1
2
Inhoud 1.
2
3
4
5
6
7
Hoe zit dat met mijn centen?
5
1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7
6 6 7 8 10 11 13
Mijn Zakgeld Ouders en zakgeld Het zakgeld van anderen Waar gaat mijn geld toch heen? My Sweet Sixteen Party Ik haal meer uit mijn budget Opgepast, geld lenen kost ook geld !
Zonder friends, geen feest !
18
2.1 2.2 2.3
19 23 25
Facebook, oeps foutje! Hoe goed ben jij beveiligd? Is de rest van mijn privé dan wel veilig?
Niet vergeten: Een leuke outfit!
31
3.1 3.2 3.3
32 33 35
Shop till you drop Vezels in mijn kledij? Wat kost dat dan?
Vlaggen en wimpels
38
4.1 4.2
39 41
Locatie, check! Trift shop
Ai, empty pockets
45
5.1 5.2 5.3
46 48 50
Bijklussen, centje verdienen Wie zoekt die vindt! Geld en geluk
Lets get this party started
53
6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6
54 55 56 58 58
Help, wat moet ik doen? Papieren, aub! eID Bloed geven doet leven Student zijn, heeft zo zijn voordelen Een jongerenrekening
Zoveel plichten, maar we hebben ook rechten!
62
7.1
63
Kinderrechten, een recht
3
8
“De Trukken van de foor”…Reclame!
66
8.1 8.2 8.3 8.4
67 68 69 71
Etalages, ze slurpen je naar binnen! Een verborgen verleider Belofte maakt schuld, hoe waar is reclame In de val! of niet?
4
1. Hoe zit dat met mijn centen?
5
1.1
Mijn zakgeld
Wat betekent voor jou “zakgeld”? Brainstorm in de kader onderaan en bedenk even voor jezelf hoe jij aan je zakgeld komt, moet je hiervoor werken, hoeveel geld spendeer je in een maand,….
1.2
Ouders en zakgeld
Sommige kinderen krijgen geen zakgeld van hun ouders, andere wel. Maar hoe zit dat nu juist en hoe kan iedereen uiteindelijk toch de eindjes aan elkaar knopen? •
Hoeveel zakgeld krijgt Lieselore?
•
Hoeveel zakgeld krijgt Lore en wat doet zij er mee?
•
Hoeveel zakgeld krijgt Lucas en wat doet hij er mee?
6
•
Waarom vindt de vader van Lucas en Lore het belangrijk om zakgeld te geven?
•
Wat vinden de ouders van Lieselore over het geven van zakgeld?
•
Zijn ouders verplicht om zakgeld te geven?
1.3 •
Het zakgeld van anderen Vind jij het belangrijk dat je zakgeld krijgt? Waarom?
JA / NEE
Bekijk aandachtig onderstaande diagram.
7
•
Hoeveel zakgeld krijgt een jongere gemiddeld per week volgens het diagram? Vul de berekening en de uitkomst aan in deze tabel.
Leeftijd
Per week
Per maand
14-jarige
15-jarige
16-jarige
17-jarige
18-jarige
1.4
Waar gaat mijn geld toch heen?
•
Voor welke bank maakt de clip reclame?
•
Welke tips over geld beheren kun je uit de reclamespot leren?
. 2. 3. 1
8
•
We gaan een maandbudget opstellen volgens dit voorbeeld:
DATUM
INKOMSTEN WAT?
03-04 06-04 12-04 14-04 18-04 19-04 23-04
•
UITGAVEN
Zakgeld
Bedrag in € 15
Babysitten Oma
11 10
Wat? Gsm-kaart Drankje Oorbellen Frietje
Bedrag in € 10 2 3,95 2,20
Cadeau vriend
8
Mijn maandbudget
DATUM
INKOMSTEN WAT?
UITGAVEN Bedrag in €
Wat?
Bedrag in €
9
Vul hier je totale inkomsten en uitgaven aan en kijk of je balans positief of negatief is. Inkomsten Mijn balans is : Uitgaven
positief / negatief / in evenwicht
Balans
•
Wanneer is je balans positief?
•
Wanneer is je balans in evenwicht?
1.5
My Sweet Sixteen Party
We hebben nu gezien hoe we een budget kunnen opstellen, dus dan kunnen we de eerste stappen naar de voorbereidingen van onze sweet 16 party zetten. We moeten uiteraard rekening houden met ons budget. Gelukkig krijgen we wat hulp van onze ouders/grootouders/buren… en hebben we uiteindelijk 100euro extra budget gekregen, hiermee moeten we het dus doen! •
Wat hebben we allemaal nodig voor het feestje?
10
•
Maak hier een concreet lijstje van wat je allemaal nodig hebt en schat de prijs van elk product.
(De kolom “winkelprijs” laat je nog even open.) WAT
1.6
Aantal
GESCHATTE PRIJS
WINKELPRIJS
Ik haal meer uit mijn budget!
Op verschillende producten zijn er vaak promoties in de supermarkt. Promoties zijn prijsverminderingen op bepaalde aankopen, vaak zijn hier enkele voorwaarden aan verbonden. • Kijk maar eens goed naar deze promoties. Wat valt je op?
11
1
4
2
5
3
• Op de vorige pagina zie je enkele promoties. Plaats het cijfertje van de promotie naast de juiste “soort” promotie. Kortingsbon Valkuil?
Cadeau Valkuil?
100% terugbetaald Valkuil?
1+1 gratis Valkuil?
Prijskorting Valkuil?
1.7
Opgepast, geld lenen kost ook geld !
Wanneer je een promotie in een folder ziet staan, is het dus erg belangrijk om na te gaan of je hier wel effectief voordeel uithaalt. Er is jammer 1 valkuil waar klanten niet vaak genoeg bij stilstaan, een termijnbetaling. De aankoop van vele mooie dingen is een dure
13
aangelegenheid. Daarom stellen verkopers dikwijls een termijnbetaling voor. Dit wil zeggen dat je het bedrag van de aankoop in termijnen (weken, maanden, jaren) afbetaalt. •
Kijk maar eens naar deze advertentie voor een nieuwe laptop
Reële prijs:
Prijs op termijnbetaling: Aantal maanden
Per maand
Voorschot
€ 69,45
€ 50
totaalprijs
12 maanden
24 maanden € 50 30 maanden € 26,45
€ 50
€ 22,30
€ 50
36 maanden
•
Afbetalen op termijn heeft zo zijn prijs, dat is duidelijk. Schrijf je vaststellingen neer in een besluit.
