REGIONAAL AMBULANCE PLAN RAV ZEELAND 2009 - 2012
Inhoudsopgave: 1.
2.
3
4
5
Connexxion Ambulancezorg en ZorgSaam Ambulance zijnde RAV Zeeland....................................................... 4 1.1
Inleiding............................................................................................................................................................ 4
1.2
Missie ............................................................................................................................................................... 5
1.3
Werkingsgebied................................................................................................................................................. 7
1.4
Werkingsperiode ............................................................................................................................................... 8
1.5
Opstellers RAP.................................................................................................................................................. 8
Verantwoorde Ambulancezorg ............................................................................................................................. 10 2.1
De patiënt centraal.......................................................................................................................................... 10
2.2
Wet- en Regelgeving........................................................................................................................................ 10
2.3
Klachtenregeling ............................................................................................................................................. 11
2.4
Communicatie over en weer............................................................................................................................. 11
2.5
Doel Ambulancezorg ....................................................................................................................................... 11
2.6
A1-ritten.......................................................................................................................................................... 12
2.7
A2 ritten.......................................................................................................................................................... 13
2.8
B-ritten........................................................................................................................................................... 13
2.9
Voorwaardescheppende ritten.......................................................................................................................... 13
2.10
Niveau Ambulancezorg.................................................................................................................................... 14
2.11
Klanttevredenheid ........................................................................................................................................... 14
Organisatie van Regionale Ambulance Voorziening Zeeland .............................................................................. 15 3.1
Totstandkoming............................................................................................................................................... 15
3.2
Managementstructuur...................................................................................................................................... 16
3.3
Medische verantwoordelijkheid........................................................................................................................ 17
3.4
Organisatiestructuur ....................................................................................................................................... 17
3.5
Inkoopbeleid.................................................................................................................................................... 19
3.6
Stafbureau....................................................................................................................................................... 20
De Meldkamer Ambulancezorg (MKA) ............................................................................................................... 21 4.1
Functies MKA ................................................................................................................................................. 21
4.2
Norm en Registratie......................................................................................................................................... 21
Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en Rampen (GHOR) .................................................................................. 23 5.1
Uitgangspunten Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (GHOR) ......................................... 23
5.2
GHOR-activiteiten van de Regionale Ambulance Voorziening Zeeland............................................................. 24
5.3
Traumazorg..................................................................................................................................................... 24
2
6.
De keten van zorg.................................................................................................................................................. 26 6.1
7.
8
9
Samenwerking in de hulpverleningsketen ......................................................................................................... 26
Spreiding, Paraatheid en Beschikbaarheid........................................................................................................... 27 7.1
Inleiding.......................................................................................................................................................... 27
7.2
Reactie Gedeputeerde Staten ........................................................................................................................... 30
7.2
Reactie Gedeputeerde Staten ........................................................................................................................... 31
7.3
Paraatheid ten behoeve van opgeschaalde situaties.......................................................................................... 31
7.4
Toegang en bereikbaarheid............................................................................................................................. 31
Kwaliteitszorg en Certificering............................................................................................................................. 33 8.1
Algemeen ........................................................................................................................................................ 33
8.2
MKA ............................................................................................................................................................... 33
8.3
De ambulancediensten..................................................................................................................................... 34
Opleidingsbeleid.................................................................................................................................................... 35 9.1
10
11
Medische deskundigheid en verantwoordelijkheid ............................................................................................ 36 ICT beleid.......................................................................................................................................................... 39
10.1
Algemeen ........................................................................................................................................................ 39
10.2
Bedrijfsvoering................................................................................................................................................ 39
10.3
Overige ontwikkelingen ................................................................................................................................... 41 Prestaties ........................................................................................................................................................... 43
Bijlage 1
Regionaal Overleg Acute Zorgketen...................................................................................................... 45
Bijlage 2
Reactie Gedeputeerde Staten op spreiding en beschikbaarheid ........................................................... 53
3
1.
Connexxion Ambulancezorg en ZorgSaam Ambulance zijnde RAV Zeeland
1.1
Inleiding
Ambulancezorg is in deze tijd, waar veiligheid en zorg veel aandacht krijgen, van groot belang voor alle burgers en het bestuur. Burgers en bestuurders van de regio Zeeland moeten er zeker van zijn dat na melding van een incident adequate en goed geïndiceerde hulp geleverd kan worden. In de nieuwe Wet Ambulancezorg wordt geregeld dat het bestuur van de Regio de eisen vaststelt waaraan de vergunninghouder voor ambulancezorg moet voldoen ten aanzien van de meldkamer en de voorbereiding en het daadwerkelijk optreden in het kader van de geneeskundige hulp bij ongevallen en rampen. Daarnaast is een goede afstemming vereist met Politie en Brandweer. De deelnemers binnen de RAV Zeeland zijn: §
Connexxion Ambulancezorg
§
ZorgSaam Ambulance
§
MKA-Zeeland
Met dit Regionaal Ambulance Plan 2009-2012 (hierna te noemen RAP) wordt uitvoering gegeven aan een goede borging en kwaliteit van de ambulancezorg en de meldkamer in de keten van spoedmedische hulpverlening, grootschalige incidenten en rampen. De doelstelling van dit RAP is tweeledig: •
Financiers, ketenpartners, bestuurders en medewerkers inzicht verschaffen in toekomstige ontwikkelingen met betrekking tot ambulancezorg en meldkamer, door middel van het formuleren van een duidelijke toekomstvisie;
•
Concrete acties om meldkamer- en ambulancezorg te verbeteren, waarvoor draagvlak nodig is van medewerkers, bestuurders, zorgverzekeraars en ketenpartners.
Het primaire uitgangspunt voor dit RAP is de potentiële patiënt, die als klant wordt aangemerkt en de zorgverzekeraars, die als financiers worden aangemerkt. De overige partijen zoals lokale en regionale overheden, verloskundigen, patiëntenorganisaties, huisartsen, ziekenhuizen en het Klaverblad Zeeland worden beschouwd als belanghebbenden.
4
Alles is gericht op het verbeteren van de zorg voor de patiënt. Door goede voorwaarden te scheppen wordt deze zorg optimaal verleend. Goede zorg kan echter niet zonder de persoonlijke inzet van alle medewerkers. In het handelen zal de persoonlijke aandacht van de medewerkers voor de patiënt en andere betrokkenen verweven moeten zijn. Het management van de RAV Zeeland is zich ervan bewust dat de medewerkers een belangrijke rol hebben gespeeld bij de totstandkoming van dit RAP. Enerzijds door middel van kritisch meedenken en anderzijds vanuit het dagelijkse werk, zijn belangrijke impulsen gegeven tot veranderingen en verbeteringen. Ambulancezorg in de veiligheidsregio Zeeland is de afgelopen jaren zowel provinciaal als landelijk onderwerp van discussie, zorg en aandacht geweest. Op 16 maart 2009 is de RAVZ overgenomen door Connexxion Ambulancezorg en is verder gegaan onder de naam Connexxion Ambulancezorg Zeeland. Zij bezit de vergunning voor het ambulancevervoer in Noord- en Midden Zeeland. Zeeuws-Vlaanderen wordt bediend door de Ambulancedienst van ZorgSaam ZeeuwsVlaanderen, die de vergunning voor het ambulancevervoer in dit gebied bezit. In het voorliggende Regionaal Ambulance Plan Zeeland geeft de RAV Zeeland richting aan het beleid en de ontwikkeling die de RAV Zeeland de komende jaren door moet maken. Dit RAP Zeeland is een vervolg op het voorgaande RAP Zeeland wat een werkingsduur had tot 1 januari 2009. Het Regionale Ambulance Plan handelt vooral over de (gewenste) ontwikkeling van de ambulancezorg. Echter, ambulancezorg is een essentieel onderdeel van de Spoed Eisende Medische Hulpketen. Conform haar missie, wil de RAV Zeeland in deze keten een pro-actieve rol spelen in het belang van de patiënt. De zorg in de SMH-keten wordt, naast de ambulancediensten, geleverd door of vanwege huisartsen, ziekenhuizen (traumacentra bijvoorbeeld in de vorm van mobiele medische teams) en de Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (GHOR) in de zin van de “ opgeschaalde” SMH keten. De RAV Zeeland streeft naar het vinden van antwoorden op de verschillende problemen en knelpunten die zich manifesteren in de extramurale SMH keten in Zeeland. Dit betekent dat gekeken moet worden wat binnen de veiligheidsregio Zeeland het beste is wat de patiënt (de bevolking) geboden kan worden binnen de bestaande mogelijkheden en beschikbare financiële kaders.
1.2
Missie
Algemeen; Voor het formuleren van een visie en missie worden niet de wetgeving, noch de structuren als vertrekpunt genomen, maar wordt de patiënt als uitgangspunt beschouwd. Kijkend vanuit de patiënt is ambulancezorg te beschouwen als gezondheidszorg. Om te zorgen dat de patiënt in de dagelijkse praktijk goed wordt geholpen is het van belang dat de totale keten goed werkt. Daarin gaat het om de volgende schakels: melding, meldkamer, ambulance, ziekenhuis, eventueel academisch centrum en ook
5
huisartsenpost, huisartsen, etc. Deze schakels moeten goed op elkaar zijn afgestemd: o.a. qua timing, protocollen, opleiding en verantwoordelijkheden. Om deze reden worden al deze witte schakels voor hun normale dienstverlening betaald door dezelfde financier: de zorgverzekeraars. In het Regionaal Ambulanceplan staat de te leveren zorg aan de patiënt dus centraal. Het Regionaal Ambulance Plan is gericht op het realiseren van optimale kwaliteit en efficiëntie van de regionale ambulancezorg.
Visie Verantwoorde Ambulancezorg De landelijke definitie luidt: “ De zorg die – in opdracht van de MKA – beroeps- of bedrijfsmatig wordt verleend om een zieke of gewonde binnen het kader van zijn of haar aandoening letselhulp te verlenen en eventueel per ambulance te vervoeren met inachtneming van datgene wat op grond van algemeen beschikbare medische- en verpleegkundige kennis noodzakelijk is.”
Missie en visie RAV Zeeland Niet reageren, maar creëren Vanuit deze visie wordt gewerkt aan de ambitie als de meest vooruitstrevende en grensverleggende ambulancezorgverlener binnen Nederland. Daarom is het belangrijk om continu te zoeken naar vernieuwende wegen om gestelde doelen te bereiken. Kwalitatief hoogwaardige zorg leveren tegen een verantwoorde prijs Concreet betekent dit dat wij de best mogelijke ambulancezorg willen bieden binnen de zorgketen. Daarom wordt continu gewerkt aan verbetering van de reguliere dienstverlening door scholing, het gebruik van een modern voertuigenpark en een efficiënte inzet van mensen en materieel Grensverleggende techniek Gewerkt wordt aan grensverleggende technieken. Zo hebben we als voorbeeld de administratieve processen kwalitatief verbeterd en efficiënter gemaakt. Administratieve processen nemen veel tijd in beslag. Tijd, die wij liever aan onze patiënten besteden. Daarom gaat de RAV Zeeland werken met het digitale ritformulier. Het systeem biedt oplossing aan efficiency bij verslaglegging en is uitwisselbaar met gegevens van andere ketenpartners. Zo wordt ambulancezorg de best mogelijke zorg, afgestemd op de zorgvraag van de individuele patiënt. Actieve schakel in acute zorg Ambulancezorg beweegt zich tussen de schakels van de acute zorgketen. Elke seconde telt en dat vraagt een optimale doorgeleiding van patiënten. Het teamwerk begint in de meldkamer en gaat door tot de overdracht in
6
het ziekenhuis. Bij grote rampen en ongelukken speelt meer dan het inzetten van ambulances: wij hebben dan samen met de Veiligheidsregio Zeeland- een belangrijke coördinerende rol in het organiseren van hulp.
1.3
Werkingsgebied
De regio Zeeland heeft een oppervlakte van 1.788 km2 en omvat 13 eilanden. De regio kenmerkt zich door veel bruggen, dammen, kanalen, havens, en twee tunnels (Westerscheldetunnel en de Vlaketunnel). Zeeland heeft relatief weinig inwoners (ca 380.000) maar tegelijkertijd een relatief hoog risicoprofiel met de kerncentrale, het scheepvaartverkeer van en naar Antwerpen, de Oosterscheldekering, de chemische industrie in het Sloegebied en de Westerscheldetunnel. Tevens trekt Zeeland jaarlijks grote aantallen toeristen aan, waardoor het inwonertal in het hoogseizoen verdriedubbelt. Het verzorgingsgebied Zeeland wordt gedekt door Connexxion Ambulancezorg en ZorgSaam Ambulance.
Standplaatsen •
Burgh-Haamstede
•
Zierikzee
•
Goes
•
Kapelle / Vierwegen
•
Middelburg
•
Oostkapelle
•
Poortvliet
•
Rilland
•
Wissekerke/Geersdijk
•
Hulst
•
Oostburg
•
Terneuzen
De eerste negen standplaatsen vallen onder Connexxion Ambulancezorg en de laatste drie onder Zorgsaam Ambulance.
7
Voertuigenpark In de regio Zeeland behoren zestien parate ambulances tot het wagenpark van Connexxion Ambulancezorg. Deze ambulances betreffen tien ambulances van het type Volkswagen T5, vier Chevrolet LPI en twee Mercedes Benz Visser 3 voertuigen. Daarnaast rijden er drie piketauto’s en 2 OVDG voertuigen. Tot slot beschikt Connexxion Ambulancezorg Zeeland over een motor ambulance, type BMW R1150 RT en een rapid responder auto. Zorgsaam Ambulance heeft van maandag tot en met vrijdag 7 parate ambulances en in het weekend 4 parate ambulances. De voertuigen zijn van het type Chevrolet GMT 610 en Mercedes Benz.
