Index 1
INDEX
pag
1
Inleiding
3
2
De opzet van dit boekje
3
3 3.1 3.2
Een stukje belangrijke informatie vooraf De keuze van de coach Voor de coach
3 3 3
4
Even voorstellen
4
5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5
Waarom 2todrive? Een stukje achtergrondinformatie: jongeren en ongevalsrisico Jonge automobilisten en de gevaarherkenning De soorten gevaren en de manier waarop daarmee omgegaan wordt Gevaarherkenning en rijervaring De oplossing: 2toDrive
4 4 6 6 7 7
6 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7
Wat houdt 2todrive in en hoe is het geregeld? Opgeven voor deelname aan 2todrive Het theorie-examen en 2toDrive Rijlessen en 2toDrive Tussentijdse toets, RIS opleiding en faalangstexamen Wordt er een speciaal rijbewijs uitgegeven? Het rijbewijs en over beginnende bestuurders Eisen gesteld aan rijbewijsbezitters jonger dan 18 jaar
8 8 8 8 8 8 8 9
7 7.1 7.2
Keren we terug naar de Versfeldjes Een stukje strategie. Wat mogen Bram en Jeroen van elkaar verwachten in de auto? Waar moet nog bij Jeroen aan gewerkt worden?
9 9 10
8
Waarom worden deze twee generaties bij elkaar in de auto gezet?
10
9 9.1 9.2
Op weg dan maar! Onderweg, de eerste kilometers met zijn tweetjes Evaluatie
12 13 15
10
Over de verkeerstaak
15
11
Tips voor de coach
16
12
Nawoord
21
13
Rechten
22
14
Disclaimer
22
15
Literatuur
22
16
Colofon
22
2
1
Inleiding 2toDrive is een experiment waarbij de jongere onder begeleiding van een coach rijervaring opdoet. Door de jongere het eerste jaar onder begeleiding van een ervaren coach te laten rijden kan de jongere rijervaring opdoen met minder risico op ongevallen. De coach helpt de jongere het risicovolle eerste jaar door. (www.2toDrive.nl). De vraag is alleen: hoe pak je dat coachen nu aan? Je hebt tenslotte een 17 jarige naast je zitten in de auto.
2 De opzet van dit boekje Dit boekje is geschreven voor de coach. Aan de hand van een dialoog gaan we de eerste rijervaringen vastleggen van zoon Jeroen onder begeleiding van zijn vader Bram, afgewisseld met belangrijke regelgeving en achtergrondinformatie. Vanuit deze dialoog behandelen we de diverse aspecten van het coachen: de aandachtspunten, de winstpunten en de valkuilen. We werken toe naar tips voor de coach en behandelen op deze manier de meest gestelde vragen.
3 Een stukje belangrijke informatie vooraf Het behalen van een rijbewijs is een dure en tijdrovende aangelegenheid. Als richtlijn wordt er over het algemeen aangehouden: de leeftijd plus 10 lessen. Denk erom: dit is een gemiddelde. Een 18-jarige zal dus ongeveer 30 lessen nodig hebben. In het algemeen kan best wel gezegd worden dat het starten op jonge leeftijd dus zijn voordelen heeft. Tel hier wél nog het examengeld bij op, dan kost het behalen van het rijbewijs toch zo’n 1500 tot 2000 Euro. Dan moet de jongere wél in één keer slagen! Ook het halen van het theoriecertificaat is een tijdrovende aangelegenheid. Kortom: een goede raad: té weinig geld en/of té weinig tijd: wacht met het nemen van rijles tot het beter uitkomt om te starten, zodat de rijopleiding niet onderbroken hoeft te worden! 3.1 De keuze van de coach Heeft de16 ½-jarige besloten om aan het experiment 2toDrive (begeleid rijden) mee te willen doen, dan moet er bij inschrijving één of meerdere coaches opgegeven worden. Behalve dat er eisen aan de opgegeven coaches gesteld worden, moeten deze coaches natuurlijk wel bereid zijn om de jongere in zijn of haar auto onder begeleiding te laten rijden. Vaak komen vader, moeder of voogd bovenaan de lijst, maar er kunnen ook andere coaches op de begeleiderspas komen. Het is in ieder geval belangrijk, dat de coaches én de mogelijkheid, én de tijd hebben om de jongeren serieus te begeleiden. De coach moet ook nog aan een aantal eisen voldoen. Het is verstandig dit even vooraf te controleren. Nog even in het kort de regels: Een coach: - moet minimaal 5 jaar in het bezit zijn van een personenautorijbewijs (rijbewijs B) - moet minimaal 27 jaar oud zijn - mag in het verleden geen strafrechtelijke veroordelingen voor verkeersovertredingen hebben gehad - mag in het verleden geen alcoholcursussen of gedragscursussen hebben gehad - mag in het verleden geen onderzoeken naar de rijvaardigheid of rijgeschiktheid hebben gehad - mag niet onder invloed zijn van alcohol, drugs of medicijnen tijdens het begeleiden - moet een geldig rijbewijs kunnen tonen Een WRM erkende rijinstructeur hoeft als coach géén 27 jaar te zijn. De RDW toetst of de opgegeven coach aan bovengenoemde ‘eisen’ voldoet. Wanneer dit niet het geval blijkt te zijn dan wordt dit schriftelijk aan de jongere meegedeeld. (bron: www.2toDrive.nl) 3.2 Voor de coach “ Ja” zeggen, als je gevraagd wordt om als coach op te treden betekent een hele verantwoordelijkheid. Je moet dit dan ook heel serieus opnemen. Je moet én de tijd hebben én de mogelijkheid hebben om de taak als coach op je te nemen. Serieus betekent ook dat je belangstelling moet hebben voor de verrichtingen van 3
de jongere ( vaak je zoon of dochter). Het is verstandig om je voor te bereiden op deze belangrijke taak. Dit boekje helpt je een heel stuk op weg. De bedoeling is dat de jongere samen met de coach zoveel mogelijk kilometers gaat maken onder wisselende omstandigheden. Jongeren zijn erg kwetsbaar in die leeftijd, ze zijn nog vaak erg met hun eigen “ik” bezig en de gevaarherkenning is nog niet volledig ontwikkeld. In combinatie met weinig rijervaring is dit een risicofactor. Juist in het eerste jaar achter het stuur maakt de jongere nog de meeste fouten. Indien je op de juiste manier coacht en uw rijervaring overbrengt op de jongere, zal de jongere vanaf het 18e jaar veiliger zelfstandig de weg op gaan. Waar moet de coach op nu letten? We zullen hier in ons verhaal op terugkomen.
4
Eerst even voorstellen……….
Dit is Bram Versfeld , Pa Bram, een succesvol manager in het zakenleven, is 50 jaar en net ontwaakt uit zijn midlifecrisis. Hij heeft zo’n 25 jaar geleden rijles gehad. Het verkeer was toen heel anders. Hij heeft dus ook heel anders les gehad. Pa Bram heeft dan wel veel rijervaring, maar er is ondertussen nogal wat nonchalance in zijn manier van autorijden geslopen. Als Pa Bram er voor open staat kan hij door de 2todrive nog wat van zijn zoon leren! Komt hij misschien ook nog eens af van de onhebbelijkheden in zijn rijstijl: 2todrive, daar komen we samen wel uit!!!!!! En dit is Jeroen Versfeld, Zoon Jeroen is ruim 17 jaar. Een heerlijk opstandige puber, die nog op de middelbare school zit. Hij probeert zijn zakgeld aan te vullen door in zijn weinige vrije tijd pizza’s te bezorgen. Hij is tijdens zijn rijopleiding wél altijd een serieuze, gemotiveerde leerling geweest. Het was dan ook niet vreemd dat Jeroen meteen de eerste keer slaagde voor zijn rijexamen. Rijden kan Jeroen dus wel en met zijn theorie zit het ook wel goed. Pa kan als coach uitkomst bieden: 2todrive, daar komen we samen wel uit!!!!!!