14
We moeten folders dus goed nalezen, en uitkijken of onze promoties wel echt voordelig zijn. •
Kies uit reclamefolders die de leerkracht voorziet, 2 promoties en plak deze onderaan op. Vul nadien de gegevens verder aan zoals in het volgende voorbeeld.
Product: 1 flesje smoothie van 75cl Soort promotie: Korting bij aankoop van 1 product. Normale prijs: € 2,85 Percent/geld korting: 5% Berekening van de korting:
(regel van 3 en afronden op 2 cijfers na de komma)
€ 2,85
=>
100%
?
=>
5%
(2,85 / 100) * 5 = 0,1424 = € 0,14 korting Prijs met promotie: € 2,69
15
•
Product 1
Product:
Soort promotie:
Normale prijs:
Percent/geld korting:
Berekening van de korting: (regel van 3 en afronden op 2 cijfers na de komma)
Prijs met promotie:
•
16
•
Product 2:
Product:
Soort promotie:
Normale prijs:
Percent/geld korting:
Berekening van de korting: (regel van 3 en afronden op 2 cijfers na de komma)
Prijs met promotie:
17
2. Zonder friends, geen feest!
18
2.1 Facebook, oeps foutje !
Zonder uitgenodigden, is er natuurlijk geen feest! Of toch niet? Lees het volgende artikel maar eens
mpleet o c je t s e fe k o o b e c Fa enorme , n e d n o w e g 0 3 : ontspoord (nl). schade in Haren se Haren
nd e in het Nederla tj es fe ok bo ce the, Fa n’ arige meisje, Mer -j Het ‘Sweet Sixtee 15 en E n. pe lo hand ge bij haar is compleet uit de cebookgebruikers Fa n de en iz du rnet. tien are hype op inte w had per ongeluk n ee t to de ei wat uitgro erop dat thuis uitnodigd, komen, lijkt het te et ni om n ge uwin om eens Ondanks waarsch bben aangewend he ’ en ar H X ct toverd je den, Haren omge relschoppers ‘Pro on w ge 30 : at ta . Resul s werden goed loos te gaan rnielingen. Auto’ ve n va r oo sp n en, en ee den opengebrok er w in een veldslag s er on w be n zich ren van hebben duizende omgegooid, schu al nu n E d. oi gego mersfoort. ruiten werden in da en Project X A ou G X ct je ro P ingeschreven voor vrienden ok haar familie en bo ce Fa a vi ad h sje eten aan te geven rg ve Een 15-jarig mei as w r aa m e, een feestj kwamen uitgenodigd voor enden jongeren iz u D g. n gi je st e ivéfee en vandalisme. D n lle dat het om een pr re in e dd ar nheid en. Dat onta en de mobiele ee vrijdag naar Har ie it ol p de et m slaags erden jongeren raakten sen gewond en w en m n lle ta en ti ten akte rs veegden de stra e ’ E (ME). Daarbij ra M en rd de on gericht. H g in vernielingen aan erde de rust teru ke r uu 15 1. d on on. R uiteindelijk scho Haren. 2012 s, 22 september Het Laatste Nieuw
• • •
Wat vind jij hier nu van? Heb jij ook al eens zo problemen ondervonden via facebook of andere sociale netwerksites? Is jouw Facebook goed beveiligd?
19
•
Ga naar je eigen Facebook-account en maak het event aan voor jou sweet sixteen.
Stap 1: Meld je aan op je eigen Facebook-account en ga naar je evenementen. (dit staat meestal in de linker kolom van je profiel)
Stap 2: Bovenaan zie je deze balk. Klik op de knop “event aanmaken”
Stap 3: Vul dit formuliertje in. Geef je feest een originele naam en bij “details” schrijf je een leuke uitnodiging van minstens 6 regels. Ook de rest van de gegevens vul je aan. Zoals de plaats en het tijdstip.
20
•
Wat zijn de verschillende opties bij het deeltje over privacy?
•
Waar schuilt de grote valkuil?
Stap 4: Nodig iedereen van je klas uit voor je event. Stap 5: Maak een printscreen van je uitnodiging en verstuur deze naar het e-mail adres van je leerkracht. Printscreen maken: Printscreen maken optie 1: 1. Klik op het venster waar je een foto wil van nemen. 2. Druk samen op : ALT en PRINT SCREEN 3. Ga naar START è ACCESOIRES è PAINT 4. In het Paintprogramma klik je op PLAKKEN UIT 5. Als je de afbeelding in het Paint werkblad ziet staat dan moet je OPSLAAN ALS 6. Je geeft het document de volgende naam: jouwvoornaam_facebookevent 7. Je mailt deze afbeelding als bijlage naar de leerkracht door. Printscreen maken optie 1: 1. Zet het scherm open waarvan jij een printscreen wil nemen 2. Ga naar START 3. typ in het zoekkader: KNIPPROGRAMMA 4. Je kan nu met de muis selecteren waar je een printscreen wil van nemen 5. De afbeelding verschijnt meteen op je scherm 6. Je gaat naar OPSLAAN ALS en je geeft het document de volgende naam: jouwvoornaam_facebookevent 7. Je mailt deze afbeelding als bijlage naar de leerkracht door. STAP 6: Meld je nu af op Facebook.
21
•
De volgende artikels geven ook een privacyprobleem weer op Facebook.
Baas ontmaskert valse snipperdag via Facebook Kyle Doyle, 21 jaar, werkzaam in een callcenter en op dit moment even de bekendste van alle Australiërs. De jongeling liet zich namelijk op een domme manier vangen door de netwerksite Facebook en dat verhaal ging via internet snel de wereld rond.
Baaldag
Doyle schreef op Facebook dat hij nog in de vuilnisemmer lag na een avondje stappen, en dat hij zich dan maar ziek zou melden op het werk. Probleempje voor zijn baaldag: zijn baas kon die ‘status update’ zien en ontmaskerde zo de charade van Doyle.