1.4
Werkingsperiode
Beleidsontwikkeling is een dynamisch proces, een voortdurende aanpassing aan de veranderende ontwikkelingen in de maatschappij en de eigen sector. Uitgaande van het gegeven dat aanpassingen in het RAP mogelijk zijn, wordt de geldigheidsduur voor het voorliggende RAP gesteld op 4 jaar. De looptijd van het voorliggende RAP loopt dus van 2009 - 2012. Op de vraag waar de RAV Zeeland denkt te staan in 2012, kan een beleidsmatig antwoord worden geformuleerd. De precieze uitwerking krijgt tot 2012 vorm. Dit RAP is een strategisch beleidsdocument met voornemens waarmee we willen inspelen op een aantal ontwikkelingen;
1.5
§
kwaliteitszorg
§
ICT
§
bedrijfsvoering
§
paraatheid, spreiding en beschikbaarheid
§
ritdifferentiatie
§
zorginhoudelijke ontwikkelingen
§
wijzigingen in wet en regelgeving;
§
ketenpartners
§
organisatiestructuur
§
opleidingsbeleid
§
first responder
Opstellers RAP
De opstellers van het RAP zijn primair de deelnemers binnen de RAV Zeeland. Door de intensieve contacten die bestaan met onze ketenpartners en onder meer de regionale brandweer en de geneeskundige inspectie zijn hun wensen en opvattingen mede voeding geweest voor dit RAP.
8
Nadat het concept RAP Zeeland door de RAV Zeeland is vastgesteld wordt het voorliggende RAP ter info voorgelegd aan: §
de zorgverzekeraars;
§
het bestuur Veiligheidsregio Zeeland;
§
Gedeputeerde Staten van de Provincie Zeeland;
§
Cliëntenraden;
§
Ondernemingsraden;
§
Huisartsen;
§
Ziekenhuizen;
§
Klaverblad Zeeland.
waarna deze bestuurlijk door Gedeputeerde Staten kan worden vastgesteld.
9
2.
Verantwoorde Ambulancezorg
2.1
De patiënt centraal
De RAV Zeeland stelt de patiënt centraal. De aangeboden ambulancezorg moet dan ook aansluiten bij de gerechtvaardigde wensen van de patiënt. Kwaliteit van zorg wordt bezien vanuit het belang van de totale bevolking van de provincie Zeeland. Het individuele belang kan hierbij ondergeschikt zijn aan het algemene belang, bijv. wachten van een patiënt voor interklinisch vervoer in verband met beschikbaar houden van ambulances voor acute zorg. Naar de organisatie toe wordt de patiënt op verschillende manieren vertegenwoordigd. Naast de individuele burger zijn dit o.a. de zorgverzekeraars, die namens hun verzekerden met de RAV Zeeland contracten afsluiten en organisaties van patiëntenverenigingen. Binnen de Zeeuwse regio is de patiëntenvereniging Het Klaverblad actief. Met behulp van deze patiëntenvereniging is de cliëntenraad van Connexxion Ambulancezorg RAV Zeeland actief. Voor de ambulancedienst van de Stichting ZorgSaam is de eigen cliëntenraad actief. De beide cliëntenraden werken onder de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen (WMCZ). De cliëntenraden kunnen daadwerkelijk invloed uitoefenen op het gevoerde beleid. 2.2
Wet- en Regelgeving
De ambulancediensten en meldkamers hebben te maken met zeer specifieke eisen uit wet- en regelgeving. Geldende bepalingen komen voornamelijk voort uit; •
De Wet ambulancevervoer (m.i.v. 1-1-2011: Wet Ambulancezorg);
•
De Wet tarieven gezondheidszorg;
•
De Wet toelating zorginstellingen;
•
De Wet marktordening gezondheidszorg;
•
De Wet beroepen individuele gezondheidszorg;
•
De Kwaliteitswet zorginstellingen;
•
De Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst;
•
De Wet geneeskundige hulp bij ongevallen en rampen;
•
De Wet klachtrecht cliënten zorgsector;
•
Het medisch- en verpleegkundig tuchtrecht.
10
De eisen hebben betrekking op de bevoegd- en bekwaamheid op grond van diploma’s en periodieke bij- en nascholing. De medische eindverantwoordelijkheid voor de werkzaamheden van de ambulancemedewerkers en centralisten berust bij de medisch manager. De bewaking van beleid- en wetswijzigingen berust bij de bestuurder van de RAV en de kwaliteitsmedewerker. Relevante wet- en regelgeving wordt gemonitord door AZN. Arbeidsrechtelijke wetgeving, zoals de Arbeidsomstandighedenwet, wordt hierin buiten beschouwing gelaten.
2.3
Klachtenregeling
De RAV Zeeland kent een klachtenregeling. Connexxion Ambulancezorg en de MKA Zeeland hebben nagenoeg dezelfde regeling. ZorgSaam Ambulance sluit aan bij de klachtenregeling van de Stichting ZorgSaam. Los hiervan staat het een klager vrij zijn of haar klacht in te dienen bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg en overige instanties.
2.4
Communicatie over en weer
De patiënt kan, direct of via de cliëntenraad van de afzonderlijke ambulancediensten of vertegenwoordigende organisaties, zijn/haar stem laten horen over de zorgverlening. Daarnaast hanteren de partners binnen de RAV het instrument van het klanttevredenheidsonderzoek, waarin rechtstreeks de mening van de individuele patiënt en/of diens verzorger doorklinkt. De partners in de RAV werken mee aan voorlichting en informatie. 2.5
Doel Ambulancezorg
Hoofddoel van ambulancezorg is het behalen van individuele gezondheidswinst op basis van de zorgbehoefte van de patiënt. De ambulancezorg is gericht op het voorkomen van mortaliteit van patiënten, moet de morbiditeit van patiënten gunstig beïnvloeden en dient de patiënten optimaal te vervoeren naar zorginstellingen waar adequate vervolgbehandeling kan plaatsvinden. Hierbij is een ambulancerit het geheel der werkzaamheden van een vervoerder, dat wordt uitgevoerd naar aanleiding van een opdracht van een MKA. Hieruit volgt dat de MKA primair verantwoordelijk is voor de toewijzing van de urgentieklasse aan de ritopdracht. Dit betekent dat de centralist in samenspraak met de huisarts, ambulanceverpleegkundige en/of aanvrager ter plaatse op basis van de aard en de inhoud van de melding en de algemene toestand van de patiënt een beslissing neemt over de toe te kennen urgentieklasse. De beschikbaarheid van ambulancezorg wordt door de RAV gewaarborgd door middel van een voorwaardescheppend beleid (zie paragraaf 2.9), dynamisch ambulancemanagement.
11
2.6
A1-ritten
A1-ritten zijn van toepassing op meldingen inzake acuut gevaar voor het leven of de gezondheid van de patiënt, inclusief meldingen waarbij dit gevaar niet kan worden uitgesloten. Dit laatste kan door de arts/ambulanceverpleegkundige ter plaatse worden beoordeeld. Het betreffen hierbij, onder andere, meldingen van ongevallen en ziektegevallen waarbij sprake is van acute of dreigende stoornissen in ademhaling, bloedsomloop en/of bewustzijn. Tot deze A1-urgentieklasse behoren: §
alle ongevallen (verkeers- en bedrijfsongevallen, ongevallen thuis en in openbare gebouwen);
§
alle steek- en schotwonden en andere gevolgen van agressiviteit;
§
alle bewusteloze patiënten (t.g.v. vergiftigingen, stofwisselingsstoornissen en/of hersenaandoeningen, etc.);
§
alle onwelwordingen;
§
patiënten met ademhalingsmoeilijkheden;
§
patiënten met acute onstabiele cardiale problematiek;
§
patiënten in (dreigende) shock (t.g.v. bloedingen, beknellingen, etc.);
§
gecompliceerde partussen;
§
acuut coronair syndroom;
§
acute psychiatrie met ernstig gevaar voor patiënt of anderen.
Als uitgangspunt is gesteld dat een ambulance binnen 15 minuten vanaf de melding bij de MKA op de plek arriveert waar het spoedeisende ziektegeval of het spoedeisend ongeval zich heeft voorgedaan (A1-ritten). Het halen van de 15 minuten norm is sterk afhankelijk van het aantal beschikbare ambulances en de geografische omstandigheden van de regio. In verstedelijkte gebieden is de kans op het voldoen aan de 15 minuten norm hoger dan in uitgestrekte, landelijke en dunbevolkte gebieden. Zorgverzekeraars en ambulancediensten hebben in het verleden de verwachting afgesproken dat 92% van de A1 ritten binnen 15 minuten na de melding ter plaatse zijn. Berekeningen wijzen uit dat in 2008 de overschrijding van de A1 norm in Zeeland 14,6% was. Dit houdt eveneens in dat 84,6% van het A-1 vervoer aan de norm van 15 minuten voldeed. Volgend op bovenstaand overschrijdingspercentage hebben de partijen binnen de RAV Zeeland het initiatief genomen tot het opstellen van een plan van aanpak, in samenwerking met de zorgverzekeraars, waarmee de overschrijdingen kunnen worden teruggedrongen en de oorzaken kunnen worden aangepakt. Met de te treffen maatregelen wordt een afname van 39% of meer verwacht, wat de overschrijding zal terugbrengen naar 9% of lager. Zie verder: Hoofdstuk 7 Spreiding, Paraatheid en Bereikbaarheid.
12
2.7
A2 ritten
Onder de A2 klasse vallen meldingen waaruit duidelijk blijkt dat er geen sprake is van direct levensgevaar, maar waarbij het vervoer zo spoedig mogelijk dient te worden uitgevoerd. Tot deze A2-urgentieklasse behoren: §
acute chirurgie zoals; acute appendicitis, acute cholecystitis, nier- en galsteenkolieken, acute perifere vaatafsluitingen;
§
acute gynaecologie zoals; abortus imminens, acute salpingitis;
§
acute psychiatrie waarbij een In Bewaring Stelling (IBS) of (voorlopige) Rechterlijke Machtiging (RM) is afgegeven;
§
babycouveuse vervoer zonder complicaties;
§
vervoer t.b.v. partus;
§
chronisch zieken waarvan de toestand op korte termijn dreigt te verslechteren.
De landelijke norm voor A2-vervoer is 30 minuten. Binnen Zeeland wordt aan deze norm voldaan.
2.8
B-ritten
Onder de B-ritten valt al het overig vervoer. Tot de B-urgentieklasse behoren: het normale interklinische- en poliklinische vervoer (tijdgebonden afspraken) en het opname en ontslag vervoer welke niet urgent zijn in verband met de gezondheidstoestand van de patiënt en waarbij enig uitstel geen negatieve gevolgen zal hebben. Ten aanzien van het besteld vervoer (ritten zonder spoedeisend karakter, waarbij van tevoren tijdstip en plaats worden overeengekomen) stelt Connexxion Ambulancezorg / ZorgSaam Ambulance zijnde RAV Zeeland zich ten doel te arriveren op de tijd en de plaats die met patiënt of de aanvrager is afgesproken. Voor zover dit niet mogelijk is, wordt de patiënt, aanvrager of ontvangende instantie daarvan zo spoedig mogelijk op de hoogte gesteld, zodat het ongemak voor de patiënt zoveel mogelijk wordt beperkt. Verder wordt er gestart met een B-ambulance of een Basic Life Support Ambulance. Deze ambulance wordt specifiek ingezet voor B-ritten. Door de differentiatie van vervoer binnen de ambulancezorg in de regio Zeeland kunnen de responstijden van A1 en A2 ritten positief beïnvloed worden. 2.9
Voorwaardescheppende ritten
De bestaande standplaatsen zijn zo gesitueerd (gekozen) dat redelijkerwijs aan de 15 minuten norm kan worden voldaan. Voorwaarde hierbij is dat alle standplaatsen beschikken over een parate ambulance. Door inzet van de beschikbare ambulance komt het voor dat er soms geen ambulance op de standplaats of in de verzorgingsregio beschikbaar is. In deze situatie zal de MKA door het uitgeven van voorwaardescheppende
13
ritten aan ambulances van andere standplaatsen de ambulances zo plaatsen, dat de regio weer zo goed mogelijk wordt afgedekt. (dynamisch ambulancemanagement) 2.10
Niveau Ambulancezorg
De werkzaamheden van de zorgverleners en het niveau van deze zorg zijn onder andere omschreven in het geldende “landelijk protocol ambulancezorg “en “landelijke standaard meldkamer ambulancezorg “ Deze protocollen, die regelmatig worden geactualiseerd, vormen de basis voor de uitvoering van de ambulancezorg in de Regionale Ambulance Voorziening Zeeland. 2.11
Klanttevredenheid
In hoeverre zijn onze klanten tevreden over onze dienstverlening? Om dit in beeld te brengen worden zowel patiënten als ketenpartners benaderd om mee te werken aan tevredenheidsonderzoeken. Patiënten bijzonder tevreden De patiënt is de meest waardevolle en directe bron van informatie. Elk contact tussen patiënt en medewerker levert informatie op, mogelijkheden om over de verwachtingen te praten en de kwaliteit te verbeteren. Immers de patiënt bepaalt de mate van tevredenheid over de ontvangen ambulancezorg. Connexxion Ambulancezorg / ZorgSaam Ambulance zijnde RAV Zeeland voert elke twee jaar een patiënttevredenheidonderzoek uit. Uit voorgaande onderzoeken blijkt dat patiënten vaak bijzonder tevreden zijn over de geleverde zorg Mening patiënten vaker meten Vanaf heden zal Connexxion Ambulancezorg / ZorgSaam Ambulance zijnde RAV Zeeland vaker meerdere kleine onderzoeken in een kortere tijd uitvoeren. Zo kunnen wij nog beter de kwaliteit van de ambulancezorg structureel monitoren en het effect van nieuwe ontwikkelingen, zoals de inzet van de rapid responder, meten.
