voortdurend afgewogen tegen het streven de doelstelling zo optimaal mogelijk te verwezenlijken. Toezeggingen aangaande financiering van projecten vinden plaats onder het voorbehoud dat fondsen beschikbaar zijn. Waar mogelijk focust WTF op specifieke geografische regio’s, waardoor middelen en expertise gefocust worden ingezet. Het verkrijgen van het ISO 9001:2008 certificaat zal bijdragen aan verbeteren van de kwaliteit van de primaire processen.
3. Omgang met belanghebbenden WTF onderscheidt diverse belanghebbenden: projectpartners, donateurs (particulieren, fondsen en stichtingen en institutionele donateurs), lezers van het ‘Intervention Journal’, gebruikers van de Intervention Educational Materials, medewerkers, vrijwilligers, Raad van Bestuur, Adviesraad, Comité van Aanbeveling en samenwerkingspartners. Deze groepen belanghebbenden worden elk op eigen wijze en via diverse communicatiemiddelen betrokken bij het beleid, de uitvoering en de resultaten van WTF. Vier maal per jaar wordt een mailingbrief verstuurd aan (potentiële) particuliere donoren. Minstens eenmaal per jaar worden relevante fondsen benaderd met informatie over nieuwe projecten, de voortgang van lopende projecten of de resultaten van afgesloten projecten. De website en het jaarverslag zijn het hele jaar door voor iedereen toegankelijk. WTF heeft een klachtenregeling en een gedragscode voor fondsenwerving. Voor vrijwilligers is er beleid ontwikkeld.
55
Afkortingen ANBI CINAHL DRC HFC HINARI IASC ICRC ISTSS LWW MHPSS NCDO NIP NVvP PFA PILOTS PSO PSTIC ToT QPEA UNHCR VFI WHO WTF WVI
Algemeen Nut Beogende Instellingen Cumulative Index to Nursing and Allied Health Literature Democratische Republiek Congo Hope Flowers Centre Health InterNetwork Access to Research Initiative Inter-Agency Standing Committee International Committee of the Red Cross International Society for Traumatic Stress Studies Lippincott Williams & Wilkins Mental Health and Psychosocial Support Nationale Commissie voor Duurzame Ontwikkeling Nederlands Instituut van Psychologen Nederlandse vereniging voor Psychiatrie Psychological First Aid Published International Literature On Traumatic Stress Personele Samenwerking en Ontwikkeling Psychosocial Training Institute Training of Trainers Center for Promotion of Education United Nations High Commissioner for Refugees Vereniging Fondsenwervende Instellingen World Health Organization War Trauma Foundation World Vision International
War Trauma Foundation Nienoord 5 1112 XE Diemen Nederland Statutaire vestigingsplaats Amstelveen T +31 20 643 85 38 F +31 20 647 45 80 E
[email protected] I www.wartrauma.nl
56
TOWARDS PEACE OF MIND War Trauma Foundation zet zich in voor psychosociaal herstel van mensen en gemeenschappen die zijn getroffen door oorlog en geweld. Ongeacht ras, religie of politieke overtuiging. War Trauma Foundation wil samen met lokale organisaties in (post)conflictgebieden door psychosociale programma’s een leven mogelijk maken in vertrouwen, hoop en vrede. Voor mensen én gemeenschappen. Voor wederopbouw en een betere toekomst. War Trauma Foundation Nienoord 5 1112 XE Diemen Nederland Statuaire vestigingsplaats Amstelveen T +31 (0)20 643 85 38 F +31 (0)20 647 45 80 E
[email protected] I www.wartrauma.nl