Kyles baas, Niresh Regmi, mailde zijn werknemer met de vraag om een geldige reden voor zijn afwezigheid. Doyle antwoordde dat hij voor één snipperdag geen bewijs nodig had, als hij zelf verklaarde ziek te zijn. Niresh zei te weten dat Doyle niet ziek was. “Bewijs het”, reageerde Doyle, en hij kreeg prompt zijn eigen ‘status update’ op Facebook (foto) te zien. Het is het zoveelste verhaal in een reeks die de privacy van de bezoekers van netwerksites in vraag stelt. België telt meer dan een miljoen Facebookgebruikers. Opletten maar! HLN.be
23/10/2013
22
2.2
Hoe goed ben jij beveiligd ?
Dit is een aangemaakt Facebookprofiel van “Sexy Julie” Neem het even door een lees nadien aandachtig de vraagjes.
•
Zie je tekenen op dit profiel van pestgedrag, gemene uitspraken, dingen die mogelijk iemand zouden kunnen kwetsen? Indien ja, welke?
•
Worden er roddels verspreid? Indien ja, waar?
23
•
Staan er uitdagende foto’s of andere uitdagende gegevens op het profiel? Indien ja, welke?
•
Denk je dat dit meisje benaderd zou kunnen worden met ongewenste, seksueel getinte berichten? Waarom wel/niet?
Hoe goed is jouw Facebook beveiligd? •
Meld je aan op je Facebook-account en ga naar je instellingen. Dat is het kleine slotje bovenaan je startpagina.
•
Wie kan jouw dingen bekijken?
•
Wat zijn de andere opties?
Je kan jezelf dus toch een beetje privacy gunnen via Facebook, maar wat kom je zoal te weten via het internet? We gaan al je klasgenoten eens opzoeken via het internet, wat komen we van deze persoon te weten zonder dat we Facebook gebruiken.
24
2.3
Is de rest van mijn privé dan wel veilig?
De schending van privacy is wereldwijd groot nieuws geweest door de organisatie NSA. Lees dit artikel en beantwoord met hulp van het internet de volgende vragen.
Obama verder in het nauw door afluisteren Merkel De Amerikaanse president Barack Obama raakt steeds meer in verlegenheid door het bespioneren van de Duitse bondskanselier Angela Merkel door de Amerikaanse inlichtingendienst NSA. Een hooggeplaatste bron binnen de veiligheidsdienst NSA zei tegen de Duitse krant Bild am Sonntag, dat Obama al sinds 2010 op de hoogte was van het afluisteren van de mobiele telefoon van Merkel. NSA-chef Keith Alexander zou president Barack Obama in 2010 persoonlijk op de hoogte hebben gesteld over het afluisteren van Merkel. ‘Obama heeft de actie niet stopgezet, maar door laten lopen’, zei de (anonieme) bron tegenover de Duitse krant. 27/10/2013 De Volkskrant
•
Zoek op wat deze organisatie juist is en wat ze doet. (schrijf dit kort op, kernwoorden zijn goed)
25
Privacy kwam de laatste maanden dus zeer sterk aan bod in het nieuws. Maar wat is privacy nu juist? •
Waar denk jij aan als je het woord “privacy” hoort?
Wikipedia geeft de volgende omschrijving van privacy: Privacy, privésfeer, persoonlijke levenssfeer of eigenruimte het is een afweerrecht dat de persoonlijke levenssfeer beschermt. Van Dale omschrijft privacy als: De mogelijkheid om in eigen omgeving helemaal zichzelf te zijn. •
Is je beeld over privacy veranderd door deze omschrijving? We houden er een klasgesprek over. Schrijf hieronder op wat je zeker wilt onthouden van het klasgesprek.
26
Dit is de top acht van het gebruik van sociale netwerksites in België. Herken jij de logo’s? Kan jij de top rangschikken van nummer 1 naar 8? Kijk goed!
1.
5. 2. 3. 4.
6. 7. 8.
Deze grafiek geeft het dagelijks gebruik van sociale media door jongeren weer.
27
•
Wat valt je op als je naar de grafiek kijkt?
•
Lees dit artikel over de doorverkoop van gegevens op Facebook.
Helft jongeren is bezorgd over doorverkoop gegevens Facebook 3 februari 2014 De helft van de Nederlandse jongeren maakt zich zorgen over het doorverkopen of beheren van hun gegevens door sociale media als Facebook. Dat blijkt uit een enquête van onderzoeksbureau Newcom bij meer dan duizend jongeren. Van de onderzochte groep bleken jongeren van 17, 18 en 19 jaar zich de meeste zorgen te maken. Bij de jongeren van 15 jaar die zijn ondervraagd, blijkt een derde zich zorgen te maken over het doorverkopen van gegevens door sociale media, zo blijkt uit een onderzoek van Newcom. Het sociale netwerk dat in de afgelopen jaren het meest onder vuur lag vanwege het gebruik van gebruikersgegevens, Facebook, is en blijft het populairste sociale netwerk onder jongeren. Van de onderzochte sociale media was het Twitter waarbij de meeste jongeren afhaken; 22 procent van de respondenten had Twitter wel geprobeerd, maar was ermee gestopt. Bij Google+ bleek dat 12 procent, bij Instagram 8 procent. Facebook kent met 2 procent de minste afhakers. Uit het onderzoek blijkt verder dat bij jongeren van 17, 18 en 19 jaar Facebook veruit het meest gebruikte sociale medium is; 82 procent van de onderzochte negentienjarigen gebruikt het dagelijks. De nummer twee, YouTube, staat op 24 procent, Twitter op 17 procent. Bij vijftienjarigen is dat verschil veel kleiner; 47 procent van hen gebruikt Facebook dagelijks en 39 procent Twitter. Newcom concludeert dat Facebook meer gebruikt wordt naarmate jongeren ouder worden. Ook veel jongeren gebruiken Facebooks fotodienst Instagram en chatdienst Snapchat.
28
Via het vorige artikel kan je volgend kruiswoordraadsel invullen.