14
3
Organisatie van Regionale Ambulance Voorziening Zeeland
3.1
Totstandkoming
Op 16 maart 2009 is de Regionale Ambulance Voorziening Zeeland overgegaan naar Connexxion Ambulancezorg RAV Zeeland. De RAV Zeeland draait om de patiënt en de best mogelijke acute en vraaggestuurde zorg. Tijdens het passeren van een ambulance met zwaailicht en sirene staan de mensen meestal even stil. Een levensbedreigende situatie vraagt snel om professionele hulp op de juiste plek. Dat biedt RAV Zeeland. Een dynamische organisatie binnen de acute zorgketen. Professioneel met passie. Professionele passie De RAV Zeeland levert (acute) zorg in heel verschillende omstandigheden. In deze zorg gaat het niet alleen om professionele hulpverleners en technisch goed uitgeruste wagens, achteraf blijkt soms geruststelling en het geven van een veiligheidsgevoel in bepaalde situaties ook al voldoende.
Ambitie Onze ambitie is de meest vooruitstrevende en grensverleggende ambulancezorg verlener binnen Nederland te zijn. Het werken met professionals en vernieuwende technologieën binnen een open en slagvaardige bedrijfscultuur kenmerkt onze organisatie. Connexxion Ambulancezorg maakt deel uit van Connexxion Taxi Services, Tours en Ambulancezorg. Op haar beurt maakt deze divisie weer onderdeel uit van Connexxion Holding. Connexxion Ambulance is echter conform WTZI op afstand gezet van CTS middels een eigen Raad van Toezicht en is financieel transparant (Zorginstelling).
Connexxion
Openbaar Vervoer
Taxi Services
Taxi, Tours en Ambulancezorg
Techno Service Nederland
Connexxion Ambulancezorg
Tours
regio Kennemerland
regio NOG
Regio Zeeland
⇩ Bestaand uit Connexxion Ambulancezorg, ZorgSaam Ambulance en Meldkamer Ambulancezorg
15
Connexxion Ambulancezorg is werkzaam in vier regio’s: •
Noord Holland Noord (NHN)
•
Zuid-Kennemerland (Ken)
•
Noord en Oost Gelderland (NOG)
•
Zeeland
Connexxion Ambulancezorg is de grootste zelfstandige ambulance organisatie van Nederland. ZorgSaam Ambulance heeft vertrouwen in haar partner om de gezamenlijke ambities waar te kunnen maken. Klantgericht De klant wordt in onze organisatie centraal gezet. Bij het verbeteren van zorg betrekken wij de klant. Dit gebeurd via de cliëntenraad en het Klaverblad. Een nieuwe werkwijze of een hoogwaardige technologie heeft alleen nut wanneer deze bijdraagt aan betere zorg, kortom wanneer het klantwaarde toevoegt. Daarom toetsen wij continu of wij ons werk goed doen. Dat is onze plicht en daarover leggen wij verantwoording af. 3.2
Managementstructuur
Verantwoordelijkheden en bevoegdheden; bestuurder; De bestuurder is eindverantwoordelijk voor de ambulancezorg binnen de RAV Zeeland en verantwoordelijk voor de beleidsontwikkeling van de RAV, het kwaliteitsbeleid, de operationalisering van de beleidsdoelstellingen en het beheer en mandatering van de aan de RAV ter beschikking gestelde middelen (budget). Hierbij bewaakt de bestuurder de belangen van de RAV samen met collega bestuurders MKA en ZorgSaam vertegenwoordigd in het bestuurlijk overleg Zeeland.
Operationeel Manager; De operationeel manager Connexxion Ambulancezorg is verantwoordelijk voor de operationele uitvoering, de inzet en het gebruik van de middelen en funkties en het uitvoeren van personeelsbeleid en -beheer.
Operationele hoofden;
16
De operationele hoofden zijn verantwoordelijk voor de hen toegewezen clusters. Zij leggen verantwoording af aan de operationeel manager. Business Controller, De controller houdt toezicht op de financiële administratie en geeft financiële informatie en adviezen aan directie en management en bereidt met hen het financiële beleid voor. Daarnaast draagt de controller zorg voor de planning & control cyclus, periodieke financiële rapportages, investeringsanalyses, interne kostenverrekeningen, begroting, maandrapportages en jaarrekening.
Bestuurlijk overleg, 4 keer per jaar bestuurlijk overleg tussen Veiligheidsregio/MKA, Connexxion Ambulancezorg, ZorgSaam om bestuurlijke coherentie te realiseren.
Besluitvorming, Besluitvorming rondom het voorgenomen beleid met betrekking tot het specifieke taakveld vindt plaats in het Managementteam overleg en wordt uiteindelijk inhoud en vorm gegeven binnen de regio. Het managementteam overleg vindt twee keer per maand plaats.
3.3
Medische verantwoordelijkheid
De medisch manager is verantwoordelijk voor de medisch-inhoudelijke aspecten van de RAV en het bewaken en bevorderen van de kwaliteit van de geprotocolleerde handelingen van de binnen de RAV werkzame professionals. Hij vergewist zich ervan dat een medewerker bekwaam is en geeft dan een bekwaamheidsverklaring af. Kerntaken van de medisch manager zijn het bewaken en toetsen van opleiding en deskundigheidsbevordering, evaluatie van handelen van centralisten en medische aspecten van de klachtenbehandeling. Tevens adviseert de medisch manager het management van de RAV inzake alle medische aangelegenheden. Terzake heeft de medisch manager contacten met de ketenpartners en de inspectie voor de Gezondheidszorg. 3.4
Organisatiestructuur
Kaders De volgende kaders zijn voor de RAV Zeeland van toepassing; •
Er wordt gestreefd naar uitvoering en realisering van ambulancezorg binnen het NZA-budget;
17
•
Binnen het budget wordt conform de wettelijke voorschriften gewerkt, vindt analyse plaats van responsetijden en volgen er maatregelen om het aantal overschrijdingen terug te brengen;
•
Er worden paraatheidsroosters gemaakt op basis van en binnen de wettelijke en vastgelegde mogelijke varianten, te weten; a. paraatheid b. aanwezigheidsdiensten;
•
Er dient een goede relatie tussen de ambulancezorg en de GHOR te bestaan. Belangrijk blijft het om regelmatig de dienstverleningsovereenkomsten tussen beide partijen te evalueren en te optimaliseren.
Met de zorgverzekeraars is overeengekomen dat de afgesproken prestaties als belangrijk kader worden gezien. Belangrijk is een heldere en betrouwbare informatievoorziening waaruit prestaties kunnen worden afgeleid. Meldkamer Ambulancezorg (MKA) De MKA neemt een centrale plaats in de ambulancezorg in en verschaft toegang tot de (spoedeisende) gezondheidszorg. Zie verder hoofdstuk 4. Samenwerking in de hulpverleningsketen Om kwalitatief optimale patiëntgeoriënteerde zorg te verlenen is integratie van alle activiteiten in de zorgketen en een juiste attitude van groot belang. Zie verder hoofdstuk 6 Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen De term GHOR staat eigenlijk voor de gehele keten van geneeskundige hulpverlening, met andere woorden, het gehele proces van de spoedeisende medische hulpverlening onder grootschalige omstandigheden. Zie verder hoofdstuk 5. Kwaliteit RAV Zeeland is – in overeenstemming met de Kwaliteitswet zorginstellingen – zelf verantwoordelijk voor het aantoonbaar maken en borgen van alle processen (primair, sturing en ondersteuning) ten behoeve van de kwaliteit van zorg. De RAV Zeeland hanteert een kwaliteitssysteem. Het HKZ-schema – tezamen met ISO 9000 – voor Ambulancezorg en MKA zijn leidend voor de certificering van het RAV-kwaliteitsmanagementsysteem.
18
Binnen de RAV Zeeland zijn de ambulancediensten HKZ-gecertificeerd, evenals de MKA. Met het hanteren van gecertificeerde kwaliteitssystemen positioneert de RAV zich als een zorgverlener die haar maatschappelijk taak en functie serieus neemt. In het belang van de patiëntgerichte verantwoorde zorg, zijn procedures beschreven en geïmplementeerd welke het resultaat van de ambulancezorg positief beïnvloeden. Voor het kwaliteitsmanagement systeem worden onderdelen constant onderhouden en verder ontwikkeld. In het elektronisch beheerde kwaliteitshandboek zijn procesbeschrijvingen (procedures en werkinstructies) opgenomen en toegankelijk voor de medewerkers. Het primaire proces staat centraal in het handboek. Hierin zijn de voor de medewerkers belangrijke procedures en werkinstructies beschreven. De directie van de RAV is verantwoordelijk voor het kwaliteitsmanagementsysteem. In de directiebeoordelingen wordt de doeltreffendheid van het kwaliteitsmanagementsysteem geanalyseerd en beoordeeld. Door middel van interne audits en een actieve verbetercyclus streeft de RAVZ een constante ontwikkeling en verbetering van het kwaliteitsmanagementsysteem na. De verleende zorg aan patiënten wordt steekproefsgewijs geëvalueerd en getoetst. Door het meten van prestatie-indicatoren, zoals rittijdoverschrijdingen wordt de ambulancezorgverlening continue bewaakt en bijgestuurd. Het kwaliteitsmanagementsysteem Ambulancezorg is een kritisch product omdat het behandelbeleid en het resultaat daarvan in belangrijke mate wordt bepaald door inschatting van de medewerkers. Daarbij is geen sprake van directe leiding of toezicht. In het kader van de Wet BIG is het diagnostisch- en therapeutisch handelen op bekwaamheid en geschiktheid geregeld. Zij handelen vanuit een functionele zelfstandigheid. Protocollen zijn hulpmiddelen om te kunnen komen tot een gestandaardiseerd eindproduct. Continue opleiding en training dragen bij tot het beheersen van deze protocollen en de daarbij behorende handelingen. De ontwikkeling en het bevorderen van de deskundigheid is nader uitgewerkt in een opleidingsplan. 3.5
Inkoopbeleid
De ambulancediensten kennen een gezamenlijk inkoopbeleid. Het inkoopbeleid van de MKA is ondergebracht bij de Veiligheidsregio Zeeland. De actuele ontwikkelingen worden gevolgd. Op RAV-niveau zijn en/of wordt er gestreefd naar uniformering van het inkoopbeleid en - daar waar mogelijk en relevant - naar gezamenlijke inkoop van medische inventaris, verbandmiddelen, kledingpakketten, verbindingsmiddelen, (uitrusting en inrichting van) voertuigen en dergelijke. Deze uniformiteit levert een bijdrage aan het optimaliseren van de onderlinge uitwisselbaarheid van middelen en materialen en draagt bij aan kostenbeheersing, efficiënte besteding van het zorgbudget en het optimaliseren van verantwoorde zorg.
19
3.6
Stafbureau
Het optimaliseren van de bedrijfsvoering wordt gerealiseerd door het stafbureau. Op het stafbureau zijn de volgende eenheden actief: •
administratie
•
roosterbureau
•
kwaliteitszorg
•
opleidingen
•
HRM
20
4
De Meldkamer Ambulancezorg (MKA)
4.1
Functies MKA
De MKA neemt een centrale plaats in de ambulancezorg in en verschaft toegang tot de (spoedeisende) gezondheidszorg. Daarbij heeft de MKA een ongedeelde en permanente verantwoordelijkheid voor het totale proces van indicatiestelling, zorgtoewijzing, zorgcoördinatie, zorgverwijzing en registratie. De MKA vervult in operationele zin de regiefunctie met betrekking tot de sturing, de coördinatie en communicatie in de keten van de spoedeisende medische hulpverlening. De MKA draagt, indien nodig, zorg voor de operationele en technische afstemming met andere hulpverleners zoals zorginstellingen en politie en brandweer. Het belang van de patiënt is uitgangspunt voor het handelen van de MKA. Gebruikmakend van dynamisch ambulancemanagement bij planning en beschikbaarheid in het kader van spreiding en paraatheid, is een goed functionerende en optimaal toegeruste MKA van groot belang. De MKA voldoet aan de volgende voorwaarden: •
Slagvaardigheid, flexibiliteit en efficiëntie in het besluitvormings- en uitvoeringstraject;
•
Transparantie op financieel, organisatorisch en kwalitatief gebied;
•
De kwaliteitseisen voor de MKA alsmede de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden zijn in een dienstverleningsovereenkomst vastgelegd.
4.2
Norm en Registratie
De gemiddelde verwerkingstijd van een spoedeisende melding bij de MKA Zeeland is 2 minuten. Binnen deze tijd worden aard, inhoud en locatie van de melding beoordeeld en vastgesteld. Door middel van gericht uitvragen wordt een werkdiagnose gesteld en de inzet bepaald. Indien van toepassing wordt de ambulancebemanning gealarmeerd en geïnformeerd t.a.v. de context van de hulpverlening. Tegelijkertijd wordt een begin gemaakt met de registratie van de hulpverlening. De norm is dat de ambulance binnen 1 minuut na alarmering aanvangt met een spoedrit. De MKA registreert de ritopdrachten conform de wet- en regelgeving terzake en houdt daarbij de volgende ritregistratie: 1.
melding bij de MKA;
2.
opdracht van de MKA aan ambulance;
3.
vertrek van ambulance;
4.
aankomst ambulance bij patiënt;
5.
vertrek ambulance met/bij patiënt;
6.
aankomst ambulance (bijv. in ziekenhuis);
7.
vrijmelding ambulance;
21
8.
einde ritopdracht;
9.
medische kenmerken en toestand van de patiënt;
10.
haal- en brengadres.
Bovenstaande gegevens worden door een koppeling van het Geïntegreerd Meldkamer Systeem met het bedrijfsprocessensysteem ter beschikking gesteld aan de ambulancediensten. Hierdoor komt kwantitatieve en kwalitatieve informatie beschikbaar voor het management van de RAV Zeeland. Tevens worden vanuit dit systeem de gegevens voorzien die belangrijk zijn voor derden, met name overheden, zorgverzekeraars en patiëntenorganisaties.
