: Ketenanalyse Tijdelijk uitplaatsen van verontreinigde grond

Jos van der Graaf Holding B.V.

Datum : 07-01-2016

Helmholtzstraat 1 Postbus 9016 3301 AA Dordrecht

Betreft 1.0

: Ketenanalyse “Tijdelijk uitplaatsen van verontreinigde grond” Activiteiten Tijdelijk uitplaatsen van grond maakt deel uit van de wet- en regelgeving ten aanzien van de bodemkwaliteit, beheerst vanuit de BRL SIKB 7000 “Uitvoeren van (water) bodemsaneringen en ingrepen in de waterbodem” met protocol 7004 “Tijdelijk uitplaatsen van grond”. Een dergelijk project doorloopt de volgende fases; 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Initiatie Planvorming Onderzoek Aanbesteding Werkvoorbereiding Realisatie Certificering

Elke fase wordt hierna beschreven met een mogelijke invloed door Jos van der Graaf B.V. aangaande de uitstoot aan CO2. Daartoe zijn de ervaringen gebruikt van project 5090-5CS31 Kromme Elleboog. 1.1

Initiatie Stadsbeheer Dordrecht heeft in november 2015 besloten om de Kromme Elleboog in het centrum van Dordrecht geschikt te maken voor een in december 2015 te organiseren Pré-markt. Om dat plan mogelijk te maken moest de bestaande ondergrond worden uitgevlakt en waar nodig op hoogte gebracht. Ook de bestrating zou vervangen moeten worden. In deze fase van de keten zou Jos van der Graaf B.V. een preventieve bijdrage kunnen leveren om de uitstoot aan CO2 door uitvoering van het project zo beperkt mogelijk te houden. Met name ten aanzien van de geldende wet- en regelgeving op het gebied van de bodemkwaliteit. Een mogelijke onzekerheid zou in deze fase onderkend kunnen worden met een V&G plan Ontwerpfase en een op basis daarvan ontwikkeld Saneringsplan.

1.2

Planvorming Om de voorgenomen plannen aan de Kromme Elleboog ten uitvoer te kunnen brengen, moeten eventuele onzekerheden en onbekendheden worden weggenomen. Zeker teneinde te kunnen voldoen aan de wet- en regelging aangaande de bodemkwaliteit en de VGM risico’s voor zowel de uitvoerende partij als de bewoners en andere betrokkenen in het gebied. Een periode van gedegen onderzoek en voorbereiding is vereist om dergelijke plannen zo verantwoord mogelijk en tijdig te kunnen realiseren. In deze fase van de keten zou de betrokkenheid van Jos van der Graaf B.V. zijn diensten kunnen bewijzen vanwege zijn kennis en ervaring met soortgelijke projecten. Op basis van het V&G plan Ontwerpfase kunnen in deze fase de eisen voor het realiseren van het project meer concreet worden vastgesteld en verwerkt in een bestek voor Aanbesteding. Daarbij moet rekening worden gehouden met de werkwijze in het Saneringsplan alsmede de tijd die nodig is voor het verkrijgen van de vereiste vergunningen. Ook moet voldoende tijd in de planning worden opgenomen om aan de voorschriften te kunnen voldoen inzake de inzet van materieel, deskundigheid en medische geschiktheid van de betrokken medewerkers.

Jos van der Graaf Holding Tijdelijk uitplaatsen

Pagina 1 van 6

1.3

Onderzoek In opdracht van Dordrecht Research B.V. is door Alcontrol Laboratories aan de Kromme Elleboog een oriënterend bodemonderzoek uitgevoerd. Daaruit bleek de grond vlak onder de aanwezige bestrating sterk te zijn verontreinigd door met name Barium met een concentratie boven de interventiewaarde (2T). Op grond daarvan moesten de voorgenomen werkzaamheden worden uitgevoerd door een voor de BRL SIKB 7000 met protocol 7004 gecertificeerde en door bodem+ erkende aannemer. In deze fase van de keten zou Jos van der Graaf B.V. een aanzienlijke preventieve bijdrage kunnen leveren aan de verdere uitvoering van een dergelijk project. In deze fase staat de besluitvorming centraal ten aanzien van het al of niet uitvoeren van een sanering op basis van een saneringsplan. Voor het betreffende project aan de Kromme Elleboog is er voor gekozen de locatie zo snel mogelijk geschikt maken voor de Pré-markt. Daartoe is een versnelde procedure uitgevoerd voor het verkrijgen van toestemming van het Bevoegd Gezag voor het betreffende project.

