- ----II
1f 4.Sf'.3 [[fnnenbouw90 I
Normen en richtlijnen voor het binnenmilieu Ir. C. W. J. Cox"'
Ir. C. W. J. Cox
Samenvatting In kantoren is een gezond binnenmilieu gewensl In dit artikel wordt een overzicht gegeven van normen en richtlijnen met betrekklng tot het binnenmilleu in kantoorgebouwen, zoals die zijn gepresenteerd op het Congres Binnenbouw. Summary In office buildings a healthy indoor environment is required. In this article an overview is given of standards and guidelines regarding the indoor environment in office buildings as they were presented at the Symposium 'Binnenbouw'. 172
lnleiding Van 29 januari tot en met 1 februari vond in Rotterdam het 2e Congres Binnenbouw plaats. Het centrale thema van het congres was de vraag hoe bestaande, nieuwe en te renoveren gebouwen beoordeeld, aangepast en ingericht moeten warden. Op de laatste congresdag was het onderwerp 'Ontwerp van een nieuw gebouw' aan de orde. Door de sprekers van deze dag werd ingegaan op het ontwerpen en in stand houden van 'gezonde' gebouwen. Door ondergetekende werd een overzicht gegeven van normen en richtlijnen met betrekking tot het binnenmilieu in kantoorgebouwen. Op de volgende pagina's zijn de hierbij gepresenteerde overheadsheets afgedrukt. Zij geven in trefwoorden de inhoud van de voordracht weer. Er wordt ingegaan op normen en richtlijnen ten aanzien yan: - thermisch klimaat; - geluid; - verlichting, daglicht en uitzicht; - luchtkwaliteit (chemische verontreinigingen); - ventilatie; - ontwerp en onderhoud van klimaatinstallaties. Onderstaand wordt een korte toelichting gegeven. Thermisch klimaat Een beoordeling van het klimaat in kantoorgebouwen kan worden gemaakt op basis van NEN-ISO 7730 (1 ]. Deze norm, een vertaling van ISO 7730 van de International Organization for Standardization (2], schrijft voor de beoordeling van de thermische behaaglijkheid van het gehele lichaam de methode van Fanger (Predicted Mean Vote, PMV, en Predicted Percentage of Dissatisfied, PPD) voor. Aanbevelingen voor de aan te houden grenswaarden van PMV en PPD worden gegeven in een bijlage van de norm, die geen deel uitmaakt van de feitelijke normtekst. Naast de thermische behaaglijkheid van het gehele lichaam worden eisen aan het klimaat gesteld ter voorkoming van plaatselijke of lokale onbehaaglijkheid In de bijlage van de norm worden aar 11elingen voor grenswaarden gegeven in verband met plaatselijke thermische onbehaaglijkherd ten gevolge van asymmetrische straling, tocht, een verticale temperatuurgradient en de vloertemperatuur. Speciale aandacht verdient het aspect tocht. In de norm warden grenswaarden voor de gemiddelde luchtsnelheid gegeven van respectievelijk 0, 15 m/s in de winter en 0,25 mis in de zomer. Uit onderzoek van ender andere Fanger [3] • Afdeling Binnenmilieu, TNO, Delft.
is gebleken dat de fluduaties van de luchtsnelheid een belangrijke rol spelen bij de tochtgewaarwording. Deze fluctuaties kunnen worden uitgedrukt in de zogenaamde turbulentie-intensiteit die is gedefinieerd als de verhouding van de standaard-deviatie van de fluctuaties en de gemiddelde luchtsnelheid. In kantoorruimten zal de turbulentie-intensiteit over het algemeen tussen 30 en 60% liggen. Fanger heeft diagrammen afgeleid voor het percentage ontevreden ten gevolge van tocht als functie van de luchttemperatuur, de gemiddelde luchtsnelheid en de turbulentie-intensiteit van de luchtsnelheid. De door Fanger gepresenteerde tochtcriteria leiden tot lage toelaatbare gemiddelde luchtsnelheden, zelfs wanneer 20% ontevredenen over tocht warden toegestaan. Het voornemen bestaat om de criteria van Fanger op te nemen in ISO 7730 [2]. Daarbij zal worden uitgegaan van 15% ontevredenen ten gevolge van tocht.