22
5
Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en Rampen (GHOR)
Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen is het gecoördineerd uitvoeren van zorg aan slachtoffers door verschillende zorginstellingen. Voor deze coördinatie is de Regionaal Geneeskundig Functionaris verantwoordelijk. Tot zijn taakgebied behoort de coördinatie van de processen geneeskundige hulpverlening, psychosociale hulpverlening en de preventieve openbare gezondheidszorg. De zorg die de verschillende zorginstellingen leveren, dient tevens te worden afgestemd met brandweer, politie en gemeente. De burgemeester is belast met de leiding over het bestrijden van ongevallen en rampen. Verschillende wetten geven de burgemeester een hiërarchische bevoegdheid over politie en brandweer. Deze bevoegdheid heeft de burgemeester niet over de zorginstellingen die, door onder andere de Kwaliteitswet Zorginstellingen, zelf de verantwoordelijkheid dragen voor geleverde zorgverlening onder alle omstandigheden. De Regionaal Geneeskundig Functionaris is aangesteld door het openbaar bestuur en ziet namens deze toe op de voorbereiding en uitvoering van het gecoördineerd optreden van zorginstellingen tijdens ongevallen en rampen. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties voorziet in de regionale financiering van de Regionaal Geneeskundig Functionaris. Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is verantwoordelijk voor de organisatie van de gezondheidszorg. Deze stimuleert de zorgsector om zorgverlening tijdens ongevallen en rampen voor te bereiden en onder coördinatie van de Regionaal Geneeskundig Functionaris uit te voeren. Financiering vindt plaats via doeluitkeringen door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en vanuit de gemeentelijke begrotingen. Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen kenmerkt zich door een scheiding tussen coördinatie en uitvoering. Daarmee wordt recht gedaan aan het uitgangspunt dat Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen een (gecoördineerde) voortzetting is van de dagelijkse Spoedeisende Medische Hulpverlening onder bijzondere omstandigheden. 5.1
Uitgangspunten Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (GHOR)
De Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (GHOR) is een voortzetting van het primaire proces van de Regionale Ambulance Voorziening. Borging van het primaire proces vindt plaats middels een gecertificeerd kwaliteitsmanagement systeem, zoals dat is opgesteld door de Stichting Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector (HKZ);
23
Optimale synergie tussen de Regionaal Geneeskundig Functionaris en de RAV wordt bereikt door te streven naar gecertificeerde kwaliteitsmanagement systemen. Deze zijn door de Stichting HKZ opgesteld voor de GHOR, Ambulancezorg en Meldkamers Ambulancezorg. Kwaliteitsverbetering van de organisatie van Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen is met name te behalen in de afstemming van de dienstverlening tussen de diverse zorgaanbieders in de keten van Spoedeisende Medische Hulpverlening met politie, brandweer en gemeente. Bezien vanuit het perspectief van het slachtoffer, moet de kwaliteit van de hulpverlening in alle situaties gelijk zijn, los van plaats, aard en schaal van het incident. Het mag voor een slachtoffer dus niet uitmaken of deze de enige is of dat er (veel) meer getroffenen zijn; in alle gevallen dient dezelfde hoogstaande Spoedeisende Medische Hulpverlening door de Regionale Ambulance Voorziening te worden geleverd. 5.2
GHOR-activiteiten van de Regionale Ambulance Voorziening Zeeland
GHOR-activiteiten van de Regionale Ambulance Voorziening Zeeland bestaan uit: §
het op verzoek aanleveren van, op het primair proces gerichte, gespecialiseerde diensten en producten in alle vijf schakels van de veiligheidsketen; pro-actie (structureel voorkomen), preventie (risico’s beperken), preparatie (voorbereiding), repressie (bestrijden) en nazorg;
§
het waarborgen van de continuïteit van primaire zorgverlening onder alle omstandigheden;
§
opleiding, training en beoefening van het protocol ‘eerste ambulance’ als onderdeel van het meerjaren oefenbeleidsplan van de RAVZ;
§
het leveren van coördinerend personeel op sleutelposities in de organisatie van de Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen. Hiertoe wordt een convenant tussen de Veiligheidsregio Zeeland en de RAVZ gesloten waarin zaken op het gebied van paraatheid, opleiding, training en oefening zijn vastgelegd;
§
het leveren van personeel voor de geneeskundige combinatie, een samenwerkingsverband tussen de RAV, het Nederlandse Rode Kruis en het Traumacentrum onder regie van de Veiligheidsregio Zeeland. Op basis van een convenant tussen de Veiligheidsregio Zeeland en de RAV worden zaken op het gebied van paraatheid, opleiding, training en oefening vastgelegd.
Voor de toepassing hiervan wordt verwezen naar de Sectorspecifieke Handreiking GHOR voor de Regionale Ambulance Voorziening. 5.3
Traumazorg
De traumazorg wordt op basis van de aard en inhoud van de melding op twee manieren ingezet. In geval van meldingen inzake bedrijfs-, verkeers- of overige ongevallen wordt door de MKA een ambulance ingezet met vermelding van de omstandigheden, bijvoorbeeld "ongeval met beknelling". Tegelijkertijd of onmiddellijk daarna worden vanuit de diensten binnen de Geïntegreerde Meldkamer Zeeland overige disciplines ingezet. Te denken valt aan brandweer, huisarts, traumahelikopter Rotterdam of Medische Urgentie Groep (MUG) vanuit België.
24
De tweede manier is wanneer drie of meer ambulances voor eenzelfde incident worden ingezet. Hierbij treedt het protocol GHOR in werking. In dit protocol wordt de inzet van (delen van de) Geneeskundige Combinatie nader beschreven. De opschaling begint met het inschakelen van de Officier van Dienst Geneeskundig. Afhankelijk van de omstandigheden wordt besloten tot verdere inzet van eenheden en/of functionarissen en wordt een keuze gemaakt of en welk incidentbestrijdingsniveau van toepassing is. Dit laatste conform de regionale regeling.(GRIP) In het verzorgingsgebied van de MKA Zeeland kan, onder andere voor traumazorg, een beroep gedaan worden op een tweetal gespecialiseerde teams die per helikopter kunnen worden ingevlogen. Sinds 1997 wordt samengewerkt met de traumahelikopter in Rotterdam. De mensen en middelen worden in het kader van landelijk beleid sinds enkele jaren aangestuurd door het Trauma Centrum Zuid West Nederland (TCZWN) te Rotterdam. Het Medisch Mobiel Team (MMT) is 7x24 uur beschikbaar. Wanneer de helikopter niet inzetbaar is wordt gebruik gemaakt van vervoer over de weg. Verwacht wordt dat de traumaheli Rotterdam per 2011 daadwerkelijk 7x24 uur beschikbaar is. Het MMT is voor de gehele regio Zeeland beschikbaar. Het aantal inzetten vertoont een stijgende lijn en de beschikbare van dergelijke teams vormt een belangrijke en noodzakelijke aanvulling van de medische behandelcapaciteit. Tevens wordt al jarenlang samengewerkt met het Instituut voor Medische Dringende Hulpverlening (IMDH) in Brugge, alwaar een helikopter voor snelle inzet beschikbaar is. Het werkgebied in Nederland beperkt zich in principe tot Zeeuws Vlaanderen. Ook komt het voor dat een beroep gedaan wordt op één van de Belgische Medische Urgentie Groepen (MUG) die in plaatsen in de buurt van de grens zijn gestationeerd. Deze groepen beschikken over speciale voertuigen en zijn 7x24 uur beschikbaar. Er zijn bv. Mug diensten in Eeklo, St. Niklaas en Brugge. Een knelpunt is het feit dat wegens de beperkte medische behandelcapaciteit van de ziekenhuizen in de provincie Zeeland (ontbreken van topklinische voorzieningen voor bijv. neurochirurgie) het regelmatig voorkomt dat traumaslachtoffers, na stabilisatie in het streekziekenhuis, met spoed worden overgeplaatst naar een traumacentrum met de benodigde topklinische functies in een andere provincie of België. Dit betekent in de dagelijkse praktijk dat gerekend moet worden met langdurige afwezigheid van ambulances wegens verblijf buiten de regio. Bij grootschalige incidenten met veel slachtoffers zal onvermijdelijk een groot deel van de beschikbare ambulances zich naar bestemmingen buiten de MKA regio begeven.
25
6. 6.1
De keten van zorg Samenwerking in de hulpverleningsketen
Een regionale ambulancevoorziening (RAV) is een schakel in twee ketens: de keten van acute zorg en de keten van openbare orde en veiligheid. Samenwerking binnen deze twee ketens is essentieel. Acute zorgketen Ketenzorg betekent hoofdzakelijk samenwerking die is gericht op de patiënt. Goede spoedeisende medische hulpverlening is alleen mogelijk als alle schakels zowel kwalitatief goed functioneren, als goed op elkaar afgestemd zijn. In de keten van acute zorgverlening aan de patiënt werkt de RAV Zeeland samen met andere zorgaanbieders zoals de verloskundigen, huisartsen, huisartsenposten, ziekenhuizen, traumacentra, GGD-en, de GGZ en de thuiszorg. Voor een nadere toelichting op het Regionaal Overleg Acute Zorgketen zie bijlage 1. Resultaat van samenwerking De gewenste hulpverlening is voor iedere patiënt anders. Het doel dat RAV Zeeland met haar ketenpartners nastreeft, is dat patiënten de juiste zorg verleend krijgen. Deze ‘zorg op maat’ wordt bereikt door intensief met elkaar samen te werken, de zorgverlening te waarborgen én verbeteringen door te voeren. Daarom is er overleg met alle betrokken partijen en worden er heldere afspraken gemaakt over afstemming van de zorgprocessen, taken en verantwoordelijkheden en uitwisseling van gegevens. Een voorbeeld van een samenwerkingsproduct is het digitale ritformulier. De opslag en uitwisseling van patiëntgegevens vraagt veel aandacht binnen de acute zorgketen, maar ook met partners uit de veiligheidsregio (brandweer, politie, het OM). Keten van openbare orde en veiligheid RAV Zeeland werkt ook nauw samen met partners in de keten van openbare orde en veiligheid, zoals politie, brandweer en Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (GHOR). Regelmatig vinden er zowel kleinschalige, als grootschalige oefeningen plaats met als doel betere afstemming van de schakels en daarmee optimalisatie van de samenwerking. Ketenpartner tevredenheid Om inzicht te krijgen in de mening van ketenpartners voert de RAV Zeeland eens per twee jaar een ketenpartner tevredenheidonderzoek uit. Uit het laatste onderzoek dat in de eerste helft van 2008 heeft plaatsgevonden, kwamen hoofdzakelijk positieve resultaten naar voren. Als verbeterpunt gaven verschillende ketenpartners de onderlinge communicatie aan. Door meer overlegmomenten te realiseren besteedt de RAV Zeeland extra aandacht aan communicatie.
26
7.