1.4

Aanbesteding Vanwege de extra voorbereidingen en maatregelen voor de kwaliteit en veiligheid, valt het uitvoeren van werkzaamheden onder de BRL SIKB 7000 met protocol 7004 niet onder het contract inzake Middel Groot Onderhoud (MGO). Daarom zijn voor de uitvoering van project 5090-5CS31 in overleg met de betrokken partijen aanvullende afspraken gemaakt. In deze fase van de keten zou Jos van der Graaf B.V. een bijdrage kunnen leveren aan de inhoud van een bestek en nota van inlichtingen, waarmee een dergelijk project aanbesteed zou kunnen worden en richting wordt gegeven aan diverse aanpassingen voor een bestek met uitvoeringseisen. Daaronder begrepen de inzet van materiaal, materieel zoals apparatuur, machines en transportmiddelen alsook de capaciteit en deskundigheid. Daarnaast zou door toepassing van de EMVI criteria korting gegeven kunnen worden aan aannemers die de uitstoot van CO2 tijdens het project tot een minimum kunnen beperken.

1.5

Werkvoorbereiding Een gedegen werkvoorbereiding is bepalend voor een zo efficiënt mogelijke realisatie van een project in of met verontreinigde grond. Op basis van de verzamelde en uitgewerkte documentatie uit de voorgaande fases, kan een Uitvoeringsplan worden opgesteld met alle daarin vereiste gegevens en aandachtspunten voor uitvoering van het project. Inclusief de vereiste meldingen aan onder meer de Gemeente, Provincie, Certificatie Instelling, Bevoegd Gezag en de inspectie CZ. Werkvoorbereiding regelt ook aantoonbaar de overdracht aan de Uitvoering, die op zijn beurt de verantwoordelijkheid op zich neemt voor uitvoering van de werkzaamheden in overeenstemming met de gemaakte afspraken.

1.6

Realisatie Zodra de documentatie voor uitvoering van het project onder de BRL SIKB 7000 met protocol 7004 beschikbaar zijn en door betrokken partijen is goedgekeurd, kunnen de werkzaamheden worden opgestart en uitgevoerd. Voor het uitvoeren van dergelijke werkzaamheden worden de nodige veiligheidsmaatregelen getroffen op basis van de publicatie CROW 132 en worden werkzaamheden uitgevoerd conform de geldende wet- en regelgeving. De daarbij vrijkomende CO2 emissies worden veroorzaakt door de materialen, brandstofverbruik in transportmiddelen en apparatuur, alsmede door oxidatie van organische componenten in de bodem. Vooral bij grondverzet en externe grondreiniging kan relatief veel CO2 vrijkomen. Jos van der Graaf B.V. heeft op deze emissies veel invloed en is weinig afhankelijk van derden. Zeker met een ernstige verontreiniging zoals bij project 5090-5CS31, is gedurende de uitvoering extra ondersteuning vereist. Daarbij moet worden gedacht aan de inzet van een Veiligheidskundige voor de start en begeleiding van het project, alsmede een DLP’er. In bepaalde gevallen kan ook een Milieukundige begeleiding worden vereist (MKB).

Jos van der Graaf Holding Tijdelijk uitplaatsen

Pagina 2 van 6

1.7

Certificering Om werkzaamheden in het kader van het Besluit Bodemkwaliteit te mogen uitvoeren, moet de aannemer beschikken over een geldig certificaat BRL SIKB 7000 met vermelding van protocol 7004, alsook de erkenning van Bodem+. Jos van der Graaf B.V. beschikt over deze kwalificatie en kan derhalve snel op de behoefte en verwachtingen van de opdrachtgever inspelen.