Geluid Het toelaatbaar geluidsniveau op de werkplek is afhankelijk van de werkzaamheden die worden uitgevoerd. Wanneer men aan de toelaatbare geluidsniveau's wil voldoen kunnen een sommige werkzaamheden niet warden gecombineerd, zoals het voeren van-telefoongesprekken en het voeren van overleg. KLIMAATBEHEERSING 19 (1990) nr 6 Ouni)
Verlichting, daglicht en uitzicht Om klachten over vermoeidheid, hoofdpij n en oogirritaties te voorkomen zijn een voldoende verlichtingssterkte en goede helderheidsverhoudingen gewenst. Speciale aandacht is vereist voor het werken met beeldschermen. Hierbij vormen reflecties van ramen en verlichting vaak een probleem. Aanbevelingen warden gegeven in [4]. Er dient te warden gezorgd voor een voldoende daglichttoetreding en voldoende uitzicht naar buiten.
De luchtkwaliteit in een ruimte kan worden verbeterd door maatregelen bij de bran (verwijderen of beperken van de bron, bijvoorbeeld het plaatsen van een kopieermachine in een afzonderlijke ruimte), maatregelen in de overdrachtsweg (het toepassen- van lokale afzuiging bij kopieermachines en laserprinters of het vergroten van de ruimteventilatie en door persoonlijke bescherming. Het laatste type maatregel is voor kantoren in feite niet acceptabel.
Luchtkwaliteit De binnenlucht bevat over het algemeen een groot aantal chemische en biologische verontreinigingen, afkomstig van een groat aantal bronnen. De uiteindelijke concentratie, bepalend voor de luchtkwaliteit, word! be"invloed door een aantal factoren, waaronder de ventilatie.
behulp van de L-index, die wordt berekend uit de luchttemperatuur en de psychrometrische natte-boltemperatuur. De grenswaarden die warden gesteld aan de L-index staan hogere temperaturen toe dan op basis van de aanbevolen PMV-grenzen in NEN-ISO zouden warden toegestaan. In de nota van toelichting op het Ontwerp Veiligheidsbesluit wordt gesteld dat de L-index wetenschappelijk gezien als verouderd kan worden beschouwd. Te zijner tijd zal een aangepaste tekst worden samengesteld. Ten aanzien van tocht wordt geeist dat hinderlijke tocht dient te worden vermeden. Er warden kwalitatieve eisen gesteld aan de luchtkwaliteit en de ventilatie.
Literatuur
Er bestaan nog weinig normen of grenswaarden voor de binnenlucht in De de/egatie fangs de TVVL-stand kantoren. Dit in tegenstelling tot de buitenlucht waarvoor door het Ministerie Voor kantocrruimten wordt een volumestroom verse buitenlucht van 35 m3 /uur van Volkshuisvesting, Ruimtel ij ke Ordening en Milieubeheer grenswaarden per persoon aanbevolen indien er niet worden gegeven. Deze grenswaarden wordt gerookt. lndien er wel wordt gerookt wordt een minimale volumekunnen eventueel als toetswaarde voor stroom verse buitenlucht van 55 60 het binnenmilieu warden gebruikt. De m3/ uur per persoon aanbevolen. In de voor de beoordeling van de blootstelASHRAE Standard 62-1989 [7] wordt ling aan chemische stoffen op arbeidsuitgebreid ingegaan op de ventilatie plaatsen in fabrieken of werkplaatsen van toepassing zijnde MAC-waarden van gebouwen. kunnen niet worden gebruikt voor de beoordeling van de luchtkwaliteit in Ontwerp en onderhoud van kantoren. klimaatinstallaties