•
2 3
6 8
5
7 1
4
1. Facebook lag afgelopen jaren onder vuur vanwege het gebruik hiervan: 2.Verzamelnaam voor sites als Facebook, Twitter, YouTube,… 3. In welk land is deze enquête afgenomen? 4. Populaire chatdienst waarbij foto’s worden doorgestuurd 5. Het populairste sociale netwerk onder jongeren 6. Het sociale netwerk war de meeste jongeren bij afhaken 7. Wat is de naam van het onderzoeksbureau dat het onderzoek deed? 8. Hoeveel jongeren maken zich zorgen over het doorverkopen van hun gegevens
29
30
3. Niet vergeten: Een leuke outfit !
31
3.1
Shop till you drop!
De jurken en pakken die de jongeren dragen in “My sweet sixteen”, zijn ongetwijfeld een hoop geld waart, meer dan dat wij ons kunnen permitteren. Maar hoe komt dat toch dat die kledij zo duur is? •
We gaan shoppen! Wat kan jij allemaal kopen met € 50 ? Schrijf in de prijskaartje wat je gekocht hebt en hoeveel het kostte.
•
Hoe komt het volgens jou, dat de prijs van een trui van je lievelingsmerk, duurder is dan de prijs van een trui uit H&M?
Naar wat moeten wij dus kijken als we kledij kopen, om toch nog een goede kwaliteit tegen een voordelige prijs op de kop te tikken. We gaan eens kijken van wat kleren nu juist gemaakt worden, dat kan ons misschien meer duidelijkheid geven over de kwaliteit.
32
3.2
Vezels in mijn kledij ?
Kledingstukken kunnen namelijk uit verschillende soorten grondstoffen worden gemaakt. Als we over textiel praten dan wordt een grondstof wordt hier ook wel vezel genoemd. Afhankelijk van de soort vezel kan je kledingstuk dus duurder of goedkoper zijn. Er zijn dus twee soorten vezels, natuurlijke en kunstmatige, of ook wel synthetische vezels genoemd. •
Onderaan zie je twee afbeeldingen. Noteer bovenaan of het gaat om natuurlijke vezels of synthetische vezels en geef nadien bij elke soort 4 voorbeelden. (Tip: je kan altijd eens kijken in de kleren die je “gekocht” hebt!)
Afkomstig van:…………………………… ……………………………………………… •
Welke vezels zijn volgens jou nu de goedkoopste? (omcirkel) Natuurlijke vezels
•
Afkomstig van:…………………………… ………………………………………………
Synthetische vezels
Wat kan je nog terugvinden op het etiketje in je kledij?
33
1. 2. 3.
4. 5. 6.
Wassymbool
•
Naam
Wassymbool
Naam
Speel het grondstoffenkwartet en vul de waslijn aan!
Grondstof
Halffabricaat
Fabricaat
Product
34
3.3
Wat kost dat dan ?
Niet alleen de kwaliteit van de vezels zijn van groot belang voor het vaststellen van de prijs. Maar ook de plaats waar de kledij gemaakt is. •
Onderzoek op de etiketjes in jouw kleding en in de kleding van je buur waar deze gemaakt zijn. En vul deze landen in de tabel verder aan. Land
•
Werelddeel
hoofdstad
Je zoekt nadien in je atlas op in welk werelddeel deze landen gelegen zijn en je vult tevens de hoofdstad van dit land in. Maar eerst vul je deze wereldkaart verder aan.
1. 2. 3. 4.
5. 6. 7. 35
• kijk nu hoeveel landen je per werelddeel hebt, en vul dit aan in de kolom.
• In welk werelddeel vinden we de meeste landen terug waarin onze kledij wordt geproduceerd?
•
In welke werelddelen vinden we (bijna) geen productie van kledij terug?
•
Hoe komt dit volgens jou?
Je krijgt nu een reportage “Made in Bangladesh” te zien. Vul nadien de vraagjes in. •
Waar speelt het zich af?
•
Welke negatieve aspecten merk jij op in het filmpje?
•
Wat gebeurd er met de etiketjes van de kledij?
36
De arbeidsomstandigheden in Bangladesh zijn dus mensonwaardig, de mensen moeten hard werken en krijgen er nauwelijks iets voor in de plaats. In Bangladesh zou een leefbaar loon 48 € bedragen, de meesten krijgen slechts 25 à 30 €, enkelen slechts 16,60 € Soms halen ze dus zelfs de armoededrempel van 1 US$ per dag niet •
Hoeveel kost bij ons een Iphone 5?
•
Lees uit de volgende diagram af, hoeveel uur je moet werken voor deze Iphone te kunnen kopen in: Londen : Lissabon: Moskou: Mumbai (vergelijkbaar met Bangladesh) :
37
4. Vlaggen en wimpels!
38
4.1
Locatie, check !
Goed nieuws! We hebben nog niet echt stilgestaan bij de locatie, maar ineens was buurman Harry daar met een geweldig voorstel. Hij heeft een oude garage die hij wil opknappen tot een leuke “hangplaats” voor zijn 2 zonen. Als jij helpt met de opknapbeurt mag je jou feest daar gratis en voor niets houden, valt dat even mee seg! Wat staat er te gebeuren? • •
De muren van de garage moeten volledig opnieuw geschilderd worden. Ze zijn in goede staat maar ze mogen toch wat opgefleurd worden. Hij heeft nog wat oude meubels gevonden die je kan gebruiken, hij heeft wel nog een leuke zetel nodig.
STAP 1: Hoeveel verf hebben we nodig? Bereken de oppervlakte van de garagemuren. Harry gaf ons mee dat de hoogte van de garage 3m bedraagt.
39
Muur 1:
Muur 2:
Muur 3:
Muur 4:
Muur 5:
Muur 6:
Totale oppervlakte:
Als we goed naar het plan kijken, kloppen deze berekeningen dan? Moeten de garage, de deur en de twee ramen worden mee geschilderd? Gegevens:
garage = 3m hoog Raam 1 = 1,5m hoog en 1,8 m breed Raam 2 = 150 cm hoog en 1 m breed Deur = 230 cm hoog en 1,1 m breed
Garage: Raam 1: 40
Raam 2: Deur: Totale oppervlakte:
• Hoeveel oppervlakte moeten we nu in totaal beschilderen? Berekening:
•
Voor 1m² heb je 1,5 dl ver nodig. Hoeveel liter verf moeten we dan totaal gaan kopen in de verfwinkel?
