Aan burgemeester en wethouders
Documentnummer
Portefeuillehouder(s)
Ron König
Vertrouwelijk
Nee
Zaaknummer Cluster Ambtenaar
Marijn Willemen
Datum in college
22-12-2015
Telefoonnummer
026 - 377 3351
Datum fataal
ja
ONDERWERP:
Tijdelijk Azc voor 5 jaar in Elderhoeve
Voorstel - Te besluiten Elderhoeve beschikbaar te stellen aan COA om een tijdelijk Azc voor maximaal 350 vluchtelingen te realiseren voor de duur van 5 jaar. - Ter voorkoming van mogelijke overlast en onveiligheid maatregelen te nemen - De gemeenteraad te informeren over bovenstaand besluit.
Inleiding Sinds de zomer van 2015 heeft ook Nederland te maken met een grote vluchtelingen instroom. Het COA kan deze vluchtelingen niet opvangen binnen de bestaande capaciteit. Het Rijk heeft aan alle gemeenten gevraagd om extra voorzieningen te creëren. De gemeente Arnhem wil graag verantwoordelijkheid nemen voor extra opvang. Er zijn diverse acties ingezet, naast de uitbreiding van de reeds bestaande Proces Opvang Locatie (POL), extra capaciteit voor de opvang van statushouders (in separaat voorstel) en er is een zoektocht gestart naar een locaties voor extra (nood)opvang van vluchtelingen. 15 september jl. heeft het COA de gemeente met klem verzocht per direct mee te werken aan een noodopvang in de Koepel. Daar heeft de gemeente mee ingestemd onder voorwaarden dat het eerst voor een half jaar zou zijn, aangezien er nog veel onduidelijk was en onze inwoners niet waren geïnformeerd. Daarbij kon de gemeente niet inschatten welke invloed het op de vluchtelingen had dat ze werden opgevangen in een voormalige gevangenis. Er is na de in gebruik name van de Koepel afgesproken om de reeds ingezette zoektocht naar locaties voort te zetten. Die is afgerond. Gezien de grote vraag naar opvangplekken kiest Arnhem ervoor om de noodopvang in de Koepel voor 6 maanden te behouden is op 8 december het voornemen gecommuniceerd om in Elderhoeve een tijdelijk Azc mogelijk te maken voor 5 jaar. Hiermee wordt uitvoering gegeven aan de motie "vluchtelingenproblematiek" die met algemene stemmen is aangenomen in de raadvergadering van 3 november jongstleden.
Beoogd effect De gemeente Arnhem wil een bijdrage leveren aan de hele keten van opvang van vluchtelingen, waarbij medemenselijkheid en duurzaamheid kernwaarden zijn.
Argumenten
Na het voorlopige besluit van 8 december is met de omwonenden van de locatie gecommuniceerd. Omwonenden konden voor het definitieve besluit op-, aanmerkingen en tips aandragen.
Arnhem wil een tijdelijk Azc naast de bestaande POL en de noodopvang in de stad realiseren. Hiertoe is door het COA een verzoek gedaan (bijlage 1, verzoek COA). In totaal is er in Arnhem dan plaats voor ongeveer 1100 vluchtelingen en asielzoekers. Dit aantal maakt het mogelijk om de bewoners van de locaties voldoende mogelijkheden te bieden om kennis te maken met de Arnhemmers en de Arnhemse samenleving. Voor de inwoners van Arnhem zijn dit ook aantallen waar initiatieven voor te organiseren zijn, waardoor Arnhemmers en vluchtelingen elkaar kunnen ontmoeten en de integratie van de nieuwkomers kan worden bevorderd. Door te werken met drie relatief kleine locaties blijft de leefbaarheid van de stad op peil. Een goede bedrijfsvoering bij COA is gebaat bij niet al te kleine locaties; voor COA zijn locaties met een capaciteit van 400 goed werkbaar.
De gemeente Arnhem heeft duidelijk de keuze gemaakt om niet voor grootschalige opvang te kiezen en niet in te zetten op de 72 uurs opvang maar met duurzamere initiatieven te komen. Dit omdat kleinschalige, duurzame voorzieningen bijdragen aan de integratie en leefbaarheid.
De gemeente wil een bijdrage leveren aan een adequate opvang van vluchtelingen in de hele keten, zodat de doorstroom van vluchtelingen verbetert. Naast de drie locaties voor opvang van vluchtelingen en asielzoekers zet de gemeente in op huisvesting van statushouders.