Vader en zoon zijn blij dat ze aan 2toDrive mee kunnen doen. “Jongen, als jij maar iets van de genen van je vader in je hebt, dan wordt dit een makkie!” Wordt vervolgd
5 Waarom 2todrive? In de zeventiger jaren vielen er nog ruim 3.000 verkeerdoden per jaar. Een aantal maatregelen (zoals het verplicht stellen van de autogordel en het veiliger maken van de auto, het terugdringen van het alcoholgebruik in combinatie met verkeersdeelname en verbetering van de infrastructuur) leidde dit tot een vermindering van 640 verkeersdoden in 2010. Maar daarmee zijn we er nog niet! Het 2toDrive experiment moet leiden tot een verdere afname van nog eens 16 doden per jaar, en dan hebben we het nog niet eens over alle gewonden, de psychische schade, de materiele schade en de bekeuringen. 5.1 Een stukje achtergrondinformatie: jongeren en ongevalsrisico Uit onderzoek van het SWOV (Stichting Wetenschappelijk Onderzoek naar Verkeersveiligheid) is gebleken dat jonge, beginnende automobilisten van 18 tot 24 jaar een ruim viermaal zo groot hebben ongevalsrisico hebben als ervaren automobilisten. Het risico van jonge mannen is zelfs ruim zes keer zo groot. Hoewel jonge bestuurders minder vaak onder invloed van alcohol rijden dan die uit andere leeftijdsgroepen, speelt alcohol bij relatief veel ernstige ongevallen met jonge bestuurders een rol. De reden hiervan is hun onervarenheid in combinatie met het effect van alcohol. Ook zijn jonge bestuurders verhoudingsgewijs vaak betrokken bij zogeheten enkelvoudige ongevallen, dat wil zeggen ongevallen zonder andere partij. Het hoge 4
aandeel in enkelvoudige ongevallen wijst erop dat beginners een probleem hebben met koers houden en het kiezen van veilige snelheden. Aan het relatief hoge ongevalsrisico van jonge beginnende automobilisten en onveilig rijgedrag dragen diverse factoren bij, die vooral samenhangen met een gebrek aan rijervaring en 'de leeftijd' zelf…. Ervaren bestuurder
Beginnend bestuurder
Geconcentreerd
Ongeconcentreerd (telefoneren, gesprek, billboards, insect in de auto, jongeren bij elkaar, in gedachten, te lange rit )
Ontspannen, rustig
Gespannen, angstig, geëmotioneerd, agressief
Defensieve rijstijl
Offensieve rijstijl (sportief, asociaal, stoer doen)
Juiste snelheid
Te hoge /te lage snelheid gebrek aan ervaring
Juiste volgafstand
Te weinig volgafstand, bumperkleven
De tijd nemen voor je rit
Haast
Gevaarherkenning, verkeersinzicht
Ongevalsrisico
Onderschatting situatie of zelfoverschatting
Zelfkennis en Verantwoordelijkheidsgevoel
Haantjesgedrag, stoer doen, geen verantwoordelijkheidsgevoel
Uitgerust
Oververmoeid, te lange rijtijden, ‘s nachts of na nachtdienst rijden
Goed zicht
Slecht zicht mist, regen, spray, tegenlicht (lage zonnestand), slechte ruitenwissers, vieze ruiten
Goede ogen, al dan niet met bril / lenzen
Slechte ogen
Goed wegdek
Slecht, nat of glad wegdek
Goede banden
Gladde banden
Auto technisch in orde
Mechanische storingen
Nuchter
Alcohol, drugs, sommige medicijnen
Zondagmorgen
Weekend: avond en nachten
Rijden op bekend terrein of rit voorbereid
5
Onbekend terrein, niet voorbereide rit
5.2 Jonge automobilisten en de gevaarherkenning. ….Later is men vooral gaan onderzoeken of er een verschil is in gevaarherkenning tussen jonge, beginnende automobilisten en oudere, ervaren automobilisten. Uit dat onderzoek bleek dat jonge beginnende bestuurders in vergelijking met oudere ervaren bestuurders de omgeving minder goed 'scannen'. Jonge beginnende bestuurders kijken minder vaak naar de verkeerssituatie in de verte. Ze kijken ook minder breed en richten hun blik langer op gevaren voordat ze handelen. Ten slotte kijken jonge beginnende bestuurders minder vaak in richtingen waar een nog niet zichtbaar gevaar vandaan zou kunnen komen…. Bron: SWOV, Leidschendam, februari 2010
Jongeren zijn vaak erg op zichzelf gericht en met het ontwikkelen van hun eigen ego bezig: zichzelf bewijzen, zichzelf bevestigen, lekker tegendraads zijn, een eigen mening hebben,… Lekker feesten en keet trappen. Ze willen er bij horen en voor vol aangezien worden. Hun reacties zijn vaak emotioneel en impulsief. Geen oog meer hebben voor gevaar, of juist het gevaar opzoeken voor de kick zonder de mogelijke gevolgen ervan te overzien. En dit is nu juist het gedrag dat de oorzaak is van gevaarlijke situaties in het verkeer. Een ervaren, volwassen, automobilist is meestal juist op zijn omgeving en op anderen gericht, op de dingen die om hem heen gebeuren. Hij reageert rationeel en beschouwend op zijn omgeving. En…. vanuit die rationele kant is anticiperen makkelijker en is het makkelijker om de juiste, goed onderbouwde beslissing te nemen. Gevaarherkenning is tegenwoordig een belangrijk stukje van het theorie-examen. Aan het begin van de rijopleiding moest de opleider de leerling nog wijzen op een eventueel aankomend gevaar. De jongere heeft tijdens de opleiding tot op redelijke hoogte geleerd om gevaren en problemen op de juiste manier op te vangen. We hebben het er al over gehad: het is een gegeven dat de gevaarherkenning van jongeren nog niet volledig ontwikkeld is. Denk maar eens, om een extreem voorbeeld te noemen, aan een kind dat in een brandend huis onder het bed kruipt in plaats van naar buiten te gaan. De 17 jarige moet na het slagen voor het praktijkexamen de gevaarherkenning op de weg in de praktijk gaan toepassen. Een belangrijk deel van de verkeerstaak van een automobilist is het vroegtijdig onderkennen van gevaren, zodat gevaarlijke situaties niet meer opgelost hoeven te worden, maar kunnen worden voorkomen: de bestuurder moet kunnen anticiperen! Gebrek aan inschattingsvermogen en onderschatting is vooral bij beginnend automobilisten de oorzaak van veel ongevallen. Een haantje met weinig verantwoordelijkheidsgevoel maakt eerder brokken dan een risico vermijdende bestuurder mét verantwoordelijkheidsgevoel. De laatste zal meer op safe gaan, meer defensief rijden. (Bron: SWOV, februari 2010). 5.3 De soorten gevaren en de manier waarop daarmee omgegaan wordt Op de weg zijn gevaren grofweg in te delen in twee groepen: de zichtbare gevaren (spelende kinderen, voetgangers die naar een bus of tram rennen), of onzichtbare gevaren (voetgangers die van achter een stilstaande bus de straat op rennen, auto’s die onverwacht uitparkeren, maar ook het onnodig in een dode hoek van een andere auto blijven hangen). Zichtbaar gevaar is vaak niet het probleem bij de beginnend automobilisten. Het gaat bij jongeren juist om het onderkennen van de verborgen gevaren, het als…..dan…..dus gedeelte. (Bron: SWOV, februari 2010). 6
Het grootste aandachtspunt bij gevaarherkenning is het scannen van de omgeving, goed vooruitkijken dus. Het is aangetoond dat ervaren bestuurders hun omgeving beter scannen (SWOV, 2010). Hoe eerder een mogelijk gevaar herkend en onderkend wordt, hoe meer tijd er is om op een correcte manier te reageren. Naarmate een bestuurder meer rijervaring krijgt, wordt het hele proces van de gevaarherkenning sneller doorlopen en kan er beter geselecteerd en onderkend worden. Een bestuurder die veel kilometers maakt, leert makkelijker om in te schatten. Een ervaren automobilist doet een fractie van een seconde over scannen, herkennen, onderkennen en reageren. Impulsief gedrag is nooit voorspelbaar voor een medeweggebruiker en dus ook nooit een optie. Om impulsiviteit in te perken is het belangrijk alert te blijven, en om minimaal om de 10 à 15 seconden de spiegels te blijven checken. Gebeurt er nu iets onverwachts, dan moet je al weten wat de beste uitweg voor je is: uitwijken of hard in de ankers gaan. Je ziet nu hoe ontzettend belangrijk het is om een goed aangeleerde kijktechniek te hebben.
Anticiperen en reageren. Als hij dit gaat doen, dan doe ik dat. Bij verborgen gevaren is gas loslaten vaak genoeg. Remmen doe je pas wanneer er direct gevaar is voor een ongeval. Soms heb je alleen nog de tijd om de claxon te gebruiken, in de hoop dat de andere partij nog reageert.
Evalueren. Liep het zoals ik wilde, of moet ik een zelfde situatie de volgende keer anders oplossen? Ook weer een stukje leerproces.
Een van de exameneisen is, dat de juiste kijktechniek wordt beheerst. Na het rijexamen moet de bestuurder de aangeleerde kijktechniek wel blijven toepassen, verder vastleggen en tot een automatisme maken.