Een belangrijke factor ten aanzien van Door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zijn de zogenoemde 'Air Quality · het binnenmilieu in kantoorgebouwen Guidelines' [5] uitgegeven waarin richtis de klimaatinstallatie. Voor het realiselijnen worden gegeven voor de luchtren en in stand houden van een 'gezonde' klimaatinstallatie is een goede kwaliteit die tevens van toepassing zijn op de binnenlucht. In 'Zorgen voor mor- voorinformatie, een goed ontwerp, een gen' [6] worden referentiewaarden voor goede projectplanning en uitvoering, een goede inregeling, oplevering/afnaeen 'gezond' binnenmilieu gegeven. Op basis van de twee bovenstaande me, bediening, reiniging, onderhoud en beheer noodzakelijk. In (8] wordt hier publikaties zijn richtwaarden afgeleid uitgebreid op ingegaan. voor een aantal chemische en biologische agentia. De richtwaarden gelden Wettelijke bepalingen voor enkelvoudige blootstelling. Er beIn februari 1990 is het zogenoemde staat nog weinig inzicht in de effecten Ontwerp Veiligheidsbesluit Restgroepen van meervoudige blootstelling. Wangepubliceerd in de Staatscourant [9]. neer bij meervoudige blootstelling de Dit Ontwerp Veiligheidsbesluit is onder verschillende agentia dezelfde effecten andere van toepassing op arbeid in (additief) hebben wordt voorgesteld om kantoorruimten. Het document bevat te toetsen of de som van de verhoudinvoornamelijk kwalitatieve eisen. gen tussen concentratie en richtwaarde kleiner is dan 1. Wanneer er geen addi- Ten aanzien van het verwarmen wordt geeist dat werkruimten voldoende zijn tief effect is word! een toetsing aan de verwarmd. Warme klimaatomstandigherichtwaarde per verontreiniging aanbeden dienen te warden beoordeeld met volen.
1 NEN-ISO 7730 Gematigde thermische binnencondities. Bepaling van de PMV-waarde en de PPD-waarde en speciticatie van de voorwaarde n voor thermische behaaglij kheid. Nederlands Normalisatie-instituut, Delft, 1989. 2
a
:QIMAATBEHEERSING 19 (1990) nr 6 Ouni)
3
ISO 7730 Moderate thermal environments. Determination of the PMV and PPD indices and specifications of the conditions tor the rmal comfort. International Organization for Standardization, Geneva, 1984. Fanger, P.O., A.K. Melikow, H. Hanzawa,
J. Rin g Air turbulence and sensation of draught. Energy and Buildings, 12 (1988), p. 2139. 4
Voorlichtingsblad V-13 . Werken met beeldschermen. Arbeidsinspectie. Directoraat-Generaal van de Arbeid, Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Voorburg, 1987.
5
Air quality guidelines tor Europe. WHO Regional Publications, European Series no. 23,World Health Organizatio n, Copenhagen, 1986.
6
Zorgen voor morgen. Nationale Milieuverkenning 1985-201 O Rijksinstituut voor Votksgezondheid en Milieuhygiene, Samson H. D. Tjeenk Willink, Alphen aan den Rijn, 1988.
7
ASHRAE Standard 62-1989 Ventilation for Acceptable Indoor Air Quality American Society of Healing Refrigerating and Air-conditioning Engineers. Inc., Atlanta, 1989.
8
Rolloos M. A. W. Lanting Gezonde ktimaatinstallaties. Klimaatbeheersing, 18 (1989), nr 12 (december).
9
Ontwerp Veiligheidsbesluit Restgroepen Staatscourant 38. donderdag 23 tebruari 1990. p. 16 - 22.