4.2
Trift shop !
STAP 2: Een gezellige zetel kiezen! •
Waar zou jij opzoek gaan om meubels te kopen?
•
Wat gebeurt er (thuis) met spulletjes die je niet meer nodig hebt?
Elektronica? Decoratie?
Kleding?
Boeken? 41
•
Ken jij winkels of andere plaats waar je 2de handsspullen kan kopen?
•
Winkel jij soms eens in een 2de handswinkel? Zoja, wat koop je dan en wat koop je zeker niet?
•
Denk even na over drie voor- en drie nadelen van tweedehandse artikelen. En vul ze in.
Voordelen
Nadelen
• Zoek en website die tweedehandse artikelen aanbiedt. Noteer de URL van de homepagina:
•
Op welke manieren kan je tot een (prijs)afspraak komen?
1. 2. 3. •
Plaats zelf en zoekertje online.
•
Zoek een leuke zetel voor in de “chillhoek” van de garage. Je zoekt via drie manieren. Een zetel via de IKEA-site, eentje via een 2de handssite en nadien gaan we naar de kringloopwinkel om ons eentje uit te zoeken. Let op! Je budget bedraagt 150 euro. Plak van elke zetel een foto op de volgende blz.
42
IKEA ZETEL FOTO
Prijs Aantal personen Voordelen
Nadelen
ZOEKERTJESSITE
KRINLOOPWINKEL
5. Ai, empty pockets!
45
5.1
Bijklussen, centje verdienen
De voorbereidingen van het feest lopen vlotjes en stilaan begin je te denken aan je “entree” op het feest. Net zoals de girls in sweet sixteen wil jij op een spectaculaire wijze binnekomen. Maar je budget laat dat niet toe… maar er is een oplossing! Vakantie- of weekendwerk lijkt je wel interessant. Wie 15 is en twee jaar secundair onderwijs achter de rug heeft, mag als jobstudent werken. Voor anderen is de leeftijdsgrens 16 jaar. Tot je 18e is de toestemming van je ouders nodig, maar hun akkoord hoeft niet op papier te staan. Je mag zelf je arbeidscontract tekenen en je loon in ontvangst nemen. Als je leertijd volgt, dan mag je een leerovereenkomst niet combineren met een contract als jobstudent. De wet verbiedt kinderarbeid. Wie jonger dan 15 is, mag niet zomaar werken maar moet een vergunning hebben, bijvoorbeeld voor en job als fotomodel, acteur of danser in een show.
•
Uit vorige infotekst en de informatie op de volgende pagina, kom je wat meer te weten over werken als jobstudent. Beantwoord volgende vraagjes. Vanaf welke leeftijd kun je aan de slag als jobstudent?
•
Moet je altijd een contract hebben? Waarom wel of niet?
•
In hoeveel exemplaren moet het contract opgemaakt worden?
•
Hoe kun je een vakantiejob vinden?
•
Wat is volgens de tabel het minimale bruto-uurloon voor een 38-urige werkweek van iemand die 16 of jonger is?
•
Wat is een brutoloon?
•
46
47
5.2
Wie zoekt, die vindt !
Het zoeken van een vakantiejob is soms niet zo gemakkelijk, hoe beginnen we er aan? Het is vaak druk in een interemkantoor en dan geven ze je vaak gewoon een formuliertje dat je moet invullen.
•
Bekijk het formulier van Adecco en probeer het in te vullen. Zijn er dingen die je niet snapt of niet kan invullen?
Hoe ziet dat contract er nu eigenlijk uit?
Naam werkgever Naam werknemer Adres werknemer Geboorteplaats en – 48
datum werknemer Statuut werknemer Begin- en einddatum tewerkstelling Plaats tewerkstelling Functieomschrijving Duur proefperiode Aantal werkuren/week Uurrooster Pauze Uurloon Betalingsvoorwaarden Als je tegenwoordig gaat solliciteren kan je baas wel eens vragen naar een attest van Student@Work Ga naar: https://www.mysocialsecurity.be/student/nl/ En zoek volgende vraagjes. •
Wat is Student@Work?
•
Waarvoor kan je op de webstie van Student@Work nog terecht?
•
Ga naar het tabblad “studentenjobs” en kies uit het grote aanbod van kantoren en websites voor studentenjobs, een bepaalde website en zoek daar een mogelijk vakantiejob die bij je past. Welke website koos je?
•
49
•
Welke job heb jij gevonden?
5.3
Geld en geluk
We hebben dus de kans om 50 dagen te werken en wat extra geld bij te verdienen. Maar voor sommige volstaat dit niet en zo kan het wel eens zijn dat hun rekening “in het rood” komt te staan. Ook moeten volwassenen soms de eindjes aan elkaar kunnen knopen. België heeft thans een goed uitgebouwd systeem van sociale zekerheid en sociale bijstand en behoort onder andere daardoor tot de meest welvarende landen ter wereld. Is er dan geen armoede in ons land? toch wel! en zelf meer dan je zou denken. Volgens officiële cijfers leven bijna 1 500 000 Belgen met een armoederisico. Dit betekent dat 1/7 van de inwoners van België in armoede leven. •
Hoeveel procent van de Belgen is dit?
•
Hier zie je een aantal foto’s wat zou de oorzaak kunnen zijn van armoede?
50
•
Dit is de armoedekringloop, kan jij deze nu verder aanvullen?
•
51
6. Lets get this party started
6.1
Help, wat moet ik doen!
Het feest is begonnen, iedereen op zijn best en je entree was subliem. Er worden al enkele pintjes achterover geslagen, ook je broertje van 14 laat ze niet aan hem voorbij gaan. De avond vliegt voorbij tot je een smsje van een goede vriendin krijgt “Hoi! Er is politiecontrole onderweg, de buren hebben gebeld voor geluidsoverlast, alles is toch in orde he?” Je schiet even in paniek, geen idee of alles in orde is.. Wat moet er in orde zijn?! 6.1 Wat is jouw verantwoordelijkheid?