5.4 Gevaarherkenning en rijervaring Je hoort vaak zeggen: autorijden leer je pas als je je rijbewijs hebt! Dat is gedeeltelijk waar. Een ervaren automobilist zorgt er ook zoveel mogelijk voor om een vluchtweg te hebben. Dat kan de mogelijkheid zijn om uit te wijken, bijvoorbeeld een plusstrook of de vluchtstrook. Hoe meer je rijdt, des te meer ervaring je opdoet. Je moet dan wel een goede basis hebben…en houden! 5.5 De oplossing: 2toDrive Het Ministerie van Mobiliteit heeft de Algemene Maatregel van Bestuur inzake de Verkeersveiligheid in het leven geroepen. De maatregelen, die hieronder vallen moeten uiteindelijk leiden tot een verdere daling van het aantal verkeersdoden in 2020. Een onderdeel van dit nieuwe beleid is de invoering van het begeleid rijden vanaf 17 jaar. Dit begeleid rijden zal naar verwachting 16 verkeersdoden per jaar voorkomen. Ervaringen in het buitenland laten zien dat 2toDrive werkt. Proeven in Duitsland tonen aan dat jongeren 30% minder ongevallen en 20% minder overtredingen veroorzaken en minder vaak onder invloed van drank of drugs rijden. (Bron: website van het Ministerie van Mobiliteit) De proef duurt 6 jaar. Tijdens de proef laat de minister onderzoeken of begeleid rijden bijdraagt aan de verkeersveiligheid. Als dit onderzoek positieve resultaten laat zien, zal de minister een wetsvoorstel indienen om 2oDrive definitief in te voeren.
7
6 Wat houdt 2todrive nu eigenlijk in en hoe is het geregeld? De minister van Infrastructuur en Milieu (I en M) maakt het mogelijk dat jongeren van 17 jaar hun autorijbewijs (categorie B) kunnen halen. Tot hun 18e jaar mogen deze jongeren dan alleen onder begeleiding rijden. Het gaat als volgt: Jongeren, die op of na de startdatum van het experiment 17 jaar worden mogen meedoen aan 2toDrive. Jongeren, die op de startdatum al 17 jaar zijn kunnen niet meedoen. Voor hen is er een overgangsregeling. De kandidaten die onder de overgangsregeling vallen mogen op 17-jarige leeftijd beginnen met het volgen van rijlessen. Ze mogen vóór hun 18e jaar niet deelnemen aan een RIS opleidingen en er mag vóór het 18e jaar géén tussentijdse toets aangevraagd worden. Kandidaten die in de overgangsregeling vallen mogen na het 18e jaar examen doen. Zij hoeven niet met een coach te rijden. Zowel de 2toDrive kandidaten als de kandidaten uit de overgangsregeling krijgen nadat zij geslaagd zijn een volwaardig rijbewijs, maar zijn beginnende bestuurders. 6.1 Opgeven voor deelname aan 2todrive Door het aanvragen van de begeleiderspas op de aanmeldpagina van www.2todrive.nl wordt de kandidaat automatisch aangemeld voor de 2todrive proef. Inschrijving kan tijdens de rijopleiding plaatsvinden. Bij de inschrijving moeten direct de coaches opgegeven worden: minimaal 1, maximaal 5. Van iedere coach is een handtekening en een kopie van een geldig legitimatiebewijs nodig. Het RDW controleert de gegevens en als alles in orde is, wordt de begeleiderspas na ongeveer 10 werkdagen toegestuurd. De kosten voor de pas bedragen €35,00. Het inschrijfformulier kan gedownload worden vanaf de website 2toDrive. Digitaal opgeven gaat ook mogelijk worden. Vanaf november 2011 kan er worden ingeschreven. De rijschool kan wellicht helpen bij de inschrijving. 6.2 Het theorie-examen en 2toDrive Jongeren kunnen zich al vanaf 16 jaar inschrijven voor het theorie-examen bij het CBR. Voor 2toDrive zijn de exameneisen exact hetzelfde als die voor de huidige examens. Het theoriecertificaat is voor 2toDrive kandidaten 1½ jaar geldig (normaal is dit 1jaar, dus ook voor de kandidaten in de overgangsregeling). 6.3 Rijlessen en 2toDrive Op een leeftijd van 16,5 jaar kan gestart worden met het nemen van rijlessen bij een rijschool naar keuze. 2toDrive kandidaten kunnen zich inschrijven voor de RIS opleiding en tussentijdse toetsen doen. Het is voor de jongeren niet verplicht om eerst de begeleiderpas aan te vragen voordat ze starten met het volgen van rijlessen. Het is aan de rijscholen om te controleren of de jongeren de juiste leeftijd hebben om rijlessen te mogen volgen. Hierbij hoeven de rijscholen alleen te kijken of de jongeren minimaal 16,5 jaar oud zijn. Pas wanneer het examen afgelegd gaat worden wordt er door het CBR gekeken of de jongere de juiste leeftijd heeft. 6.4 Tussentijdse toets, RIS opleiding en faalangstexamen 2toDrive kandidaten kunnen zich inschrijven voor een tussentijdse toets en de RIS opleiding. Ook kunnen zij een faalangstexamen afleggen. 6.5 Wordt er een speciaal rijbewijs uitgegeven? Nee. Er wordt geen speciaal rijbewijs uitgegeven, maar er is wel gedurende 6 jaar na uitgifte van het rijbewijs sprake van een beginnende bestuurder. Het rijbewijs wordt pas uitgegeven nadat er gecontroleerd is of de jongere een geldige begeleiderspas heeft. Wanneer het rijbewijs is behaald en de jongeren willen dit gaan opvragen bij de gemeente dan krijgen ze dit alleen mee als ze in het bezit zijn van een begeleiderspas. In het systeem staat of deze pas is aangevraagd en afgeleverd. Geen geldige begeleiderspas? Géén rijbewijs! 6.6 Het rijbewijs en over beginnende bestuurders 2toDrive kandidaten zijn 6 jaar lang beginnend bestuurder (overige kandidaten: 5 jaar). Beginnende bestuurders worden strenger aangepakt wanneer zij zich niet aan de verkeersregels houden. In die periode 8
kunnen strafpunten gekregen worden voor verkeersovertredingen en geldt de lagere alcohollimiet van 0,2 promille. Meer informatie hierover is te vinden in Rijden onder invloed van alcohol en drugs (www.cbr.nl). De volgende, ernstige verkeersovertredingen worden geregistreerd bij het Openbaar Ministerie (OM):
Forse snelheidsovertredingen (snelheidsovertreding van meer dan 40 km/per uur op autosnelwegen of van meer dan 30 km/per uur op andere wegen). Het veroorzaken van een ongeval met dodelijk gevolg of zwaar letsel. Bumperkleven met een hoge snelheid. Gevaar of hinder in het verkeer veroorzaken. Materiële schade of lichamelijk letsel veroorzaken door het onjuist naleven van de verkeersregels.
Wanneer bij een beginnend bestuurder 3 van de hierboven genoemde overtredingen staan geregistreerd, neemt de politie het rijbewijs in. De politie meldt dit aan het CBR. Na de melding volgt vanuit het CBR een rijvaardigheidsonderzoek (www.cbr.nl). Blijkt daaruit dat iemand niet rijvaardig is, dan wordt het rijbewijs ongeldig verklaard. 6.7 Eisen gesteld aan rijbewijsbezitters jonger dan 18 jaar Dit zijn degenen die aan 2toDrive deelnemen. De 2toDrive kandidaat moet na het slagen voor het praktijkexamen tot zijn achttiende jaar: voldoen aan de gebruikelijke eisen die aan een bestuurder worden gesteld minimaal 17 jaar zijn in het bezit zijn van een geldig rijbewijs en een begeleiderspas. minimaal 1, maximaal 5, geregistreerde coach(es) hebben Mag niet zonder coach autorijden. Eén van de op de coachespas vermelde coaches moet in de auto zitten en wel op de passagiersstoel naast de bestuurder. De politie controleert op naleving van de regels. Het rijbewijs wordt direct ingenomen door de politie wanneer blijkt, dat er gereden wordt zonder coach. Daarnaast wordt er een fikse boete uitgedeeld. De jongere is het rijbewijs kwijt en mag opnieuw rijexamen doen vanaf het achttiende jaar! Zowel het theorie examen als praktijk examen moeten op eigen kosten over gedaan worden!
7 We keren terug naar de Versveldjes Zoon Jeroen is vorige week geslaagd voor zijn rijexamen. Nu gaat hij tot zijn 18e jaar met zijn vader en ene Sander als coach rijden. Eens kijken hoe dat afloopt! Zoon Jeroen denkt: “Spannend allemaal! En pa heeft net een nieuwe auto gekocht. Ik mag daar straks in rijden!. Fijn, dat vertrouwen. Cool! Hoe hard zou hij kunnen? ” Vader Bram denkt: “ Toch wel een beetje raar, ik weet niet eens hoe de jeugd van tegenwoordig les heeft gekregen. Hij heeft wél zijn rijbewijs gehaald. Maar kan hij nu echt goed autorijden? Wat moet ik nu doen als coach? Zou ik een dubbele bediening in de auto moeten laten zetten? Of zo’n spiegeltje, zoals de leswagens dat ook hebben? Kan ik tenminste ingrijpen. Ik heb liever geen deuken in mijn nieuwe auto….. Jeroen moet wél voorzichtig met mijn auto omgaan en rekening houden met mijn opgebouwde no-claim korting. Zou ik me trouwens extra moeten verzekeren?”. Wordt vervolgd…. 7.1 Een stukje strategie. Wat mogen Bram en Jeroen van elkaar verwachten in de auto? Vader Bram mag er van uitgaan dat zoonlief een gedegen rijopleiding heeft gehad. Hij zal alleen in het begin even aan de auto moeten wennen. Ook mag Bram ervan uitgaan dat Jeroen tijdens de rijlessen op zijn verantwoordelijkheid is gewezen ten opzichte van de zwakkeren in het verkeer, zoals kinderen, ouderen en 9
minder validen. Pa kan Jeroen wat dat betreft goed inschatten, het is tenslotte zijn zoon, al gedraagt hij zich af en toe als een jonge hond. Omgekeerd mag zoon Jeroen van Bram verwachten, dat zijn pa hem het vertrouwen geeft en vooral dat pa niet gaat flippen. Pa moet rekening houden met het niveau van Jeroen en hem met raad en daad bijstaan. Beginners maken nu eenmaal wel fouten, maar de meeste daarvan zal Bram kunnen voorkómen. Bram moet zich wel realiseren dat Jeroen een andere rijstijl zal hebben dan hijzelf. Jeroen moet op zijn beurt zich niet gaan bewijzen voor zijn vader. Geen haantjesgedrag, geen onnodige stress, geen betweterigheid, maar ook geen eigenwijs gedrag!