173
Nonnen/richtlijnen
Thennisch klimaat
Thermische behaaglijkheid Klimaat
- Iuchttemperatuur - gemiddelde stralingstemperatuur - luchtsnelheid • luchtvochtigheid
Mens
• activiteitenniveau (metabolisme) - klcding
Eisen t.a. v. warmtebalans van het gehele lichaarn Thennisch klimaat Eisen t.a.v. plaatselijke (lokale) effccten Geluid Verlichting Luchtkwaliteit (chemische verontreinigingen)
Klimaat
Fanger: PMV
Ventilatie Ontwerp en onderhoud van klimaatbchandelingsinstallaties
(Predicted Mean Vote) (Voorspelde gemiddelde uitspraak)
Luchttemperatuur
NEN-ISO 7730 I ISO 7730
Gemiddelde stralingstemperatuur
+3 : hcct +2: warm +I: enigszins warm 0: neutraal -1: enigszins koel -2: koel -3: koud
Luchtsnelheid Luchtvochtigheid
Ontevredenen:
Bijlage (NEN-) ISO 7730
PMV = +2, +3, -2 of -3
(geen dee! van nonntekst!)
RBB
PMV tussen --0,5 en+ 0,5 tenminste 90% van de werktijd
PMV maximaal I in uitzonderingssituaties Aanbcvolen bchaaglijkheidseisen --0,5 < PMV < +0,5 RGD aamal ontevredenen over klimaat kleiner dan 10%
Voorbee/d: act1v 1tc1tcruuvca11
70 w1m2 (zittmd, adrninistratlcr werk.)
klcdingisol1tie
0,9 clo
luchllDClbcid
O,lm/1
(winlCTldcding~
luchtvocbtigbeid
Sllualk
SlemO
PMV•+2 PMV•+l PMV• 0 PMV • -1 PMV•-2
5 27 55 27
s
-1 or+l
-2 or+z
21)
48 40
48 21)
45 20 5 20 4S
-J
or +3
=
Gewmal8 luchttcmpe111Uur. 2l°C
JO
Ouchttempenruur • gemJddddc attalingstempcracuur)
0 5 JO
ActiviLeitennnivcau:
s
bij "lichte" gebouwen gerniddelde temperatuur bij overschrijding van PMV -+-0,5 hoger dan bij zwarc gebouwen weegfactor voor mate van overschrijding invoeren
rclatievc
Percent.age van de mcrtRa dat stcml zoa.ls aangegcven:
mate van overschrijding bij beoordeling bcschouwen
hyporhese, bruikbaarheid in praktijk 90 Wtml
loetscn
Gcwemte rem.peraruur: 18 -C
...........................~····----
~------~
Operatieve temperatuur
Unifonne temperatuur van een zwarte omgeving waarin ccn persoon dezclfde warmte zou uitwissclen door straling en convcctie als in de niet-unifonne werkelijke omgeving. luchtsntlheid: < 0.2 mis luchucmpaaruu.rgcmiddddc scraHngsi.empcn.ruur < 4•c
opentieve tempcnbJur • gcmiddclde nn lucht· co scn.lia111ranpcnruut
Plaatselijke onbehaaglijkheid
ongewenste opwarming of aflcoeling van een spccifiek dccl van het lichaarn variaties in luchttemperatuur verticale tempenl!Uurgradicnt toe ht asymmetrische warmtestraling lage vloertcmperatuur
Aanbevolca behuglljlthcidaeilcn:
winter.
k.ledingisol11ie I clo:
opcntiove IOIDpon!UUr nwcu 2IJ en 24"C (22:1:2"C)
k.Jcdlnlisoll[ic: 0..5 clo:
Grote verschillen in de warmte-uitwisseling door straling in verschillende richtingen: - koud glasvlak · warm plafond (geuite klacht vaak: tocht!)
Aanbevolen:
Bijlagci (NEN-) ISO 7730 (gcco normreklc)
acdYli;.,i&ennive..1u: 10 Wl'rnl
Asymmetrische wanntestraling
Mensen zijn hiervoor voora.l gcvoelig bij een Jaag activiteitenniveau
Stralingsasymmetrie t.g.v. ramen of andere. koude oppervlakken moet kleiner zijn dan 10°C (t.o.v. klein venicaal vlak 0,6 m bovcn de vloer) Stralingsasymmetrie Lg.v. warm plafond moet kleiner zijn dan 5°C (t.o.v. klein horizontaal vlak 0,6 m boven de vloer)
opcnticvc tempcntuur tu.llC'I 23 en 26°C (l4.S::tl.S 0 C)
174
KLIMAATBEHEERSING 19 (1990) nr 6 Ouni)
.......................................................