•
Je bent nu 16, maar wat mag je nu wel en wat mag je nu eigenlijk niet, is iedereen op je feest wel in orde? STELLING
Leeftijd
Je mag een dancing of café binnengaan en een pintje drinken, maar geen sterke drank. Je moet naar het stemhokje gaan en je kunt opkomen bij verkiezingen. Je mag sigaretten kopen. De jeugdrechter kan je vanaf nu doorverwijzen naar de ‘gewone’ strafrechter. Je krijgt een identiteitskaart, op deze leeftijd moet je die nog niet op zak hebben Je kunt werken of na je wachttijd een werkloosheidsuitkering krijgen. Je mag met een bromfiets rijden. Vanaf deze leeftijd moet je de identiteitskaart altijd bij je hebben. Je mag seks hebben met je liefje als die ook minstens 16 jaar is.
54
Je mag zelf een bedrag van je spaarrekening halen als de rekening op jouw naam staat en door jou werd geopend. Volgens de wet ben je nu volwassen Je kunt een huurovereenkomst sluiten. Je mag naar films kijken die ‘Kinderen niet toegelaten’ zijn. Vanaf nu kun je deeltijds naar school gaan en deeltijds werken. Je mag ook al een vakantiewerk doen.. Let wel op want bovendien moet je reeds geslaagd zijn voor het tweede jaar secundair onderwijs. Als je ouders akkoord gaan, kun je alleen gaan wonen. Dan kun je ook zelf je kindergeld ontvangen, als je een eigen domicilie-adres hebt. Je bent verantwoordelijk voor al je beslissingen. Je beslist of je zelf naar school wil
•
Markeer vervolgens de verantwoordelijkheden waarmee jullie nu al in orde zouden moeten zijn.
6.2 •
Papieren, aub !
Wat zit er zoal in je portefeuille?
Portefeuille
55
•
Markeer wat erg persoonlijk is.
Wanneer de politie naar je papieren vraagt, wat moet je dan laten zien? Je identiteitskaart dan aan de politieagent(e). Hij of zij verneemt zo je identiteit. De Belgische “papieren” identiteitskaart is sinds 2002 vervangen door een elektronische versie, de “eID”. •
Hoe is men aan de naam van de eID gekomen?
•
Wanneer is het bezit van een identiteitskaart in België verplicht?
•
Vanaf welke leeftijd moet je als Belg je identiteitskaart altijd bij je hebben?
•
» Wanneer moet je je identiteitskaart tonen aan de politie?
•
» Waar en wanneer moet je aangifte doen als je identiteitskaart kwijt ben?
6.3 •
eID ?
Op de volgende bladzijde zie je een voorbeeld van een eID, recto(voorzijde) en verso (achterzijde). Noteer bij de kaart de cijfers die bij de begrippen horen: de naam (1), voornaam (2),de chip (3), de foto (4), geboorteplaats en geboortedag (5), de nationaliteit (6), het geslacht (7), het nummer van de kaart (8), de geldigheidsdatum van de kaart (9), de handtekening (10), rijksregisternummer(11), 56
de plaats van de aflevering van de kaart (12), de handtekening van de vertegenwoordiger van de gemeentelijke overheid (13)
57
6.4
Bloed geven, doet leven!
Je vindt het in veel portefeuilles, waarschijnlijk ook in de jouwe: de bloedgroepkaart. Bloeddonors krijgen zo een kaart als ze de eerste keer bloed geven. Je kan deze ook aanvragen via de dokter, zodat je altijd je eigen bloedgroep opzak hebt. •
Noteer de bloedgroepen die je kent
•
Markeer hoeveel liter bloed een volwassen mens ongeveer heeft
2
4
7
9
•
Vanaf welke leeftijd mag je bloed geven.
•
Mag iedereen zomaar bloed geven?
6.5
Student zijn, heeft zo zijn voordelen !
Een leerlingenkaart voor alle leerlingen! Alle Vlaamse leerlingen uit het secundair onderwijs hebben een speciale leerlingenkaart. Die kaart is gratis en wordt aangeboden door het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap (departement onderwijs). Het jongerenblad Maks! stond in voor de uitwerking en werkte samen met een breed netwerk van diensten en organisaties. Meedoen Aan een leerlingenkaart zijn allerlei voordelen gekoppeld. Dankzij de leerlingenkaart worden jongeren extra gestimuleerd om mee te 58 doen in de wereld van gezondheid, milieu, sociale vaardigheden, jeugdwerk,
vrijwillgerswerk,
internationale
samenwerking.
Alle Vlaamse leerlingen uit het secundair onderwijs hebben een speciale leerlingenkaart. Die kaart is gratis en wordt aangeboden door het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap (departement onderwijs). Het jongerenblad Maks! stond in voor de uitwerking en werkte samen met een breed netwerk van diensten en organisaties. Meedoen Aan een leerlingenkaart zijn allerlei voordelen gekoppeld. Dankzij de leerlingenkaart worden jongeren extra gestimuleerd om mee te doen in de wereld van gezondheid, milieu, sociale vaardigheden, jeugdwerk,
vrijwillgerswerk,
internationale
samenwerking.
Van ‘soms’ naar ‘altijd’ 75% van de secundaire scholen reikte zelf al een of ander pasje uit aan de leerlingen meestal gebeurde dar niet veel mee. Soms werd het gebruikt bij controle van leerlingen die bijvoorbeeld toelating kregen om ‘s middags buiten de school te eten of om de klas te verlaten om hun trein of bus te halen. Soms kregen leerlingen er kortingen mee, bijvoorbeeld tijdens buitenlandse schoolreizen. Omdat de leerlinggkenaart een idee is van het Ministerie van Onderwijs, zijn de kortingen gegroeid van ‘soms’ naar ‘altijd’. Op de website www. maks.be kun je het volledige aanbod vaan kortingen raadplegen. Ook in het buitenland Omdat België nagenoeg het enige land is met leerplicht tot 18 jaar, kunnen alle jongeren beneden de 18 die op reis zijn met een leerlingenkaart de Vlaamse Gemeenschap heeft de kaart een internationaal karakter.
•
Wat is Maks! ?
• • •
Heb je een leerlingenkaart
ja / nee
Gebruik je je leerlingenkaart
ja / nee
•
Indien neen, waarom niet? Indien ja, wanneer wel?
• Surf naar de website: www.leerlingenkaart.be. 2. Volg er de knop naar de korting bovenaan in de menubalk.