Spreiding, Paraatheid en Beschikbaarheid
7.1
Inleiding
In 2008 is het Referentiekader Spreiding en Beschikbaarheid Ambulancezorg 2008 (S&B 2008) van het RIVM gepubliceerd waarin de landelijke situatie van het ambulancevervoer per 2004 is gepubliceerd. Hierin is een aantal knelpunten per 2004 benoemd waar extra inzet van middelen noodzakelijk is om tot een verdere verhoging van de patiëntzorg te kunnen komen middels een hogere dekkingsgraad en verlaging van de gemiddelde en maximale reistijd. Dit nieuwe kader is het Referentiekader Spreiding en Beschikbaarheid Ambulancezorg 2008 , kortweg genoemd: S&B2008. Per 16 maart 2009 is RAVZ overgenomen door Connexxion Ambulancezorg. Eén van de eerste acties is het opstellen van een uitgebreide analyse van de optimalisatiemogelijkheden om te komen tot een zo effectief mogelijke allocatie van standplaatsen en paraatheid. Voor deze analyse is gebruik gemaakt van uitgebreide kennis en ervaring binnen het Connexxion concern, die zijn gebundeld in onder meer een eigen ontwikkelde analyse en planningspakket RBS AB Planner. Deze analyse staat dus los van de analyse van het RIVM. Op basis van beide analyses heeft afstemming plaatsgevonden tussen het RIVM en Connexxion om de resultaten te bundelen en om te komen tot een totaal overzicht wat wenselijk en haalbaar is. Daar is het beoogde standplaatsenoverzicht zoals opgenomen op de volgende bladzijden het resultaat van. Voorliggende rapportage concentreert zich op het gebied boven de Westerschelde en is een tussenrapportage Spreiding, paraatheid en bereikbaarheid tot het nieuwe RAP in gezamenlijkheid met onder meer ZorgSaam en de Veiligheidsregio opgesteld zal worden in de komende tijd. Het meest recente RAP dateert uit 2005 en is aan herziening toe. Nu de onderneming recent overgenomen is, lijkt dit het meest gewenste tijdstip om hier invulling aan te geven. Op dit moment bestaan de volgende standplaatsen boven de Westerschelde: 1. Stromenweg 5 te Middelburg 2. Verrijn Stuartweg 24 te Goes 3. Koning Gustaafweg 2 te Zierikzee 4. De Poort 22 te Rilland 5. Noordpoort 10 te St. Maartensdijk 6. Dijkgraaf A.M. Gelukweg 1 te Vrouwenpolder 7. Schelpweg 7 te Domburg (Kop van Walcheren, wordt Oostkapelle)
27
Toekomstige (gewenste) situatie Er is een aantal knelpunten op basis van de huidige spreiding en beschikbaarheid ten aanzien van de wettelijke normeringen. De belangrijkste zijn hierbij de kop van Schouwen-Duiveland, het noordelijk deel van Tholen, omgeving Yerseke, Zak van Zuid-Beveland en het midden van Noord-Beveland. Het algemene rapport van het RIVM geeft aan dat op basis van de geografische spreiding op basis van S&B 2004 er een dekking bestaat van 92,7%. Dat is nog exclusief de standplaats op de Kop van Walcheren. Op basis van de huidige analyse van RIVM wordt uitgegaan van het centrum van postcodegebied. Het algemene rapport van het RIVM geeft aan dat er boven de Westerschelde twee locaties toegevoegd zouden moeten worden: Yerseke en in de gemeente Schouwen-Duiveland. Ook de analyse van Connexxion geeft aan dat het wenselijk is om minimaal twee locaties toe te voegen. Dat zijn in eerste instantie in de gemeente Schouwen-Duiveland en dan specifiek Burgh-Haamstede en in de gemeente Kapelle (bij Vierwegen) om zowel Yerseke e.o. voldoende te kunnen afdekken binnen de normering en tevens een forse verbetering te kunnen realiseren in de Zak van Zuid-Beveland. De huidige locatie van Neeltje Jans (gemeente Veere) is niet optimaal aangezien zowel naar de noord- als naar de zuidzijde sprake is van een forse rijtijd voordat men bij de dichtere bevolking komt. Daarom wordt gekozen voor de lokatie Oostkapelle in de Kop van Walcheren (gemeente Veere), waarmee eveneens wordt voldaan aan de 45 minutengrens naar het ziekenhuis Goes voor het (noord)westelijk deel van Walcheren. Verder blijkt de locatie Poortvliet de meest optimale locatie te zijn op het eiland Tholen, dit in tegenstelling tot de huidige locatie St. Maartensdijk. Tenslotte wordt opgemerkt dat het, in aanvulling op bovenstaande locaties, wenselijk is om ook in Geersdijk een locatie toe te voegen in verband met een goede dekking van Noord-Beveland. Op basis van de uitgevoerde analyses is als volgt de gewenste spreiding waarbij de totale dekkingsgraad en rijtijd is geoptimaliseerd met de beschikbare middelen 1. Middelburg (Stromenweg 5) 2. Goes (Verrijn Stuartweg 24) 3. Kapelle (Vierwegen) 4. Zierikzee (Koning Gustaafweg 2) 5. Rilland (De Poort 22) 6. Poortvliet (in plaats van St. Maartensdijk) 7. Oostkapelle (Kop van Walcheren, locatie brandweerpost) 8. Burgh-Haamstede (gem. Schouwen-Duiveland) 9. (Geersdijk bij het beschikbaar komen van voldoende financiële middelen) Deze spreiding is getoetst door het RIVM en ook uit deze controle berekeningen wordt bevestigd dat deze configuratie een (aanzienlijke) verbetering oplevert voor de gemiddelde rijtijd en dekkingsgraad. Dit zowel ten
28
opzichte van de huidige situatie, maar ook ten opzichte van de configuratie op basis van de SB2008 rapportage van het RIVM. De paraatheid en inzet van middelen zal ook worden gewijzigd. Zowel ten aanzien van de 24uurs cycli als inzet over het jaar. Immers, het seizoenspatroon in Zeeland is erg sterk afhankelijk van toerisme in de zomermaanden hetgeen additionele capaciteit vereist in de zomermaanden. Concreet is het de doelstelling om op zoveel mogelijk locaties, binnen de grenzen van middelen, 24u beschikbaarheid van voertuigen te hebben. De parate diensten van ambulances zijn niet allemaal gelijk maar zullen deels overlap hebben om maximale paraatheid te hebben tijdens de uren wanneer veel ritten verwacht worden. Dit is vastgesteld op basis van een rittenstatistiek analyse. Het voorstel is om in eerste instantie twee dienstpatronen in paraatheid toe te passen: één van 7:30u – 17u en één van 9 – 18:30u en kan nader aangepast worden op de verwachte vraag (ritstatistiek analyse). Daarbij is het de doelstelling om de paraatheid te laten variëren over het jaar zoals hiervoor aangegeven. Concreet willen we gedurende de maanden juni tot en met augustus/september een extra voertuig inzetten1. Naast het op de vraag inspelen van paraatheid en spreiding willen we ook het product toesnijden op de verwachte vraag. Ten eerste een motorambulance (motor rapid responder) in Middelburg en minimaal gedurende de zomermaanden een autorapid responder op Schouwen-Duiveland. De inzet van een rapid responder, waar binnen Connexxion Ambulancezorg gedurende vele jaren uitvoerig kennis is opgedaan in de regio Noord Kennemerland, leidt tot forse verkorting van responstijden en kan uitstekend invulling geven bij EHBO – geen vervoer. Ook een B-auto, die bedoeld is voor niet-spoedeisend besteld vervoer, zal waarschijnlijk ingezet gaan worden in de komende tijd. Afhankelijk van de verwachte vraag en financiële middelen kan de paraatheid van autoambulance of rapid responder verder verhoogd worden. Op dit moment bestaan de volgende standplaatsen bij Zorgsaam Ambulance: 1.
Post Terneuzen overdag 2 parate ambulances ‘s avonds en ‘s nachts 2 aanwezigheidsdiensten (medio 2010 wordt 1 aanwezigheidsdienst vervangen door 1 parate ambulance)
2.
Post Oostburg overdag 2 parate ambulances ‘s avonds en ‘s nachts 1 aanwezigheidsdienst
3.
Post Hulst overdag 2 parate ambulances ‘s avonds en ‘s nachts 1 aanwezigheidsdienst
29
BurghHaamstede
Zierikzee (Geersdijk)
Poortvliet
Oostkapelle Middelburg Goes
Oostburg
Rilland
Terneuzen Hulst
Kapelle/ Vierwegen
30
7.2
Reactie Gedeputeerde Staten
De reactie van Gedeputeerde Staten van Provincie Zeeland is opgenomen als bijlage 2 van dit Regionaal Ambulance Plan.
7.3
Paraatheid ten behoeve van opgeschaalde situaties
Kortheidshalve wordt hierbij verwezen naar het opgestelde protocol voor de GHOR. Op basis van protocollen bij opschaling worden door MKA of Officier Van Dienst Geneeskundig (OVDG) nadere maatregelen genomen en de geneeskundige hulpverlening uitgebreid. Zoals eerder vermeld bestaan er werkafspraken tussen bureau GHOR en de RAV. Daarnaast is het bij sommige grote evenementen uit oogpunt van openbare orde en veiligheid gewenst om speciale maatregelen te treffen. De organisator van een groot evenement, bijvoorbeeld een openlucht concert, kan door de gemeente worden verplicht een ambulance stand-by te hebben. Hiertoe worden door het bureau GHOR per keer afspraken gemaakt over de manier waarop de beschikbaarheid van geneeskundige bijstand wordt geregeld. Als regel wordt bij langdurige inzet een extra ambulance (boven de paraatheid) ingezet op kosten van de organisator van het evenement. Daarnaast is het standaard dat in geval van grote brand, of anderszins op verzoek van de brandweer, een ambulance stand-by wordt gezet. De RAV Zeeland is zich er van bewust dat pas de eerste stappen zijn gezet op weg naar beheersing van grote calamiteiten. De functie van Officier van Dienst Geneeskundig wordt geanalyseerd. Momenteel zijn twee OvDG's paraat binnen Zeeland. De OvDG is de eerste stap in het opschalingstraject. Dit brengt met zich mee dat er aan het functioneren van de OvDG zware eisen worden gesteld. De huidige scholing van de OvDG wordt verzorgd en gecoördineerd door de GHOR. Naast de OvDG zorgt de RAV Zeeland voor de bemensing van het AMBU voertuig van de Geneeskundige Combinatie. Ook levert de RAV Zeeland een HS-GHOR en een RGF. 7.4
Toegang en bereikbaarheid
Bereikbaarheid MKA De 7x24 uurs bereikbaarheid van de MKA verzekert de individuele melder van toegang tot de ambulancezorg. Hierbij hebben aanname en afhandeling van 112-meldingen absolute prioriteit, gevolgd door de meldingen via de “alarmlijnen”. Alarmlijnen zijn telefoonnummers die veelal doorverwezen worden naar een andere gezondheidszorginstelling. Al deze activiteiten worden gelogd, waardoor gegevens beschikbaar blijven voor bijvoorbeeld evaluaties of klachtenafhandeling.
31
Doordat de meldkamerfunctie van de MKA is geïntegreerd met de Regionale Alarmcentrale (RAC) van de Regionale Brandweer Zeeland en deze eind 2003 is samengegaan met het Meld- en Informatie Centrum (MIC) van de Regiopolitie Zeeland, is desgewenst een snelle multidisciplinaire inzet mogelijk. De beschikbaarheid van vitale technische voorzieningen, zoals communicatiemiddelen en computerapplicaties worden gewaarborgd door een storingspiketdienst en een adequate backup-voorziening zoals, bijvoorbeeld, noodstroomvoorzieningen.
Communicatie tussen ambulance en MKA Het ambulancepersoneel maakt gebruik van alarmontvangers die conform de werkafspraak met behulp van een radionetwerk worden geactiveerd. Bij alarmering worden urgentieklasse, locatie en aard incident vermeld. De ambulancebemanning meldt zich via de mobilofoon in op het toegewezen radiokanaal en verneemt de verdere bijzonderheden. Ten behoeve van de radiocommunicatie is in 2005 het nieuwe landelijke digitale radionetwerk C2000 operationeel gegaan in de regio Zeeland. Alle ambulances zijn voorzien van een mobilofoon, 2 portofoons en een mobiele telefoon. Alle gesprekken via telefoon (met de MKA) en radionetwerk worden voorzien van een tijdregistratie en daarna conform de wet- en regelgeving 15 jaar opgeslagen. Om privacyredenen zijn de opgeslagen gesprekken slechts door geautoriseerde functionarissen benaderbaar. De gesprekopnames mogen worden gebruikt voor klachtenafhandeling, evaluaties (zoals Trauma Audit Meetings) en desgevraagd voor individuele opleidingsdoeleinden. Voor strafrechtelijke opsporingsdoeleinden kan het Openbaar Ministerie opnames vorderen. Bereikbaarheid ziekenhuizen De MKA heeft directe lijnen en nationale noodnetlijnen met de ziekenhuizen in de regio. Hiermee is de bereikbaarheid in geval van een storing of overbelasting van het openbaar telefoonnet gegarandeerd. Alle spoed- en directe vervoeren met ziekenhuisbestemming worden door de MKA aangekondigd met vermelding van de relevante medische bijzonderheden conform het MIST protocol. Op basis hiervan geven de ziekenhuizen aan of zij desbetreffende patiënt of slachtoffer kunnen ontvangen en verantwoorde zorg zullen bieden.
Bereikbaarheid aanvullende geneeskundige inzet De MKA heeft ten behoeve van aanvullende geneeskundige inzet protocollen inzake de alarmering en inzet van traumahelikopters van Rotterdam, Nijmegen en eventueel Brugge. Ook kan via de 100-centrales in Brugge, Gent en Antwerpen een beroep gedaan worden op de Medische Urgentie Teams vanuit België. In geval van ongevallen op buitenwateren wordt een beroep gedaan worden op de KNRM of de SAR helikopters van de Belgische of Nederlandse strijdkrachten.
32
8
Kwaliteitszorg en Certificering
8.1
Algemeen
Met een kwaliteitskeurmerk onderstreept de RAV Zeeland dat we intern de zaken goed op orde hebben en dat we voortdurend en systematisch werken aan verbetering. Kwaliteitsnorm Alle vestigingen van Connexxion Ambulancezorg, ZorgSaam Ambulance en de MKA Zeeland zijn gecertificeerd volgens de kwaliteitsnormen van ISO 9001-HKZ. De uitvoer van de solide en verantwoorde zorgverlening aan patiënten is gewaarborgd in evidence-based, gestandaardiseerde en pragmatische procedures en werkinstructies. Het onderhouden en actualiseren van deze procedures en het overkoepelende kwaliteitssysteem is een continu en dynamisch proces. Jaarlijkse interne audits Onderdeel van het kwaliteitssysteem zijn de jaarlijkse interne audits, die regelmatig nuttige verbeterpunten opleveren. Twee interne auditoren, een ambulanceverpleegkundige en – chauffeur voeren de audit uit. Tijdens een audit komen specifieke onderwerpen aan bod, die door het management zijn bepaald na een inventarisatie.
Jaarlijkse externe audit Vanwege de jaarlijkse visitatie van het keurmerk ISO/HKZ wordt eens per jaar tevens een externe audit uitgevoerd door Det Norske Veritas. De processen binnen de RAVZ zijn dusdanig met elkaar verweven dat er een stevig vangnet is in de dagelijkse praktijk. De RAV Zeeland voldoet sinds 2006 aan de kwaliteitsnormen van dit keurmerk. 8.2
MKA
Als zorginstelling is de MKA verplicht om een geëigend kwaliteitssysteem te hanteren. Binnen de sector is gesteld dat het kwaliteitssysteem moet voldoen aan de normen van het model van de stichting Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector (HKZ). Omdat het accent van de werkzaamheden van de MKA op het vlak liggen van de reguliere gezondheidszorg ligt het voor de hand dat de RAV Zeeland (een gezondheidsorgaan) een service level agreement met de Veiligheidsregio Zeeland heeft afgesloten.
De RAV Zeeland heeft zich ten doel gesteld om samen met de Veiligheidsregio de werkwijze van de MKA verder te professionaliseren. 8.3
De ambulancediensten
De RAV Zeeland is reeds HKZ gecertificeerd, evenals de MKA en ZorgSaam Ambulance. “Meten is weten”, dit is een belangrijk gegeven bij het bewaken van kwaliteit. Om over de juiste gegevens te beschikken om zodoende sturing te kunnen geven is het belangrijk dat onze informatiesystemen gevoed worden met de juiste gegevens. Het ICT beleid moet dit gegeven daadkrachtig ondersteunen. Naast de bovengenoemde kwaliteitszorgsystemen, wendt de RAV Zeeland landelijk ontwikkelde methoden en instrumenten aan, die toegesneden zijn op de zorg in zijn algemeenheid en de ambulancesector in het bijzonder. Dit schept tegelijkertijd mogelijkheden om de kwaliteitszorg bij de diverse schakels in de keten van zorg op elkaar aan te laten sluiten. Momenteel werkt de RAVZ nog met HKZ 2003 terwijl het streven is om te werken met HKZ 2007. Op dit moment wordt er aan gewerkt om deze overstap te maken. Het doel is dat HKZ 2007 in 2011 een feit is.