2.0

Ketenpartners

2.1

Opdrachtgever De opdrachtgever is de partij die keuzes maakt in een (deel)project onder de BRL SIKB 7000 met protocol 7004. Opdrachtgevers zijn onder meer gemeentelijke overheden. In veel gevallen is de expertise van deze opdrachtgevers beperkt als het gaat om werkzaamheden in/met verontreinigde grond. Op grond daarvan kan Jos van der Graaf B.V. zijn kennis en ervaring op dat gebied aan de opdrachtgever ter beschikking stellen. De invloed op de werkwijze kan daardoor relatief groot zijn.

2.2

Laboratorium Het laboratorium is de partij die bodemmonsters analyseert en bepaalt welke stoffen in de bodem zijn aangetroffen. Uit deze analyse volgt ook de concentratie van de verontreiniging. Deze concentratie bepaalt de veiligheidsklasse geldt voor uitvoering van werkzaamheden. Voor het bepalen van deze klasse kan gebruik worden gemaakt van het daarvoor beschikbare programma van de CROW.

2.3

Veiligheidskundige In de fase van initiatie, planvorming en onderzoek wordt de Veiligheidskundige (MVK/HVK) ingeschakeld om het V&G plan Ontwerpfase te beoordelen in relatie tot de uitkomsten van het bodemonderzoek en de opzet van het saneringsplan. Voornoemde documenten zijn de basis voor de projectplanning met de vereiste VGM maatregelen.

2.5

Bevoegd gezag/handhaver Werkzaamheden in/met verontreinigde grond met één of meer stoffen boven de interventiewaarde moeten onder de BRL SIKB 7000 met protocol 7004 worden uitgevoerd. Teneinde werkzaamheden te mogen uitvoeren moet door middel van een BUS melding toestemming van het Bevoegd Gezag worden aangevraagd. Deze toestemming kan worden verleend op basis van een goedgekeurd saneringsplan.

2.6

Aannemer De Aannemer is de partij die de door de opdrachtgever gewenste werkzaamheden uitvoert op een wijze die voldoet aan de geldende wet- en regelgeving. Jos van der Graaf B.V. beschikt over een geldig certificaat BRL SIKB 7000 met protocol 7004. Tevens beschikt Jos van der Graaf B.V. over een erkenning van Bodem+ voor het werken in/met verontreinigde grond. Jos van der Graaf B.V. daarmee bevoegd om de door de opdrachtgever gewenste werkzaamheden uit te voeren.

2.7

Overige betrokkenen Indien de Aannemer niet in staat is om alle gewenste werkzaamheden in overeenstemming met de geldende wet- en regelgeving uit te voeren, kunnen bepaalde werkzaamheden worden uitbesteed en/of onder verantwoordelijkheid van de Aannemer uitgevoerd. Daarbij kan worden gedacht aan het gebruik van specifieke apparatuur en machines voor graafwerkzaamheden en grondtransport.

Jos van der Graaf Holding Tijdelijk uitplaatsen

Pagina 3 van 6

3.0

Deelnemers Voor het bepalen van de deelnemers aan de Ketenanalyse is uitgegaan van de meerjarige contracten aangaande het Middelgroot Onderhoud (MGO). Projecten waarop gunningsvoordeel van toepassing is. De werkomvang beslaat daarmee circa 75% van de totale omzet en tijdsbesteding.

3.1

Opdrachtgever Stadsbeheer Dordrecht Dordrecht Research

3.2

Projectontwerp en Inzet DLP’er

Laboratorium BK Ingenieurs Alcontrol Laboratories

3.3

Veiligheidskundige A.C.G.T. Wilbers (HVK V15450))

3.4

Opzet en goedkeuring Uitvoeringsplan

Bevoegd gezag Omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid

3.4

Aannemer Jos van der Graaf B.V.