COA heeft de intentie uitgesproken om waar mogelijk de vluchtelingen in de Arnhemse keten te houden bij het verplaatsen van de ene soort opvang naar de andere soort opvang. Voor de vluchtelingen en de vrijwilligers betekent dat dat als zij een band opbouwen, ze die niet gelijk weer kwijt raken en dat zij elkaar kunnen blijven ontmoeten en versterken.
De gemeente heeft onderzoek gedaan volgens systematiek van 7B's (zie bijlage 2 memo locatieonderzoek, 3 locatieonderzoek overzicht).
De samenwerking met het COA en de platforms "Welkom in Arnhem" en "Arnhem voor Vluchtelingen" is goed. Met het COA hebben we goede bestuurlijke afspraken kunnen maken en door de activiteiten van de beide platforms is er een breed aanbod voor de vluchtelingen.
Koepel Toen het COA kwam met het verzoek om per direct gebruik te maken van de Koepel had het college de volgende bedenkingen; 1) gevangenis is traumatiserend voor vluchtelingen; 2) we overvallen de buurt en kunnen niet adequaat communiceren
1) In de praktijk is gebleken dat de vorm van opvang in de Koepel geen invloed heeft op de psychische gesteldheid van de vluchtelingen. Sterker nog; de vluchtelingen preferen de relatieve privacy van de voormalige cellen boven opvang in grote hallen of tijdelijke bebouwing. De vluchtelingen in de Koepel zijn over het algemeen zeer tevreden over hun huisvesting. 2) De buurt heeft zich uiterst positief en welwillend opgesteld. Natuurlijk zijn er ook bezorgde inwoners, maar hoofdzakelijk mensen die de vluchtelingen willen helpen om hun weg te vinden in de wijk en de stad. Vele initiatieven zijn daar het voorbeeld van. Ook is er een omwonendenoverleg geweest waar naar boven kwam dat er (met uitzondering van een incident op 24 november) geen overlast is. Met het COA maakten we de afspraak om de Koepel voor 6 maanden beschikbaar te stellen, tenzij eerder een andere betere locatie beschikbaar komt. Omdat de eerdere bedenkingen niet de negatieve werking hebben als aanvankelijk bedacht wil de gemeente deze nieuwe locatie inzetten voor een andere doelgroep vluchtelingen. De gemeente heeft de buurt geïnformeerd dat de noodopvang vooralsnog in de Koepel blijft (bijlage 5 bewonersbrief Koepel en 6 Q&A Koepel).
Elderhoeve Er is grote behoefte aan voorzieningen om de vluchtelingen in de POL met een beschikking door te kunnen laten stromen (en dus ook de vluchtelingen uit de noodopvang te kunnen laten doorstromen naar de POL). Er is een locatieonderzoek gedaan naar gebouwen die tot maximaal 400 personen kunnen herbergen. Elderhoeve is de enige locatie die positief uit de bus komt voor een tijdelijk Azc. Het gebouw is tot deze zomer gebruikt voor de opvang van psychiatrische patiënten. Een aantal voordelen:
Het gebruik past binnen het huidige bestemmingplan, dat maakt dat er geen (lange) procedures nodig zijn en het COA snel het gebouw in gebruik kan nemen.
De beheersbaarheid is goed, het pand ligt in een woonwijk maar heeft een aantal fysieke afscheidingen zoals een fietspad en groen.
Elderhoeve heeft, door haar oorspronkelijke gebruik, een ideale indeling voor opvang. Daarbij zijn veel van de voorzieningen als een keuken, telefoon, sanitair nog intact.
Verder is de locatie goed bereikbaar, het ligt in de stad. Bewoners van Elderhoeve kunnen gemakkelijk de bus pakken of hun boodschappen in omliggende winkelcentra halen.
De noodopvang in de Koepel is wegens gebruiksvriendelijkheid alleen voor mannen geschikt. Voordeel van de locatie Eldenhoeve is dat hier niet alleen alleenreizenden, maar ook gezinnen kunnen worden opgevangen. Dit wordt door omwonenden vaak als prettiger ervaren, en ook het COA geeft aan dat een gemengde opvang van alleenreizenden en gezinnen in algemene zin de leefbaarheid ten goede komt. Gezien de maatschappelijke behoefte is de intentie om een afspraak met het COA te maken voor 5 jaar (bijlage 7 concept huurovereenkomst Elderhoeve en 8 bestuursovereenkomst Elderhoeve). Er is voor deze termijn gekozen omdat de instroom van vluchtelingen nog steeds hoog is, waardoor de druk op het COA groot blijft. De gemeente hecht eraan hierover reële afspraken te maken met de omgeving.