34
9
Opleidingsbeleid
Kwalitatief hoogwaardige zorg leveren…….zo begint de missie van de RAV Zeeland. Dat kan alleen door de medewerkers continu de mogelijkheid te geven en te stimuleren om blijvend te leren. Uitgangspunt voor opleiden binnen de RAV Zeeland is het confirmeren aan landelijk beleid en ontwikkeling van regionaal beleid. Binnen de ambulancesector is een stelsel van opleidingen voor ambulanceverpleegkundige, ambulancechauffeur en MKA (Meldkamer Ambulancezorg) medewerker ontwikkeld, alsmede een beleid voor na- en bijscholing en training waaraan iedereen zich heeft verbonden. Het opleidingsbeleid van de RAV Zeeland kent in 2010 een overgangsjaar. In dit jaar wordt zoveel mogelijk getracht de kennis en know how van de verschillende ambulancediensten op gelijk niveau te brengen. Een van de redenen van dit overbruggingsjaar is dat ook AZN (Ambulancezorg Nederland) 2010 gebruikt als overbruggingsjaar en alle scholingen wil afwerken om daarna het nascholingprogramma H voor 2011-2014 te presenteren. Na 2010 wordt een ROP (Regionaal Opleidings Plan ) geschreven voor de RAV Zeeland. Dit ROP bestrijkt de jaren 2011- 2014. In dit ROP wordt de visie op scholing voor de lange termijn weergegeven. Per jaar wordt er dan een activiteitenplan geschreven dat de uitwerking is van het ROP. Het activiteitenplan zal zoveel mogelijk gericht zijn op competentiegericht opleiden. Dit geeft de individuele medewerker de mogelijkheid voor een deel zijn eigen opleidingsroute uit te stippelen. Dit begint al een voor gedeelte bij de aanname. Afhankelijk van de vooropleiding kunnen sommige medewerkers al na zes weken meedraaien in het B-vervoer. Wanneer ze eenmaal gediplomeerd zijn volgen ze 2 dagen verplichte landelijke bij-en nascholing, 2 dagen verplichte regionale bij-en nascholing en tot slot kunnen ze shoppen uit een breed aanbod voor de overige 2 scholingsdagen of dagdelen. Dit alles wordt geregistreerd in de opleidingsmodule waarin ieder een eigen opleidingskaart heeft en afwijkingen van de gemaakt vereisten en afspraken snel inzichtelijk worden. Speerpunten in het opleidingsbeleid zijn: §
Het aanleren en onderhouden van voorbehouden – en risicovolle handelingen;
§
Het toetsen van voorbehouden handelingen en risicovolle handelingen; het laatste voor zowel verpleegkundigen als chauffeurs. Bij voldoende kennis en kunde zal de MMA dan een bekwaamheidsverklaring afgeven;
§
Eindtermen voor opleiden zijn de landelijke protocollen (LPA en LSMA);
§
Deskundigheidsbevordering van centralist Meldkamer ambulancezorg, na een nulmeting zal op den duur ook hier een proeve van bekwaamheid afgenomen worden;
§
Scholing van ambulancemedewerkers en centralisten gezamenlijk; 35
§
Deelname aan multidisciplinaire oefeningen via het multidisciplinaire oefenbureau;
§
Samenwerking met bureau GHOR daar waar mogelijk, gelet op het landelijk convenant AZN en raad RGF;
§ 9.1
Naar analogie van de landelijke nascholing invoering van een regionaal vijfjarentraject. Medische deskundigheid en verantwoordelijkheid
Binnen Connexxion Ambulancezorg is een arts met daarvoor relevante opleidingen en ervaring aangesteld als medisch manager. Deze medisch manager is verantwoordelijk voor het medische beleid, de medische zorg en is opdrachtgever (in het kader van de wet BIG) tot het verrichten van ambulancezorgverlening. De hulpverleningsopdracht is merendeels vastgelegd in protocollen en hoeft dus niet telkens individueel verleend te worden. De medisch manager moet zich er van overtuigen dat de opdrachtnemers bekwaam zijn en voldoende geïnstrueerd voor het uitvoeren van de opdrachten. Immers, als uitvloeisel van de Kwaliteitswet Zorginstellingen, de Wet Beroepsuitoefening Individuele Gezondheidszorg (BIG), de Wet ambulancevervoer (WAV), specifieke ministeriële regelingen terzake van voorbehouden handelingen voor ambulanceverpleegkundigen en diverse afspraken binnen de ambulancebranche zelf (nota “ Verantwoorde Ambulancezorg” ) heeft de medisch manager een belangrijke rol binnen het vraagstuk van bevoegdheid en bekwaamheid. De medisch manager toetst en bewaakt langs verschillende routes de kwaliteit van (medische) voorbehouden handelingen van ambulanceverpleegkundigen en speelt op grond van zijn/haar specifieke medische deskundigheid en bevoegdheid een hoofdrol in het beantwoorden van de vraag of een ambulanceverpleegkundige bekwaam, en dus bevoegd, is om de nader omschreven handelingen uit te voeren. Dit is tot op zekere hoogte ook van toepassing op de assisterende rol van de ambulancechauffeurs. Voor de verpleegkundige MKA centralisten ligt dat anders. Daar gaat het vooral om een stuk besluitvorming (triage) bij het nemen van cruciale beslissingen in relatie tot de juridische gevolgen indien deze niet zijn gestoeld op een voldoende zorgvuldige afweging van de zorgvraag. Overleg en aansturing door de medisch manager behoedt de directe werknemer en de organisatie voor onzorgvuldige beslissingen of verkeerde interpretaties daarvan. Bij gebleken onjuistheid kunnen deze grote schade bij de meldkamer teweegbrengen, zowel op het niveau van de verpleegkundig centralist als op de leiding. De medisch manager is binnen de RAV Zeeland dusdanig gepositioneerd en van bevoegdheden voorzien dat deze zijn verantwoordelijkheid als zodanig waar kan maken. De medisch manager levert een inhoudelijke bijdrage aan het te voeren beleid en stuurt op inhoud, met de uiteindelijke kwaliteit van het primaire (zorg)proces voor ogen en zal met name de komende periode een belangrijke bijdrage leveren aan de (beleids)ontwikkeling en de implementatie ten aanzien van de medische aspecten voor het goed functioneren van de MKA. 36
Doorlopend bewaakt de medisch manager, binnen de kaders van zijn bevoegdheid en verantwoordelijkheid, de bezetting van de ambulanceorganisatie en MKA met geschikt, gekwalificeerd personeel. Daarnaast is de medisch manager een netwerker binnen de RAV Zeeland, de keten partners (zoals de huisartsen, ziekenhuizen, GHOR en overige relevante organisaties in de spoedeisende medische hulpverlening), de bovenregionale c.q. landelijke partners (zoals aanpalende RAV-en, traumacentra, RGF-en en GHOR-bureau’s), de Inspectie Gezondheidszorg en landelijke overlegorganen (zoals BVA en AZN) en kenniscentra zoals de SOSA en stichting LAMP. Op basis van de Wet BIG zijn zogeheten 'voorbehouden handelingen' vastgelegd die een ambulanceverpleegkundige mag verrichten (geneeskundige handelingen die bij uitvoering door een ondeskundige leiden tot een onaanvaardbaar risico voor de gezondheid van de patiënt). In de dagelijkse praktijk van de ambulancezorg is aanwezigheid, direct toezicht en/of opdracht van een arts niet mogelijk. Dit probleem wordt in de praktijk op de volgende manier ondervangen: bij het inwerktraject van de nieuwe werknemer worden deze voorbehouden handelingen als deelvaardigheden gecontroleerd alvorens de medewerker zelfstandig gaat functioneren. Daarna volgt de SOSA opleiding tot ambulanceverpleegkundige en het werken volgens landelijke protocollen die een wettelijk kader scheppen van de uitoefening van de functie. De ambulanceverpleegkundige is uit hoofde van een besluit van de Minister functioneel zelfstandig bevoegd tot het uitvoeren van bepaalde voorbehouden handelingen, zonder direct toezicht of mogelijkheid van tussenkomst van een arts. De ambulanceverpleegkundige is dus bevoegd. Maar is hij/zij ook bekwaam? Deze vraag kan op diverse manieren worden beantwoord. Daar is allereerst het eigen, professioneel oordeel van de ambulanceverpleegkundige of hij/zij zichzelf bekwaam genoeg acht te doen waartoe hij/zij op grond van een diploma en het werken volgens protocol in principe bevoegd is. Bovendien speelt het oordeel van een derde partij een rol. In de ambulancebranche is een (landelijk) stelsel van 'profchecks' onderdeel van het vijfjarenplan waarin vaardigheden in het uitvoeren van handelingen worden getoetst. Bovendien wordt geregistreerd of en zo ja, welke landelijke en regionale bij- en nascholing en training iemand heeft gevolgd. Dit alles ontslaat de werkgever niet van de plicht (op grond van de Kwaliteitswet Zorginstellingen) te bepalen of hij de ambulanceverpleegkundige vakbekwaam acht om het beroep en de daarbij behoren handelingen uit te voeren. Want hoe het ook zij: als iemand niet bekwaam wordt geacht is hij of zij evenmin bevoegd.
37
Om aan deze plicht te voldoen, wordt binnen de ambulancediensten in de regio Zeeland gewerkt met een beleid voor bekwaamheidsverklaringen. De toets voor een bekwaamheidsverklaring bestaat uit een theoretische component betreffende de protocollen en een praktische component aangaande uitoefeningen van de vaardigheden. De bekwaamheidsverklaringen worden opgesteld en ondertekend door de medisch adviseur, op grond van een positief oordeel over de vaardigheden van de ambulanceverpleegkundige. In operationele zin kan een ambulanceverpleegkundige in voorkomende gevallen een arts consulteren; in de functiebeschrijving van de medisch adviseur wordt vastgelegd, dat hij/zij, of iemand namens hem/haar, bereikbaar is in situaties waarbij een ambulancebemanning directe medische adviezen nodig heeft. Vanuit de Wet BIG bestaat er geen noodzaak om voor de ambulancechauffeurs als voor de centralisten een bekwaamheidsverklaring af te geven. Vanuit de Kwaliteitswet Zorginstellingen is het toch noodzakelijk om ook voor beiden criteria te ontwikkelen op de respectievelijke vakgebieden om in de toekomst te komen tot bekwaamheidsverstrekkingen binnen de regio.
38
10
ICT beleid
10.1
Algemeen
ICT is geen doel op zich, maar is een middel om de producten van de RAV Zeeland, het leveren van zorg en veiligheid aan de burgers in Zeeland, te optimaliseren. ICT heeft daarnaast een belangrijke ondersteunende en adviserende functie binnen de dagelijkse bedrijfsvoering. Dit geldt voor zowel de registratie van werkzaamheden als voor het verkrijgen van managementinformatie en managementrapportages. Gesteld mag worden dat ICT een cruciale rol speelt in het verbeteren van de productiviteit, kwalitatief zowel als kwantitatief, van de RAV Zeeland. De ICT afdeling van Connexxion Ambulancezorg zorgt voor een borging van 24 uur en veel expertise. 10.2
Bedrijfsvoering
Een aantal uitgangspunten voor de ICT infrastructuur: •
De hardware en software dienen uit standaardproducten te bestaan;
•
De ambulancedienst en MKA hanteren dezelfde software voor het vastleggen van ritgegevens;
•
Het dataverkeer dient 24 uur per dag tussen standplaatsen en MKA plaats te kunnen vinden;
•
Ritgegevens worden door te onderscheiden verantwoordelijke medewerkers ingevoerd;
•
De aan te schaffen systemen verbeteren de bedrijfsvoering t.a.v. registratie, rapportage en op financieel-economisch gebied.
Reeds snel na de overname door Connexxion Ambulancezorg zijn er nieuwe softwareprogramma’s geïmplementeerd; •
Roosterweb
•
Ambuweb
•
Dundas
•
Corvu
Roosterweb RoosterWeb biedt structuur en efficiency in onze personeelsplanning. Het systeem is volledig webenabled en geeft realtime, altijd en overal, alle roosterinformatie. Dus niet alleen vanuit kantoor, maar ook vanuit huis of vanuit een internetcafé waar ook ter wereld. En dat zonder ergens software te hoeven installeren. 39
Alle personeelsaanvragen verlopen voortaan elektronisch. RoosterWeb vergroot de duidelijkheid voor het personeel omdat inzicht ontstaat in bijvoorbeeld verlofoverzicht, urenverantwoording en contracturenkaarten. Vanaf de eerste planning tot en met de salarisadministratie blijft iedere roosterstatus, waaronder het aantal ingezette uren, de roostereffectiviteit, de opgenomen verlofuren, ziekte en scholing, 24 uur per dag, zeven dagen per week up-to-date. Niet alleen voor de planner of de ingeroosterde medewerker (zoals verpleegkundigen, chauffeurs,) maar ook voor teamleiders, locatiemanagers etc. RoosterWeb is een bewezen concept en dat blijkt onder meer uit het feit dat 60% van de ambulancemedewerkers in Nederland met het systeem werkt. Ambuweb In Nederland maakt 60% van alle ambulancechauffeurs en – verpleegkundigen dagelijks gebruik van Ambuweb. Hieruit halen zij hun dagelijkse informatie, zoals bedrijfsnieuws. Maar het biedt ook toegang tot e-mail, gegevens uit het kwaliteitshandboek, verslagen van het werkoverleg en informatie over wagenparkbeheer en bestellingen. Dundas Dundas is het rapportage middel voor RoosterWeb. Snel en nauwkeurig kan er managementinformatie worden opgevraagd: •
Responsetijden;
•
Percentage overschrijdingen;
•
Ziekteverzuimpercentage;
•
Etc.