3.5

Overige betrokkenen Allgroen B.V. Biemond en van Pelt Rivierenland driesprong

4.0

Diverse hand- en spandiensten Graafwerkzaamheden en grondtransport Verwerker van verontreinigde grond

CO2 uitstoot Project 5090-5CS31 kan in principe worden beschouwd als een doorsnee project dat als voorbeeld kan worden gebruikt voor alle voorkomende werken van Jos van der Graaf B.V. De keuze voor dit project ondersteunt daarmee de volgende 2 doelstellingen; - inzicht in de omvang van de CO2 uitstoot scope 3 - het effect van de BRL SIKB 7000 op dergelijke projecten

(vereist voor CO2 prestatie niveau 4) (ervaring en begrotingsmethode)

Vanuit de Analyse CO2 uitstoot R2 zijn de volgende uitgangspunten overgenomen; - productie straatstenen - transport straatstenen - aanleggen bestrating - afvoer en verwerking - het knipverlies ligt gemiddeld op

79% 11% 2% 8% 5%

Jos van der Graaf Holding Tijdelijk uitplaatsen

Opdrachtgever (keuze materiaal) Leverancier / Opdrachtgever Uitvoeringsproces Jos van der Graaf B.V. Uitvoeringsproces Jos van der Graaf B.V. Uitvoeringsproces Jos van der Graaf B.V.

Pagina 4 van 6

4.1

CO2 uitstoot gekozen project Uit onderzoek via Internet naar bruikbare informatie over het bepalen van de CO2 uitstoot, met name in scope 3, is het volgende rekenvoorbeeld overgenomen; - de CO2 uitstoot globaal bepalen voor 100 m2 met de volgende parameters; - aantal straatstenen - soort straatstenen - dikte - soortelijk gewicht - knipverlies

100 stuks Keiformaat 0,08 m 2,3 kg/m3 5%

Met de voorgaande gegevens en een emissiefactor 0,07 volgt een globale CO2 uitstoot; Handeling

Per 100 m2 (kg)

Project (ton)

produceren

1352

7

transporteren

169

1

aanleggen

26

0,2

Afvoeren en verwerken

143

0,8

1690

9

Totaal

Voor het project 5090-5CS31 is 530 m2 nieuwe bestrating aangelegd in een periode van 1 week. Voornoemde hoeveelheid is gericht op het gedeelte met verontreinigde grond en kan worden gezien als een parameter voor een uitvoering van 2 dagen, gericht op de procesfase aanleggen. Uit de berekening blijkt in ieder geval dat de CO2 uitstoot in de productiefase bestratingsmateriaal veruit het grootst, maar is door Jos van der Graaf B.V. uiterst beperkt te beïnvloeden. Voorts wordt de CO2 uitstoot bij bestratingsprojecten bepaald door de mate waarin gekozen wordt voor hergebruik van bestaand materiaal. Bij deze keuze zou Jos van der Graaf B.V. een belangrijke rol kunnen vervullen in de vorm van advies over de materiaalkwaliteit. Het gekozen project 5090-5CS31 moest worden uitgevoerd onder de BRL SIKB 7000 met protocol 7004. In vergelijking met het standaard werk MGO, is sprake van een totaal andere verdeelsleutel inzake (werk)voorbereiding en uitvoering. Voor een project in/met verontreinigde grond moet rekening worden gehouden met een verdeling 25 : 75% van de totale omzetwaarde van het project. De kwaliteit van de (werk)voorbereiding bepaalt niet alleen de juiste keuze voor inhoud en uitvoering van het project, maar in belangrijke mate de efficiency en doelmatigheid van de projectrealisatie. Voor een project onder de BRL SIKB 7000 kan de CO2 uitstoot door Jos van der Graaf B.V. voor een belangrijk deel worden beïnvloed bij een vroegtijdige inschakeling.