................................................. ___
Tocht
Aanbevolen behaaglijkheidseisen (NEN-ISO 7730)
Plaatseiijkc afkocling t.g.v. combinatic van ecn tc hoge luchtsneJheid in rclatie tot de luchuemperatuur
Verticale temperatuurgradient
Belangrijk: Ftuctuatics in de tuchtsnelheid
temperatuurverschil tussen hoofd en voeten kleiner dan 3°C
Mensen zijn gevoeliger voor tocht bij een fluc:ruerende luchtsnelheid dan bij cen cOnstante luchtsnelheid
Flucruaries: Turbulentie-intensiteit Vloertemperatuur
Juch11nelhe1d.
(mJs)~---------------~ Combinot ions of mean air velocity, oir \cmperatnre ond turbule ncdmcnsity. which wm cause 20% dissati sfied. Colculnrcd Crom the model of draught risk. fnnger et Ill,
vloertemperatuur tussen 19 en 26°C (vloerverwarming 29°C)
(NEN-)ISO 7730: winter : zomer :
gemiddelde luchtsnelheid < 0, 15 mfs gemiddelde luchtsnelheid < 0,25 mfs
-tijd(1J
..........................................
~
.... ___
........................................................
Hypothese
Relatieve vochtigheid
Geluidniveau
Voldaan aan aanbevolen behaaglijkheidseisen in (NEN-)ISO 7730:
Relatieve vochtigheid tussen 30 en 70%:
Toelaatbaar geluidniveau afhankelijk van concentratie die werkzaamheden vragen
geen directe hinder 80% van de aanwezigen vindt het thennisch klimaat acceptabel (?)
Actlvilelt
Toetaatbaar geluJdnlveau dB(A) equivalent
Geen gegevens: gecombineerde invloed van twee vonnen van plaatselijke onbehaaglijkheid personen niet in thennisch ncutra.le toestand (PMV;
rv > 70% rv < 40% rv < 30%
: kans op schimmels : statische elektriciteit : toename opwerveling stof
Voldoende verlichtingssterlcte: kantoor : minirnaal 350 lux tekenwerlc : minirnaal 500 tot 700 Lux Rekening houden met veroudering en vervuiling van de veriichting. Goede heldcrheidsverhoudingen (met name bij beeldschermwcrlc) - helderhcidsverhoudingen binnen de oogtaak: 3 tot 10 - helderheidsvcrhoudingen tussen oogtaak en directe omgeving (bureaublad): maximaal 3 - helderheidsverhoudingcn tusscn oogtaak en de omgeving in het blikveld: maxirnaal 10 - te grote helderheidsverhoudingen: verblinding t.g.v. heldere heme! bij gezicht naar raamfvcrl ichting
''LIMAATBEHEERSING 19 (1990) nr 6 Uuni)
JS 40
1ypcn I becldschtnnwcrt
4S
archivercn I opbergen
so so
distribuercn
Aanbevolen: 30% < rv < 70% Geluid met lage frcquenties (20-100 Hz) (t.g.v. apparaten, ventilatoren) kan Leiden tot klachten over vermoeidheii Iusteloosheid en hoofdpijn .
.................................................
................................................. _._.