Corvu CorVu is een zeer geavanceerd en gebruikersvriendelijk Windows georiënteerd bevragings- en rapportagesysteem, ontworpen met het oog op de manager en directie. CorVu verschaft op zeer gebruikersvriendelijke wijze een transparante toegang tot de bedrijfsbrede informatie. Dit maakt kostbare programmering overbodig. CorVu maakt het voor geautoriseerde personen in een organisatie mogelijk om de informatie die men nodig heeft op de eigen PC te ontvangen, te benoemen, rapporten op te zetten, grafische analyses te maken en dieper in te gaan op door die analyse aangegeven gebieden van belang. CorVu voorziet in een complete set gereedschap waarmee het management de
40
voor de onderneming zo belangrijke "performance indicatoren" kan volgen, resultaten kan inzien en rapporteren.
10.3
Overige ontwikkelingen
De RAV Zeeland heeft vanzelfsprekend ook te maken met landelijke, externe ontwikkelingen. Voorbeelden hiervan zijn het Geografisch Informatiesysteem (GIS) met Automatische Voertuig Locatie Systeem (AVLS) waarmee de positie en status van een ambulance zichtbaar wordt gemaakt op de MKA. Nieuwe ontwikkelingen De RAV Zeeland is momenteel bezig een tweetal nieuwe ontwikkelingen te implementeren; •
Citygis;
•
Digitaal ritformulier.
Citygis Speciaal voor die diensten in de Openbare Orde en Veiligheid heeft CityGIS een applicatie ontwikkeld die snel, eenvoudig maar vooral veilig mensen in crisis situaties in de auto met de route begeleid. Specifieke functies voor de politie, brandweer en ambulance (zoals het plannen over busbanen, koppeling met de meldkamer, integratie van eigen informatie) maken de CityGIS Navigator tot een
bijzonder product in OOV land. Dezelfde hoogwaardige kaart kwaliteit die men gewend is in de meldkamer, dient als basis voor de CityGIS Navigator. De routeplanner berekent binnen een fractie van een seconde een nieuwe route wanneer er afgeweken wordt van de huidige routeplanning. Ook OOV specifieke zaken, zoals busbanen, ziekenhuizen, brandkranen, e.d. worden in de planning meegenomen. 41
Digitaal ritformulier Met dit digitale ritformulier kan het ambulancepersoneel al tijdens de rit informatie opvragen, invoeren en doorsturen. De mobiele toepassing is innovatief en vormt een belangrijke schakel in de steeds intensievere samenwerking met andere zorgpartners zoals huisartsenpraktijken, ziekenhuizen, zorgverzekeraars en traumacentra. Het digitale ritformulier biedt op innovatieve wijze oplossing aan efficiency bij verslaglegging en uitwisselbaarheid van de gegevens met andere ketenpartners. De hulpverleners ontvangen vooraf de patiëntgegevens en al tijdens de rit naar het ziekenhuis voert het verpleegkundig personeel de verrichte handelingen in en zet deze informatie door naar het ziekenhuis. Hierdoor kan de Spoedeisende Hulp zich voorbereiden op de komst van de patiënt. Ook maakt het digitale ritformulier de administratie na afloop overbodig. Een besparing van kostbare tijd, waardoor meer ruimte vrijkomt voor zorgverlening.
42
11
Prestaties
De RAV Zeeland levert kwalitatief hoogwaardige zorg. Professioneel geschoolde medewerkers, een modern wagenpark en uitstekende technische voorzieningen vormen de basis. Het meten van prestaties en het uitvoeren van tevredenheidsonderzoeken leveren gegevens waarmee wij onze organisatie verder kunnen ontwikkelen. Blijven verbeteren om steeds betere zorg te leveren, dát is ons motto.
Prestaties De zorgprestaties zijn moeilijk meetbaar, waarbij met name gericht wordt op het goed opleiden van onze medewerkers en betrouwbare en kwalitatief goede middelen. Onze medewerkers registreren veel informatie over de ritten: de opstap- en de aanrijdtijden en een reden voor rittijdsoverschrijdingen. De RAV Zeeland maakt met deze informatie zichtbaar hoe de ambulancezorg in de praktijk verloopt. De regio Zeeland behoort zowel wat betreft A1-ritten, als A2-ritten niet bij de best presterende regio’s van Nederland. In het Referentiekader Spreiding en Beschikbaarheid Ambulancezorg 2008 van het RIVM is een aantal knelpunten per 2004 benoemd. Extra inzet van middelen is noodzakelijk om tot een betere patiëntenzorg te kunnen komen met een hogere dekkingsgraad en een verlaging van de gemiddelde reistijd.
Prestaties
2007
Responstijd A1
11,08 minuten
A1-ritten binnen 15 minuten ter plaatse Responstijd A2 A2-ritten binnen 30 minuten ter plaatse
83,4% 16,38 minuten 95,50%
2008
2008landelijk
11,12
9,48
minuten
minuten
82,3%
91,8%
16,34
15,53
minuten
minuten
95,90%
95,90%
(gegevens RIVM regio Zeeland, 2008)
43
Verantwoording Elk jaar legt de RAV Zeeland verantwoording af over het kwaliteitsbeleid en de behaalde resultaten. De resultaten van onze dienstverlening verantwoorden wij aan een aantal partijen, zoals de zorgverzekeraars, de inspecties en de provincies. Maar ook aan onze klanten moeten wij verantwoording afleggen. Dit zijn patiënten (o.a. via het Klaverblad) en ketenpartners, zoals ziekenhuizen, huisartsen en GGD-en. Het overleggen van heldere, volledige en betrouwbare informatie geeft hierover inzicht. Wij willen onze zorg tegen een verantwoorde prijs leveren. En zichtbaar maken hoe wij dat doen. Een vertrouwd document dat jaarlijks voor iedereen beschikbaar is, is het jaarverslag.
Wetenschappelijk onderzoek Om kwalitatief hoogwaardige zorg te blijven waarborgen geeft Connexxion Ambulancezorg veel aandacht aan wetenschappelijk onderzoek. Daarom werken wij mee aan verschillende wetenschappelijke onderzoeken, waaronder een onderzoek naar het verbeteren van de kwaliteit van reanimaties bij het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam. In de regio Noord en Oost Gelderland loopt in samenwerking met het Sophia ziekenhuis in Zwolle een soortgelijk onderzoek
44
Bijlage 1
Regionaal Overleg Acute Zorgketen
Inleiding: Het wetsvoorstel WTZi is aanleiding geweest om te komen tot een ‘ regionaal overleg acute zorgketen’ . In dit overleg komen alle aanbieders van acute zorg bij elkaar met als doel een regionaal dekkend systeem, met optimale onderlinge afstemming van de verschillende zorgaanbieders zodat de patiënt met een acute zorgvraag zo snel mogelijk op de juiste plaats terechtkomt. Het regionale overleg maakt duidelijk dat de veldpartijen primair aan zet zijn om de afstemming tussen de verschillende aanbieders uit de acute zorgketen goed te regelen. Pas in het uiterste geval geeft het de Minister de mogelijkheid tot ingrijpen.
Definitie acute zorg In de WTZi staat acute zorg gedefinieerd als ‘een door de zorgvrager en/of zorgverlener ervaren onvoorziene en onmiddellijke behoefte aan diagnostiek en behandeling’. Acute zorg volgens deze definitie kan zich overal voordoen: op straat, in de thuissituatie, op de huisartsenpost, in een ZBC, op een afdeling Spoedeisende Hulp, in een verpleeghuis en in belangrijke mate ook in een ziekenhuis. In de ogen van de zorgvrager en/of zorgverlener is sprake van een levensbedreigende situatie of van een situatie waarbij uitstel van hulp ernstige gevolgen heeft voor de gezondheid. Het is van belang dat deze zorg voor een ieder binnen redelijke tijd toegankelijk is. Deze zorg kan overigens soms beperkt van omvang zijn. Het is daarbij niet relevant of de zorgvraag bewezen acuut is of niet. Na het stellen van de (voorlopige) diagnose hoeft verder onderzoek of behandeling overigens niet altijd daadwerkelijk direct uitgevoerd te worden. In gevallen waaruit blijkt dat volgens de zorgverlener uitstel mogelijk is, kan een patiënt doorverwezen worden naar de reguliere zorg. Acute zorgketen Hoewel de definitie van acute zorg breed is, is de invalshoek van de WTZi gericht op de onderlinge afstemming van de verschillende aanbieders van acute zorg: de onderlinge aansluiting van afzonderlijke schakels in de keten van acute zorg. Dit betreft dus maar een klein deel van de totale acute zorg. Immers, het grootste deel van de spoedvragen kan beantwoord worden binnen de muren ven één enkele instelling (meestal een eerstelijnszorginstelling) en heeft ook geen gevolgen voor een andere aanbieder uit de keten. Een acute zorgvraag kan meer of minder complex zijn hetgeen impliceert dat niet al deze patiënten uiteindelijk op een afdeling spoedeisende hulp (SEH) terecht komen. Een SEH is veelal evenmin het eindstation voor de acute zorg die het ziekenhuis moet verlenen; in feite begint ze vaak pas en komt de patiënt in het ziekenhuis zelf terecht. 45
Voor de acute ziekenhuiszorg betekent dit dat de acute zorg voor patiënten die op een andere wijze in een ziekenhuis terechtkomen (bijvoorbeeld via de polikliniek) en de acute zorg die in het ziekenhuis na de SEH wordt geleverd, niet tot de acute zorgketen behoort en daarom niet in het regionaal overleg acute zorgketen besproken wordt. De realiteit is dat een SEH wel te onderscheiden is van de rest van het ziekenhuis, maar niet daarvan te scheiden. Immers, achter de poort van de SEH bepalen de beschikbaarheid van voorzieningen (zoals het laboratorium, de röntgenafdeling, de operatiekamer, de verloskamer en de Intensive Care afdeling), materiaal en deskundig personeel de reikwijdte van het verdere acute zorgaanbod. Acute ketenzorg betreft dus in feite de route die patiënten met een acute zorgvraag in het ge-prehospitaliseerde traject (inclusief de SEH) kunnen afleggen. Bovenstaand onderscheid tussen acute zorg en de acute zorgketen is noodzakelijk omdat de bekostiging van de zorg aan verandering onderhevig is en de bekostiging van acute zorg (in de zin van beschikbaarheidfuncties voor acute opnames en interventies) nog allerminst helder is. Regionaal overleg acute zorgketen Bij het leveren van acute zorg zijn meerdere partijen betrokken die gezamenlijk in de regio overleg over de acute keten voeren: regionaal overleg acute zorgketen. Dit overleg richt zich op de acute zorgketen zoals hiervoor is beschreven. Om praktische redenen begint het overleg met dat deel van de acute zorgketen dat op de SEH terecht komt: het aanbod van patiënten, de ‘aanvoerroute’ en de SEH. Immers, bij doorverwijzingen fungeert de SEH vaak als centrale schakel in de keten die op straat, thuis of elders begint (figuur 1). Dit betekent niet dat de definitie verengd wordt tot deze groep patiënten. Het overleg pakt de onderwerpen gefaseerd op en richt zich in tweede instantie op acute patiënten die nooit op een SEH terecht komen. Alle aanbieders van acute zorg die betrokken zijn bij de acute zorgketen nemen deel aan het regionale overleg. Dit betreft: huisartsen, huisartsenposten, verloskundigen, regionale ambulancevoorzieningen, de crisisfunctie in GGZ-instellingen, en ziekenhuizen (inclusief de instellingen die als traumacentra zijn aangewezen). Het regionale overleg zal volgens veiligheidsregio grenzen plaatsvinden. Om te voorkomen dat de instellingen die als traumacentra zijn aangewezen meerdere regionale overleggen tegelijkertijd voeren, voegen zij de veiligheidsregio’s die tot hun gebied horen samen tot één regionaal overleg acute zorgketen. Op deze wijze worden de veiligheidsregio grenzen aangehouden die van belang zijn voor de regionale ambulancevoorzieningen en de Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (GHOR). Er zal hierbij zoveel mogelijk worden voortgebouwd op reeds bestaande goed werkende overlegstructuren.