Jos van der Graaf Holding Tijdelijk uitplaatsen

Pagina 5 van 6

5

Conclusies en aanbevelingen Het project 5090-5CS31 Kromme Elleboog in Dordrecht heeft het inzicht aangaande het uitvoeren van projecten onder de BRL SIKB 7000 met protocol 7004 voor zowel de opdrachtgever als aannemer aanzienlijk vergroot. Ook geven de verzamelde gegevens inzicht in de mate van de CO2 uitstoot voor scope 3. De uitvoering van het project heeft voorts geleid tot de hierna genoemde aanbevelingen.

5.1

Initiatie De opzet van een V&G plan Ontwerpfase kan veel misverstand en onnodig tijdsverlies voorkomen. Zeker als voor de besluitvorming van een project tijdig een keuze kan worden gemaakt richting sanering op basis van een saneringsplan. Zeker in oude straten in de binnenstad blijken vanuit het verleden meer verontreinigingsstoffen met een hoge concentratie te kunnen waargenomen.

5.2

Planvorming De vorming van een plan voor een evenement zoals bijvoorbeeld een Pré-markt kan met een iets meer diepgaande voorbereiding de kwaliteit van een projectplanning aanzienlijk verbeteren. Met name de VGM risico’s kunnen bij een degelijke voorbereiding tijdig worden onderkend en opgevangen. Daarnaast wordt de begroting in kosten en tijd voor een project in de binnenstad nauwkeuriger. Voor de daadwerkelijke uitvoering van een dergelijk project kunnen tijdig maatregelen worden getroffen. Zoals het verkrijgen van de vereiste vergunningen, te treffen VGM maatregelen en de inzet van deskundige ondersteuning op het gebied van veiligheid en milieu.

5.3

Realisatie Gestreefd moet worden een eventuele stilstand tijdens de uitvoering zo veel mogelijk in te plannen en een ongeplande stilstand tot maximaal 50% van de projectplanning te beperken. Aanleiding voor een ongeplande stilstand wordt veroorzaakt door onvoldoende diepgang in de voorbereidende fasen van een project. Met een goede voorbereiding kan de aannemer zijn werkvoorbereiding nog meer in detail uitwerken teneinde de uitvoering zonder (onnodige) vertraging uit te voeren. Daarmee moet ook de projectgebonden CO2 uitstoot tot een minimum teruggebracht kunnen worden. De uiteindelijke oplevering van het werk vraat aandacht van zowel opdrachtgever als aannemer. Zolang het werk niet formeel is opgeleverd blijft de aannemer aansprakelijk voor het gebied waar de werkzaamheden zijn uitgevoerd.

5.4

CO2 resultaatpotentie De ketenanalyse laat zien dat het hergebruik van betratingsmateriaal een significante reductie van de CO2 emissie in de keten zal veroorzaken. Deze reductie komt tot uiting in de productiefase met het daaraan gekoppelde transport. In de procesfase van Jos van der Graaf B.V. heeft dit geen effect. De bijdrage die Jos van der Graaf B.V. in de keten kan leveren, zal betrekking hebben op de mate en inhoud van het overleg met de opdrachtgevers. De fase waarin de plannen ontstaan voor het treffen van maatregelen op het gebied van Middel Groot Onderhoud met bestratingswerkzaamheden. Met voornoemde bijdrage stelt Jos van der Graaf B.V. zich ten doel mee te werken aan een project om de totale CO2 uitstoot van werken binnen het kader van MGO voor onder meer de Gemeente Dordrecht in beeld te brengen om vervolgens vanuit dit referentiepunt te kunnen streven de CO2 uitstoot voor dit soort werkzaamheden met circa 10% jaarlijks terug te brengen. Voornoemde reductiedoelstelling wordt gezien als zeer ambitieus, maar kan ook bijdragen tot een nog betere samenwerking binnen MGO raamwerkovereenkomsten met de daarin betrokken partijen. Jos van der Graaf B.V. zal zich daarin met kennis en ervaring uitstekend en vooral onderscheidend vermogen kunnen profileren met een herkenbare toegevoegde waarde op de Milieukwaliteit. Jos van der Graaf Holding Tijdelijk uitplaatsen

Pagina 6 van 6