7.2 Waar moet nog bij Jeroen aan gewerkt worden? Bram heeft in de ruim 20 jaar dat hij zijn rijbewijs heeft een behoorlijke rijervaring opgebouwd. Deze rijervaring moet hij gedoseerd overbrengen op zijn zoon. Dat gaat niet in een middag! De vraag is: wat heeft hij zelf dan nog te leren? Zelfgenoegzaamheid leidt maar al te vaak tot gemakzucht en onderschatting. En hoe zit het met zijn kennis van de theorie? Is hij up-to-date of denkt hij dat hij het is? Best goed voor Bram om een keer terug te gaan naar de basis. Laten we het ook eens hebben over de rijstijl van pa Bram. Hij heeft jaren in een leaseauto van de zaak gereden. “Perfect, geen kosten aan de auto….., zuinig rijden? Niet voor deze jongen, de auto is toch niet van mij!” Twee jaar geleden is hij van baan veranderd en hij heeft nu geen leaseauto meer. Gaat Bram nu nog steeds op dezelfde manier met zijn auto om? “Echt niet, dat zou me grof geld gaan kosten. Ik maak er af en toe zelfs een sport van om zo goedkoop mogelijk te rijden. Tja, eigenlijk kan je er niet meer omheen. Brandstof wordt steeds duurder. Ik ben benieuw hoe Jeroen rijdt! Die jonkies willen best nog wel eens lekker sportief rijden. Over de bediening van de auto hoef ik Jeroen niets meer te leren. Dat is toch wel een stuk makkelijker geworden dan vroeger!” Wordt vervolgd….
Jeroen heeft zijn rijbewijs, maar het ontbreekt hem nog aan voldoende rijervaring. Bovendien moet zijn gevaarherkenning nog verder ontwikkelen. Dit proces heeft er niets mee te maken of Jeroen een slimme jongen is of niet, of dat hij gevaarherkenning tijdens zijn opleiding al had moeten leren. Tijdens zijn opleiding is het begin gemaakt met gevaarherkenning. De ontwikkeling van gevaarherkenning loopt parallel met de ontwikkeling van de hersenen. Deze ontwikkeling zal doorgaan tot rond het 20e jaar. De hersenen zijn dan volledig ontwikkeld. In de periode tot het 20e jaar is Jeroen kwetsbaar vanwege de nog niet geheel uitontwikkelde gevaarherkenning. Anticiperen en de juiste vervolgactie uitvoeren zal soms nog niet lukken.
8 Waarom worden deze twee generatie bij elkaar in de auto gezet? De bedoeling van de 2todrive: Laat Jeroen begeleiden door een ervaren bestuurder, zodat Jeroen rijervaring op kan doen, en het eerste, risicovolle jaar dat hij zelfstandig autorijdt, zonder brokken te maken doorkomt. Voorlopig even genoeg achtergrondinformatie. Terug naar pa Bram en zoon Jeroen. Jeroen heeft wat rijervaring opgedaan als pizza-koerier: door het drukke verkeer scheuren op de scooter om wat geld te verdienen. Op een scooter hoor je tot een kwetsbare categorie in het verkeer. Je bent namelijk niet beschermd door een gesloten carrosserie. Het reactievermogen van Jeroen is prima, maar of daar gevaarherkenning aan ten grondslag ligt valt nog te bezien. Het zal eerder impulsief handelen zijn en dat kan je in een auto nu nét niet gebruiken. Bram: “Ik heb toch maar besloten om geen dubbele bediening in te bouwen. Het is niet de bedoeling dat ik op de stoel ga zitten van de rijinstructeur. Dat is nu een gepasseerd station. Wat ik begrepen heb, wordt mijn taak om Jeroen te begeleiden. Hem bewust maken van zijn verantwoordelijke verkeerstaak. Hem te wijzen op 10
eventuele gevaarlijke situaties, zonder echt betuttelend te worden. Hij zal best wel foutjes maken, maar als ik overal op- en aanmerkingen op heb wordt hij óf onzeker, óf hij we krijgen ruzie en dan werkt het helemaal niet. Ik moet ervoor zorgen dat hij zichzelf niet overschat of er te makkelijk over denkt en alleen waarschuwen als het écht nodig is. Best een verantwoordelijke taak eigenlijk. Dat doe je niet eventjes tussen twee vergaderingen door. Hoe kan ik dit nu het beste aanpakken? ” Bram pakt de kopietjes van de inschrijving er bij. Jeroen had op zijn wensenlijstje nog een naam staan, namelijk die van ene Sander. Wie is Sander? Sander is een goede vriend van Jeroen en is de aanvoerder van zijn voetbalelftal. Sander is 26 en heeft 7 jaar zijn rijbewijs. Bram denkt: “Jeroen en nog wat teamgenoten zitten altijd in de auto bij Sander als er een “uit” wedstrijd gespeeld wordt. Ze spelen af en toe best wel ver van huis, vergis je daar niet in! Dat was nu nét de reden, waarom Jeroen voorgesteld had om Sander op te geven als tweede coach. De snelweg op en veel verschillende ritten. Sander vond het allang best, kon hij lekker onderuit van de rit genieten!” Aangezien ze met dit elitegroepje ook nog wel eens gingen stappen, wilde Pa Bram toch wel eens weten wie Sander werkelijk is. Op naar het hol van de leeuw, de kantine van de voetbalvereniging! Bram: “Ik heb hier vroeger ook nog gevoetbald! Was toch wel een leuke tijd, ik moet misschien toch maar eens gaan denken aan een veteranenelftal. Kom ik misschien nog wat maten van vroeger tegen……. Nou, ik heb Sander ontmoet! Een beetje een losbol, maar hij heeft toch ook wel wat serieuze kanten. Hij kreeg me trouwens wel goed op de kast, hoor. Hij zei: “Kunnen we gaan stappen, Jeroen de BOB en ik ook eens lekker doorzakken!”. Ik schok wel en reageerde direct. “Ja, maar jij moet wel nuchter blijven, maat!…”.”Geintje”, antwoordde Sander, en nam een slok van zijn Spa rood “ Sander was helemaal goed gekeurd, natuurlijk. Bram: “Ik heb denk ik mijn zaakjes toch wel goed voorbereid, kan ik wel zeggen. Op www.VVN.nl heb ik een stukje over groepsgedrag van jongeren gevonden. Er zit best een kern van waarheid in dat wat ze zeggen. Moet je Jeroen af en toe met zijn vrienden zien beesten. Jongeren gedragen zich alleen of met een coach heel anders dan wanneer ze met elkaar zijn. Dat gedrag zie je in de hele maatschappij, dus ook in de auto! Goed dat ik als coach naast zit in de auto zit. Dan gedraagt hij zich tenminste zoals het hoort achter het stuur. “Dat mag niet” zeggen is geen optie, natuurlijk. Dat maakt het alleen maar spannend om het stiekem wél te doen. Volgens mij werkt het beter om Jeroen geleidelijk steeds meer verantwoordelijkheid te geven en hem daar als het nodig is op te wijzen. Ik behandel hem als een volwassene, maar hou er rekening mee dat het soms nog een jonkie is. Straks zit hij met zijn vrienden alleen in de auto, of ik het nu leuk vind of niet. Dat gebeurt dan in ieder geval pas als hij wat meer rijervaring heeft. Ja, terugrijden na de voetbal is ook een leerproces. Volgens mij heeft hij aan Sander als coach een goeie. Die is in ieder geval gewend om met die gasten op te trekken. En volgens mij is Sander ook wel zo iemand, dat als hij ziet dat Jeroen er helemaal doorheen zit, hij het stuur weer over zal nemen! Ja, goedgekeurd! Twee vliegen in één klap.” Het is misschien ook best wel goed als hij door een ander persoon dan pa of ma wordt gewezen op ………Misschien neemt hij tips van een ander makkelijker aan…Voorlopig moet hij eerst nog slagen voor zijn praktijkexamen. Nog een bijkomstigheid van het coachen van Sander is, dat Jeroen moet leren omgaan met zijn emoties. Jeroen en Sander komen terug van het voetballen. De ene wedstrijd wordt gewonnen. Iedereen is blij en opgetogen. Jeroen moet tóch serieus en geconcentreerd achter het stuur. De volgende wedstrijd krijgt Jeroen ten onrechte een rode kaart en moet daarna óók gewoon weer achter het stuur, alsof er niets gebeurd is.