Behalve dat een Azc de keten verbreed heeft een regulier Azc ook een voordeel voor de lokale middenstand. Anders dan bij de noodopvang krijgen de bewoners weekgeld en bereiden ze hun eigen eten. In een Azc is ook de dagbesteding vanuit het COA beter georganiseerd. Via een brief zijn 3000 huishoudens uitgenodigd voor een inloopavond op 11 december jl. Op de inloopavond zijn 440 bewoners geweest. Daar werden door COA, de ketenpartners van COA, politie, Arnhem voor Vluchtelingen, Welkom in Arnhem en de gemeente vragen beantwoord en zijn gesprekken gevoerd. Doel van de avond was informatie verstrekken en in beeld brengen van reacties van omwonenden. De zorgen en wensen van omwonenden zijn schriftelijk en mondeling geinventariseerd. (Bijlage 11 en 12) De belangrijkste zorgen zijn: 1. Mogelijke onveiligheid 2. Zorgen over integratie 3. Mogelijke aardedaling van woningen
Ad 1.
Mogelijke onveiligheid
Een deel van de omwonenden heeft zorgen over de veiligheid in de buurt door de komst van het AZC.Daarbij gaat het om fysieke onveiligheid (van bepaalde plekken) en het veiligheidsgevoel dat aangetast wordt door de komst van 350 asielzoekers. In januari aanstaande zal de gemeente samen met de omwonenden een schouw houden om te kijken welke plekken rond Elderhoeve te donker zijn en als onveilig worden ervaren. Samen met de inwoners gaat de gemeente afwegen wat per plek een goede oplossing zou zijn. Het blijkt vaak dat er als er om verlichting wordt gevraagd meer aan de hand is. Zo is er ook een groep hangjongeren die zich in en om het fietstunneltje ophoudt. Dit probleem wordt nu al aangepakt door de inzet van straathoekwerkers. Verder zijn er zorgen over de beveiliging van het toekomstige Azc. In een Azc, maar ook in de noodopvang of een POL is in principe een medewerker van het COA aanwezig en als dat niet het geval is er een beveiligingsmedewerker. Niet alleen de omwonenden, maar ook de asielzoekers moeten zich veilig voelen. In de bestuursovereenkomst met COA is dit punt expliciet opgenomen. Omwonendenhebben ook vragen over de wijze waarop asielzoekers zich bij misdragingen worden aangepakt. In de openbare ruimte wordt vanzelfsprekend geen verschil gemaakt tussen mensen. In de locatie van COA worden asielzoekers die zich misdragen gestraft bij misdragingen. Om de veiligheid in en om de Azc-locatie te waardborgen zal COA een omwonendenoverleg instellen, waarin behalve enkele omwonenden en vertegenwoordigers van COA ook gemeente en politie zitting hebben. Dit overleg wordt al gestart voordat de asielzoekers in Elderhoeve arriveren. Tijdens de inloop hebben tien omwonenden zich hiervoor al opgegeven. Ook hebben zich 30 inwoners opgegeven voor een rondleiding in het Azc Velp en de noodopvang van de Koepel om een beter beeld te krijgen van wat een azc nu precies is.
Ad 2: Zorgen over integratie Integratie is een breed begrip. Sommige omwonenden benadrukten dat de bewoners van Elderhoeve lessen over Nederland zouden moeten krijgen. Dat zal het COA standaard verzorgen. Maar we hebben ook veel formulieren van inwoners die aanbieden om vrijwilligerswerk te doen. In samenwerking met Arnhem voor Vluchtelingen en Welkom in Elderhoeve zullen we de komende maand ook kijken wat we hier extra aan kunnen doen. Verder zal het COA voor een programma zorgen zodat de asielzoekers zich niet gaan vervelen. Sowieso moeten ze zelf koken en boodschappen doen. Er werd ook gevraagd of de kinderen die straks op Elderhoeve zitten geen eigen speelvoorzieningen konden krijgen. De gemeente wil dit graag aan het omwonenden overleg overlaten. Als daar na de eerste twee maanden behoefde naar is van of onze inwoners of de bewoners van Elderhoeve zullen we dat organiseren.Een aantal omwonenden maakt zich zorgen over mogelijke waardedaling van woningen, en vraagt of planschade aangevraagd kan worden. Planschade ontstaat als een huis of een stuk grond minder waard wordt door het verlenen van een omgevingsvergunning voor afwijkend gebruik van het bestemmingsplan. In het geval van Elderhoeve wordt niet afgeweken van het geldende bestemming. Planschade kan dus niet worden aangevraagd. Overigens wijst het beschikbare onderzoek uit dat woningen die in de buurt liggen van een AZC doorgaans niet minder waard worden.