Verlichting
bespreken I overleg lezen I schrijven / lelcfonen:n
• Beeldschennen:
reflecties - verlichting ·ramcn
~
Daglicht Werkruimte voldoende daglicht
Oplossing:
- opstelling - zonwering · armaruren
Tenminste 30% van het oppervlak van tenrninste Mn buitengevel uit helder glas Werkplekken binnen I vanaf een raam
~
1,5 maal de raamhoogte
Voorlichtingsblad Vi3 van de Arbeidsinspectie "Werlcen met becldschermen"
Uitzicht Voorkomen van gevoel van op- en(of afgeslotenheid Voldoende zicht naar buiten
175
Luchtkwaliteit
Richtlijnen luchtkwaliteit
Richtwaarden voor bi1U1enluchtkwaliteit
Blnnenmilieu: "Mix" van groot aan!lll chemisch en biologische vcrontrcinigingen
A1t ns
Bron
Elfed
Rlch1.wurde
• Vrijwel geen grenswaarden voor binnenmilieu
C02
m•111 buiLenhw:hc
indk:ator voor gturhinder
IOOOppm
co
vcrtnndlnp. rou1cJhm
vcmik1Un11
IOmgtml I)
• buitenlucht: Bronnen: bodem bouwmaterialen meubilair en stoffering activiteiten en processen roken
• grenswaarden VROM - gebruiken als toetswaarde voor binnenmilieu
• WHO: Air Quality Guidelines richtlijnen voor concentraties in binnenmilieu en buitenmilieu
1•bW rook. bui""1.uchl Ozon
kopiccnppuu uur irritatic luer-prirnm luchtwegcn ionlulOTeD M<>rdpijn buiteolucht
IOO µgtml I)
Fonnaldehyde
•punplw
120 µgtm l 21
buitenlucht installaties
"Zorgen voor morgen" (RIVM) referentiewaarden voor "gezond" binnenmilieu
Bron
····-
irritatic
luchtwcscn
(di&meler
150 11&/ml l )
m neus
~~~~~~~~~~~~~~~····~
Ventilatie
350 µgtml 4)
• verwijderen of bepericen van bron
Kantoor:
SOO kolon\c.
lokale ventilatie (kopieermachines, laserprinters)
70 µgtml l)
llbabroolc
pap1er bouwm11cT11lJan
irrillliC
luch.twegcn
Maatregelen t.b.v. luchtkwaliteit
Rh:htwaarde
SIOf
vc~inp
tocllcllen 11blk&root
buitenluchl
Elfe
Rupinbd
UJergischc rel CliC
verf, lijm, S
Concentratic afhankelijk van: produkt ie-s nelheid adsorptie, absorptie, chemische reacties plaats van de bron venlilatie van het gebouw
Asen•
irritatiri ogen en luchtweaen.
t1babruok UP-schuim
mensen en dieren
<J,5 µm) s~
buitenlucht vcrbrandinas· [QCSLCUcn
lababroolc: tucht:
Biologischc vcrontrcWgmg
vonnende ecnhcden (KVB)/ml
35 mJ/h verse buitenlucht per persoon indien er nlet wordt gerookt 55 ~ 60 mlfh p.p. indien er wordt gerookt
van t~n soort: IOtul 10.000 KVFJml waler. 1000 bactJml t) middclinptijd 2) middelinptijd 3) middelingsLijd 4) middeJinp tijd
• ruimteventilatie ASHRAE Standard 62-1989 "Ventilation for Acceptable Indoor Air Quality"
8 uur
30minuten l4uur l uur
Eisen voor "gezonde" klimaatinstallaties
general office space smoking lounge
Eisen voor "gezonde" klimaatinstallaties
Micro-organismen Vnl.
Aspect 2. Aspect I.
ONTWERP
VOORINFORMATIE voldoondo vcm buitealucht
gcplande of te vcrwachten - gebruik van de ruimten; - personenbczetting; - inteme warmtelasten.
: 35 mlfh p.p. : 100 ml/h p.p.
virussen bactcri~n
gistcn schimmels
gocdc luclllfllll'ltie gebniil: fijnllllcn, minsl
&fvoeriuchc Wt bulln of k&ntino wrg voor een goedo U>Opnkc.lljkhcid van de UW.U&Do
Als belangrijkste z.iekteverwckkers zijn bekend:
(-ondcrdclen) i.v.m. · ondcrboud/reinigiq . inlpKtic
verontreinigingen uit: - bouw- en afwerkingsmaterialen; - gebruiks- en inrichtingsmaterialen; - activiteiten?