11
9 Op weg dan maar! Jeroen is geslaagd voor zijn rijexamen. Met zijn begeleiderspas en een legitimatie op naar het stadsdeelkantoor! Het is nog even geduld hebben, maar als hij zijn rijbewijs op zak heeft gaat het echte werk beginnen: de coach en jongere gaan samen de weg op.
Bram: “Ik geef Jeroen het onderhoudsboekje. Laat hem maar uitzoeken, waar alles zit en hoe het werkt. Dat kan ie beter rustig thuis bekijken, dan straks als we aan het rijden zijn ”. Jeroen: “Gaaf, straks gaan we rijden! Eens kijken in dat onderhoudsboekje van de auto. Hè? Bijna alles zit op een andere plaats dan in de lesauto. Dat wordt even wennen. “ Bram: “Jeroen, heb je je rijbewijs en je begeleidingspas bij je?” “Tuurlijk”, antwoordt Jeroen: “ Heb jij ook je rijbewijs bij je?” Ze lopen naar de auto. Bram denkt: “Mijn auto staat weer mooi ingebouwd.” ”Zou het Jeroen lukken om hem er tussenuit te krijgen of moet ik hem zelf uitparkeren? Ik vraag het hem wel, eventueel kan ik aanwijzingen geven hoeveel ruimte hij nog heeft.” 12
Jeroen ziet de twijfel bij pa. ” Doe ik zelf wel, pa. Moet ik later ook zelf kunnen.” Pa respecteert de keuze van Jeroen. Dit komt Jeroens zelfvertrouwen ten goede. In principe moet het hem wel lukken, hij is niet voor niets geslaagd voor zijn examen. Jeroen parkeert uit. Hij merkt dat het uitzicht in deze auto anders is. En hoeveel ruimte heeft hij nog achter de auto? Pa ziet de twijfel bij Jeroen. Met wat aanwijzingen van Pa Bram, weet Jeroen de auto zonder al te veel moeite uit te parkeren. 9.1 Onderweg. De eerste kilometers met zijn tweetjes Pa merkt dat Jeroen toch wel een andere rijstijl heeft dan hijzelf. Jeroen moet ook nog aan de auto wennen. Dat is alles. Bram: “Kom op, Jeroen, het mag hier wel wat harder! Zo direct worden we nog ingehaald door oma.” Jeroen krijgt een rood hoofd en geeft een flinke dot gas. “ Ho, ho zo hard hoeft het ook weer niet, en denk er aan: de bekeuringen zijn gewoon voor jou.” Jeroen: “Wat voor mij? Moet jij zeggen, pa. Jij hebt er zelf al een aardige verzameling van. Dan kan die ene van mij er ook nog wel bij!” Pa loopt rood aan. Bram: “Ik dacht het niet, Jeroen, die bekeuringen van mij hebben een héél andere reden.” Vader Bram voelt zich een beetje aangevallen door Jeroen. Hij krijgt nogal wat bonnen binnen voor te hard rijden. Meestal niet meer dan een paar tientjes, maar toch….Jeroen moet meteen weer terugdenken aan het gesprek met de rij-examinator “…We gaan er een vlotte rit van maken. Waar het kan rij je met het gelijksoortige verkeer mee, waar het moet doe je rustig aan……” Ik weet nog, ik vroeg toen: “O, dus als het overige verkeer harder rijdt, dan mag ik dat ook…” Die examinator was not amused! “Meerijden met het gelijksoortige verkeer, maar hou je aan de snelheid…ja hoor, dan weet je dus nog niets!” Ik zit dus nu zonder die L op het dak nog steeds met ditzelfde probleem…Hoe hard mag je, hoe hard moet je, hoe hard kan je, hoe hard wil je…en is er bijgekomen: hoe hard wil Pa dat je…..lekker duidelijk…. Jeroen vraagt: “Pa, hoe los jij dat nou op met die snelheid die gereden wordt?” Bram antwoordt: ”Ja, jongen, het schoolvoorbeeld van “Holland op z’n smalst”: ja, dat poldermodel van de snelheid, dat was tijdens je lessen ook al een discussiepunt, he? Aan de ene kant wordt er van je verwacht, dat je met het overige verkeer meerijdt. Doe je dat niet, dan kan je hinder of zelfs gevaar opleveren voor de andere auto’s. 48 a 49 km/u rijden op een doorgaande weg binnen de kom rijden? Ze willen desnoods over je heen of onder je door om er langs te komen. Rij je wél mee met de rest, dan heb je daar geen last van maar meestal rij je dan te hard. Daar komen die bonnen van me vandaan! De snelheid blijft altijd een lastig punt. Gebruik je gezond verstand en ken je verantwoordelijkheid, Jeroen. Je hebt goed leren rijden tijdens je lessen, Doe het maar zoals je het geleerd hebt. Je zei zelf altijd: ik moet doorrijden waar het kan en langzaam rijden waar het moet. Da’s een prima uitgangspunt. Rij niet te langzaam, maar laat je niet ook niet verleiden tot wedstrijdjes of stoer doen. Je hoeft jezelf niet te bewijzen in de auto. Geef hardrijders gewoon de ruimte. Als je ze de ruimte geeft om in te halen is er niets aan de hand. Je kan ze beter vóór je hebben dan op je bumper of op de achterbank! … Hoe bevallen de eerste kilometers trouwens?” Jeroen antwoordt: “Ja, toch wel vreemd. Géén L meer op de auto. Het valt me op dat je gelijk anders behandeld wordt, als een échte automobilist. Ha, ha, niemand heeft in de gaten dat dit mijn eerste kilometertjes zijn! Vet, hoor, ik voel me nú al een echte automobilist! Die auto van je is trouwens een stuk feller dan de lesauto!” Hij denkt: “Pa zat me eerst wat te pesten dat oma me nog zou inhalen met die snelheid. Lijkt me sterk, want oma is al jaren dood. Ik zat wél gelijk op de kast. Het was gewoon wat onwennigheid van me. Dit rijdt veel beter: lekker meerijden met de rest en me niet gek laten maken.” Jeroen rijdt een 30 km zone met drempels in. 13
Vader Bram: “ Dat rijden over die drempels doe je best netjes. Soms wordt je kotsmisselijk in de auto van die drempels. Jeroen: Mijn instructeur heeft geleerd hoe je die verkeersdrempels het beste kunt nemen. Je moet gewoon vlak vóór de drempel gas terugnemen of iets remmen, en op het moment dat de voorwielen de drempel raken weer wat gas bijgeven. Zo trek je de auto de drempel over, zonder te stuiteren. Als je 10% langzamer rijdt dan de toegestane maximum snelheid gaat dat meestal goed, de drempels zijn op die snelheid gebouwd. ” “Hmm,” denkt Bram.” Hij weet er meer van dan ik! “ Ze rijden verder. Jeroen begint de auto wat meer onder controle te krijgen en het schakelen gaat steeds makkelijker. Het begint te regenen. Jeroen wil de ruitenwissers aanzetten en worstelt iets te lang met de schakelaar van de ruitenwisser. Hij let even niet op de weg. Bram wel. “Pas op, ze remmen voor je!” waarschuwt Bram. Jeroen kijkt weer vóór zich, schrikt en gaat meteen vol op de rem. Piepende remmen achter hem. Jeroen denkt: “Oeps, dat scheelde weinig. Ik had tijdens het lessen of tijdens het examen waarschijnlijk een ingreep gehad. Nu moet ik alles wel zélf doen. Toch beter mijn spiegel checken. Ik was net iets te veel bezig met die ruitenwisserschakelaar” Bram zegt niets. Jeroen krijgt een rood hoofd. Hij heeft héél goed geleerd hoe het moet: binnenspiegel controleren vóór je remt. Was hij door het gedoe met de ruitenwisserschakelaar even vergeten. Hij is weer bij de les en hij let nu extra op. Hij geeft zoals het hoort een fietser van rechts netjes voorrang, en ook de overstekende voetgangers wanneer hij via een uitritconstructie de 30 km zone verlaat. Pa Bram denkt “ik was doorgereden, ik heb toch voorrang? Of toch niet? Dit is best wel lastig….. Jeroen weet meer dan ik van de verkeersregels dan ik, maar je merkt wel dat hij nog aan de auto moet wennen en nog weinig wegervaring heeft. Vanavond moet ik toch dat theorieboek eens nakijken, er is de laatste tijd best veel veranderd. Ben ik ook weer eens bij. Moet ik natuurlijk wél eerst weten of Jeroen alles goed doet of ik. Hij heeft ook een praktijkboek…... “ De rest van de rit verliep verder prima. Zowel vader als zoon waren na afloop van de rit erg tevreden, misschien was dit zelfs het begin van een nóg betere verstandhouding tussen die twee. Zoon Jeroen:” Cool van Pa. Hij liet me lekker gaan. Af en toe wat commentaar. Maar dat was opbouwende kritiek. Daar kon ik wat mee!” Pa Bram: “ Nou Jeroen, dat is me 100% meegevallen! Je hebt gewoon goed leren rijden. Morgen moet ik even naar Maastricht. Je hebt vakantie. Heb je zin om te rijden? Kan je een flink stuk op de snelweg rijden! Jeroen reageert met een brede grijns en een opgestoken duim. Pa Bram: “Oke, we programmeren de route, jij rijdt! ”