3. Zoek alle kortingen op die je kan krijgen in Leuven, door in het vakje “waar”: “Leuven” in te vullen.
59
4. De tabel is ingedeeld in categorieën en subcategorieën. Vul de juiste activiteit, winkel,... waar jij korting krijgt bij de juiste subcategorie. Categorie
Subcategorie
Cultuur
Film
Wat ? Wie? Waar?
Eten
Lifestyle
Kleding
Reizen
Sporten
60
Overige
•
Zoek ook even op wat CJP is en noteer hieronder.
Sommige onder jullie zullen misschien ook al een bankkaart op zak hebben.
6.6 •
Een jongerenrekening
Welke banken zijn hier afgebeeld?
61
7. Zoveel plichten, Maar we hebben ook rechten!
62
Vader kleine Younes vanaf 6 juni voor assisenjury Het assisenproces tegen M.J., de vader van de kleine Younes, gaat op 6 juni van start in Bergen. De man wordt beschuldigd van doodslag op zijn zoon Younes, wiens lichaam op 10 november 2009 in Komen uit de Leie werd gehaald. M.J. wordt ervan verdacht dat hij in de nacht van 25 op 26 oktober 2009 tijdens een ruzie met zijn vrouw zijn jongste zoon Younes een dodelijk pak slaag heeft toegediend. Vervolgens zou hij het lichaam van zijn zoon in de Leie gegooid hebben. Intussen zou hij iedereen dagenlang het verhaal hebben voorgehouden dat Younes door een onbekende kinderlokker werd ontvoerd en gedood. Maar het gerechtelijk onderzoek kwam dus tot een ander besluit. Het Nieuwsblad, 25/02/2012
Loodgieter Navi d wordt uitgewezen naar Afghanistan Navid Sharifi, de 21-jarige uitgew ezen V
ader kleine Youn Afghaanse lood gieter uit Wareg es vanaf 6 juni vo em, kreeg or assisenjur y Het assisenproce s tegen M.J., de va de Bergen. De man r van de kleine Yo wordt beschuld unes, gaat op 6 igd van doodslag juni van start in op 10 november op zi 2009 in Komen jn zoon Younes, uit de Leie werd wiens lichaam M.J. wordt er va gehaald. n verdacht dat hi j in de nacht van 25 ruzie met zijn vr op 26 oktober 20 ouw zijn jongste 09 tijdens een zoon Younes ee end. Ver volgens n do zou hij het lichaa delijk pak slaag heeft toegedim van zijn zoon zou hij iedereen in de Leie gegooi dagenlang het ve d he rhaal hebben vo bben. Intussen onbekende kind orgehouden dat erlokker werd on Younes door een tvoerd en gedood kwam dus tot ee . Maar het gerech n ander besluit telijk onderzoek
7.1
Kinderrechten, een recht!
Jullie rechten zijn opgeschreven in regels en wetten. Zo weet iedereen wat je wel niet mag doen. op 20 november 1989 tekenden een heleboel landen het Verdrag over de Rechten van het Kind dat is een tekst waarin staat wat je als kind wel en niet mag. Er staat ook in waar ouders voor moeten zorgen en wat de regering moet doen. In het verdrag staan twaalf kinderrechten. Jullie zijn nog geen 18 en het is dus zeer belangrijk om te weten wat jullie rechten zijn als kind.
63
• Onderaan zie je de internationale logo’s van kinderrechten. Kan jij aanvullen welk recht bij welk logo hoort?
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
64
•
Zorg ervoor dat de volgende stellingen het juiste logo krijgen. Zet de nummertjes van de logo’s bij de juiste tekst. Of je nu Kaat, Bram of Dorien heet, als je maar een naam hebt. Door een naam te hebben, ben je iemand. Volwassenen moeten ervoor zorgen dat kinderen niets overkomt. Als er iets mis is met je been, je gezondheid of wat dan ook, dan heb je recht op extra zorg. Of je nu Turk, Belg, Mexicaan bent, het doet er niet toe uit welk land je komt. Het doet er niet toe welke kleur je huid heeft. Alle kinderen moeten naar school kunnen gaan om iets te leren. Niemand heeft het recht om een kind in de gevangenis te stoppen. Ieder kind moet ergens kunnen wonen, kleding kunnen dragen en kunnen eten Kinderen mogen niet ingezet worden in de oorlog. Kinderen moeten kunnen spelen. Elk kind moet kunnen zeggen wat hij denkt. Kinderen mogen een clubje of een actiegroep oprichten. Kinderen mogen niet aan hun lot overgelaten worden.
•
Klasgesprek: geef je mening over deze stellingen. 1. Een kind van twaalf is nog te jong om een eigen mening te hebben. 2. het Verdrag over de Rechten van het Kind is belangrijk voor de derdewereldlanden. Voor ons is het minder belangrijk, omdat alle kinderen hier die rechten al hebben. 3. Aangezien een kind rechten heeft, betekent dit dat een kind altijd zijn zin kan doen. 4. Wordt het verdrag altijd nageleefd, denk je?
•
Ken je enkele voorbeelden van schending van kinderrechten?
65
8. “ De trukken van de foor ” ... Reclame!
66
8.1
Etalages, ze slurpen je naar binnen !
Je feest is voorbij, het was een toppertje! Je heb enkele leuke cadeautjes gekregen. Maar ook een heleboel geld, als je nog enkele weken gaat “vakantiejobben” dan kan je jezelf iets heel leuks kopen, je weet enkel nog niet goed wat. Wanneer je in de winkelstraat loopt dan zie je allemaal leuke dingen. In de winkels met de aantrekkelijke etalages blijf je gauw al wat langer staan en loop je snel even binnen. Maar nog steeds geen succes, je weet niet wat je moet kopen. En elke keer belooft de reclame in de etalage een prachtig aanbod… maar uiteindelijk stelt het niet veel voor… reclame toch! •
Onderaan zie je enkele tekstjes, vind jij de verschillende reclametechnieken?
67
Reclametechniek
Woordje uitleg
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
8.2 •
Een verborgen verleider
Kijk goed naar deze afbeeldingen en beschrijf wat je ziet!
68
•
Kijk nu nog eens, welke merken zie je?