• mctina en conuolc (insaumcnten) bij ftltircu.l.11.ic bij voorb:lur fijnfilter toePUAft
tovcd moplijk. indivktuelc bed.ienburtlcid (lempcntuur, vcalilabc. vuUchting. zonwcrina)
Legionella pneumophi/a Aspergillus famiganu Histoplasma capsu/atum
voorkom microbioloailcho vetomR:iniging
176
KLIMAATBEHEERSING 19 (1990) nr 6 Guni)
~--------------------------~····~ Micro-organismen
----------------------------~····---Micro-organismen
Mogelijke groeilocaties in klimaatinstallaties:
----------------------------~····---
Micro-organismen
Zorg voor condcnsaatopvang- en afvoersystemen
Gunstigc groeivoorwaardcn: Vermijd stilstaand water in: - condensaatafvoer - luchtbehandelingskast - luchtkanalen
filters hoog vochtgchalte • bevochtigingssecties geschikt temperatuurgebied koelbatterijen
Bij voorkeur stoombevochtiging
aanwezigheid voedingsbron luchtkanalen voldoend lange verblijftijd inblaasomamenten (bijv. warmtewisselaars van inductieapparaten)
Bij bevochtiging met rccirculcrend water is prcventief onderhoud noodzakelijk: Zorg voor goede toegankelijkheid
Ga groeibevordtrtnde voorwaardt111tge11
..........................................
~
....
~
Legionella
Legionella
,.._,.,,,.,.,
r..; ...; ; ; . .----,,
----------------------------~····----
----------------------------~····--Eisen voor "gezonde" klimaatinstallaties
Voorkom transpon van aerosolen van koeltoren
naar binnen:
Aspect 3.
PROJECTUITVOERING
,..~l•tw.•
---------
zorgvuldig controleer dit
---------- lf9lotllH
•
t . . ,.,.. . . .
- "~ ' ;
..
signalcer afwijkingen
_.,.,, ,,
draag zorg voor goedc oplo~singen
Jt-- - ~ +·!!!"~
e
,,,_tieHrllt•1•r
)
-~r::::
)
herstel oniwerp- en uitvoeringsfouren (kosten voor rekening van aansprakelijke panij)
::;,'........-'L_l '-._,)) ... - 1 ~.:..,.. ~
• Bij voor1tc11t kooltoren met luch.lgckoeldc condcnsor
..........................................~.···~
Eisen voor "gezonde" klimaatinstallaties
----------------------------~····--Eisen voor "gezonde" klimaatinstallaties Aspect5.
Aspect 4.
INREGELEN
de juiste lucht- en waterhoeveelheden moeten naar de juiste plaatsen
OPLEVERING/AFNAME "COMMISSIONING"
----------------------------~····----
Eisen voor "gezonde" klimaatinstallaties Aspect 6.
BEDIENING, ONDERHOUD, BEllEER
duidclijke bedieningsvoorschriften
reserveer voldoende tijd
tbetsen aan vooraf gefonnuleerde en berekendo ontwcrpwaarden, set-points, wertting (adviscur/ontwcrpcr)
conrroleer juiste uitvoering
via
niel afwijkcn van oorspronkelijke R:gclsirategieen
praktisch hantecrb111e meet- en conrroleprocedures (ins!allateur)
periodiekc inspeclic en gesb'Uctureerd preventief onderboud voor allc delen van de klimaatinstaUatie
leg de resultaten vast in een moetboelr. (ins!allatcur) bediscussioer de bCvindingcn met de relcvante partijcn
nivcau bedicningspersoneel ;: niveau inslallatie
zorg voor duidelijkc handboeken documenteer kcuzen van ontwerpcondities en rcgclsirategieen leg wijzigingen vast
l
177 .;