14
9.2 Evaluatie Diezelfde avond zit Pa over de lesboeken van Jeroen gebogen. “Goh, toen hij liep te piepen dat de theorie zo veel was dacht ik nog: die gasten van tegenwoordig zijn ook niets meer gewend! Maar het is echt veel! Vroeger reed ik rondjes tijdens mijn lessen en die veertig vragen van toen waren veel makkelijker dan de theorie van nu. Tegenwoordig moet je echt goed kunnen rijden wil je een rijbewijs hebben, en je moet de theorie goed kennen wil je zo’n theoriecertificaat halen. Je kan het anders wel vergeten. Ik dacht dat ik behoorlijk bij was maar ik ben wel als een baksteen gezakt voor dat theorie examentje. Die zoon van me is nog wél een broekie. En toch gedraagt hij zich soms ook heel volwassen. Ha, zoals hij vanmiddag achter het stuur zat, volgens mij dacht-ie dat hij Schumacher was. Nou ja…. Tot dat bijna-deukje dan! Hij ziet sommige dingen nog niet uit zichzelf, of hij onderschat ze, of hij overschat zichzelf…. daar moet ik hem als coach dan op attent maken. Vandaar dat het onderdeel gevaarherkenning in het examen van tegenwoordig zo belangrijk is. Die jonkies zijn daar nog niet zo goed in. Zo wordt er in ieder geval aangeleerd hoe ze met sommige dingen om moeten gaan. Ze zitten tenslotte niet meer op de fiets. Ik heb nu toch wel het gevoel, dat ik hem bij sommige situaties heb kunnen helpen. Dat was toch de bedoeling? Hij nam de aanwijzingen tenminste serieus. Ik moet trouwens toegeven dat dit experiment voor mij ook een goede update is! Er is heel veel veranderd……ik zal ze eens op een lijstje zetten. Dan voorkom ik in ieder geval onnodige discussies in de auto. Er zijn best wel een aantal punten waar ik extra op kan letten, zowel voor hem als voor mezelf. Hij moet natuurlijk niet mijn onhebbelijkheden over gaan nemen, dan gaat met zijn geringe wegervaring op zeker fout! Het is mooi dat ik hem tijdens het eerste jaar kan begeleiden. Kan hij bewust worden van de gevaren en zijn verantwoordelijkheid. En er naar gaan handelen. Weten is goed, ernaar handelen is beter! Dan is de kans wat groter dat hij geen gekke dingen gaat doen als hij straks alleen met zijn vrienden in de auto zit. “
Pa pakt een pen en begint te schrijven. “De eerste rit zit erop. Gelukkig is alles goed gegaan, op dat ene voorvalletje na… Nu is het belangrijk, dat Jeroen heel regelmatig blijft rijden. Onder begeleiding, natuurlijk. Ik krijg als coach de mogelijkheid om hem door dat eerste moeilijke jaar te helpen. En als het kan naar beste weten en kunnen…. Het is tenslotte wél mijn zoon….. Ja, Jeroen, welkom in de wereld van de volwassenen!” 10 Over de verkeerstaak Op het moment dat Jeroen het huis uitstapt maakt hij deel uit van het verkeer. Of hij nu op zijn scootertje stapt of de fiets pakt of in de auto stapt maakt niets uit. Met een mooi woord: hij heeft een verkeerstaak. Zijn verkeerstaak als automobilist is anders dan zijn verkeerstaak als bromfietser. We hebben het hier al over 15
gehad: op zijn scooter was hij veel wendbaarder, hij had een veel beter uitzicht en hij had véééééél meer tijd om te reageren. Hij heeft de techniek van het autorijden geleerd. Dat is voor jongeren meestal geen probleem. Jongeren leren meestal makkelijker dan ouderen. Daarnaast is hij zich tijdens zijn opleiding meer gaan bezighouden met zijn medeweggebruiker. Hindert hij die niet of brengt hij die misschien wel in gevaar? Nu, als automobilist, staat hij een treetje hoger op de verkeersladder dan als scooterrijder. Er wordt meer verantwoordelijkheidsgevoel van hem verwacht, zowel voor de veiligheid van zijn passagiers als voor die van zijn medeweggebruikers. Zij zijn van zijn gedrag afhankelijk. Om deze redenen wordt tijdens de opleiding in de auto de kijktechniek tot automatisme gemaakt en wordt aangeleerd om te anticiperen. Terug naar Bram en Jeroen. Jeroen en Sander zijn naar de voetbalclub gereden. Bram vraagt aan Jeroen hoe het autorijden ging. “Op de heenweg ging het heerlijk. De terugweg ging verschrikkelijk. Ik weet echt niet hoe het kon. Ik kon me gewoon niet concentreren op het autorijden! Heb ik trouwens ook een keer gehad met rijles. Ruzie gehad met mijn meisje. Het ging voor geen meter!” Bram: “Je ziet maar weer, Jeroen, hoeveel het uitmaakt hoe je je op dat moment voelt. Troost je, dat hebben we allemaal. Maar je zal soms toch achter het stuur moeten. Je zal moeten leren om ook in die omstandigheden te kunnen rijden. Anderen kunnen hetzelfde hebben als jij, trouwens. Als je daar nou rekening mee houdt, dan heb je al veel geleerd in het verkeer.” Jeroen: “Wat me opviel is toch wel dat ik zonder het les-bord op de auto anders behandeld wordt dan tijdens het lessen. Met zo’n L op de auto werd je door de één behandeld van: opzouten, slome, of van: kom maar, jongen, jij moet het nog leren. Wat me ook erg opviel is dat mijn gedrag in het verkeer toch ook beïnvloed werd door hoe ik me voelde op dat moment. Voel ik me gehaast, dan rij ik ook gehaast. Bram: “Mijn rijinstructeur zei het vroeger altijd: behandel je medeweggebruiker zo, zoals je zelf ook behandeld wilt worden. Autorijden is niet alleen het vooruit krijgen van een blikken doosje, maar vooral het verantwoordelijk omgaan met inzittenden en andere mensen op de weg.” Jeroen: “Ja pa, dat is waar.” Hij denkt: “ik heb best wel veel aan pa en Sander. Grappig dat ze me allebei héél anders coachen, en volgens mij bedoelen ze hetzelfde”. Bram: “Toegegeven, in het begin stond ik best sceptisch tegenover 2toDrive.. Ik dacht dat doe ik wel even, en van: is dat nu wel verantwoord, die jonge mensen achter het stuur. Nou, er komt meer bij kijken dan ik had kunnen bedenken. Wat die jonge mensen achter het stuur betreft: met goede begeleiding er naast is dat geen probleem. Ik ben in feite nog met een stukje opvoeding bezig, Veel van de lesstof van Jeroen pas ik volgens mij ook in de praktijk toe, maar ik denk er niet meer bij na. Wel goed om dankzij een stoomcursus weer een beetje “back to the basic “ te gaan. 2todrive, daar kom we samen wel uit. Ja, er is veel winst met 2toDrive te boeken als het goed uitgevoerd wordt, zowel voor de coach als voor de jongere!” 11
Tips voor de coach
Tip 1 RIS, TTT en faalangstexamens Deelnemers aan 2toDrive kunnen hiervoor inschrijven. Het CBR controleert of er een begeleiderspas aanwezig is. Wacht niet met inschrijven voor 2toDrive tot vlak voor de toets, levering van de begeleiderspas duurt 10 werkdagen! Tip2 Het brommerrijbewijs! Wanneer de jongere het rijbewijs is ook geldig voor de brommer of de scooter. Er hoeft geen brommerrijbewijs meer gehaald te worden. Tip 3 Wie worden er als coach opgegeven? Iedereen die aan de eisen voldoet mag coach zijn. De coach hoeft dus niet per definitie vader of moeder te zijn. Overleg bij de inschrijving met elkaar over de te kiezen coaches, zodat er achteraf géén onaangename verrassingen of discussiepunten zijn. Voorkom discussies en problemen achteraf. 16