Veel films en series halen geld uit deze vorm van verborgen reclame: PP staat voor product placement. De kijker word op de verborgen reclame attent gemaakt door het PP logo.
•
Waarom maken reclamemaker gebruik van product placement? Kijk naar het filmpje en schrijf welke merken je ziet. Merk
8.3 •
Hoe komen ze in beeld?
Belofte maakt schuld, hoe waar is reclame
Lees onderstaand artikel en bekijk het filmpje van Volt
69
•
Heb jij al eens iets gekocht dat toch niet bleek te zijn wat er beloofd was?
Je hebt het opgemerkt toen we naar de colruyt gingen, maar wat is het nu is “The real stuff”, echt het best? Of kunnen we toch genoegen nemen met Bmerken? We doen de test! •
Bij welke merken blijf jij trouw en vindt jij absoluut veel beter smaken of veel beter zijn werk doen dan een B-merk of het huiswerk van dat product?
Gelukkig worden we toch wat beschermd voor verschillende reclames door het JEP! •
Ken jij reclame waarvan toch wel over gesproken wordt omdat het misschien een negatieve invloed op iemand of iets had?
• •
Surf naar www.jep.be Wat is het JEP
•
Wie kan een klacht indienen?
Jep onderzoekt niet enkel of de reclame eerlijk is. Ze onderzoekt ook of de reclame mannen of vrouwen niet discrimineert. •
Zoek op de website waarom deze reclame van het merk Sloggi door de JEP veroordeeld werd. (volgende pagina)
70
8.4
In de val! Of niet?
Maar uiteindelijk weet je het, je wil jezelf verwennen met een smartphone als verjaardagscadeau! Maar hoe begin je daar nu aan, want tegenwoordig gooien ze met de ene reclame na de andere op tv over smartphones en abonnementen dat je de bomen door het bos niet meer ziet. • Als opwarmertje, wat sms-taal, weet jij wat ze hier naar elkaar sms’en? AABM ABF BFN BRB ASL ASAP
71
DAS GMTA OMFG RU? TY W8ff ZJG
•
Bij welke provider ben jij aangesloten?
•
Ken je nog andere providers?
•
Heb jij een abonnement of een prepaid-kaart
•
Hoeveel geef jij mandelijks uit aan je gsm?
•
Hoeveel geef jij mandelijks uit aan je gsm?
•
Weet je vanbuiten hoeveel er van alles in je 'pakket' zit?
72
•
Welk van onderstaande pakketten spreekt je het meeste aan, waarom, vergelijk goed!
73
74
75
Leerplandoelen 1 Onder begeleiding en in concrete situaties in eenvoudige gesproken en geschreven teksten in een vreemde taal het onderwerp bepalen. (Filmpjes in een vreemde taal) 2 Onder begeleiding en in concrete situaties relevante en toegankelijke informatie vinden en selecteren uit: • gesproken teksten; • eenvoudige gesproken teksten in een vreemde taal; • geschreven teksten; • eenvoudige geschreven teksten in een vreemde taal; • ICT-bronnen; • tabellen, grafieken, diagrammen en kaarten; • beeldmateriaal. (Filmpjes, krantenartikels,internetsites) 3 Onder begeleiding en in concrete situaties relevante en toegankelijke informatie gebruiken. • concrete informatie uit gesproken teksten; • concrete informatie uit geschreven teksten; • concrete informatie uit ICT-bronnen; • concrete informatie uit tabellen, grafieken, diagrammen en kaarten; • concrete informatie uit beeldmateriaal. (Doorheen hele bundel) 6 Bij het beluisteren en lezen van teksten in het Nederlands en in een vreemde taal, indien nodig en onder begeleiding; • zeggen dat men iets niet begrijpt; • vragen wat iets betekent; • gebruik maken van aangeboden beeldmateriaal; • gebruik maken van de context; • vragen om langzamer te spreken; • vragen om iets aan te wijzen; • vragen om iets te herhalen; • het leesdoel bepalen; • onduidelijke passages opnieuw lezen; • de vermoedelijke betekenis van transparante woorden afleiden; • de vermoedelijke betekenis van onbekende woorden uit de context afleiden. (Doorheen hele bundel) 8 *Zich bij het lezen en luisteren in het Nederlands en in een vreemde taal blijven concentreren, ondanks het feit dat men niet alles begrijpt 9 Onder begeleiding en in relevante concrete situaties grootheden schatten, meten, berekenen en herleiden
76
(Voorbereiding winkel uitstap ) 10 Onder begeleiding en in relevante concrete situaties wiskundige technieken en denkmethoden met behulp van elektronische hulpmiddelen toepassen: • de regel van drieën; • schematische voorstellingen; • ordeningsmodellen; • procentrekenen; • de schaal. (o.a. bij het zakgeldspel ) 11 Onder begeleiding en in relevante concrete situaties grootheden, schatten, meten, bereken en herleiden. 13 De eigen mening en gevoelens uiten. (Gedurende het hele thema, in klas gesprekken) 15 Het eigen dagelijkse leven organiseren (Hele bundel) 16 In functie van vakantiewerk volgens de gangbare procedures solliciteren: • een formulier invullen; (Bestuderen van de regelgeving en het analyseren en invullen van een jobformulier) 18 Het eigen budget beheren: • verantwoord consumentengedrag; • bankieren (Hele thema budget ) 23 Illustreren dat het dagelijkse leven ingebed ligt tussen verleden en toekomst: • vanuit de actualiteit; • op basis van eigen ervaringen. ( Vanuit hun opvoeding ( verleden) naar zelfstandig leven ( toekomst ) 24 Onder begeleiding aspecten van het dagelijkse leven van mensen uit een andere tijd of op een andere plaats met het eigen leven vergelijken 27 Belangrijke wereldproblemen bondig omschrijven (Armoede) 28 Respect opbrengen voor: • verschillen en gelijkenissen in leefwijze, waarden en normen. (Armoede ) 29 Belangstelling tonen voor • vormen van creatieve expressie; (Eigen feest creëren)
77
30 Bereidheid en durf tonen om • te luisteren, te spreken, gesprekken te voeren en te schrijven; • het taalgebruik te verzorgen. (Hele bundel )
78