46
Rolverdeling Er zijn verschillende spelers die ieder een eigen rol hebben om het regionaal overleg acute zorgketen goed te laten werken. A. Ziekenhuizen die ook traumacentrum zijn De ziekenhuizen die ook traumacentrum zijn, zijn initiator van het regionaal overleg acute zorgketen. Zij zorgen ervoor dat er regelmatig overlegd wordt (het traumacentrum schat in hoeveel overleggen per jaar nodig zijn om de keten goed te organiseren) en dat alle partijen voor dit overleg uitgenodigd worden. Tijdens het overleg, voeren de traumacentra echter op gelijkwaardige voet overleg met de andere zorgaanbieders. Wel leggen zij de gemaakte afspraken vast. Ook zijn de traumacentra voor externen aanspreekpunt voor het regionale overleg. Als het regionale overleg constateert dat een bepaalde zorgaanbieder niet constructief meewerkt, dient het traumacentrum dit namens het ketenoverleg aan de minister melden. Dit gebeurt natuurlijk alleen in het uiterste geval, als de zorgaanbieders gezamenlijk constateren dat zij er zonder hulp van de Minister niet uitkomen. Ten slotte zorgt het traumacentrum ervoor dat de betrokken zorgverzekeraars geïnformeerd worden over de uitkomsten van het overleg. Omdat het traumacentrum een instelling is, die voor een regio als traumacentrum is aangewezen, is de Raad van Bestuur van de instelling ervoor verantwoordelijk dat deze rol goed uitgevoerd wordt. B. Overige ketenpartners acute zorg Iedere instelling vaardigt naar het regionaal overleg acute zorgketen een vertegenwoordiger af met bestuurlijk mandaat. De directies van de individuele instellingen zijn hiervoor verantwoordelijk. Solistisch praktiserende huisartsen bepalen zelf op welke wijze zij zich laten vertegenwoordigen. Via de WTZi zijn alle ketenpartners verplicht constructief mee te werken aan het ketenoverleg. Daarnaast dient een zorgaanbieder die wil stoppen met het leveren van acute zorg, dit te melden in het regionale overleg. Het regionale overleg bekijkt vervolgens of er een ‘witte vlek’ ontstaat. Ketenpartners kunnen niet stoppen met het leveren van acute zorg, als blijkt dat de andere zorgaanbieders uit de keten acute zorg niet in staat zijn de wijzigingen in het zorgaanbod op te vangen. In het uiterste geval kan een ketenpartner door de Minister van VWS via bestuurlijke dwang of het wijzigen van de toelating in een toelating waarin de verplichting is opgenomen dat de 7x24 uurs acute zorg functie op een bepaalde locatie moet worden opengehouden, gedwongen worden de acute zorg te continueren. Het is belangrijk op te merken dat dit alleen geldt voor het wijzigen van het huidige acute zorg aanbod. Het geldt dus niet voor het aanbod van planbare zorg. Ook kan een instelling niet gedwongen worden meer zorg te leveren dan het nu al levert. C. Centrale overheid Het leveren van kwalitatief goede zorg is in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van de zorgaanbieders. De overheid heeft daarbij een faciliterende rol. Bij het ketenoverleg acute zorg heeft de centrale overheid vier taken: 47
1. Toezicht op verantwoorde zorg door acute zorg keten De IGZ speelt de belangrijkste rol in het toezicht op de handhaving van de levering van verantwoorde zorg door acute zorg keten, zoals omschreven in de Kwaliteitswet Zorginstellingen. Haar toezicht is gebaseerd op de normen en richtlijnen die de beroepsgroepen, betrokken bij de zorg binnen de acute zorg keten, vaststellen. 2. Landelijke criteria voor de level-indeling voor SEH-afdelingen van ziekenhuizen Idealiter formuleert de beroepsgroep zelf kwaliteitsnormen. Bij acute ziekenhuiszorg zijn echter meerdere beroepsgroepen betrokken. Deze notitie stelt daarom voor dat de overheid tot die tijd deze rol van de beroepsgroep zal overnemen en daarbij alle relevante partijen zal betrekken. VWS zet daarom een werkgroep op die de landelijke criteria voor een SEH levelindeling ontwikkelt. 3. Normen stellen voor de fysieke bereikbaarheid van acute zorg Zoals in de hoofdtekst is gesteld, dient de overheid, en daarmee de politiek, een besluit te nemen over normen voor de fysieke bereikbaarheid van acute zorg. 4. Advies ketenoverleg bestuurlijk bekrachtigen Als het ketenoverleg acute zorg, via het traumacentrum, signaleert dat een zorgaanbieder weigert mee te werken aan het ketenoverleg acute zorg, grijpt de Minister in. Dit is een ultieme remedie die hopelijk niet gebruikt hoeft te worden. De WTZi biedt de mogelijkheid van bestuursdwang en, in het uiterste geval, de mogelijkheid om de toelating in te trekken. Ook bestaat er de mogelijkheid de toelating van een instelling te wijzigen in een toelating waarin de verplichting is opgenomen dat de acute zorg op een bepaalde locatie gecontinueerd moet worden. D. Zorgverzekeraars De betrokken zorgverzekeraars worden geïnformeerd over de uitkomsten van het ketenoverleg acute zorg. Zorgverzekeraars hebben nu echter geen sturingsmogelijkheden om de acute zorgvraag te sturen op het moment dat de acute zorg voor een patiënt noodzakelijk is. Ook hebben zij in het huidige bekostigingssysteem beperkte mogelijkheden om de inrichting van het totale beschikbare aanbod van acute zorg te beïnvloeden. Mogelijk krijgen zorgverzekeraars in de toekomst hierin een grotere rol. Dit wordt besproken in het traject rondom de DBC bekostiging ziekenhuizen waarover in de hoofdtekst meer uitleg is gegeven. Tot die tijd worden zorgverzekeraars door het ketenoverleg ingeschakeld op het moment dat een vermoeden bestaat dat er een witte vlek ontstaat. De marktleider en de regiovertegenwoordiger in de betreffende regio kunnen op die manier actief meedenken over mogelijke oplossingen. E. Belanghebbenden Zowel de provincie, de gemeenten als patiënten hebben belangen bij de besluiten die genomen worden over het acute zorg aanbod. Net als bij de WZV, worden zij bij de WTZi als belanghebbenden 48
betrokken bij de totstandkoming van het Lange Termijn Huisvestingsplan (LTHP) van de ziekenhuizen. Een onderdeel van het LTHP is de functieverdeling over ziekenhuislocaties. Procesafspraken voor het regionale overleg Het regionaal overleg acute zorgketen heeft als doel om aanbieders van acute zorg met elkaar te laten overleggen hoe patiënten worden doorverwezen, wie in staat is welke zorg te leveren en hoe een beperking van het aanbod door de ene aanbieder kan worden opgevangen door de ander aanbieders. Met andere woorden: hoe komt de patiënt zo snel mogelijk op de juiste plaats? Dit proces wordt als volgt vormgegeven: 1. Ziekenhuizen die ook traumacentrum zijn starten een regionaal overleg acute zorgketen. Daarbij moet worden bedacht, dat ziekenhuizen die wat betreft de opvang van traumapatiënten samenwerken, voor andere patiëntgroepen wellicht in een ander samenwerkingsverband acteren en afspraken maken. Het kiezen van de indeling volgens traumacentra heeft een praktische reden; hier bestaat al een vorm van overleg over de acute zorg voor een specifieke groep patiënten. De daarbij bereikte geografie is echter geenszins bedoeld definitief te zijn als het zou komen tot regionale, meer directieve vormen van sturing van patiënten die acute zorg behoeven. De traumacentra hebben in het regionale overleg vooral een initiërende rol. 2. Dit regionale overleg brengt het acute zorgaanbod in de regio in beeld. Zoals hiervoor is beschreven, wordt er om praktische redenen gestart met de keten die de acute zorg doorloopt die op de SEH terechtkomt. Daarbij wordt voorzien in overlap met andere regio’s zoals onder 1 beschreven. Voorts wordt de analyse in relatie gebracht met afspraken met huisartsen, huisartsenposten, verloskundigen, regionale ambulancevoorzieningen en GGZ-instellingen. Vragen die hierbij ondermeer aan de orde kunnen komen zijn: Welke acute zorgvragen komen bij welke zorgaanbieders binnen? Welke zorg wordt er geleverd? Wat zijn de actuele behandelcapaciteiten van iedere zorgaanbieder? Wat zijn de vervolgroutes? Van te voren wordt per regio gedefinieerd wat daarbij in elk geval zichtbaar moet worden. In de praktijk zal dit vaak betekenen dat impliciete afspraken expliciet gemaakt worden en (indien nodig) bediscussieerd worden in het regionale overleg. 3. Als een aanbieder uit de acute zorgketen wil stoppen met het leveren van acute zorg dient deze zorgaanbieder dit te melden in het regionale overleg. Het regionale overleg bekijkt vervolgens of er een regio ontstaat waar de acute zorg onvoldoende gewaarborgd is (‘witte vlek’). Heldere bereikbaarheidsnormen zijn hiervoor noodzakelijk. Het regionale overleg zoekt, in samenspraak met de betrokken zorgverzekeraars, naar oplossingen. Lukt dit niet, dan dient de zorgaanbieder het leveren van de acute zorg voort te zetten. Indien niet tot een oplossing wordt gekomen, heeft het ketenoverleg de taak een signaal af te geven aan de Minister. De Minister kan 49
in het uiterste geval de zorgaanbieder via de WTZi dwingen noodzakelijk acute zorg op de betreffende locatie te blijven aanbieden. Dit geldt voor alle zorgaanbieders uit de acute keten. Op termijn zal de bekostigingssystematiek een belangrijke rol spelen bij het voorkomen van witte vlekken. Het ligt immers voor de hand dat de partij die bepaalt welke instellingen bekostiging ontvangen, een rol heeft bij het voorkomen van witte vlekken. Verdere uitgangspunten Er geldt geen aparte juridische status voor dit overleg. Het is een vergadering van de ketenpartners acute zorg. De ketenpartners blijven individueel verantwoordelijk voor hun eigen zorgaanbod. Hoewel het initiatief voor dit overleg bij de instellingen die als traumacentra zijn aangewezen ligt, helpen de overige ketenpartners de traumacentra hierbij als dat nodig is. In geval partijen uit het ketenoverleg niet tot overeenstemming kunnen komen staat het partijen vrij zich rechtstreeks tot de Minister te wenden. De directies van de individuele instellingen zijn ervoor verantwoordelijk dat een vertegenwoordiger van de eigen instelling de bijeenkomsten bijwoont en daarvoor bestuurlijk mandaat heeft. Solistisch praktiserende huisartsen bepalen zelf op welke wijze zij zich laten vertegenwoordigen. De betrokken zorgverzekeraars worden geïnformeerd over de uitkomsten van het ketenoverleg acute zorg. Daarnaast worden zorgverzekeraars door het ketenoverleg ingeschakeld op het moment dat een vermoeden bestaat dat er een witte vlek ontstaat. De marktleider en de regiovertegenwoordiger in de betreffende regio kunnen op die manier actief meedenken over mogelijke oplossingen. Het juridisch instrumentarium voor het regionaal overleg acute zorgketen bestaat uit de WTZi, de WBMV, de WAZ en de Kwaliteitswet. In de WTZi staat op hoofdlijnen beschreven hoe het regionaal overleg acute zorgketen functioneert en welke taken de individuele deelnemers daarbij hebben. De WTZi biedt de Minister ook het instrumentarium om in te grijpen als het regionale overleg niet tot goede resultaten komt. In de beleidsvisie traumazorg in het kader van de WBMV wordt de taakverbreding van de traumacentra opgenomen. Naast de rol die de traumacentra voor de traumazorg hebben, worden de traumacentra immers initiator voor het regionale overleg dat over de gehele acute zorgketen gaat (en niet alleen traumazorg). In de WAZ wordt voor de regionale ambulancevoorzieningen opgenomen welke taken zij in het kader van het regionale overleg hebben. Deze taak is identiek aan de taken voor de overige ketenpartners, zoals beschreven in de WTZi. Al deze wetten zorgen ervoor dat voor veldpartijen duidelijk is wat er van hen verwacht wordt, en het geeft de Minister een instrumentarium om in te grijpen. Daarnaast blijft de Kwaliteitswet natuurlijk van kracht, op basis waarvan de IGZ ingrijpt als de kwaliteit van de ketenzorg in het geding is. 50
Overige aandachtspunten De overheid stelt normen voor de fysieke bereikbaarheid van acute zorg. Deze normen zijn nodig om dreigende witte vlekken te identificeren. Professionals geven aan welke normen vanuit medisch inhoudelijk perspectief noodzakelijk zijn. Medische noodzakelijkheid is echter niet het enige punt dat bij bereikbaarheid een rol speelt. Bij strengere normen zijn meer aanbieders van acute zorg nodig en de acute zorg zal daarmee duurder worden. Uiteindelijk moet de politiek daarom hierover een besluit nemen. Spiegelbeeldig aan het stellen van normen is het noodzakelijk dat goede informatie beschikbaar is. Aanbieders van acute zorg zullen dus transparantie moeten bieden over wat zij doen. Zij zullen inzicht moeten geven in de aantallen patiënten die zij behandelen (goede registratie) en in good practices. Het Jaardocument zal hiermee uitgebreid moeten worden. Er wordt geen nieuw toezichtsinstrumentarium opgezet om de uitkomsten van de regionale overleggen te monitoren. Het is een van reguliere taken van de IGZ om toezicht uit te oefenen op de kwaliteit van de (keten)zorg. De IGZ is voornemens hierbij gebruik te maken van de kwaliteitsindicatoren voor de aansluiting tussen verschillende ketenpartners acute zorg die de IGZ samen met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu ontwikkelt (outputgericht). Zoals de IGZ in het rapport ‘Spoedeisende hulpverlening: Haastige spoed niet overal goed’ constateerde is het belangrijk een SEH-levelindeling te ontwikkelen en in te voeren. Qua volgtijdelijkheid is het echter raadzaam eerst per regio in kaart te brengen welke zorg waar geleverd wordt (dit gebeurt in het regionaal overleg acute zorgketen). Op basis van deze informatie worden landelijke criteria voor een SEH-levelindeling geformuleerd. Het is noodzakelijk het post-SEH deel van de keten hierbij te betrekken. Dat is buitengewoon lastig omdat daarmee de acute zorg discussie in feite een discussie wordt over de profilering van het ziekenhuis (wat kan het en wat wil het). Daarom is het uiteindelijke gebruik van de landelijke criteria voor de levelindeling facultatief. Via een inventarisatie wordt bijgehouden welke regio’s daar wel en niet aan meedoen. Vooralsnog wordt hierbij uitgegaan van een SEH-levelindeling. Als blijkt dat een alternatief instrument beter transparant kan maken wie welke soort zorg levert, heeft dat natuurlijk de voorkeur. De afspraken die gemaakt worden in het regionaal overleg acute zorgketen betreffen de reguliere spoedeisende hulpverlening. Maar ook over acute zorg in opgeschaalde situaties moeten afspraken worden gemaakt. Alle algemene en academische ziekenhuizen maken afspraken met de Regionaal Geneeskundig Functionaris (RGF) over hun inzetmogelijkheden bij opgeschaalde hulpverlening. De RGF heeft met het regionaal overleg acute zorgketen een structuur om afspraken te maken met alle aanbieders van acute zorg. De RGF zou betrokken kunnen worden bij het regionaal overleg acute zorgketen als agendalid. 51
Uiteindelijk blijft de RGF verantwoordelijk voor de organisatie van de GHOR en de hulpverleningsprocessen binnen de veiligheidsregio. De instellingen zelf blijven verantwoordelijk om goed voorbereid te zijn op rampen. De aanpak van een ramp is immers niets anders dan opgeschaalde reguliere zorg.
52
Bijlage 2
Reactie Gedeputeerde Staten op spreiding en beschikbaarheid
53
54
55
56
57
58
59