Tip 4 Ik wil me opgeven als coach Een coach kan zichzelf niet opgeven. De jongere geeft bij inschrijving de coaches op, en heeft daarbij wel van iedere coach toestemming nodig. De jongere geeft zelf aan wie hij of zij graag als coach wil hebben en vraagt aan een coach of hij hem wil begeleiden. Realiseer je dat dit tot kan discussie kan leiden. Nadat de jongere toestemming heeft gekregen, schrijft de jongere zich in voor 2toDrive en geeft de coaches op. WWW.2toDrive.nl.. Tip 5 Coachen tot het 18e jaar Wanneer de jongere de 18 jarige leeftijd heeft bereikt hoeft er niet meer gecoacht te worden. De jongere kan de begeleiderspas als aandenken bewaren! Tip 6 De Inschrijving voor 2toDrive Nadat de regeling ingaat via de aanmeldpagina van www.2toDrive.nl. Tip 7 Nieuwe coach op de pas De jongere kan gratis op WWW.2toDrive.nl een nieuwe begeleiderspas aanvragen. Hiervoor is toestemming nodig van de nieuwe coach. De coach kan toestemming geven via de website. Tip 8 Ingrijpen tijdens het rijden De doorsnee coach is geen gediplomeerd rijinstructeur! Rijinstructeurs zijn erop getraind om op een veilige manier in te grijpen. Nooit stuuringrepen of remingrepen zelf uitvoeren, je kan er meer kwaad mee doen dan goed! Wat je wél zou kunnen overwegen is een tweede binnen spiegeltje, zodat je zelf ook mee kunt kijken en kunt waarschuwen voor eventueel van achter naderend gevaar. Tip 9 De auto Er hoeft géén sticker o.i.d. op de auto geplakt te worden. In principe mag de jongere onder begeleiding van een coach een lease auto’s besturen. De leasemaatschappij stelt in het contract geen eisen aan de leeftijd van de bestuurder, uitsluitend dat iemand met een geldig rijbewijs de auto bestuurt. Een werkgever kan echter wél specifieke eisen aan de bestuurder stellen. Het is verstandig om als coach na te laten kijken of de jongere in de leaseauto mag rijden. Tip 10 De autoverzekering Aan de dekking van de autoverzekering verandert natuurlijk niets zou je zeggen. Jeroen heeft immers gewoon een geldig rijbewijs. Zolang een coach in de auto aanwezig is, wordt aan de regels voldaan en is de auto verzekerd. Wat wél belangrijk is: sla de polisvoorwaarden na: wordt er een leeftijdsgrens gesteld aan de bestuurder? Dit kan per polis verschillen! Tip 11 In wiens auto wordt er gereden bij meerdere coaches? Goed om vooraf bij stil te staan. Ga er als coach niet van uit dat er altijd in de auto van de ouders van de jongere wordt gereden. Tip 12 Vertrouwen in de jongere! Het is echt niet makkelijk om te slagen! Een vraagje: zou jij zelf slagen als jij weer zou moeten afrijden? Een reden om vertrouwen te hebben in de jongere. Geef dat vertrouwen ook tijdens de rit! Tip 13 Zorg dat je up to date bent! Sla eens een Praktijkbegeleiding voor Rijbewijs B na (www.taalvandeweg.com) of probeer zelf eens een theorie examen te maken. Het is een welkome update! Tip 14 Coaching cursussen ter voorbereiding Nee, deze zijn niet verplicht. Wil je echter goed voorbereid zijn dan is het goed om up-to-date te zijn. Er zijn rijscholen al bezig met het organiseren van coaching-cursussen. Informeer bij de rijschool of er opfriscursussen of avonden voor 2toDrive georganiseerd worden. Ga voor het beste resultaat! 17
Tip 15 Rij jij of rij ik? De jongere stuurt en de coach “rijdt mee”, kijkt mee, beoordeelt mee, waarschuwt als het moet. De coach moet daarom op de bijrijdersstoel zitten. Coachen vanaf de achterbank is niet toegestaan! Tip 16 Wennen aan de auto. De jongere zal de eerste rit aan de nieuwe auto moeten wennen. Overleg samen wat de jongere liever heeft: direct wegrijden of van een rustig parkeerterrein starten. Neem samen de bediening van de diverse schakelaars door. Geef zo nodig het instructieboekje van de auto om de bediening van de diverse panelen door te nemen. De veiligste manier om dit te doen, is een leeg parkeerterrein opzoeken en vanaf daar de rit beginnen. Tip 17 De rijstijl zoals die tegenwoordig wordt aangeleerd De manier van autorijden is in de laatste 20 jaar behoorlijk veranderd. Ook de aangeleerde kijktechniek is behoorlijk aangescherpt. Tegenwoordig wordt “het nieuwe rijden” aangeleerd, waarbij economisch en milieubewust met de auto omgegaan wordt. De rijstijl van de jongere zal waarschijnlijk heel anders zijn dan die van de coach. Het is best belangrijk om hier vooraf even bij stil te staan. Dring niet je eigen rijstijl op. Tip 18 Rijstijl en voorbeeldfunctie van de coach Iedereen heeft onhebbelijkheden in zijn of haar rijstijl. De jongere heeft op het examen leren te rijden zoals dit hoort. Ouderen hebben een voorbeeldfunctie voor de jongere, ook helaas wat minder gewenst rijgedrag betreft. De jongere heeft nog niet de rijervaring om goed te kunnen beoordelen wanneer iets wél kan en wanneer iets niet kan. Hou daar als coach rekening mee. Tip 19 Economisch rijden Op het gebied van economisch rijden kan de coach waarschijnlijk nog wat leren van de jongere! Als de coach open staat voor verbeterpunten, is deze “stageperiode” van de jongere een welkome update! Tip 20 Extra binnen-spiegeltje om mee te kijken? Vind je het als coach prettig om mee te kijken? Gevaar speelt zich natuurlijk niet alleen voor de auto af, ook links en rechts van de auto. Dat zal wel lukken met meekijken. Hoe zit het met het achterop komende verkeer? Misschien is een extra plakspiegeltje een optie. Deze zijn te verkrijgen bij de wat grotere benzinestations en auto-onderdelenzaken, en soms ook bij de rijschool. De binnenspiegel kan best een essentieel onderdeel zijn van het coachen. Tip 21 Wanneer moet ik wel en wanneer kan ik beter niet corrigeren? Val niet over ieder wissewasje. Daarmee maak je de bestuurder onzeker. Reed je zelf perfect als beginnend automobilist? Als je een opmerking hebt, geef dan positieve kritiek en geef een argument en een oplossing. Corrigeer alleen wanneer de verkeersveiligheid in gevaar komt of dreigt te komen. Tip 22 Benaderingstactiek Wat is nu de beste benaderingswijze áls je wilt corrigeren? Hoe ga je als coach met de jongere om? Wat zijn de grote verschillen in verkeersgedrag tussen jongens en meisjes? Jongens gaan anders om met gevaren, nemen meer risico’s, zien minder gevaren, overschatten hun eigen mogelijkheden en vaardigheden, en jongens leren anders. Denk maar eens aan het “haantjes-gedrag” (Bezoek hiervoor de website van Lauk Woltring : http://www.laukwoltring.nl/pages/nl/gebieden/verkeer.php)) Elke jongere heeft zijn eigen benaderingstactiek. De één moet je dingen vertellen, de ander leest het zelf uit een boek, de volgende heeft het meest aan zelfreflectie. Wijs in ieder geval op de eigen verantwoordelijkheid van de jongere in het verkeer: hoe zou je het vinden als een ander dat bij jou doet? Sancties van: dat mag niet van mij of dat mag niet van de politie zal juist een omgekeerd effect hebben, vooral bij jongens. Rijinstructeurs hebben veel ervaring met het lesgeven aan jongeren. Ze weten heel goed hoe jongeren met een totaal verschillend karakter aan te sturen voor het bereiken van een optimaal resultaat. Wellicht heeft de rijschool nuttige informatie te bieden op dit gebied. 18
Tip 23 Omgaan met kritiek en opmerkingen over en weer Je kan van elkaar leren, sta voor elkaar open en zie de goede bedoeling van een opmerking. Tip 24 Discussies in de auto over de rijstijl Niet doen. Om te beginnen: het leidt af. De jongere heeft een rijstijl aangeleerd waar hij of zij zich het beste bij voelt. Vergeet niet dat er een beginnend bestuurder naast je zit. In het slechtste geval kan het ook op ruzie uitlopen. Wil je iets doorspreken? Doe het als het even kan ná de rit. Je hebt dan zelf ook de tijd gehad om wat meer afstand te nemen. Tip 25 De coach en drank, drugs, medicijnen Tijdens het coachen mag de coach niet onder invloed zijn van alcohol, drugs of medicijnen die de rijvaardigheid beïnvloeden. Ook de coach moet nuchter blijven, net als de bestuurder! De jongere moet de coach erop aanspreken als deze zich niet aan de regels houdt! Heeft u gedronken? De jongere krijgt dan de boete en strafpunten op het rijbewijs! Maar….moet het er in de praktijk op aankomen dat een 17 jarige zijn vader of moeder moet gaan vertellen dat hij of zij geen alcohol mag gebruiken? De meeste jongeren zullen zich hierbij niet echt prettig voelen! En hoe gaat die coach daar dan mee om, als hem of haar even verteld wordt dat er niet gedronken mag worden? Natuurlijk, de coach dient zijn of haar verantwoordelijkheid te nemen en is in feite net zoveel BOB als de jongere! Toch met drank op gaan coachen? Afgezien van de mogelijke sancties…..Hoe snel wil je dat je kind óók met een slok op achter het stuur gaat zitten? Je hebt als coach een voorbeeldfunctie, realiseer je dat! Indien er