Kanttekeningen
Het is onduidelijk hoe de vluchtelingenstroom zich komende periode gaat ontwikkelen. De gemeente blijft dit volgen.
De opvang is sterk afhankelijk van doorstroom tussen de verschillende opvang locaties maar zeker ook van uitstroom van statushouders. Op de statushouders die aan andere gemeenten worden toegewezen is geen invloed.
Het maatschappelijk draagvlak voor dergelijke voorzieningen is erg afhankelijk van wat er landelijk en in onze regio gebeurt. Daarbij komt dat het COA in het algemeen geen goede naam heeft als het over samenwerking gaat (overigens gaat dat in Arnhem nu wel goed).
Elderhoeve is gemeentelijk bezit. In de komende 5 jaar kan Elderhoeve niet verkocht worden.
Bij een Azc bestaat de kans dat uitgeprocedeerde asielzoekers (onder begeleiding van COA) de opvang moeten verlaten. Met het COA worden goede afspraken gemaakt om te voorkomen dat deze uitgeprocedeerde asielzoekers op straat in Arnhem belanden.
Er zijn omwonenden die bevreesd zijn voor waardedaling van hun huizen. Hoewel daar volgens onderzoek geen aanleiding voor is kan het zijn dat de de waarde van woningen in de nabijheid daalt.
Financiën
COA is verantwoordelijk voor alle kosten die samenhangen met huisvesting en begeleiding
Het COA heeft toegezegd dat er voor zowel het nieuwe Azc, als de noodopvang in de Koepel zogenaamde "Koppengelden" door het Rijk beschikbaar worden gesteld. Op basis van de informatie van het COA schatten wij in dat het om een bedrag van € 140.000,- in totaal gaat. Dit geld wordt in de loop van 2016 door het Rijk op grond van het Faciliteitenbesluit Opvangcentra aan de gemeente
verstrekt middels een decentralisatie uitkering. Dit bedrag kan, onder voorbehoud van toestemming van de gemeenteraad, worden toegevoegd aan het Asielbudget.
Ervaring in Lombok leert dat de gemeente een werkbudget nodig voor het faciliteren van burgerinitiatieven en medewerking aan beheermaatregelen. Dit stellen we vooralsnog vast op € 25.000, - per jaar, te dekken uit het asielbudget.
De in gebruik name COA van pand Eldenhoeve is kosten neutraal (huuropbrengsten dekken rente boekwaarde, OZB, verzekeringsgelden en project/admin kosten).
Uitvoering Voor Elderhoeve zal het huurcontact op 1 januari ingaan. De gemeente is en blijft eigenaar van het pand. Het COA gaat nog een kleine renovatie uitvoeren. Het gaat hier vooral om waterleidingen en CV vervanging. De verwachting is dat rond 15 februari 2016 de eerste bewoners zullen inhuizen. Omdat de functie binnen het huidige bestemmingsplan past, betreft het hier een collegebevoegdheid. De gemeenteraad wordt periodiek op de hoogte gehouden van de voortgang.
Communicatie Op dit moment is het huisvesten van vluchtelingen een gevoelig onderwerp. De gemeente wil haar inwoners tijdig en zorgvuldig informeren. Het voorlopige besluit is met de inwoners rondom de locatie gedeeld. Na uw definitieve besluit worden opnieuw alle omwonenden geïnformeerd met een huis-aan-huis-brief (bijlage 9), waarin ook staat beschreven hoe op de tijdens de inloop geuite wensen en zorgen wordt gereageerd. Start van de opvang is voorzien vanaf medio februari 2016. Voor die tijd zal het eerste omwonendenoverleg zijn. Na een half jaar wordt opnieuw een inloop voor omwonenden belegd, om te evalueren hoe de opvang loopt, en of signalen die mogelijk uit het omwonendenoverleg naar voren komen adequaat worden aangepakt.
Bijlagen 1. Brief COA verzoek AZC 2. Memo locatieonderzoek 3. Uitkomsten locatieonderzoek 4. Politieadvies (vertrouwelijk) 5. Bewonersbrief Koepel 6. Q&A Koepel 7. Concept huurovereenkomst Eldenhoeve 8. Bestuurlijksovereenkomst Eldenhoeve 9. Bewonersbrief Elderhoeve na definitief besluit 10. Q&A Eldenhoeve 11. Formulieren zienswijze 12. Reacties formulieren zienswijze
Stukken voor college n.v.t.
Ter inzage stukken voor college n.v.t.
Stukken voor gemeenteraad Raadsinformatiebrief Bewonersbrief Elderhoeve
Ter inzage stukken voor gemeenteraad n.v.t.