geen nuchtere coach aanwezig is mag de jongere niet rijden en dient een andere BOB naar huis te rijden. Het is handig om bij feestjes vooraf afspraken te maken en je daar als coach ook aan te houden! Tip 26 Onder begeleiding zoveel mogelijk rijervaring op laten doen Maak zoveel mogelijk kilometers met de jongere, hoe meer rijervaring in het eerste jaar opgedaan des te beter. Wisselende omstandigheden? Onbekend terrein? Des te beter! Tip 27 Concentratie tijdens de rit Houd er rekening mee als coach dat autorijden nog geen routine is voor een beginnend bestuurder. Zeker op drukke kruisingen en tijdens lastige omstandigheden heeft de jongere al zijn aandacht nodig voor het rijden! Tip 28 Lange ritten Autorijden kan heel ontspannend zijn, blijf dan wel goed geconcentreerd. Valt deze concentratie om wat voor reden weg, dan wordt autorijden werken. Een beginnend automobilist rijdt nog niet op zijn routine. Hou daar rekening mee. Neem tijdens lange ritten op tijd pauze om even te ontspannen Tip 29 Rijden in het buitenland Belangrijk voor diegenen die dicht bij de grens wonen: bestuurders jonger dan 18 jaar mogen niet in het buitenland rijden, ook niet in landen die zelf ook een 2toDrive constructie hebben. Tip 30 Rij-test voor de coach Wil je als coach weten hoe het met jouw autorijden gesteld is, leg dan eens een rij-test af bij een goede rijschool. Je rijdt dan gewoon in je eigen auto. Achteraf wordt de rit doorgenomen. In de loop van de tijd zijn er altijd wel wat aandachtspuntjes aan te wijzen. Tip 31 Groepseffect en rijervaring Naast onderschatting van niet zichtbaar gevaar is het groepseffect van jongeren onderling is vaak de aanleiding van ongelukken in het verkeer. De aanwezigheid alleen al van een coach in de auto is meestal genoeg om dit groepseffect te doorbreken. Wil je meer weten over het groepseffect bij jongeren? Bezoek ook eens de website van Veilig Verkeer Nederland www.veiligverkeernederland.nl/voortgezet_onderwijs/2todrive Hier vindt je ook nog een aantal praktische tips over leerstijlen van jongeren. Het belangrijkste doel is dat de jongere zich bewust wordt van 19
zijn verantwoording ten opzichte van zijn medeweggebruikers. Ook hier weer: hoe meer rijervaring er opgedaan wordt mét de coach er bij, des te beter!
Tip 32 Haantjesgedrag en feestneuzen Het verkeer blijft altijd onvoorspelbaar. Maak de jongere er attent op dat autorijden heel leuk kan zijn en stoer, maar dat bij een auto-ongeval de gevolgen ernstig kunnen zijn als het fout gaat, zowel voor de bestuurder en de bijrijders als voor de andere partij. Keten en feestneuzen of in slaap vallen achter het stuur is geen optie. Je moet altijd alert zijn! Het verkeer is geen film waarin de schade wel meevalt en de betrokkenen gewoon uitstappen na een flinke tik. Geloof het maar, dat stoere is er dan wel af! De werkelijkheid is heel anders…
Tip 33 Stimuleer zelfreflectie bij de jongere De beste chauffeur is er een, waarbij de inzittenden zich veilig en prettig in de auto voelen! Ze moeten blij zijn dat juist zó iemand achter het stuur plaatsneemt. Stimuleer zelfreflectie bij de jongere. Je bereikt met zelfreflectie meer dan met betweterigheid. De jongere heeft als bestuurder een grote verantwoordelijkheid voor de inzittenden en de medeweggebruikers. Het is belangrijk dat de jongere zich hiervan bewust is en blijft. Kijk eens door de ogen van een ander naar jezelf….! Tip 34 Omgaan met agressie binnen het verkeer Autorijden is meestal een prettige aangelegenheid. Helaas wordt dat nogal eens verziekt door agressie binnen het verkeer. Het verkeer is een afspiegeling van de maatschappij. Leer als coach de jongere aan deze agressie binnen het verkeer nooit te beantwoorden. Het levert alleen verliezers op. Het is belangrijk dat de jongere zich dit realiseert. Tip 35 Tip Overtredingen, ongevallen en boetes tijdens het coachen De jongere is als bestuurder verantwoordelijk voor overtredingen, ongevallen en boetes, niet de coach. De jongere is 'voor de wet' als 17 jarige bestuurder gewoon een automobilist. Bij te hard rijden of andere overtredingen gaat de boete naar de bestuurder, niet naar de coach. Wanneer de auto geflitst wordt dan gaat de boete naar de eigenaar van de auto. Die weet de jongere wel te vinden. Tip 36 Het werk van de coach Wat de meeste rijbewijsbezitters van nature al doen: “meerijden” vanaf de bijrijdersstoel! Alleen: je hebt als coach een actieve rol! Reageert de jongere niet, reageert de jongere laat of onderschat de jongere de situatie? Geef aanwijzingen wanneer de veiligheid in het geding komt! Corrigeer op een rustige, nette manier maar doe nooit zelf een stuuringreep of een remingreep! Tip 37 Wat wordt er dus van een coach verwacht tijdens het begeleiden? - De coach fungeert als aanspreekpunt - De coach helpt en adviseert de jongere waar nodig tijdens het rijden - De coach deelt zijn ervaringen in het verkeer - De coach helpt de jongere om vooruit te kijken - De coach helpt de jongere om situaties in te schatten - De coach blijft ook bij de les als het rijden goed gaat! - De coach blijft rustig - De coach stimuleert zelfreflectie - De coach moet zijn rijbewijs bij zich hebben, de jongere zowel de begeleiderspas als het rijbewijs. Tip 38 Wat wordt er dus niet van een coach verwacht tijdens het begeleiden? - Er is geen sprake van rijles geven, de jongere heeft het rijbewijs al behaald - Het is de rol van de coach om te adviseren, niet om te bekritiseren - De coach is niet onder invloed van drugs, alcohol of medicijnen tijdens het begeleiden 20
- Het rijbewijs van de coach is niet ingenomen - De coach heeft geen alcoholslot op zijn auto - De coach heeft geen educatieve maatregel opgelegd gekregen - De coach verricht géén stuuringrepen op remingrepen - De coach reageert niet paniekerig op onverwachte situaties
12 Nawoord 2todrive biedt u een coach een prima mogelijkheid om een jongere door een kwetsbare periode te helpen, en er zelf nog van te leren ook. Samen komen jullie er vast wel uit. Of 2toDrive een succes wordt, is voor een groot deel afhankelijk van de gezamenlijke inspanningen van de coach en de jongere. De toekomst zal het uitwijzen of 2toDrive definitief ingevoerd gaat worden. Veel succes samen in de auto in ieder geval!
Joop Jonker en Sonja Bosman, Team Taal van de Weg
21
13 Rechten Alle rechten van de producent en eigenaars zijn voorbehouden. Niets uit dit boek mag op welke wijze dan ook worden vermenigvuldigd, verhuurd, aangepast, openbaar gemaakt en/of doorgegeven, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur(s).
14 Disclaimer Bij het samenstellen en onderhouden van deze uitgave is en wordt de grootst mogelijke zorgvuldigheid nagestreefd, echter bestaat de mogelijkheid dat de informatie die in dit Ebook wordt aangeboden, niet volledig is of onjuistheden bevat. Taal van de Weg en de auteur / co-auteur aanvaarden geen aansprakelijkheid voor de gevolgen van activiteiten die worden ondernomen op basis van dit boek. Bepaalde verwijzingen in dit boek voeren naar informatiebronnen die door derden worden opgesteld en bijgehouden. Taal van de Weg draagt geen enkele verantwoordelijkheid voor de nauwkeurigheid of enig ander aspect van de informatie op die informatiebronnen.
15 Literatuur www.SWOV.nl Veiligheid, gevaarherkenning en ongevalsrisico: Website 2todrive FAQ’s Website Ministerie van Mobiliteit
16 Colofon Taal van de Weg: 2toDrive, daar komen we samen uit! Wat de coach moet weten
Auteur: Co-auteur: Ontwerp omslag: Redactie:
J. Jonker S.C.W. Bosman J. Jonker S.C.W. Bosman
Eerste druk ISBN/EAN: 978-90-816912-1-5
© juni 2011 J.Jonker en S.C.W. Bosman
Voor eventuele op- of aanmerkingen of vragen kan je je richten tot: Voor eventuele verdere vragen of opmerkingen kan je je richten tot www.2todrive.nl , http://teamalert.nl en
[email protected]
22
